Danh ngôn
Trong mọi cộng đồng, chúng ta cần một nhóm thiên thần gây rối.
We need, in every community, a group of angelic troublemakers.
(Bayard Rustin – trích bài phát biểu tại New York City 1963)
Trong mọi trường hợp, chắc chắn rằng sự thiếu hiểu biết, đi kèm với quyền lực, là kẻ thù tàn bạo nhất có thể có của công lý.
It is certain, in any case, that ignorance, allied with power, is the most ferocious enemy justice can have.
(James Baldwin - No Name in the Street 1972)
Các cuộc cách mạng và các cá nhân có thể bị giết hại, nhưng bạn không thể giết chết các ý tưởng.
While revolutionaries and individuals can be murdered, you cannot kill ideas.
(Thomas Sankara, một tuần trước khi bị ám sát, 1987)
Không có cảm giác nào cô đơn hơn việc bị chính đất nước mình trục xuất.
There's not a more lonely feeling than to be banished by my own country.
(Kiyo Sato – Kiyo’s Story 2009)
Ban Biên tập
Địa chỉ liên lạc:
1. Thơ
tho.vanviet.vd@gmail.com
2. Văn
vanviet.van14@gmail.com
3. Nghiên cứu Phê Bình
vanviet.ncpb@gmail.com
4. Vấn đề hôm nay
vanviet.vdhn1@gmail.com
5. Thư bạn đọc
vanviet.tbd14@gmail.com
6. Tư liệu
vanviet.tulieu@gmail.com
7. Văn học Miền Nam 54-75
vanhocmiennam5475@gmail.com
Tra cứu theo tên tác giả
- A. A. Fadeev
- A. Puskin
- A. T.
- Abdulrazak Gurnah
- Abraham F. Lowenthal
- Ace Le
- Ace Lê
- Adam Gopnik
- Adonis
- Adrian Horton
- Agi Mishol
- Ajar
- Akiko Miki
- Alain Guillemin
- Alan Phan
- Alăng Văn Gáo
- Alăng Văn Giáo
- Albert Camus
- Aldous Huxley
- Aleksandr Griboedov
- Alesandr Blok
- Alex Marshall
- Alex Smith
- Alex Thai
- Alex-Thái Đình Võ
- Alexander Fadeev
- Alexander Solzhenitsyn
- Alexandra Alter
- Alexandre FERON
- Alice Munro
- Alina Lesik
- Alison Flood
- Allen Ginsberg
- Amanda Gorman
- Amartya Sen
- Amelia Glaser
- Amos Oz
- An Nam
- Anatole France
- Anatoly Gavrilov
- Anders Olsson
- André Breton
- André Menras
- André Menras – Hồ Cương Quyết
- André Menras Hồ Cương Quyết
- Andrea Hoa Pham
- Andrea Kendall-Taylor
- Andreas Fulda
- Andreas Wimmer
- Andrew Postman
- Andy Cao
- Anh Anh
- Anh Hồng
- Anh Hồng (nhà thơ)
- Ánh Liên
- Anh Nhi
- Anh Văn
- Anika Zeller
- Anna Akhmatova
- Anna Maria Bracale Ceruti
- Anna Mitchell
- Anna Schmid
- Anne Carson
- Anne Cazaubon
- Anne Hébert
- Anne Henochowicz
- Anne Nguyễn
- Annie Ernaux
- António Jacinto
- Antôn Nguyễn Trường Thăng
- Archimedes L.A. Patti
- Arlette Quỳnh Anh Trần
- Arnold Schwarzenegger
- Artem Sakharov
- Arthur Koestler
- Arty Abel
- Arvind Subramanian
- Augustina
- Aurélie Coulon
- Aurelien Breeden
- Ba Sàm
- Bá Thụ Đàm
- Bạch Cúc
- Bạch Hoàn
- Bách Mỵ
- Bách Thân
- Bạch X. Phẻ
- Bạch Xuân Phẻ
- Bakhtin
- Ban Mai
- Bàn Văn Thòn
- Ban Vận động Văn đoàn Độc lập Việt Nam
- Bảo Chân
- Bảo Huân
- Bảo La
- Bảo Nhi Lê
- Bảo Ninh
- Bảo Phác
- Bảo Tích
- Bão Vũ
- Barbara Demick
- Bashô
- Batrioldman
- Bauxite Việt Nam
- Bắc Đảo
- Bắc Phong
- Bằng Việt
- BB Ngô
- Bei Dao
- Benjamin Péret
- Benjamin Ramm
- Bertolt Brecht
- Bertrand Russell
- Bettina Rheims
- Bích Ngân
- Biếm họa
- Biên Cương
- Biệt Hiệu
- Bilahari Kausikan
- Bill Hayton
- Billy Collins
- Bình Nguyên Lộc
- Brahma Chellaney
- Branko Milanovic
- Brett Reilly
- Brian Pascus
- Brian Wu
- Brice Pedroletti
- Brodsky
- Bryan
- Bùi An
- Bùi Bảo Trúc
- Bùi Bích Hà
- Bùi Chát
- Bùi Chí Trung
- Bùi Chí Vinh
- Bùi Công Thuấn
- Bùi Công Trực
- Bùi Đức Lại
- Bùi Giáng
- Bùi Hải Quảng
- Bùi Hoàng Tám
- Bùi Hoằng Vị
- Bùi Huệ Chi
- Bui Huy Hoi Bui
- Bùi Mai Hạnh
- Bùi Mạnh Hùng
- Bùi Mẫn Hân
- Bùi Minh Quốc
- Bùi Ngọc Tấn
- Bùi Quang Thắng
- Bùi Suối Hoa
- Bùi Thanh Hiếu
- Bùi Thanh Phương
- Bùi Thanh Tuấn
- Bùi Thụy Băng
- Bùi Tiến An
- Bùi Trân Phượng
- Bùi Trọng Hiền
- Bùi Văn Kha
- Bùi Văn Nam Sơn
- Bùi Việt Sỹ
- Bùi Vĩnh Phúc
- Bùi Xuân Bách
- Bùi Xuân Đính
- Bùi-Viết Văn Đức
- Bulgakov
- Bửu Chỉ
- C.D.
- Cái Lư Hương
- Cái Trọng Ty
- Cam Ly
- Cảnh Chánh
- Cao Bảo Vân
- Cao Bình Minh
- Cao Chi
- Cao Gia An
- Cao Hành Kiện
- Cao Huy Thuần
- Cao Kim Ánh
- Cao La
- Cao Quang Nghiệp
- Cao Tần
- Cao Thị Hồng
- Cao Thu Cúc
- Cao Việt Dũng
- Cao Xuân Hạo
- Cao Xuân Huy
- Carl Bildt
- Carl O. Schuster
- Carlos Assunção
- Carolyn Mary Kleefeld
- Cát Linh
- Cẩm Tú
- Cấn Thị Thêu
- Chan Phuong
- Chanh Tam
- Charles Bo
- Charles Bukowski
- Charles S. Kraszewski
- Charles Simic
- Chau Doan
- Chân Minh
- Chân Pháp Xa
- Chân Phương
- Chân Xuân Tản Viên
- Châu Diên
- Châu Hải Đường
- Châu Hồng Thủy
- Châu Hữu Quang
- Chenn
- Chế Diễm Trâm
- Chế Lan Viên
- Chi Mai
- Chi Phương
- Chiêu Dương
- Chiêu Khiêm
- Chiharu Shiota
- Chim Hải
- Chim Trắng
- Chinh Ba
- Chính Tâm
- Chính Vĩ
- Chinua Achebe
- Chơn Không Cao Ngọc Phượng
- Christian Gampert
- Christian Welzel
- Christina Mary Hjortlund
- Christoph Giesen
- Christoph Sator
- Christopher Balding
- Christopher Goscha
- Christy Wampole
- Chu Dương
- Chu Hảo
- Chu Hoạch
- Chu Kim
- Chu Mộng Long
- Chu Quang Tiềm
- Chu Tử
- Chu Văn Lễ
- Chu Văn Sơn
- Chu Vĩnh Hải
- Chu Vương Miện
- Chu Xuân Diên
- Chung Le
- Claire Simon
- Clay Phạm
- Concepcion de Leon
- Connie Hoàng
- Cora Engelbrecht
- Costica Bradatan
- Cổ Ngư
- Cù An Hưng
- Cù Huy Hà Vũ
- Cù Mai Công
- Cù Tuấn
- Cung Minh Huân
- Cung Tích Biền
- Cung Trầm Tưởng
- Cư sĩ Minh Đạt
- D. S. Likhachev
- Da Màu
- Dạ Ngân
- Dạ Thảo Phương
- Dã Tượng
- DAD
- Dadolin Murak
- Damien Keown
- Dan Bilefsky
- Dan Slater
- Dana Gioia
- Danh ngôn
- Dani Rodrik
- Daniel Halpern
- Daniel Hautzinger
- Daron Accemoglu
- David Brown
- David Gascoyne
- David Marchese
- David Weinberger
- Ðặng Thơ Thơ
- Demetrio Paparoni
- DEUTSCHE WELLE
- Di
- Di Li
- Diêm Liên Khoa
- Diễm Thi
- Diễm Tường
- Diễn đàn Thế kỷ
- Diệp Duy Liêm
- Diệp Huy
- Ðinh Cường
- Dino Buzatti
- Dipanjan Roy Chaudhury
- Dmitri Prokofyev
- Dmitry Burago
- Dmitry Muratov
- Doãn Cẩm Liên
- Doãn Mạnh Dũng
- Doãn Mẫn
- Doãn Quốc Sỹ
- Dominique Lemieux
- Donald Inglehart
- Donna Ashworth
- Ðỗ Quang Nghĩa
- Ðỗ Quyên
- Du Tử Lê
- Dung Nguyễn
- Dũng Phan
- Dũng Trung Kqd
- Dũng Vũ
- Duy Lam
- Duy Tân
- Duy Thanh
- Duy Thông
- duyên
- Duyên Anh
- Duyên Khánh
- Dư Hoa
- Dư Kiệt
- Dư Thị Hoàn
- Dư Thu Vũ
- Dương Đại Triều Lâm
- Dương Đình Giao
- Dương Khánh Phương
- Dương Kiền
- Dương Ngạn
- Dương Nghiễm Mậu
- Dương Ngọc Thái
- Dương Như Nguyện
- Dương Phương Vinh
- Dương Thắng
- Dương Thiệu Tước
- Dương Thu Hương
- Dương Thuấn
- Dương Tú
- Dương Tường
- Dương Văn Ba
- Dylan Suher
- Đà Văn
- Đàm Hà Phú
- Đàm Hách Thành
- Đào An Khánh
- Đào Anh Kha
- Đào Công Tiến
- Đào Duy Anh
- Đào Hiếu
- Đào Lê Na
- Đào Ngọc Chương
- Đào Nguyên
- Đào Nguyễn
- Đào Nguyên Phương Thảo
- Đào Như
- Đào Phương Liên
- Đào Quang Toản
- Đào Tấn Phần
- Đào Thái Tôn
- Đào Thị Hương
- Đào Tiến Thi
- Đào Trung Đạo
- Đào Trường Phúc
- Đào Tuấn
- Đào Tuấn Ảnh
- Đào Văn Thuỵ
- Đào Văn Tiến
- Đào Vũ Anh Hùng
- Đặng Anh Đào
- Đặng Bích Phượng
- Đặng Chương Ngạn
- Đặng Đình Cung
- Đặng Đình Mạnh
- Đặng Hà
- Đặng Hải Sơn
- Đặng Hoàng Giang
- Đặng Hồng Nam
- Đặng Hùng Võ
- Đặng Hương Giang
- Đặng Hữu
- Đặng Mai Lan
- Đặng Mậu Tựu
- Đăng Nguyên
- Đặng Phùng Quân
- Đặng Quốc Thông
- Đặng Sơn Duân
- Đặng Thái
- Đăng Thành
- Đặng Thân
- Đặng Thị Hảo
- Đặng Thơ Thơ
- Đặng Tiến
- Đặng Tiến (Thái Nguyên)
- Đặng Trung Nghĩa
- Đặng Túy
- Đặng Văn Dũng
- Đặng Văn Hùng
- Đặng Văn Ngữ
- Đặng Văn Sinh
- Đặng Vũ Vương
- Đặng Xuân Thảo
- Đặng Xuân Xuyến
- Đằng-Giao
- Điểm Thọ
- Đinh Bá Anh
- Đinh Cường
- Đinh Hoàng Thắng
- Đinh Hùng
- Đình Kính
- Đinh Lê Vũ
- Đinh Linh
- Đinh Ngọc Thu
- Đinh Phương
- Đinh Phương Thảo
- Đinh Quang Anh Thái
- Đinh Thanh Huyền
- Đinh Thị Như Thúy
- Đinh Trường Chinh
- Đinh Từ Bích Thuý
- Đinh Từ Bích Thúy
- Đinh Văn Đức
- Đinh Vũ Hoàng Nguyên
- Đinh Ý Nhi
- Đinh Yên Thảo
- Đoàn Ánh Thuận
- Đoàn Bảo Châu
- Đoàn Cầm Thi
- Đoàn Công Lê Huy
- Đoàn Hồng Lê
- Đoàn Huy Giao
- Đoàn Huyền
- Đoàn Khắc Xuyên
- Đoàn Lê Giang
- Đoàn Nhã Văn
- Đoàn Thanh Liêm
- Đoan Trang
- Đoàn Tùng Nguyễn
- Đoàn Tử Huyến
- Đoàn Việt Hùng
- Đoàn Xuân Kiên
- Đỗ Anh Hoa
- Đỗ Anh Tuấn
- Đỗ Bích Thuý
- Đỗ Cao Bảo
- Đỗ Duy Ngọc
- Đỗ Đức
- Đỗ Đức Đông Ngàn
- Đỗ Đức Hiểu
- Đỗ Hòa
- Đỗ Hoàng Diệu
- Đỗ Hồng Ngọc
- Đỗ Hồng Nhung
- Đỗ Hữu Chí
- Đỗ Kh
- Đỗ Kh.
