Danh ngôn
Trong mọi cộng đồng, chúng ta cần một nhóm thiên thần gây rối.
We need, in every community, a group of angelic troublemakers.
(Bayard Rustin – trích bài phát biểu tại New York City 1963)
Trong mọi trường hợp, chắc chắn rằng sự thiếu hiểu biết, đi kèm với quyền lực, là kẻ thù tàn bạo nhất có thể có của công lý.
It is certain, in any case, that ignorance, allied with power, is the most ferocious enemy justice can have.
(James Baldwin - No Name in the Street 1972)
Các cuộc cách mạng và các cá nhân có thể bị giết hại, nhưng bạn không thể giết chết các ý tưởng.
While revolutionaries and individuals can be murdered, you cannot kill ideas.
(Thomas Sankara, một tuần trước khi bị ám sát, 1987)
Không có cảm giác nào cô đơn hơn việc bị chính đất nước mình trục xuất.
There's not a more lonely feeling than to be banished by my own country.
(Kiyo Sato – Kiyo’s Story 2009)
Ban Biên tập
Địa chỉ liên lạc:
1. Thơ
tho.vanviet.vd@gmail.com
2. Văn
vanviet.van14@gmail.com
3. Nghiên cứu Phê Bình
vanviet.ncpb@gmail.com
4. Vấn đề hôm nay
vanviet.vdhn1@gmail.com
5. Thư bạn đọc
vanviet.tbd14@gmail.com
6. Tư liệu
vanviet.tulieu@gmail.com
7. Văn học Miền Nam 54-75
vanhocmiennam5475@gmail.com
Tra cứu theo tên tác giả
- A. A. Fadeev
- A. Puskin
- A. T.
- Abdulrazak Gurnah
- Abraham F. Lowenthal
- Ace Le
- Ace Lê
- Adam Gopnik
- Adonis
- Adrian Horton
- Agi Mishol
- Ajar
- Akiko Miki
- Alain Guillemin
- Alan Phan
- Alăng Văn Gáo
- Alăng Văn Giáo
- Aldous Huxley
- Aleksandr Griboedov
- Alesandr Blok
- Alex Marshall
- Alex Smith
- Alex Thai
- Alex-Thái Đình Võ
- Alexander Fadeev
- Alexander Solzhenitsyn
- Alexandra Alter
- Alexandre FERON
- Alice Munro
- Alina Lesik
- Alison Flood
- Allen Ginsberg
- Amanda Gorman
- Amartya Sen
- Amelia Glaser
- Amos Oz
- An Nam
- Anatole France
- Anatoly Gavrilov
- Anders Olsson
- André Breton
- André Menras
- André Menras – Hồ Cương Quyết
- André Menras Hồ Cương Quyết
- Andrea Hoa Pham
- Andrea Kendall-Taylor
- Andreas Fulda
- Andreas Wimmer
- Andrew Postman
- Andy Cao
- Anh Anh
- Anh Hồng
- Anh Hồng (nhà thơ)
- Ánh Liên
- Anh Nhi
- Anh Văn
- Anika Zeller
- Anna Akhmatova
- Anna Maria Bracale Ceruti
- Anna Mitchell
- Anne Carson
- Anne Hébert
- Anne Henochowicz
- Annie Ernaux
- António Jacinto
- Antôn Nguyễn Trường Thăng
- Archimedes L.A. Patti
- Arlette Quỳnh Anh Trần
- Arnold Schwarzenegger
- Arthur Koestler
- Arty Abel
- Arvind Subramanian
- Augustina
- Aurélie Coulon
- Aurelien Breeden
- Ba Sàm
- Bá Thụ Đàm
- Bạch Cúc
- Bạch Hoàn
- Bách Mỵ
- Bách Thân
- Bạch X. Phẻ
- Bạch Xuân Phẻ
- Bakhtin
- Ban Mai
- Bàn Văn Thòn
- Ban Vận động Văn đoàn Độc lập Việt Nam
- Bảo Huân
- Bảo La
- Bảo Nhi Lê
- Bảo Ninh
- Bảo Phác
- Bão Vũ
- Barbara Demick
- Bashô
- Batrioldman
- Bauxite Việt Nam
- Bắc Đảo
- Bắc Phong
- Bằng Việt
- BB Ngô
- Bei Dao
- Benjamin Péret
- Benjamin Ramm
- Bertolt Brecht
- Bertrand Russell
- Bettina Rheims
- Bích Ngân
- Biếm họa
- Biên Cương
- Biệt Hiệu
- Bilahari Kausikan
- Billy Collins
- Bình Nguyên Lộc
- Brahma Chellaney
- Branko Milanovic
- Brett Reilly
- Brian Pascus
- Brian Wu
- Brice Pedroletti
- Brodsky
- Bryan
- Bùi An
- Bùi Bảo Trúc
- Bùi Bích Hà
- Bùi Chát
- Bùi Chí Trung
- Bùi Chí Vinh
- Bùi Công Thuấn
- Bùi Công Trực
- Bùi Đức Lại
- Bùi Giáng
- Bùi Hải Quảng
- Bùi Hoàng Tám
- Bùi Hoằng Vị
- Bùi Huệ Chi
- Bui Huy Hoi Bui
- Bùi Mai Hạnh
- Bùi Mạnh Hùng
- Bùi Mẫn Hân
- Bùi Minh Quốc
- Bùi Ngọc Tấn
- Bùi Quang Thắng
- Bùi Suối Hoa
- Bùi Thanh Hiếu
- Bùi Thanh Phương
- Bùi Thanh Tuấn
- Bùi Thụy Băng
- Bùi Tiến An
- Bùi Trân Phượng
- Bùi Trọng Hiền
- Bùi Văn Kha
- Bùi Văn Nam Sơn
- Bùi Việt Sỹ
- Bùi Vĩnh Phúc
- Bùi Xuân Bách
- Bùi Xuân Đính
- Bùi-Viết Văn Đức
- Bulgakov
- Bửu Chỉ
- C.D.
- Cái Lư Hương
- Cái Trọng Ty
- Cam Ly
- Cảnh Chánh
- Cao Bảo Vân
- Cao Bình Minh
- Cao Chi
- Cao Gia An
- Cao Hành Kiện
- Cao Huy Thuần
- Cao Kim Ánh
- Cao La
- Cao Quang Nghiệp
- Cao Tần
- Cao Thị Hồng
- Cao Thu Cúc
- Cao Việt Dũng
- Cao Xuân Hạo
- Cao Xuân Huy
- Carl Bildt
- Carl O. Schuster
- Carlos Assunção
- Carolyn Mary Kleefeld
- Cát Linh
- Cẩm Tú
- Cấn Thị Thêu
- Chan Phuong
- Chanh Tam
- Charles Bo
- Charles Bukowski
- Charles Simic
- Chau Doan
- Chân Minh
- Chân Pháp Xa
- Chân Phương
- Chân Xuân Tản Viên
- Châu Diên
- Châu Hải Đường
- Châu Hồng Thủy
- Châu Hữu Quang
- Chenn
- Chế Diễm Trâm
- Chế Lan Viên
- Chi Mai
- Chi Phương
- Chiêu Dương
- Chiêu Khiêm
- Chiharu Shiota
- Chim Hải
- Chim Trắng
- Chinh Ba
- Chính Tâm
- Chính Vĩ
- Chinua Achebe
- Chơn Không Cao Ngọc Phượng
- Christian Gampert
- Christian Welzel
- Christina Mary Hjortlund
- Christoph Giesen
- Christoph Sator
- Christopher Balding
- Christopher Goscha
- Christy Wampole
- Chu Dương
- Chu Hảo
- Chu Hoạch
- Chu Kim
- Chu Mộng Long
- Chu Quang Tiềm
- Chu Tử
- Chu Văn Lễ
- Chu Văn Sơn
- Chu Vĩnh Hải
- Chu Vương Miện
- Chu Xuân Diên
- Chung Le
- Claire Simon
- Clay Phạm
- Concepcion de Leon
- Connie Hoàng
- Cora Engelbrecht
- Costica Bradatan
- Cổ Ngư
- Cù An Hưng
- Cù Huy Hà Vũ
- Cù Mai Công
- Cù Tuấn
- Cung Minh Huân
- Cung Tích Biền
- Cung Trầm Tưởng
- D. S. Likhachev
- Da Màu
- Dạ Ngân
- Dạ Thảo Phương
- Dã Tượng
- DAD
- Dadolin Murak
- Damien Keown
- Dan Bilefsky
- Dan Slater
- Dana Gioia
- Danh ngôn
- Dani Rodrik
- Daniel Halpern
- Daniel Hautzinger
- Daron Accemoglu
- David Brown
- David Gascoyne
- David Marchese
- David Weinberger
- Ðặng Thơ Thơ
- Demetrio Paparoni
- DEUTSCHE WELLE
- Di
- Di Li
- Diêm Liên Khoa
- Diễm Thi
- Diễm Tường
- Diễn đàn Thế kỷ
- Diệp Duy Liêm
- Diệp Huy
- Ðinh Cường
- Dino Buzatti
- Dipanjan Roy Chaudhury
- Dmitri Prokofyev
- Dmitry Burago
- Dmitry Muratov
- Doãn Cẩm Liên
- Doãn Mạnh Dũng
- Doãn Mẫn
- Doãn Quốc Sỹ
- Dominique Lemieux
- Donald Inglehart
- Donna Ashworth
- Ðỗ Quang Nghĩa
- Ðỗ Quyên
- Du Tử Lê
- Dung Nguyễn
- Dũng Phan
- Dũng Trung Kqd
- Dũng Vũ
- Duy Lam
- Duy Tân
- Duy Thanh
- Duy Thông
- Duyên Anh
- Dư Hoa
- Dư Kiệt
- Dư Thị Hoàn
- Dư Thu Vũ
- Dương Đại Triều Lâm
- Dương Đình Giao
- Dương Khánh Phương
- Dương Kiền
- Dương Ngạn
- Dương Nghiễm Mậu
- Dương Ngọc Thái
- Dương Như Nguyện
- Dương Phương Vinh
- Dương Thắng
- Dương Thiệu Tước
- Dương Thu Hương
- Dương Thuấn
- Dương Tú
- Dương Tường
- Dương Văn Ba
- Dylan Suher
- Đà Văn
- Đàm Hà Phú
- Đàm Hách Thành
- Đào An Khánh
- Đào Anh Kha
- Đào Công Tiến
- Đào Duy Anh
- Đào Hiếu
- Đào Lê Na
- Đào Ngọc Chương
- Đào Nguyên
- Đào Nguyễn
- Đào Nguyên Phương Thảo
- Đào Như
- Đào Phương Liên
- Đào Quang Toản
- Đào Tấn Phần
- Đào Thái Tôn
- Đào Thị Hương
- Đào Tiến Thi
- Đào Trung Đạo
- Đào Trường Phúc
- Đào Tuấn
- Đào Tuấn Ảnh
- Đào Văn Thuỵ
- Đào Văn Tiến
- Đào Vũ Anh Hùng
- Đặng Anh Đào
- Đặng Bích Phượng
- Đặng Chương Ngạn
- Đặng Đình Cung
- Đặng Đình Mạnh
- Đặng Hà
- Đặng Hải Sơn
- Đặng Hoàng Giang
- Đặng Hồng Nam
- Đặng Hùng Võ
- Đặng Hương Giang
- Đặng Hữu
- Đặng Mai Lan
- Đặng Mậu Tựu
- Đăng Nguyên
- Đặng Phùng Quân
- Đặng Quốc Thông
- Đặng Sơn Duân
- Đặng Thái
- Đăng Thành
- Đặng Thân
- Đặng Thị Hảo
- Đặng Thơ Thơ
- Đặng Tiến
- Đặng Tiến (Thái Nguyên)
- Đặng Trung Nghĩa
- Đặng Túy
- Đặng Văn Dũng
- Đặng Văn Hùng
- Đặng Văn Ngữ
- Đặng Văn Sinh
- Đặng Vũ Vương
- Đặng Xuân Thảo
- Đặng Xuân Xuyến
- Đằng-Giao
- Điểm Thọ
- Đinh Bá Anh
- Đinh Cường
- Đinh Hoàng Thắng
- Đinh Hùng
- Đình Kính
- Đinh Linh
- Đinh Ngọc Thu
- Đinh Phương
- Đinh Phương Thảo
- Đinh Quang Anh Thái
- Đinh Thanh Huyền
- Đinh Thị Như Thúy
- Đinh Trường Chinh
- Đinh Từ Bích Thuý
- Đinh Từ Bích Thúy
- Đinh Văn Đức
- Đinh Vũ Hoàng Nguyên
- Đinh Ý Nhi
- Đinh Yên Thảo
- Đoàn Ánh Thuận
- Đoàn Bảo Châu
- Đoàn Cầm Thi
- Đoàn Công Lê Huy
- Đoàn Hồng Lê
- Đoàn Huy Giao
- Đoàn Huyền
- Đoàn Khắc Xuyên
- Đoàn Lê Giang
- Đoàn Nhã Văn
- Đoàn Thanh Liêm
- Đoan Trang
- Đoàn Tùng Nguyễn
- Đoàn Tử Huyến
- Đoàn Việt Hùng
- Đoàn Xuân Kiên
- Đỗ Anh Hoa
- Đỗ Anh Tuấn
- Đỗ Cao Bảo
- Đỗ Duy Ngọc
- Đỗ Đức
- Đỗ Đức Đông Ngàn
- Đỗ Đức Hiểu
- Đỗ Hòa
- Đỗ Hoàng Diệu
- Đỗ Hồng Ngọc
- Đỗ Hồng Nhung
- Đỗ Hữu Chí
- Đỗ Kh
- Đỗ Kh.
- Đỗ Khiêm
- Đỗ Kim Thêm
- Đỗ Lai Thuý
- Đỗ Lai Thúy
- Đỗ Lê Anh Đào
- Đỗ Mạnh Hoàng
- Đỗ Minh Tuấn
- Đỗ Nghê
- Đỗ Ngọc
- Đỗ Ngọc Thống
- Đỗ Quang Nghĩa
- Đỗ Quang Vinh
- Đỗ Quý Toàn
- Đỗ Quyên
- Đỗ Quỳnh Dao
- Đỗ Thắng Cảnh
- Đỗ Thị Thu Trà
- Đỗ Thiên Anh Tuấn
- Đỗ Trí Vương
- Đỗ Trọng Khơi
- Đỗ Trung Quân
- Đỗ Trường
- Đỗ Tuyết Khanh
- Đồng Chuông Tử
- Đông Hoài
- Đông Hồ
- Đông Kha
- Đông Ngàn Đỗ Đức
- Đông Nghi
- Đức Ban
- Đức Đàm
- Đức Flying Bay
- Đức Hoàng
- Đức Lê
- Đức Phổ
- Đức Tâm
- Đức Tiến
- E.E. Cummings
- E.M. Chernoivanenko
- Eamonn Butler
- Eckart Kleßmann
- Eduardo Galeano
- Edward Hirsch
- Elena Pucillo Truong
- Elias Canetti
- Ellen Bass
- Eloisa Amezcua
- Emiel Roothooft
- Emmanuelle Jardonnet
- Eric Weiner
- Erica Frantz
- Erik Harms
- Erik Korling
- Euan Ward
- Evgheni Dobrenko
- F.N.
