văn việt: Nguyễn Ngọc Hoa

Danh ngôn

Trong mọi cộng đồng, chúng ta cần một nhóm thiên thần gây rối.

We need, in every community, a group of angelic troublemakers.

(Bayard Rustin – trích bài phát biểu tại New York City 1963)

Trong mọi trường hợp, chắc chắn rằng sự thiếu hiểu biết, đi kèm với quyền lực, là kẻ thù tàn bạo nhất có thể có của công lý.

It is certain, in any case, that ignorance, allied with power, is the most ferocious enemy justice can have.

(James Baldwin - No Name in the Street 1972)

Các cuộc cách mạng và các cá nhân có thể bị giết hại, nhưng bạn không thể giết chết các ý tưởng.

While revolutionaries and individuals can be murdered, you cannot kill ideas.

(Thomas Sankara, một tuần trước khi bị ám sát, 1987)

Không có cảm giác nào cô đơn hơn việc bị chính đất nước mình trục xuất.

There's not a more lonely feeling than to be banished by my own country.

(Kiyo Sato – Kiyo’s Story 2009)

Hiển thị các bài đăng có nhãn Nguyễn Ngọc Hoa. Hiển thị tất cả bài đăng

Thứ Ba, 31 tháng 8, 2021

Ai về xứ nẫu

Truyện Nguyễn Ngọc Hoa

Mùa hè 1956. Hai tuần sau lễ khẳm tháng, tức là lễ đầy tháng em Bình, gia đình tôi từ giã xóm Cửa Nhà Đồ, theo cha vào Qui Nhơn, cha nói đơn vị đổi từ Đông Hà vào để lập căn cứ trấn giữ lâu dài. Nhờ đó anh em tôi được đi xe đò lần đầu tiên.

Thứ Bảy, 12 tháng 12, 2020

Lỗi tại ai, mọi đàng

Truyện Nguyễn Ngọc Hoa

Con Cúi được cậu Há cho đi học lớp nữ sinh trường Bồ Đề. Nó hí hửng tới báo tin và nhất quyết biểu tôi gọi bằng tên đi học là Yên Thu hay nói gọn là Thu. Tôi ừ ngay cho xong chuyện vì “mi mi tau tau” tôi có gọi nó bằng tên đâu mà lo. Nhưng anh Quang không chịu,

“Thu chi mà Thu, thu đủ hả?”. Người Huế gọi quả đu đủ là trái “thu đủ”.

Thứ Tư, 30 tháng 9, 2020

Đồng tiền liền mạng sống

Truyện Nguyễn Ngọc Hoa

Tháng Chín 1955. Hai tuần nay bầu trời xám xịt, mây thấp, và mưa đổ xuống từng cơn. Từ trên nguồn là ngã ba Tuần (còn gọi là ngã ba Bằng Lãng), nước sông Hương đục ngầu chảy cuồn cuộn, và mực nước mỗi ngày một dâng cao. Quán bác Mão suốt ngày đầy người nhưng không ai màng đến chuyện cúp đầu (hớt tóc) mà bàn tán về trận lụt sắp tới, và thằng Bé chuyên hóng chuyện người lớn không thể vắng mặt.

Thứ Ba, 28 tháng 7, 2020

Cái đầu chó vá

Truyện Nguyễn Ngọc Hoa

Quán hớt tóc bác Mão không có bảng hiệu nhưng đàn ông con trai trong xóm ai cũng đến đó cúp đầu (hớt tóc). Trong cái chòi sơ sài ở góc đường vào Cửa Nhà Đồ và đường cái, phần Quốc Lộ 1 có tên cũ là Paul Bert, những kẻ rỗi việc thường tụ họp tán chuyện với bác. Đồ đạc trong quán vỏn vẹn có thùng đồ nghề, chiếc ghế tròn giữa phòng, băng ghế dài sát tường, cùng tấm gương soi và sợi dây da liếc dao cạo trên tường. Khi tìm không gặp thằng Biên và thằng Sơn con dì Xuân mà nhà chỉ cách vài căn, tôi chạy ra quán nghểnh mỏ hóng chuyện người lớn.

Thứ Ba, 16 tháng 6, 2020

Lá bùa thầy Phước

Truyện Nguyễn Ngọc Hoa

“Từ căn nhà tranh trước Cửa Nhà Đồ nhìn xuống “hồ”, tức là hào nước quanh thành, gia đình tôi dọn sang căn nhà ngói nằm khoảng nửa đường từ ngoài bờ sông vào cửa thành. Ra khỏi sân trước, gần đường là bóng mát của ba cây trứng cá cao với trái nhỏ bằng đầu ngón tay đầy hột tẳn mẳn như trứng cá.

