KHI NHỮNG XÁC CÁ MANG LINH HỒN CON NGƯỜI SỐNG LẠI

Tôi không biết điều gì đang xảy ra

Sóng hay tôi đã mỏi

Phía mặt trời tan vữa. Những xác cá chất chồng. Những linh hồn hoang vu

Ngọn gió không định hướng mang mùi thối của cái chết vào ngõ hẻm

Tôi không nói về những giấc mơ bệnh hoạn

Nhưng tôi thấy trong giấc ngủ của những con cá chết kia một dòng nước đen đang chảy

Và tôi thấy mình cũng là một xác chết nằm lãng quên trong ký ức của đám đông

Trên những đám mây được tụ bởi những ống khói nhà máy

Xin cho tôi được làm người Việt Nam

Chiều tím - Photo by PCH - Fox Valley, 17.8.2017

mấy anh ngỗng Bắc Mỹ  bay rất nhanh rất xa

nhưng khi đi bộ thì cứ tà tà

cách đây sáu ngày

bọn theo chủ nghĩa dân tộc da trắng lái xe đâm chết người ở Charlottesville, miền đông nước Mỹ

Charlottesville cách chỗ tôi đang ở khoảng hai tiếng lái xe

và mới chỉ hôm qua

bọn Hồi Giáo cực đoan lái xe đâm chết người ở Barcelona, Tây Ban Nha

Truyện Nguyễn Ngọc Hoa

Mẹ tôi nói cha đi lính đánh giặc xa, ít khi được nghỉ phép về thăm con. Trong ký ức của thằng Bé, cha xuất hiện đầu tiên lúc cậu bé hơn ba tuổi. Tôi ở nhà ngoại đùa giỡn với con gà cưng thì cha lên đón về. Cha mặc bộ quần áo bốn túi trắng tinh, đi xe đạp dura sáng loáng. Ngoại bồng tôi đặt lên giá mang hành lý, bắt dang rộng hai chân, và dặn phảỉ nắm chặt yên xe cho khỏi té.

Gần về tới nhà, đôi chân mỏi nhừ, tôi sơ ý đút bàn chân phải vào tăm (nơi khác gọi là căm) xe trong lúc cha tiếp tục đạp. Đau quá, tôi la lênvà buông tay, ngã đập mặt xuống đường, bất tỉnh. Lúc tỉnh dậy thì cha đi rồi, tôi chưa có dịp nhìn rõ mặt cha.

Bưu tá đưa giấy về làng báo tin nội có thư bảo đảm. Khăn đóng áo dài, nội cùng anh Đồng lên tỉnh lãnh gói hàng cha gửi về. Mở thư ra đọc, nội trầm ngâm một mình, đợi tối mẹ Gái (nội gọi mẹ) đi chợ về, kêu mẹ lên nhà trên. Tôi và thằng Gái nhảy ra khỏi giường nấp sau tường nghe lóm.

Xa mẹ, cha lấy một người đàn bà khác; dì có mang hai tháng thì sẩy thai và cha lượm bào thai gửi về. Cha dặn nội đem bào thai ra nhà thờ họ làm lễ phát tang và chôn cất giống như con hữu sinh vô dưỡng (có sinh mà không nuôi được). Nội khó nghĩ vì điều cha Gái (nội gọi cha) mong muốn trái với phong tục; tuy nhiên, cha thừa kế trưởng tộc và có chức phận, bảo gì nội phải nghe. Từ đầu đến cuối mẹ khóc, không nói một lời.

Diễn giả: Hoàng Thúc Hào, Nguyễn Thế Thanh, Ly Hoàng Ly và đại diện từ công ty Thaco
Ngày: 19 tháng Tám 2017

Thời gian: 16g – 19g
Địa điểm: Trung tâm Nghệ thuật Đương đại The Factory
15 Nguyễn Ư Dĩ, P.Thảo Điền, Q.2, TP.HCMC

‘Nghệ thuật công cộng: Từ A tới Z’ là sự kiện toạ đàm nhằm tăng nhận thức của công chúng đối với nghệ thuật công cộng tại Việt Nam, thuộc chuỗi chương trình cộng đồng xung quanh triển lãm cá nhân của nghệ sĩ Ly Hoàng Ly.

Nghệ thuật công cộng là gì? Một tác phẩm nghệ thuật công cộng liên quan thế nào tới không gian nơi nó hiện hữu? Ý nghĩa của việc sáng tạo nghệ thuật cho và trong không gian công cộng, tại thời điểm hiện tại, đã thay đổi như thế nào? Liệu có còn phù hợp nữa không – khi chỉ đơn giản đặt một cấu trúc tĩnh và có kích thước lớn tại địa điểm công cộng, và hi vọng rằng nó sẽ tham gia và tồn tại trong trí tưởng tượng của cộng đồng, sẽ được cộng đồng bàn luận và ghi nhớ?

Con đê dài rộng, hai bên trồng dừa Tam Quan cao hơn đầu người thẳng hàng, đều khoảng. Những quày dừa màu hỏa hoàng oằn trái. Bóng dừa chìm dưới đáy nước của hai đầm sen – bên trái đầm sen trắng, còn bên phải đầm sen hồng. Từ con đê đi vào khoảng ba trăm thước, một ngôi chùa nằm im lìm giữa hai hàng dương. Chùa này vì ít thiện nam tín nữ lui tới nên càng thêm vẻ đìu hiu, lạnh ngắt. Từ đường cái nhìn vào, ít khi người ta nhìn thấy bóng dáng những nhà tu. Chỉ nhìn thấy chiếc tháp cao trơ vơ với rêu bám nham nhở và vài viên gạch mục rớt ra lở lói. Mái chùa thấp ẩm ướt và bóng tối đặc quánh. tiếng kêu vo ve của đám muỗi đói lẫn tiếng chí chóe của đàn chuột dưới những bàn thờ và tiếng vỗ cánh của đàn dơi hoang. Cao hứng chúng bài tiết bừa bãi không vị nể các ông Phật đang ngồi trang nghiêm nhìn ánh đèn chong leo lét. Bình hoa huệ sắp tàn, chỉ còn vài búp gắng gượng trên chót nhánh. Những cánh trắng héo hắt rớt tả tơi trên bàn thờ không mấy ai buồn dọn quét chăm sóc.

TỰ DO TRONG GIÁO DỤC

Việt Nam hệt như Mỹ cách đây hơn một thế kỷ, khi vào năm 1899, nhà giáo dục Mỹ William T. Harris than phiền rằng hệ thống giáo dục Mỹ đã phát triển một “cỗ máy” mà học trò chỉ biết ngồi nghe. Giáo dục là vậy sao? Giáo dục là giúp định hình nhân cách thông qua cung cấp kiến thức và tạo ra một xã hội sáng tạo, hay là chỉ sản xuất những người máy chỉ để phục tùng? Chúng ta nghe nói rất nhiều về chuyện VN còn nghèo nên không thể so với các nước phương Tây. Vấn đề có phải thực là do nghèo, hay đó là cái cớ để biện bạch một hệ thống giáo dục mục ruỗng đầy bức bối và phi tự do? Hãy thử xem một trường hợp để thấy việc đưa lý do “nghèo” chỉ là một sự lấp liếm ngụy biện.

Trường tiểu học José Urbina López nằm cạnh một bãi rác gần biên giới Mỹ-Mexico. Nó dành cho cư dân thành phố nhếch nhác Matamoros với 489.000 cư dân, một trong những điểm nóng của cuộc chiến ma túy Mexico, nơi người dân vốn quen với cảnh giang hồ bắn nhau như cơm bữa, nơi xác người bị vất bên vỉa hè… Để đến trường, học sinh phải đi trên con đường bụi bặm chạy song song với con kênh hôi thối nồng nặc. Dân địa phương gọi ngôi trường của họ là “un lugar de castigo” (nơi của sự trừng phạt). Học sinh trường José Urbina López đều nghèo, chẳng hạn em Paloma Noyola Bueno 12 tuổi, con một gia đình với ông bố làm nghề “móc rác”. Đó cũng là nơi có thầy Sergio Juárez Correa, người cũng trưởng thành cạnh một bãi rác của thành phố này.

FB Tân Thái Bá

Lại vừa khui một vụ
Liên quan mua sắm công
Ở bệnh viện nhà nước,
Thất thoát tỉ tỉ đồng…

*
Chúng ăn kinh khủng quá.
Khai nống lên để ăn.
Công khai và trắng trợn,
Mà những gấp mấy lần.

Truyện của Võ Bá Cường

Chương 17: Chịu trận

Cụ Môn đưa cho cụ chén nước rồi lững thững bước ra cuốn cái mành cửa, quay người hỏi một câu lâu nay dấu trong lòng: "Cụ cho tôi biết cái gốc Nhân văn vấn đề là gì?". Cụ Đang thong thả trả lời: "Chà! Cái câu hỏi mà bao người đã hỏi. Ông Đoàn cũng một lần hỏi như thế. "Nhân văn" ra đời với tiêu chí "Đặt dưới sự lãnh đạo của Đảng". Đó là lời nói chân thành nhất, "Nhân văn" tên gọi một tờ báo, còn "Giai phẩm" một tạp chí đăng tác phẩm hay. Lúc đầu chúng tôi ngồi thảo luận tìm ra tên khả rĩ cho một tờ báo. Bác Phan Khôi bảo lấy tên “Cái Chổi”, tôi (NHĐ) nói: “Cái tên nghe chối tai, và không được sang trọng, theo tôi đặt tên là tờ báo “Nhân văn” ý kiến này được cả nhóm nhất trí. (Chi tiết này tôi được thày giáo Lương Hữu cung cấp, vào chiều 01/6/2009). Thày kể đây là lời của cụ Đang nói lại với thày cùng một số bạn hữu văn chương xuống thăm cụ ở xã Vũ Công những năm cụ còn quản thúc ... Đơn giản như thế thôi chứ có âm mưu quỷ quyệt gì đâu mà họ đặt điều ra thế.

Thôi thì cái "án" Nhân văn họ cho mỗi người hưởng một tý, để chừa đi cái thói khinh bạc. Bất cần như bác Nguyễn Tuân; nghênh ngáo, ngang như cua của cụ Phan Khôi chẳng hạn cũng phải "sợ". Nó như thứ bệnh dịch hạch lây lan rất nhanh, nhiều người đã đóng chặt cửa mà con bệnh vẫn chui vào quấy nhiễu được. Lạ thế, bao người hiền lành, tử tế, chẳng viết một chữ cho Nhân văn thế rồi cũng bị "dính". Bác Nguyễn (Tuân) cũng có lúc tự nhận: "Kể ra mình cũng có cái tội, cái tội hay nói bô bô, không kín võ được". Từ ngày cụ Nguyễn như bị “ong đốt”, vẫn giữ cái tính một mình một nết, cái gì cũng "vặc", người ta kể với tôi rằng.

Hôm lớp học 18 ngày, ngày cuối cùng tiếng vỗ tay bế mạc rầm rầm. Cụ Nguyễn với mấy ông mới mò về. Các cụ dám bỏ lớp học quan trọng đi ăn mừng đường xe lửa được khôi phục. Nghe bảo sau này mấy ông ấy bị kiểm điểm lên kiểm điểm xuống. Với nhóm “Nhân văn” rồi buộc cho các ông cái ý thức giai cấp chưa rạch ròi, chưa dứt khoát.

Nguyễn Hải Hoành

Tâm lý sùng bái chữ viết tồn tại mấy nghìn năm nay là một loại tín ngưỡng chỉ có ở người Hoa. Chữ Hán do họ phát minh chủ yếu ghi ý, không ghi âm, vì thế các cộng đồng nói tiếng địa phương khác nhau có thể dùng chung thứ chữ này, qua đó hiểu nhau, nhờ vậy thực hiện được việc thống nhất đất nước – sự nghiệp gian khó nhất trong lịch sử Trung Hoa. Tính siêu việt ngôn ngữ và công lao thần kỳ ấy của chữ Hán khiến nó được quý trọng tới mức thần thánh hóa. Người Hoa tin vào truyền thuyết thánh nhân bốn mắt Thương Hiệt làm chữ: mỗi lần tạo một chữ thì quỷ thần lại kinh hãi khóc rống lên vì thiên cơ bị lộ. Ngoài ra, tính chất ghi ý làm cho chữ Hán ẩn chứa những triết lý cao siêu, chỉ người tài giỏi mới hiểu, vì thế gọi là chữ thánh hiền. Đặc trưng hình vẽ mang lại cho chữ Hán vẻ đẹp độc đáo, viết chữ trở thành nghệ thuật hội họa thư pháp. Do được sùng bái, chữ Hán không chỉ là hệ thống ký hiệu ghi Hán ngữ mà còn là vật mang, là biểu trưng của văn hóa Trung Hoa, thậm chí người Hoa cho rằng mọi thứ tốt, xấu của nền văn hóa ấy đều liên quan tới chữ Hán. 

FB Lưu Trọng Văn

Gã cho rằng trong lịch sử của tạp chí Học tập trước đây, tạp chí Cộng sản hiện nay hiếm có một nhà báo, một nhà lý luận mang tính thực tiễn và thẳng thắn, xuất sắc như Nhị Lê.
Nhiệt huyết cùng vận nước mà ông là một công dân có nghĩa. có khí và nhiệt huyết cùng vận đảng mà ông là một đảng viên trung thành với lí tưởng của đảng.

