“Đang trôi” – Một cuộc lênh đênh đầy tự ngẫm của Bùi Chát “Chúng ta đang trôi đi đâu?!” (tên tập thơ Anh vừa ra mắt cách đây không lâu), câu hỏi khẽ vang lên từ một tập thơ, giờ đã hóa thành nhịp sóng lan rộng ra bề mặt tranh. Từ chữ sang hình, từ âm vang sang sắc độ – Bùi Chát tiếp tục cuộc độc thoại nghệ thuật của mình trong triển lãm cá nhân mới nhất mang tên “Đang trôi”. Nếu quen thuộc với thơ Bùi Chát – thứ thơ cộc cằn mà mơ hồ, nổi loạn mà điềm tĩnh – bạn sẽ không bất ngờ khi những bức tranh của anh cũng mang tinh thần tương tự: không chiều chuộng thị giác, không phục tùng bố cục, không tìm kiếm sự “đẹp” theo tiêu chuẩn thông thường. Nhưng trong sự bất cần ấy là một hệ ngôn ngữ rất riêng – vụn vỡ, mấp mô, trôi nổi mà đầy chủ ý…

“Đang trôi” không chỉ là tên gọi – nó là một trạng thái hiện sinh, một lựa chọn sống. Là khi cá nhân không còn tin vào các hệ thống cố định, các bờ bãi tư tưởng rõ ràng. Là khi nghệ sĩ, như người chèo thuyền, để mặc dòng chảy đẩy mình đi, không cần đến điểm đến. Trong sự trôi ấy, Bùi Chát gom nhặt lại những mảnh tưởng, câu thơ, nét chạm – và biến chúng thành tranh. Không phân chia thể loại, không định danh chủ đề, tranh của Chát hiện lên như những tấm bản đồ cảm xúc, nơi sắc màu được bôi đẩy như dòng suy nghĩ, nơi đường nét là hồi âm của tâm trạng. Có lúc thô ráp, có lúc dịu dàng, có lúc như đang hét, có lúc như chỉ thì thầm một hơi thở. Trong số hàng trăm câu thơ trong tập “Chúng ta đang trôi đi đâu?!”, câu 162 lặng lẽ vang lên như một nốt trầm đáng ngẫm: “Nếu bạn chỉ biết vẽ, bạn chỉ là người biết vẽ, cùng lắm là một thợ vẽ. Nhưng nếu bạn biết xem tranh, bạn có thể làm tốt bất cứ điều gì liên quan đến hội họa.” Một câu thơ – mà cũng là một lời cảnh tỉnh.

Trong thế giới của nghệ thuật, kỹ năng là điều cần, nhưng không phải là tất cả. “Biết vẽ” là một hành động. Còn “biết xem tranh” là một trạng thái nhận thức – đòi hỏi sự đồng cảm, sự hiểu ngầm, và cả khả năng nhìn thấy điều chưa từng được gọi tên. “Thợ vẽ” có thể khéo tay. Nhưng người nghệ sĩ biết nhìn, biết lắng nghe tranh, có thể kiến tạo nên cả một thế giới. Và có lẽ, cũng vì thế, tranh của Chát không mời gọi ta ngưỡng mộ, mà mời gọi ta thấy – và rồi nghĩ, cười, trôi, và lặng, trong thời đại mà mọi thứ đều bị giật mạnh về phía xác tín và định nghĩa, “Đang trôi” như một lời nhắc dịu dàng rằng đôi khi, chính trong sự không rõ ràng, chúng ta mới tìm thấy mình…

Vẫn theo đuổi lối vẽ trừu tượng đậm chất thơ ca và tượng trưng, loạt tranh lần này của Bùi Chát dường như “có vẻ mặn mòi” hơn – một cách nói vừa tếu táo vừa nghiêm túc. Mặn ở sắc độ. Mặn ở tâm trạng. Và cả cái mặn của đời sống đã ngấm lâu vào từng lớp màu, từng vệt quét. Nếu những bức tranh trước đây của Chát có xu hướng bay bổng, phiêu linh và đôi khi như tan loãng giữa chữ và hình, thì loạt tranh “Đang trôi” cho thấy một chuyển động khác: đậm đà hơn, rõ ràng hơn, có lực đẩy và lực kéo màu sắc quyết liệt hơn… Độ tương phản màu cao hơn, những cú “đẩy màu” táo bạo hơn, và đặc biệt là biên độ tần sắc – tức dải chuyển động cảm xúc của từng gam màu – cũng trở nên rộng và sâu hơn. Không chỉ là sự trưởng thành về mặt thị giác, điều này còn gợi đến một thứ “ngôn ngữ mới” trong hành trình trừu tượng của Chát: không còn “trôi” một cách vô định, mà là trôi có trọng lực, trôi với ký ức, với chất liệu đời sống đã chín muồi hơn trong chiêm nghiệm…

Saigon ngày 6/7/2025

Đang trôi

Triển lãm cá nhân của Bùi chát

Từ 14/7 đến 24/7/2025 (khai mạc lúc 18h ngày 14/7/2025)

Tại 22 gallery

22 Phạm Cự Lượng, P. Tân Sơn Hoà, Tp. HCM (Địa chỉ cũ: 22 Phạm Cự Lượng, P. 2, Q. Tân Bình, Tp. HCM.