Danh ngôn
Trong mọi cộng đồng, chúng ta cần một nhóm thiên thần gây rối.
We need, in every community, a group of angelic troublemakers.
(Bayard Rustin – trích bài phát biểu tại New York City 1963)
Trong mọi trường hợp, chắc chắn rằng sự thiếu hiểu biết, đi kèm với quyền lực, là kẻ thù tàn bạo nhất có thể có của công lý.
It is certain, in any case, that ignorance, allied with power, is the most ferocious enemy justice can have.
(James Baldwin - No Name in the Street 1972)
Các cuộc cách mạng và các cá nhân có thể bị giết hại, nhưng bạn không thể giết chết các ý tưởng.
While revolutionaries and individuals can be murdered, you cannot kill ideas.
(Thomas Sankara, một tuần trước khi bị ám sát, 1987)
Không có cảm giác nào cô đơn hơn việc bị chính đất nước mình trục xuất.
There's not a more lonely feeling than to be banished by my own country.
(Kiyo Sato – Kiyo’s Story 2009)
Ban Biên tập
Địa chỉ liên lạc:
1. Thơ
tho.vanviet.vd@gmail.com
2. Văn
vanviet.van14@gmail.com
3. Nghiên cứu Phê Bình
vanviet.ncpb@gmail.com
4. Vấn đề hôm nay
vanviet.vdhn1@gmail.com
5. Thư bạn đọc
vanviet.tbd14@gmail.com
6. Tư liệu
vanviet.tulieu@gmail.com
7. Văn học Miền Nam 54-75
vanhocmiennam5475@gmail.com
Tra cứu theo tên tác giả
- A. A. Fadeev
- A. Puskin
- A. T.
- Abdulrazak Gurnah
- Abraham F. Lowenthal
- Ace Le
- Ace Lê
- Adam Gopnik
- Adonis
- Adrian Horton
- Agi Mishol
- Ajar
- Akiko Miki
- Alain Guillemin
- Alan Phan
- Alăng Văn Gáo
- Alăng Văn Giáo
- Aldous Huxley
- Aleksandr Griboedov
- Alesandr Blok
- Alex Marshall
- Alex Smith
- Alex Thai
- Alex-Thái Đình Võ
- Alexander Fadeev
- Alexander Solzhenitsyn
- Alexandra Alter
- Alexandre FERON
- Alice Munro
- Alina Lesik
- Alison Flood
- Allen Ginsberg
- Amanda Gorman
- Amartya Sen
- Amelia Glaser
- Amos Oz
- An Nam
- Anatole France
- Anatoly Gavrilov
- Anders Olsson
- André Breton
- André Menras
- André Menras – Hồ Cương Quyết
- André Menras Hồ Cương Quyết
- Andrea Hoa Pham
- Andrea Kendall-Taylor
- Andreas Fulda
- Andreas Wimmer
- Andrew Postman
- Andy Cao
- Anh Anh
- Anh Hồng
- Anh Hồng (nhà thơ)
- Ánh Liên
- Anh Nhi
- Anh Văn
- Anika Zeller
- Anna Akhmatova
- Anna Maria Bracale Ceruti
- Anna Mitchell
- Anne Carson