Trả lời phỏng vấn Báo điện tử VTC News xung quanh vấn đề chống tham nhũng, ông đưa ra một loạt nhận định:

"Không dừng ở nguy cơ, mà hiện thời tham nhũng đã thành sự thật đau lòng và nguy cấp: Quốc nạn hiện thực. Nó len lỏi trên khắp các lĩnh vực, lan rộng các phương diện, chui vào khắp các cấp và ở hiện diện hoặc tàng hình ở đủ hạng người. Ai cũng thấy.
...Trong đó, biểu hiện tinh vi nhất của tham nhũng là nguy cơ cát cứ hóa đường lối cách mạng của Đảng, hay nói cách khác, đó chính là vấn đề tham nhũng quyền lực chính trị.

Khi nói đến vấn đề lợi ích nhóm hay là các nhóm lợi ích trong Đảng chính là đang nói đến nguy cơ về sự phân liệt về chính trị trong Đảng...

Thay thư mời của Vagabond Press và các nhà thơ, xin thông báo:

Buổi Ra Mắt Sách Thơ Nguyễn Thúy Hằng, Đỗ Lê Anhdao, Lê Đình Nhất- lang,
Thứ năm 17/8/2017 6:00pm
The Gasoline Pony, Marrickville, Sydney
115 Marrickville Road
(gần trạm xe lửa Sydenham)

Trong buổi ra mắt sách, chung với các tác phẩm thơ của các nhà thơ khu vực Asia Pacific khác, nhà thơ Phan Quỳnh Trâm sẽ đọc thơ Nguyễn Thúy Hằng, Đỗ Lê Anhdao, Lê Đình Nhất- lang - cả ba rất tiếc không thể tham dự vì khoảng cách địa lý (cả ba nhà thơ đều sống ngoài Australia).

Sách Thơ Nguyễn Thúy Hằng, Đỗ Lê Anhdao, Lê Đình Nhất- lang có thể mua ở Buổi Ra Mắt hay Vagabond Press online*

Địa điểm The Gasoline Pony là nơi được giới văn nghệ Sydney yêu thích, hay tổ chức đọc thơ, ra mắt sách.

Chúc buổi ra mắt sách là một tụ họp đông vui cho người yêu thơ.

Phê và bình kiểu An Nam ta (2)

Nguyễn Thanh Văn

Mở đầu thưa rõ, xin gói gọn vào những ca bệnh cụ thể, không dám đụng vào thứ bệnh dành riêng cho các bậc danh y, nhưng vẫn lỡ đụng tí ti chỉ vì bệnh lan khắp nước mất rồi – Việt Nam thống nhất kia mà – và nói tới hôm qua chỉ để ngầm rằng cái hôm nay đâu phải tự dưng mà có. Bài viết có thể bàn và lẽ ra nên bàn và liên hệ không khí và các sự kiện trong làng Lý luận phê bình văn học trước 1945 và riêng miền Nam trước 1975 – vì cũng trong phạm trù An Nam kia mà! – với đủ ưu điểm và cả những phức tạp của nó, nhưng xin hẹn lại. Còn vì sao ngành Phê bình văn học non 50 năm qua – tính từ 1975 – lại dính tới tình hình Phê bình văn học miền Bắc trước 1975 thì lý do rõ quá rồi. Và giờ thì xin quay lại vài hiện tượng trực tiếp làm nản lòng người đọc của một số người thích mô tả mình là người cầm cương và cầm roi trên trường văn trận bút – thứ trách nhiệm gợi hình ảnh các bác cai quản phu phen thời xửa thời xưa mà ông Trường Chinh công khai giao cho các phê bình gia xã hội chủ nghĩa[1].

Trên có đề cập tạp chí Văn học, chính là tờ báo cho tôi hai thông tin đáng xem là việc giáo sư Nguyễn Văn Hạnh bị đánh tới tấp vì công bố luận điểm thơ Tố Hữu là sự kết hợp giữa thi pháp Thơ Mới và nội dung xã hội chủ nghĩa (thông tin thứ hai tôi dẫn sau). Các bài viết còn đó, tên tuổi các nhà phê bình còn đó. Tôi còn nhớ có vị tỏ ra hậm hực kiểu cỡ ngọn cờ đầu thi ca xã hội chủ nghĩa như Tố Hữu mà lại là đàn em của loại thi pháp của một đám tiểu tư sản, học trò trường Tây bế tắc, khi Đảng đang lãnh đạo toàn dân quyết chiến với thực dân Pháp vẫn còn mộng mị trên “giường chiếu hẹp”[2] thì chịu sao nổi. Thế là đánh. Đánh hội đồng. Chỗ bi hài là “trên” vẫn để cho hai phe giao chiến mà lợi thế người và mồm không thuận lợi cho Nguyễn Văn Hạnh, người hẳn phải mỏi cổ chờ văn hữu tiếp viện trong tuyệt vọng. Và vào phút cao trào, Tố Hữu hiện ra và lên tiếng “phủ dụ” rằng Nguyễn Văn Hạnh có lý. Tác giả Từ ấy bất ngờ công khai thừa nhận ảnh hưởng của Thơ Mới. “Bản lĩnh” của một số nhà phê bình đất Tràng An là ở chỗ nhắm mắt bỏ qua chứng minh, lý luận của đồng nghiệp và sát phạt không thương tiếc, nhưng sau phát biểu của tướng quân văn nghệ là đồng loạt im re.

Trân trọng kính mời Ông/Bà tới dự Tọa đàm “BÀN VỀ QUỐC HỘI VÀ NHỮNG THÁCH THỨC CỦA KHÁI NIỆM”.
Tọa đàm “Bàn về Quốc hội và những thách thức của khái niệm” được tổ chức nhân dịp xuất bản cuốn sách cùng tên của TS. Nguyễn Sĩ Dũng, nguyên Phó Chủ nhiệm Văn phòng Quốc hội. Cuốn sách tổng kết quá trình gần 30 năm tác giả làm việc cho Quốc hội – cơ quan quyền lực tối cao của Nhà nước Việt Nam. Mục đích của cuốn sách cũng như của Tọa đàm là xác định và làm rõ những khái niệm cơ bản, từ đó hiểu đúng và có cách thức làm đúng; hướng đến việc xây dựng một Quốc hội hoạt động chuyên nghiệp hơn.

Diễn giả: TS. Nguyễn Sĩ Dũng – Nguyên Phó Chủ nhiệm Văn phòng Quốc hội; GS. TS. Nguyễn Đăng Dung – Khoa Luật, Đại học Quốc gia Hà Nội
Điều phối: Ông Nguyễn Cảnh Bình – Chủ tịch HĐQT Công ty Sách Omega Việt Nam
Thời gian: 14h00, Chủ nhật, ngày 20 tháng 8 năm 2017
Địa điểm: Cà phê Trung Nguyên, 52 Hai Bà Trưng, Hà Nội
Sự hiện diện của Ông/Bà sẽ góp phần quan trọng vào thành công của Tọa đàm.
Rất hân hạnh được đón tiếp,
CÔNG TY SÁCH OMEGA VIỆT NAM
TIA SÁNG
Để tiện cho công việc tổ chức, xin vui lòng xác nhận tham dự theo địa chỉ dưới đây: Ms. Hoàng Thanh Vân, ĐT: 0972947899, Email: hoptac@omegaplus.vn.

Tạp chí Tia Sáng - Bộ Khoa học và Công nghệ
Toà soạn: 70 Trần Hưng Đạo, Quận Hoàn Kiếm, Hà Nội
Điện thoại: (04) 39426376
Fax: (04) 39426375
Email: tctiasang@gmail.com/ tiasang@fpt.vn
Website: www.tiasang.com.vn

FB:  https://www.facebook.com/TIASANGMagazine

THƠ TẶNG NGƯỜI THI SĨ Ở GARLAND

Gửi anh Nguyễn Xuân Thiệp

nâng ly nào, mừng ngày chàng trở lại

mừng người thi sĩ đến từ Garland vẫn hồn nhiên vẫn vô tư như thời Hoa Hồng (1)

tặng cho chàng một đóa Phù Dung

và nghe chàng đọc thơ

tôi khóc, những đôi giày bên bờ sông Danube (2)

nâng ly nào, hỡi người thi sĩ cô đơn đến từ Texas

buổi chiều sơn dầu ở studio Trương Vũ đầy tranh

buổi chiều miền đông với những đồng cỏ xanh

chàng nói về thơ

về những bài tản mạn bên tách cà phê (3)

về phố văn (4)

Tự truyện Wolf Biermann

Phạm Kỳ Đăng dịch

Lời người dịch

Vào ngày sinh nhật tuổi tám mươi, Wolf Biermann ra mắt cuốn tự truyện được coi như pho tài liệu trào lộng và tự trào của một người chiến thắng lịch sử, điểm xuyết bằng những giai thoại giàu tính ngụ ngôn. Đương thời ông đã tìm đến ánh đèn sân khấu và còn tìm thấy khi người ta quay ngoắt đèn đi. Ông là nhà thơ, bằng những ca khúc của mình và thái độ bất khuất đưa cả một nhà nước, nước Cộng hòa Dân chủ Đức, nếu chưa đi đến sụp đổ, thì cũng đã tới chỗ lung lay trầm trọng.

...Tác động chính trị và xã hội do tác phẩm và nhân cách nơi ông gây ra có thể nói là độc nhất vô nhị trong văn hóa Đức, ít ra trong thế kỷ hai mươi. Cần nhấn mạnh thành tựu thơ ca và vị thế đạo đức của ông không thể nào chối cãi, dù điều này có thể làm cho ai đó mệt mỏi và gần như khó chịu. Wolf Biermann hẳn nhiên là người thuần túy chiến thắng lịch sử, hãy để cho một nhân vật hiện ra không còn bí mật gì giấu diếm và chính vì vậy có tác động giải trừ huyền nhiệm“. (FAZ)

Cuốn sách trình bày kỷ niệm thời thơ ấu, gương mặt những người thân yêu, bạn hữu, cả kẻ thù đan lồng vào bối cảnh kèm những sự kiện lịch sử của hai nước Đức thời hậu chiến và đối đầu chiến tranh lạnh. Ở đây người ta bắt gặp nhiều cuộc gặp gỡ thú vị với Jean-Paul Sartre, Allen Ginsberg, Joan Baez...,  và những chân dung ấn tượng, đặc biệt phác họa của ông về nhà soạn nhạc Hans Eisler – người học trò của Arnold Schönberg – đã thụ truyền và khuyến khích ông trong thời gian ông học việc ở nhà hát của Bertolt Brecht.

Những tên người chồng chéo trong sách: bạn hữu, kẻ thù, bạn của kẻ thù và kẻ thù của bạn: từ những đồng nghiệp người được ông khâm phục quí trọng tới những kẻ ông thâm thù cay đắng như Heinrich Böll, Christa Wolf, Günter Grass, Jurek Becker, Heiner Müller, Peter Hacks, Günter Kunert, Stephan Hermlin, Stefan Heym, Marcel Reich-Ranicki hay Jürgen Fuchs đến Margot và Erich Honecker, Gregor Gysi...

Cuốn tiểu thuyết của ông, như ông nói, gồm “Câu chuyện gia đình trong thời quốc xã” và “Sự tồn tại của tôi – kẻ thù của nhà nước Cộng hòa Dân chủ Đức“, được độc giả và giới phê bình chào đón nồng nhiệt:

"Tác phẩm bậc thầy tái hiện bằng văn chương, cuốn sách kết nối chính xác dữ kiện với nhiệt tình cá nhân, hài tiếu với độc địa" – Ulrich Greiner, Tạp chí Thời đại. “Một cuốn tiểu thuyết lớn, một cuốn tiểu thuyết về nước Đức gây rúng động“ – Volker Weiderman, Tạp chí Tấm gương.
Chương đoạn dưới đây đề cập tới một giai đoạn lịch sử từ 09.11.1899, ngày nhân dân đạp đổ bức tường ngăn cách Đông Tây cho tới ngày thống nhất nước Đức 03.10.1990. Đảng cộng sản SED cầm quyền bắt đầu thay đổi cương lĩnh và cải cách, song song với đó, lần đầu tiên Quốc hội Nhân dân tiến hành bầu cử với sự tham gia của các đảng phái và các tổ chức chính trị đối lập.

Tại Đông Đức có thể coi người Việt Nam đón sang theo diện hợp tác (còn được gọi là thợ khách) còn lại vào thời điểm này giơ đầu chịu báng cho hình ảnh người nước ngoài nói chung, vốn được đưa đến đây vì sự nghiệp “chống đế quốc“ và theo tinh thần “quốc tế vô sản“.

Phạm Kỳ Đăng

    Bây giờ tôi biết, họ đã tha thứ cho chúng tôi tất cả những gì họ gây ra cho chúng tôi

    Cuộc chiến xung quanh di sản Mielke - Thống nhất nước Đức

Ở giải bóng đá thế giới 1990 tổ chức tại Roma, bầy quân của Beckenbauer còn đội thêm lên sự thống nhất nước Đức một vương miện túc cầu. Pamela và tôi cùng các con tới thăm Berlin. Trong đêm tối sau trận chung kết, chúng tôi tắt vô tuyến đi để nghiêng ngó xa gần. Cùng với Carsten Krüger và chị vợ Ulrike, chúng tôi đi tới sát trung tâm Tây Berlin. Trên phố Kudamm, cổ động viên như được sổ lồng hét lên: “Olé olé olé olee! Sieg! Sieg! Sieg!“. Cửa kính các hiệu hàng sang trọng còn nguyên vẹn. Cờ bay trên ô tô mở ngỏ. Đồng thanh hú còi, chai bia rỗng và vỏ pháo đùng bắn vút lên trời. Ôi, thật là what a lovely football! Một không khí nổ bom theo đúng nghĩa của từ này.