Thứ Bảy, 23 tháng 5, 2020

Xóm Cửa Nhà Đồ

Truyện Nguyễn Ngọc Hoa

Rời căn nhà dưới chân núi Ngự Bình, gia đình tôi dọn sang xóm Cửa Nhà Đồ, tức là Cửa Chánh Nam của kinh thành Huế, và còn gọi là Cửa Sập vì vòm và vọng lâu bị sập trong trận lụt năm Quý Tỵ (1953) khiến gạch đá và vữa tường bít hẳn lối đi. Từ ngoài đường chính dọc theo bờ sông Hương đi vào là đoạn đường ngắn xuyên qua khu nhà ở, đến cây cống dài cong cong bắc ngang qua “hồ” nước đen thui đầy rác rưới, lác đác vài chiếc lá sen già đã đổi sang màu đen thẫm, rồi mới tới cửa thành. Người Huế quen gọi là “hồ” mà thật ra là hào nước quanh thành.

Chỗ ở mới của chúng tôi là ngôi nhà tranh nằm ở đầu cầu. Nhà cửa nơi thị tứ san sát không có vườn tược, vài cây trứng cá rải rác trước nhà và đôi ba cây thầu đâu (cây sầu đông) nằm phía sau, người ta sống chen chúc nhau trong không gian chật hẹp, trẻ con suốt ngày rong chơi ngoài đường, và những gánh hàng rong rao bán thức ăn không ngớt.

Sung sướng nhất là gặp lại con Cúi, người bạn duy nhất của thằng Bé từ ngoài làng. Cậu Há đã chuyển qua làm thông ngôn cho Ủy hội Quốc tế Kiểm soát Đình chiến và di cư bằng máy bay vào Huế từ trước. Nhà cậu nằm ở mặt tiền nhìn ra sông Hương, cách xa nhà tôi chừng nửa cây số. Gặp lại tôi, con Cúi mừng húm,

“Tau sợ mi kẹt lại ngoài nớ thành thằng Việt Minh con”.

“Làm răng tau làm thằng Vẹm được?”, tôi phản đối yếu ớt.

“Ba tau nói ngoài tê ai cũng thành Việt Minh hết. Con nít ba tuổi cũng bị bắt vô đoàn nhi đồng hay thiếu nhi chi đó. Rồi hắn dạy cách rình rập cha mẹ ông bà mà báo cáo với cán bộ”, con Cúi chỉ ngón tay đe dọa.

“Hắn bắt mà tau không thèm vô mấy đoàn nớ thì răng?”, tôi ngây thơ hỏi.

“Mi nói thiệt hay nói chơi rứa? Không sợ hắn bỏ tù mạ mi rồi cấm không cho bán đồ ăn để nhà mi chết đói hay răng?”.

“Tại rứa mà mẹ tau mới cực khổ đem tụi tau vô đây”.

Như ngày trước, con Cúi dạy tôi chơi ô làng, đánh thẻ, và nhảy cò cò – chơi nhà cò, đứa nào thua, cò ba vòng. Nó thuộc lòng nhiều bài hát các ca sĩ nổi tiếng hát trên đài phát thanh Huế, bắt được bằng chiếc máy thu thanh tân kỳ khắp xóm chỉ có nhà cậu Há mới có. Tôi thích con Cúi hát bài “Gạo Trắng Trăng Thanh”,

... Ai đang đi, trên đường đê

Tai lắng nghe muôn câu hò đê mê

Vô đây em, dù trời khuya anh nhớ đưa em về...

mà bọn trẻ trong xóm tinh nghịch đổi thành

... Ai đang đi, trên cầu mông

Rớt xuống sông, ướt cái quần ni-lông

Vô đây em, đợi quần khô anh sẽ đưa em về...

Một hôm, nhà con Cúi có người khách khác thường: Cậu Tràn, em cậu Há, theo bên tê lâu nay sống ở đâu làm gì không ai biết, đột ngột xuất hiện “thăm gia đình”, vì chính phủ hai bên cho phép qua lại thăm viếng thân nhân trong khi chờ đợi tổng tuyển cử như hiệp định Giơ-Neo (Genève) quy định.

Con Cúi rủ tôi và anh Quang ra ngoài bờ sông, đứng dưới tàn cây phượng vĩ, nhìn quanh nhìn quất không thấy ai mới nói,

“Chú Tràn ni không đếm xỉa tới ai, khăng khăng kêu ba tau về làm việc cho Việt Minh”.

“Hắn nói răng?”, anh tôi bắt đầu chú ý.

“Chú nói ngoài làng chừ sướng lắm; ai nấy đều ăn nên làm ra, những chỗ đất trống trước đây như khoảnh đất ngoài thành Đồng Hới trồng cam trồng quít đầy dẫy, ăn ngập họng mà còn cả đống nên không ai thèm hái”.