- Anne Hébert
- Anne Henochowicz
- Annie Ernaux
- António Jacinto
- Antôn Nguyễn Trường Thăng
- Archimedes L.A. Patti
- Arlette Quỳnh Anh Trần
- Arnold Schwarzenegger
- Arthur Koestler
- Arty Abel
- Arvind Subramanian
- Augustina
- Aurélie Coulon
- Aurelien Breeden
- Ba Sàm
- Bá Thụ Đàm
- Bạch Cúc
- Bạch Hoàn
- Bách Mỵ
- Bách Thân
- Bạch X. Phẻ
- Bạch Xuân Phẻ
- Bakhtin
- Ban Mai
- Bàn Văn Thòn
- Ban Vận động Văn đoàn Độc lập Việt Nam
- Bảo Huân
- Bảo La
- Bảo Nhi Lê
- Bảo Ninh
- Bảo Phác
- Bão Vũ
- Barbara Demick
- Bashô
- Batrioldman
- Bauxite Việt Nam
- Bắc Đảo
- Bắc Phong
- Bằng Việt
- BB Ngô
- Bei Dao
- Benjamin Péret
- Benjamin Ramm
- Bertolt Brecht
- Bertrand Russell
- Bettina Rheims
- Bích Ngân
- Biếm họa
- Biên Cương
- Biệt Hiệu
- Bilahari Kausikan
- Billy Collins
- Bình Nguyên Lộc
- Brahma Chellaney
- Branko Milanovic
- Brett Reilly
- Brian Pascus
- Brian Wu
- Brice Pedroletti
- Brodsky
- Bryan
- Bùi An
- Bùi Bảo Trúc
- Bùi Bích Hà
- Bùi Chát
- Bùi Chí Trung
- Bùi Chí Vinh
- Bùi Công Thuấn
- Bùi Công Trực
- Bùi Đức Lại
- Bùi Giáng
- Bùi Hải Quảng
- Bùi Hoàng Tám
- Bùi Hoằng Vị
- Bùi Huệ Chi
- Bui Huy Hoi Bui
- Bùi Mai Hạnh
- Bùi Mạnh Hùng
- Bùi Mẫn Hân
- Bùi Minh Quốc
- Bùi Ngọc Tấn
- Bùi Quang Thắng
- Bùi Suối Hoa
- Bùi Thanh Hiếu
- Bùi Thanh Phương
- Bùi Thanh Tuấn
- Bùi Thụy Băng
- Bùi Tiến An
- Bùi Trân Phượng
- Bùi Trọng Hiền
- Bùi Văn Kha
- Bùi Văn Nam Sơn
- Bùi Việt Sỹ
- Bùi Vĩnh Phúc
- Bùi Xuân Bách
- Bùi Xuân Đính
- Bùi-Viết Văn Đức
- Bulgakov
- Bửu Chỉ
- C.D.
- Cái Lư Hương
- Cái Trọng Ty
- Cam Ly
- Cảnh Chánh
- Cao Bảo Vân
- Cao Bình Minh
- Cao Chi
- Cao Gia An
- Cao Hành Kiện
- Cao Huy Thuần
- Cao Kim Ánh
- Cao La
- Cao Quang Nghiệp
- Cao Tần
- Cao Thị Hồng
- Cao Thu Cúc
- Cao Việt Dũng
- Cao Xuân Hạo
- Cao Xuân Huy
- Carl Bildt
- Carl O. Schuster
- Carlos Assunção
- Carolyn Mary Kleefeld
- Cát Linh
- Cẩm Tú
- Cấn Thị Thêu
- Chan Phuong
- Chanh Tam
- Charles Bo
- Charles Bukowski
- Charles Simic
- Chau Doan
- Chân Minh
- Chân Pháp Xa
- Chân Phương
- Chân Xuân Tản Viên
- Châu Diên
- Châu Hải Đường
- Châu Hồng Thủy
- Châu Hữu Quang
- Chenn
- Chế Diễm Trâm
- Chế Lan Viên
- Chi Mai
- Chi Phương
- Chiêu Dương
- Chiêu Khiêm
