Tạ Duy Anh

Chưa khi nào tôi cảm thấy khó khăn đến vậy, khi đọc và định nói điều gì đó, về một cuốn sách. Cuốn sách đó có cái tên khá khô khan: "Những Ngày Tháng Năm". Và tác giả của nó là Phan Thúy Hà (Sơn Khê)*, một cây bút tôi đã quen tên từ lâu, chưa biết mặt, và đây là lần đầu đọc cô ấy.

Đáng sợ và nể phục.

Chính tôi cũng không chắc chắn mình đang nói cảm nhận về cuốn sách hay tác giả của nó. Có lẽ cả hai.

 Thái Hạo

Tôi đọc 1 ngày, đến gần 2 giờ sáng thì xong “Những ngày tháng năm” của Phan Thúy Hà. Thực ra tôi đã nhiều lần dừng lại, bỏ đi làm việc khác hoặc lang thang trong vườn, cho đến khi tâm trí dịu đi.

Nguyễn Khắc Phê

(Đọc “Đoạn đời niên thiếu” – Tập truyện “phi hư cấu” của Phan Thúy Hà – NXB Hội Nhà văn, 2023)

Phan Thúy Hà: Nhà văn lão thành Nguyễn Khắc Phê nghe lời chủ tịch nước nói trong cuộc gặp gỡ các nhà văn lão thành Việt Nam tại Đồ Sơn cuối tháng 9.2023, về nhà, viết ngay bài giới thiệu cuốn sách Đoạn đời niên thiếu từ “lòng trung thực, sự quả cảm”.

Bài đã gửi, giờ là chờ được đăng báo để kiếm vài trăm nghìn nhuận bút.

Sốt ruột quá, nhà văn lão thành đăng trước lên phây.

Lộc vàng kể, Phan Thúy Hà ghi

Tối nay, hai người bạn Lộc vàng và Nguyễn Đình Toán ngồi nhớ lại…

Anh Toán xồm ra tù là năm 48 tuổi. Anh bị án nặng nhất, 15 năm tù cộng 5 năm mất quyền công dân.

Trước khi ra tù anh ở trong toán mất sức. Toán của những người già không còn nhựa sống.

Bố mẹ anh mất, để lại cho anh tài sản là căn biệt thự số 98 Tô Hiến Thành. Năm 1954 chị anh theo chồng vào Nam. Anh một mình. Tự học đàn ghi-ta. Anh thích đánh nhạc ngoại quốc. Đánh rất hay. Anh đi đánh đàn cho đám cưới, lễ, tiệc. Mấy năm 1961-1962-1963 Hà Nội rộ phòng trào ca nhạc, nhảy đầm. Anh là tay ghi ta số 1.

Phan Thúy Hà

Anh Toán xồm ra tù là 48 tuổi. Anh bị án nặng nhất, 15 năm tù + 5 năm mất quyền công dân.

Trước khi ra tù anh ở trong toán mất sức. Toán của những người già không còn nhựa sống.

Bố mẹ anh mất, để lại cho anh tài sản là căn biệt thự - 98 Tô Hiến Thành. Năm 1954 chị anh theo chồng vào Nam. Anh một mình. Tự học đàn ghi ta. Anh thích đánh nhạc ngoại quốc. Đánh rất hay. Anh đi đánh đàn cho đám cưới, lễ, tiệc. Mấy năm 1961-1962-1963 Hà Nội rộ phòng trào ca nhạc, nhảy đầm. Anh là tay ghi ta số 1.

Phan Thúy Hà

Nhà văn Phan Thúy Hà và nghệ sĩ Lộc Vàng

Bảy thanh niên đứng trước vành móng ngựa vì tội chơi nhạc vàng (đàn, hát, nghe hát), Tòa án Nhân dân Thành phố Hà Nội xử sơ thẩm trong ba ngày 6, 7, 8 - 1/1971, nay chỉ còn bác Lộc Vàng.