- Federico García Lorca
- Feliks Kuznesov
- Filip Lech
- Flanny O’Connor
- Florence Noiville
- Florian Altenhöner
- Francis Fukuyama
- Francis Fukuyma
- Frank Dikötter
- Frank O'Hara
- Frankfurt
- Fred Hiatt
- Friedrich Dürrenmatt
- Friedrich Nietzsche
- Fritz J. Raddatz
- Gabriel García Márquez
- Gaither Stewart
- Gaiutra Bahadur
- Gary Leupp
- Gặp gỡ và trò chuyện
- Georg Bönisch
- Georg Trakl
- George Burchett
- George Orwell
- George Perreault
- George Siemens
- Gerhard Will
- Germain Droogenbroodt
- Giang Dang
- Giang Lại Đức
- Giang Nam
- Giáng Vân
- Giáp Văn Dương
- Gideon Rachman
- Giuse Lê Công Đức
- Goethe
- Gonçalo Fernandes
- Gottfried Benn
- Graham Allison
- Grigory Yudin
- Günter Kunert
- Gyảng Anh Iên
- Hà Duy Phương
- Hà Dương Tuấn
- Hà Dương Tường
- Hà Đình Nguyên
- Hạ Đình Nguyên
- Hà Huy Sơn
- Hà Hương
- Hà Lệ Minh
- Hà Ngọc Hòa
- Hạ Nguyên
- Hà Nguyên Du
- Hà Nhân
- Hà Nhật
- Hà Phạm Phú
- Hà Quang Vinh
- Hà Sĩ Phu
- Hà Thanh Vân
- Hà Thế
- Hà Thị Minh Đạo
- Hà Thúc Sinh
- Hà Thủy Nguyên
- Hà Tùng Long
- Hà Tùng Sơn
- Hà Văn Thịnh
- Hà Văn Thùy
- Hà Vũ Trọng
- Hagi Kenaan
- Hai An Vu
- Hải Hạc
- Hải Ngọc
- Hai Thanh
- Han Dang
- Hàn Giang
- Han Kang
- Hàn Vĩnh Diệp
- Hạnh Nguyên
- Hạnh Phước
- Hạnh Viên
- Hannah Beech
- Hào Thiện Nhân
- Haruki Murakami
- Hân Hương
- Heiko Buschke
- Heinrich Heine
- Henri Michaux
- Henry David Thoreau
- Henry Wadsworth Longfellow
- Heriberto Araújo
- Hermann Hesse
- Hiền Trang
- Hiệp Ikaria
- Hiệu Minh
- Hiếu Tân
- Ho Lai-Ming
- Hòa Bình Lê
- Hoa Níp
- Hoài Hương
- Hoài Nam
- Hoài Phương
- Hoài Thanh
- Hoài Việt
- Hoài Ziang Duy
- Hoan Doan
- Hoàn Nguyễn
- Hoàng Ánh
- Hoàng Anh Tuấn
- Hoàng Cát
- Hoàng Cầm
- Hoàng Chí Hiếu
- Hoàng Chính
- Hoàng Cường Long
- Hoàng Dũng
- Hoàng Dương Tuấn
- Hoàng Đăng Khoa
- Hoàng Đỗ
- Hoàng Đông
- Hoàng Đức Truật
- Hoàng Hà
- Hoàng Hải Thủy
- Hoàng Hải Vân
- Hoảng Hãn
- Hoàng Hưng
- Hoàng Khởi Phong
- Hoàng Kim Oanh
- Hoàng Lại Giang
- Hoàng Lan
- Hoàng Lan Anh
- Hoàng Lan Chi
- Hoàng Lê
- Hoàng Lệ
- Hoàng Linh
- Hoàng Long
- Hoàng Mai Ðạt
- Hoàng Mạnh Hải
- Hoàng Minh Trí
- Hoàng Minh Tường
- Hoàng Nam
- Hoàng Nga
- Hoàng Ngọc Biên
- Hoàng Ngọc Hiến
- Hoàng Ngọc Nguyên
- Hoàng Ngọc Tuấn
- Hoàng Nguyễn
- Hoàng Nguyên Vũ
- Hoàng Nhơn
- Hoàng Nhuận Cầm
- Hoàng Phong Tuấn
- Hoàng Phủ Ngọc Tường
- Hoàng Quân
- Hoàng Quốc Hải
- Hoàng Thị Hường
- Hoàng Thị Thu Thủy
- Hoàng Thu Phố
- Hoàng Thúy
- Hoàng Thuỵ Anh
- Hoàng Tiến
- Hoàng Trung Thông
- Hoàng Tuấn Công
- Hoàng Tuấn Phổ
- Hoàng Tùng
- Hoàng Tuỵ
- Hoàng Văn Sơn
- Hoàng Việt
- Hoàng Vũ Thuật
- Hoàng Xuân Phú
- Hoàng Xuân Sơn
- Hoàng Xuân Tuyền
- Hoàng Yến
- Horst Bienek
- Howard Gardner
- Hồ Anh Thái
- Hồ Bạch Thảo
- Hồ Bất Khuất
- Hồ Diệu Vân
- Hồ Dzếnh
- Hồ Đắc Vũ
- Hồ Đình Nghiêm
- Hồ Hải Thụy
- Hồ Hữu Tường
- Hồ Minh Tâm
- Hồ Ngọc Đại
- Hồ Như
- Hồ Phú Bông
- Hồ Tịnh Tình
- Hồ Trường An
- Hồ Tú Bảo
- Hội những người ủng hộ GS. Chu Hảo
- Hồng Anh
- Hồng Hoang
- Hồng Lê Thọ
- Hồng Phú
- Huệ Hương Hoàng
- Huguette Bertrand
- Huong Nguyen
- Huy Cận
- Huy Đức
- Huy Tưởng
- Huyền Thương
- Huỳnh Duy Lộc
- Huỳnh Hoa
- Huỳnh Hữu Uỷ
- Huỳnh Hữu Ủy
- Huỳnh Kim Báu
- Huỳnh Kim Quang
- Huỳnh Lê Nhật Tấn
- Huỳnh Liễu Ngạn
- Huỳnh Ngọc Chênh
- Huỳnh Như Phương
- Huỳnh Sơn Phước
- Huỳnh Tấn Mẫm
- Huỳnh Thế Du
- Huỳnh Thục Vy
- Huỳnh Trọng Khang
- Huỳnh Tuấn Anh
- Hứa Chương Nhuận
- Hương Lan
- Hường Thanh
- Hương Thủy
- Hữu Danh
- Hữu Đông
- Hữu Loan
- Hữu Mai
- Hữu Phương
- Ian Bui
- Ian Johnson
- Igor Poglazov
- Ilza Burchett
- Inrasara
- Iris Radisch
- Isabella Kwai
- Issa
- Issac Bashevis Singer
- Italo Calvino
- Iya Kiva
- J. M. Lotman
- J.B Nguyễn Hữu Vinh
- Jacques Attali
- Jacques Prévert
- Jake Johnson
- James Borton
- James Daniel Spears
- James G. Zumwalt
- James Grossman
- James Joyce
- James Poniewozik
- James Stavridis
- James WrightJuan Felipe Herrera
- Janos Kornai
- Jared Carters
- Jason Lopata
- Jason Morris-Jung
- Jay Nordlinger
- Jaya K.
- Jean Chesnaux
- Jean d'Ormesson
- Jean Piaget
- Jean Przyluski
- Jean Toomer
- Jean-Jacques Brochier
- Jean-Jacques Roth
- Jean-Louis Rocca
- Jean-Luc Chalumeau
- Jean-Marc Roberts
- Jean-Patrick Géraud
- Jean-Paul Sartre
- Jefferson Cowie
- Jeffrey Hanfover
- Jeffrey Nall
- Jessica Swoboda
- Jessie Yeung
- Jiayang Fan
- Jimmy Carter
- Joan Hua
- João Guimarães Rosa
- Joaquin Nguyễn Hòa
- John Barrow
- John Cheever
- John Freeman
- John Keane
- John McCain
- Jon Fosse
- Jonathan Dee
- Jonathan London
- Jörg Wischermann
- Jorge Amado
- Jorge Luis Borges
- Joschka Fischer
- Josée Lapointe
- Joseph Wong
- Joseph Wright
- Josh Rogin
- Joshua Rothman
- Juan Pablo Cardenal
- Juan Pablo Cardenal & Heriberto Araújo
- Julia Cagé
- Julio Cortázar
- Jun’ichiro Tanizaki
- Kahil Gibral
- Kai Hoàng
- Kale
- Kalynh Ngô
- Kamel Daoud
- Kao Phú
- Kap Seol
- Karel Appel
- Karen Tongson
- Kate Chopin
- Kazuo Shiraga
- Kenneth Nguyen
- Keorapetse Kgositsile
- Kerstin Holm
- Kều Jang
- Kha Lương Ngãi
- Khái Hưng
- Khaly Chàm
- Khang Quốc Ngọc
- Khánh
- Khánh Bình
- Khánh Duy
- Khánh Ly
- Khánh Mai
- Khanh Nguyen
- Khanh Pham
- Khánh Phương
- Khánh Trâm
- Khánh Trường
- Khét
- Khế Iêm
- Khiêm Nhu
- Khổng Đức Thiêm
- Khuất Đẩu
- Khuê Phạm
- Khuyết Thư
- Kiệm Hoàng
- Kiến Văn
- Kiệt Anh Hùng
- Kiệt Tấn
- Kiều Duy Vĩnh
- Kiều Loan
- Kiều Mai Sơn
- Kiều Maily
- Kiều Phong
- Kiều Thị An Giang
- Kim Ân
- Kim Chi
- Kim Dung
- Kim Hạnh
- Kim Thúy
- Kim Trần
- Kinh Bắc
- Kính Hòa
- Klaus Wiegerefe
- Kúm
- Kurt-Martin Mayer
- Kỳ Duyên
- Kyoko Numano
- L. N. Tolstoy
- L. V. H.
- La Khắc Hoà
- La Khắc Hòa
- Lã Nguyên
- Lại Nguyên Ân
- Lam Điền
- Lam Ngọc
- Lam Thái Hòa
- Lan Nguyên
- Lang Anh
- Langston Hughes
- LAP
- Larry Diamond
- Lars Vargö
- Laura Cappelle
- Laurent Sagalovitsch
- Lawrence Ferlinghetti
- Lâm Chương
- Lâm Duyên
- Lâm Hạnh
- Lâm Lê
- Lâm Ngân Mai
- Lâm Quang Mỹ
- Lâm Thị Mỹ Dạ
- Leon Trotsky
- Leonard Cohen
- Lê An Thế
- Lê Anh Hoài
- Lê Anh Hùng
- Lê Ân
- Lê Bá Đảng
- Lê Bích Vượng
- Lê Chiều Giang
- Lê Công Định
- Lê Công Giàu
- Lê Công Tư
- Lê Ðình Nhất Lang
- Lê Dũng
- Lê Duy Nam
- Lê Đạt
- Lê Đăng Doanh
- Lê Đình Cai
- Lê Đình Khẩn
- Lê Đình Thắng
- Lê Đỗ Huy
- Lê Đức Dục
- Lê Đức Thôn
- Lê Giang Trần
- Lê Hải
- Lệ Hằng
- Lê Hiệp
- Lê Hoài Nguyên
- Lê Hoàng Diễm Trang
- Lê Hoàng Lân
- Lê Học Lãnh Vân
- Lê Hồ Quang
- Lê Hồng Hà
- Lê Hồng Hiệp
- Lê Hồng Lâm
- Lê Hùng
- Lê Hùng Vọng
- Lê Huyền Ái Mỹ
- Lê Huỳnh Lâm
- Lê Hữu
- Lê Hữu Khoá
- Lê Hữu Khóa
- Lê Hữu Nam
- Lê Kế Lâm
- Lê Khải
- Lê Kim Duy
- Lê Ký Thương
- Lê Lạc Giao
- Lê Luân
- Lê Mã Lương
- Lê Mai
- Lê Mai Lĩnh
- Lê Mạnh Chiến
- Lê Mạnh Đức
- Lê Minh Chánh
- Lê Minh Hà
- Lê Minh Hiền
- Lê Minh Khuê
- Lê Minh Phong
- Lê Ngân Hằng
- Lê Ngọc Luân
- Lê Ngọc Sơn
- Lê Nguyễn
- Lê Nguyễn Duy Hậu
- Lê Nguyễn Hương Trà
- Lê Nguyên Long
- Lê Nguyên Vỹ
- Lê Như Bình
- Lê Oa Đằng
- Lê Phan
- Lê Phú Khải
- Lê Quang
- Lê Quang Đức
- Lê Quảng Hà
- Lê Quang Hợp
- Lê Quang Thành
- Lê Quân
- Lê Quốc Anh
- Lê Quỳnh
- Lê Quỳnh Mai
- Lê Sa Long
- Lê Si Na
- Lê Sơn
- Lê Tất Đạt
- Lê Tất Điều
- Lê Thanh Dũng
- Lê Thanh Hải
- Lê Thanh Phong
- Lê Thanh Trường
- Lê Thân
- lê thi diem thuý
- Lê Thị Hồng Minh
- Lê Thị Huệ
- Lê Thị Hường
- Lê Thị Oanh
- Lê Thị Thấm Vân
- Lê Thiết Cương
- Lê Thiếu Nhơn
- Lê Thọ Bình
- Lê Thời Tân
- Lê Thời Thôi
- Lê Thu Hiền
- Lê Thúy Bảo Liên
- Lê Tiên Long
- Lê Trí Tuệ
- Lê Trinh
- Lê Trọng Nghĩa
- Lê Trọng Nguyễn
- Lê Trung Tĩnh
- Lê Trường Thanh
- Lê Tuấn Huy
- Lê Tuyết Hạnh
- Lê Văn Bỉnh
- Lê Văn Hảo
- Lê Văn Hiếu
- Lê Văn Hòa
- Lê Văn Luân
- Lê Văn Sơn
- Lê Văn Trung
