BÀI THƠ HOA MAI

Bài thơ viết dang dở
Sau cánh cửa khoá trái
Bức tường gồ ghề

Chu Hảo

Dù cho đã có lúc giữa anh và tôi có khúc mắc, như tôi đã kể trong bài “Vi điện tử ở Việt Nam – chuyện bây giờ mới kể”, và những năm sau đó, trong bối cảnh ít tinh thần hợp tác của nhóm vật lý đầu đàn nước nhà (gồm anh Nguyễn Đình Tứ, anh Vũ Đình Cự và anh), quan hệ giữa chúng tôi nhiều khi cũng “bằng mặt chứ không bằng lòng”, nhưng trong sâu thẳm lòng mình bao giờ tôi cũng dành cho anh sự nể trọng, biết ơn và cảm thông.

Thiếu Khanh

Mới đây, trên Facebook của mình, anh Mưu Thái (tức Thái Quốc Mưu, một nhà văn, nhà thơ, nhà báo nổi tiếng ở nước ngoài) có đặt câu hỏi: “Mẹ tròn con vuông, vậy bố hình gì?”

Huỳnh Như Phương

1.

Thiền sư Nhất Hạnh là một tác gia lớn của văn hóa Việt Nam. Ông cũng là một nhà thơ hiện diện trong đời sống văn học đã hơn sáu thập niên. Ngoài ba tập thơ xuất bản thời trẻ mà trước đây ít người được biết (Tiếng địch chiều thu, NXB Long Giang, Sài Gòn, 1949; Ánh xuân vàng, ký bút danh Hoàng Hoa, NXB Long Giang, Sài Gòn, 1950; Thơ ngụ ngôn, ký bút danh Hoàng Hoa, NXB Đuốc Tuệ, Sài Gòn, 1950), trước năm 1975, thơ Nhất Hạnh chủ yếu công bố trên các tạp chí Phật học (Phật Giáo Việt Nam, Hải Triều Âm, Thiện Mỹ, Liên Hoa, Hướng Thiện, Giữ Thơm Quê Mẹ…), và trong hai tập thơ đặc sắc là Chắp tay nguyện cầu cho bồ câu trắng hiện (NXB Lá Bối, Sài Gòn, 1965) và Tiếng đập cánh loài chim lớn (NXB Lá Bối, Sài Gòn, 1967). Cả hai tập đều ấn hành không có giấy phép của chính quyền Việt Nam Cộng hòa: tập đầu in nhiều lần, phổ biến rộng rãi; tập sau, do một trận hỏa tai, gần như tuyệt bản.

Nguyễn Đức Tùng

Quán hớt tóc là nơi bọn thanh niên trong làng tụ tập tán dóc, bàn chuyện chiến tranh hòa bình, các nhân vật Xuân thu Chiến quốc, chuyện cô nào sắp lấy chồng, phim cao bồi Viễn Tây, mùa khoai mùa lúa, chuyện đi quân dịch, vui buồn thi cử. Khi tôi còn bé, mỗi tháng phải trình diện quán ấy một lần, lệnh của ba tôi. Ông rất ghét bọn con trai để tóc dài, mà chẳng cứ gì ông, người lớn, thầy cô giáo của tôi, đều thế. Tôi lò dò bước vào quán, vách đất trộn phân trâu quét vôi trắng mái tranh có dàn mướp bò qua, nhìn quanh tìm chỗ ngồi, dỏng tai nghe chuyện khách, dân cày cấy, học sinh, viên chức.

nhưng ngọn lửa trong quần tôi vẫn bừng lên cơn đắm

đuối mặt trời

1.

Tôi như cây sung không mặc quần mọc lên từ lòng đất tăm tối

như sự mù chữ hồn nhiên của cha tôi

như tiếng quát tháo bực bội của mẹ tôi

chúng tôi vẫn vui như ánh trăng và bình an trong lời kinh cầu sáng tối

cho đến khi thế giới xô lệch

Văn Việt trân trọng giới thiệu Tuyển tập truyện ngắn thế giới – quyển 2. Sách gồm 19 truyện thuộc 15 quốc gia, dày 214 trang, Ngu Yên thực hiện.

T.Vấn & Bạn Hữu thực hiện (2022)

Vắng Bóng Người Yêu – Nhạc Ngoại Quốc (Lời Việt: Phạm Duy)

Cái nhìn về tình bạn của Thích Nhất Hạnh và Martin Luther King Jr., những người anh em cùng xây dựng một Cộng đồng Yêu thương.

