Lê Học Lãnh Vân

1) Một người chịu tù đày hơn mười lăm năm vì quan điểm về tổ chức xã hội của anh khác với quan điểm chính thống. Quan điểm ấy được trình bày ôn hòa trong tinh thần xây dựng.

Ngày ra tù, Lời Chào Đầu Tiên của anh Thức gởi “quý đồng bào thân yêu” mang ba thông điệp chính, lời cám ơn các người ủng hộ anh, thông báo về “đặc xá cưỡng bức” và chia sẻ ngắn gọn về tương lai.

Lời kể điềm đạm về “đặc xá cưỡng bức” cho thấy anh Thức chỉ thông báo cho mọi người những gì đã xảy ra chứ không để tình cảm yêu ghét trong đó. Dù không đồng ý với “đặc xá cưỡng bức” này, việc mà anh thấy liên quan tới “chuyến công du Hoa Kỳ của ông Chủ tịch nước”, anh vẫn nhận xét rằng chuyến đi ấy “mang hy vọng về sự chuyển đổi mạnh mẽ cho đất nước trong tương lai”.

Vài dòng về tương lai, anh tin “vào một cuộc chuyển mình vĩ đại không thể đảo ngược” của dân tộc. Anh mong đồng bào giữ vững niềm tin rằng “mọi năng lượng giận dữ tích tụ” sẽ được chuyển biến thành năng lượng ôn hòa cho tiến trình chuyển đổi vĩ đại đó.

2) Các anh chị cảm nhận gì về Lời Chào Đầu Tiên đó?

Tuần rồi chúng tôi tham dự một buổi thảo luận về đạo Phật và Khổ. Những người đọc nhiều và sâu về đạo Phật hiểu rằng Khổ không nằm nơi sự vật bên ngoài ta, mà nằm chính nơi ta nhìn và đối xử với sự vật ấy. Đạo Phật không phải chốn ta tới cầu xin không còn điều khổ đến với ta, mà là chốn ta học cách để lòng ta không còn thấy điều nào khiến ta khổ cả.

Cảm nhận của tôi khi đọc Lời Chào Đầu Tiên là không còn thấy điều nào ngăn cản niềm tin của anh Thức “vào một cuộc chuyển mình vĩ đại không thể đảo ngược”! Không bản án nào, không tù đày, không lòng căm tức, thù hận nào ngăn cản được niềm tin ấy. Chẳng những chúng không ngăn cản được, mà chúng không thể hiện diện trong lòng anh Thức. Bởi, anh đã ngộ được cái lẽ đương nhiên của “tiến trình chuyển đổi ôn hòa” ấy được dẫn dắt và thúc đẩy bởi kiến thức, tấm lòng hướng về đạo lý. Trí tuệ khiến anh không còn thấy điều nào ngăn cản được trào lưu ngày càng mạnh mẽ đó.

3) Sáng hôm nay, Sài Gòn vĩnh biệt cụ Nguyễn Đình Đầu, nhà trí thức lớn với nhiều công trình đồ sộ quý giá, cũng là người trung thực, đàng hoàng, được nhiều người, nhiều giới kính mến. Lễ tang tổ chức giản dị, khiêm tốn, thực tình giữa một xã hội có quá nhiều phù phiếm, khoe khoang, giả dối...

Xa hơn, vài tháng trước, bước chân, nụ cười, cách sống, cách tu hành của thầy Minh Tuệ làm bừng lên đốm sáng giản dị, khiêm tốn, thực tình. Những đốm sáng ấy được nhận ra và khen ngợi bởi nhiều Phật tử và người dân bình thường trong một môi trường xã hội tu hành đang xuất hiện không ít ma tăng...

Hôm nay, Lời Chào Đầu Tiên của anh Thức cũng cho thấy những điểm sáng tương tự. Văn phong, ý tứ giản dị và minh bạch, lập luận hữu lý, tầm nhìn về tương lai đất nước được trình bày gọn và thẳng thắn, không vòng vo uốn éo, không làm dáng cầu kỳ. Chân thật luôn có giá trị của chân thật, đi đôi với minh triết, nó có sức mạnh mềm lay động lòng người!

4) Theo dõi các động thái của chính trị Việt Nam, cũng không khó nhận ra những điểm được-cảm-nhận-là sáng tương tự. Việc chuyển giao quyền lực tương đối êm so với được dự đoán. Các ồn ào tấn công vào những thể hiện “cởi trói” hay kêu gọi tinh thần can đảm và nhận trách nhiệm suy nghĩ được dàn xếp cho lắng xuống. Và có lẽ rõ rệt hơn là động thái trên-cả-ngoại-giao của Việt Nam với các quốc gia, các liên minh trên thế giới và trong khu vực. Bài viết này thấy tinh thần ôn hòa, cởi mở trong lời của ông Tô Lâm tại trường Đại học Columbia tối qua, một tinh thần đối kháng với “chính trị cường quyền, sử dụng hoặc đe dọa sử dụng vũ lực trong quan hệ quốc tế”. Chính sách phát triển của Việt Nam sẽ dựa trên tinh thần của một quốc gia có trách nhiệm, trên quan hệ hữu hảo đa phương và trên nền tiến bộ vượt bậc của giai đoạn cách mạng công nghiệp lần thứ tư.

Bài viết này mong rằng khi Việt Nam tập trung được quyền lực chứ không chia năm xẻ bảy, Việt Nam không dễ nhân nhượng các yêu sách chủ quyền ngang ngược. Việt Nam cất tiếng đúng với bản sắc của mình.

Vận mệnh lớn, sự nghiệp lớn nên bỏ qua tiểu tiết. Sự mềm dẻo là cần thiết giữ mình cách xa chiến tranh và tận dụng thời cơ từ khoảng trống của hai thế lực siêu cường đang đối đầu để vừa phát triển mau vừa tiến hành “một cuộc chuyển mình vĩ đại không thể đảo ngược”. Trong chừng mực đó, bài viết này thấy cây tre có sức mạnh của cây tre. Và cũng có nên cám ơn lễ động thổ kênh đào Phù Nam vì góp phần thúc đẩy?

Có sự đồng cảm nào, hỗ trợ nhau nào, dù tự giác hay tự phát, giữa Lời Chào Đầu Tiên và các sự việc lớn đang xảy ra cho đất nước hay không? Có sự cùng nhìn về một hướng giữa các tầm nhìn xa, lớn một cách độc lập nhau không?

Việt Nam đang đứng trước vận hội dùng thời cơ quốc tế làm đòn xoay phát triển lịch sử. Xin chúc mừng những người cầm trách nhiệm lớn hôm nay! Chúc các vị tận dụng được thời cơ này!

Ngày 23 tháng 9 năm 2024