- Lê Văn Tùng
- Lê Vĩnh Tài
- Lê Vĩnh Triển
- Lê Vũ Trường Giang
- Lê Xuân Khoa
- Lê Xuyên
- Li Edelkoort
- Li Zhongqin
- Liêu Diệc Vũ
- Liêu Thái
- Liễu Trương
- Linh Nguyên
- Linh Văn
- Linh Vân
- Linh-Chân Brown
- LKH
- Lorca
- Louis Aragon
- Louise Glück
- Lộc Vàng
- Luân Hoán
- Ludwig von Mises
- Luke Hunt
- Luke Turner
- Lữ Kiều
- Lữ Quỳnh
- Lương Đào
- Lương Thiệu Quân
- Lương Thư Trung
- Lưu Á Châu
- Lưu Bình Nhưỡng
- Lưu Diệu Vân
- Lưu Đức Trung
- Lưu Hà
- Lưu Hiểu Ba
- Lưu Khánh Thơ
- Lưu Mê Lan
- Lưu Minh Hải
- Lưu Na
- Lưu Nhi Dũ
- Lưu Quang Vũ
- Lưu Thuỷ Hương
- Lưu Thủy Hương
- Lưu Trọng Văn
- Lưu Uyên Khôi
- Lý Đợi
- Ly Hoàng Ly
- Lý Ngang
- Ly Phạm
- Lý Quang Hoàn
- Lý Thanh
- Lý Tiến Dũng
- Lý Toàn Thắng
- Lý Trực Dũng
- Lý Xuân Hải
- Lydia Davis
- Lynh Bacardi
- LysP
- M. Gorky
- M.L. Gasparov
- Mạc Phong Tuyền
- Mạc Văn Trang
- Mạc Việt Hồng
- Mạch Nha
- Mạch Quang Thắng
- Madeleine Riffaud
- Mai An Nguyễn Anh Tuấn
- Mai Anh Tuấn
- Mai Bá Ấn
- Mai Bá Kiếm
- Mai Chanh
- Mai Hiền
- Mai Khôi
- Mai Kim Ngọc
- Mai Nhật
- Mai Ninh
- Mai Quốc Ấn
- Mai Quỳnh
- Mai Quỳnh Nam
- Mai Sơn
- Mai Thái Lĩnh
- Mai Thanh Sơn
- Mai Thảo
- Mai Tú Ân
- Mai Văn Hoan
- Mai Văn Phấn
- Mai Văn Tính
- Maki Starfield
- Mamleev
- Mạnh Kim
- Marc Andrus
- Marcel Reich-Ranicki
- Marci Shore
- Marco Ferrarese
- Margarita Lyutova
- Maria Donovan
- Maria Ressa
- Mario Vargas Llosa
- Marion Hennebert
- Mark B. Hamilton
- Mark Binelli
- Mark Frankland
- Mark Osaki
- Mark Strand
- Marta Hillers
- Martin Jankowski
- Martin Kulldorff
- Marty Robbins
- Mary Morose
- Mary Walsh
- Mathias Mayer
- Matthew Clayfield
- Matthew Crawford
- Maurice Blanchot
- Maximilian Steinbeis
- May
- Maya Angelou
- Mặc Đỗ
- Mặc Lâm
- Mân Côi
- McAmmond Nguyễn Thị Tư
- Media Văn Việt
- Michael Burawoy
- Michael Scammell
- Miêng
- Mike Ives
- Mikhail Shishkin
- Mikhail Viktorovich Zygar
- Milan Kundera
- Mimmi Diệu Hường Bergström
- MInh Anh
- Minh Huệ
- Minh Hùng
- Minh Luật
- Minh Quang – Lê Chiên
- Minh Quang Ho
- Minh Tâm
- Minh Thùy
- Minh Thư
- Minh Toàn
- Minh Tuấn
- Monica Berlin
- Mỹ Hằng
- Mỹ Lan
- N. S. Khrushchev
- Nam Dao
- Nam Dao Nguyễn Mạnh Hùng
- Nam Đan
- Nam Đông
- Nam Nguyên
- Nam Sơn
- Naowarat Pongpaiboon
- Natalia lacovelli
- Nataliya Zhynkina
- Natsume Sōseki
- Nay Aung
- ng. anhanh
- Ng.Uyển Nicole Dương
- Ngải Vị VỊ
- Ngân Xuyên
- Nghệ thuật
- Nghiêm Lương Thành
- Nghiêm Phương Mai
- Nghiêm Xuân Hồng
- Nghiên Cứu Phê Bình
- Ngo Thu
- Ngọc Anh
- Ngọc Duy Phan
- Ngoc Hien Bui
- Ngọc Linh
- Ngô Anh Tuấn
- Ngô Bảo Châu
- Ngô Đình Thẩm
- Ngô Đồng
- Ngô Hương Giang
- Ngô Khắc Tài
- Ngộ Không Phí Ngọc Hùng
- Ngô Liêm Khoan
- Ngô Minh
- Ngô Minh Khôi
- Ngô Ngọc Loan
- Ngô Ngọc Trai
- Ngô Nguyên Dũng
- Ngô Nhật Đăng
- Ngô Quốc Phương
- Ngô Quốc Thịnh
- Ngô Thế Vinh
- Ngô Thị Kim Cúc
- Ngô Thị Thanh Lịch
- Ngô Tùng Phong
- Ngô Tự Lập
- Ngô Văn
- Ngô Văn Giá
- Ngô Viết Nam Sơn
- Ngô Viết Trọng
- Ngô Vĩnh Long
- Ngô Xuân Hội
- Ngô Xuân Phúc
- Ngô Xuân Thảo
- Ngu Yên
- Nguyen Duc Thanh
- Nguyễn Hải Hoành
- Nguyễn Anh Dũng
- Nguyễn Anh Tuấn
- Nguyễn Anh Tuấn - đạo diễn
- Nguyễn Bá Chung
- Nguyễn Bách Việt
- Nguyễn Bảo Chân
- Nguyễn Bắc Sơn
- Nguyên Bình
- Nguyên Cầm
- Nguyên Cẩn
- Nguyên Chánh
- Nguyễn Chí Hoan
- Nguyễn Chí Thuật
- Nguyễn Chí Trung
- Nguyễn Chí Tuyến
- Nguyễn Chinh Trung
- Nguyễn Cung Thông
- Nguyễn Cường
- Nguyễn Danh Bằng
- Nguyễn Danh Huế
- Nguyễn Danh Lam
- Nguyễn Ðăng Thường
- Nguyễn Duy
- Nguyễn Dương Quang
- Nguyễn Đạt
- Nguyễn Đắc Kiên
- Nguyễn Đắc Xuân
- Nguyễn Đăng Điệp
- Nguyễn Đăng Hưng
- Nguyễn Đăng Khoa
- Nguyễn Đăng Mạnh
- Nguyễn Đăng Na
- Nguyễn Đăng Quang
- Nguyễn Đăng Thường
- Nguyễn Đình Ấm
- Nguyễn Đình Bin
- Nguyễn Đình Bổn
- Nguyễn Đình Chú
- Nguyễn Đình Cống
- Nguyễn Đình Đăng
- Nguyễn Đình Huỳnh
- Nguyễn Đình Thắng
- Nguyễn Đình Thi
- Nguyễn Đình Toàn
- Nguyễn Đổng Chi
- Nguyễn Đông Thức
- Nguyễn Đức
- Nguyễn Đức Dương
- Nguyễn Đức Hiệp
- Nguyễn Đức Mậu
- Nguyễn Đức Sơn
- Nguyễn Đức Thắng
- Nguyễn Đức Tiến
- Nguyễn Đức Tùng
- Nguyễn Đức Tường
- Nguyễn Gia Trí
- Nguyên Giác
- Nguyên Giác Phan Tấn Hải
- Nguyễn Hà Luân
- Nguyễn Hải Hoành
- Nguyễn Hải Yến
- Nguyễn Hàn Chung
- Nguyễn Hiến Lê
- Nguyễn Hoa Lư
- Nguyễn Hoài Nam
- Nguyễn Hoài Văn
- Nguyễn Hoài Vân
- Nguyễn Hoàn
- Nguyễn Hoàn Nguyên
- Nguyễn Hoàng Ánh
- Nguyễn Hoàng Anh Thư
- Nguyễn Hoàng Diệu Thủy
- Nguyễn Hoàng Diệu Thúy
- Nguyễn Hoàng Giao
- Nguyễn Hoàng Linh
- Nguyễn Hoàng Trung
- Nguyễn Hoàng Văn
- Nguyễn Hồng Anh
- Nguyễn Hồng Giao
- Nguyễn Hồng Hưng
- Nguyễn Hồng Lam
- Nguyễn Hồng Nhung
- Nguyễn Hồng Thục
- Nguyễn Huệ Chi
- Nguyễn Hùng
- Nguyễn Huy Hoàng
- Nguyễn Huy Thiệp
- Nguyễn Huy Vũ
- Nguyên Hưng
- Nguyễn Hưng Quốc
- Nguyễn Hương
- Nguyễn Hữu Đễ
- Nguyễn Hữu Hồng Minh
- Nguyễn Hữu Liêm
- Nguyễn Hữu Nhật
- Nguyễn Hữu Sơn
- Nguyễn Hữu Thiết
- Nguyễn Hữu Việt Hưng
- Nguyễn Hữu Vinh
- Nguyễn kc Hậu
- Nguyễn Khải
- Nguyễn Khánh Duy
- Nguyễn Khánh Trường
- Nguyễn Khắc An
- Nguyễn Khắc Bình
- Nguyễn Khắc Mai
- Nguyễn Khắc Phê
- Nguyễn Khắc Phi
- Nguyễn Khắc Phục
- Nguyễn Khiêm
- Nguyễn Khôi
- Nguyễn Kiến Phước
- Nguyễn Kiều Dung
- Nguyễn Kiều Hưng
- Nguyên Lạc
- Nguyễn Lãm Thắng
- Nguyễn Lan Phương
- Nguyễn Lân Bình
- Nguyễn Lân Thắng
- Nguyễn Lê Hồng Hưng
- Nguyễn Lệ Uyên
- Nguyễn Linh Giang
- Nguyễn Linh Quang
- Nguyễn Lộ Trạch
- Nguyễn Luận
- Nguyễn Lương Hải Khôi
- Nguyễn Lương Ngọc
- Nguyễn Lương Vỵ
- Nguyễn Mai
- Nguyễn Man Nhiên
- Nguyễn Mạnh An Dân
- Nguyễn Mạnh Côn
- Nguyễn Mạnh Đẩu
- Nguyễn Mạnh Tiến
- Nguyễn Manh Trinh
- Nguyễn Mạnh Trinh
- Nguyễn Mạnh Tuấn
- Nguyễn Mạnh Tường
- Nguyễn Minh Anh
- Nguyễn Minh Hòa
- Nguyễn Minh Kính
- Nguyễn Minh Nhị
- Nguyễn Minh Nhựt
- Nguyễn Minh Thuyết
- Nguyễn Mộng Giác
- Nguyên Ngọc
- Nguyễn Ngọc Chu
- Nguyễn Ngọc Giao
- Nguyễn Ngọc Hoa
- Nguyễn Ngọc Lanh
- Nguyễn Ngọc Liễm
- Nguyễn Ngọc Lung
- Nguyễn Ngọc Tâm
- Nguyễn Ngọc Thiện
- Nguyễn Ngọc Tú Anh
- Nguyễn Ngọc Tư
- Nguyên Nguyên
- Nguyễn Nguyên Bình
- Nguyễn Nhật Tín
- Nguyên Nhi
- Nguyễn Như Huy
- Nguyễn Phạm Hùng
- Nguyễn Phú Yên
- Nguyễn Phúc Vĩnh Ba
- Nguyễn Phượng
- Nguyễn Phương Đình
- Nguyễn Phương Mai
- Nguyễn Phương Mạnh
- Nguyễn Quang
- Nguyễn Quang A
- Nguyễn Quang Bình
- Nguyễn Quang Duy
- Nguyễn Quang Dy
- Nguyễn Quang Đồng
- Nguyễn Quang Hồng
- Nguyễn Quang Hưng
- Nguyễn Quang Lập
- Nguyễn Quang Thạch
- Nguyễn Quang Thân
- Nguyễn Quang Thiều
- Nguyễn Quang VInh
- Nguyễn Quân
- Nguyễn Quốc Lâm
- Nguyễn Quốc Thái
- Nguyễn Quốc Toàn
- Nguyễn Quốc Trụ
- Nguyễn Quốc Tuấn
- Nguyên Sa
- Nguyễn Sĩ Dũng
- Nguyễn Sơn Lâm
- Nguyễn Sỹ Phương
- Nguyễn Sỹ Tế
- Nguyễn Tà Cúc
- Nguyễn Tài Cẩn
- Nguyễn Tấn Cứ
- Nguyễn Tất Nhiên
- Nguyễn Thạch Giang
- Nguyễn Thái Hòa
- Nguyễn Thái Hợp
- Nguyễn Thái Sơn
- Nguyễn Thái Tuấn
- Nguyễn Thanh Bình
- Nguyễn Thanh Châu
- Nguyễn Thanh Giang
- Nguyễn Thanh Hiện
- Nguyễn Thanh Hùng
- Nguyễn Thanh Huy
- Nguyễn Thanh Huyền
- Nguyễn Thanh Mỹ
- Nguyễn Thành Nam
- Nguyễn Thanh Nghị
- Nguyễn Thanh Nguyệt
- Nguyễn Thành Phong
- Nguyễn Thanh Sơn
- Nguyễn Thành Sơn
- Nguyễn Thanh Tâm
- Nguyễn Thành Thi
- Nguyễn Thanh Tuyền
- Nguyễn Thanh Văn
- Nguyễn Thanh Việt
- Nguyễn Thế Hùng
- Nguyễn Thế Thanh
- Nguyễn Thị Bích Hậu
- Nguyễn Thị Bích Ngà
- Nguyễn Thị Bình
- Nguyễn thị Cỏ May
- Nguyễn Thị Dư Khánh
- Nguyễn Thị Hải
- Nguyễn Thị Hậu
- Nguyễn Thị Hiền
- Nguyễn Thị Hoàng
- Nguyễn Thị Hoàng Bắc
- Nguyễn Thị Khánh Minh
- Nguyễn Thị Khánh Trâm
- Nguyễn Thị Kim Chi
- Nguyễn Thị Kim Phụng
- Nguyễn Thị Minh Ngọc
- Nguyễn Thị Minh Thương
- Nguyễn Thị Ngọc Hải
- Nguyễn Thị Ngọc Nhung
- Nguyễn Thị Oanh