Và sau đó đi sang miền Đông. Bằng mọi giá tôi muốn so sánh. Chúng tôi đi dọc đường Linden hướng Alex, xuống xe ở cột tháp truyền hình. Những thằng choai choai đầu cạo trọc rượt đuổi người Việt đang thất thanh la ré cầu cứu chúng tôi, và họ chạy xung quanh Tòa Thị chính màu đỏ rồi trốn vào các nhà lán xây dựng. Trên đường Rosa-Luxemburg- Straße, những hình thù rập rờn cầm kìm sắt đập vỡ những tấm kính lớn và cất cao tay chào Hitler. Chúng bấu chặt lấy một ông già: “Đáp lại kiểu chào Đức đi chứ!“. Chúng gào lên: “Bởi ngày hôm nay nước Đức thuộc về chúng tao, và ngày mai toàn thế giới!“. Quanh đi quẩn lại chỉ có hai dòng của bài hát Quốc Xã cũ. Chúng biết những thứ này từ đâu nhỉ?

Sự tò mò hối thúc tôi, và nỗi sợ. Chúng tôi chạy tạt sang ngang, qua nhà hát Volksbühne. Tôi muốn rẽ qua phố Belforter Straße, muốn chỉ cho Pamela xem cái nhà hát nhỏ của tôi trong một ngõ sân sau, đó là nhà hát b.a.t.Nhưng ở đó đã không sao lọt qua được. Đám Skins kéo về hướng Prenzlauer Berg, theo đại lộ Schönhauser Allee tới trận chiến đường phố đối đầu đám Punks. Một người bạn nói: “Đã thành truyền thống rồi mà“. Từ những năm 80 đã có Punks và Skins ở DDR (1).

Trong đám Punks, nhiều người là con cái trí thức cũ của DDR. Chúng căm thù sự luồn cúi của gia đình chúng. Nhưng mặc dù thế, chúng cảm nhận mình thuộc về cánh tả, tả hơn, cương quyết hơn cha mẹ hèn nhát của chúng. Và bây giờ chúng căm thù phương Tây. Đám Skins có nguồn gia nhập từ khắp nơi. Nhưng những kẻ man rợ nhất đến từ các gia đình cán bộ của đảng SED (2) gồm bí thư đảng ủy, cán bộ của bộ máy nhà nước, sĩ quan quân đội, công an và những cha an ninh giờ đây thất nghiệp ngồi làm tổ trước máy vô tuyến và không còn hiểu thế giới ra sao nữa. Và các con của họ đã đành là không rồi. Như thế lớp con cái của giới thượng đẳng bị truất quyền và con cháu trí thức phê bình chế độ của Cộng hòa Dân chủ Đức như hai kẻ thù lao xáp vào nhau: Semper idem et alter (luôn thế nhưng giờ đây còn chưa ngã ngũ). Một giờ học lịch sử trực quan cho những người đã nếm trải.

Ngẫu nhiên lại đúng từ đại lộ Rosa-Luxemburg-Allee (3) một nhóm đả loạn ào ra ngược lên dọc theo đại lộ Schönhauser Allee. Bọn Skins! Pamela kéo tôi đi. Cô ấy sợ, bọn bạn bóng đá say bét này có thể đánh vào mõm tôi lộn ngược ra đằng sau, chỉ vì đứa nào đó nhầm tôi với gã Wolf Biermann. Chúng chửi tôi vì tôi nhìn không biết chán ở những bóng ma Goya (4) này. “Giấc ngủ của lý trí đẻ ra những quái vật“ - ở đây chúng là những bóng ma của cuộc cách mạng hòa bình, những ma quỉ của chủ nghĩa toàn trị.

Ngày thống nhất Đức tiến lại gần hơn. Trong quãng thời gian từ khi tường đổ cho tới ngày thống nhất tận cùng, giới cai trị Cộng hòa Dân chủ Đức đã mang những con cừu non của mình cập bến. Lớp quan chức độc quyền bị phế truất, một cách mưu lược, đã làm được việc biến hóa tài sản cướp đoạt mang tính chất xã hội chủ nghĩa thực tế sang hình thức sở hữu tư sản. Một cách hệ thống, cán bộ được bảo an bằng những danh hiệu chiếm hữu không thể tranh cãi trước những tố tụng pháp lý đang chờ đợi. Những bản hợp đồng ghi sớm lại ngày, những chứng từ, quyền nhượng thuê gian lận, khế tự kế thừa tài sản, sở hữu tư sản hoặc bất động sản, lý lịch giả mạo, chứng chỉ nghề nghiệp sao cắp, danh vị hàn lâm dành cho các luật gia và các thày thuốc ngạch an ninh... Tất nhiên, với tư cách là con người danh dự, trong tình huống khó xử trước tòa án, người sĩ quan chuyên trách của bộ An ninh Quốc gia sẽ cấp cho cộng tác viên không chính thức của mình một giấy chứng chỉ vô can. Giấy này gian trá biến anh ta thành ra một kẻ hoài nghi, một người đồng chí thiếu tin cậy, không có một quan điểm giai cấp vững vàng. Thậm chí trong hoàn cảnh quẫn bách ông ta còn dự báo nơi anh này sự phản kháng suýt nữa đã xảy ra.

Vào năm 1990, người ta nổi khùng cãi nhau về việc liệu giờ đây, dựa vào hồ sơ an ninh có cần suy xét về một sự hợp tác với hãng “Nhòm và Hóng“ (5) đối với những đại biểu của quốc hội lần đầu được tự do bầu lên hay không. Người tuyển ra cứu mạng đảng SED, Tiến sĩ Gregor Gysi (6) và điệp viên không chính thức “Notar“ chẳng được ông ta quen biết đã có những lá bài chia rất đẹp: Dưới cái tên của họ chỉ còn những vỏ bìa hồ sơ đã bị rút rỗng ruột.

Sau khi bức tường sập, một số người đương thời nhìn nhận cuộc tranh cãi xung quanh hồ sơ của Stasi bằng sự kiên nhẫn, những kẻ khác với sự hoảng sợ. Những lời đồn đại lan truyền rằng Stasi sẽ có thể còn phá hủy chừng 20% hồ sơ họ lập. Nạn nhân của thể chế độc tài run lên vì giận dữ. Kẻ thủ phạm run rẩy trước sợ hãi, bởi vì 80 % chứng cứ còn tồn tại. Đó là một mùa thu hoạch quái đản: 4 triệu hồ sơ về người Đông Đức và 2 triệu hồ sơ về người Tây Đức.

Một ngọn núi bao gồm phản bội, một mê cung của thủ đoạn, một bể cống của lọc lừa, và một hồ nước mắt. Làm gì đây với di sản này? Tôi nghĩ tới nhân vật tỏa sáng vờ Peter-Michael Diestel và nhân vật tỏa sáng thực thụ chính là người đồng nghiệp Tây Đức của ông – Bộ trưởng Bộ Nội vụ Wolfgang Schäubler. Bên Đông và bên Tây có những chính khách đòi hủy bỏ tất cả hồ sơ an ninh.

Đám thứ nhất, bởi vì họ đã biết quá nhiều, và đám kia, bởi vì họ hiểu quá ít. Những Ủy ban Công dân và Những người Đánh chiếm (7), các trung tâm Stasi đòi hỏi hồ sơ phải được bảo tồn nhằm làm sáng tỏ sự vô luật pháp của nhà nước DDR và nhằm phục hồi danh dự các nạn nhân, và cũng phải làm hồ sơ này sao cho mọi người theo dõi được. Tức là tác phẩm nghệ thuật kinh dị này không được phép thiêu tro, đốt cháy, băm nát và quên lãng, mà là được ổn định, bảo quản và công khai hóa.

Vào ngày 24.08.1990, quốc hội đầu tiên và cuối cùng được bầu theo thể thức dân chủ đã ra một nghị quyết đồng thuận về việc tiếp cận 6 triệu hồ sơ An ninh Quốc gia. Một biểu quyết thuận rõ ràng cho công tác xử lý về mặt chính trị, lịch sử cũng như tư pháp hoạt động của Bộ An ninh Quốc gia thời đó. Thêm vào đó, được xác quyết rằng hồ sơ an ninh không được phép sử dụng bởi bất cứ một cơ quan tình báo nào, kể cả cơ quan Bảo vệ Hiến pháp Liên bang.

Ngay bởi việc vì những hồ sơ này đã được lập nên bằng những phương pháp không mang tính nhà nước pháp quyền và chúng thâu tóm những địa hạt mà theo pháp lý của một nền dân chủ không bao giờ một cơ quan chức năng nào được thò mũi vào đánh hơi. Nhưng rồi có phản đối và thậm chí là phản kháng. Thủ tướng Lothar de Maizière và Diestel – Bộ trưởng Bộ Nội vụ của ông – đã sớm hơn cổ xúy cho việc khai mở hồ sơ lâu dài. Cả Thủ tướng Liên bang Kohl chống lại việc này, đã mong hơn đẩy đống tài liệu này vào những thùng tô-nô lớn hoặc khóa chúng lại trong kho lưu trữ văn khố liên bang với thời hạn ít nhất là 30 năm.

Cuối tháng Tám, có tin rò rỉ ra ngoài công luận cho biết Đạo luật ban hành của quốc hội nhân dân đã không được đưa vào Hiệp ước Thống nhất. Hơn thế, đã biểu quyết rằng, tới tận khi sau khi tái hợp mới ra một điều luật mới theo pháp lý của toàn nước Đức.

Phần nhiều các nghị sĩ của Quốc hội Nhân dân phản ứng giận dữ bởi sự tự chủ của Quốc hội bị lường gạt. Hối hả thương lượng đuổi theo thời cuộc. Ngày 31.08, Krause – Trưởng đoàn đàm phán của Cộng hòa Dân chủ Đức và Schäuble – Bộ trưởng Bộ Nội vụ Liên bang đã ký kết Hiệp ước Thống nhất.

Ở đó đã ủy thác cho Hội đồng Bộ trưởng của Cộng hòa Dân chủ Đức quyền được giới thiệu một đặc phái viên tương lai chuyên trách về hồ sơ của Bộ An ninh. Hội đồng bao gồm nhiều tầng lớp nhân dân Cộng hòa Dân chủ Đức, và những hồ sơ này phải nằm lại ở miền Đông.

Những điều hoàn thiện chỉ được công bố như gợi ý sau này, hãy nên chú trọng đến điều luật của Quốc hội Nhân dân đã ban hành ngày 24.08.1989.

Đối với một số người đấu tranh dân quyền, gợi ý lỏng lẻo này không thỏa đáng được về lâu dài. Tại Quốc hội Nhân dân, người ta đang còn đọc những buổi cuối cùng văn bản Hiệp định Thống nhất, tức đây là cơ may cuối cùng để còn có thể gây được chút gì tác động.

Vào ngày 04.09, suýt soát một tháng trước ngày tung hô toàn Đức thống nhất, 6 người đàn bà và 15 người đàn ông đã thành công một cú ngoạn mục: Họ xông vào được dãy nhà ngang của Kho Lưu trữ Trung tâm của An ninh Quốc gia nằm trên phố Normannenstraße. Họ phá bung một cửa, chiếm đóng tại tầng 3 của ngôi nhà số 7 toàn bộ các phòng ốc và tự vệ trước một bầy công an đang tìm cách kéo những người xâm chiếm ra ngoài.

Katja Havermann thuộc những người chiếm cứ, cả Bärbel Bohley và Ingrid Köppe. Chàng Hans Schwenke (7) vâm váp – người thủ lĩnh giải tán An ninh và Christine Grabe – một nữ nghị viên của Quốc hội Nhân dân. Reinhard Schult, không phải là một hướng đạo sinh, nhưng là một người xông xáo trong cuộc chiến vì tự do, một người đối lập tăm tiếng với trải nghiệm lao tù, đã được Hội nghị Bàn tròn (8) đề cử vào “Hội đồng giải tán Bộ phận An ninh Quốc gia“. Ông ấy cần phải triệt phá ‘hãng“ Bộ An ninh quốc gia, nhưng một cách chính xác hơn: vì thế ông ấy không nên làm vậy.

Jürgen Fuchs gọi điện cho tôi ở Hamburg và nhắn tôi cần phải càng nhanh càng tốt tới đó và đỡ cho một tay- là bạn bè thì hướng vào trong và là người nổi tiếng hướng ra bên ngoài.

Tất nhiên tôi muốn có mặt ở đó. Những hồ sơ về tôi! Cuộc đời tôi! Người xung quanh tôi! Ngày kế hôm sau đó, tôi cùng toàn dân đứng trước cánh cổng thép màu xám trên đường Ruschestraße. Nhưng toàn bộ khu phi đã bị công an khóa kín. Như trong cuộc đánh chiếm lần đầu ngày 15 tháng Giêng, khối người muốn băng qua khu cách ly dịch hạch (9) ào vào tòa nhà An ninh.

Công an Nhân dân của một đội cảnh khuyển đã sắp tương ra mấy con cẩu. Tôi tìm cách lách mình qua rào chắn. Một hàng xích cảnh sát thành hình: xanh, xanh xanh nữa. Không qua được. Những người công an mang mũ sắt mới nhập khẩu màu trắng, họ giương những tấm khiên chắn khéo đúc bằng nhựa lấy từ những kho quân cảnh của Tây Berlin và giơ ra những cái dùi cui cao su quen thân của họ vốn từ miền Đông.