- Chiharu Shiota
- Chim Hải
- Chim Trắng
- Chinh Ba
- Chính Tâm
- Chính Vĩ
- Chinua Achebe
- Chơn Không Cao Ngọc Phượng
- Christian Gampert
- Christian Welzel
- Christina Mary Hjortlund
- Christoph Giesen
- Christoph Sator
- Christopher Balding
- Christopher Goscha
- Christy Wampole
- Chu Dương
- Chu Hảo
- Chu Hoạch
- Chu Kim
- Chu Mộng Long
- Chu Quang Tiềm
- Chu Tử
- Chu Văn Lễ
- Chu Văn Sơn
- Chu Vĩnh Hải
- Chu Vương Miện
- Chu Xuân Diên
- Chung Le
- Claire Simon
- Clay Phạm
- Concepcion de Leon
- Connie Hoàng
- Cora Engelbrecht
- Costica Bradatan
- Cổ Ngư
- Cù An Hưng
- Cù Huy Hà Vũ
- Cù Mai Công
- Cù Tuấn
- Cung Minh Huân
- Cung Tích Biền
- Cung Trầm Tưởng
- D. S. Likhachev
- Da Màu
- Dạ Ngân
- Dạ Thảo Phương
- Dã Tượng
- DAD
- Dadolin Murak
- Damien Keown
- Dan Bilefsky
- Dan Slater
- Dana Gioia
- Danh ngôn
- Dani Rodrik
- Daniel Halpern
- Daniel Hautzinger
- Daron Accemoglu
- David Brown
- David Gascoyne
- David Marchese
- David Weinberger
- Ðặng Thơ Thơ
- Demetrio Paparoni
- DEUTSCHE WELLE
- Di
- Di Li
- Diêm Liên Khoa
- Diễm Thi
- Diễm Tường
- Diễn đàn Thế kỷ
- Diệp Duy Liêm
- Diệp Huy
- Ðinh Cường
- Dino Buzatti
- Dipanjan Roy Chaudhury
- Dmitri Prokofyev
- Dmitry Burago
- Dmitry Muratov
- Doãn Cẩm Liên
- Doãn Mạnh Dũng
- Doãn Mẫn
- Doãn Quốc Sỹ
- Dominique Lemieux
- Donald Inglehart
- Donna Ashworth
- Ðỗ Quang Nghĩa
- Ðỗ Quyên
- Du Tử Lê
- Dung Nguyễn
- Dũng Phan
- Dũng Trung Kqd
- Dũng Vũ
- Duy Lam
- Duy Tân
- Duy Thanh
- Duy Thông
- Duyên Anh
- Dư Hoa
- Dư Kiệt
- Dư Thị Hoàn
- Dư Thu Vũ
- Dương Đại Triều Lâm
- Dương Đình Giao
- Dương Khánh Phương
- Dương Kiền
- Dương Ngạn
- Dương Nghiễm Mậu
- Dương Ngọc Thái
- Dương Như Nguyện
- Dương Phương Vinh
- Dương Thắng
- Dương Thiệu Tước
- Dương Thu Hương
- Dương Thuấn
- Dương Tú
- Dương Tường
- Dương Văn Ba
- Dylan Suher
- Đà Văn
- Đàm Hà Phú
- Đàm Hách Thành
- Đào An Khánh
- Đào Anh Kha
- Đào Công Tiến
- Đào Duy Anh
- Đào Hiếu
- Đào Lê Na
- Đào Ngọc Chương
- Đào Nguyên
- Đào Nguyễn
- Đào Nguyên Phương Thảo
- Đào Như
- Đào Phương Liên
- Đào Quang Toản
- Đào Tấn Phần
- Đào Thái Tôn
- Đào Thị Hương
- Đào Tiến Thi
- Đào Trung Đạo
- Đào Trường Phúc
- Đào Tuấn
- Đào Tuấn Ảnh
- Đào Văn Thuỵ