“Răng hắn nói như thiệt rứa? Mới hơn nửa năm mà trồng cây đã ra trái”, anh cười khà khà.

Con em họ tôi tiếp tục kể lể,

“Chú khoe trai gái trong làng ai cũng cắp sách tới trường. Trường làng chừ xây lên ba tầng thành trường trung học to hơn trường Khải Định”.

“Lúc mình ở ngoài nớ, khắp làng không ai học hết lớp ba, làm răng có học trò học lên trung học?”, tôi nghe không lọt tai.

“Chú nói dóc nhà mô cũng có hai ba cái máy thu thanh, nghe nhạc Liên Sô và Trung Quốc chán cả tai nên chừ cho con nít chơi”.

“Tổ cha thằng Vẹm phách tấu; phét lác như con c... tau!”, anh nổi sùng.

Nó níu tay anh tôi,

“Chưa hết mô! Chú nớ tối ngày dụ dỗ anh Xê tau về làng, và hỏi thăm hàng xóm rất kỹ về cha mi và mấy người làng mình có chức phận trong ni”. Thằng Xê là anh con Cúi, trạc tuổi anh Quang, ngày ngoài làng hay ỷ thế cha phá làng phá xóm.

“Hắn hỏi chuyện chi?”, anh tôi ngạc nhiên.

“Đủ thứ hết! Như cha mi đóng đồn chỗ mô, về nhà một tuần mấy lần, ăn ngủ lúc mô; thậm chí hỏi cha mi ngủ với dì hai ở phòng mô”.

Anh Quang trầm ngâm suy nghĩ; tôi biết anh lo, nhưng cố trấn an tôi và con Cúi,

“Thằng cha ni kiếm chuyện để tò le; chắc không có chi mô”. “Tò le” là tọc mạch, ngồi lê đôi mách.

“Chú nớ gian ác lắm chớ không phải chơi mô”, con Cúi không đồng ý.

“Như ri nì (thế này), mi với thằng Bé cứ chơi đánh thẻ hay ô làng như thường lệ, nhưng phải coi chừng hắn bàn chuyện chi, với người mô, và họ ở chỗ mô tới”.

“Nghĩa là hai đứa tau phải mần việc dọ thám?”.

“Kể như rứa đi”.

“Rứa mi mần chi?”, con Cúi nhìn anh với đôi mắt nghi ngờ.

Bị con bé hạch hỏi về vai trò của mình, anh tức mình nạt,

“Giao việc chưa mần mà đã hỏi ỏm óc... ”. “Hỏi ỏm óc” là hỏi lăng nhăng khiến người ta bực mình.

“Đừng học dọi (bắt chước) cha mi ăn hiếp liền bà”, con Cúi phản pháo.

“Hai đứa mi nhỏ theo dõi trong nhà, hắn ra đường thì tau với thằng Vượng rình theo”, anh tôi dịu giọng.

“Thằng Vượng con ông Thịnh hiến binh hả?”.

“Hiến binh” là tên gọi thời ấy của “quân cảnh”. Thằng Vượng là “đệ tử ruột” của anh Quang; anh đi đâu nó cũng đi theo và làm gì cũng làm theo như bóng với hình. Anh kể tài thằng Vượng,

“Hắn là con trai Huế chính cống, thuộc lòng mấy đường kiệt (ngõ hẻm) trong xóm và kể vanh vách từng nhà ở mặt tiền từ bến Thương Bạc tới cầu Bạch Hổ”.

Một tuần sau, chúng tôi tụ họp lại dưới tàng cây phượng vĩ. Con Cúi tức tối vì anh Quang chú tâmvào việc hái trái phượng trên cây hơn là chuyện đối phó với cậu Tràn,

“Bữa qua có hai thằng cha đầu trâu mặt ngựa, ăn nói hoang đàng tới thăm chú nớ”.

“Bọn hắn hẹn gặp thêm các bạn khác ở động nhền nhện trong xóm. Mà ‘động nhền nhện’ là cái chi?”, tôi tiếp lời con Cúi và thắc mắc.

“Chắc là động đĩ của mụ Lác béo ú rồi!”, thằng Vượng gật gù.

Tôi hỏi gặng cho bằng được,

“’Động’ như ‘động yêu tinh’ trong Tây Du ký thì tui biết rồi, nhưng ‘đĩ’ là cái chi?”.

“Là liền bà bán thân cho khách làng chơi”, thằng Vượng cười ngặt nghẽo.

“Làm răng bán thân được? Bán thì ai mua,mà mua để làm chi?”, tôi tiếp tục chất vấn.

“Thằng Bé đừng rộn ràng tau đập chết chừ; kể tiếp đi”, anh Quang cong tay dọa cú đầu.