Tôi gặp may, có lẽ cái mặt tôi đã làm cho những người mặc quân phục rối trí, có lẽ họ đã nhầm tôi với Biermann và họ cho tôi qua. Cả họ, những Công an Nhân dân đang hao gầy vì sự hoài nghi và nỗi sợ sống còn. Những bồi săm của ngày hôm qua chỉ còn suy nghĩ: không biết trong cuộc đời tiếp diễn họ có được trở thành cảnh sát viên trong chế độ dân chủ hay không.

Chúng tôi đã khăn gói tươm tất trong khách sạn “Big Brother is Watching Your“ của Erich Mielke. Giường tạm dùng dễ nằm, chăn túi và nệm cách nhiệt. Chật chội nhưng chúng tôi hưng phấn. Và tôi có chiếc guitar mang theo và hát bài hát cũ có điệp khúc  “Cuộc đời không phải trò chơi, chỉ vì đời tươi thế các bạn ơi”.

Bộ trưởng Diestel (10) ngay lập tức không chỉ cho công an niêm phong lại khu này sau cuộc chiếm cứ mà còn để cho Eichhorn- quan chức của ông ta, làm đơn tố giác tội danh “xâm phạm an bình công cộng”. Đó thực là một tiết mục dở khóc dở cười. Xâm phạm tình trạng an bình công cộng vì cái gì cơ chứ! Đây nào phải một ngôi nhà, ngợm ạ. Và bình an nào đã  bao giờ có được đâu mà người ta xâm phạm nổi, trong cái lâu đài quyền lực của Mielke (11).

Trung tâm của Bộ An ninh gần như một quận, hoàn toàn là một khu cư dân trải dài lên nhiều tuyến phố: Normannenstraße, Ruschestraße, Magdalenenstraße, Glaschkestraße, Frankfurter Allee, Roedeliusplatz và Gotlindestraße. Những khối nhà khổng lồ bằng đá xám xịt xây từ những năm 1950, nhà tường lắp ghép, những ngôi nhà thông vào nhau chằng chịt, nhét đầy trang bị kỹ thuật.

Trạm phát tin của chính phủ với những chảo phát sóng truyền thông như một ngôi đền mắc những ăng ten đâm lên ngỗ ngược. Một trại tạm giam điều tra thuộc khu quần thể, những ngôi nhà dân của Berlin cổ nhập vào rải xung quanh, cả những hầm ngầm bê-tông. Một tiệm casino, nhà bếp lớn, một căng tin và một bệnh viện.

Ở Tổng cục Tình báo, một công trình với 2.000 cửa sổ, “nhà văn nổi tiếng” – tướng Markus Wolf (12), trong cương vị cục trưởng Tổng cục Tình báo miền Tây đã tiến hành những thử nghiệm văn chương.

Đối diện là những nhà cao tầng, ở đó nhiều người trong số 30 ngàn cộng tác viên, đã có một con đường đi bộ ngắn nhất tới nơi làm việc. Những hồn ma của giới tinh hoa quyền lực. Những ai là nạn nhân trót rơi vào nanh vuốt của cái bẫy người này, có thể chắc chắn rằng, mình sẽ vĩnh viễn thất bại. Những ai hàng ngày ở đây là người sĩ quan đẩy cao giờ công ngoài giờ, được về già và được thăng cấp, kẻ đó biết rằng: Cộng hòa Dân chủ Đức sẽ tồn tại vĩnh viễn.

Ở trong kiến trúc này, ý nghĩ rằng nền chuyên chế bạo quyền bao giờ đó có thể sụp đổ, là điều không thể nghĩ ra được. Một thế giới cho riêng nó. Chỉ riêng ở Đông Berlin đã có bốn tổ hợp khác của Bộ An ninh Quốc gia mang kích cỡ như thế này: ở Lichtenberg, Karlshorst, Hohenschönhausen và Wuhlheide. Và trong toàn Công hòa Dân chủ Đức có tới 10.000 công trình như vậy của Bộ An ninh Quốc gia.

Tôi ngủ lại cùng với người ngủ ngáy Schwenke trong một phòng nhỏ không dành cho người hút thuốc, dưới pho tượng thánh chính trị cao lớn tạc ông trùm mật vụ xô-viết Feliks Edmundovich Dzerzhinsky (13). Trên chiếc phản của Schwenke, một bức ảnh chân dung Erich Honecker đã bị bôi xóa, một họa sĩ nghiệp dư nào đó, theo phong cách của phái chấm đốm đã vẩy một vết màu đen vào mặt. Hội họa phái Action Painting theo lối hiện thực xã hội chủ nghĩa. Kết thúc vụ này, tôi đã thu giữ lấy bức ảnh.

Chúng tôi tổng cộng gồm 30 kẻ ”xâm lược”. Chỉ có những người đánh chiếm có tiếng nhất ở lần xét hỏi ngày hôm trước đó, ghi tên vào danh sách của công an, mới được cho ra và lại được cho vào. Ở lối ra vào ngôi nhà, công an ghi biên bản nghiêm ngặt, ai, lúc nào và rời đi khỏi nhà số 7 bao lâu. Họ có nhiệm vụ ngăn không cho cuộc chiếm giữ này mở rộng. Những người biểu tình tập hợp  trước những cổng ra vào của khu này, một đội tưởng niệm đã được lập ra. Họ nghỉ lại trong lều. Để nhấn mạnh những đòi hỏi của chúng tôi, sau năm ngày chúng tôi bước vào một cuộc tuyệt thực.

Ông thị trưởng Đông Berlin Tino Schwierzina, thậm chí khối nghị sĩ quốc hội của đảng SPD và tất nhiênBündnis 90/Grüne gồm cả Das Neue Forum  (Diễn Đàn Mới – ND) trực thuộc đã tuyên bố đoàn kết với chúng tôi.

Bà Mariane Birthler của khối Bündnis 90 tham gia vào cuộc họp báo do chúng tôi đề xuất. Nữ chủ tịch quốc hội Sabine Bergmann-Pohl của đảng CDU bí mật tìm chúng tôi, kế sau bà nhiều đại diện khác nhau của các khối khác đã đến thăm hỏi. Cả ông Joachim Gauck (14), chủ tịch ủy ban đặc biệt kiểm sát giải thể Bộ An ninh Quốc gia, đã đến thăm chúng tôi tại thành lũy của Stasi do chúng tôi chiếm đóng. Nhưng một số người đánh chiếm nhìn ông một cách nghi ngại và họ cáo buộc ông vẻ như cùng với Bộ trưởng Bộ Nội vụ Diestel làm chung nhau công chuyện gì đó. Tuy rằng Gauck ủng hộ cho việc bảo tồn và công bố hồ sơ, nhưng ông lại cũng muốn bổ nhiệm những người thuộc Bộ An ninh dạo trước với tư cách “người thông thạo sự việc” sát cánh cùng với đại diện của Ủy ban Công dân. Chúng tôi không thích thú cái đó một chút nào. Chúng tôi có cần những sĩ quan của Bộ An ninh như chó dò mìn trong mê cung tài liệu không? Không!

Chúng tôi đã đóng chốt trong trung tâm quyền lực của Mielke.  Và chúng tôi có cảm giác, một số nhân viên an ninh ở đây còn đang cố công thu vén, bởi không phải bất cứ ai cũng bị săm soi khi đi ra, đi vào. Một đêm, tôi quan sát thấy dưới sân một chiếc xe buýt nhỏ đang ghé vào băng trượt và những thùng nhôm được bốc vào. Ngay ở đây sau đít chúng tôi, họ còn đang đánh cắp hồ sơ mang đi.

Ngôi nhà số 7 chúng tôi đóng quân nằm ở góc phải tòa nhà chính, nơi từ đó  Erich Mielke đã trị vì đế chế của mình. Giai thoại, huyền thoại và những lời đồn đại lẩn quất lan truyền khắp nơi.

Một người công an kỳ cục, trông như một tay sĩ quan bị cách chức và không muốn được gọi tên là Peter mà là Piotr đã kể tôi nghe điều này: Trong những tuần lễ cuối cùng trước biến cố bước ngoặt, Bộ trưởng Bộ An ninh chỉ còn nôn nóng cấm cảu nói cho mình nghe. Ông ta tranh luận với tượng đắp mặt người chết mạ đồng của Lê-nin đặt trên bàn làm việc trống trơn của ông ta. Một số cận thần hàng tướng lĩnh lẽo đẽo theo sau ông ta cho đến kết cục và khúm núm tranh nhau tìm cách cắt nghĩa những cơn giận dữ bộc phát của ông ta. Và Mielke luôn nhiều lần lặp lại hét to: ”Đấy, tất cả chỉ là vấn đề quyền lực, các đồng chí! Và ai có quyền lực ở đây hử?” – “Chúng ta” các tướng lĩnh bộ hạ gào lên. Cái “chúng ta” này đã trấn an đồng chí Mielke. Nhưng mà từ đâu ra, cái ông Pijotr biết được chính xác điều này? Tôi không hỏi ông ta.

Trong một khoảnh khắc thuận lợi, chúng tôi đã thành công trong việc băng qua hành lang cánh, tiến vào trong những văn phòng của Mielke. Vậy là đây, đã từng là trung tâm trong trung tâm quyền lực của toàn hãng. Xưa hơn nữa, các đồng chí đấu tranh bận đồ xám đã xâm nhập vào trong căn hộ của tôi và đã cài rệp trong nhà. Bây giờ chúng tôi đã đánh chiếm lấy hang ổ của con chằn tinh.

Văn phòng mật ngục của Mielke sực lên mùi sạch sẽ. Một cây cầu chỉ huy sở với lô phòng nghỉ riêng. Sang trọng vô trùng. Những căn phòng hội nghị với những bản đồ khuất lấp và phông chiếu hình. Những tủ tường với những cửa tủ kéo lát gỗ phẳng sao phẳng lỳ. Chiếc bàn viết khổng lồ của kẻ phá hủy con người rỗng trơn rỗng trọi. Chiếc rương mật lớn trong tường bên cạnh mở toang. Thiết bị điện đàm với nhiều máy gọi khác nhau và những đường dây trực tiếp cố định. Bục mở nút điều khiển gắn những tên người.

Vậy đấy, đó là những vũ khí của ông ta. Một cú điện đủ để dập tắt một đời người. Ở Cộng hòa Dân chủ Đức đương nhiên, và ở bên vùng phía Tây, qua tay những điệp viên vô hình hoạt động trên mặt trận vô hình, dưới lệnh của tướng Markus Wolf.

Trong phòng bên, đùn đống nộm chữ bị băm vằm từ một máy hủy tài liệu. Tôi quờ vơ lấy một nắm mì giấy và nhét món sú-vơ-nia vô giá trị gồm những chữ cái bị băm nát vào trong túi áo – như một chiến lợi phẩm thắng lợi. Và sau đó tôi rút cho tôi từ tập tranh trong phòng bên cạnh của Mielke một bức thanh in đá đẹp đẽ.

Làm sao mà những tác phẩm nghệ thuật lại lọt vào trong chuồng lợn của ông ta. Bức tranh có thể là tác phẩm của một nghệ sĩ nhà nước đã nhận một giải thưởng quốc gia hoặc giả là một bức vẽ của một sinh viên phản kháng học ở trường Đại học Nghệ thuật Weißensee, có thể đã bị trừng trị đưa đi học khóa đào tạo chuyên biệt ở Bautzen (15). Không thể biết. Một bức vẽ bằng phấn, in trên giấy gió quí giá.

Thoạt nhìn lần đầu, tôi trông ra một toa tàu chở hàng, phóng những nét vẽ chắc chắn, như thể người ta học được ở bút pháp Picasso khi ông biểu dương con bò tót ở trên đấu trường. Và bây giờ thì tôi nhận ra: Tận trên nóc của toa tàu, một viên công an nhân dân lom khom chạy  theo một con chó săn nghiệp vụ kéo căng dây xích. Người họa sĩ đã dùng bút chì ký tự vào tác phẩm: “Rechn´82” và viết dưới đó tên của bức tranh vẽ: ”Săn tìm”. Thêm vào đó ”2/100”.

Thật không chệch đi đâu, con chó nghiệp vụ công an rõ ràng không đánh hơi cần sa, mà là đánh hơi ngửi tìm thịt người sống. Hiển nhiên bản thứ hai của tổng cộng một trăm bức nguyên tác được in ra có giới hạn, đã được dâng tặng cho đồng chí bộ trưởng. Ai đã nhận được tờ tranh thứ nhất? Số 1 dành cho nước Cộng hòa Dân chủ Đức? Hay là người vợ của họa sĩ.

Chủ đề phù hợp. Một người trốn chạy nhà nước cộng hòa đang bị săn lùng, người này có thể đã giấu mình trên lớp mái của toa tàu hỏa. Tác phẩm nghệ thuật theo qui tắc sáng tác của chủ nghĩa hiện thực xã hội chủ nghĩa là chiến lợi phẩm của tôi sau 37 năm Cộng hòa Dân chủ Đức tồn tại! Và tôi nhận thấy tác phẩm hiện thực xã hội chủ nghĩa này cũng có thể ích lợi cho tôi, bởi nó kéo tôi thức tỉnh khỏi niềm vui ngu ngốc con trẻ về thắng lợi lịch sử của chúng tôi.