Marc Andrus, Tricycle - 17/1/2022

Hồng Anh dịch

Martin Luther King Jr. và Thích Nhất Hạnh tại hội nghị năm 1966 ở Chicago | Photo courtesy Parallax Press

“Tôi đi tu chỉ vì tôi muốn dành trọn thì giờ của mình để giúp những người khác.”

Văn Tâm

Thiền sư Thích Nhất Hạnh tại Làng Mai, nước Pháp vào năm 70 tuổi (1996). Ảnh: Simon Chaput.

Thích Nhất Hạnh

Tên khai sinh: Nguyễn Xuân Bảo.

Năm 1926: Sinh tại làng Thành Trung, huyện Quảng Điền, tỉnh Thừa Thiên - Huế.

Năm 1942: Xuất gia tại chùa Từ Hiếu, tỉnh Thừa Thiên - Huế, đây cũng là nơi ông sống những năm cuối đời.

Năm 1967: Được đề cử giải Nobel Hòa bình.

Năm 1982: Thành lập Làng Mai tại miền Nam nước Pháp.

Năm 2018: Trở về an dưỡng tại tổ đình Từ Hiếu cho đến lúc qua đời vào ngày 22/01/2022.

Huỳnh Như Phương

Sáng nay, đang giữa chừng câu chuyện, Thầy bỗng dừng lại rồi nói: “Quý vị thấy ngôn ngữ có kỳ diệu không? Bây giờ đây Nhất Hạnh đang ngồi trong Thiền viện Vạn Hạnh. Như giọt nước rơi vào giữa chậu nước!”.

Hoàng Hưng

Sáng nay nhà thơ-văn Nam Dao Nguyễn Mạnh Hùng gọi cho tôi qua messenger nói chuyện về Thầy Thích Nhất Hạnh. Ngay sau đó, có điện thoại Viber của nhà ngữ học Hoàng Dũng nói tôi viết mấy dòng về Thầy cho Văn Việt.

(Để tưởng niệm Thầy, xin đăng lại bài này)

Nguyễn Hữu Liêm

Trong suốt quá trình lịch sử Việt, trên bình diện triết và đạo học, trí thức Việt chỉ có giao lưu với thế giới Âu Mỹ trên con lộ một chiều. Văn hóa Việt chỉ du nhập và tiếp thu những sản phẩm tư tưởng từ Tây phương – chứ chưa hề có nhân vật nào có khả năng khai mở một dòng tri thức từ Việt Nam để đem gieo giống tư duy ra hải ngoại. Thiền sư Thích Nhất Hạnh (Nhất Hạnh) có lẽ là người đầu tiên và duy nhất đã làm dược chuyện này.

Phạm Xuân Đài

Tác giả xin cám ơn Giáo sư Trần Huy Bích đã giúp nhiều tài liệu cần thiết cho bài viết này.

Hình minh họa Chinh Phụ Ngâm do tác giả, nhà văn Trùng Dương cung cấp.

Kiến Văn

Chỉ xin vắn tắt vài dòng để bạn đọc vùng Paris và lân cận có thể kịp đi xem cuộc triển lãm tại A2Z ART GALLERY (24, rue de l'ÉCHAUDÉ, 75006 Paris) trước ngày bế mạc: 29 janvier 2022 (từ thứ hai đến thứ bảy, 11g-19g).

Cao Quang Nghiệp

Cảm ơn chị đã dành thời gian viết bài “Đôi lời cùng anh Cao Quang Nghiệp” (Văn Việt, ngày 28.10.2021) để trao đổi về bài viết “Bài thơ Tương biệt dạ và thời điểm lần đầu tiên Nhất Linh rời Hà Nội sang Trung Quốc” (Văn Việt, ngày 29.10.2021) của tôi. Nay chúng tôi có đôi điều xin thưa lại với chị. Để cho rõ ràng chúng tôi sẽ bám sát từng vấn đề theo thứ tự trong bài của chị.

Lê Học Lãnh Vân

Cuối thập niên 1960, Vương mười ba tuổi, chuẩn bị lên lớp tám, dự thi chương trình “Đố vui để học”, may mắn đáp trúng hết chín câu, được phần thưởng của ngày và của tháng. Trong số quà tặng, Thần Tài Tín Nghĩa tặng một trương mục tiết kiệm một ngàn năm trăm đồng (1.500).

Bài thơ miền Nam

Khi những cơn mưa làm ướt cả mùa khô

Khi tiếng hót của chú chim miền nam đông lạnh vì giá rét

Khi nụ mai vàng tím bầm không biết tết

Em trách gì lũ dã tràng

Đừng nói với anh về nỗi hoang mang

Chúng ta đang ngồi xem vở kịch đời phi lí

Trần Đình Sử

Văn hóa và kí ức không tách rời nhau. Có người nói văn hóa là những gì còn lại sau khi đã quên hết. Cái còn lại ấy chính là kí ức văn hóa.