- Đỗ Khiêm
- Đỗ Kim Thêm
- Đỗ Lai Thuý
- Đỗ Lai Thúy
- Đỗ Lê Anh Đào
- Đỗ Mạnh Hoàng
- Đỗ Minh Tuấn
- Đỗ Nghê
- Đỗ Ngọc
- Đỗ Ngọc Thống
- Đỗ Quang Nghĩa
- Đỗ Quang Vinh
- Đỗ Quý Toàn
- Đỗ Quyên
- Đỗ Quỳnh Dao
- Đỗ Thắng Cảnh
- Đỗ Thị Thu Trà
- Đỗ Thiên Anh Tuấn
- Đỗ Trí Vương
- Đỗ Trọng Khơi
- Đỗ Trung Quân
- Đỗ Trường
- Đỗ Tuyết Khanh
- Đồng Chuông Tử
- Đông Hoài
- Đông Hồ
- Đông Kha
- Đông Ngàn Đỗ Đức
- Đông Nghi
- Đức Ban
- Đức Đàm
- Đức Flying Bay
- Đức Hoàng
- Đức Lê
- Đức Phổ
- Đức Tâm
- Đức Tiến
- E. M. Forster
- E.E. Cummings
- E.M. Chernoivanenko
- Eamonn Butler
- Eckart Kleßmann
- Eduardo Galeano
- Edward Hirsch
- Elena Pucillo Truong
- Elias Canetti
- Ellen Bass
- Eloisa Amezcua
- Emiel Roothooft
- Emmanuelle Jardonnet
- Eric Henry
- Eric Weiner
- Erica Frantz
- Erik Harms
- Erik Korling
- Euan Ward
- Evgheni Dobrenko
- F.N.
- Federico García Lorca
- Feliks Kuznesov
- Filip Lech
- Flanny O’Connor
- Florence Noiville
- Florian Altenhöner
- Francis Fukuyama
- Francis Fukuyma
- Frank Dikötter
- Frank O'Hara
- Frankfurt
- Fred Hiatt
- Friedrich Dürrenmatt
- Friedrich Nietzsche
- Fritz J. Raddatz
- Gabriel García Márquez
- Gaither Stewart
- Gaiutra Bahadur
- Gary Leupp
- Gặp gỡ và trò chuyện
- Georg Bönisch
- Georg Trakl
- George Burchett
- George Orwell
- George Perreault
- George Siemens
- Georges Condominas
- Gerhard Will
- Germain Droogenbroodt
- Giang Dang
- Giang Lại Đức
- Giang Nam
- Giáng Vân
- Giáp Văn Dương
- Gideon Rachman
- Giuse Lê Công Đức
- Goethe
- Gonçalo Fernandes
- Gottfried Benn
- Graham Allison
- Grigory Yudin
- Günter Kunert
- Gyảng Anh Iên
- Hà Duy Phương
- Hà Dương Tuấn
- Hà Dương Tường
- Hà Đình Nguyên
- Hạ Đình Nguyên
- Hà Huy Sơn
- Hà Hương
- Hà Lệ Minh
- Hà Ngọc Hòa
- Hạ Nguyên
- Hà Nguyên Du
- Hà Nhân
- Hà Nhật
- Hà Phạm Phú
- Hà Quang Vinh
- Hà Sĩ Phu
- Hà Thanh Vân
- Hà Thế
- Hà Thị Minh Đạo
- Hà Thúc Sinh
- Hà Thủy Nguyên
- Hà Tùng Long
- Hà Tùng Sơn
- Hà Văn Thịnh
- Hà Văn Thùy
- Hà Vũ Trọng
- Hagi Kenaan
- Hai An Vu
- Hải Hạc
- Hải Ngọc
- Hai Thanh
- Han Dang
- Hàn Giang
- Han Kang
- Hàn Vĩnh Diệp
- Hạnh Diễm
- Hạnh Nguyên
- Hạnh Phước
- Hạnh Viên
- Hannah Beech
- Hào Thiện Nhân
- Haruki Murakami
- Hân Hương
- Heiko Buschke
- Heinrich Heine
- Henri Michaux
- Henry David Thoreau
- Henry Wadsworth Longfellow
- Heriberto Araújo
- Hermann Hesse
- Hiền Trang
- Hiệp Ikaria
- Hiệu Minh
- Hiếu Tân
- Ho Lai-Ming
- Hòa Bình Lê
- Hoa Níp
- Hoài Hương
- Hoài Nam
- Hoài Phương
- Hoài Thanh
- Hoài Việt
- Hoài Ziang Duy
- Hoan Doan
- Hoàn Nguyễn
- Hoàng Ánh
- Hoàng Anh Tuấn
- Hoàng Cát
- Hoàng Cầm
- Hoàng Chí Hiếu
- Hoàng Chính
- Hoàng Cường Long
- Hoàng Dũng
- Hoàng Dương Tuấn
- Hoàng Đăng Khoa
- Hoàng Đỗ
- Hoàng Đông
- Hoàng Đức Truật
- Hoàng Hà
- Hoàng Hải Thủy
- Hoàng Hải Vân
- Hoảng Hãn
- Hoàng Hưng
- Hoàng Khởi Phong
- Hoàng Kim Oanh
- Hoàng Lại Giang
- Hoàng Lan
- Hoàng Lan Anh
- Hoàng Lan Chi
- Hoàng Lê
- Hoàng Lệ
- Hoàng Linh
- Hoàng Long
- Hoàng Mai Ðạt
- Hoàng Mạnh Hải
- Hoàng Minh Trí
- Hoàng Minh Tường
- Hoàng Nam
- Hoàng Nga
- Hoàng Ngọc Biên
- Hoàng Ngọc Hiến
- Hoàng Ngọc Nguyên
- Hoàng Ngọc Tuấn
- Hoàng Nguyễn
- Hoàng Nguyên Vũ
- Hoàng Nhơn
- Hoàng Nhuận Cầm
- Hoàng Phong Tuấn
- Hoàng Phủ Ngọc Tường
- Hoàng Quân
- Hoàng Quốc Hải
- Hoàng Thị Hường
- Hoàng Thị Thu Thủy
- Hoàng Thu Phố
- Hoàng Thúy
- Hoàng Thuỵ Anh
- Hoàng Tiến
- Hoàng Trung Thông
- Hoàng Tuấn Công
- Hoàng Tuấn Phổ
- Hoàng Tùng
- Hoàng Tuỵ
- Hoàng Văn Sơn
- Hoàng Việt
- Hoàng Vũ Sơn
- Hoàng Vũ Thuật
- Hoàng Xuân Phú
- Hoàng Xuân Sơn
- Hoàng Xuân Tuyền
- Hoàng Yến
- Horst Bienek
- Howard Gardner
- Hồ Anh Thái
- Hồ Bạch Thảo
- Hồ Bất Khuất
- Hồ Diệu Vân
- Hồ Dzếnh
- Hồ Đắc Vũ
- Hồ Đình Nghiêm
- Hồ Hải Thụy
- Hồ Hữu Tường
- Hồ Minh Tâm
- Hồ Ngọc Đại
- Hồ Như
- Hồ Phú Bông
- Hồ Tịnh Tình
- Hồ Trường An
- Hồ Tú Bảo
- Hội những người ủng hộ GS. Chu Hảo
- Hồng Anh
- Hồng Hoang
- Hồng Lê Thọ
- Hồng Phú
- Huệ Hương Hoàng
- Huguette Bertrand
- Huong Nguyen
- Huy Bảo
- Huy Cận
- Huy Đức
- Huy Tưởng
- Huyền Thương
- Huỳnh Duy Lộc
- Huỳnh Hoa
- Huỳnh Hữu Uỷ
- Huỳnh Hữu Ủy
- Huỳnh Kim Báu
- Huỳnh Kim Quang
- Huỳnh Lê Nhật Tấn
- Huỳnh Liễu Ngạn
- Huỳnh Ngọc Chênh
- Huỳnh Như Phương
- Huỳnh Sơn Phước
- Huỳnh Tấn Mẫm
- Huỳnh Thế Du
- Huỳnh Thục Vy
- Huỳnh Trọng Khang
- Huỳnh Tuấn Anh
- Hứa Chương Nhuận
- Hứa Lập Chí
- Hương Lan
- Hường Thanh
- Hương Thủy
- Hữu Danh
- Hữu Đông
- Hữu Loan
- Hữu Mai
- Hữu Phương
- Ian Bui
- Ian Johnson
- Igor Poglazov
- Ilza Burchett
- Inrasara
- Iris Radisch
- Isabella Kwai
- Issa
- Issac Bashevis Singer
- Italo Calvino
- Iya Kiva
- J. M. Lotman
- J.B Nguyễn Hữu Vinh
- Jacques Attali
- Jacques Prévert
- Jake Johnson
- James Borton
- James Daniel Spears
- James G. Zumwalt
- James Grossman
- James Joyce
- James Poniewozik
- James Stavridis
- James WrightJuan Felipe Herrera
- Janos Kornai
- Jared Carters
- Jason Lopata
- Jason Morris-Jung
- Jay Nordlinger
- Jaya K.
- Jean Chesnaux
- Jean d'Ormesson
- Jean Piaget
- Jean Przyluski
- Jean Toomer
- Jean-Jacques Brochier
- Jean-Jacques Roth
- Jean-Louis Rocca
- Jean-Luc Chalumeau
- Jean-Marc Roberts
- Jean-Patrick Géraud
- Jean-Paul Sartre
- Jefferson Cowie
- Jeffrey Hanfover
- Jeffrey Nall
- Jessica Swoboda
- Jessie Yeung
- Jiayang Fan
- Jimmy Carter
- Joan Hua
- João Guimarães Rosa
- Joaquin Nguyễn Hòa
- John Barrow
- John Cheever
- John Freeman
- John Keane
- John McCain
- Jon Fosse
- Jonathan Dee
- Jonathan London
- Jörg Wischermann
- Jorge Amado
- Jorge Luis Borges
- Joschka Fischer
- Josée Lapointe
- Joseph Wong
- Joseph Wright
- Josh Rogin
- Joshua Rothman
- Juan Pablo Cardenal
- Juan Pablo Cardenal & Heriberto Araújo
- Julia Cagé
- Julio Cortázar
- Jun’ichiro Tanizaki
- Kahil Gibral
- Kai Hoàng
- Kale
- Kalynh Ngô
- Kamel Daoud
- Kao Phú
- Kap Seol
- Karel Appel
- Karen Tongson
- Kate Chopin
- Kazuo Shiraga
- Kenneth Nguyen
- Kenzaburo Oe
- Keorapetse Kgositsile
- Kerstin Holm
- Kều Jang
- Kha Lương Ngãi
- Kha Tiệm Ly
- Khải Đơn
- Khái Hưng
- Khaly Chàm
- Khang Quốc Ngọc
- Khánh
- Khánh Bình
- Khánh Duy
- Khánh Ly
- Khánh Mai
- Khanh Nguyen
- Khanh Pham
- Khánh Phương
- Khánh Trâm
- Khánh Trường
- Khét
- Khế Iêm
- Khiêm Nhu
- Khổng Đức Thiêm
- Khuất Đẩu
- Khuất Thu Hồng
- Khuê Phạm
- Khuyết Thư
- Kiệm Hoàng
- Kiến Văn
- Kiệt Anh Hùng
- Kiệt Tấn
- Kiều Duy Vĩnh
- Kiều Loan
- Kiều Mai Sơn
- Kiều Maily
- Kiều Phong
- Kiều Thị An Giang
- Kim Ân
- Kim Chi
- Kim Dung
- Kim Hạnh
- Kim Thúy
- Kim Trần
- Kinh Bắc
- Kính Hòa
- Klaus Wiegerefe
- Kúm
- Kurt-Martin Mayer
- Kỳ Duyên
- Kyoko Numano
- L. N. Tolstoy
- L. V. H.