Phan Thúy Hà

Một sáng ngủ dậy nhận được tin nhắn:

Ông Phan Nhật Nam “Nhờ chuyển đến Cô Phan Thúy Hà,

Bài viết [Chia sẻ của một phụ nữ viết sách tự do] cô rất hay, rất thực, không thể thực hơn nên tôi nhờ chuyển lại đến cô những lời chân thực/không thể chân thực hơn sau đây:

Trương Huy San

Đề thi môn văn năm 1958, “Anh/chị hãy cho cảm tưởng về một mùa xuân sau bốn năm hòa bình thắng lợi”, bài văn của trò Đinh Văn Ngụ được điểm 5, vì viết lại cái Tết 1954 rất thật tình, một cái Tết “không có gì ăn, không có một chỗ ở rõ ràng… nằm trong chăn khóc thầm”. Trò Bính cũng được thầy Trị cho điểm cao vì viết về năm ấy, cái “năm đau khổ nhất”.

Phan Thúy Hà

Tôi không phải là nhà văn, dù nhiều người gọi tôi như vậy.

Sáu năm qua, tôi dành nhiều thời gian để làm một việc: viết sách.

Tôi đã in được năm cuốn sách, còn hai bản thảo đang trong quá trình làm tư liệu. Tôi dự định dành thêm hai năm cho công việc này.

Tại sao thêm hai năm mà không phải suốt đời?

Trần Vương Thuấn

CHO NGƯỜI RỜI CUỘC CHIẾN

Phan Thúy Hà, với riêng tôi, đã là một tác giả quan trọng, từ cuốn “Đừng kể tên tôi” nói về người lính Bắc Việt đến cuốn này “Tôi là con gái của ba tôi”. Cả 2 cuốn sách đều ở thể loại phi hư cấu. Sự quan trọng của sách Phan Thúy Hà không đến từ khả năng văn chương, sự tài hoa ngôn ngữ như cách nghĩ về những người kể chuyện, mà đến từ đề tài và sự kiên trì theo đuổi của chị.

Chị đi và viết như một công nhân, một công chức. Chị tận dụng các ngày nghỉ cuối tuần, các dịp đi chơi để phỏng vấn, để gặp gỡ, để tạo các mối liên kết thành sức mạnh khơi thông các câu chuyện giấu kín, các câu chuyện bị ngăn bởi sợ hãi và tuyệt vọng. Chị đối mặt với nỗi sợ hãi của chính mình, nỗi sợ hãi của nhân vật, những phản ứng tệ nhất từ người thân nhân vật hay sự nghi kỵ vẫn còn chất đống sau 44 năm.

Lê Thanh Trường

Thích cái tên sách quá!

"Gia đình". Nghe thì tầm thường thiệt. Thường quá thường nếu xét về triển vọng "ăn khách", trong cái thời thuở thứ gì cũng nên kêu loảng xoảng mới hay. Nhưng khi một cuốn sách viết về Cải cách ruộng đất mà lấy tên là "Gia đình", thì nó không thường chút nào. Nó xoi đúng ngay cái chỗ trầm trọng nhất của cuộc tàn phá "long trời lở đất" kia.

Phan Thúy Hà

Bác Thắng gọi điện báo mình mang sách đến 53 Nguyễn Du để bán. Mình ngần ngại. Vì mình chỉ bán sách qua ib sđt và địa chỉ trên fb, thỉnh thoảng đi ship, chứ chưa khi nào đưa sách ra ngoài bán. Bác nói, cháu cứ mạnh dạn đi, hôm đó có buổi Tọa đàm học thuật, với đề tài cuộc chiến Nga Ukraine, bác muốn giới thiệu sách cháu, sẽ có nhiều người quan tâm. Cháu đến để nghe bác nói chuyện luôn.

Truyện ký của Phan Thúy Hà

22.

Đơn vị lên xe về Tây Ninh. Hành quân bộ xuống Củ Chi. Người dân bí mật dẫn cả sư đoàn vào làng. Ngay giữa lòng địch mà sao dân ở đây vẫn sinh hoạt bình thường. Ban đêm đoàn điện ảnh cơ động hát hò biểu diễn dưới vòm cây. Buổi trưa anh em mắc võng nằm đung đưa giữa các cây xoài.