Tương Lai

Thở phào nhẹ nhõm đặt tay lên bàn phím máy tính đã được phóng to lên 200% để nhìn cho rõ, mắt tôi đang bị xuống cấp khá nhanh, phải cố mà giữ gìn vì đó là báu vật duy nhất để tôi biết là mình còn tồn tại giữa cuộc đời này một cách có ý nghĩa. Nhẹ nhõm, vì tôi đã có trong đầu biểu tượng mừng năm mới 2022 thay cho công thức quen thuộc đã quá cũ kỹ như “Happy New Year” hay “Năm mới vạn sự như ý”…

Nhà báo, nhà hoạt động xã hội Phạm Đoan Trang cũng là người phát ngôn của NXB Tự do cùng các ấn phẩm do NXB Tự Do phát hành.

Nguyễn Đức Tùng

Giữa thiên đàng và địa ngục

Tôi chọn cái ở giữa:

Trần gian

(20)

Đặng Tiến (Thái Nguyên)

Lùi xa, đã lùi đủ xa để cho tôi nhìn lại

Nhìn lại để bớt mù lòa

Để bớt ảo tưởng

Về những gì đã qua

Về những gì sẽ tới

Về những gì đang ngổn ngang bày đặt...

Lê Học Lãnh Vân

Giữa thập niên 1960s. Vương học lớp Nhất tại trường Bàn Cờ với thầy giáo tên Thảo. Lớp Nhất tức lớp Năm bây giờ.

11 CHƯƠNG YÊU MỚI


1.

Đã bước qua những chặng đường khổ hận
Đã bước qua những ngày tháng đắng cay
Ta mới ngộ tình không là trái cấm
Mà chính Em là những vần thơ hay

Nguyễn Hoàng Văn

Tôi không chào đời vào ngày đầu năm nhưng, trên mạng xã hội, đến Tết Dương Lịch lại nhận những lời mừng sinh nhật mà nguyên do đầu tiên, như đã nêu rõ trong “bản thế vì giấy khai sinh”, lại là… biến cố Mậu Thân.

Khói lửa “tiến công và nổi dậy” ngày ấy trùm phủ cả nhà cửa thường dân lẫn trụ sở công quyền khiến không chỉ rất nhiều giấy tờ cá nhân mà cả sổ bộ hộ tịch chính quyền hóa thành tro bụi, đành phải làm lại từ đầu và, với giấy khai sinh, lại là hình thức “thế vì”. Thời chiến, có bậc cha mẹ nào mà không chạnh lòng trước hình ảnh những chiếc GMC đều đặn đưa xác người từ chiến trận trở về nên, cách này hay cách khác, con cái mình né tránh cảnh bom đạn được một ngày là mừng được một ngày. Nhưng con cái cũng cần phải lập thân nên không thể trễ nải việc học hành và, do đó, ngày đầu tiên của năm sau lại trở thành ngày sinh nhật tối ưu: sinh chậm chỉ một ngày thôi nhưng lại trẻ thêm nguyên một năm tuổi, trễ thêm một năm lính trong khi vẫn được hưởng biệt lệ “miễn tuổi” với thủ tục học đường.

Nguyễn Hoa Lư[1]

1. Có một khảo cứu dài hơn 5 ngàn chữ viết về một bài thơ 60 chữ (kể cả đầu đề) của cụ Tố Như. Khảo cứu đưa ra lập luận chấn động, rằng đây là “một trong những bài thơ hay nhất, và kỳ lạ bậc nhất của Tố Như”. Tác giả lý giải thêm rằng “xưa nay nó mới chỉ được điểm qua, chưa hề được phân tích bình giải một cách thấu đáo… Có lẽ, bởi tính chất kỳ lạ và trừu tượng đến khó hiểu của nó?”. Khảo cứu có tên Điệp tử thư trung - Bài thơ kỳ lạ nhất của Nguyễn Du của Mai An Nguyễn Anh Tuấn (MANAT)[2].

Bài này được viết lên từ cảm hứng mà MANAT gợi lên, với mong muốn góp phần tìm hiểu thật “thấu đáo” bài thơ này.

Abraham, Martin and John là bài hát sự tưởng niệm các nhà lãnh đạo nhân quyền bị ám sát tại Mỹ, từ Abraham Lincoln đến John F. Kennedy, đến Martin Luther King, Jr., đến Robert Kennedy. Richard Holler viết bài này để đáp lại vụ ám sát năm 1968 của Martin Luther King và Robert Kennedy. Bài được ghi đĩa đầu tiên là với giọng hát Dion DiMucci trong đĩa đơn Dion (1968), đạt vị trí thứ 4 trên Bảng xếp hạng đĩa đơn nhạc Pop Hoa Kỳ.