- La Khắc Hoà
- La Khắc Hòa
- Lã Nguyên
- Lại Nguyên Ân
- Lam Điền
- Lam Hạnh
- Lam Ngọc
- Lam Thái Hòa
- Lan Nguyên
- Lang Anh
- Langston Hughes
- LAP
- Larry Diamond
- Lars Vargö
- Laura Cappelle
- Laurent Sagalovitsch
- Lawrence Ferlinghetti
- Lâm Chương
- Lâm Duyên
- Lâm Hạnh
- Lâm Lê
- Lâm Ngân Mai
- Lâm Quang Mỹ
- Lâm Thị Mỹ Dạ
- Lenin
- Leon Trotsky
- Leonard Cohen
- Lê An Thế
- Lê Anh Hoài
- Lê Anh Hùng
- Lê Ân
- Lê Bá Đảng
- Lê Bích Vượng
- Lê Chiều Giang
- Lê Công Định
- Lê Công Giàu
- Lê Công Tư
- Lê Ðình Nhất Lang
- Lê Dũng
- Lê Duy Nam
- Lê Đạt
- Lê Đăng Doanh
- Lê Đình Cai
- Lê Đình Khẩn
- Lê Đình Thắng
- Lê Đỗ Huy
- Lê Đức Dục
- Lê Đức Thôn
- Lê Giang Trần
- Lê Hải
- Lệ Hằng
- Lê Hiệp
- Lê Hoài Nguyên
- Lê Hoàng Diễm Trang
- Lê Hoàng Lân
- Lê Học Lãnh Vân
- Lê Hồ Quang
- Lê Hồng Hà
- Lê Hồng Hiệp
- Lê Hồng Lâm
- Lê Hùng
- Lê Hùng Vọng
- Lê Huyền Ái Mỹ
- Lê Huỳnh Lâm
- Lê Hữu
- Lê Hữu Khoá
- Lê Hữu Khóa
- Lê Hữu Nam
- Lê Kế Lâm
- Lê Khải
- Lê Kim Duy
- Lê Ký Thương
- Lê Lạc Giao
- Lê Luân
- Lê Mã Lương
- Lê Mai
- Lê Mai Lĩnh
- Lê Mạnh Chiến
- Lê Mạnh Đức
- Lê Minh Chánh
- Lê Minh Hà
- Lê Minh Hiền
- Lê Minh Khuê
- Lê Minh Phong
- Lê Ngân Hằng
- Lê Ngọc Luân
- Lê Ngọc Sơn
- Lê Nguyễn
- Lê Nguyễn Duy Hậu
- Lê Nguyễn Hương Trà
- Lê Nguyên Long
- Lê Nguyên Vỹ
- Lê Như Bình
- Lê Oa Đằng
- Lê Phan
- Lê Phú Khải
- Lê Quang
- Lê Quang Đức
- Lê Quảng Hà
- Lê Quang Hợp
- Lê Quang Thành
- Lê Quân
- Lê Quốc Anh
- Lê Quỳnh
- Lê Quỳnh Mai
- Lê Sa Long
- Lê Si Na
- Lê Sơn
- Lê Tất Đạt
- Lê Tất Điều
- Lê Thanh Dũng
- Lê Thanh Hải
- Lê Thanh Phong
- Lê Thanh Trường
- Lê Thân
- lê thi diem thuý
- Lê Thị Hồng Minh
- Lê Thị Huệ
- Lê Thị Hường
- Lê Thị Oanh
- Lê Thị Thấm Vân
- Lê Thiết Cương
- Lê Thiếu Nhơn
- Lê Thọ Bình
- Lê Thời Tân
- Lê Thời Thôi
- Lê Thu Hiền
- Lê Thúy Bảo Liên
- Lê Tiên Long
- Lê Trí Tuệ
- Lê Trinh
- Lê Trọng Nghĩa
- Lê Trọng Nguyễn
- Lê Trung Tĩnh
- Lê Trường Thanh
- Lê Tuấn Huy
- Lê Tuyết Hạnh
- Lê Văn Bỉnh
- Lê Văn Hảo
- Lê Văn Hiếu
- Lê Văn Hòa
- Lê Văn Luân
- Lê Văn Sơn
- Lê Văn Trung
- Lê Văn Tùng
- Lê Vĩnh Tài
- Lê Vĩnh Triển
- Lê Vũ Trường Giang
- Lê Xuân Khoa
- Lê Xuyên
- Li Edelkoort
- Li Zhongqin
- Liêu Diệc Vũ
- Liêu Thái
- Liễu Trương
- Linh Nguyên
- Linh Văn
- Linh Vân
- Linh-Chân Brown
- LKH
- Lorca
- Louis Aragon
- Louise Glück
- Lộc Vàng
- Lợi Phan Mai
- Luân Hoán
- Ludwig von Mises
- Luke Hunt
- Luke Turner
- Lữ Kiều
- Lữ Quỳnh
- Lương Đào
- Lương Thiệu Quân
- Lương Thư Trung
- Lưu Á Châu
- Lưu Bình Nhưỡng
- Lưu Diệu Vân
- Lưu Đức Trung
- Lưu Hà
- Lưu Hiểu Ba
- Lưu Khánh Thơ
- Lưu Mê Lan
- Lưu Minh Hải
- Lưu Na
- Lưu Nhi Dũ
- Lưu Quang Vũ
- Lưu Thuỷ Hương
- Lưu Thủy Hương
- Lưu Trọng Văn
- Lưu Uyên Khôi
- Lý Đợi
- Lý Gia Trung
- Ly Hoàng Ly
- Lý Ngang
- Ly Phạm
- Lý Quang Hoàn
- Lý Thanh
- Lý Tiến Dũng
- Lý Toàn Thắng
- Lý Trực Dũng
- Lý Xuân Hải
- Lydia Davis
- Lynh Bacardi
- LysP
- M. Gorky
- M.L. Gasparov
- Mạc Phong Tuyền
- Mạc Văn Trang
- Mạc Việt Hồng
- Mạch Nha
- Mạch Quang Thắng
- Madeleine Riffaud
- Madlovics Bálint
- Magyar Bálint
- Mahmoud Darwish
- Mai An Nguyễn Anh Tuấn
- Mai Anh Tuấn
- Mai Bá Ấn
- Mai Bá Kiếm
- Mai Chanh
- Mai Hiền
- Mai Khôi
- Mai Kim Ngọc
- Mai Nhật
- Mai Ninh
- Mai Quốc Ấn
- Mai Quỳnh
- Mai Quỳnh Nam
- Mai Sơn
- Mai Thái Lĩnh
- Mai Thanh Sơn
- Mai Thảo
- Mai Tú Ân
- Mai Văn Hoan
- Mai Văn Phấn
- Mai Văn Tính
- Maki Starfield
- Mamleev
- Mạnh Kim
- Manuel Casimiro
- Mão Xuyên
- Marc Andrus
- Marcel Reich-Ranicki
- Marci Shore
- Marco Ferrarese
- Margarita Lyutova
- Maria Donovan
- Maria Ressa
- Mario Vargas Llosa
- Marion Hennebert
- Mark B. Hamilton
- Mark Binelli
- Mark Frankland
- Mark Osaki
- Mark Strand
- Marta Hillers
- Martin Jankowski
- Martin Kulldorff
- Marty Robbins
- Mary Morose
- Mary Walsh
- Mathias Mayer
- Matthew Clayfield
- Matthew Crawford
- Maurice Blanchot
- Maximilian Steinbeis
- May
- Maya Angelou
- Mặc Đỗ
- Mặc Lâm
- Mân Côi
- McAmmond Nguyễn Thị Tư
- Media Văn Việt
- Michael Burawoy
- Michael Scammell
- Miêng
- Mike Ives
- Mikhail Shishkin
- Mikhail Viktorovich Zygar
- Milan Kundera
- Mimmi Diệu Hường Bergström
- MInh Anh
- Minh Huệ
- Minh Hùng
- Minh Luật
- Minh Quang – Lê Chiên
- Minh Quang Ho
- Minh Tâm
- Minh Thùy
- Minh Thư
- Minh Toàn
- Minh Tuấn
- Monica Berlin
- Mỹ Hằng
- Mỹ Lan
- N. S. Khrushchev
- Nam Dao
- Nam Dao Nguyễn Mạnh Hùng
- Nam Đan
- Nam Đông
- Nam Nguyên
- Nam Sơn
- Naowarat Pongpaiboon
- Natalia lacovelli
- Nataliya Zhynkina
- Natsume Sōseki
- Nay Aung
- ng. anhanh
- Ng.Uyển Nicole Dương
- Ngải Vị VỊ
- Ngân Xuyên
- Nghệ thuật
- Nghĩa Đặng
- Nghiêm Lương Thành
- Nghiêm Phương Mai
- Nghiêm Xuân Hồng
- Nghiên Cứu Phê Bình
- Ngo Thu
- Ngọc Anh
- Ngọc Duy Phan
- Ngoc Hien Bui
- Ngọc Linh
- Ngô Anh Tuấn
- Ngô Bảo Châu
- Ngô Đình Thẩm
- Ngô Đồng
- Ngô Hương Giang
- Ngô Khắc Tài
- Ngộ Không Phí Ngọc Hùng
- Ngô Kim-Khôi
- Ngô Liêm Khoan
- Ngô Mai Phong
- Ngô Minh
- Ngô Minh Khôi
- Ngô Ngọc Loan
- Ngô Ngọc Trai
- Ngô Nguyên Dũng
- Ngô Nhật Đăng
- Ngô Quốc Phương
- Ngô Quốc Thịnh
- Ngô Thế Vinh
- Ngô Thị Kim Cúc
- Ngô Thị Thanh Lịch
- Ngô Tùng Phong
- Ngô Tự Lập
- Ngô Văn
- Ngô Văn Giá
- Ngô Viết Nam Sơn
- Ngô Viết Trọng
- Ngô Việt Trung
- Ngô Vĩnh Long
- Ngô Xuân Hội
- Ngô Xuân Phúc
- Ngô Xuân Thảo
- Ngu Yên
- Nguyen Duc Thanh
- Nguyễn Hải Hoành
- Nguyễn Anh Dũng
- Nguyễn Anh Tuấn
- Nguyễn Anh Tuấn - đạo diễn
- Nguyễn Bá Chung
- Nguyễn Bách Việt
- Nguyễn Bảo Chân
- Nguyễn Bắc Sơn
- Nguyên Bình
- Nguyễn Bính
- Nguyên Cầm
- Nguyên Cẩn
- Nguyên Chánh
- Nguyễn Chí Hoan
- Nguyễn Chí Thuật
- Nguyễn Chí Trung
- Nguyễn Chí Tuyến
- Nguyễn Chinh Trung
- Nguyễn Cung Thông
- Nguyễn Cường
- Nguyễn Danh Bằng
- Nguyễn Danh Huế
- Nguyễn Danh Lam
- Nguyễn Ðăng Thường
- Nguyễn Duy
- Nguyễn Dương Quang
- Nguyễn Đạt
- Nguyễn Đắc Kiên
- Nguyễn Đắc Xuân
- Nguyễn Đăng Điệp
- Nguyễn Đăng Hưng
- Nguyễn Đăng Khoa
- Nguyễn Đăng Mạnh
- Nguyễn Đăng Na
- Nguyễn Đăng Quang
- Nguyễn Đăng Thường
- Nguyễn Đình Ấm
- Nguyễn Đình Bin
- Nguyễn Đình Bổn
- Nguyễn Đình Chú
- Nguyễn Đình Cống
- Nguyễn Đình Đăng
- Nguyễn Đình Huỳnh
- Nguyễn Đình Thắng
- Nguyễn Đình Thi
- Nguyễn Đình Toàn
- Nguyễn Đổng Chi
- Nguyễn Đông Thức
- Nguyễn Đức
- Nguyễn Đức Dương
- Nguyễn Đức Hiệp
- Nguyễn Đức Mậu
- Nguyễn Đức Sơn
- Nguyễn Đức Thắng
- Nguyễn Đức Tiến
- Nguyễn Đức Tùng
- Nguyễn Đức Tường
- Nguyễn Gia Trí
- Nguyên Giác
- Nguyên Giác Phan Tấn Hải
- Nguyễn Hà Luân
- Nguyễn Hải Hoành
- Nguyễn Hải Yến
- Nguyễn Hàn Chung
- Nguyễn Hiến Lê
- Nguyễn Hoa Lư
- Nguyễn Hoài Nam
- Nguyễn Hoài Văn
- Nguyễn Hoài Vân
- Nguyễn Hoàn
- Nguyễn Hoàn Nguyên
- Nguyễn Hoàng Ánh
- Nguyễn Hoàng Anh Thư
- Nguyễn Hoàng Diệu Thủy
- Nguyễn Hoàng Diệu Thúy
- Nguyễn Hoàng Giao
- Nguyễn Hoàng Linh
- Nguyễn Hoàng Trung
- Nguyễn Hoàng Văn
- Nguyễn Hồng Anh
- Nguyễn Hồng Giao
- Nguyễn Hồng Hưng
- Nguyễn Hồng Lam
- Nguyễn Hồng Nhung
- Nguyễn Hồng Thục
- Nguyễn Huệ Chi
- Nguyễn Hùng
- Nguyễn Huy Hoàng
- Nguyễn Huy Thiệp
- Nguyễn Huy Vũ
- Nguyên Hưng
- Nguyễn Hưng Quốc
- Nguyễn Hương
- Nguyễn Hữu Đễ
- Nguyễn Hữu Hồng Minh
- Nguyễn Hữu Liêm
- Nguyễn Hữu Nhật
- Nguyễn Hữu Sơn
- Nguyễn Hữu Thiết
- Nguyễn Hữu Việt Hưng
- Nguyễn Hữu Vinh
- Nguyễn kc Hậu
- Nguyễn Khải
- Nguyễn Khánh Duy
- Nguyễn Khánh Trường
- Nguyễn Khắc An
- Nguyễn Khắc Bình
- Nguyễn Khắc Mai
- Nguyễn Khắc Ngân Vi
- Nguyễn Khắc Phê
- Nguyễn Khắc Phi
- Nguyễn Khắc Phục
- Nguyễn Khiêm
- Nguyễn Khôi
- Nguyễn Kiến Phước
- Nguyễn Kiều Dung
- Nguyễn Kiều Hưng
- Nguyễn Kim Hưng
- Nguyên Lạc
- Nguyễn Lãm Thắng
- Nguyễn Lan Phương
- Nguyễn Lân Bình
- Nguyễn Lân Thắng
- Nguyễn Lê Hồng Hưng
- Nguyễn Lệ Uyên
- Nguyễn Linh Giang
- Nguyễn Linh Quang
- Nguyễn Lộ Trạch
- Nguyễn Luận
- Nguyễn Lương Hải Khôi
- Nguyễn Lương Ngọc
- Nguyễn Lương Thịnh
- Nguyễn Lương Vỵ
- Nguyễn Mai
- Nguyễn Man Nhiên
- Nguyễn Mạnh An Dân
- Nguyễn Mạnh Côn
- Nguyễn Mạnh Đẩu
- Nguyễn Mạnh Tiến
- Nguyễn Manh Trinh
- Nguyễn Mạnh Trinh
- Nguyễn Mạnh Tuấn
- Nguyễn Mạnh Tường
- Nguyễn Minh Anh
- Nguyễn Minh Hòa
- Nguyễn Minh Kính
- Nguyễn Minh Nhị
- Nguyễn Minh Nhựt
- Nguyễn Minh Thuyết
- Nguyễn Mộng Giác
- Nguyên Ngọc
- Nguyễn Ngọc Chu
- Nguyễn Ngọc Đức
- Nguyễn Ngọc Giao
- Nguyễn Ngọc Hoa
- Nguyễn Ngọc Lanh
- Nguyễn Ngọc Liễm
- Nguyễn Ngọc Lung
- Nguyễn Ngọc Phương
- Nguyễn Ngọc Tâm
- Nguyễn Ngọc Thiện
- Nguyễn Ngọc Tú Anh
- Nguyễn Ngọc Tư
- Nguyên Nguyên
- Nguyễn Nguyên
- Nguyễn Nguyên Bình
- Nguyễn Nhật Lệ
- Nguyễn Nhật Tín
- Nguyên Nhi
- Nguyễn Như Huy
- Nguyễn Như Mây
- Nguyễn Phạm Hùng
- Nguyễn Phan Quế Mai
- Nguyễn Phú Yên
- Nguyễn Phúc Vĩnh Ba
- Nguyễn Phượng
- Nguyễn Phương Đình
- Nguyễn Phương Mai
- Nguyễn Phương Mạnh
- Nguyễn Quang
- Nguyễn Quang A
- Nguyễn Quang Bình
- Nguyễn Quang Duy
- Nguyễn Quang Dy
- Nguyễn Quang Đồng
- Nguyễn Quang Hồng
- Nguyễn Quang Hưng
- Nguyễn Quang Lập
- Nguyễn Quang Thạch
- Nguyễn Quang Thân
- Nguyễn Quang Thiều
- Nguyễn Quang VInh
- Nguyễn Quân
- Nguyễn Quốc Chính
- Nguyễn Quốc Lâm
- Nguyễn Quốc Thái
- Nguyễn Quốc Toàn
- Nguyễn Quốc Trụ
- Nguyễn Quốc Tuấn
- Nguyễn Quốc Vương
- Nguyên Sa
- Nguyễn Sĩ Dũng