Tôi ấm ức bổ túc tin tức thu lượm được khi nghe lóm cậu Tràn nói chuyện với bạn,

“Hắn dặn hai người tê nhắc nhở đám bạn chuẩn bị mang theo nhiều ‘xí xập gì’ để cho mấy ‘con gà đá’ được ‘chết sướng’; nghĩa là răng?”.

“Không biết, chắc là ký hiệu bí mật dặn đồng đảng đem theo khí giới hay dụng cụ chi đó”, anh tôi lắc đầu.

(Nhiều năm sau, tôi khám phá ra “xí xập gì” là cách đọc theo tiếng Quảng Đông của “tứ thập nhị,” tức là số “42,” tên một loại thuốc cường dương làm tại Chợ Lớn, nhưng tôi tin giải thích đầu tiên của anh Quang là đúng.)

***

Ngày hăm ba tháng Chạp ta, mẹ và dì Cúc sửa soạn nấu cúng đưa ông Táo về Trời. Tôi và anh Quang đứng xớ rớ trước nhà thì con Cúi hớt hơ hớt hải chạy tới,

“Chú Tràn đi rồi...”.

“Hắn đi mô?”, anh tôi bình tĩnh hỏi.

“Đêm qua, chú nớ biến mất cùng với anh Xê của tau. Sáng ni không thấy tăm hơi”, con Cúi vừa nói vừa thở hổn hển.

“Ba mi nói răng?”, tôi nóng nảy hỏi.

“Ba tau dặn trong nhà không ai được hở mui (môi) ra ngoài, không thì ở tù rục xương cả lũ”.

“Từ đây phần việc của hai đứa bây xong rồi. Khôngđược nói cho ai biết, nghe chưa?”, anh tôi căn dặn.

Đêm ba mươi, mẹ cúng giao thừa thì cha lái xe Giép (Jeep) về nhà. Trong cơn say, cha lùi xe thắng không kịp, ủi sập một góc nhà bếp, để xe nằm nguyên tại chỗ, rồi lảo đảo bước vào ngủ phòng dì Cúc. Sáng mồng một Tết, mặt trời lên cao, mẹ dậy sửa soạn bàn thờ cúng gia tiên đầu năm mà chưa thấy dì Cúc hay cha dậy. Mẹ bưng thau nước chùi nhà, vén màn tạt vào giường cha và dì Cúc đang ôm nhau ngủ. Cha giật mình tỉnh dậy, không kịp mặc quần nhảy ra chửi chói lói,

“Tổ cha thằng Ấm và con Bèo đẻ ra con chó khốn nạn là mi... ”, và thêm một tràng tiếng chửi tục tĩu khác.

“Cha nói ai?”, tôi khều anh Quang.

“Cha kêu tên ôông mệ ngoại chưởi mẹ chớ ai”, anh Quang véo tai tôi nói nhỏ.

Anh chua chát than,

“Không có tau thì cha đã đi đời nhà ma, còn mô mà chưởi mẹ!”.

“Răng rứa?”, tôi chưa hiểu ra.

“Tau với thằng Vượng theo dấu thằng cha Tràn đến ‘động nhền nhện’; đó là địa điểm hội họp của tụi Vẹm gài lại nằm vùng ở Huế”.

Anh hãnh diện,

“Ông Thịnh nói bọn Vẹm mở chiến dịch ‘Diệt Ác Ôn’ ám sát viên chức Quốc gia. Bữa qua, đợi bọn hắn tụ họp đông đủ phe mình mới xông vô túm trọn ổ. Nếu không, túi (tối) qua cha bị hắn làm thịt rồi!”.

“Bắt được cậu Tràn không?”.

“Họ để yên cho hắn trở về Bắc cùng với thằng Xê tuần trước...”.

Tôi gãi đầu suy nghĩ,

“Nếu biết trước cha ác với mẹ như ri, anh có theo dõi bọn Vẹm và báo hiến binh hay không?”.

“Chuyên môn hỏi ba láp ba xàm!”, anh cú đầu tôi thật mạnh.

Ngày mồng một tết bị cú đầu nên tôi bị xui xẻo suốt năm. Nhưng không sao, những ngày rủi ro luôn luôn ghi chuyện đáng nhớ và khiến cho những ngày khác trở nên vui thú tuyệt vời.

Ngày 12 tháng Hai, 2014

Chủ Nhật, 19 tháng 4, 2020

Thằng bé phá đám

Truyện Nguyễn Ngọc Hoa

Chiếc xe Giép (Jeep) nhà binh chạy từ từ vào trong sân và ngừng lại. Trong bộ quân phục ka-ki màu vàng với lon thiếu úy một vạch vàng trên cầu vai, chú Lam oai vệ bước xuống xe. Anh Quang mừng rú chạy ra đón, nắm tay chú đưa vào nhà. Chú tươi cười xoa đầu tôi và thằng Sáng. Đây là lần thứ hai tôi gặp chú, lần đầu chú về thăm nhà ngoài làng khi mới tốt nghiệp trường Võ bị Liên quân Đà lạt. Mẹ cười tươi nhưng làm bộ trách,

“Đi mô mà biệt tăm biệt tích, tưởng chú từ chị với nhà ni rồi chớ!”.