Bản dịch tiếng Việt dưới đây là của Trần Ngọc Cư.

Hôm nay 17/1, Ngày Martin Luther King, Jr., Văn Việt cho đăng bài này để tưởng nhớ nhà hoạt động nhân quyền vĩ đại Hoa Kỳ và để nguyện cầu cho các nhà hoạt động nhân quyền Việt Nam.

Văn Việt

Tuấn Khanh – Nguyễn Viện

Được biết, vào ngày 9-1, tại Hà Nội, Hội Nhà văn Việt Nam tổ chức Lễ phát động cuộc vận động sáng tác văn học về đề tài thiếu nhi, trao giải thưởng Tác giả trẻ lần thứ nhất. Ông Chủ tịch nước Nguyễn Xuân Phúc dự và phát biểu chỉ đạo. Cùng dự có ông Nguyễn Trọng Nghĩa, Bí thư Trung ương Đảng, Trưởng ban Tuyên giáo Trung ương.

Nói trong buổi lễ này, ông Phúc nói “Tôi luôn mong ước đến một ngày không xa Việt Nam ta sẽ có nhà văn đoạt giải Nobel văn chương, mang về niềm tự hào cho đất nước chúng ta. Tôi có niềm tin mạnh mẽ ở những nhà văn, những tác giả trẻ hôm nay”.

Nhân ý tưởng này, xin phép được phỏng vấn nhà văn Nguyễn Viện về văn học và đời sống của nó chung quanh “ước mơ” này.

Nguyễn Phú Yên

Phong trào Thơ mới xuất hiện từ đầu thế kỷ XX với nhiều nhà thơ tên tuổi. Trong số đó Chế Lan Viên (CLV) được đánh giá là một tài năng mới lạ. Ra đời trong hoàn cảnh đất nước khi có sự xâm nhập của nghệ thuật phương Tây, các nhà thơ đã chịu ảnh hưởng của các trào lưu văn học thế giới lúc bấy giờ. Cũng như nhiều nhà thơ khác, CLV cũng tiếp thu được nhiều cái đẹp từ các khuynh hướng thi ca như lãng mạn, tượng trưng, siêu thực… qua các tác phẩm của Stéphane Mallarmé, Lamartine, Rimbaud, Verlaine, Baudelaire, A. de Musset, Paul Eluard, Edgar Allan Poe, Walt Whitman… Những nhà thơ phương Tây đã đem lại cho thi nhân nước Việt bầu trời thi ca mới lạ, bày ra những thế giới nội tâm, thế giới của tâm hồn và trái tim, ở đó những cảm xúc rộng mở thênh thang để nhà thơ bay ngập hồn thi tứ. Chủ nghĩa lãng mạn đòi hỏi tự do nên đề cao cá nhân, phá bỏ những ràng buộc, qui luật chặt chẽ, thoát khỏi những khuôn mẫu câu thúc. Bút pháp phóng khoáng, vần điệu đa dạng, ngôn ngữ bay bổng theo cảm hứng, theo nhịp đập con tim nhạy cảm đầy đam mê với giọng điệu thiết tha làm nổi bật tính nhân bản sâu sắc... Lãng mạn có nhiều thuộc tính: khẳng định cái tôi, nỗi buồn sâu đậm, tình yêu thiên nhiên, hoài niệm quá khứ, thế giới đường xa xứ lạ, kỳ bí quái dị, siêu nhiên, siêu phàm, đêm tối, dấn thân… Đúng là cả một trời huyền diệu, quyến rũ những tâm hồn thanh xuân ưa phiêu lưu vào thế giới thi ca hoa mộng.

Cách nay ít lâu, hộp thư của Ban Thơ Văn Việt nhận được Thư của ông Đào Tấn Phần với hai bài thơ: Gửi những người là bạn của chị Phạm Đoan Trang và Trở lại Xóm Cát.

Việc giới thiệu tương đối kỹ về bản thân cũng như việc trình bày Thơ như những tài liệu nghiên cứu của ông khiến chúng tôi có ít nhiều phân vân.

Dù vậy, trân trọng sự nhiệt thành và tình cảm của ông, chúng tôi xin gửi đến bạn đọc toàn bộ văn bản này.

Văn Việt

Nguyễn Hoàng Văn

Thường, những thành phần đặc quyền của xã hội có khuynh hướng trở thành những công dân phản động và khái niệm “phản động” này, tôi xin nói ngay, có thể hiểu theo hai tầng ngữ nghĩa.