- Nguyễn Sơn Lâm
- Nguyễn Sỹ Phương
- Nguyễn Sỹ Tế
- Nguyễn Tà Cúc
- Nguyễn Tài Cẩn
- Nguyễn Tấn Cứ
- Nguyễn Tất Nhiên
- Nguyễn Thạch Giang
- Nguyễn Thái Hòa
- Nguyễn Thái Hợp
- Nguyễn Thái Sơn
- Nguyễn Thái Tuấn
- Nguyễn Thanh Bình
- Nguyễn Thanh Châu
- Nguyễn Thanh Giang
- Nguyễn Thanh Hiện
- Nguyễn Thanh Hùng
- Nguyễn Thanh Huy
- Nguyễn Thanh Huyền
- Nguyễn Thanh Mỹ
- Nguyễn Thành Nam
- Nguyễn Thanh Nghị
- Nguyễn Thanh Nguyệt
- Nguyễn Thành Phong
- Nguyễn Thanh Sơn
- Nguyễn Thành Sơn
- Nguyễn Thanh Tâm
- Nguyễn Thành Thi
- Nguyễn Thanh Tuyền
- Nguyễn Thanh Văn
- Nguyễn Thanh Việt
- Nguyễn Thế Hùng
- Nguyễn Thế Thanh
- Nguyễn Thị Ái Tiên
- Nguyễn Thị Bích Hậu
- Nguyễn Thị Bích Ngà
- Nguyễn Thị Bình
- Nguyễn thị Cỏ May
- Nguyễn Thị Dư Khánh
- Nguyễn Thị Hải
- Nguyễn Thị Hậu
- Nguyễn Thị Hiền
- Nguyễn Thị Hoàng
- Nguyễn Thị Hoàng Bắc
- Nguyễn Thị Hồng
- Nguyễn Thị Khánh Minh
- Nguyễn Thị Khánh Trâm
- Nguyễn Thị Kim Chi
- Nguyễn Thị Kim Phụng
- Nguyễn Thị Kim Thoa
- Nguyễn Thị Minh Ngọc
- Nguyễn Thị Minh Thái
- Nguyễn Thị Minh Thương
- Nguyễn Thị Ngọc Hải
- Nguyễn Thị Ngọc Nhung
- Nguyễn Thị Oanh
- Nguyễn Thị Phước
- Nguyễn Thị Thanh Bình
- Nguyễn Thị Thanh Hải
- Nguyễn Thị Thanh Lưu
- Nguyễn Thị Thanh Xuân
- Nguyễn Thị Thanh Yến
- Nguyễn Thị Thảo An
- Nguyễn Thị Thúy Hạnh
- Nguyễn Thị Thùy Linh
- Nguyễn Thị Thụy Vũ
- Nguyễn Thị Thuyền
- Nguyễn Thị Tịnh Thy
- Nguyễn Thị Từ Huy
- Nguyễn Thị Vinh
- Nguyễn Thiện Tống
- Nguyễn Thiện Tơ
- Nguyễn Thói Đời
- Nguyễn Thông
- Nguyễn Thu Quỳnh
- Nguyễn Thu Trang
- Nguyễn Thụy Anh
- Nguyễn Thùy Dương
- Nguyễn Thúy Hạnh
- Nguyễn Thụy Long
- Nguyễn Thuỵ Phương
- Nguyễn Thùy Song Thanh
- Nguyễn Thỵ
- Nguyễn Thy Anh
- Nguyễn Tiến Dũng
- Nguyễn Tiến Lập
- Nguyễn Tiến Trung
- Nguyễn Tiến Văn
- Nguyễn Trần Bạt
- Nguyễn Tri Phương Đông
- Nguyễn Triệu Nam
- Nguyễn Trọng Bình
- Nguyễn Trọng Chức
- Nguyễn Trọng Huân
- Nguyễn Trọng Khôi
- Nguyễn Trọng Tạo
- Nguyễn Trung
- Nguyễn Trung Bảo
- Nguyễn Trung Dân
- Nguyễn Trung Hiếu
- Nguyễn Trung Kiên
- Nguyễn Trung Thuần
- Nguyễn Trường Giang
- Nguyễn Trường Huy
- Nguyễn Trường Uy
- Nguyễn Tuấn
- Nguyễn Tuấn Anh
- Nguyễn Tuấn Khoa
- Nguyễn Tùng
- Nguyễn Tùng Linh
- Nguyễn Tuyết Lan
- Nguyễn Tuyết Lộc
- Nguyễn Tư Nghiêm
- Nguyễn Tử Siêm
- Nguyễn Tường Bách
- Nguyễn Tường Thiết
- Nguyễn Tường Thụy
- Nguyễn Ước
- Nguyễn Vạn An
- Nguyễn Vạn Phú
- Nguyễn Văn
- Nguyễn Văn Ba
- Nguyễn Văn Chính
- Nguyễn Văn Ðậu
- Nguyễn Văn Dũng
- Nguyễn Văn Đài
- Nguyễn Văn Gia
- Nguyễn Văn Hạnh
- Nguyễn Văn Hiệp
- Nguyễn Văn Hòa
- Nguyễn Văn Hùng
- Nguyễn Văn Huyên
- Nguyễn Văn Lợi
- Nguyễn Văn Lục
- Nguyễn Văn Miếng
- Nguyễn Văn Nghệ
- Nguyễn Văn Nho
- Nguyễn Văn Phong
- Nguyễn Văn Phú
- Nguyễn Văn Phước
- Nguyễn Văn Sâm
- Nguyễn Văn Sơn
- Nguyễn Văn Tao
- Nguyễn Văn Thiệu
- Nguyễn Văn Thọ
- Nguyễn Văn Trọng
- Nguyễn Văn Trung
- Nguyễn Văn Tuấn
- Nguyễn Văn Vĩnh
- Nguyễn Văn Xuân
- Nguyễn Vi Khải
- Nguyễn Vi Yên
- Nguyễn Viện
- Nguyên Việt
- Nguyễn Việt Anh
- Nguyễn Việt Chiến
- Nguyễn Viết Dũng
- Nguyễn Viết Lãm
- Nguyễn Vĩnh Nguyên
- Nguyễn Vũ Hiệp
- Nguyễn Vũ Tiềm
- Nguyễn Vỹ
- Nguyễn Vy Khanh
- Nguyễn Xuân Diện
- Nguyễn Xuân Hằng
- Nguyễn Xuân Hoàng
- Nguyễn Xuân Hưng
- Nguyễn Xuân Khánh
- Nguyễn Xuân Khoát
- Nguyễn Xuân Nghĩa
- Nguyễn Xuân Nha
- Nguyễn Xuân Quang
- Nguyễn Xuân Thiệp
- Nguyễn Xuân Thọ
- Nguyễn Xuân Tiệp
- Nguyễn Xuân Tường Vy
- Nguyễn Xuân Vượng
- Nguyễn Xuân Xanh
- Nguyễn Ý Thuần
- Nguyên Yên
- Nguyễn-Chương Mt
- Nguyễn-hòa-Trước
- Nguyệt Chu
- Nguyệt Quỳnh
- Nguyệt Vi
- Ngự Thuyết
- Người Buôn Gió
- Ngyễn Trung Bảo
- Nh. Tay Ngàn
- Nhã
- Nhã Ca
- Nhã Duy
- Nhã Thuyên
- Nhan Do Thanh
- Nhân Hồng
- Nhật Chiêu
- Nhật Lệ
- Nhất Linh
- Nhật Tiến
- Nhật Tuấn
- Nhất Uyên
- Nhị Linh
- Nhị Ngã
- Nhóm Vì một Hà Nội xanh
- Như Huy
- Như Không
- Như Quỳnh
- Như Quỳnh de Prelle
- Như Ý
- Nhược Thủy
- Niall Ferguson
- Nick Hilden
- Nicolas Casey
- Nikulin
- Nina McPherson
- Ninh Dương
- Ninh Kiều
- Nobert Hummelt
- Nông Hồng Diệu
- NP Phan
- Obama
- Ocean Vương
- Octavio Paz
- Ogden Nash
- Oksana Zabuzhko
- Oleg Kashin
- Ondrej Slowik
- onggiaolang
- Orlando Figes
- Orwell
- Oscar Salemink
- Oscar Wilde
- Pablo Neruda
- Pablo Picasso
- Palmer
- Patrick Frater
- Patrick Lodge
- Paul Auster
- Paul Celan
- Paul Éluard
- Paul Hoover
- Paul Mendez
- Paul Mozur
- Paul Theroux
- Paul-François Paoli
- Paulus Lê Sơn
- Pavel Basinsky
- Pavlo Vyshebaba
- Paweł Kubiak
- Pawel Kuczynski
- Paweł Łepkowski
- Percy Mabandu
- Pervez Hoodbhoy
- Peter B. Zinoman
- Peter Hansen
- Peter Harvey
- Peter Kleiner
- Peter Singer
- Phạm Anh Tuấn
- Phạm Biểu Tâm
- Phạm Cao Hoàng
- Phạm Châu
- Phạm Chí Dũng
- Phạm Chi Lan
- Phạm Chu Sa
- Phạm Công Luận
- Phạm Công Thiện
- Phạm Công Trứ
- Phạm Công Út
- Phạm Duy
- Phạm Duy Nghĩa
- Phạm Đình Chương
- Phạm Đình Trọng
- Phạm Đình Vy
- Phạm Đoan Trang
- Phạm Hải Anh
- Phạm Hải Âu
- Phạm Hiền Mây
- Phạm Hoàng Quân
- Phạm Hồng Sơn
- Phạm Hùng Việt
- Phạm Huy Thông
- Phạm Khiêm Ích
- Phạm Kiều Tùng
- Phạm Kỳ Đăng
- Phạm Lệ Quyên
- Phạm Lê Vương Các
- Phạm Linh
- Phạm Lưu Vũ
- Phạm Minh Hoàng
- Phạm Minh Ngọc
- Phạm Minh Quân
- Phạm Minh Trung
- Phạm Ngọc Lư
- Phạm Ngọc Thái
- Phạm Ngọc Tiến
- Phạm Nguyên Trường
- Phạm Ngữ
- Phạm Phan Long
- Phạm Phú Cường
- Phạm Phú Hải
- Phạm Phú Minh
- Phạm Phú Phong
- Phạm Phú Thứ
- Phạm Phú Viết
- Phạm Phúc Thịnh
- Phạm Phương
- Phạm Quang Ái
- Phạm Quang Long
- Phạm Quang Trung
- Phạm Quang Tuấn
- Phạm Sỹ Sáu
- Phạm Tăng
- Phạm Thành
- Phạm Thành Hưng
- Phạm Thanh Nghiên
- Phạm Thảo Nguyên
- Phạm Thế Cường
- Phạm Thị
- Phạm Thị Anh Nga
- Phạm Thị Hoài
- Phạm Thị Kiều Ly
- Phạm Thị Ngọc
- Phạm Thị Phương
- Phạm Thiên Ân
- Phạm Thiên Thư
- Phạm Tín An Ninh
- Phạm Toàn
- Phạm Trần
- Phạm Trọng Chánh
- Phạm Trung Nghĩa
- Phạm Tuấn
- Phạm Tư Thanh Thiện
- Phạm Tường Vân
- Phạm Văn
- Phạm Văn Khoái
- Phạm Văn Quang
- Phạm Văn Tình
- Phạm Văn Vũ
- Pham Viem Phuong
- Phạm Viêm Phương
- Phạm Viết Đào
- Phạm Việt Hưng
- Phạm Vũ Lửa Hạ
- Phạm Xuân Đài
- Phạm Xuân Hùng
- Phạm Xuân Nguyên
- Phạm Xuân Trường
- Phan An Sa
- Phan Ba
- Phan Bội Châu
- Phan Cẩm Thượng
- Phan Châu Thành
- Phan Cự Đệ
- Phan Dương Hiệu
- Phan Đạo
- Phan Đắc Lữ
- Phan Đình Diệu
- Phan Độc Lập
- Phan Hải-Đăng
- Phan Hồng Giang
- Phan Huy Chú
- Phan Huy Dũng
- Phan Huy Đường
- Phan Huy Lê
- Phan Huyền Thư
- Phan Kế Toại
- Phan Khôi
- Phan Lặng Yên
- Phan Mạnh Quỳnh
- Phan Nam Sinh
- Phan Ngọc
- Phan Nguyên
- Phan Nhật Nam
- Phan Nhiên Hạo
- Phan Ni Tấn
- Phan Phương Đạt
- Phan Quang
- Phan Quỳnh Trâm
- Phan Tấn Hải
- Phan Tấn Uẩn
- Phan Thanh Bình
- Phan Thanh Sơn Nam
- Phan Thắng
- Phan Thế Hải
- Phan Thị Hà Dương
- Phan Thị Kim Phúc
- Phan Thị Trọng Tuyển
- Phan Thị Vàng Anh
- Phan Thu Vân
- Phan Thúy Hà
- Phan Trang Hy
- Phan Trí Đỉnh
- Phan Trọng Hoàng Linh
- Phan Văn Giưỡng
- Phan Văn Song
- Phan Văn Thắng
- Phan Vũ
- Phan Xine
- Phan Xuân Sinh
- Phannguyên Psg
- Phanxipăng
- Phaolô VI
- phap
- Pháp Hoan
- Pháp Vân
- Phapxa Chan
- Phát biểu nhận giải Văn Việt
- Phil Caputo
- Philip Larkin
- Philip Roth
- Phong Âm
- Phong Linh
- Phong Nguyen
- Phong Quang
- Phố Văn
- Phú Quang
- Phù Sa
- Phúc Lai GB
- Phúc Tiến
- Phunchok Stobdan
- Phùng Anh Kiệt
- Phùng Hi
- Phùng Hoài Ngọc
- Phùng Học Vinh
- Phùng Ngọc Kiên
- Phùng Nguyễn
- Phùng Quán
- Phùng Thành Chủng
- Phùng Thị Hạ Nguyên
- Phùng Thị Như Hà
- Phuong Ta
- Phương Hương
- Phương Phương
- Phương Thảo
- Phương Thuý
- Phương Uy
- Phương Xích Lô
- Pierre Darriulat
- Pierre Lemieux
- Prashanth Parameswaran
- Qladimir Pyljow
- Quách Hạo Nhiên
- Quách Tấn
- Quách Thoại
- Quảng Diệu Trần Bảo Toàn
- Quang Dũng
- Quang Đức
- Quang Minh
- Quang Phan
- Quảng Tánh Trần Cầm
- Quậy Nguyễn
- Quế Hương
- Quốc Dũng
- Quốc Phương
- Quốc Toản
- Quyên Di
- Quyên Hoàng
- Quỳnh Dao
- Quỳnh Hợp
- Quỳnh Iris de Prelle
- Quỳnh Vi
- Rabindranath Tagore
- Rachel Adams
- Rainer Maria Rilke
- Ralph Chaplin
- Rebecca Mead
- Rebecca Solnit
- Reiner Traub
- Remo Verdickt
- Riccardo Gazzaniga
- Richard C. Paddock
- Richard Millet
- Richard Serra
- Robert Desnos
- Robert McCrump
- Roger Vu
- Roland Barthes
- Romain Rolland
- Ronald F. Inglehart
- Ruben David Gonzalez Gallego
- Russell Edson
- Ruth Ingram
- Ryszard Legutko
- Salman Rushdie
- Salvatore Babones
- Sam Dresser
- Sạn chữ
- San Phi
- Sandra Kerschbaumer
- Sara Teasdale
- Sarah Pulliam Bailey
- Sarah Thornton
- Sáu Nghệ
- Sergio Bitar
- Shakespeare
- Shannon Van Sant
- Sheikha A
- Sheila Fischman
- Sheila Ngoc Pham
- Sheri Berman
- Shigeeda Yutaka
- Shirin Ebadi
- Shukshin
- Simon Johnson
- Sire Apm Lukwesa
- Slavoj Žižek
- Sohaniim
- Son Kieu Mai
- Song Chi
- Song Hà
- Song Nguyễn
- Song Phạm
- Song Phan
- Song Thao
- Số đặc biệt
- Sơn Ca
- Sơn Hoàng Liên
- Sơn Kiều Mai
- Sơn Nam
- Stalin
- Stefan Dege
- Stefano Harney
- Stephan Koester
- Stephen B. Young
- Steve Earle
- Susan Sontag
- Suzuki Katsuhiko
- Sương Nguyệt Minh
- Sương Quỳnh
- Svetlana Alexievich
- Svetlana Alexievitch
- Svetlana Alexiévitch
- Sylvia Plath
- T. Đ.