Thứ Ba, 25 tháng 2, 2020

Người mẹ thứ

Truyện Nguyễn Ngọc Hoa

Ngôi nhà An Cựu của mẹ nằm giữa một thửa đất rộng gần chân núi Ngự Bình. Hàng rào chung quanh là những cây chè mọc hoang đan vào các bụi cẩn (hoa dâm bụt) với những đóa hoa giống như cái lọng màu đỏ và chen lẫn với các bụi ngũ sắc với những bông hoa nhỏ nhiều màu sắc và trái tròn nhỏ xíu dính với nhau thành chùm. Vườn tược trống trải, mẹ dự định trồng cây ăn trái ở phía trước và lập vườn rau ở phía sau để thu hoạch hoa màu làm lợi tức gia đình.

Thứ Sáu, 13 tháng 9, 2019

Con và cha

Truyện Nguyễn Ngọc Hoa

Rốt cuộc cha cũng xuất hiện đón mẹ và anh em tôi về làng Truồi, nơi cha đóng đồn. Cha đến với dì Cúc mà chúng tôi đã gặp trong chuyến đi Lăng Cô gần hai năm trước. Năm nay dì hăm ba tuổi (mẹ sinh tôi lúc bằng tuổi dì), nói giọng Huế líu lo như chim hót, thanh tao mà khó hiểu,và hết lòng chiều chuộng ba anh em tôi.

Thứ Ba, 9 tháng 7, 2019

Núi Thái bạc lòng

Truyện Nguyễn Ngọc Hoa

Trong khoảnh đất nhỏ ở cuối trại gia binh, “sân chơi” độc quyền của tôi và anh Quang, cây bàng đứng sừng sững với tàng cây thẳng và cân đối như cái bát trải rộng. Trời cuối thu, những chiếc lá bàng to chuyển sang màu nâu vàng, và những trái bàng hình bầu dục chín màu vàng rụng xuống rải rác trên mặt đất. Dưới bóng cây bàng, tôi nghiền ngẫm bộ Tây Du Ký mượn của mẹ và lén đọc cuốn Bên Dòng Sông Trẹm của o Nậm; cuốn sau là tiểu thuyẽt tâm lý xã hội của Dương Hà với những tình tiết “éo le lâm ly bi đát”, mẹ cấm xem vì “con nít không được tọc mạch chuyện người lớn”.

Thứ Bảy, 1 tháng 6, 2019

Dưới mái nhà tôn

Truyện Nguyễn Ngọc Hoa

Căn nhà chật chội trong trại gia binh hạ sĩ quan khác hẳn với ngôi nhà của nội ngoài làng về mọi mặt. Vì nhà mái tôn không có trần, những ngày nắng hơi nóng hâm hấp tích lũy dai dẳng từ trưa cho đến tối khuya; những lúc trời mưa, mưa rơi lộp độp trên mái vang ầm ĩ át hết mọi âm thanh trong nhà. Nhà không có hiên, ra khỏi cửa là sân cát lộ thiên nóng bỏng chân khi trời nắng gẳt. Ở đây không có chuyện gì riêng tư vì nhà cách nhau bằng một lớp vách ván mỏng, ngồi bên này nghe bên kia rõ mồn một.

Thứ Tư, 24 tháng 4, 2019

Cõi trần vương vấn

Truyện Nguyễn Ngọc Hoa

Tháng Chín 1954 di cư vào Nam. Lần đầu tiên đi tàu biển nhưng không bị say sóng vì thằng Bé mệt đừ nằm lăn ra ngủ một lèo đến khi tàu cập bến Đà Nẵng sáng hôm sau. Sau lần đi thăm cha ở Lăng Cô khoảng một năm rưỡi trước, đây là lần thứ hai tôi ra khỏi làng quê nhưng tất cả mọi thứ đều mới lạ, mới thấy mới nghe mới biết lần đầu.

Thứ Ba, 10 tháng 4, 2018

Cõi trần vấn vương

Truyện Nguyễn Ngọc Hoa

Tháng Chín 1954 – Vượt tuyến vào Nam. Lần đầu tiên đi tàu biển nhưng không bị say sóng vì thằng Bé mệt đừ nằm lăn ra ngủ một lèo đến khi khi tàu cập bến Đà Nẵng sáng hôm sau. Sau lần đi thăm cha ở Lăng Cô khoảng một năm rưỡi trước, đây là lần thứ hai tôi ra khỏi làng quê nhưng tất cả mọi thứ đều mới lạ, mới thấy mới nghe mới biết lần đầu.