(Tham luận Hội thảo khoa học quốc tế “Sinh thái và văn hóa Nam Bộ trong văn học Việt Nam”, ngày 15.-1.2002)

Lã Nguyên

Tóm tắt: Tiểu luận phân tích, chứng mình, rằng hoàn toàn có cơ sở để gọi Bình Nguyên Lộc, Sơn Nam, Đoàn Giỏi, Trang Thế Hy, Nguyễn Ngọc Tư là các nhà văn sinh thái. Sáng tác của họ giúp ta nhận ra những đặc điểm quan trọng nhất của sinh thái tự nhiên và sinh thái và sinh thái tinh thần Nam Bộ. Những đặc điểm ấy làm nên diện mạo và định hướng phát triển của nền văn hóa “miệt vườn” mang linh hồn của sông nước Cửu Long.

Từ khóa: Văn xuôi Nam Bộ, sinh thái tự nhiên, sinh thái tinh thần, mô hình thế giới, cảm quan sông nước, định hướng văn hóa.

Thái Hạo

Khi cái chết của bé V.A. 8 tuổi ở TPHCM chưa kịp nguôi ngoai thì tại Hà Nội một em bé 6 tuổi cũng đã phải từ giã cuộc sống bởi nạn bạo hành. Có một điểm chung giữa hai vụ án này: các bé đều bị chết vì đòn roi trong lúc được/bị người lớn dạy học ở nhà.

những mảnh rời đầu năm

#1

đầu năm nối dài trận ho chưa dứt

khi cơn dông thổi ngang

mấy tàn lá cọ đập rũ rượi

triều lên ngập bờ đá

cà phê buổi sáng làm rát cổ họng

và ho khan hả hê

vẫn không đủ lấn át

tiếng rên thét liên tục của john lennon

trong đoạn cuối bản nhạc mother  ̶ ̶̶ ̶ ̶   

mama don’t go / daddy come home

má đừng đi / ba hãy về nhà.

Nguyễn Cung Thông[1]

Phần này bàn về bản Kinh Lạy Cha (KLC) từ các tài liệu chép tay của LM Philiphê Bỉnh, còn giữ trong thư viện Tòa Thánh La Mã với mã số Borg.tonch 13 và Borg.tonch 18. Các chữ viết tắt là NCT (Nguyễn Cung Thông), HV (Hán Việt), HT (Hài Thanh). Các cuốn sách chép tay này không có chủ đề (cho cả cuốn) nhưng có tiểu đề cho từng mục cũng như thiếu năm xuất bản, tuy trang đầu có ghi là "Sách này là của Thầy cả Bỉnh" – xem hình chụp bên dưới.

Tạp bút Nguyễn Thanh Sơn

Buổi sáng hôm nay có gì mới?

Rất mới hơn những ngày hôm qua, vì bởi, nó bước sang năm 2022, không chỉ một tờ lịch rơi xuống, mà nguyên cả lốc.

Ngày hôm qua của 2021 đã trở thành quá vãng.

NHỮNG GÓC NHÌN ĐA CHIỀU về một BIẾN CỐ LỊCH SỬ

(Tròn hai năm ngày chôn cất ông Lê Đình Kình, 13/01/2020 – 13/01/2022)

Trọng Thành

***

Đúng ngày này cách nay hai năm, ngày 13/01/2020, một đám tang đặc biệt đã diễn ra tại xã Đồng Tâm, huyện Mỹ Đức, ngoại thành Hà Nội. Một số nhân chứng tại chỗ cho biết đến đưa tang là đông đảo người dân trong xã, cùng một số xã lân cận, nhưng có lẽ không có ai ở bên ngoài có cơ hội đến đưa thi thể người quá cố đến nơi an nghỉ cuối cùng.

Thụy Khuê

Nhất Linh, ngày trở về

I- Hương Cảng

Từ Côn Minh đến Hương Cảng

Nguyễn Tường Tam, sau khi từ chức Bộ trưởng Ngoại giao trong chính phủ Liên hiệp, sang Côn Minh tháng 6-1946. Tại hải ngoại, ông không ngừng hoạt động.

Tôi đắp mộ cho những bài thơ

dưới rặng gió mùa đông

vầng dương như gã say rượu

lừ đừ lặn xuống sau mỏm đồi

tiếng dòng sông trở dạ

tắc nghẹn trong chiếc túi bơ vơ

đêm xách hồn tôi ném vào hoang mạc

nơi máu bầy đom đóm tỏa mùi lân tinh