- T.Vấn
- Tạ Anh Thư
- Tạ Chí Đại Trường
- Tạ Duy Anh
- Tạ Tỵ
- Tạ Văn Tài
- Tạ Văn Thông
- Tạ Xuân Hải
- Tadeusz Rósewicz
- Tam Ích
- Tamarchenko
- Tàn Tuyết
- Tanaami Keiichi
- Taras Shevchenko
- Tarik Khaldi
- Tawada Yoko
- Tăng Quang
- Tâm An
- Tâm Bình
- Tâm Chánh
- Tâm Don
- Tâm Thường Định
- Tâm Việt
- Tấn An
- Teolinda Gersão
- Teresa Mỹ Chúc
- Thạch Đạt Lang
- Thạch Quỳ
- Thạch Thảo
- Thái Bá Tân
- Thái Bá Vân
- Thái Bảo
- Thái Hà
- Thái Hạo
- Thái Kế Toại
- Thái Kim Lan
- Thái Ngọc San
- Thái Phan Vàng Anh
- Thái Sinh
- Thái Thanh
- Thái Thăng Long
- Thái Tuấn
- Thái Văn
- Thái Văn Đào
- Thái Vũ
- Thạnh Đà
- Thanh Hằng - Anh Khoa
- Thành Lộc
- Thanh Nam
- Thanh Ngọc
- Thanh Phương
- Thanh Tâm Tuyền
- Thanh Thảo
- Thanh Thuỷ
- Thanh Trúc
- Thanh Tùng
- Thanh Xuân
- Thanhhà Lại
- Thảo Dân
- Thao Dinh
- Thảo luận
- Thảo Nguyên
- Thảo Trường
- Thảo Vy
- Thẩm Đống
- Thẩm Hoàng Long
- Thận Nhiên
- Thân Trọng Mẫn
- Thân Trọng Sơn
- Thế Dũng
- Thế Giang
- Thế Quân
- THẾ THANH
- Thế Uyên
- Thi Hoàng
- Thi Nguyên
- Thi sỹ ỦA
- Thi Vũ
- Thích Nhất Hạnh
- Thích Nữ Chân Không
- Thích Phước An
- Thích Quảng Độ
- Thierry Leclère
- Thierry Lentz
- Thiên Di
- Thiên Điểu
- Thiền Lâm
- Thiền Nguyễn
- Thiên Thai
- Thiện Tùng
- Thiện Ý
- Thiền Zen Paul Vân Thuyết
- Thiết Thạch
- Thiếu Khanh
- Thiều Mai Lâm
- Tho Nguyen
- Thomas A. Bass
- Thomas Bo Pedersen
- Thomas Mahler
- Thomas S. Mullaney
- Thông Đặng
- Thơ
- Thu Phong
- Thu Vàng
- Thuận
- Thuần Ngô
- Thuận Paris
- Thuận Thiên
- Thục Quyên
- Thụy An
- Thùy Dung
- Thụy Khuê
- Thùy Linh
- Thụy My
- Thủy Tiên
- Thư Bạn Đọc
- Thường Quán
- Thy An
- Tịch Ru
- Tiet Hung Thai
- Tiêu Dao Bảo Cự
- Tiêu Kiện Sinh
- Tiểu Tử
- Tillman Miller
- Timothy Brennan
- Timothy Garton Ash
- Timothy Snyder
- Tina Hà Giang
- Tom Fawthrop
- Tomas Tranströmer
- Tô Đăng Khoa
- Tô Hải
- Tô Hoàng
- Tố Hữu
- Tô Lan Hương
- Tô Ngọc Vân
- Tô Thẩm Huy
- Tô Thùy Yên
- Tô Văn Trường
- Tôi Đây
- Tôn Thất Thông
- Tống Văn Công
- Trà Bình
- Trà Đóa
- Trà Nhiên
- Tracy K. Smith
- Tran Dinh Dung
- Tran Nam Dung
- Trang Châu
- Trang Hạ
- Trang Thanh
- Trang Thế Hy
- Trangđài Glassey Trầnguyễn
- Trangđài Glasssey-Trầnguyễn
- Trao đổi
- Trầm Tử Thiêng
- Trần Anh Hùng
- Trần Bá Đại Dương
- Trần Bang
- Trần Bình Nam
- Trần C. Trí
- Trần Cao Lĩnh
- Trần Cao Tường
- Trần Công Tâm
- Trần Công Tín
- Trần Dạ Từ
- Trần Dần
- Trần Doãn Nho
- Trần Dũng Thanh Huy
- Trần Duy
- Trần Duy Phiên
- Trần Duy Trung
- Trần Đăng Khoa
- Trần Đăng Tuấn
- Trần Đĩnh
- Trần Đình Bút
- Trần Đình Hoành
- Trần Đình Lương
- Trần Đình Sơn Cước
- Trần Đình Sử
- Trần Đình Thắng
- Trần Đình Triển
- Trần Đình Trợ
- Trần Độ
- Trần Đồng Minh
- Trần Đức Anh Sơn
- Trần Đức Nguyên
- Trần Đức Thảo
- Trần Đức Tiến
- Trần Đức Tín
- Trần Đức Toản
- Trần Gia Huấn
- Trần Gia Ninh
- Trần Hà Linh
- Trần Hạ Tháp
- Trần Hạ Vi
- Trần Hải
- Trần Hạnh
- Trần Hậu
- Trần Hoài Anh
- Trần Hoài Thư
- Trần Hoàng Phố
- Trần Hoàng Trúc
- Trần Hoàng Vy
- Trần Hùng
- Trần Huy Bích
- Trần Huy Minh Phương
- Trần Huy Quang
- Trần Huỳnh Duy Thức
- Trần Hữu Dũng
- Trần Hữu Khánh
- Trần Hữu Quang
- Trần Hữu Tá
- Trần Hữu Thục
- Trần Khánh Triệu
- Trần Kiêm Đoàn
- Trần Kiêm Trinh Tiên
- Trần Kim Trắc
- Trần Kỳ Trung
- Trần Lam
- Trần Lê Hoa Tranh
- Trần Lê Sơn Ý
- Trần Lương
- Trần Lý Trí Tân
- Trần Mạnh Hảo
- Trần Mạnh Tuấn
- Trần Minh Phi
- Trần Minh Quốc
- Trần Mộng Tú
- Trần Nam Bình
- Trần Ngân Hà
- Trần Nghi Hoàng
- Trần Ngọc Cư
- Trần Ngọc Hiếu
- Trần Ngọc Tuấn
- Trần Ngọc Vương
- Trần Nguyên Đán
- Trần Nhã Thụy
- Trần Nhương
- Trần Phong Giao
- Trần Phong Vũ
- Trần Quang Đức
- Trần Quang Lộc
- Trần Quốc Nam
- Trần Quốc Thuận
- Trần Quốc Toàn
- Trần Quốc Trọng
- Trần Quốc Vượng
- Trần Quyết Thắng
- Trân Sa
- Trần Song Hào
- Trần Thành
- Trần Thanh Ái
- Trần Thanh Cảnh
- Trần Thanh Huy
- Trần Thanh Vân
- Trần Thắng
- Trần Thế Vĩnh
- Trần Thị Băng Thanh
- Trần Thị Diệu Tâm
- Trần Thị Lai Hồng
- Trần Thị Lam
- Trần Thị NgH.
- Trần Thị Nguyệt Mai
- Trần Thị Phương Phương
- Trần Thị Thanh Thoả
- Trần Thị Trường
- Trần Thiện Đạo
- Trần Thùy Mai
- Trần Tiến
- Trần Tiễn Cao Đăng
- Trần Tiến Dũng
- Trần Tiễn Khanh
- Trần Tố Nga
- Trần Trọng Dương
- Trần Trọng Thức
- Trần Trọng Vũ
- Trần Trung Chính
- Trần Trung Đạo
- Trần Tuấn
- Trần Từ Mai
- Trần Vàng Sao
- Trần Văn Chánh
- Trần Văn Chung
- Trần Văn Đỉnh
- Trần Văn Khê
- Trần Văn Minh
- Trần Văn Nam
- Trần Văn Thọ
- Trần Văn Thủy
- Trần Văn Tý
- Trần Vấn Lệ
- Trần Việt Hà
- Trần Viết Ngạc
- Trần Vinh Dự
- Trần Vũ
- Trần Vũ Hải
- Trần Vương Thuấn
- Trần Vương Thuận
- Trần Wũ Khang
- Trần Xuân Hoài
- Trần Xuân Kiêm
- Trần Xuân Linh
- Trần Xuân Lĩnh
- Trần Xuân Thảo
- Trần Yên Hòa
- Trần Yên Nguyên
- Trên
- Trên Facebook
- Trên Facebook/Minds
- Trên kệ sách
- Trên trang diaCRITICS
- Trí Hiệu Dân
- Triều Anh
- Triều Hoa Đại
- Triêu Nhan
- Triều Sơn
- Triệu Tử Dương
- Trịnh Anh Tuấn
- Trịnh Bá Phương
- Trịnh Bách
- Trịnh Cao Hòa Thanh
- Trịnh Chu
- Trịnh Công Sơn
- Trịnh Cung
- Trịnh Duy Kỳ
- Trịnh Hữu Long
- Trịnh Kim Tiến
- Trịnh Lữ
- Trịnh Minh Tuấn
- Trịnh Sơn
- Trịnh Thanh Thủy
- Trịnh Thu Tuyết
- Trịnh Vĩnh Phúc
- Trịnh Xuân Thuận
- Trịnh Xuân Thủy
- Trịnh Y Thư
- Trọng Anh
- Trọng Phú
- Trọng Thành
- Tru Sa
- Trúc Giang
- Trúc Thông
- Trúc Ty
- Trump
- Trung Bảo
- Trung Dũng Kqd
- Trung Dũng Kqđ
- Trùng Dương
- Trung Trung Đỉnh
- Trư Sa
- Trường An
- Trương Anh Ngọc
- Trương Anh Thụy
- Trương Chính
- Trương Duy Nhất
- Trương Đăng Dung
- Trương Điện Thắng
- Trương Đình Phượng
- Trương Hồng Quang
- Trương Huy San
- Trường Minh
- Trương Ngọc Chương
- Trương Nguyên
- Trương Nguyện Thành
- Trương Nhân Tuấn
- Trương Phượng
- Trương Quang
- Trương Quang Đệ
- Trương Quang Nhuệ
- Trương Quang Vĩnh
- Trương Thanh Thuận
- Trương Thị Ngọc Hân
- Trương Thiên Phàm
- Trương Thu Hiền
- Trương Tố Hoa
- Trương Trọng Nghĩa
- Trương Tửu
- Trương Văn Dân
- Trương Văn Vĩnh
- Trương Vũ
- Trương Xuân Thiên
- Tú Mỡ
- Tù Quốc Hoài
- Tù Sâm
- Tú Trung Hồ
- Tuấn Duy
- Tuấn Khanh
- Tuân Nguyễn
- Tuấn Thảo
- Tuệ Anh
- Tuệ Đăng
- Tuệ Nguyên
- Tuệ Nhân
- Tuệ Nhật
- Tuệ Sĩ
- Tuệ Sỹ
- Tùng Dương Cola
- Tung Nguyen
- Turner
- Túy Hồng
- Tuyết Nghi
- Tư
- Từ Dung
- Tư liệu
- Tử Linh
- Từ Mai Trần Huy Bích
- Từ Quốc Hoài
- Từ Sâm
- Từ Thức
- Tưởng
- Tương Lai
- Umberto Eco
- Uông Tăng Kỳ
- Uông Triều
- Uyển Ca
- Uyên Nguyên
- Uyên Nguyễn
- Uyên Thao
- Uyên Vũ
- V. Erofiev
- Vàng A Giang
- Varlam Shalamov
- Vasco Gargalo
- Vasily Makarovich
- Văn
- Văn Biển
- Văn Cao
- Văn Chinh
- Văn Công Hùng
- Văn Giá
- Văn học
- Văn học Miền Nam 54-75
- Văn Như Cương
- Văn Quang
- Văn Tâm
- Văn Việt
- Văn.