- Nguyễn Thị Phước
- Nguyễn Thị Thanh Bình
- Nguyễn Thị Thanh Hải
- Nguyễn Thị Thanh Lưu
- Nguyễn Thị Thanh Xuân
- Nguyễn Thị Thanh Yến
- Nguyễn Thị Thảo An
- Nguyễn Thị Thúy Hạnh
- Nguyễn Thị Thùy Linh
- Nguyễn Thị Thụy Vũ
- Nguyễn Thị Thuyền
- Nguyễn Thị Tịnh Thy
- Nguyễn Thị Từ Huy
- Nguyễn Thị Vinh
- Nguyễn Thiện Tống
- Nguyễn Thiện Tơ
- Nguyễn Thói Đời
- Nguyễn Thông
- Nguyễn Thu Quỳnh
- Nguyễn Thu Trang
- Nguyễn Thùy Dương
- Nguyễn Thúy Hạnh
- Nguyễn Thụy Long
- Nguyễn Thuỵ Phương
- Nguyễn Thùy Song Thanh
- Nguyễn Thỵ
- Nguyễn Thy Anh
- Nguyễn Tiến Dũng
- Nguyễn Tiến Lập
- Nguyễn Tiến Trung
- Nguyễn Tiến Văn
- Nguyễn Trần Bạt
- Nguyễn Tri Phương Đông
- Nguyễn Triệu Nam
- Nguyễn Trọng Bình
- Nguyễn Trọng Chức
- Nguyễn Trọng Huân
- Nguyễn Trọng Khôi
- Nguyễn Trọng Tạo
- Nguyễn Trung
- Nguyễn Trung Bảo
- Nguyễn Trung Dân
- Nguyễn Trung Hiếu
- Nguyễn Trung Kiên
- Nguyễn Trung Thuần
- Nguyễn Trường Giang
- Nguyễn Trường Huy
- Nguyễn Trường Uy
- Nguyễn Tuấn
- Nguyễn Tuấn Anh
- Nguyễn Tuấn Khoa
- Nguyễn Tùng
- Nguyễn Tùng Linh
- Nguyễn Tuyết Lan
- Nguyễn Tuyết Lộc
- Nguyễn Tư Nghiêm
- Nguyễn Tử Siêm
- Nguyễn Tường Bách
- Nguyễn Tường Thiết
- Nguyễn Tường Thụy
- Nguyễn Ước
- Nguyễn Vạn Phú
- Nguyễn Văn
- Nguyễn Văn Ba
- Nguyễn Văn Chính
- Nguyễn Văn Ðậu
- Nguyễn Văn Dũng
- Nguyễn Văn Đài
- Nguyễn Văn Gia
- Nguyễn Văn Hạnh
- Nguyễn Văn Hiệp
- Nguyễn Văn Hòa
- Nguyễn Văn Hùng
- Nguyễn Văn Huyên
- Nguyễn Văn Lợi
- Nguyễn Văn Lục
- Nguyễn Văn Miếng
- Nguyễn Văn Nghệ
- Nguyễn Văn Nho
- Nguyễn Văn Phong
- Nguyễn Văn Phú
- Nguyễn Văn Phước
- Nguyễn Văn Sâm
- Nguyễn Văn Sơn
- Nguyễn Văn Tao
- Nguyễn Văn Thiệu
- Nguyễn Văn Thọ
- Nguyễn Văn Trọng
- Nguyễn Văn Trung
- Nguyễn Văn Tuấn
- Nguyễn Văn Vĩnh
- Nguyễn Văn Xuân
- Nguyễn Vi Khải
- Nguyễn Vi Yên
- Nguyễn Viện
- Nguyễn Việt Anh
- Nguyễn Việt Chiến
- Nguyễn Viết Lãm
- Nguyễn Vĩnh Nguyên
- Nguyễn Vũ Hiệp
- Nguyễn Vũ Tiềm
- Nguyễn Vỹ
- Nguyễn Vy Khanh
- Nguyễn Xuân Diện
- Nguyễn Xuân Hằng
- Nguyễn Xuân Hoàng
- Nguyễn Xuân Hưng
- Nguyễn Xuân Khánh
- Nguyễn Xuân Khoát
- Nguyễn Xuân Nghĩa
- Nguyễn Xuân Nha
- Nguyễn Xuân Quang
- Nguyễn Xuân Thiệp
- Nguyễn Xuân Thọ
- Nguyễn Xuân Tiệp
- Nguyễn Xuân Tường Vy
- Nguyễn Xuân Xanh
- Nguyễn Ý Thuần
- Nguyên Yên
- Nguyễn-Chương Mt
- Nguyễn-hòa-Trước
- Nguyệt Chu
- Nguyệt Quỳnh
- Nguyệt Vi
- Ngự Thuyết
- Người Buôn Gió
- Ngyễn Trung Bảo
- Nh. Tay Ngàn
- Nhã
- Nhã Ca
- Nhã Duy
- Nhã Thuyên
- Nhan Do Thanh
- Nhân Hồng
- Nhật Chiêu
- Nhật Lệ
- Nhất Linh
- Nhật Tiến
- Nhật Tuấn
- Nhất Uyên
- Nhị Linh
- Nhị Ngã
- Nhóm Vì một Hà Nội xanh
- Như Huy
- Như Không
- Như Quỳnh
- Như Quỳnh de Prelle
- Như Ý
- Nhược Thủy
- Niall Ferguson
- Nick Hilden
- Nicolas Casey
- Nikulin
- Nina McPherson
- Ninh Dương
- Ninh Kiều
- Nobert Hummelt
- Nông Hồng Diệu
- NP Phan
- Obama
- Ocean Vương
- Octavio Paz
- Ogden Nash
- Oksana Zabuzhko
- Oleg Kashin
- Ondrej Slowik
- onggiaolang
- Orlando Figes
- Orwell
- Oscar Salemink
- Oscar Wilde
- Pablo Neruda
- Pablo Picasso
- Palmer
- Patrick Frater
- Patrick Lodge
- Paul Auster
- Paul Celan
- Paul Éluard
- Paul Hoover
- Paul Mendez
- Paul Mozur
- Paul Theroux
- Paul-François Paoli
- Paulus Lê Sơn
- Pavel Basinsky
- Pavlo Vyshebaba
- Paweł Kubiak
- Pawel Kuczynski
- Paweł Łepkowski
- Percy Mabandu
- Pervez Hoodbhoy
- Peter B. Zinoman
- Peter Hansen
- Peter Harvey
- Peter Kleiner
- Peter Singer
- Phạm Anh Tuấn
- Phạm Biểu Tâm
- Phạm Cao Hoàng
- Phạm Châu
- Phạm Chí Dũng
- Phạm Chi Lan
- Phạm Chu Sa
- Phạm Công Luận
- Phạm Công Thiện
- Phạm Công Út
- Phạm Duy
- Phạm Duy Nghĩa
- Phạm Đình Trọng
- Phạm Đình Vy
- Phạm Đoan Trang
- Phạm Hải Anh
- Phạm Hải Âu
- Phạm Hiền Mây
- Phạm Hoàng Quân
- Phạm Hồng Sơn
- Phạm Hùng Việt
- Phạm Huy Thông
- Phạm Khiêm Ích
- Phạm Kiều Tùng
- Phạm Kỳ Đăng
- Phạm Lệ Quyên
- Phạm Lê Vương Các
- Phạm Linh
- Phạm Lưu Vũ
- Phạm Minh Hoàng
- Phạm Minh Ngọc
- Phạm Minh Quân
- Phạm Minh Trung
- Phạm Ngọc Lư
- Phạm Ngọc Thái
- Phạm Ngọc Tiến
- Phạm Nguyên Trường
- Phạm Ngữ
- Phạm Phan Long
- Phạm Phú Cường
- Phạm Phú Hải
- Phạm Phú Minh
- Phạm Phú Phong
- Phạm Phú Thứ
- Phạm Phú Viết
- Phạm Phúc Thịnh
- Phạm Phương
- Phạm Quang Ái
- Phạm Quang Long
- Phạm Quang Trung
- Phạm Quang Tuấn
- Phạm Sỹ Sáu
- Phạm Tăng
- Phạm Thành
- Phạm Thành Hưng
- Phạm Thanh Nghiên
- Phạm Thảo Nguyên
- Phạm Thế Cường
- Phạm Thị
- Phạm Thị Anh Nga
- Phạm Thị Hoài
- Phạm Thị Kiều Ly
- Phạm Thị Ngọc
- Phạm Thị Phương
- Phạm Thiên Ân
- Phạm Thiên Thư
- Phạm Tín An Ninh
- Phạm Toàn
- Phạm Trần
- Phạm Trọng Chánh
- Phạm Trung Nghĩa
- Phạm Tuấn
- Phạm Tư Thanh Thiện
- Phạm Tường Vân
- Phạm Văn
- Phạm Văn Khoái
- Phạm Văn Quang
- Phạm Văn Song
- Phạm Văn Tình
- Phạm Văn Vũ
- Pham Viem Phuong
- Phạm Viêm Phương
- Phạm Viết Đào
- Phạm Việt Hưng
- Phạm Vũ Lửa Hạ
- Phạm Xuân Đài
- Phạm Xuân Hùng
- Phạm Xuân Nguyên
- Phạm Xuân Trường
- Phan An Sa
- Phan Ba
- Phan Bội Châu
- Phan Cẩm Thượng
- Phan Châu Thành
- Phan Cự Đệ
- Phan Đạo
- Phan Đắc Lữ
- Phan Đình Diệu
- Phan Độc Lập
- Phan Hải-Đăng
- Phan Hồng Giang
- Phan Huy Dũng
- Phan Huy Đường
- Phan Huy Lê
- Phan Huyền Thư
- Phan Kế Toại
- Phan Khôi
- Phan Lặng Yên
- Phan Mạnh Quỳnh
- Phan Nam Sinh
- Phan Ngọc
- Phan Nguyên
- Phan Nhật Nam
- Phan Nhiên Hạo
- Phan Ni Tấn
- Phan Phương Đạt
- Phan Quang
- Phan Tấn Hải
- Phan Tấn Uẩn
- Phan Thanh Bình
- Phan Thắng
- Phan Thế Hải
- Phan Thị Hà Dương
- Phan Thị Kim Phúc
- Phan Thị Trọng Tuyển
- Phan Thị Vàng Anh
- Phan Thu Vân
- Phan Thúy Hà
- Phan Trang Hy
- Phan Trí Đỉnh
- Phan Trọng Hoàng Linh
- Phan Văn Giưỡng
- Phan Văn Song
- Phan Văn Thắng
- Phan Vũ
- Phan Xine
- Phan Xuân Sinh
- Phannguyên Psg
- Phanxipăng
- Phaolô VI
- Pháp Hoan
- Pháp Vân
- Phapxa Chan
- Phát biểu nhận giải Văn Việt
- Phil Caputo
- Philip Larkin
- Philip Roth
- Phong Linh
- Phong Nguyen
- Phong Quang
- Phố Văn
- Phú Quang
- Phù Sa
- Phúc Lai GB
- Phúc Tiến
- Phunchok Stobdan
- Phùng Anh Kiệt
- Phùng Hi
- Phùng Hoài Ngọc
- Phùng Học Vinh
- Phùng Ngọc Kiên
- Phùng Nguyễn
- Phùng Quán
- Phùng Thành Chủng
- Phùng Thị Hạ Nguyên
- Phùng Thị Như Hà
- Phuong Ta
- Phương Hương
- Phương Phương
- Phương Thảo
- Phương Thuý
- Phương Uy
- Pierre Darriulat
- Pierre Lemieux
- Prashanth Parameswaran
- Qladimir Pyljow
- Quách Hạo Nhiên
- Quách Tấn
- Quách Thoại
- Quảng Diệu Trần Bảo Toàn
- Quang Dũng
- Quang Đức
- Quang Minh
- Quang Phan
- Quảng Tánh Trần Cầm
- Quậy Nguyễn
- Quế Hương
- Quốc Dũng
- Quốc Phương
- Quốc Toản
- Quyên Di
- Quyên Hoàng
- Quỳnh Iris de Prelle
- Quỳnh Vi
- Rabindranath Tagore
- Rainer Maria Rilke
- Ralph Chaplin
- Rebecca Mead
- Rebecca Solnit
- Reiner Traub
- Remo Verdickt
- Riccardo Gazzaniga
- Richard C. Paddock
- Richard Millet
- Richard Serra
- Robert Desnos
- Robert McCrump
- Roger Vu
- Roland Barthes
- Romain Rolland
- Ronald F. Inglehart
- Ruben David Gonzalez Gallego
- Russell Edson
- Ruth Ingram
- Ryszard Legutko
- Salman Rushdie
- Salvatore Babones
- Sam Dresser
- Sạn chữ
- Sandra Kerschbaumer
- Sara Teasdale
- Sarah Pulliam Bailey
- Sarah Thornton
- Sáu Nghệ
- Sergio Bitar
- Shakespeare
- Shannon Van Sant
- Sheikha A
- Sheila Fischman
- Sheila Ngoc Pham
- Sheri Berman
- Shigeeda Yutaka
- Shirin Ebadi
- Shukshin
- Simon Johnson
- Sire Apm Lukwesa
- Slavoj Žižek
- Sohaniim
- Son Kieu Mai
- Song Chi
- Song Hà
- Song Nguyễn
- Song Phạm
- Song Phan
- Song Thao
- Số đặc biệt
- Sơn Ca
- Sơn Hoàng Liên
- Sơn Kiều Mai
- Sơn Nam
- Stefano Harney
- Stephan Koester
- Stephen B. Young
- Steve Earle
- Susan Sontag
- Suzuki Katsuhiko
- Sương Nguyệt Minh
- Sương Quỳnh
- Svetlana Alexievich
- Svetlana Alexievitch
- Svetlana Alexiévitch
- Sylvia Plath
- T. Đ.