Những người di cư được đón tiếp bởi nhiều người thành thị ăn mặc chỉnh tề khác hẳn với người ngoài làng. Một ông dang tay nắm hai tay tôi nâng cả người lên đưa qua chiếc cầu tàu, một kiểu bế bồng mới mẻ đối với chú bé nhà quê. Người ta nói tiếng địa phương mà nghe như là một ngoại ngữ nào đó, thí dụ như “Chô choa, néng choang choang mà zợ chồng hén thôm lắm, lồm chi lồm miết rứa mòa không nghỉ nơ”. (Chu cha, nắng chang chang mà vợ chồng nó tham lắm, làm gì làm hoài vậy mà không nghỉ).

Thứ Bảy, 20 tháng 1, 2018

Một đời thủy chung

Truyện Nguyễn Ngọc Hoa

Tháng Giêng 2005, tôi có việc về Sài Gòn sau gần ba mươi năm bỏ nước ra đi. Trước khi tôi lên đường, mẹ gọi điện thoại dặn dò,

“Cây có cội, nước có nguồn. Đã về bên mình, con ra ngoài làng một chuyến”.

“Con chưa tính...”, tôi lưỡng lự.

“Con lạy bàn thờ tổ tiên, viếng mồ mả ông bà, và thăm cậu Các giùm mẹ”, mẹ khẩn khoản.

Tôi không thể từ chối. Quê hương là nơi mẹ luôn luôn yêu quý thiết tha dù đã rời xa hơn nửa thế kỷ. Với đồng lương hưu ít ỏi, mẹ chắt chiu dành dụm từng đồng, mỗi năm năm bảy lần gửi tiền về biếu bà con, sửa sang nhà thờ họ, và trùng tu mồ mả tổ tiên. Mẹ ước nguyện khi qua đời được hoả táng và di cốt rải trên dòng sông Nhật Lệ ở quê nhà. Mẹ khuyến khích:

“Ngoài mình có động Phong Nha là kỳ quan thiên nhiên lớn và đẹp nhất thế giới, đưa con Châu đi cho biết”.

Đánh trúng tâm lý thích viếng thắng cảnh của Châu, vợ tôi, mẹ nói thêm:

“Tuần trước thằng Giáng gọi điện thoại qua, mẹ dặn hắn thu xếp cho hai đứa bây ở khách sạn ngoài cửa sông Nhật Lệ. Khách sạn nớ (đó) của hắn, đừng lo”.

Năm nay trên tám mươi tuổi, anh Giáng là trưởng tộc và thuộc hàng anh tôi, gọi mẹ bằng mự (thím). Những cú điện thoại hàng tháng không ngoài mục đích xin tiền, nhưng đối với mẹ là sợi dây liên lạc với bà con thân thuộc nơi chôn nhau cắt rốn.

Thứ Ba, 19 tháng 12, 2017

Còn đâu chỗ quê hương

Truyện Nguyễn Ngọc Hoa

Tháng Chín 1954, ngôi nhà rộng lớn của nội trở nên trống vắng. Chị vú về quê trên làng Lộc Đại, khách khứa không còn lai vãng, và vườn rau bỏ phế không ai chăm sóc. Cậu Há và thầy Trình đã đưa gia đình di cư vào Nam, thương gia trên phố đóng cửa tiệm đi hết, và cả làng Tam Tòa đạo Thiên Chúa bỏ hết nhà cửa ra đi. Người ở lại trong làng thì thân cũng như sơ đều cố tránh gia đình nội vì sợ liên lụy. Sau nhiều đợt soi mói và lục lạo khắp nơi trong nhà và ngoài vườn, toán cán bộ thưa đến “làm việc”; chúng tôi bớt phải chịu đựng cảnh huống bực bội khó xử – đối diện với kẻ ác ngoài miệng xoen xoét ngọt ngào hơn cả người thân.

Nội im lìm như cái bóng, hết thắp hương lạy bàn thờ lại hút thuốc điếu bình. Trường làng đóng cửa, thằng Gái ở nhà lầm lầm lì lì không trò chuyện với ai. Anh Đồng, người bà con duy nhất còn đến nhà, trở nên ít nói và không ôm vai tôi kể chuyện làng nước xóm giềng như trước. Mỗi ngày mẹ ngóng trông tin cha hầu mong được chỉ nẻo – đi hay ở, và nếu di cư thì vào Nam gặp cha ở đâu – nhưng bặt vô âm tín. Mẹ khóc thầm, hàng đêm khấn vái ơn trên phò hộ ba đứa con thơ.