- Vấn đề hôm nay
- Vận Động Ứng Cử Đại Biểu Quốc Hội 2016
- Vân Hạ
- Vân Phi
- Velcrow Ripper
- Veronica Melkozerova
- Vi Lãng
- Vi Trần
- Vi Yên
- Viet Thanh Nguyen
- Viên Linh
- Việt Bách
- Việt Bình
- Việt Dzũng
- Việt Khang
- Việt Lang
- Việt Phương
- Viktor Astafyev
- Viktor Maslov
- Vinh Anh
- Vĩnh Hảo
- Vĩnh Quyền
- Virginia Heffernan
- Virginia Woolf
- Vladimir Nabokov
- Vladimir Voronov
- Võ An Đôn
- Võ Anh Minh
- Võ Anh Thơ
- Võ Bá Cường
- Võ Đắc Danh
- Võ Định Hình
- Võ Đức Phúc
- Võ Hồng
- Võ Huy Tâm
- Võ Hương Quỳnh
- Võ Kỳ Điền
- Võ Ngàn Sông
- Võ Phiến
- Võ Thị Hảo
- Võ Thị Thu Hằng
- Võ Tiến Cường
- Võ Tòng Xuân
- Võ Trí Hảo
- Võ Văn Quản
- Võ Văn Tạo
- Võ Văn Thôn
- Võ Xuân Quế
- Võ Xuân Sơn
- Volker Weidermann
- Volodymyr Vynnychenko
- Volodymyr Zelenskyy
- Vũ Bằng
- Vũ Biện Điền
- Vũ Cao Đàm
- Vũ Cát Tường
- Vũ Đình Hòe
- Vũ Đình Huỳnh
- Vũ Đình Liên
- Vũ Đình Phòng
- Vũ Đức Khanh
- Vũ Đức Phúc
- Vũ Đức Sao Biển
- Vu Gia
- Vũ Hà Văn
- Vũ Hạnh
- Vũ Hoàng Chương
- Vũ Hoàng Thư
- Vũ Hồng Ánh
- Vũ Huy Ngọc
- Vũ Huy Quang
- Vũ Khắc Hoè
- Vũ Khắc Khoan
- Vũ Kim Hạnh
- Vũ Kim Thu
- Vũ Lâm
- Vũ Lập Nhật
- Vũ My Lan
- Vũ Ngọc Giao
- Vũ Ngọc Hoàng
- Vũ Ngọc Tâm
- Vũ Ngọc Tiến
- Vũ Nho
- Vũ Oanh
- Vũ Quang Việt
- Vũ Quí Hạo Nhiên
- Vũ Quốc Ngữ
- Vũ Quỳnh Hương
- Vũ Quỳnh Nh.
- Vũ Thành Sơn
- Vũ Thanh Tâm
- Vũ Thanh Tùng
- Vũ Thành Tự Anh
- Vũ Thế Khôi
- Vũ Thị Hải
- Vũ Thị Nhuận
- Vũ Thị Phương Anh
- Vũ Thị Phương Lan
- Vũ Thị Thanh
- Vũ Thị Thanh Mai
- Vũ Thư Hiên
- Vũ Tiến Lập
- Vũ Trọng Khải
- Vũ Trọng Phụng
- Vũ Tuấn Hoàng
- Vũ Từ Trang
- Vũ Tường
- Vũ Viết Tuân
- Vũ Xuân Tửu
- Vương Bích Ngọc
- Vương Đan
- Vương Hỗ Ninh
- Vương Huy
- Vương Ngọc Minh
- Vương Tiểu Nhị
- Vương Trí Nhàn
- Vương Trọng
- Vương Trùng Dương
- Vương Trung Hiếu
- Vy Thảo
- W. H. Auden
- Wa Praong
- Walt Whitman
- Walter Isaacson
- Wayne Karlin
- Wells
- Wendy Barker
- Wiesiek Powaga
- Wilhelm Schmid
- Will Nguyen
- William Carlos Williams
- William Nee
- William Stafford
- William Stanley Merwin
- Winston Phan Đào Nguyên
- Wislawa Szymborska
- Władysław Reymont
- Wolf Biermann
- Wolfgang Borchert
- Wynn Gadkar Wilcox
- Xie Tao
- Xuân Ba
- Xuân Diệu
- Xuân Dương
- Xuân Đài
- Xuân Minh
- Xuân Phượng
- Xuân Sách
- Xuân Thọ
- Xuân Vũ
- Xương Văn
- Y Chan
- Ỷ Lan
- Ý Nhi
- Y Uyên
- Yanis Varoufakis
- Yevgeny Yevtushenko
- Yên Ba
- Yên Khắc Chính
- Yến Năng
- Yên San
- Yên San Thụy Miên
- Yên Thao
- Yiyun Li
- Yoko Ogawa
- Yōko Ogawa
- Yoko Tawada
- Young Sang Lee
- Yuliya Ilchuk
- Yuno Bigboi
- Yves Sintomer
- Yvette Tan
- Zac Herman
Trước khi động đất
Truyện ngắn Ngu Yên
1. Trong bóng tối dày đặc, dọ dẫm từng bước một, hai tay vừa rờ vào hai bên vách hang động, vừa quơ qua quơ lại trước mặt, dù cố mở mắt lớn, chỉ thấy lờ mờ, nhiều ảo ảnh hơn là cảnh thật. Cảm giác bực bội vì đã trượt té làm văng mất ba lô, mất tất cả các dụng cụ, thực phẩm và nước uống cần thiết. Bối rối hơn nữa, đã rớt chiếc đèn pin cầm tay, mất luôn chiếc đèn pin lớn mang bên lưng và máy liên lạc vệ tinh có dự phòng sóng AM. Giờ đây, chỉ còn ít vật dụng tùy thân cất trong mấy túi quần, túi áo khoác và hoàn toàn mất phương hướng. Chỉ nhớ lời chỉ dẫn, hang động sẽ phải đi lên rồi mới trở xuống. Trang nghĩ, mình có thể thoát ra từ lối biển. Là một tay bơi có hạng, nàng không sợ.
Chân mặt vừa bước tới, bất chợt mảng đá dưới chân vỡ ra, chơi vơi vào khoảng không, mất thăng bằng chúi đến trước, tay mặt quơ ngang chụp vào vách đá, níu chặt một đám rong rêu, thân hình nghiêng sụp tới trước, đám rong trong lòng tay đứt đoạn. Trang rơi xuống hố đen.
2. Khi vừa mở mắt, lơ mơ, Trang thấy vài khuôn mặt thanh niên đang chăm chú nhìn mình. Đầu nhức nhối. Nàng ú ớ nói điều gì rồi chìm vào mờ mịt rồi trồi ra nhận biết chập chờn. Một người cho nàng uống nước bằng chiếc vỏ sò. Trang vẫn còn đang đi Roller Coaster[*] nhào lộng, xoay vù vào bóng tối ra ánh sáng. Nàng nôn mửa trong mơ hồ.
Một lâu sau, Trang tỉnh dậy. Đám thanh niên đi đâu mất. Vắng vẻ. Nghe tiếng sóng ầm ì. Cả người hơi đau nhức nhưng không bị thương tích gì. Nằm trên một thảm rêu dày. Xung quanh đá lớn nhỏ lởm chởm và một bãi cát trắng khá lớn chạy từ trong sâu ra tới miệng hang, cách nơi nằm khá xa. Nàng thấy sóng biển vỗ vào vách đá rất lớn, như có gã khổng lồ tạt nước tung tóe phủ xuống. Nhìn ngửa lên, trên đầu là một hang động không lớn lắm nhưng cao thăm thẳm. Nàng biết nó thông lên đỉnh núi. Nhìn ánh sáng từ cửa hang và những khe đá lớn, có thể đoán là đang ban ngày. Nàng lồm cồm ngồi dậy. Lục soát trong các túi quần áo những vật dụng tùy thân. Chưa biết phải làm gì.
Khi chiều đêm, họ kéo nhau đến. Buổi trưa, Trang đã đi xung quanh động, dọ thám cách thoát thân, tuy vậy, không dám đi xa sợ bị lạc. Chỉ có hai cách. Một là leo lên đỉnh, đường này quá khó. Mất hết dụng cụ leo núi, không thể liều lĩnh. Hai là bơi ra biển. Sóng lúc nào cũng lớn ồ ạt. Dễ gì vượt ra kịp, trước khi sóng đập ngược vào thành đá. Nàng cân nhắc. Chỉ có họ mới đủ khả năng bơi ra bơi vào như đi chợ.
Họ là một tập hợp nhiều dân tộc khác nhau, nhiều màu da, nhiều sắc tóc, nhiều hình dạng, đủ loại khuôn dung. Họ đến rồi đi, giống như đây là một bến cảng nghỉ chân. Chỉ có một số người ở lại, có lẽ là dân địa phương. Đặc biệt họ không nói, nhưng không phải câm. Họ chỉ hát. Trò chuyện, thông tin, liên lạc với nhau bằng tiếng hát và hát rất hay.
Những đàn ông tiên cá trông lực lưỡng, cân đối như tượng thời Hy Lạp, kể cả các ông lớn tuổi râu tóc trắng. Các phụ nữ tiên cá vừa ẻo lả dẻo dai theo thói quen hành vi bơi lội, vừa chắc chắn mạnh mẽ, kết quả của chơi sóng mỗi ngày. Các bà lớn tuổi cũng khỏe mạnh nhưng ít khi ghé đến. Có vẻ như nơi này dành cho thanh niên thiếu nữ hơn là người lớn và tuyệt nhiên không thấy con nít và trẻ em.
Nghề nghiệp dạy học giúp Trang làm quen và hòa đồng với họ khá dễ dàng. Trang cũng không phải là kẻ lạ, họ đã nhìn thấy và biết con người từ ngàn năm qua. Họ không dùng bất kỳ thứ gì để che thân. Trần nhưng không truồng. Phần trần thì đẹp đẽ, sự nảy nở tự nhiên do bơi lội tạo ra những bắp thịt săn cứng từ cổ cho đến bụng, cân xứng, từ vai xuống eo như một hình tam giác gồ ghề rám nắng. Toàn thân họ là một thẩm mỹ, tác phẩm hoàn tất của tạo hóa.
Còn các nàng tiên cá thì khỏi phải kể nhiều. Ngực họ mỹ miều, nở nang phù hợp với chiều cao và vóc dáng. Không bị thịt mỡ quá độ. Không bị thiếu hơi xìu lép. Phần truồng thì không thấy gì ngoài những vảy cá lượn sóng khi họ di động. Vào cuối phần đuôi, bên nam thì thấy có một miệng nhỏ nằm dọc, trong khi bên nữ có một khúc vây mềm phe phẩy. Thân thể họ do thiên nhiên tạo thành theo định luật tự nhiên. Nhìn không thấy gợi dục mà tự dưng có cảm giác đẹp, cảm thấy ngưỡng mộ.
Để hòa đồng, nàng cũng không mặc áo quần. Lẫn vào các nàng tiên cá, khá giống nhau, dĩ nhiên ngoài trừ đôi chân. Trang tập thói quen khép hai chân chặt vào nhau. Tập di chuyển trườn và phóng như họ, duy chỉ không thể vượt ra những cơn sóng lớn ở miệng hang. Họ không biết Trang thuộc phái nữ hay nam, vì nàng có vú như nữ và miệng dưới như nam. Nàng đoán chừng, họ coi nàng là lưỡng tính.
Trang là giáo sư ngành ngoại giao quốc tế, chuyên về ngôn ngữ giao tiếp của Đại học Cambridge. Trong vòng một tuần lễ, đoán chừng thôi, nàng có thể bắt đầu giao tiếp với các tiên cá. Họ không có tên gọi, chỉ nhận biết nhau bằng những tín hiệu đặc biệt. Nàng tự đặt tên cho những tiên cá quen biết để chuyện trò. Những người trẻ này, rất thích thú trò chơi mới.