- T.Vấn
- Tạ Anh Thư
- Tạ Chí Đại Trường
- Tạ Duy Anh
- Tạ Tỵ
- Tạ Văn Tài
- Tạ Văn Thông
- Tạ Xuân Hải
- Tadeusz Rósewicz
- Tam Ích
- Tamarchenko
- Tàn Tuyết
- Tanaami Keiichi
- Taras Shevchenko
- Tarik Khaldi
- Tăng Quang
- Tâm An
- Tâm Chánh
- Tâm Don
- Tâm Thường Định
- Tâm Việt
- Tấn An
- Teolinda Gersão
- Teresa Mỹ Chúc
- Thạch Đạt Lang
- Thạch Quỳ
- Thạch Thảo
- Thái Bá Tân
- Thái Bá Vân
- Thái Bảo
- Thái Hà
- Thái Hạo
- Thái Kế Toại
- Thái Kim Lan
- Thái Ngọc San
- Thái Sinh
- Thái Thanh
- Thái Thăng Long
- Thái Tuấn
- Thái Văn
- Thái Văn Đào
- Thái Vũ
- Thạnh Đà
- Thanh Hằng - Anh Khoa
- Thành Lộc
- Thanh Nam
- Thanh Ngọc
- Thanh Phương
- Thanh Tâm Tuyền
- Thanh Thảo
- Thanh Thuỷ
- Thanh Trúc
- Thanh Tùng
- Thanh Xuân
- Thanhhà Lại
- Thảo Dân
- Thao Dinh
- Thảo luận
- Thảo Nguyên
- Thảo Trường
- Thảo Vy
- Thẩm Đống
- Thận Nhiên
- Thân Trọng Mẫn
- Thân Trọng Sơn
- Thế Dũng
- Thế Giang
- Thế Quân
- THẾ THANH
- Thế Uyên
- Thi Hoàng
- Thi Nguyên
- Thi sỹ ỦA
- Thi Vũ
- Thích Nhất Hạnh
- Thích Nữ Chân Không
- Thích Phước An
- Thierry Leclère
- Thierry Lentz
- Thiên Di
- Thiên Điểu
- Thiền Lâm
- Thiền Nguyễn
- Thiên Thai
- Thiện Tùng
- Thiện Ý
- Thiết Thạch
- Thiếu Khanh
- Thiều Mai Lâm
- Tho Nguyen
- Thomas A. Bass
- Thomas Bo Pedersen
- Thomas Mahler
- Thomas S. Mullaney
- Thông Đặng
- Thơ
- Thu Phong
- Thu Vàng
- Thuận
- Thuần Ngô
- Thuận Paris
- Thuận Thiên
- Thục Quyên
- Thụy An
- Thùy Dung
- Thụy Khuê
- Thùy Linh
- Thụy My
- Thủy Tiên
- Thư Bạn Đọc
- Thường Quán
- Thy An
- Tịch Ru
- Tiet Hung Thai
- Tiêu Dao Bảo Cự
- Tiêu Kiện Sinh
- Tiểu Tử
- Tillman Miller
- Timothy Brennan
- Timothy Garton Ash
- Timothy Snyder
- Tina Hà Giang
- Tomas Tranströmer
- Tô Đăng Khoa
- Tô Hải
- Tô Hoàng
- Tố Hữu
- Tô Lan Hương
- Tô Ngọc Vân
- Tô Thẩm Huy
- Tô Thùy Yên
- Tô Văn Trường
- Tôi Đây
- Tôn Thất Thông
- Tống Văn Công
- Trà Đóa
- Trà Nhiên
- Tracy K. Smith
- Tran Dinh Dung
- Tran Nam Dung
- Trang Châu
- Trang Hạ
- Trang Thanh
- Trang Thế Hy
- Trangđài Glassey Trầnguyễn
- Trangđài Glasssey-Trầnguyễn
- Trao đổi
- Trầm Tử Thiêng
- Trần Anh Hùng
- Trần Bá Đại Dương
- Trần Bang
- Trần Bình Nam
- Trần C. Trí
- Trần Cao Lĩnh
- Trần Cao Tường
- Trần Công Tâm
- Trần Công Tín
- Trần Dạ Từ
- Trần Dần
- Trần Doãn Nho
- Trần Dũng Thanh Huy
- Trần Duy
- Trần Duy Phiên
- Trần Duy Trung
- Trần Đăng Khoa
- Trần Đăng Tuấn
- Trần Đĩnh
- Trần Đình Bút
- Trần Đình Hoành
- Trần Đình Lương
- Trần Đình Sơn Cước
- Trần Đình Sử
- Trần Đình Triển
- Trần Đình Trợ
- Trần Độ
- Trần Đồng Minh
- Trần Đức Anh Sơn
- Trần Đức Thảo
- Trần Đức Tiến
- Trần Đức Tín
- Trần Đức Toản
- Trần Gia Huấn
- Trần Gia Ninh
- Trần Hà Linh
- Trần Hạ Tháp
- Trần Hạ Vi
- Trần Hải
- Trần Hạnh
- Trần Hậu
- Trần Hoài Anh
- Trần Hoài Thư
- Trần Hoàng Phố
- Trần Hoàng Trúc
- Trần Hoàng Vy
- Trần Hùng
- Trần Huy Bích
- Trần Huy Minh Phương
- Trần Huy Quang
- Trần Huỳnh Duy Thức
- Trần Hữu Dũng
- Trần Hữu Khánh
- Trần Hữu Quang
- Trần Hữu Tá
- Trần Hữu Thục
- Trần Khánh Triệu
- Trần Kiêm Đoàn
- Trần Kiêm Trinh Tiên
- Trần Kim Trắc
- Trần Kỳ Trung
- Trần Lam
- Trần Lê Sơn Ý
- Trần Lương
- Trần Lý Trí Tân
- Trần Mạnh Hảo
- Trần Mạnh Tuấn
- Trần Minh Phi
- Trần Minh Quốc
- Trần Mộng Tú
- Trần Nam Bình
- Trần Ngân Hà
- Trần Nghi Hoàng
- Trần Ngọc Cư
- Trần Ngọc Hiếu
- Trần Ngọc Tuấn
- Trần Ngọc Vương
- Trần Nguyên Đán
- Trần Nhã Thụy
- Trần Nhương
- Trần Phong Giao
- Trần Phong Vũ
- Trần Quang Đức
- Trần Quang Lộc
- Trần Quốc Nam
- Trần Quốc Thuận
- Trần Quốc Toàn
- Trần Quốc Trọng
- Trần Quốc Vượng
- Trần Quyết Thắng
- Trân Sa
- Trần Song Hào
- Trần Thành
- Trần Thanh Ái
- Trần Thanh Cảnh
- Trần Thanh Huy
- Trần Thanh Vân
- Trần Thắng
- Trần Thế Vĩnh
- Trần Thị Băng Thanh
- Trần Thị Diệu Tâm
- Trần Thị Lai Hồng
- Trần Thị Lam
- Trần Thị NgH.
- Trần Thị Nguyệt Mai
- Trần Thị Phương Phương
- Trần Thị Thanh Thoả
- Trần Thị Trường
- Trần Thiện Đạo
- Trần Thùy Mai
- Trần Tiến
- Trần Tiễn Cao Đăng
- Trần Tiến Dũng
- Trần Tiễn Khanh
- Trần Tố Nga
- Trần Trọng Dương
- Trần Trọng Thức
- Trần Trọng Vũ
- Trần Trung Chính
- Trần Trung Đạo
- Trần Tuấn
- Trần Từ Mai
- Trần Vàng Sao
- Trần Văn Chánh
- Trần Văn Đỉnh
- Trần Văn Khê
- Trần Văn Minh
- Trần Văn Nam
- Trần Văn Thọ
- Trần Văn Thủy
- Trần Văn Tý
- Trần Vấn Lệ
- Trần Việt Hà
- Trần Viết Ngạc
- Trần Vinh Dự
- Trần Vũ
- Trần Vũ Hải
- Trần Vương Thuấn
- Trần Vương Thuận
- Trần Wũ Khang
- Trần Xuân Hoài
- Trần Xuân Linh
- Trần Xuân Lĩnh
- Trần Xuân Thảo
- Trần Yên Hòa
- Trần Yên Nguyên
- Trên
- Trên Facebook
- Trên Facebook/Minds
- Trên kệ sách
- Trên trang diaCRITICS
- Trí Hiệu Dân
- Triều Anh
- Triều Hoa Đại
- Triêu Nhan
- Triều Sơn
- Triệu Tử Dương
- Trịnh Anh Tuấn
- Trịnh Bá Phương
- Trịnh Bách
- Trịnh Cao Hòa Thanh
- Trịnh Chu
- Trịnh Công Sơn
- Trịnh Cung
- Trịnh Duy Kỳ
- Trịnh Hữu Long
- Trịnh Kim Tiến
- Trịnh Lữ
- Trịnh Minh Tuấn
- Trịnh Sơn
- Trịnh Thanh Thủy
- Trịnh Thu Tuyết
- Trịnh Vĩnh Phúc
- Trịnh Xuân Thuận
- Trịnh Xuân Thủy
- Trịnh Y Thư
- Trọng Anh
- Trọng Phú
- Trọng Thành
- Tru Sa
- Trúc Giang
- Trúc Thông
- Trúc Ty
- Trump
- Trung Bảo
- Trung Dũng Kqd
- Trùng Dương
- Trung Trung Đỉnh
- Trư Sa
- Trường An
- Trương Anh Ngọc
- Trương Anh Thụy
- Trương Chính
- Trương Duy Nhất
- Trương Đăng Dung
- Trương Điện Thắng
- Trương Đình Phượng
- Trương Hồng Quang
- Trương Huy San
- Trường Minh
- Trương Ngọc Chương
- Trương Nguyên
- Trương Nguyện Thành
- Trương Nhân Tuấn
- Trương Phượng
- Trương Quang
- Trương Quang Đệ
- Trương Quang Nhuệ
- Trương Quang Vĩnh
- Trương Thị Ngọc Hân
- Trương Thiên Phàm
- Trương Thu Hiền
- Trương Tố Hoa
- Trương Trọng Nghĩa
- Trương Tửu
- Trương Văn Dân
- Trương Văn Vĩnh
- Trương Vũ
- Trương Xuân Thiên
- Tú Mỡ
- Tù Quốc Hoài
- Tù Sâm
- Tú Trung Hồ
- Tuấn Duy
- Tuấn Khanh
- Tuân Nguyễn
- Tuấn Thảo
- Tuệ Anh
- Tuệ Đăng
- Tuệ Nguyên
- Tuệ Nhân
- Tuệ Nhật
- Tuệ Sĩ
- Tuệ Sỹ
- Tùng Dương Cola
- Tung Nguyen
- Turner
- Túy Hồng
- Tuyết Nghi
- Tư
- Từ Dung
- Tư liệu
- Tử Linh
- Từ Mai Trần Huy Bích
- Từ Quốc Hoài
- Từ Sâm
- Từ Thức
- Tưởng
- Tương Lai
- Umberto Eco
- Uông Tăng Kỳ
- Uông Triều
- Uyển Ca
- Uyên Nguyễn
- Uyên Thao
- Uyên Vũ
- V. Erofiev
- Vàng A Giang
- Varlam Shalamov
- Vasco Gargalo
- Vasily Makarovich
- Văn
- Văn Biển
- Văn Cao
- Văn Chinh
- Văn Công Hùng
- Văn Giá
- Văn học
- Văn học Miền Nam 54-75
- Văn Như Cương
- Văn Quang
- Văn Tâm
- Văn Việt
- Văn.
- Vấn đề hôm nay
- Vận Động Ứng Cử Đại Biểu Quốc Hội 2016
- Vân Hạ
- Vân Phi
- Velcrow Ripper
- Veronica Melkozerova
- Vi Lãng
- Vi Trần
- Vi Yên
- Viet Thanh Nguyen
- Viên Linh
- Việt Bách
- Việt Bình
- Việt Dzũng
- Việt Khang
- Việt Lang
- Việt Phương
- Viktor Maslov
- Vinh Anh
- Vĩnh Hảo
- Vĩnh Quyền
- Virginia Heffernan
- Virginia Woolf
- Vladimir Nabokov
- Võ An Đôn
- Võ Anh Minh
- Võ Anh Thơ
- Võ Bá Cường
- Võ Đắc Danh
- Võ Định Hình
- Võ Đức Phúc
- Võ Hồng
- Võ Huy Tâm
- Võ Hương Quỳnh
- Võ Kỳ Điền
- Võ Ngàn Sông
- Võ Phiến
- Võ Thị Hảo
- Võ Thị Thu Hằng
- Võ Tiến Cường
- Võ Tòng Xuân
- Võ Trí Hảo
- Võ Văn Quản
- Võ Văn Tạo
- Võ Văn Thôn
- Võ Xuân Quế
- Võ Xuân Sơn
- Volker Weidermann
- Volodymyr Vynnychenko
- Volodymyr Zelenskyy
- Vũ Bằng
- Vũ Biện Điền
- Vũ Cao Đàm
- Vũ Cát Tường
- Vũ Đình Hòe
- Vũ Đình Huỳnh
- Vũ Đình Liên
- Vũ Đình Phòng
- Vũ Đức Khanh
- Vũ Đức Phúc
- Vũ Đức Sao Biển
- Vu Gia
- Vũ Hà Văn
- Vũ Hạnh
- Vũ Hoàng Chương
- Vũ Hoàng Thư
- Vũ Hồng Ánh
- Vũ Huy Ngọc
- Vũ Huy Quang
- Vũ Khắc Hoè
- Vũ Khắc Khoan
- Vũ Kim Hạnh
- Vũ Kim Thu
- Vũ Lâm
- Vũ Lập Nhật
- Vũ My Lan
- Vũ Ngọc Giao
- Vũ Ngọc Hoàng
- Vũ Ngọc Tâm
- Vũ Ngọc Tiến
- Vũ Nho
- Vũ Oanh
- Vũ Quang Việt
- Vũ Quí Hạo Nhiên
- Vũ Quốc Ngữ
- Vũ Quỳnh Hương
- Vũ Quỳnh Nh.
- Vũ Thành Sơn
- Vũ Thanh Tâm
- Vũ Thanh Tùng
- Vũ Thành Tự Anh
- Vũ Thế Khôi
- Vũ Thị Hải
- Vũ Thị Nhuận
- Vũ Thị Phương Anh
- Vũ Thị Phương Lan
- Vũ Thị Thanh
- Vũ Thị Thanh Mai
- Vũ Thư Hiên
- Vũ Tiến Lập
- Vũ Trọng Khải
- Vũ Tuấn Hoàng
- Vũ Từ Trang
- Vũ Tường
- Vũ Viết Tuân
- Vũ Xuân Tửu
- Vương Bích Ngọc
- Vương Đan
- Vương Huy
- Vương Ngọc Minh
- Vương Tiểu Nhị
- Vương Trí Nhàn
- Vương Trọng
- Vương Trùng Dương
- Vương Trung Hiếu
- Vy Thảo
- W. H. Auden
- Wa Praong
- Walt Whitman
- Walter Isaacson
- Wayne Karlin
- Wells
- Wendy Barker
- Wilhelm Schmid
- Will Nguyen
- William Carlos Williams
- William Nee
- William Stafford
- William Stanley Merwin
- Winston Phan Đào Nguyên
- Wislawa Szymborska
- Wolf Biermann
- Wolfgang Borchert
- Wynn Gadkar Wilcox
- Xie Tao
- Xuân Ba
- Xuân Diệu
- Xuân Dương
- Xuân Đài
- Xuân Minh
- Xuân Phượng
- Xuân Sách
- Xuân Thọ
- Xuân Vũ
- Xương Văn
- Y Chan
- Ý Nhi
- Y Uyên
- Yanis Varoufakis
- Yevgeny Yevtushenko
- Yên Ba
- Yên Khắc Chính
- Yến Năng
- Yên San
- Yên San Thụy Miên
- Yiyun Li
- Yoko Ogawa
- Yōko Ogawa
- Yoko Tawada
- Young Sang Lee
- Yuliya Ilchuk
- Yuno Bigboi
- Yves Sintomer
- Yvette Tan
- Zac Herman
Những con mèo lang chạ giữa lưng chừng ngọn gió (2)
Nguyễn Viện
7.
Tôi cũng không ưa mèo.
Đồng Cỏ nói, em muốn nuôi một con mèo. Em sẽ dành riêng cho nó một căn phòng. Chỉ nghĩ tới việc trang trí cho nó thôi, em cũng đã thấy hạnh phúc. Hồi còn ở Mỹ em cũng nuôi một con, khi về Việt Nam phải bỏ lại nhờ người bạn nuôi giùm, em đã khóc mất bao nhiêu ngày. Chắc bây giờ nó cũng đã tám tuổi và vẫn sống với bạn em. Bạn em cũng đã mang nó về Việt Nam. Em đòi lại mà bạn không trả.