Bức tranh in litô thảm hại này! Cuộc săn đuổi những người bỏ nước cộng hòa! Con chó  chuyên luyện săn người! Toa tàu! Nhìn bức vẽ ghê tởm này, tôi bất giác nghĩ tới ngọn lửa tình S. của mình.

Tôi hồi tưởng lại hồi cuối những năm 1960, tôi đã hái bông hoa thơm từ phương Đông trên đường Hermann-Matern-Straße, trong câu lạc bộ nghệ sĩ “Die Möwe” ra sao.  Người đẹp lộng lẫy thực ra không hợp với khung cảnh Đông Berlin của những hiệu gà quay và dồi luộc. Nếu như trên đường Friedrich-Straße, em lướt qua những người đàn ông như một nàng tiên, thì tất cả họ ngoái cổ lại nhìn em. Và nếu như những kẻ hiếu sự lại tiếp tục đi, sao cũng có một kẻ quýnh lên lao vào cột đèn đường, ngã lăn ra và nằm bất tỉnh... Vâng, thế đấy, hơi quá một chút nhưng thực tình là thế.

Và điều này đã xảy ra với chúng tôi. Trong thời đầu yêu đương, những đôi tình nhân mới kể cho nhau nghe trọn chuyện đời của họ. Ta có thể nói: ít nhất là cái điều họ muốn và thứ gì họ có thể. Họ đã muốn biến đi, sang phía Tây. Và chính vì thế, với sự trợ giúp của bạn bè trong nhà máy gia cố thiết bị đường sắt vùng Brandenburg, họ đã om người vào bể chứa nước nằm trên nóc của một toa tàu liên vận quốc tế vừa mới tu sửa xong. Thế là hai bàn chân của người đàn bà trẻ đã bị con chó của công an biên phòng ngửi thấy. Cô rơi vào tù. Cô đã sống vượt qua những tội ác của Mielke, nhưng vì lẽ đó cô đã nhiều lần chết đi sống lại. Chẳng hiểu Mielke có bao giờ ngẫm nghĩ, người ta đã gây ra những gì cho một người đàn bà trẻ.

Vâng, chúng tôi đã nằm vùng ở nơi đồng chí Mielke, và có một sự đồng thời mới hay chứ, con người quyền thế ngất trời cùng lúc đó cũng đang ngồi trong nhà tù Hohenschönhausen và trước tòa án, đang đóng vai người quyền lực đã lãng trí.

Nhưng không vì các tội ác mà ông ta gây ra tại Cộng hòa Dân chủ Đức mà ông ta phải chịu trách nhiệm, mà tòa xử ông tướng an ninh cao cấp nhất vì tội danh giết hại hai viên cảnh sát Berlin thời Cộng hòa Weimar vào năm 1932.

Về việc này vẫn còn những bằng chứng. Một chuẩn mực pháp lý quái đản! Giết chóc qui mô nhỏ không hết thời hiệu truy tố, những cuộc tàn sát lớn chỉ là chi tiết trong lịch sử thế giới.

Trong câu chuyện này, nhà nước pháp quyền Liên bang Đức đã khai quang một tình trạng nan giải. Bởi vì Mielke đã tra tấn và giết người theo luật pháp có hiệu lực của Cộng hòa Dân chủ Đức, không ai muốn và có thể truy xét được ông ta, chừng nào ông ta không vi phạm luật pháp nhà nước có hiệu lực này.

Đừng có mà xét xử theo pháp lý của người thắng trận!

Riêng tôi, chỉ nghĩ về tất cả những tù nhân chính trị vô tội của Cộng hòa Dân chủ Đức thôi, tôi thích nhất chỉ muốn đánh chết tên giết người này – kế sau đó, lẳng lặng nói với hắn về tất cả mọi sự.

Với hắn, rất thích hợp điều Heinrich Heine gợi ý cho những trường hợp tương tự: “Người ta phải tha thứ cho kẻ thù của mình nhưng không sớm hơn tới khi chúng bị treo cổ”.

Nhưng thật tâm, tôi đã vui rằng mình không phải giải quyết những xung đột không sao dung hòa nổi giữa Pháp lý và Công bằng. Một vài năm sau đó Bärbel Bohley đã khắc sâu bằng một câu nói mọc cánh: “Chúng tôi muốn công bằng và nhận được một nhà nước pháp trị”.

Thời gian trôi qua, tôi đã luống tuổi và vẫn hoài nghi cái tình huống nan giải vĩnh viễn của nhà nước pháp trị, bởi vì không có nó sẽ chẳng bao giờ có được một nhúm công bằng trong tay.

“Tôi muốn hồ sơ về tôi!” – đó là yêu sách phổ cập. Chúng tôi – những người chiếm cứ muốn rằng, không một ai khác ngoài những người bị canh gác và theo dõi bản thân có quyền định đoạt hồ sơ an ninh của mình. Chúng tôi quan niệm rằng một người công dân đầy đủ năng lực có thể xử lý một cách đầy trách nhiệm với quá khứ của mình. Ngoài ra chúng tôi đòi hỏi hồ sơ an ninh không được phép rơi vào sự quản lý của những kẻ quan liêu viên chức ất ơ nào đấy, mà chính những nhà hoạt động của ủy ban công dân phải được ủy nhiệm làm việc này. Chúng tôi đòi hỏi rằng trong tương lai, bản thân các nhà quản lý hồ sơ cũng phải đứng dưới sự giám sát của quốc hội.

Hồ sơ các loại phải được bảo toàn như tư liệu lịch sử, phục vụ cho việc nghiên cứu. Chúng tôi kiên trì đòi truy nã hình sự những thủ phạm của Bộ An ninh cũng như sự thải hồi ngay lập tức tất cả- dĩ nhiên là tất cả- những cộng tác viên thời đó của Bộ An ninh ra khỏi bộ máy công quyền.

Các chính trị gia phía Tây mang lòng ưu tư đã có ác mộng rằng những người dân Cộng hòa Dân chủ Đức sẽ cắn nát mũi nhau, nếu như một ngày hồ sơ được đem ra ánh sáng.

Sau này đã không xảy ra điều gì giống như vậy. Những tập hồ sơ này không chỉ là tài liệu lý tưởng cho khoa học lịch sử, mà còn có ý nghĩa sinh tồn đối với các nạn nhân của nền chuyên chính. Nào ai ở miền Tây đã biết, các tù nhân chính trị sau khi được thả khỏi trại tạm giam hay nhà tù hoặc là khi được Cộng hòa Dân chủ Đức bỏ tiền chuộc lấy tự do, không hề được dúi vào tay một giấy tờ tùy thân nào cả. Không một ai nhận được dù chỉ là một mảnh giấy chùi đít có quốc hiệu quốc huy, con dấu và chữ ký của Cộng hòa Dân chủ Đức, trên đó ít nhất chứng nhận đây là ai, tại sao và đã ngồi bao lâu trong  cái “xí nghiệp quốc doanh” – Nhà tù rồi.

Vì đó là nguyên tắc của tư pháp của Cộng hòa Dân chủ Đức, không trao một thứ gì thành văn cho kẻ thù giai cấp. Và cả không thứ gì thuộc về truyền khẩu nữa. Thậm chí những thân nhân gần gũi nhất phải rời khỏi phòng xử, khi thẩm phán nghị luận cụ thể bản án vừa mới tuyên đối với một bị cáo.

Về mặt chính thức, không hề có một tù nhân chính trị nào trong nước Cộng hòa Dân chủ Đức. Đối với nhiều người bị truy nã, hồ sơ an ninh không hề là cái cọng hút nước, mà thậm chí là cái dầm cọc để họ bấu víu vào. Vấn đề không chỉ liên quan đến sự thật này hay sự thật nọ, mà một cách tầm phào nó dính dáng tới chế độ lương hưu, tới sự đền bù. Và cốt lõi xoay quanh vấn đề danh dự.

Hồ sơ không được sắp xếp theo thứ tự ABC, chỉ có thể tìm thấy chúng qua một phích mật mã. Vì một chiến hữu cũ, một nhân viên an ninh mới được mua chuộc chỉ cần đánh cắp đi một chiếc phiếu phích duy nhất thôi, thì ngay lập tức hồ sơ cần tìm đã biến đi như một giọt nước mắt trong biển cả. Những bản chụp bảo mật của những phích F-16 (phích ghi tên người – ND) đã bị tiêu hủy. Thế còn những phương tiện tìm kiếm bằng điện tử, những băng từ máy tính dày cộp thì sao kia?

Vào tháng Ba năm đó, trước vô tuyến truyền hình, chúng tôi đã kinh hoàng và giận dữ mà trông những thứ này, một cách chuyên nghiệp và bảo mật trước phương tiện đại chúng, đã bị băm vằm nát bét.

Một sự chua chát đáng buồn: Trong tháng Giêng đó, bản thân những người giải tán an ninh cả tin trong những Uỷ ban Công dân và trong Hội nghị Bàn tròn còn đồng ý việc băm nghiền những băng từ máy tính IBM to gộc. Họ đã để cho người ta làm cho nhụt chí bởi sự đe dọa rằng, phải tìm cách ngăn cản việc Cơ quan Bảo vệ Hiến pháp của Cộng hòa Liên bang Đức sau bầu cử sẽ tiếp cận ngon lành khối tài liệu này. Nhưng sự việc này đã chứng tỏ là đỉnh điểm của sự thiển cận: Theo thỏa thuận nội bộ, cho tới ngày 30.06 trong năm, cục tình báo được phép phá hủy bất cứ một phích phiếu nào. Lý do nêu ra cho ưu đãi này: Những tình báo trung thành và vong thân nhất của Cộng hòa Dân chủ Đức đang hoạt động ở USA cần phải được bảo vệ mạng sống trước ghế điện... Được cứu sống sinh mạng, tuy nhiên lại là tất cả những tên chó lợn nặng đồng cân nhất!

Các đồng chí đã lường gạt chúng tôi, và đúng là trên mọi bình diện. Nhưng mặc dù vậy, đất nước này đã biến đổi tận gốc rễ. Cuộc tuyệt thực của chúng tôi đã là một bữa tiệc đánh chén ê hề không hồi kết, thay vì xúc xích kẹp bánh mỳ, tôi đã ngấu nghiến những câu chuyện của bạn bè mình kể. Một số thứ hoàn toàn mới mẻ đối với tôi. Hầu như tất cả những người chiếm cứ trẻ hơn tôi và tới từ Prenzlauer Berg – vùng đất còn đang ngủ, khi tôi bị tước quốc tịch vào năm 1976. Những người đối lập đứng dưới mái qui tụ của nhà thờ, cùng với Chúa hoặc không có Chúa kính yêu – với tôi điều đó không quan trọng.

Mỗi ngày, vài trăm người biểu tình trước khu vực khóa trái. Đó là những người Berlin đã gia nhập vào yêu sách của chúng tôi. Những cuộc phản đối và tuyệt thực nổ ra cả trong những thành phố khác. Cho tới ngày 20.09 người ta đã thu thập được trên 50.000 chữ ký dành cho lời hiệu triệu của Diễn Đàn Mới. Các ký giả đã thăm chúng tôi và thu thập cho họ tư liệu phỏng vấn. Những nhóm quay phim từ khắp nơi trên thế giới. Cứ như thế chúng tôi – những người chiếm cứ – đã ép buộc một lần nữa công khai phải mở ra gói Hiệp ước Thống nhất đã bị niêm phong lại.

Quốc hội đã phân xử lại từ đầu những yêu sách của chúng tôi. Một thỏa thuận bổ sung đã được ghi dưới Hiệp ước Thống nhất. Theo đó, không chậm trễ lập tức sau ngày 03.10, phải tiến hành bàn thảo một sự ban hành luật pháp tối hậu và Điều luật của Quốc hội Nhân dân phải được “chú trọng toàn diện”. Thông qua một Đạo luật, còn phải quyết định cần tạo ra những tiền đề cho sự khắc phục lâu dài mang tính chính trị, lịch sử và tư pháp đối với hoạt động của Bộ An ninh Quốc gia.

Vào ngày 28.09.1990, chúng tôi kết thúc cuộc chiếm đóng Trung tâm An ninh quốc gia. Với điều tu chỉnh, chúng tôi đã đạt được những mục tiêu cơ bản của mình.

Nhưng điều chúng tôi không đạt được là việc thực sự ghi rõ, làm gì với hồ sơ theo dõi cá nhân và liệu người dính dáng có được phép  xem hồ sơ của mình hay không và có thì như thế nào.

Chính vì thế một số người chúng tôi không mãn nguyện. Chúng tôi cũng không đạt được mục đích làm sao cho từng người đơn giản nhận được hồ sơ trong tay. Và đó là điều, ngày hôm nay tôi nghĩ, như vậy có lẽ cũng tốt hơn.

***

Cuộc cách mạng hòa bình đã không đẩy ra cánh cửa tới thiên đường, nhưng nó đã mở ra cánh cổng đi tới thế giới. Người phía Đông phần lớn có nho khô tư bản trong đầu và những hy vọng bốc đồng trong tim. Sự đánh đổ thể chế bạo quyền cũ là một chiến công của công bằng nơi trần thế.

Những quan viên của đảng bị tước quyền run sợ, nhưng nỗi sợ sinh tồn của họ đã tỏ ra là rên la quá mức. Đáng tiếc! Bất chấp tất cả, tôi – kẻ từ lâu vốn bi quan vì mục đích – vẫn mang lòng can đảm tốt lành. Bài hát “Melancholie” (Trầm tư) dạo đầu năm 1989 đã không còn thích hợp với cuối năm đó nữa.