3. Không có chân, không tiên cá nào nghĩ chuyện leo hang. Đối với họ, leo lên đỉnh chỉ là huyền thoại dù Trang biết rõ, nếu có đủ phương tiện leo núi, sẽ thực hiện một cách khá dễ dàng. Đối với họ, truyền khẩu kể rằng, trên đó là một loại thiên đàng mà tiên cá khôn ngoan không tìm đến. Văn hóa tiên cá là độc lập giữa trùng dương, Không cần tin ai. Không ai cần giúp ai và không cần ai giúp, vì vậy Trang rất thất vọng khi tìm cách hỏi han, nhờ giúp đỡ để vượt qua sóng lớn chận miệng hang. Không ai quan tâm chuyện nàng ở hay đi.
Suốt ngày nàng lang thang khắp nơi, lần vào những ngách nẻo, tìm đường ra. Đáy hang khá rộng, ngăn ra nhiều phần bởi vách đá. Bên trong có suối nhỏ nước ngọt. Bên cạnh có cây trái tím, bốn mùa ra trái màu này, lớn bằng quả cam sành. Thấy chim ăn, Trang ăn thử. Giòn và ngọt. Từ đó là trái cây ăn chơi sau những bữa shusi tôm, cá, ốc sống với rong biển.
Nhiều vách đá trũng vào, thiên nhiên đào thành những hồ chứa nước mặn, thuận tiện cho các tiên cá làm nơi cư ngụ và giải trí. Họ cất một loại rượu màu xanh bằng rong nhớt. Uống tương tự rượu cần loại ngon và có khả năng say bất tỉnh. Trang sống ở đây, đầy đủ. Không phải làm việc. Không phải nghe lời ai. Thích lắm, nhưng rồi vẫn bị thôi thúc phải tìm cách trở về đời sống cũ và nàng bắt đầu lên kế hoạch.
Thỉnh thoảng có một số chim bay lạc từ đỉnh xuống hang. Nàng làm bẫy. Bắt được con nào, cột vào chân nó một mảnh vải màu lợt xé từ áo quần, một miếng vỏ khô, một vỏ hào, hoặc bất kỳ thứ gì có thể khắt hay viết vài chữ: “Cứu. Tôi ở dưới đáy hang” và đề ngày tháng nhưng tháng ngày vẫn thờ ơ. Nàng nghĩ đến Xuyên.
Xuyên có thân hình cao lớn, da ngâm, tóc đen, giống Thổ Nhĩ Kỳ và có biệt tài điều khiển cá voi. Người yêu của anh, Trang gọi là Sơn Ca vì cô hát vào buổi chiều tà rất hay, rất cảm động. Da trắng, tóc vàng, giống Ái Nhĩ Lan. Trang tìm cách quen thân với họ, hát chung với Sơn Ca mỗi chiều. Xuyên nghe rất yêu thích và cư dân ở đây cũng mến mộ nàng.
- “Xuyên, tôi thấy anh và Ca hay ôm nhau thở, có chuyện gì vậy?”
- “À, đó là cách chúng tôi yêu nhau. Ở đại dương chúng tôi làm tình qua hai cấp. Cấp một để đồng cảm lòng yêu. Có thở được hơi thở của nhau mới có thể sống chung với nhau.”
- “Thì ra, anh thở ra, Ca hít vào, rồi thở ra, anh hít vào. Hai ngươi ôm sát mặt nhau mà thở. Đến lúc nào mới ngưng?”
- “Tùy người, tùy hơi. Đến lúc nào cảm thấy xây xẩm, lòng hết rạo rực, thì ngừng.”
- “Còn cấp hai?”
- “Khi quyết định có con, chúng tôi mới tiến tới kiểu làm tình sinh sản.”
- “ …”, Trang phát ra âm thanh cổ võ.
- “Kiểu này làm theo truyền thuyết phái sinh tiên cá. Lúc khởi đầu, có một con sên biển màu hồng cô quạnh, buồn bã bơi lang bạt khắp biển. Nó nghe nói, dưới đáy đại dương có một cái miệng vui, liền tìm đến và chui vào để thỏa mãn nỗi niềm cô đơn. Quả thật, cái miệng ngậm chặt và hút con sên biển khô hết máu buồn mới nhả ra. Chẳng bao lâu sau, từ miệng vui bơi ra một đàn sinh vật, nửa người, nửa cá, buồn vui lẫn lộn. Đó là tổ phụ của chúng tôi. Và từ đó, chúng tôi làm theo nghi lễ này để truyền giống.”
- “À, thì ra khúc vây của Sơn Ca là con sên. Còn anh thì có miệng vui.”
Trang cảm thấy hơi thất vọng. Không có sên làm sao dụ dỗ được anh tiên cá này. Nàng phải nghĩ một cách khác.
Trong các cư dân địa phương, ông Bang là tiên cá trung niên có nhiều kiến thức và kinh nghiệm nhất. Lúc trẻ, ông đã từng du hải từ Nam Cực đến Bắc Cực, từ biển Tây qua biển Đông. Nhờ vậy, ông biết một số lớn ngôn ngữ loài ngưòi. Vì vậy, ai cũng thích nghe ông kể chuyện và ông có khả năng thuyết phục hầu hết mọi người. Trang tìm đến ông với ý định tính toán riêng. May ra chỉ có ông mới thuyết phục được Xuyên dùng cá voi để cứu nàng. Ông Bang hát giọng rất trầm, có lúc ồ ề như ếch kêu.
- “Cô muốn so sánh đời người và đời tiên cá, phải không? Tôi không biết nhiều về người ta, ngoại trừ quan sát họ từ xa và ban đêm lặn lại gần thuyền bè lén nghe, lén theo dõi họ, nhưng tôi có thể kể cho cô biết đại dương trùng khơi của chúng tôi. À, đời biển thật tuyệt vời.”
- “Ông muốn nói tự do phải không?”
- “Tự do? Ai trong chúng tôi cũng đều có điều này ngay lúc mới sinh ra. Nhưng chỉ có thể tự do bất tận khi sống một mình. Nếu có ai khác, tự nhiên tự do sẽ bị giới hạn. Càng nhiều người xung quanh, tự do càng hạn hẹp. Khi cần tự do thực sự, con người nói chuyện triết lý. Khi cần tự do bao la, chúng tôi bơi vào trùng khơi mênh mông. Cô độc với nước, cô độc với trời là tự do không giới hạn. Như cô đã biết, tiên cá không chết, khi quá già, chúng tôi tự mình đi vào huyền thoại. Nhưng tự do không phải là điểm chính trong cuộc đời tiên cá.”
- “Vậy là thứ gì?”
- “Tiên cá sống độc lập. Mỗi cá nhân tự trách nhiệm, tự tìm cách sống theo ý riêng. Thực phẩm, nước uống khắp nơi, không khí khắp nước, không phải làm lụng, không phải tập đoàn để nhờ vã nhau.
Một quy luật tự nhiên mà loài người của cô ít quan tâm, rất đơn giản, mọi phức tạp trong cách sống phát xuất từ sự nhờ vả, trông cậy vào người khác, vào chính quyền, vào xã hội, thậm chí, vào lịch sử. Loài người dùng ý nghĩa độc lập một cách nửa vời, dùng như một giấc mơ không bao giờ có. Họ mơ ước rồi dùng ước mơ dụ dỗ nhau, để nhờ vả. Ngay cả tình yêu là chuyện siêu kỳ mà họ cũng nhờ vả lẫn nhau. Nhờ vả là đầu mối phát sinh thất vọng, buồn sầu, đau khổ. Tiên cá cũng có nỗi buồn, nhưng buồn của chúng tôi khác.”
- “Khác như thể nào?”
- “Khác ở chỗ chúng tôi không phân biệt vui và buồn như loài người. Họ không bao giờ hết buồn vì họ cần niềm vui. Đối với tiên cá, vui quá sẽ mang đến buồn, mà buồn quá sẽ dẫn đến vui. Hai thứ này là một. Lúc này lúc kia, chỉ cần biết hòa nhập lại. Cô Trang, xã hội của cô có đồng tiền kẽm, hai mặt tuy khác nhau, nhưng đều có giá trị một đồng. Vui và buồn cũng vậy, cả hai là một dù khác nhau, ăn thua giá trị của nó là gì.
Khi cần bình tâm, chúng tôi bỏ nguồn buồn vào miệng vui, trút hết buồn, vui buồn kết hợp, vừa sung sướng lại vừa tế lễ chuyện giống nòi, vì vậy tiên cá không nhờ vả vợ chồng, không trông cậy tình yêu trăm năm.” Ông Bang vói tay nắn nót bộ ngực của Trang, rồi xít lại gần, đưa miệng dưới vào tay nàng. Trang biết, đã đến lúc cần chinh phục ông. Tiếng hát của ông yếu dần: - “Tuy nhiên, tiên cá cũng có nhu cầu đồng bọn… nhu cầu nam nữ…”
Loài tiên cá không có những cụm từ như hôn lễ, gia đình, trăm năm hạnh phúc… Nam nữ chỉ ở với nhau cho đến khi đứa con ra đời. Họ thay nhau huấn luyện, hướng dẫn đứa con trong ba tháng đầu, sau đó họ chia tay trở về đời sống độc lập.
Họ không biết một số từ ngữ khác mà loài người phái sinh từ cách sống phức tạp. Họ sống khá đơn giản, không có chỗ sử dụng các từ ngữ đó.
Từ ngữ khởi đầu đến từ thực tế, từ nhận thức có sự vật cụ thể. Rồi dần dần từ ngữ trừu tượng xuất hiện nhờ tưởng tượng. Nếu không có tưởng tượng, chuyện vui buồn chỉ xảy ra trong thoáng chốc như cơn gió dù mạnh hay nhẹ. Chính tưởng tượng đã kéo dài vui buồn, nhất là trạng thái buồn. Tưởng tượng đào sâu, mở rộng nỗi buồn để trở thành đau khổ, suy nhược, có khi trở nên điên rồ. Tôi nghĩ như vậy nhưng không cho Trang hỏi ông Bang. Chỉ muốn Trang hát:
- “Tiên cá có biết tưởng tượng không?”
- “Có chớ, nhưng chúng tôi thích sống với thực tế, những gì có thể sờ nắm được, ít nhất là phải thấy. Theo tôi, sự lợi ích của tưởng tượng không bằng sự phá hoại của nó. Hòa bình bị tưởng tượng hoá đòi hỏi hòa bình muôn năm, do đó hòa bình trở thành hoang tưởng. Tưởng tượng làm chiến tranh chiến thắng huy hoàng, vì vậy chiến tranh hủy hoại huy hoàng.”
- “Loài người chúng tôi đề cao tưởng tượng hóa.”
- “Tôi biết. Cứ xét xem những thứ mà tưởng tượng hóa mang đến cho con người hiện nay thì rõ. Có khi họ sắp bị tiêu diệt bởi thế hệ hậu nhân bản, thế hệ người máy, người clone. Còn chúng tôi, cô xem, đâu cần tưởng tượng chúng tôi vẫn đi vào hư cấu, mãi mãi tồn tại trong huyền thoại.
Cũng như người ta, khi nam nữ kề cận nhau thường sinh ra nhạy cảm. Rồi nhạy cảm kích động sinh lý. Hơn nữa, loài tiên cá không sống ở độ phức tạp rối. Đơn giản, khi họ thiếu sinh lý, tự dưng sẽ cảm thấy buồn, sẽ quan tâm đến cô đơn, họ sẽ đi trút hết nỗi buồn nếu là phái nữ, nếu là phái nam, họ đi tìm cách cho miệng vui được hút thêm chất buồn hoặc nâng cao mức độ vui để vui buồn hòa hợp thành trạng thái bình tâm.”
Tôi dựng nên nhân vật, cốt truyện, nhưng rồi nhân vật bắt đầu tự sinh và dẫn dắt câu truyện, không cần ý kiến của tôi. Ở giữa nhân vật và độc giả, đôi khi tôi trở thành độc giả, kinh ngạc trước phản ứng của nhân vật. Đến lúc này, tôi chưa biết phải giải quyết như thế nào, nhưng Trang biết. Cô ta tự ý tìm đến ông Bang mỗi đêm. Tuy không có sên nhưng cô có tưởng tượng tạo ra nhiều quái động, hành vi kỳ ảo, khiến ông Bang say mê điên dại. Cũng như loài người, tiên cá cũng thích khoe khoang. Ông Bang trở thành chiếc loa truyền thanh của Trang. Chẳng bao lâu sau, các thanh niên và đàn ông tiên cá thay nhau tìm đến Trang.
Theo kế hoạch, trước hết, nàng phải làm sao cho Xuyên tự nguyện tìm đến và tự nguyện giúp nàng. Nam nữ tiên cá sống riêng rẽ, nếu có nhờ vả nhau thì nhờ vả trong ý nghĩa trao đổi. Trao đổi không cần phải đồng đều về vật lý hay sinh lý. Trao đổi xảy ra khi hai bên thỏa thuận, nhất là khi hai bên đồng cảm. Thế giới tiên cá không có hòa bình, không có chiến tranh, không có chuyện vì nhờ vả mà bóc lột, không có chuyện vì trông cậy mà tranh quyền. Tôi bắt đầu hiểu được ý của Trang.
Nàng chiếm ngự một khu đá bằng phẳng. Thiên nhiên chất đá nhỏ lên thành ba tầng, bên trên có một viên đá nhọn cao, trông như nóc tháp. Xung quanh lúc nào cũng có ánh sáng của những sao biển sống dưới đáy sâu tạo ra chất lân tinh sáng lấp lánh. Các tiên cá mang các sao lớn về lắp trên những đỉnh đá làm sao trời, ráp vào những khe hóc quanh co, mập mờ trông dị ảo như những đêm Ba Tư. Giang sơn của nàng tấp nập ngày đêm giải quyết chuyện vui buồn hòa nhập. Trang mang sự biến hóa của phức tạp vào tâm tình đơn giản, trí tuệ đơn giản, cách sống đơn giản của tiên cá.