Mặc dù không thích, nhưng tôi cũng nói, nếu em thích thì cứ nuôi.
Anh không thích sao? Đồng Cỏ hỏi.
Tôi nói, em là Mèo Em của anh rồi.
Còn anh là gì của em?
Anh là Mèo Anh của em.
Đồng Cỏ áp má vào má tôi như một sở thích đặc biệt mỗi khi chúng tôi nằm ôm nhau. Từ đó, chúng tôi biến thành mèo. Và cách Đồng Cỏ xoa đầu tôi giống như nàng nựng một con mèo nhỏ.
Không nuôi được mèo vì thường xuyên phải vắng nhà, Đồng Cỏ thường tìm kiếm trên mạng hình ảnh những con mèo đẹp và gởi cho tôi xem. Nàng sẽ hỏi, con này giống em không? Hoặc, con này y chang anh nè. Không thích mèo, nhưng tôi cũng thấy vui. Đồng Cỏ khoan thai kiêu kỳ như mèo. Đồng Cỏ cũng hay quạu gầm ghè như mèo. Nàng thông minh và hay bắt bẻ. Nàng cũng dịu ngọt chiều chuộng và luôn lo lắng cho tôi.
Đồng Cỏ nói, em là một loại “cẩm chướng” di truyền. Má bỏ ba cũng vì ba quá “cẩm chướng”.
Nhiều lúc mệt mỏi, tôi muốn chấm dứt mối tình gập ghềnh khúc khuỷu này. Nhưng tôi không thể. Mùi của Đồng Cỏ dị thường mê hoặc. Thân thể của Đồng Cỏ gợi cảm quyến rũ. Tình yêu của Đồng Cỏ đồng bóng, hư ảo và thật thà. Tuy nhiên, vẫn còn điều gì đó lớn lao hơn, tôi không hiểu đã trói tôi vào nàng. Có thể, với đồng cỏ, trong đồng cỏ, tôi mới là tôi. Một cánh bướm của hoang dã nghìn trùng bay tìm sự bất tận.
Tôi không biết khi nào Đồng Cỏ là một đứa con nít hồn nhiên, khi nào là một phụ nữ truân chuyên độ lượng.
Thế giới của Đồng Cỏ không chỉ là những con mèo xinh, làm tình và rong chơi. Trong thế giới ấy, tôi được chia sẻ những bận tâm của mình về thế sự, những kiến giải về lẽ sống, hạnh phúc và đau khổ, ý nghĩa và vô nghĩa của cuộc tồn sinh nghi hoặc. Chúng tôi cũng hay nói về các khuynh hướng chính trị và các trào lưu xã hội. Chán ghét bọn khuynh tả hay cực hữu. Ghê tởm những kẻ hai mặt. Khinh bỉ bọn xu phụ và kiêu căng. Chúng tôi cũng san sẻ với nhau mọi vui buồn nhỏ nhặt hàng ngày. Táo bón hay tiêu chảy. Nhức đầu hay mỏi mông. Chậm kinh hay lười biếng. Thèm ăn hay muốn đụ.
Đôi khi chúng tôi như vợ chồng chăm sóc nhau. Đôi khi chúng tôi như những con mèo hoang đơn độc gào trong đêm vắng. Tôi biết khi nào Đồng Cỏ tủi thân khóc thầm. Tôi biết khi nào Đồng Cỏ phóng đãng thứ tình một đêm với trai lạ. Tôi biết Đồng Cỏ như biết tôi, nhưng tôi vẫn cứ cay đắng dập vùi trong đồng cỏ. Và tôi mất ngủ mỗi khi Mèo Em đi hoang. Tình yêu tôi không đủ canh giữ Đồng Cỏ. Tuy nàng vẫn bảo, anh là chỗ em nương dựa. Cũng có thể, tôi là chỗ để mèo hoang quay về. Tôi là nơi an nghỉ cuối cùng của đồng cỏ. Và tôi là sự an nghỉ không nhắm mắt.
Khi chúng ta nhìn lên trời xanh, Văn nói, sự xanh thẳm của nó có làm chúng ta xao xuyến?
Tôi nói, tôi gọi bầu trời trong không một gợn mây ấy là đồng xanh hay đồng cỏ của con trâu ngu ngơ trên mặt đất. Ngưỡng vọng là một cách sống. Và sự bi tráng của nó là một giấc mơ không có thật.
Tôi yêu mối tình của mình và tôi muốn gìn giữ nó.
8.
Tôi bảo Văn về Sài Gòn trước. Tôi quyết định ở lại Đà Lạt và thuê một khách sạn khác, gần chỗ Đồng Xanh ở. Chỉ một ngày sau tôi mới báo cho Đồng Xanh biết tôi chưa về Sài Gòn. Đồng Xanh ngạc nhiên hỏi, sao vậy? Tôi nói tôi ở lại để tìm một giấc mơ thất lạc. Đồng Xanh cười, anh vẫn còn lãng mạn được thì cũng lạ. Cũng bình thường thôi, tôi nói, tối nay em đi uống sữa đậu nành với anh nhé. Dạ, Đồng Xanh bảo, em cũng rảnh và thích đậu nành.
Sự bình dị của sữa đậu nành, chỗ ngồi và người đi cùng là một niềm vui. Đồng Xanh kể, em đã nhìn thấy ở người đàn ông bán sữa đậu nành này một mẫu đàn ông chân chính. Tôi hỏi, đó là gì? Anh ta biết cách tỏ tình một cách tinh tế và lịch lãm, Đồng Xanh nói. Cũng thú vị đấy chứ, tôi nói. Nhưng sau đó thì em không đến đây nữa, Đồng Xanh bảo, đó là cách em tôn trọng anh ấy. Tôi quan sát người đàn ông bán sữa đậu nành, anh ta đậm người, dù lam lũ nhưng vẫn toát ra vẻ một người bản lĩnh, tôi nghĩ, lại một người bất phùng thời. Tôi gật đầu chào và cám ơn người bán sữa đậu nành khi anh ta mang thức uống đến. Anh ta cũng lịch sự, mời anh chị. Đồng Xanh hỏi thăm anh ta. Người bán sữa đậu nành cám ơn và nói tôi vẫn bình thường. Dường như chỉ có tôi là không bình thường. Tôi đang leo dốc để đến núi Sọ. Tôi thọ nạn cho những không tưởng của mình.
Đồng Xanh và tôi thả bộ dọc theo bờ hồ. Trời đủ lạnh để việc đi bộ trở nên thi vị. Không có gì để nói nhiều. Cảm giác có Đồng Xanh bên cạnh giống như cảm giác về sự thái hòa của trời đất, êm đềm và ngọt ngào. Đồng Xanh nói với tôi về chiêm tinh học. Tôi ngước nhìn trời đêm. Không có gì. Tôi không ngạc nhiên về sự tin tưởng của con người trong mối quan hệ với các vì sao. Tôi chỉ ngạc nhiên, tại sao chúng ta vẫn tồn tại được giữa sự bao la cô quạnh này. Đồng Xanh bảo, đây là thời gian sao thủy nghịch hành. Vì thế, sẽ có những bất ổn trong vấn đề giao tiếp. Tôi cười, à ra thế, anh thất tình là phải rồi. Đồng Xanh cũng cười, tại trời chứ không phải tại anh dở đâu. Tôi nói, tại trời không cho anh giỏi. Đồng Xanh bảo, giỏi hay dở cũng không có giá trị quyết định. Tôi đùa, tại mấy ông nhà Phật bày ra chữ duyên làm khổ anh. Đồng Xanh nói, cũng vớ vẩn thật. Tôi, ừ.
Chúng tôi dừng lại dưới chân một cột đèn và ngồi bệt xuống đất. Tôi cởi giày Đồng Xanh và bóp chân cho nàng. Bàn chân hơi ốm, nhưng vẫn thuôn đẹp. Tôi bảo, đây là thơ. Đồng Xanh nói, em không thích các mỹ từ, bởi các mỹ từ sẽ làm cho sự thật trở nên ít thật hơn. Nhưng em cũng không thích sự trần trụi của ngôn từ, nó làm sự thật mất đi cái đẹp của nó. Tôi mắc nghẹn giữa một cơn gió lạnh. Rồi tôi im lặng cởi khăn quàng cổ quấn hai chân nàng vào với nhau. Đồng Xanh cũng không nói gì nữa xem tôi làm gì. Tôi ôm cả hai chân nàng vào lòng.
Đêm là một đồng xanh. Đêm cũng là một đồng cỏ. Tôi như con sâu gặm nhấm từng niềm vui nhỏ. Và tôi cũng như đêm mơ màng được ôm hết thanh xuân của cánh đồng.
Đồng Xanh nói, em sẽ bận mất vài ngày vì có hẹn với mẹ.
Không sao, tôi nói, anh có bạn ở đây.
Đưa Đồng Xanh về đến đầu ngõ, tôi chào tạm biệt nàng bằng một cái ôm. Nhưng nàng dửng dưng.
9.
Hẹn Thảo ở một quán café có cái tên ngồ ngộ bằng tiếng Pháp, Les carottes dansantes, chúng tôi sống lại những ngày vui cũ.
Khi ấy Thảo còn ở Sài Gòn, trẻ và sống một mình. Không phải người yêu hay người tình, nhưng chúng tôi thân và thương nhau. Tuần nào cũng gặp nhau ba bốn lần, không nhậu thì café. Có khi tôi ngủ lại nhà Thảo, như một kẻ lười biếng. Thảo nấu ăn ngon và cũng thích nấu ăn. Vì thế, không chỉ tôi mà đám bạn chung cũng thường đến nhà Thảo ăn nhậu. Cả bọn chúng tôi gần như cùng đứng về một phía trong các vấn đề chính trị cũng như quan điểm văn nghệ. Chúng tôi là những kẻ ngồi bên lề, rất trái và chúng tôi tự do, khác biệt và hoang đàng. Chúng tôi không có chiếu. Chúng tôi cũng không có mền. Và chúng tôi không đội mũ. Chiến tranh đã qua đi từ rất lâu, nhưng chúng tôi vẫn còn những chiến tuyến của tư tưởng. Vì thế, chúng tôi vẫn gặp những rắc rối, khó khăn để sống như là mình.
Giờ, Thảo là một bà mẹ đơn thân của thằng con trai kháu khỉnh. Thảo mang thằng con theo đến quán café và để nó chạy chơi một mình, sau khi dỗ dành nó một ly kem.
Tôi cười hỏi, em sắp thành đại địa chủ rồi phải không?
Không giỏi thế, Thảo nói, từ vô sản bần cố nông trở thành tiểu tư sản thành thị cũng đã là may lắm rồi. Em đang định làm một cái homestay ở đây.
Chúc mừng bà chủ trước, tôi bảo, anh cũng có thể tự chúc mừng tấm thân trôi dạt của mình sẽ có một góc bếp để sưởi ấm, phải không?
OK, đừng leo lên phòng khách làm ông chủ là được.
Tôi cười, cũng chả dại.
Làm ông chủ hay đầy tớ đều không phải là điều tôi muốn. Tôi không thích bất cứ một mối quan hệ ràng buộc nào. Tôi không thích có con. Đồng Xanh và Đồng Cỏ cũng đều không thích có con. Tôi không muốn phải chịu trách nhiệm về một điều bất khả.
Thảo hỏi, lúc này anh yêu ai?
Gần như lúc nào anh cũng yêu một ai đó.
Nhưng quan trọng là họ có yêu anh không? Thảo nói.
Điều đó với anh lại không quan trọng. Có một người để hướng tới hay nghĩ về, tự nó cũng đủ ý nghĩa.
Thảo nói, anh vẫn chưa trả lời em là yêu ai nè.
Một người đang sống ở đây, tôi nói.
Anh lên đây vì cô ấy? Thảo hỏi.
Ừ.
Thảo và tôi xưa nay không giấu nhau điều gì.
Tới đâu rồi? Thảo tò mò.
Chẳng tới đâu cả, tôi nói.
Cũng lạ đấy, Thảo bảo, không tới được thì lùi đi chớ.
Anh chợt khám phá ra, một mối tình không tới được mà cũng không lùi được, tôi nói, có khi lại hay. Nó sẽ là một mối tình mãi mãi dang dở.
Tự làm khổ mình chi vậy, Thảo trách.
Tôi lập lại cái ý vừa nói, có một người để hướng tới hay nghĩ về, tự nó cũng đủ ý nghĩa. Nhìn ở chiều ngược lại, nó cũng là điều vô nghĩa. Vô nghĩa hay ý nghĩa, thật ra, cũng chỉ là cái để nói. Anh cần lấp đầy khoảng trống trong và ngoài mình.
Thảo nói, chứ không phải nó càng trống rỗng hơn à?
Tôi bỗng cảm thấy mình ngớ ngẩn, vụng về. Tôi bị làm sao vậy? Tôi chạy đuổi theo cái gì vậy?
Thảo nói, tội nghiệp anh và nàng ôm tôi. Tôi không khóc nhưng lòng ngậm ngùi khôn tả. Có phải tôi đang trốn chạy một đồng cỏ nhiễm độc để lạc vào chông gai của một đồng xanh hư ảo. Tôi đi từ chỗ không bờ đến nơi không bến. Tôi không trông đợi một chỗ quay về như Thảo. Cuộc lữ của tôi đơn độc. Vả lại, cuộc lữ nào chẳng đơn độc.
Đi ăn trưa với hai mẹ con Thảo, tình cờ tôi gặp Đồng Xanh cũng dẫn mẹ đi ăn ở một nhà hàng nhỏ trên cái lầu xinh xắn chuyên bán thực phẩm hữu cơ tự sản xuất.
Tôi thảng thốt trước người đàn bà mà Đồng Xanh có chút phảng phất, u buồn nhưng phiêu bạt. Nhìn bà, tôi nghĩ tới một bầu trời xanh thẳm không một chút mây như Văn nói, nỗi chết và cái chết của những con thiêu thân liều mình.
Lòng tôi vốn không yên, giờ càng thêm vọng động.
Tôi nói nhỏ với Thảo, em nhìn thấy hai mẹ con bà kia không?
Thảo hỏi, sao anh biết là hai mẹ con?
Biết, tôi nói, giấc mơ mù sương của anh đó.
Mẹ hay con? Thảo hỏi.
Anh cũng không biết, tôi đùa.
Thảo chì chiết, giống đực mất nết.
Tôi không biện giải cho sự kính ngưỡng tuyệt đối của mình với cái đẹp u buồn. Vừa ăn, tôi vừa thỉnh thoảng nhìn sang phía bàn của Đồng Xanh. Người đàn bà từ tốn nhưng vẫn ăn uống như một tận hưởng. Trong suy nghĩ của tôi, biết tận hưởng ăn uống thì cũng biết tận hưởng cuộc đời, vui và buồn. Biết sống và chết cho tình yêu.