Vì sao ư? “Vì tôi tôi không còn nhìn ra đất nước nào, trong cái không còn là một đất nước!”.

Trường Đại học Tổng hợp Humboldt nhờ tôi biểu diễn một concert riêng tại Audiamax Unter den Linden nhân dịp nước Đức thống nhất. Chúng tôi ăn mừng cho tới hết ngày 03.10 với những cảm xúc pha trộn. Chủ nghĩa tư bản đã thắng, và nó đã có một cái tên gọi nữ tính: Tự do. Trong nền chuyên chế quen thuộc, những gì đã bị qui định bởi đặc quyền ưu đãi, nay bị cái bái vật đồng tiền qui định. Tư bản đã khuất phục “Tư bản” của anh chàng Marx, thị trường ra thế mạnh mẽ hơn “Tuyên ngôn của Đảng Cộng sản”. Tôi bỗng nhớ tới triết ngôn cay độc của Orwell (16) “Đức tin, Hy vọng, Tiền, trong ba thứ này Tiền là to nhất”.

Đồng tiền phương Tây đưa các quan hệ đến chỗ nhảy múa. Vì những toan tính chính trị, tỷ giá hối đoái đặt ra cho đồng tiền Đông Đức và đồng tiền Tây Đức định vị giá trị của đồng Mark Đông Đức quá cao. Công nhân bắt đầu tính toán. Kể cả những xí nghiệp quốc doanh lành mạnh hơn cũng là quá yếu ớt đối với cuộc cạnh tranh trên thị trường thế giới. Các hợp tác xã nông nghiệp phân rã, và với sự hỗ trợ của viên chức bộ máy nhà nước cũ, một số bí thư hợp tác xã đã mau lẹ biến mình thành địa chủ hợp pháp. Những cán bộ nhanh trí hơn, ngay lập tức đã lập ra nhiều hãng các loại. Một sự sao mà báng nhạo: Trừ cả ra, chính họ là người đầu tiên kiếm lời từ cái chết của Cộng hòa Dân chủ Đức.

Chỉ khá đông trí thức, nghệ sĩ và nhà văn của Cộng hòa Dân chủ Đức vẫn còn mơ tiếc sự khốn khổ thân quen, và một số kẻ đã tâm niệm nó thành những “giá trị lưu tồn”. Nhìn gần hơn, người ta có thể nói một cách xoa dịu, những thứ đó là những “đặc ân”.

Giờ đây, tôi không sao có thể một lần tranh cãi với những người cánh tả miền Tây mang tư tưởng dân chủ xã hội về cái chết của Cộng hòa Dân chủ Đức. Bất chợt, nhiều người liên minh cũ thân thiện vùng phía Tây hiện lên với tôi như những kẻ góa bụa của nhà nước Cộng hòa Dân chủ Đức.

Những chính khách phía Đông của đảng SPD, trong quá trình xáp gần lại các đồng chí của đảng (cộng sản) SED đã biến hóa theo hướng gợi dục chính trị, tới mức không hề kín đáo lên giường với lực lượng đối lập của Cộng hòa Dân chủ Đức, đang chạy rông như gia quyến sót lại của một người đồng chí đáng quí.

Đằng sau cái lưng chính mình, nhiều người cánh tả sung sướng như điên rằng, không tưởng của mình vẫn nguyên còn là một giấc mộng mà họ không phải sống qua. Ngoài ra còn hiển lộ một sự thật bẽ bàng: Quá nhiều người  phía Tây đã không muốn nhìn và muốn biết chút gì về sự đàn áp toàn diện ở Cộng hòa Dân chủ Đức.

Từ giác độ nhìn nhận ngày hôm nay, đối với một người trong số chúng ta, điều này trở nên gần như quái gở khi ở những năm 1980, nhiều người cánh tả đã lạc quyên tiền của hoặc lao động tại chỗ để đoàn kết với những nước như Nigaragua, khởi động những dự án giúp đỡ, đào giếng và xây dựng trường học, nhưng lại không muốn nhìn nhận sự cùng khổ trong đất nước kề bên, nằm sau bức tường.

VỀ NƯỚC ĐỨC TÔI CHẲNG CÒN LO SỢ

Về nước Đức tôi chẳng còn lo sợ

Đường đến thống nhất đã khởi đầu

Dưới cơn mưa tiền tỷ

Chúng ta rồi ướt áo khá khác nhau

Tự do làm đau lòng và gây thích thú

là ân huệ, là một lời nguyền rủa

Tôi chẳng còn nỗi nhớ nhà xưa

Không nhớ gì những muộn phiền đã cũ

Nước Đức, ôi nước Đức lại chung về một mối

mà chỉ tôi còn day dứt nỗi lòng.

Về nước Đức tôi chẳng hề lo sợ

Giữa đời này tôi đứa con thế giới

Dẫu ra sao, hiểu biết và đức tin

Bạn hay thù, đàn bà hay đàn ông

Tiếng mẹ đẻ , không ai sao cướp được

của tôi đi tổ quốc sinh ra

Tôi chẳng còn nỗi nhớ nhà xưa

không nhớ gì những muộn phiền đã cũ

Nước Đức, ôi nước Đức lại chung về một mối

mà chỉ tôi còn day dứt nỗi lòng.

(Phạm Kỳ Đăng dịch từ nguyên tác tiếng Đức)

------------------------------------------------

Chú thích của người dịch:

Wolf Biermann: Nhà thơ, ca sĩ, sáng tác bài hát, sinh năm 1936 tại Hamburg, con trai một người Do Thái ủng hộ cộng sản chết trong trại tập trung Auschwitz *1950, đại diện Cộng hòa Liên bang Đức, ông tham gia Liên hoan Thanh Thiếu niên Thế giới lần đầu tiên tại Cộng hòa Dân chủ Đức *1953, di cư sang Cộng hòa dân chủ Đức, học Triết học, Kinh tế- Chính trị học và Toán tại trường Tổng hợp Humboldt (1955-1963) *1957-1959, Trợ lý đạo diễn ở đoàn kịch Berliner Ensemble*1960, bắt đầu viết thơ và sáng tác bài hát *Xây dựng Nhà hát Kịch Công nhân và Sinh viên*1962, In tập thơ “Những bài thơ tình“ *1963, bắt đầu tình bạn với nhà khoa học bất đồng chính kiến nổi tiếng nhất của Cộng hòa Dân chủ Đức Robert Havermann*1965, bị chính quyền Cộng hòa Dân chủ Đức cấm biểu diễn và cấm xuất bản với tội danh “Phản bội giai cấp“ và “Tục tĩu“, sau những buổi trình diễn và chuyến du ca dọc Cộng hòa Liên bang Đức, và đặc biệt sau khi ông in tập thơ Drahtharfe (Thụ cầm dây thép) và ra đĩa hát *Tháng 12.1965, trung ương Đảng SED ra nghị quyết cấm ông biểu diễn và xuất bản. *Những tập thơ ông xuất bản thuộc về những tác phẩm của văn học hậu chiến được mua nhiều nhất *Việc tước đoạt quốc tịch Wolf Biermann đẩy ông sang Tây Đức vào năm 1976, gây ra sự phản kháng rộng lớn trong giới trí thức và sinh viên hai miền nước Đức, và từ đó ông như biểu tượng cho giới trí thức phê phán chế độ, phản kháng chủ nghĩa toàn trị ở Cộng hòa Dân chủ Đức *1984, Giảng viên thỉnh giảng tại Ohio State University/USA. 1993-1995, Giáo sư thỉnh giảng tại trường Tổng hợp Heinrich-Heine-Universität *Nhận nhiều giải thưởng Văn chương *2006, nhận Huân chương chữ thập Liên bang - Bundesverdienstkreuz và 2007, được bầu làm công dân danh dự của Berlin.

(1) DDR: Cộng hòa Dân chủ Đức (CHDC Đức)  – viết tắt của Deutsche Demokratische Republik.

(2) SED: Đảng Công nhân Xã hội Thống nhất Đức, tức đảng cộng sản nắm quyền của Cộng hòa Dân chủ Đức.

(3) Đại lộ mang tên Rosa-Luxemburg (1871-1919): Nữ đại diện của Phong trào công nhân châu Âu, của chủ nghĩa Marx, lý thuyết gia chống chủ nghĩa quân phiệt, cổ xúy chủ nghĩa quốc tế vô sản.

(4) Miệng lưỡi dân gian ám chỉ Stasi tức Bộ An ninh Quốc gia của Cộng hòa Dân chủ Đức.

(5) Gregor Gysi, sinh năm 1948): Được bầu thay thế cho Tổng bí thư Erich Honecker bị truất quyền, Gregor Gysi đã kế nhiệm và cải cách đảng SED thành đảng PDS (Đảng Chủ nghĩa Xã hội dân chủ). Luật sư, tiến sĩ Gysi – nghị sĩ của Quốc hội bầu theo thể thức dân chủ – bị phát giác (và sau này chứng minh được) là cộng tác viên không chính thức của Bộ An ninh Quốc gia, dưới bí danh “Notar“. Tuy nhiên trong thời gian đó, bằng chứng hoạt động của ông này đã bị thủ tiêu dấu tích.

(6) Gồm những nhà hoạt động nhân quyền lập ra, chiếm lĩnh các trung tâm An ninh Quốc gia, phản đối sự phá hủy và đòi kiểm soát hồ sơ an ninh.

(7) Katja Havermann, Bärbel Bohley, Ingrid Köppe, Hans Schwenke: Những nhà đấu tranh nhân quyền, khởi xướng ra Neues Forum (Diễn Đàn Mới), một phong trào Dân quyền xuất hiện trong thời kỳ Cách mạng Hòa bình, sau thành một tố chức chính trị đối lập, tiền thân một đảng phái chính trị đối lập sau này.

(8) Runden Tisch: Hội nghị Bàn tròn do các tổ chức dân quyền, các tổ chức chính trị và đảng phái đối kháng hợp nhất, tiến tới bầu cử Quốc hội theo thể chế tự do dân chủ.

(9) Nguyên văn: Cordon sanitaire

(10) Peter-Michael Diestel- sinh năm 1952: Luật sư, Bộ trưởng Bộ Nội vụ trong nội các chính quyền Lothar de Maiziére.

(11) Erich Mielke (1907-2000): Bộ trưởng Bộ An ninh, xây dựng bộ máy an ninh theo dõi và trấn áp tàn bạo của Cộng hòa Dân chủ Đức từ năm 1957 đến 1989.

(12) Markus Wolf (1923-1006): Từ 1952-1986: Cục trưởng cục Tình báo, tướng An ninh với những điệp vụ khủng khiếp.

(13) Feliks Edmundovich Dzerzhinsky (1877-1926): Nhà hoạt động cách mạng, kiến thiết nên bộ máy công an mật vụ của nhà nước Nga - Xô viết.

(14) Joachim Gauck, sinh năm 1940: Mục sư, thành viên của Diễn Đàn Mới, được bầu là Chủ tịch Ủy ban Giải thể Bộ An ninh sau khi thành lập Quốc Hội do bầu cử tự do. Hiện ông là Tổng thống đương nhiệm của Cộng hòa Liên bang Đức

(15) Nhà tù biệt giam tù nhân chính trị của Cộng hòa Dân chủ Đức.

(16) George Orwell (1903-1950): Nhà văn, nhà tiểu luận và nhà báo người Anh, tác giả của những cuốn sách nổi tiếng, độc giả Việt Nam biết đến như “Muông Cầm Trại” và “1984”.

Truyện của Võ Bá Cường

Chương 16: Tâm sự

Già Đang một mình ngồi xuống bãi cỏ, cạnh là xô nước. Bãi cỏ như tri kỷ với già. Già hồi tưởng lại chuyện chiều hôm trước già qua xã Vũ Vân thăm trại phong Văn Môn, thăm trại thương binh nặng Quang Trung, Kiến Xương. Nghĩ mà thương những con người nông dân bất hạnh. Những người nông dân ấy đã làm nên lịch sử, cuộc đấu tranh 1930, Xô Viết Nghệ Tĩnh. Họ dóng tiếng trống của làng Đông Lâm, Tiền Hải. Chính các cuộc nổi dậy của nông dân đã thúc đẩy, đưa ông rời bỏ làng quê đi theo Đảng. Sau mấy chục năm xa cách, thời cuộc lại đẩy ông về làng Vũ Công quê hương và giữ chân ông lại. Ngày ra đi, nhìn đường làng Vũ Công, nhìn con sông Kiến Giang, nhìn mộ cha cỏ mọc, nhìn cành dâu da quả mọng chín, quả bòng vàng thơm trong vườn mẹ, khóm trúc đầu ngõ, tiếng cá quẫy dưới ao… ông đâu có bận tâm. Những kỷ niệm trong thời thơ ấu đan dệt trong ông, giờ vẫn thắm thiết như xưa.

Ví dụ: Truyện chuyển đổi hiện thực

Ngu Yên

Theo Rudy Rucker, truyện Transrealism không gần gũi với thể loại truyện khoa học giả tưởng, đây là loại truyện văn chương tiền phong, cung cấp những lối thoát cho sự tù túng của trí tưởng. Trong văn học đương đại, tác phẩm của Transrealism có một vị trí quan trọng và đang được yêu chuộng, nhất là khi tác phẩm được đưa vào phim ảnh, mang đến nhiều hiệu quả rộng rãi.