Từ hôm những tiên cá được Trang dạy cách dùng môi để hôn, họ không còn ôm đầu nhau hít thở nữa. Họ phát giác ra có vẻ như máu trong người rộn ràng, nhịp tim nhảy múa nhiều hơn khi hai vành môi khắn khít. Cả nam lẫn nữ tiên cá đều tìm đến Trang để học hỏi nhiều kiểu thích thú mới. Họ phải sắp hàng chờ đợi đến phiên mình, việc này họ chưa hề làm trước đây. Để đánh đổi hứng thú của trò chơi, tự do bắt đầu chạm giới hạn.
Học viên càng ngày càng đông. Một mình Trang không thể giải quyết hết. Nàng bắt đầu tập riêng cho một số nam nữ tiên cá để có thể thay thế nàng giao tiếp với khách. Những người khách hân hoan mang đến những thủy hào hải vị ngon nhất của đại dương để trả công cho Trang và các tiên cá phụ giúp.
Tôi phân vân, có thể Trang đã lầm khi mang văn hóa văn minh đến tiên cá và thay đổi thói quen tình dục của họ. Khi bản sắc này thay đổi, sẽ kéo theo, chuyển động những thay đổi khác, kể cả thay đổi cách suy nghĩ và phản ứng tâm tình. Nếu tôi tiếp tục để Trang phát triển theo chiều hướng này, không biết tương lai loài tiên cá sẽ ra sao? Còn nếu như tôi dừng lại, đưa Trang đi lối khác, liệu nàng có hài lòng hay sẽ tìm cách quay trở lại. Có vẻ như nàng rất thích thú khi điều khiển các tiên cá nam nữ qua phần tạo dục. Quyền gia trưởng được thực hiện một cách thực tế. Cách sống tiên cá thuần thuộc cá nhân, không có quyền lực tập đoàn, xã hội, quốc gia. Có thể, Trang đang bắt đầu tương tự như Sĩ Nhiếp mang văn hóa Hán đến Giao Chỉ. Nghĩ vậy, tôi phân vân, hay là cắt ngắn, đi thẳng vào đoạn kết?
Một hôm, Xuyên tìm đến. À, chuyện tính toán của nàng đã thành tựu một nửa. Tôi nghiệm thấy, khi phức tạp tạo ra đời sống, kèm theo nhiều thách thức, trở ngại, có khi gây ra thảm họa. Để đối phó, thường phải nảy sinh nhiều loại mưu sinh thoát hiểm, khiến cho con người thay đổi, khó mà lường trước.
Từ khi kề cận Trang, Xuyên mê mệt với những cách vui mới, không còn muốn hít thở với Sơn Ca. Những trống trải nhàm chán của chàng đều đặn thoát ra miệng vui. Xuyên học thêm một việc, không cần nhận thêm buồn để hoà dịu vui, mà dùng niềm vui cho những nỗi buồn. Nhận, tùy mình có thích hay không, còn cho thì tùy người khác, nhưng cho vui mấy ai mà không nhận? Trang giải thích với Xuyên, nếu miệng vui chỉ nhận chất buồn, cả hai phải buồn một thời gian trước khi vui buồn hòa tan được bình tâm. Nếu miệng vui biết tặng niềm vui cho con sên thì tự sên sẽ hóa giải nỗi buồn. Xuyên không thực sự hiểu rõ nhưng khi thực hành cảm thấy đúng. Đúng rồi, nếu biết trao đổi đồng cảm miệng vui với sên buồn thì đời sống tự nhiên bình đẳng, bình tâm.
Điều khác biệt giữa loài tiên cá và hầu hết các sinh vật khác, kể cả loài người là đàn ông tiên cá mang thai và sinh con, không phải phụ nữ, vì vậy, khi đến kỳ trứng rụng, phái nam rất nhạy cảm, thường cảm thấy buồn trống, cần thực hành tình ái. Trang chờ đến khi bắt đươc mùi ham muốn, đêm đó, nàng dùng cả hai tay, một tay xoa đều, một tay vờn lên những vảy cá. Nhìn ánh mắt xa vời mê mệt của Xuyên, nàng biết, nàng đã hoàn toàn chinh phục anh ta. Đến đây, kế hoạch trở về của nàng tiến sang giai đoạn cuối. Tuy nhiên, sau một thời gian phát triển, sự đơn giản đã mất đi hồn nhiên, chân thành, và sự phức tạp bắt đầu xuất hiện.
4. Một tiếng hét giận dữ vang ra từ nhóm tiên cá ở phía đầu đang sắp hàng dài ngồi nối đuôi nhau.
- “Mày ở phía sau, sao dám lấn qua mặt tao? Tao đã chờ nửa ngày rồi. Đi ra sau sắp hàng.”
- “Anh, anh tội nghiệp cho em. Em muốn quá, không chờ nổi nữa.”
Anh tiên cá cao lớn da đen thâm túm cổ cô tiên cá giống Mễ, ném ra ngoài hàng. Cô té lăn, chài dài trên mặt cát. Bật khóc. Mọi người ngỡ ngàng. Một anh tiên cá da trắng từ phía sau phóc lên, chận trước mặt, chỉ tay vào anh da đen, rít lên:
- “Anh không được hành hung phụ nữ như vậy.”
Anh da đen gạt tay anh da trắng. Cuộc xô xát bắt đầu. Các tiên cá khác dạt ra, người ủng hộ anh da trắng, người theo phe anh da đen, hai nhóm cãi vã, ẩu đả, hỗn loạn. Từ trên thềm đá, tiếng Trang quát lên, âm thanh va vào vách hang vang rền:
- “Dừng lại. Tất cả dừng lại. Trở về sắp hàng.”
Âm thanh mang theo phép thuật biến mọi người dừng khựng tại chỗ, họ qua lại nhìn Trang, rồi lặng lẽ lui về hàng ngũ. Một số tiên cá mặt mày máu me. Một số khác lết đi như bị thương đâu đó. Trên thềm cao Trang đứng uy nghiêm dưới ánh sáng đèn lân tinh lấp lánh như tượng nữ thần khỏa thân thời La Mã. Đứng là việc tiên cá không thể làm được. Đứng là hành vi của thần thánh. Đứng, các tiên cá nằm ngồi bên dưới cúi đầu phủ phục.
Sau lần tự phá vỡ văn hóa bình tâm, chuyện nhóm tiên cá càng ngày càng phức tạp. Những suy nghĩ tranh giành, sinh ra hành động hơn thua, mỗi ngày thêm dữ dội. Kéo theo nhiều loại tệ nạn khác.
Ông Bang hiếp dâm cô tiên cá giống Trung Hoa.
Bà Hồng tiên cá Ý cắt cổ tình nhân bằng vỏ ngao.
Anh Tư tiên cá Spanish thành lập Đảng Xã hội đen.
Ngay cả cô bé Thu vừa chớm lớn cũng tìm tới Trang để hưởng thụ.
Bạn đọc, thấy chưa? Trong khi tôi cố đưa câu truyện vào phần kết, thì Trang lại muốn tiếp tục chứng tỏ quyền lực của nàng cho dù phải trả một giá nào đó. Quyền lực luôn có hai giá, giá mua và giá bán. Có thể quy thành phương trình căn bản kinh doanh: Mua rẻ bán đắt là thành công. Mua đắt bán rẻ là thất bại. Tôi không rõ rồi Trang sẽ ra sao?
Cô Trinh tiên cá Nga, sau khi học hết những thủ thuật của Trang, đã mở ra một khu vực giải trí khác. Tuy không được như Trang, nhưng số khách cũng khá đông đảo.
Cạnh tranh là từ ngữ không có trong ngôn ngữ tiên cá trước đây, nhưng bây giờ, họ đang sử dụng cùng với nhiều từ ngữ mới như ‘quảng cáo’, ‘kinh doanh’, ‘hãm hiếp’, ‘ăn cắp’, ‘trộm cướp’, ‘từ thiện’, ‘từ bi’, ‘độc ác’, ‘nằm vùng’, ‘thủ đoạn’, ‘đâm sau lưng’, vân vân, nhiều từ mang ý nghĩa xấu hơn tốt. Xấu? Ông Bang phát ra âm thanh cười chế nhạo:
- “Nhờ Trang, tôi mới biết tốt và xấu. Chúng tôi sống riêng rẽ, ít đụng chạm, không quan tâm tốt xấu.”
- “Có hành động là có tốt xấu. Có suy nghĩ là có tốt xấu.”
Ông Bang không đồng ý. Theo ông tâm tình và ý nghĩ chỉ cần tử tế. Đừng ghét bỏ ai. Đừng gây thiệt hại cho ai. Hành động sẽ không có hậu quả xấu tốt. Hậu quả đó cũng tự nhiên như băng giá mùa đông mang đến hoặc gió mát mùa xuân chở về.
- “Này Trang, gần đây tôi nhận thấy các tiên cá mất dần lòng tử tế. Những gì cô dạy cho họ cũng rất tốt, đồng thời cũng rất xấu, nói theo nghĩa tốt xấu của cô. Họ không còn đẹp đẽ, dễ thương như trong huyền thoại.”
Để giữ gìn trật tự và an toàn, Trang khuyến khích cư dân bầu lên một tiên cá cảnh sát, dẫn đầu một tập đoàn nhân viên an ninh.
Cảnh sát và xã hội đen đụng độ nhau để lại một số tiên cá chết tại chỗ và một số khác phải đưa đi cứu thương.
Bệnh viện phải thành lập.Tiên cá chưa biết dùng vũ khí tối tân, chỉ dùng vỏ ốc bén hoặc san hô nhọn nên tập đoàn cứu thương thành hình cũng đơn giản.
Lòng ham muốn văn minh và sức tưởng tượng lợi ích gia tăng đã như những cơn gió nhỏ tụ lại xoay cuồng, hướng thành cơn bão.
Tin ám sát.
Đám cư dân tiên cá truyền miệng nhau. Đêm hôm qua, một tiên cá xã hội đen đã rình rập, muốn giết cô Trang vì cạnh tranh nghề nghiệp. May mắn, cảnh sát vô tình xuất hiện đúng lúc. Cô Trang thoát chết trong đường tơ kẽ tóc.
- “Không phải xã hội đen, tôi nghe được là ai đó ghen tương muốn giết cô Trang.”
- “Bà lầm rồi. Vụ đó đã xảy ra cách đây khá lâu.”
- “Còn vụ cô Trang bị đâm trúng cánh tay bởi con Thủy tình nhân của ông bán sứa, thì sao?”
- “Chuyện đó cũng mới đây. Nhưng lần này nghe nói nguy hiểm hơn.”
- “Cảnh sát không phải vô tình xuất hiện. Cô Trang đã mướn anh ta làm bảo vệ riêng.”
- “Nghe nói lần này là một thử nghiệm xem cô Trang có phải bất tử hay không? Nghe nói loài người chết phải chôn hay đốt, không phải già rồi đi vào huyền thoại như chúng ta.”
- “Ôi, con người trước sau gì cũng trở thành huyền thoại. Khi lịch sử và ngôn ngữ bị hủy diệt, thì huyền thoại bắt đầu.”
- “Tôi là cảnh sát ngầm của tập đoàn an ninh. Theo tôi, tất cả mấy lần ám sát cô Trang đều do cô đạo diễn. Tôi có bằng chứng nhưng chưa biết rõ lý do. Còn đang điều tra.”
Đêm nay, vắng vẻ hơn mọi đêm. Hầu hết cư dân đều ở tại chỗ. Chỉ cảnh sát di chuyển giữ an ninh. Họ bắt thêm đèn lân tinh trên những giao lộ. Ánh sáng xanh lè chập chờn tự dưng cảnh tượng quái đản và đe dọa.
Sau một cuộc vui, Trang nằm trong vòng tay của Xuyên. Tỉ mỉ gỡ từng miếng vảy khô. Nàng hát thì thầm:
- “Anh à, chắc ngày mai em phải đi. Nếu còn ở đây, họ sẽ giết em. Cảnh sát trưởng vừa báo cho em biết, họ đang chuẩn bị một cuộc tấn công lớn.”
5. Đứng gần, nhìn những đợt sóng liên tục đập vào vách miệng hang càng thêm kinh khiếp. Ầm. Một bức tường nước dựng đứng lên cao quá miệng hang rồi ập xuống như búa nước tán vào đá, sóng chạy dài theo bãi cát, chưa kịp rút ra thì ầm, một tường sóng khác dựng lên. Cứ như vậy. Các tiên cá như những tàu ngầm tân tiến phóng ngược hay xuôi xuyên qua sóng dữ một cách dễ dàng. Nhưng Trang không thể làm được. Nàng lấy gân hết sức quăng thử một lon thiết ra miệng hang. Chỉ hai lần sóng dập, lon thiết bẹp dúm.
- “Trang, em nhớ mỗi tháng trăng tròn, anh sẽ chờ em ở ngoài khơi.”
Xuyên ngửa người ra sau lấy hơi, một tiếng huýt ngân dài phát ra cao vút, xoáy hút vào không trung. Một lúc sau, năm con cá voi xuất hiện. Xuyên điều khiển thật tài tình. Bốn con sắp hàng thành một vách tường dày chắn ngang những đợt sóng không vào đến miệng hang, tạo ra một vùng an toàn. Con cá voi nhỏ còn lại tiến gần đến hang. Xuyên nắm tay Trang phóng xuống nước. Bơi đến cá voi con, Xuyên giúp nàng leo lên lưng, nằm dài bám chặt. Một tiếng huýt ngân nga, bốn con cá voi giữ đội hình bảo vệ con cá nhỏ từ từ ra khơi. Xuyên lặn xuống bơi theo. Năm vòi nước đều đều phun lên, mờ dần trên phía chân trời. Trong khi đó, ngọn núi lửa Kilauea ở Hawaii đã bắt đầu phun cao nhiều khói xám và bụi lửa. Tin động đất quanh vùng vừa loan báo.
Tháng 6, 2025.
[*] Tàu lượn siêu tốc [trong các công viên giải trí] (Văn Việt).