- Đào Văn Tiến
- Đào Vũ Anh Hùng
- Đặng Anh Đào
- Đặng Bích Phượng
- Đặng Chương Ngạn
- Đặng Đình Cung
- Đặng Đình Mạnh
- Đặng Hà
- Đặng Hải Sơn
- Đặng Hoàng Giang
- Đặng Hồng Nam
- Đặng Hùng Võ
- Đặng Hương Giang
- Đặng Hữu
- Đặng Mai Lan
- Đặng Mậu Tựu
- Đăng Nguyên
- Đặng Phùng Quân
- Đặng Quốc Thông
- Đặng Sơn Duân
- Đặng Thái
- Đăng Thành
- Đặng Thân
- Đặng Thị Hảo
- Đặng Thơ Thơ
- Đặng Tiến
- Đặng Tiến (Thái Nguyên)
- Đặng Trung Nghĩa
- Đặng Túy
- Đặng Văn Dũng
- Đặng Văn Hùng
- Đặng Văn Ngữ
- Đặng Văn Sinh
- Đặng Vũ Vương
- Đặng Xuân Thảo
- Đặng Xuân Xuyến
- Đằng-Giao
- Điểm Thọ
- Đinh Bá Anh
- Đinh Cường
- Đinh Hoàng Thắng
- Đinh Hùng
- Đình Kính
- Đinh Linh
- Đinh Ngọc Thu
- Đinh Phương
- Đinh Phương Thảo
- Đinh Quang Anh Thái
- Đinh Thanh Huyền
- Đinh Thị Như Thúy
- Đinh Trường Chinh
- Đinh Từ Bích Thuý
- Đinh Từ Bích Thúy
- Đinh Văn Đức
- Đinh Vũ Hoàng Nguyên
- Đinh Ý Nhi
- Đinh Yên Thảo
- Đoàn Ánh Thuận
- Đoàn Bảo Châu
- Đoàn Cầm Thi
- Đoàn Công Lê Huy
- Đoàn Hồng Lê
- Đoàn Huy Giao
- Đoàn Huyền
- Đoàn Khắc Xuyên
- Đoàn Lê Giang
- Đoàn Nhã Văn
- Đoàn Thanh Liêm
- Đoan Trang
- Đoàn Tùng Nguyễn
- Đoàn Tử Huyến
- Đoàn Việt Hùng
- Đoàn Xuân Kiên
- Đỗ Anh Hoa
- Đỗ Anh Tuấn
- Đỗ Cao Bảo
- Đỗ Duy Ngọc
- Đỗ Đức
- Đỗ Đức Đông Ngàn
- Đỗ Đức Hiểu
- Đỗ Hòa
- Đỗ Hoàng Diệu
- Đỗ Hồng Ngọc
- Đỗ Hồng Nhung
- Đỗ Hữu Chí
- Đỗ Kh
- Đỗ Kh.
- Đỗ Khiêm
- Đỗ Kim Thêm
- Đỗ Lai Thuý
- Đỗ Lai Thúy
- Đỗ Lê Anh Đào
- Đỗ Mạnh Hoàng
- Đỗ Minh Tuấn
- Đỗ Nghê
- Đỗ Ngọc
- Đỗ Ngọc Thống
- Đỗ Quang Nghĩa
- Đỗ Quang Vinh
- Đỗ Quý Toàn
- Đỗ Quyên
- Đỗ Quỳnh Dao
- Đỗ Thắng Cảnh
- Đỗ Thị Thu Trà
- Đỗ Thiên Anh Tuấn
- Đỗ Trí Vương
- Đỗ Trọng Khơi
- Đỗ Trung Quân
- Đỗ Trường
- Đỗ Tuyết Khanh
- Đồng Chuông Tử
- Đông Hoài
- Đông Hồ
- Đông Kha
- Đông Ngàn Đỗ Đức
- Đông Nghi
- Đức Ban
- Đức Đàm
- Đức Flying Bay
- Đức Hoàng
- Đức Lê
- Đức Phổ
- Đức Tâm
- Đức Tiến
- E.E. Cummings
- E.M. Chernoivanenko
- Eamonn Butler
- Eckart Kleßmann
- Eduardo Galeano
- Edward Hirsch
- Elena Pucillo Truong
- Elias Canetti
- Ellen Bass
- Eloisa Amezcua
- Emiel Roothooft
- Emmanuelle Jardonnet
- Eric Weiner
- Erica Frantz
- Erik Harms
- Erik Korling
- Euan Ward
- Evgheni Dobrenko
- F.N.