(Về khía cạnh giữa tưởng tượng khi đọc truyện và tưởng tượng thành hình trong phim ảnh, chúng ta có những thú vị và thâm trầm khi so sánh: 1– Hình ảnh tưởng tượng khi đọc không giới hạn và khác nhau giữa những người đọc. Hình ảnh trong phim đã xác định và giống nhau cho hầu hết những người xem. 2– Khả năng tưởng tượng của người đọc bình thường so với khả năng tưởng tượng chuyên nghiệp của đạo diễn và người viết cảnh phim. 3– Đưa đến rốt ráo là những phần bí ẩn trong tâm trí con người vẫn chưa được khám phá. Cái vòng tròn luân lưu từ hình ảnh sinh ra cảm xúc hoặc từ cảm xúc sinh ra hình ảnh, không có bắt đầu, không có chấm dứt; người sáng tác thể hiện hình ảnh và cảm xúc từ vị trí nào trên vòng tròn luân lưu đó.)

Inrasara

Đọc: 10 Bài học từ Fukushima – Giảm thiểu rủi ro và bảo vệ cộng đồng trước thảm họa hạt nhân, do Ủy ban Xuất bản Tập sách Fukushima, 74 trang, khổ 14,5-20,5cm.
Sách tặng không bán, phát hành vào ngày 11-3-2015.

1. Ngày 25-11-2009, với 77,48% phiếu tán thành, Quốc hội Việt Nam thông qua Dự án Nhà máy Điện hạt nhân tại Ninh Thuận. Khác với thông lệ, đa phần dự án trên đưa xuống, con số biểu quyết luôn lên ở cấp độ trên 90%. Sự thể cho thấy ở đó, vẫn có nhiều người hiểu và phản đối. Và dù không ngăn được chủ trương “trên” – nhưng hơn 22% đại biểu đã dám thể hiện trách nhiệm “đại biểu” của mình đủ nói lên tính gai góc của vấn đề. Thế nên không lạ, ngày 22-11-2016, nghĩa là chỉ thiếu 3 ngày tròn 7 năm, khi vấn đề lần nữa được đưa ra, 92% Quốc hội bỏ phiếu tán thành dừng Dự án.

FB Pham Viem Phuong

Đó là tên của một bài hát bằng tiếng Anh của ban Abba (Thụy Điển), kể chuyện hai chiến hữu già Mexico nhớ lại lúc còn trẻ họ từ căn cứ của chính phủ lưu vong trên đất Texas, vượt sông Rio Grande về Mexico tiến hành chiến tranh cách mạng lật đổ độc tài. Cuộc cách mạng này kéo dài gần 20 năm mới thắng lợi.
Tôi không hiểu hai chàng nhạc sĩ Thụy Điển xúc động đến mức nào trước cuộc cách mạng ấy đến độ họ viết bài hát này. Mà có lẽ, cuộc chiến tranh vì tự do nào cũng làm xúc động lòng người cả, dĩ nhiên, trừ lũ người độc tài.
Tôi dịch lại lời bài hát này để các bạn cùng xem. Nó chẳng có "quyết tử" "quyết sinh" "quyết thắng" con mẹ gì cả, mà thành thật nói "mình còn trẻ" "tao sợ muốn khóc"..., nhưng lại "nếu phải làm lại lần nữa, tao sẽ làm"
Chúng ta cần biết bao những bài hát đầy tính chiến đấu như thế.

"Mày nghe tiếng trống không Fernando?
Tao nhớ một đêm đầy sao khác, lâu lắm rồi, như đêm nay
Trong ánh lửa, Fernando
Mày hát âm ư và búng nhẹ cây guitar
Tao nghe tiếng trống trận xa xa
Và tiếng kèn lệnh từ xa đang tới gần

Bây giờ chúng tới gần hơn rồi Fernando
Mỗi giờ mỗi phút cứ như kéo dài bất tận
Tao sợ lắm Fernando
Tụi mình còn trẻ đầy sức sống và không đứa nào sẵn sàng chết
Và tao không có gì xấu hổ khi nói
Tiếng gầm của đại bác và súng làm tao muốn khóc

Nhà văn nữ trước 1975: Nguyễn Thị Thụy Vũ

Chúng ta có trong danh sách những nhà văn nữ nổi tiếng trước 1975 một nhà văn gốc miền Nam, Nguyễn Thị Thụy Vũ [1], sau một loạt 3 nhà văn Huế: Nhã Ca, Túy Hồng, Nguyễn Thị Hoàng.  Nguyễn Thị Thụy Vũ là một cô giáo tại Vĩnh Long, một thành phố thuộc Nam kỳ Lục Tỉnh ngày xưa nằm giữa sông Tiền và sông Hậu. Năm 1961 cô giáo Nguyễn Thị Băng Lĩnh lên Sài Gòn và sớm bước vào làng văn như một “hiện tượng văn học nữ” với bút danh Nguyễn Thị Thụy Vũ.

Thụy Vũ xuất hiện muộn màng nhưng vẫn chiếm cho mình một chỗ đứng trong danh sách những nhà văn nữ nổi tiếng bên cạnh 4 “cậy đại thụ”: Nhã Ca dành ngôi vị thứ nhất, cả về thơ lẫn văn; Túy Hồng tự khẳng định mình với giọng văn chanh chua nhưng vẫn lãng mạn theo kiểu Huế; Trùng Dương được coi như ngọn cờ đầu trong văn chương hiện sinh của các nhà văn nữ còn Nguyễn Thị Hoàng đã chiếm cho mình một chỗ với bước đột phá Vòng tay học trò.

Nguyễn Khánh Trường

Người ta tìm thấy Nguyễn Tất Nhiên chết trong xe hơi, ở khuôn viên một ngôi chùa thuộc thành phố Westminster, Nam Caliufornia, USA. Bên cạnh xác Nhiên là một ống thuốc ngủ rỗng ruột. Nhiên đã tự kết liễu đời mình, một cuộc đời đầy ắp khổ đau.

Nhiên ra đi, là một mất mát cho Văn học VN, cho bạn bè thân quen.

Nhưng tôi nghĩ, với Nhiên, lại là một giải thoát.

Có nhìn thấy Nhiên những tháng ngày trước khi rời bỏ cõi trần gian này mới hiểu điều tôi vừa nói là đúng. Ban ngày, lang thang vất vưỡng mọi nơi. Ban đêm ngủ trong chiếc xe cà tàng lẽ ra đã nằm trong nghĩa địa xe hơi từ lâu. Hoặc đến nhà bạn bè xin ngủ nhờ, nếu là mùa đông, vì thời tiết bên ngoài lạnh cóng, nếu ngủ trong xe, sáng ra nhiều khả năng biến thành cây nước đá.

Nhiên bị bệnh, tôi nghĩ Nhiên bị tâm thần phân liệt, càng lúc càng nặng. Rất nhiều lần đang ngồi quán uống cà phê với anh em Nhiên bỗng đứng dậy:

Paul Mozur

Hiếu Tân dịch

https://www.nytimes.com/2017/08/11/technology/facebook-china-moments-colorful-balloons.html?emc=edit_ta_20170811&nl=top-stories&nlid=65219308&ref=cta

Mark Zuckerberg, tổng giám đốc điều hành Facebook, chạy bộ ở quảng trường Thiên An Môn Bắc Kinh hồi năm ngoái

Thái Thanh

Làng Bích họa và Con đường Thuyền thúng – hai sáng kiến đưa nghệ thuật vào không gian sống của cộng đồng ở xã Tam Thanh, thành phố Tam Kỳ, tỉnh Quảng Nam - mới đây đã đem lại Giải Cảnh quan đô thị châu Á (Asian Townscape Award) 2017 cho địa phương này.

Các bức tranh tường ở Làng Bích họa thường mô tả chân dung cư dân thuộc mọi lứa tuổi của thôn. Ảnh: Nguyễn Ngọc Pháp.

Lý Trực Dũng

HỘI HỌA

Với tác phẩm „Kéo thuyền trên sông Volga“, Ilya Repin đã trở thành họa sĩ hàng đầu của thế kỷ XIX. Một tác phẩm không chỉ hướng đến phản ánh hiện thực, đấu tranh cho những người thống khổ, mà còn góp phần dự báo thời đại mới sắp mở ra.Và quả thực một thời đại mới đã diễn ra ở Nga. Cách mạng tháng Mười năm 1917. Và 2017 ? Đúng 100 năm đã trôi qua kể từ cái ngay kinh thiên động địa đó. Có ai còn nhớ mấy anh nông dân Xô viết mướt mồ hôi đang khổ sở đánh vần học học thuộc mấy câu tiếng Anh thông dụng để đi làm cách mạng giải phóng giai cấp vô sản tận bên Mỹ bên Anh trong tiểu thuyết „Đất vỡ hoang“ của Mikhail Sholokhov?

Những người đàn ông Nga trong những bộ quần áo rách rưới tóc tai rũ rượi mệt mỏi đổ rạp người cố kéo con thuyên nặng trĩu phía sau như đang kéo lê chính số phận của họ.

Gần đây, Internet sôi nổi về từ “thấu cảm”, một từ dường như Hán-Việt mà hóa ra được tạo mới. Qua cuộc bàn cãi, nổi lên vấn đề duy trì từ ngữ truyền thống và chấp nhận từ tạo mới ra sao. Văn Việt xin mời quý bạn góp ý về đề tài này. Xin mở đầu bằng ý kiến của cựu nhà giáo (một “từ mới”!!!) & dịch giả Trần Ngọc Cư (Hoa Kỳ)

Văn Việt

Về nỗ lực duy trì tiếng Việt truyền thống

Trần Ngọc Cư

Thực tế là 3/4 dân số Việt Nam hiện nay được sinh ra sau 1975 và trong 1/4 còn lại có một nửa đã sinh ra và lớn lên ở Miền Bắc. Ngoài ra, 1/8 dân số chế độ cũ để lại và còn sống qua quá trình cọ xát với "ngôn ngữ Việt cộng" liệu họ có "gìn vàng giữ ngọc" được chăng? Đấy là thực tế trên bờ Tây Thái Bình Dương. Còn ở Mỹ, cụ thể mà nói, như gia đình tôi chẳng hạn, ngoài hai đứa con còn nói thứ tiếng Việt nhà quê của bà nội ở VN, đến thế hệ các đứa cháu lai, tiếng Việt coi như là số không, ngoài các tên gọi đồ ăn như phở, bún bò Huế.

Việc một cộng đồng di dân cố duy trì tiếng nói truyền thống như duy trì một phần bản sắc dân tộc (national identity) là phát triển tự nhiên và đầy cảm tính, như từng diễn ra trong lịch sử loài người, như với tiếng Pháp Cajun tại Louisiana, tiếng Afrikaans (gốc Hoà Lan) tại Nam Phi. Bẽ bàng là, cả tiếng Cajun lẫn tiếng Afrikaans nếu đem về sử dụng tại mẫu quốc, nếu "có nói thì chỉ tai liền miệng đấy thôi!"

Hợp tác với Nhà hát giao hưởng nhạc vũ kịch Thành phố Hồ Chí Minh

19. và 20.08.2017, 20h00

Nhà hát lớn Tp. Hồ Chí Minh

7 Công trường Lam Sơn, Quận 1, Tp. Hồ Chí Minh

Giá vé: 800.000 – 650.000 – 550.000 – 400.000 - 150.000 (vé sinh viên)

Phòng vé HBSO, Nhà hát Thành phố

Thứ 2 – Thứ 6: 9h đến 17h  | Thứ 7 & Chủ Nhật: 9h đến 12h

Những ngày biểu diễn: 9h đến 20h

Tel.: 0238 3823 7295  |  098 987 4517 (C. Hương)  |   090 360 4539 (C. Ngọc)

Mua vé Online: ticketbox.vn/HBSO  |  www.tinyurl.com/booking-hbso-ticket

Truyện Tru Sa

Sau con đường gồ ghề đầy những đá dăm và ổ gà này sẽ tới ngoại ô. Đất ở đây xấu, địa hình không được bằng phẳng nên chẳng có doanh nghiệp nào có ý định đầu cơ dù rằng phần đất này đủ rộng để xây dựng một nhà máy. Đã nhiều năm rồi, ở khu đất ngoại ô vắng vẻ này chỉ có một gian nhà gạch tồi tàn. Ngôi nhà nằm khuất sau lùm cây và hướng thẳng về phía con đường dẫn tới thành phố. Nhà xây mái ngói, tường xung quanh đã tróc để lộ ra màu đỏ của những viên gạch. Cửa sổ bụi đã ám đen, các con ốc ghim quanh cánh cửa cũng đã rỉ sét. Ngôi nhà được ngăn với bên ngoài bằng một lớp tường dày và bức tường đó dù đã tróc hết lớp xi măng bên ngoài nhưng nhìn vẫn rất chắc chắn.

Trong ngôi nhà chỉ có một lão già ốm yếu.

Lão đã già rồi nên rất ít khi ra ngoài. Phía sau vườn lão trồng rau, và vì trước đây khá lâu lão từng là một nông dân nên chẳng quá khó để làm ruộng rau trở nên tươi tốt. Mùa thu hoạch, nếu thời tiết thuận lợi, lão sẽ bán phân nửa cho mấy người bán rau, số còn lại thì để lại ăn. Rau lão giá phải chăng, lại rất tươi và không phun thuốc nên có rất nhiều người đặt mua, nhưng lão thì chỉ thỉnh thoảng mới đem rau ra bán.