Thảo nhìn tôi, phân tâm rồi hả?
Tôi nói, kiểu này thì chắc cũng đến xôi hỏng bỏng không mất.
Ừ, Thảo bảo, tham thì thâm.
Nếu Đồng Xanh biết tôi đang nghĩ gì, chắc chắn nàng sẽ không gặp tôi nữa.
Tôi và Thảo cố ý ngồi lâu hơn, chờ cho mẹ con Đồng Xanh về trước. Tôi muốn nhìn thấy họ bước đi. Tôi muốn chiêm ngắm dáng dấp của họ. Và tôi thấy vui.
Thảo nói, tối nay sẽ đãi anh một chầu vui hơn.
10.
Khi tôi đến thì đã có năm sáu người quây quần dưới nền nhà. Tất cả với tôi đều lạ. Mồi và rượu đã bày sẵn. Một người đàn ông đang gảy đàn. Thảo giới thiệu tôi với mọi người, trong đó chỉ có một cô gái. Minh, cô ấy dạy học và làm thơ. Cũng may, Minh ngổ ngáo nhưng khá xinh với mái tóc xù bất cần.
Nhậu và ca hát không phải là thứ tôi thích, nhưng ở một mình cái xứ lạnh lẽo này tôi biết làm gì cho hết ngày. Ăn tục và nói phét vốn là đặc tính của những người bất tài, nhậu với các ông bà nghệ sĩ thì sức chịu đựng của phàm nhân như tôi khó mà không bỏ về. Tuy nhiên, tôi lại chẳng có lý do gì để bỏ lỡ một cơ hội gặp gỡ với một người duyên dáng như Minh. Vì thế, tôi chỉ góp chuyện ở mức độ lịch sự, phần còn lại của tôi dành cho Minh. Tôi chưa đọc thơ Minh, nhưng cách biểu đạt cũng như sự diễu cợt của cô cho phép tôi tin thơ của cô hay.
Tôi nói nhỏ với Minh, nếu không có em hôm nay, Đà Lạt không có gì.
Minh cười, nếu không có em, anh không lên Đà Lạt làm gì, đúng không?
Đúng vậy, tôi bảo, anh không biết lên Đà Lạt làm gì cho đến khi gặp em.
Minh cầm ly rượu, chào ông anh đáng yêu một ly.
Tôi cầm ly bia, chào em gái dễ thương nhất Đà Lạt.
Thảo chen vào, chào hai anh chị xạo ke vui vẻ.
Ông cầm đàn lên tiếng, đứa nào không xạo là ngu.
Một ông khác nghiêm trang nói, trong số những kẻ xạo xược được người ta ngưỡng mộ nhất, có lẽ không ai khác hơn là những lãnh tụ chính trị và bọn nhà văn nhà báo xu phụ, khi họ cấu kết với nhau để tạo nên những đại tự sự.
Tôi nhìn người vừa nói, anh ta để râu và đeo kính cận, không biểu cảm.
Câu chuyện đùa cợt bỗng trở nên bi phẫn và sôi động. Niềm tin và xương máu con người được trao cho những kẻ bất nhân. Họ nói và chửi thề.
Tôi cũng bị cuốn theo dòng thời sự. Lịch sử bị thao túng và con người mãi mãi đóng vai tốt thí cho những tham vọng quyền lực.
Thảo cầm ly rượu lên. Thôi nào, hỡi đồng bào không cần đứng sau lưng tôi nhưng hãy uống cạn chén đắng này cho trọn kiếp chó mèo… dzô…
Tôi không dzô nổi. Cầm cái ly lắc lắc, tôi nói với Minh, thơ mãi mãi là một cái đẹp chân thật nâng con người lên với trời cao.
Đôi mắt Minh long lanh không chỉ vì rượu mà còn rạng ngời bởi một niềm hạnh phúc bất chợt. Tôi muốn hôn khuôn mặt tràn đầy phấn khích ấy. Rồi tôi đã ôm Minh và hôn khuôn mặt chất chứa nỗi hiến dâng giữa đất trời, trước khi nàng lên xe về.
Quay vào nhà Thảo, tôi ngã người trên salon.
11.
Tôi tỉnh dậy khi trời chưa sáng hẳn. Thảo cũng đã thức, giặt quần áo và nấu nước. Thảo hỏi, anh muốn uống cà phê gì? Tôi nói, cho anh ly cà phê đen. Đầu óc tôi nhẹ tênh, dường như không một chút ký ức hay dư hương nào còn đọng trong tôi. Tôi bước ra sân làm mấy động tác thể dục và hít thở sâu cái mùi lạnh của hoa cỏ. Phía xa là núi. Dưới chân tôi, những vườn rau xanh mướt.
Thảo mang hai ly cà phê ra hàng hiên. Ngồi xuống cạnh Thảo trên chiếc băng dài, tôi quàng vai và hôn tóc Thảo. Tôi ngưỡng mộ những con người đơn độc như Thảo như Đồng Xanh như Đồng Cỏ. Tự do là khát khao của một trí tuệ thức tỉnh. Tự do cũng là khát vọng của một thân xác khỏe mạnh. Tình yêu và tình dục thiếu tự do là một tình yêu tình dục đày đọa.
Bầu trời trước mặt tôi sáng dần lên như mặt đất được giải thoát. Tâm hồn tôi vươn ra như những cành lá và bay đi. Tôi biết rằng, dù có hay không có Đồng Xanh hoặc Đồng Cỏ, tôi vẫn sống đời mình như một kẻ lạ và lạc lối. Tôi sẽ mãi mãi như thế. Mãi mãi đi tìm một giấc mơ không có thật. Đồng Xanh từng nói, em không phải là giấc mơ của anh. Nhưng tôi vẫn chỉ thấy Đồng Xanh là một giấc mơ không bao giờ hiện thực, ngay cả khi tôi ngồi bên và nắm chặt tay nàng. Khoảng cách giữa Đồng Xanh và tôi là sự ngưỡng vọng. Đồng Xanh cũng từng nói, ngưỡng vọng là bản chất của tình yêu. Nhưng Đồng Xanh cũng chưa bao giờ là người yêu của tôi.
Thảo hỏi, hôm nay anh sẽ làm gì?
Quả thật, tôi không biết phải làm gì ngoài việc tìm kiếm đồng xanh trong lòng phố. Đồng Xanh còn muốn gặp tôi không, tôi cũng không biết. Chào Thảo, tôi về khách sạn tắm rửa rồi nằm ngủ tiếp.
Không ngủ được, tôi mở điện thoại. Có một tin nhắn của Minh từ đêm qua, “Chúc anh ngủ ngon”. Tôi nhắn lại, “Tôi đã ngủ và đã thức. Chúc em vui”. Không muốn nói gì thêm, tôi mơ màng nhớ lại hình ảnh Đồng Xanh và bà mẹ trong quán ăn. Có điều gì đó bí ẩn xô đẩy tôi đến một thế giới khác. Không trọng lượng, phi giới tính và không cảm xúc. Ở đó không có khái niệm vô luân, sự tồn tại duy nhất là ước muốn tồn tại và tồn tại bằng ước muốn. Và khi thế giới chỉ là những ước muốn, Đồng Xanh, bà mẹ và tôi xuyên qua nhau tạo nên một thực thể khác, vừa thống nhất vừa cá biệt.
Tôi nhận ra tôi đang chìm trong những ảo ảnh. Không muốn sự u ám vây bám mình, tôi đi bộ ra phố.
Một lần nữa, tôi đối diện với Đồng Xanh và bà mẹ ngay trước hàng hiên một quán café. Tôi gật đầu chào và đứng đợi. Đồng Xanh giới thiệu, mẹ em mới lên chơi. Tôi chào bà lần nữa. Đồng Xanh giới thiệu tôi, anh Vĩnh là người vẫn giúp con tìm sách. Bà nhìn tôi có chút soi mói, chỉ hơi mỉm cười. Cũng phảng phất nét khinh bạc như Đồng Xanh. Quá khó với tôi để có thể xã giao, tôi nói, chị và Đồng Xanh đi chơi vui ạ. Đồng Xanh đỡ lời, em dẫn mẹ đi mua ít đồ. Anh cũng vui nhé. Thêm một lần chào. Và tôi nhìn theo họ như tôi đã làm thế trong quán ăn hôm qua.
Tôi tự nhủ, duyên nợ. Tôi để chân tôi bước đi, tới đâu thì tới.
12.
Đồng Cỏ nhắn tin cho tôi, “Em vừa tự bóp cổ mình, có một khoái cảm rất lạ. Rồi em bóp mạnh hơn và lâu hơn, em nhận ra chết vừa là một khoái cảm tính dục, vừa sâu thẳm và bí ẩn. Em đã khóc”. Tôi nhớ lại, tôi cũng đã từng bóp cổ Đồng Cỏ trong một lần làm tình, như một khoái cảm khổ dâm mà nàng muốn. Đồng Cỏ bảo, sao lần đó anh không bóp cổ cho em chết đi. Tự sát có thể là một chọn lựa tốt, nhưng giết người sẽ là tội ác. Tôi nói, em chết thì anh chỉ còn cách nhảy lầu. Tôi không hiểu điều gì đang xảy ra với Đồng Cỏ. Tại sao em tuyệt vọng? Không phải em đang yêu Tấn và Tấn cũng yêu em sao? Anh có thể làm gì? Không phải em đã ước ao được cô đơn an tĩnh cho một tình yêu lớn không tình dục, không giới tính? Không phải em đã từ bỏ những phiền toái của ràng buộc?
Không còn thuộc về nhau, nhưng nỗi buồn của Đồng Cỏ cũng như tôi vẫn được chia sẻ. Chúng tôi vẫn lo lắng cho nhau. Và tôi vẫn mất ngủ mỗi khi cảm nhận một Đồng Cỏ buông thả trên giường với Tấn. Tôi nghĩ, nếu Đồng Cỏ yêu bất kỳ một ai đó, không phải một người bạn như Tấn, chắc tôi không khốn khổ đến thế.
Yêu Đồng Cỏ hơn bao giờ hết, nhưng tôi cũng thật sự không muốn làm tình với nàng nữa. Có thể điều ấy không làm cho Đồng Cỏ bất ngờ, nhưng sẽ buồn, cho dù nàng cũng muốn như thế. Tôi ở trong và ngoài nỗi đớn đau của chính mình, chìm đắm và chiêm ngắm nó.
Đồng Cỏ gởi cho tôi xem mấy tấm hình mới đi nối tóc. Nàng hỏi, đẹp không? Tóc dài, nhìn Đồng Cỏ dịu dàng hơn, nhưng cũng u uất hơn. Tôi bảo, rất quyến rũ. Đồng Cỏ cũng khoe, nàng mới mua một sợi dây chuyền phong thủy. Nàng nói, em muốn thay đổi. Tôi không tin mấy thứ hên xui vận hạn đổi đời vớ vẩn, nhưng sợi dây chuyền mỏng mảnh ấy ít ra đã làm cho vẻ đẹp phụ nữ của nàng trở nên duyên dáng dễ thương hơn. Và nó cũng làm sáng một vùng da thịt mịn màng vốn gợi cảm trở nên hấp dẫn hơn.
Cơ may đến bất ngờ, một tổ chức của Mỹ dành cho các nhà làm phim độc lập đã chấp thuận cho Đồng Cỏ qua Holywood tham dự một học bổng nghiên cứu nửa năm. Đồng Cỏ báo tin cho tôi và nói sẽ đi vào cuối tháng sau.
Dù sao, tôi cũng mừng cho Đồng Cỏ. Chúng tôi sẽ không gần nhau ít nhất sáu tháng, thời gian đủ để làm phai mờ những phiền muộn, cũng như có thể giúp chúng tôi bình tĩnh nhìn lại mối quan hệ không bình thường của mình.
Cũng bất ngờ không kém, Đồng Cỏ tỏ ý cho tôi biết, nàng sẽ không gặp tôi nữa. Tôi nghĩ, Đồng Cỏ muốn dành hết khoảng thời gian còn lại cho Tấn. Không tránh khỏi hụt hẫng, tôi tự nhủ, thế là xong một mối tình.
Lòng tôi như một bãi hoang. Dấu tích đổ nát theo chân tôi đi. Thời gian sẽ không còn là thời gian của trái đất quay tròn ngày và đêm, tôi sẽ phải sống với sự dằng dặc của trống vắng.
13.
Mưa đổ xuống đêm một vũng lầy. Mưa đổ xuống ngày một nỗi chán chường mệt mỏi. Tôi mắc mưa giữa phố. Đồng Xanh chạy xe ngang qua, nàng thấy tôi nên quay lại. Đồng Xanh nói, lên xe đi anh. Tôi kéo vạt sau của chiếc áo mưa cánh dơi lên, ngồi sau lưng nàng và trùm đầu che. Đồng Xanh vọt xe đi. Tôi không thắc mắc nàng sẽ chở tôi đi đâu. Ôm eo nàng và ngồi sát vào người nàng, tôi nghĩ, cứ mưa đi. Mưa cho tới kiếp sau tôi cũng vui, cho dù rất lạnh.
Vừa ra khỏi trung tâm thành phố thì mưa tạnh hẳn. Tôi sung sướng nhìn trời đất bao la. Càng đi càng hẻo lánh hoang dã. Cuối cùng Đồng Xanh cũng dừng lại trước một ngôi nhà gỗ, hiu quạnh bên sườn đồi. Đồng Xanh hỏi, nếu cho anh ở đây một mình, anh dám ở không? Tôi cười, anh chưa bao giờ có ý định trở thành một thiền giả. Nhưng nếu có em, thì anh ở đâu cũng được. Đồng Xanh bảo, ông xạo quá. Nàng đẩy cửa bước vào. Căn nhà trống trơn. Đồng Xanh nói, anh tự kiếm chỗ ngồi đi. Em nấu nước uống.
Một ông già gân guốc khỏe mạnh nhưng phong thái ung dung bước vào. Có vẻ như ông vừa làm vườn về. Tôi đứng dậy chào. Ông chỉ gật đầu. Đồng Xanh giới thiệu, anh Vĩnh, một người bạn. Quay qua ông già, Đồng Xanh nói, thầy em. Tôi cũng nhận thấy ông giống một ông đạo.
Đó là người đàn ông đã đưa Đồng Xanh về nhà khi nàng bị một trong những ông dượng đầu tiên của mẹ bỏ lại trong một cửa hàng bán đồ lưu niệm. Từ ngày xa xưa đó đến nay, ông vẫn là người đáng tin cậy nhất của Đồng Xanh. Ông giải đáp những mâu thuẫn của cuộc sống và dạy nàng sự khôn ngoan cho một người yếu thế. Ông dìu dắt Đồng Xanh đi qua những nỗi buồn đau và sự thiếu thốn tình yêu thương. Ông cũng dạy nàng cách thấu hiểu người khác và sự đồng cảm với những bất hạnh. Nhưng trên hết, ông mang đến cho nàng sức mạnh của sự cô độc và khả năng chiến thắng nỗi cô đơn.