Thứ Ba, 7 tháng 11, 2017

Dẫu chết không lìa

Truyện Nguyễn Ngọc Hoa

Tháng Bảy1954, hiệp định Giơ-neo [Genève, tiếng Pháp] được ký kết, hứa hẹn mang lại hoà bình nhưng lại chia cắt đất nước theo sông Bến Hải, ranh giới phía Nam của tỉnh nhà. Căn nhà trên của nội trở thành nơi tụ họp của hầu hết những người khá giả trong làng. Họ ngồi quanh chiếc bàn vuông khảm xà cừ, suy đoán tình hình chính trị, mong tìm giải đáp cho câu hỏi: Di cư vào Nam hay ở lại quê nhà? Họ uống nước chè, châm điếu bình hút thuốc, và hăng say bàn cãi mà không để ý đến thằng bé con chưa đầy sáu tuổi nằm đọc sách ở dưới bộ gõ và lắng nghe mọi lời thảo luận.

Dù kiến thức non kém, con “mọt sách” tí hon cũng nhận ra những người này, kể cả nội, không những mù mờ về thời cuộc, mà hầu hết suốt đời sống an phận thủ thường nơi thôn dã nên thế giới của họ chỉ quanh quẩn ở dăm ba huyện lân cận trong vùng. Ai cũng chủ trương “ở lại” và muốn người khác góp thêm lý lẽ đồng ý với mình. Ông Đàm, người giàu có và thế lực nhất làng và bạn tin cẩn của nội, cả quyết trong vòng hai năm sẽ có hiệp thương, nghĩa là hai bên sẽ thông thương và tổ chức tổng tuyển cử; trước sau cũng trở lại quê nhà nhưng:

“Chừ [bây giờ] mình vô trong nớ đất khách quê người lấy chi mà sống, nhà cửa không có, thủy thổ không hợp, và người đàng trong khôn ngoan lừa lọc chớ không thiệt thà như người mình”.

Thứ Ba, 12 tháng 9, 2017

Con trâu con

Truyện Nguyễn Ngọc Hoa

Những ngày hè, khoảng đường làng chính bên hông nhà ông Đội Há là sân chơi của bọn trẻ con. Hai trò chơi thông dụng là đánh căng và đá kiện (nơi khác gọi là cầu). Cái kiện làm bằng giấy dầu (giấy bóng) bọc đồng tiền Khải Định có lỗ vuông làm đế và kết chùm ở phía trên. Tôi là nhóc tì nên không được nhập bọn, thèm thuồng đứng nhìn mấy đứa lớn vừa chơi đùa vừa nói cười to tiếng.

Từ cửa bên hông nhà, con Cúi thập thò một lúc rồi hỏi:

“Mi biết chơi ô làng không?”.

Con gái duy nhất của ông Đội, nó hơn tôi hai tuổi và là em họ tôi. Tôi bẽn lẽn lắc đầu thì con bé hăng hái:

“Muốn học tau chỉ cho”.

Con Cúi thành thạo lấy phấn kẻ ô vuông trên sàn gạch rồi dạy tôi dùng những viên sỏi nhỏ “đi” vào những ô vuông.

Thứ Bảy, 19 tháng 8, 2017

Cơn giận con, nỗi đau mẹ

Truyện Nguyễn Ngọc Hoa

Mẹ tôi nói cha đi lính đánh giặc xa, ít khi được nghỉ phép về thăm con. Trong ký ức của thằng Bé, cha xuất hiện đầu tiên lúc cậu bé hơn ba tuổi. Tôi ở nhà ngoại đùa giỡn với con gà cưng thì cha lên đón về. Cha mặc bộ quần áo bốn túi trắng tinh, đi xe đạp dura sáng loáng. Ngoại bồng tôi đặt lên giá mang hành lý, bắt dang rộng hai chân, và dặn phảỉ nắm chặt yên xe cho khỏi té.

Gần về tới nhà, đôi chân mỏi nhừ, tôi sơ ý đút bàn chân phải vào tăm (nơi khác gọi là căm) xe trong lúc cha tiếp tục đạp. Đau quá, tôi la lênvà buông tay, ngã đập mặt xuống đường, bất tỉnh. Lúc tỉnh dậy thì cha đi rồi, tôi chưa có dịp nhìn rõ mặt cha.

Bưu tá đưa giấy về làng báo tin nội có thư bảo đảm. Khăn đóng áo dài, nội cùng anh Đồng lên tỉnh lãnh gói hàng cha gửi về. Mở thư ra đọc, nội trầm ngâm một mình, đợi tối mẹ Gái (nội gọi mẹ) đi chợ về, kêu mẹ lên nhà trên. Tôi và thằng Gái nhảy ra khỏi giường nấp sau tường nghe lóm.