Nhiệm vụ trên giao sư đoàn 320 phải đánh căn cứ Đồng Dù, cánh cửa đi vào thủ đô Sài Gòn.

Đêm trước chiến dịch chị chủ nhà nói nhỏ, cộng sản đánh vào Đồng Dù lần này nữa là lần thứ chín rồi đó. Các năm trước đánh được mấy giờ là chúng nó lấy lại, lần nào lâu nhất là được một ngày một đêm. Cộng sản hy sinh ở đó quá nhiều. Dân ở đây nhờn rồi giờ thấy đánh nhau ở Đồng Dù là đi hôi của.

Truyện ký của Phan Thúy Hà

15.

Chiến dịch Kon Tum 1972.

Đêm 12 tháng 1. Tiểu đoàn 9 vây cao điểm 1015.

Trên cao điểm địch đóng một đại đội do Phan Mạnh Hùng làm chỉ huy.

Sau khi bị bắt tên Hùng khai là dân gốc Bắc. Năm một chín năm tư hắn bảy tuổi, theo anh em vào Nam rồi gia nhập quân lực Việt Nam Cộng hòa. Mẹ hắn vẫn bán quán nước ở phố Hàng Bạc, Hà Nội. Hắn không muốn mẹ biết tin về mình.

Địch đóng ở cao điểm này đã lâu. Hàng rào có hai lớp. Hầm hố chắc chắn. Tiểu đoàn tôi chia ba mũi. Nổ súng một ngày vẫn chưa chiếm được lô cốt nào. Chúng tôi vây được địch nhưng chỉ cầm cự ở ngoài đồn. Địch ở trong thả sức nổ súng. Lợi dụng tiếng súng thưa lại nhích thêm vài ba mét. Cầm cự suốt đêm đó.

Truyện ký của Phan Thúy Hà

7.

Ông đội trưởng đội sản xuất đánh kẻng người làng tới họp. Nội dung cuộc họp kêu gọi đóng góp một hộ dân một đến hai hào động viên cháu Ngọc lên đường làm nhiệm vụ. Cả đội sản xuất góp lại được chín đồng.

Chi đoàn thanh niên cũng tổ chức họp. Chi đoàn mua tặng tôi chiếc khăn mặt và nói lời động viên người ra trận.

Bấy giờ tôi đang là đội viên. Trước ngày nhập ngũ một vài người bên xã đề nghị tôi được kết nạp đoàn nhưng không được. Lý do là những ai đã đi học đối tượng đoàn trước đó giờ phải học lại mới được kết nạp để đoàn viên mang tên Đoàn viên Thanh niên Hồ Chí Minh. Tôi làm gì còn đủ thời gian để đi học lại.

Truyện ký của Phan Thúy Hà

CÁI GIÁ CỦA CHIẾN THẮNG

LỚN HƠN SỰ THẬT CỦA NÓ

Đại tá Thái Kế Toại

Tôi là một con người của chiến tranh.

Vào một buổi sáng mùa thu tuyệt đẹp, tinh khiết của Hà Nội, 24-8-1970, thành phố đã tiễn lứa chúng tôi, hàng nghìn sinh viên các trường đại học Tổng hợp, Bách khoa, Sư phạm, Ngoại ngữ, Xây dựng, Kinh tế, Cơ điện... đã bỏ bút nghiên, bỏ cả khát vọng, tình yêu, người thân ở lại để đi ra mặt trận.

Trong không khí cờ hoa phơi phới ít ai nghĩ rằng hàng nghìn người con trai có thể nói là ưu tú nhất trong thế hệ của chúng tôi đã được ném vào cuộc chiến tranh đang đi vào hồi quyết liệt nhất và cùng với chiến thắng, hàng nghìn bi kịch đang chờ đón họ, người yêu của họ, bố mẹ của họ.

Tôi cũng không nghĩ đến cái bi kịch của mình... Mãi năm năm sau khi cuộc chiến khép lại, gặp nhau trước cửa trường mọi người mới thấy những bi kịch hiển hiện giữa các bạn mình.