Ông không tu tập và cũng không dạy Đồng Xanh cách tu tập. Ông không sống như người suy tưởng và cũng không mở lối tư duy cho Đồng Xanh. Nhưng ông đã sống như một hành giả trong cuộc mưu sinh và tồn tại như một người vô cầu.
Tất cả những điều ấy đã giúp cho Đồng Xanh thoát khỏi ảnh hưởng của một người mẹ đa tình truân chuyên và những ông dượng vô nguyên tắc để không khinh rẻ tình yêu và ghê tởm tình dục.
Ông thầy nói với tôi về mùa màng và thời tiết như thể chính ông làm ra mùa màng và tạo nên thời tiết. Tôi cũng hơi ngạc nhiên, làm thế nào mà người nông dân này có thể tự tại và uyên áo đến thế.
Ông nói, thiên nhiên không phải là cái ta cần chế ngự, mà thiên nhiên đòi hỏi chúng ta sự thuận thảo. Anh hãy cứ đi ra đồng và đổ mồ hôi xuống đất, mặt đất không chỉ cưu mang anh mà mặt đất còn ban tặng anh ý nghĩa và niềm vui, sức khỏe và sự an bình.
Tôi có thể chiêm nghiệm điều ấy, nhưng tôi không thể cày cuốc để mưu tìm hạnh phúc. Tuy nhiên, tôi vẫn hiểu, tôi không được phép xa rời mặt đất. Tôi phải biết cách nằm xuống đất để tự hồi phục mình.
Chúng tôi cùng ăn trưa với nhau. Chỉ có rau và ít đồ khô, nhưng Đồng Xanh đã biến những thứ bình dị ấy thành cầu kỳ và mang hương vị Tây. Tôi ăn được rất nhiều nhưng vẫn thấy nhẹ bụng.
Câu chuyện của chúng tôi vẫn không dứt cho đến khi Đồng Xanh phải về vì công việc. Tôi nghĩ, đây là người đàn ông mà tôi sẽ phải gặp lại, không chỉ như một người thân thiết của Đồng Xanh, mà còn là người có thể cho tôi thấy thế giới ở một góc độ khác, minh triết gần gũi và đẹp đẽ hơn.
14.
Tâm trạng tôi có chút thay đổi. Tôi cần chậm lại. Đồng cỏ giờ xa vắng. Đồng xanh thì vẫn mơ hồ bí ẩn. Thảo bảo tôi đến chỗ nàng chơi. Minh đang ở đó. Tôi chợt nhớ ra, lần trước tôi đã ôm hôn Minh, rất bốc đồng. Có lẽ tôi cần phải xin lỗi về sự đường đột này. Nhưng khi gặp Minh và thấy nàng tươi vui, tôi lại nghĩ, hôn Minh là đạo lý. Không phải Minh cũng chờ đợi điều ấy sao? Tôi không thấy một khoảng cách nào với Minh. Gần gũi và dễ chịu, Minh tạo ra sự thoải mái. Không phải uốn lưỡi đắn đo. Không phải bận tâm suy nghĩ. Minh là sự an bình tự nhiên. Minh không cần được ngưỡng vọng. Minh là một bạn nhậu tuyệt vời, cũng như Thảo. Vì thế, lần gặp lại này, chúng tôi như những người bạn cũ, thân thuộc và cởi mở. Và chúng tôi tán dóc về mọi thứ.
Minh và Thảo hôn nhau. Tuy bất ngờ, nhưng tôi thấy vui. Và tôi nói, sao không cho tôi vui chung. Họ rời nhau và chừa cho tôi một khoảng trống, tôi chen cái mặt của tôi vào. Họ cùng hôn tôi. Tứ hải giai huynh đệ. Có mỗi điểm này, Khổng Phu Tử người nước Lỗ nói đúng. Xã hội chủ nghĩa bất diệt.
Tán dóc cũng vui nhưng chưa đủ. Chúng tôi bày trò hủy diệt nhau. Mỗi người một kịch bản và tự làm đạo diễn. Tôi để cho hai cô làm trước.
Thảo đặt cái bàn nhỏ ra giữa nhà rồi bảo tôi ngồi lên và cho tôi tự chọn cách ngồi. Tôi ngồi lên bàn theo tư thế thiền. Minh được yêu cầu giúp nàng đi lấy bát nhang và để trước mặt tôi. Tất cả đồ chúng tôi đang ăn biến thành đồ cúng.
Tôi được lên bàn thờ. Thảo và Minh tế sống tôi. Gã tình nhân lang chạ đã chết. Lúc đầu, tôi buồn cười và cười ngặt nghẽo. Thảo bảo, chết rồi không được cười. Tôi nói, anh ngậm cười nơi chín suối mà. Minh nói, muốn cười thì chỉ được cười tủm. Khi cả hai thắp nhang và vái vong tôi ba lạy, tôi thật sự không cười nổi nữa. Thảo yêu cầu tôi ngồi yên làm một kẻ đã chết. Rồi cả hai tiếp tục uống, tất nhiên tôi cũng được cúng từng ly theo đà uống của họ. Họ uống như hai người yêu nhau, trầm tĩnh và đắm đuối. Tôi đoán họ sẽ làm tình trước mặt tôi như một tuyên ngôn, đàn ông đã chết. Nhưng không, đàn ông đã chết mà không cần phải được bố cáo. Trong thế giới của họ, đàn ông chỉ là đồ trang trí.
Tôi ước có Văn ở đây, lúc này để cùng tôi diễu cợt cái chết như chết chỉ là một trò đùa của sự sống. Tuy nhiên, tôi xao xuyến và khó thở cho dù tôi biết chẳng có gì hệ trọng.
Không cần trò chơi kết thúc, tôi bước xuống, đăm chiêu và mệt mỏi. Tôi như vừa qua một cuộc tử nạn, lặng lẽ rót rượu uống một mình. Rồi tôi nằm xuống bên họ. Tôi muốn chết thật sự. Đồng xanh và đồng cỏ ở đâu, tôi không biết. Tôi muốn làm con chó của Đồng Xanh. Tôi muốn làm con mèo của Đồng Cỏ. Thế giới tôi vật vờ chỉ là những dự phóng xô lệch. Tôi như kẻ chết trôi. Vô định và vô nghĩa. Nhưng Thảo và Minh không cho tôi chết. Họ đổ rượu vào miệng tôi. Tôi sặc sụa và ngồi bật dậy. Tôi nghĩ, tôi sẽ phải hiếp họ. Nhưng tôi đã lao vào ôm một khoảng trống và ngã xuống.
Thảo nói, ổng say rồi. Để yên cho ông ấy ngủ.
15.
Đồng Cỏ đã đến Mỹ. Nàng nhắn cho tôi, em mệt và cô đơn. Tôi không biết nói gì. Tôi đã ở ngoài đồng cỏ, xa vời cả khoảng cách và tình cảm. Bùi ngùi, tôi chúc nàng ngủ ngon. Đồng Cỏ bảo còn sớm, nhưng em sẽ ráng ngủ cho quen múi giờ. Tôi không còn nhắn cho nàng như trước kia, ôm em suốt đêm. Tôi im lặng mặc niệm. Nhưng tôi không thể quên bất cứ điều gì. Đồng thời, cũng quá nhiều mất mát, tôi không còn thấy Đồng Cỏ trinh bạch như cách chúng tôi đã yêu nhau. Con mèo con dễ thương giờ đã u hoài đầy trong mắt. Đồng Cỏ yêu Tấn nhưng không hạnh phúc. Có thể cũng như tôi, Đồng Cỏ chạy đuổi theo những ảo ảnh của tình yêu, vọng tưởng về hạnh phúc và đau khổ. Vì thế, nỗi cô đơn chẳng những không được lấp đầy mà còn bị thương tổn hơn. Tôi xót xa Đồng Cỏ yếu đuối. Tôi thương Đồng Cỏ bé bỏng.
Đồng Cỏ đã sống một mình và sẽ mãi mãi một mình ngay cả khi có người yêu như tôi, như Tấn, như những người đàn ông khác.
Còn tôi thì sao? Tôi cũng mãi mãi một mình và nhận biết sự một mình ấy không chỉ như một thách đố mà còn là một niềm kiêu hãnh. Tôi đi qua trần gian này và sẽ không ngoảnh lại. Nhưng tôi yêu nó như tôi yêu đồng cỏ, tôi ngưỡng vọng nó như tôi ngưỡng vọng đồng xanh.
Tôi như kẻ lỡ đường chờ một chuyến xe. Nhưng tôi đã từ chối mọi cơ hội, tôi không để kẻ khác quyết định số phận mình. Và tôi còn lại với tôi như kẻ lạc lõng.
Không một ai chờ tôi ở phía trước. Cũng không một ai còn lại phía sau. Nỗi cô đơn tuyệt đối mà Đồng Cỏ mong ước đạt tới, cũng như nỗi cô đơn của Đồng Xanh hằng có vẫn tồn tại như thế này?
Vũng lầy chôn vùi chúng ta.
Đồng Cỏ nhắn, em nhớ lại giai đoạn sống ở Hongkong, cũng một mình, nhưng không trơ trọi như ở Mỹ bây giờ. Có thể vì Hongkong chật chội và gần gũi, quay qua đụng vào cái này, quay lại chạm vào cái kia. Còn Mỹ thì dàn trải, mênh mông quá. Sự trơ trọi làm em không đứng vững. Cũng có thể em bị covid rồi. Ói và ho. Biết đâu em sẽ chết ở đây.
Tôi lo lắng, nhưng không biết làm sao. Tôi nhắn lại, em ráng bình tĩnh. Có thể chỉ là dị ứng với khí hậu, thời tiết.
Cho đến mấy ngày sau, Đồng Cỏ vẫn không nhắn gì cho tôi. Sống một mình và chết một mình, lẽ nào sự bi thương và lớn lao ấy đã đến giờ hoàn tất?
16.
Tôi gặp lại Đồng Xanh như một phao cứu sinh giữa biển. Nàng biết tôi không ổn nhưng không hỏi gì. Đồng Xanh chăm sóc tôi hơn như bản chất của một phụ nữ với một đứa bé đáng thương. Lòng đầy biết ơn, tôi cũng cảm thấy mình gần gũi Đồng Xanh hơn. Nàng đưa tôi trở lại gặp ông thầy và chúng tôi cùng đi vào rừng.
Ông thầy dẫn đường. Tận heo hút, một ngôi nhà gỗ khang trang lẫn trong cây cỏ. Ở đó, một cặp vợ chồng già tận hưởng thiên nhiên hoang dã. Họ vui mừng khi thấy chúng tôi.
Người chồng nói với ông thầy, mấy hôm nay mưa quá, chúng tôi gần như cạn hết thực phẩm. Tuy nhiên, gà thì vẫn đầy chuồng.
Ông thầy cười ha ha, chúng tôi cũng chỉ cần có thế thôi.
Ông thầy mang vào một bao khoai, nói mưa thì đã có khoai cho ông bà nướng đây.
Mỗi lần đến thăm họ, ông thầy đều mang theo một bao đầy, củ quả và rượu. Sau khi uống một tuần trà nóng, Đồng Xanh vào bếp phụ bà vợ làm gà. Phụ nữ cũng có những chuyện riêng của họ.
Một nồi cháo gà thơm phức. Bản chất cao ngạo và cô độc không làm cho Đồng Xanh quên chăm sóc mọi người. Nàng cũng giục tôi ăn. Giữa những câu chuyện về mùa màng thời tiết, ăn uống là một lạc thú, nhất là giữa những người làm ra thức ăn này, trực tiếp từ bàn tay của họ, việc ăn không chỉ là thụ hưởng thành quả lao động, mà nó hòa quyện cuộc sống, ý nghĩa và hạnh phúc một cách tự nhiên nhất. Cũng chưa bao giờ tôi thấy việc tiết chế, ăn chay hay coi thường chuyện ăn uống lại đần độn đến thế. Thưởng thức món ăn bao giờ cũng là một nghệ thuật, nó cũng không khác gì nghệ thuật uống rượu, cà phê hay trà đạo. Sự tinh tế hay triết lý từ nghệ thuật pha chế, nấu nướng đến khuôn phép thưởng thức chẳng phải đã là công phu góp nhặt từ bao đời đó sao. Tu là đạo, ăn cũng là đạo. Sự tao nhã cũng như phong cách tận hưởng ăn uống là một nghệ thuật sống, đẳng cấp của văn minh.
Tôi nhớ đến Đồng Cỏ. Nhìn Đồng Cỏ ăn, tôi thấy sự sung sướng thỏa mãn của một người biết giá trị của lạc thú trần gian.
Bên cạnh tôi, lại là một Đồng Xanh khoan thai nhỏ nhẹ. Cho dù rất trái ngược, nhưng tôi lúc nào cũng thấy Đồng Xanh và Đồng Cỏ là một. Tôi yêu Đồng Xanh cũng như Đồng Cỏ. Họ là một phụ nữ của tôi, cho dù Đồng Xanh chưa bao giờ yêu tôi, Đồng Cỏ đã bỏ tôi. Ăn và yêu là trần gian thiết tha của tôi.
Ăn xong, tôi và Đồng Xanh ra ngoài đi dạo. Lòng tôi hân hoan, tôi như rừng cây lao xao gió, Đồng Xanh như mặt đất bao dung. Tôi như có cả bốn mùa xuân hạ thu đông đang ôm lấy. Đồng Xanh như tất cả thời gian độ lượng. Chưa bao giờ tôi thấy mình an bình và hạnh phúc đến thế. Sự giản dị và nguyên sơ trong nhận thức tôi về hiện tại mới trong lành làm sao. Tôi không còn băn khoăn mình có được yêu hay không. Cũng không bận tâm mình sẽ phải làm gì. Tôi đang bước đi như một kẻ sống sót sau một suy tàn tận diệt của những điều đã cũ. Tôi nghe tiếng thác đổ và tôi biết cuộc sống vẫn huy hoàng và mạnh mẽ, như tôi, như Đồng Xanh, như ông thầy và ông bà lão kia.
Tôi nhìn qua Đồng Xanh và Đồng Xanh cũng nhìn tôi. Mỉm cười với nhau, tôi biết một cách nào đó, chúng tôi đang hòa vào nhau như sự thấu hiểu. Sự kiêu hãnh lạnh lùng vốn dĩ trong nỗi cô đơn tuyệt đỉnh của Đồng Xanh đã trở nên khoan hòa và nhân hậu.
Tôi nói với Đồng Xanh, em như một người mẹ của những đứa trẻ mồ côi.
Không. Đồng Xanh bảo, em chỉ là một đứa trẻ con háo thắng nhưng không biết giữ gìn chiến thắng, cũng như chiến lợi phẩm. Em sẽ mất anh, ngay sau khi em thuộc về anh. Em không muốn mất anh, anh hiểu không?
Tôi gật đầu. Anh sẽ coi như em chưa nói gì.