Xa mẹ, cha lấy một người đàn bà khác; dì có mang hai tháng thì sẩy thai và cha lượm bào thai gửi về. Cha dặn nội đem bào thai ra nhà thờ họ làm lễ phát tang và chôn cất giống như con hữu sinh vô dưỡng (có sinh mà không nuôi được). Nội khó nghĩ vì điều cha Gái (nội gọi cha) mong muốn trái với phong tục; tuy nhiên, cha thừa kế trưởng tộc và có chức phận, bảo gì nội phải nghe. Từ đầu đến cuối mẹ khóc, không nói một lời.

Thứ Bảy, 22 tháng 7, 2017

Chuyện tình chú Lam

Truyện Nguyễn Ngọc Hoa

Chú Lam về phép. Chú là em họ của cha tôi nhưng cha mẹ mất sớm nên chú được ông bà nội đem về nuôi từ thuở bé. Từ ngày bà nội mất, đây là lần đầu tiên chú về thăm nhà.

Ông nội cho làm heo cúng ông bà và mời bà con họ hàng ăn mừng ông quan một oai phong trong bộ quân phục ka-ki, trên cầu vai gắn lon mới toanh.

Chị vú kể ngày trước chú học giỏi lắm; học ở trường tỉnh đậu bằng Tiểu học rồi vô Huế học trường Khải Định. Cuốn Pháp-Việt từ điển và nhiều sách Pháp trên kệ sách là của chú. Chú thương một cô gái trong làng nhưng bà nội nhất định không tán thành vì chú tuổi Ngọ mà cô ấy tuổi Dậu, Tý Ngọ Mẹo Dậu tứ hành xung. Hơn nữa, bà nói mua heo chọn nái lấy gái chọn dòng, mẹ cô ấy là người lẳng lơ trắc nết. Thời con gái tát nước ngoài đồng có lần bà ta hát ghẹo ông nội lúc đó là trai tơ chưa vợ.

Cô gái thương chú trốn nhà vô Huế, nhưng chú là học trò chưa đủ sức đùm bọc người yêu nên cô bị cha tìm bắt về. Đồng thời, bà nội triệu chú về bắt lấy vợ. Thím Sẻ lớn hơn chú mười tuổi, đảm đang và hiền hậu cả đời không mất lòng ai. Không bằng lòng nhưng chú không dám cãi lời bác Thông gái (tức là bà nội, Thông là tên của cha tôi) dày công dưỡng dục. Chú chỉ không gần gũi đụng chạm đến cô dâu.

Để khỏi phải ở nhà, chú đăng lính và ở luôn trong đồn; khi nào bà nội cho người nhắn chú mới về nhà, mang theo giường bố kê ngủ ở phòng ngoài, không buồn ngó ngàng đến thím. Sau ba năm làm dâu mà không chồng, thím Sẻ buồn tình ra làng xin để (ly dị) chú.

Thứ Bảy, 24 tháng 6, 2017

Con Chắt mò rạm

Truyện Nguyễn Ngọc Hoa

Nội nói họ Nguyễn mình đông người nhất làng. Họ có một sào ruộng cho cấy thuê lấy lợi tức dùng sửa sang từ đường (nhà thờ họ) và cúng giỗ. Cúng là dâng lễ vật lên thần thánh tổ tiên và giỗ là lễ kỷ niệm ngày chết của người đã mất. Nếu là kỵ (ngày giỗ) thường, họ làm heo và xuất kho hai thúng nếp, nhưng giỗ tổ thì giết bò và xuất bốn thúng nếp. Nội là tộc trưởng nên việc giỗ họ do nội quyết định.

Trẻ con trong làng hầu như chỉ được ăn thịt ăn xôi vào những ngày giỗ họ. Sau phần cúng vái tế lễ, toàn tộc mâm trên chiếu dưới theo vai vế mà nhập tiệc, ăn uống đồng đều không phân biệt giàu nghèo hay tuổi tác. Đánh chén no nê xong còn được mang về, mỗi phần là một gói gồm hai chén xôi đầy úp vào nhau, giữa kẹp thịt ba chỉ.

Đăng ký: Bài đăng ( Atom )

Danh ngôn

Ban Biên tập

Tra cứu theo tên tác giả

Ai về xứ nẫu

Lỗi tại ai, mọi đàng

Đồng tiền liền mạng sống

Cái đầu chó vá

Lá bùa thầy Phước

Xóm Cửa Nhà Đồ

Thằng bé phá đám

Người mẹ thứ

Con và cha

Núi Thái bạc lòng

Dưới mái nhà tôn

Cõi trần vương vấn

Cõi trần vấn vương

Một đời thủy chung

Còn đâu chỗ quê hương

Dẫu chết không lìa

Con trâu con

Cơn giận con, nỗi đau mẹ

Chuyện tình chú Lam

Con Chắt mò rạm