“Tiền của ông đây" – Bà bán rau nói và đưa cho lão số tiền mua rau. Lão cầm lấy.

Michael Burawoy

Nguyễn Quang A dịch

(Marxism after Polanyi, trong Michelle Williams and Vishwas Satgar, Marxisms in the 21st. Century,

Johannesburg, South Africa, Wits University Press, 2013, p. 34-52.)

Chúng ta phải làm gì với chủ nghĩa Marx? Đối với đa số câu trả lời là đơn giản. Chôn nó đi! Khoa học xã hội dòng chính từ lâu đã chia tay với chủ nghĩa Marx. Talcott Parsons (1967: 135) đã gạt bỏ chủ nghĩa Marx như một lý thuyết mà tầm quan trọng của nó đã hoàn toàn bị giới hạn ở thế kỷ thứ mười chín – một phiên bản thế kỷ thứ mười chín của thuyết vị lợi không thích hợp với thế kỷ thứ hai mươi. Khá mỉa mai, ông viết những suy ngẫm này trong 1968 vào giữa một sự phục hưng lớn của tư tưởng Marxist khắp thế giới – một sự phục hưng bác bỏ chủ nghĩa Marx Soviet với tư cách một hệ tư tưởng thống trị, một sự phục hồi đòi lại di sản dân chủ và tượng trưng của chủ nghĩa Marx. Sự phục hồi đã không kéo dài mà bị thụt lùi khi hy vọng cách mạng đã bị chế ngự bởi sự đàn áp và sự độc tài và rồi bởi chủ nghĩa thị trường cực đoan. Với sự sụp đổ dứt khoát của trật tự Soviet trong 1991, và sự chuyển đổi thị trường đồng thời ở Trung Quốc, những người đào mồ đã tuyên bố chủ nghĩa Marx dứt khoát đã chết và các hồi chuông đã góng lên khắp thế giới.

FB Nhan Vuong Tri

Trong bản tin trưa của VTV một ngày đầu tháng 8 tôi thấy có mẩu tin mang tên “Về quê học kỹ năng sống.”

Trên màn hình là đám trẻ đô thị quần áo đủ lệ bộ, xô nhau vào một đám vườn cải vầy vò làm không ra làm nghịch không ra nghịch.

Cái buồn cười ở đây không phải chỉ ở tính cách bố trí giả tạo của sự việc mà còn là ở những quan niệm nằm sâu trong người làm tin.

Mấy chữ kỹ năng sống mới nhập khẩu chắc có nghĩa rộng hơn, chứ không phải chỉ gồm mấy việc ra một đám đất chạm tay vào mấy cây rau.

Mà sao lại về quê để học khi - theo quy luật chung của thế giới - cuộc sống nông thôn có tính tự phát đang được tổ chức lại thành các đô thị?

Hội trại mùa hè dành cho các bạn sinh viên âm nhạc tại TP. Hồ Chí Minh. Tại buổi hòa nhạc kết thúc vào ngày 11 tháng 08, các học viên tham gia sẽ cùng giới thiệu chương trình đã được học.

05.-11.8.2017

11.08.2017, 20h00, Hòa nhạc kết thúc

Nhạc Viện Tp. Hồ Chí Minh

112 Nguyễn Du, Quận 1, Tp. Hồ Chí Minh

Giá vé: 150.000 – 100.000

Mua vé Online: ticketbox.vn/event/young-virtuosi-2017-65922/42010

Vé được bán tại Nhạc viện (Tel.: 0965.140.058)

Truyện của Võ Bá Cường

Chương 15: Chợt nghĩ

"Chợt nghĩ" là một đống tài liệu lủn mủn như đống rác của cụ Đang ghi chép lại. Đống tài liệu ấy có những tờ giấy nhỏ bằng hai ngón tay, to bằng bàn tay. Có tờ cả hai trang giấy viết một mặt, có tờ pô luya mỏng, hoặc cụ viết vào mặt trái của tờ hóa đơn nhà máy nước sạch Hà Nội. Có những dòng chữ rối rắm, đầy triết lý được chạy trên vỏ bao thuốc lá Du Lịch. Vì để ở nơi ẩm thấp tối tăm lâu ngày nên nhiều tờ mủn nát, có chữ không đọc được bởi thiếu dấu mờ nét.

Tất cả những con chữ đó đầy sức sống có hồn người được dấu mình trong một cái bìa sách màu đỏ sẫm như tiết lợn luộc, cũ kỹ, nhem nhuốc, hình như ông cụ nhặt được ở chỗ bà đồng nát.

"Chợt nghĩ” những gì được nảy sinh trong đầu óc cụ khi ở làng Trà Vi, Vũ Công, hoặc lúc ở chuồng trại chăn nuôi tập thể, hoặc ở Tam Quan nơi cửa Phật chùa Trà Vi.

Sự khác biệt về tính dục trong truyện Nguyễn Thị Thụy Vũ và các nhà văn nữ khác

Du Tử Lê

Đề cập tới trường hợp Nguyễn Thị Thụy Vũ, một cây bút nữ từng đưa tới nhiều nhận định khác nhau, thậm chí mâu thuẫn trong cách nhìn của một số người cầm bút ở miền Nam Việt Nam, trước cũng như sau biến cố 30 tháng 4 -1975.

Tôi nghĩ, để dễ theo dõi hành trình văn chương của cây bút nữ họ Nguyễn này, chúng ta có thể tạm chia hành trình đó làm ba giai đoạn.

Gửi Bộ Tài Nguyên và Môi Trường Việt Nam

Gửi Nhóm bạn Cửu Long

Ngô Thế Vinh

Hình 1: GWRS, nơi đây mỗi ngày sản xuất và cung cấp 100 triệu gallons (378.000 mét khối) nước tinh khiết cho cư dân Quận Cam, từ phải Phạm Phan Long, Becky Mudd, Ngô Thế Vinh.

NGÀY NƯỚC THẾ GIỚI 2017

Cách đây 24 năm, kể từ 1993, Liên Hiệp Quốc đã chọn ngày 22 tháng 3 mỗi năm là Ngày Nước Thế Giới / World Water Day, do sáng kiến từ Hội nghị Môi Sinh và Phát Triển/ United Nations Conference on Environment and Development/ UNCED tại Rio de Janeiro, Brazil (1992).

Hoàng Hưng

(FB Tiếng Nước Tôi)

Đã từ rất lâu, có những từ bị dùng sai (chủ yếu do không hiểu nghĩa của từ Hán-Việt), trở thành quá phổ biến, thậm chí không ít trí thức có phẩm hàm, có tên tuổi cũng dùng sai.

Đơn cử:

- Hợp chủng quốc Hoa Kỳ (được hiểu là quốc gia có nhiều chủng tộc hợp lại). Từ đúng phải là “Hợp chúng quốc” (chúng = nhiều, quốc = bang, nghĩa là liên hợp nhiều bang).

- Chung cư (được hiểu là nơi ở chung). Từ đúng: “chúng cư” (nơi ở của nhiều người, nhiều hộ).

- Yếu điểm (được hiểu là điểm yếu). Từ đúng: “nhược điểm”

Hồi còn học phổ thông, truyện ngắn “đời thừa” của nhà văn Nam Cao là một tác phẩm mà tôi rất yêu thích. Theo phân tích, truyện ngắn “Đời thừa” Nam Cao phản ánh tấn bi kịch tinh thần đau đớn, dai dẳng của người trí thức nghèo có tài năng, tâm huyết trong xã hội phong kiến thực dân. Vậy mà trong cái thời ngột ngạt, khổ sở ấy lại có biết bao tài năng văn chương như Vũ Trong Phụng, Nam Cao, Ngô Tất Tố, Thế Lữ, Lưu trọng Lư…

Thời nay, đất nước độc lập văn nghệ sĩ lại không thể sống được với tác phẩm của mình nghĩa là làm sao?

Dương Ngạn

Hôm nay nghe các vị chức sắc ở Liên hiệp các hội Văn học Nghệ thuật than nghèo, kể khổ sao mà thấy thương quá. Có khi họ còn khổ hơn nhà văn Hộ trong truyện ngắn “đời thừa”. Nhà văn Hộ “nghèo” nhưng vẫn còn tự trọng, còn cánh văn nghệ sĩ của chúng ta hình như mết hết cả liêm sỉ.

"Tôi rất tiếc là sự việc đã thành ra như một vụ bê bối: giải thưởng được trao và tôi từ chối. Nguyên nhân chỉ là do tôi đã không được cho biết ngay khi việc này đang chuẩn bị. Khi tôi đọc thấy trong tờ Le Figaro văn học (Le Figaro littéraire) ra ngày 15/10/1964, dưới ngòi bút một phóng viên Thụy Điển của bản báo, rằng sự lựa chọn của Viện Hàn lâm Thụy Điển sẽ nhằm vào tôi, nhưng việc này vẫn chưa được quyết định, tôi đã nghĩ là bằng cách viết một bức thư cho Viện Hàn lâm và gửi đi vào ngày hôm sau thì tôi sẽ có thể dừng lại được việc này và người ta sẽ thôi nói đến nó.
Khi đó tôi không biết rằng giải Nobel được trao không cần hỏi ý kiến của người được giải nên nghĩ là vẫn còn kịp thời ngăn nó lại. Nhưng rồi tôi hiểu một khi Viện Hàn lâm Thụy Điển đã đưa ra sự lựa chọn thì nó không thể rút lại nữa.
Những lý do tôi từ chối giải thưởng không liên quan đến Viện Hàn lâm Thụy Điển, đến bản thân giải Nobel, như tôi đã nói trong thư gửi Viện Hàn lâm. Tôi đã nêu lên trong đó hai loại lý do: lý do cá nhân và lý do khách quan.

Nghệ sĩ: Ly Hoàng Ly

Địa điểm: Trung tâm Nghệ thuật Đương đại The Factory

15 Nguyễn Ư Dĩ, P. Thảo Điền, Q.2, TP.HCM

Trung tâm Nghệ thuật Đương đại The Factory hân hạnh giới thiệu triển lãm cá nhân đầu tiên, cũng là lần trình hiện mang tính bao quát nhất về thực hành của Ly Hoàng Ly, nằm trong khuôn khổ dự án vẫn đang tiếp diễn của cô, mang tựa ‘0395A.ĐC’. Bộ tác phẩm collage cả về chất liệu và tư tưởng này trưng bày những tìm tòi, chất vấn chưa hồi kết của nghệ sĩ về bản trường ca di-nhập cư của loài người, đồng thời suy tư về bản chất của việc ghi nhớ, tư liệu hoá và lưu hành lịch sử.

Nguyễn Trọng Bình

Có khá nhiều sự kiện xảy ra trong những ngày tháng 7 vừa qua, mà nếu nhìn từ giác độ văn hóa thì theo tôi là rất nghiêm trọng và nguy hiểm cho sự phát triển bền vững của đất nước. Vụ Đồng Tâm với bản kết luận được không ít người dự báo đã trở thành hiện thực: chính quyền tiếp tục “thắng” dân trong vụ tranh chấp đất đai; vụ chụp mũ và xúc xiểm GS Ngô Bảo Châu của những kẻ làm nhiệm vụ “gác cửa” với tư tưởng cực đoan và tầm nhìn hạn hẹp; vụ Biển Đông khi Trung Quốc tiếp tục dọa nạt không cho Việt Nam tiếp tục khoan thăm dò dầu khí dù không biết bao nhiêu lần lãnh đạo hai bên trấn an dân chúng sẽ “mãi là đồng chí tốt” và “láng giềng hữu hảo”; vụ Trịnh Xuân Thanh tự trở về nước đầu thú hay bị chính quyền “bắt cóc” làm ảnh hưởng đến ban giao Việt – Đức; rồi vụ ông Trầm Bê “cuối cùng cũng phải bắt” như cách nói của nhà báo Huy Đức, v.v. và v.v. Nhìn chung, sự kiện nào nào cũng đình đám và gây xôn xao dư luận. Tuy vậy, nếu ai đó hỏi tôi sự kiện nào là trầm trọng nhất thì câu trả lời của tôi sẽ là vụ“Thông qua chương trình giáo dục phổ thông tổng thể” của Ban chỉ đạo Đổi mới chương trình SGK ngày 27/7/2017 [1].

FB Hoàng Hà

Ngày 9/8/2017 tới đây tại 51 Lò Sũ, quận Hoàn Kiếm, thành phố Hà Nội, sẽ diễn ra phiên tòa xét xử vụ kiện hành chính mà nguyên đơn là bà Đặng Bích Phượng và bị đơn là ông Nguyễn Quang Hội, phó trưởng công an quận Hoàn Kiếm.

Diễn biến sự việc dẫn đến việc bà Phượng bị xử phạt hành chính như sau:

Ngày 11/11/2016 tại vườn hoa Lý Thái Tổ, bà Phượng cùng một số bạn bè cầm biểu ngữ “Yêu nước ko có tội”; “Phản đối bắt người yêu nước”…..đứng trên vỉa hè vườn hoa Lý Thái Tổ. Những người này đứng chừng hơn 10 phút thì tự giải tán. Khi đó có xe của cảnh sát đứng đó, nhưng ko xảy ra vụ bắt bớ, hay lập biên bản vi phạm hành chính nào.

Gần 3 tháng sau, vào ngày 10/2/2017, bà Phượng nhận được quyết định xử phạt hành chính số 36/QĐ-XPHC, do ông Nguyễn Quang Hội, phó trưởng công an quận Hoàn Kiếm ký ngày 7/2/2017, đươc gửi qua bưu điện.