- Federico García Lorca
- Feliks Kuznesov
- Filip Lech
- Flanny O’Connor
- Florence Noiville
- Florian Altenhöner
- Francis Fukuyama
- Francis Fukuyma
- Frank Dikötter
- Frank O'Hara
- Frankfurt
- Fred Hiatt
- Friedrich Dürrenmatt
- Friedrich Nietzsche
- Fritz J. Raddatz
- Gabriel García Márquez
- Gaither Stewart
- Gaiutra Bahadur
- Gary Leupp
- Gặp gỡ và trò chuyện
- Georg Bönisch
- Georg Trakl
- George Burchett
- George Orwell
- George Perreault
- George Siemens
- Gerhard Will
- Germain Droogenbroodt
- Giang Dang
- Giang Lại Đức
- Giang Nam
- Giáng Vân
- Giáp Văn Dương
- Gideon Rachman
- Giuse Lê Công Đức
- Goethe
- Gonçalo Fernandes
- Gottfried Benn
- Graham Allison
- Grigory Yudin
- Günter Kunert
- Gyảng Anh Iên
- Hà Duy Phương
- Hà Dương Tuấn
- Hà Dương Tường
- Hà Đình Nguyên
- Hạ Đình Nguyên
- Hà Huy Sơn
- Hà Hương
- Hà Lệ Minh
- Hà Ngọc Hòa
- Hạ Nguyên
- Hà Nguyên Du
- Hà Nhân
- Hà Nhật
- Hà Phạm Phú
- Hà Quang Vinh
- Hà Sĩ Phu
- Hà Thanh Vân
- Hà Thế
- Hà Thị Minh Đạo
- Hà Thúc Sinh
- Hà Thủy Nguyên
- Hà Tùng Long
- Hà Tùng Sơn
- Hà Văn Thịnh
- Hà Văn Thùy
- Hà Vũ Trọng
- Hagi Kenaan
- Hai An Vu
- Hải Hạc
- Hải Ngọc
- Hai Thanh
- Han Dang
- Hàn Giang
- Han Kang
- Hàn Vĩnh Diệp
- Hạnh Nguyên
- Hạnh Phước
- Hạnh Viên
- Hannah Beech
- Hào Thiện Nhân
- Haruki Murakami
- Hân Hương
- Heiko Buschke
- Heinrich Heine
- Henri Michaux
- Henry David Thoreau
- Henry Wadsworth Longfellow
- Heriberto Araújo
- Hermann Hesse
- Hiền Trang
- Hiệp Ikaria
- Hiệu Minh
- Hiếu Tân
- Ho Lai-Ming
- Hòa Bình Lê
- Hoa Níp
- Hoài Hương
- Hoài Nam
- Hoài Phương
- Hoài Thanh
- Hoài Việt
- Hoài Ziang Duy
- Hoan Doan
- Hoàn Nguyễn
- Hoàng Ánh
- Hoàng Anh Tuấn
- Hoàng Cát
- Hoàng Cầm
- Hoàng Chí Hiếu
- Hoàng Chính
- Hoàng Cường Long
- Hoàng Dũng
- Hoàng Dương Tuấn
- Hoàng Đăng Khoa
- Hoàng Đỗ
- Hoàng Đông
- Hoàng Đức Truật
- Hoàng Hà
- Hoàng Hải Thủy
- Hoàng Hải Vân
- Hoảng Hãn
- Hoàng Hưng
- Hoàng Khởi Phong
- Hoàng Kim Oanh
- Hoàng Lại Giang
- Hoàng Lan
- Hoàng Lan Anh
- Hoàng Lan Chi
- Hoàng Lê
- Hoàng Lệ
- Hoàng Linh
- Hoàng Long
- Hoàng Mai Ðạt
- Hoàng Mạnh Hải
- Hoàng Minh Trí
- Hoàng Minh Tường
- Hoàng Nam
- Hoàng Nga
- Hoàng Ngọc Biên
- Hoàng Ngọc Hiến
- Hoàng Ngọc Nguyên
- Hoàng Ngọc Tuấn
- Hoàng Nguyễn
- Hoàng Nguyên Vũ
- Hoàng Nhơn
- Hoàng Nhuận Cầm
- Hoàng Phong Tuấn
- Hoàng Phủ Ngọc Tường
- Hoàng Quân
- Hoàng Quốc Hải
- Hoàng Thị Hường
- Hoàng Thị Thu Thủy
- Hoàng Thu Phố
- Hoàng Thúy
- Hoàng Thuỵ Anh
- Hoàng Tiến
- Hoàng Trung Thông
- Hoàng Tuấn Công
- Hoàng Tuấn Phổ
- Hoàng Tùng
- Hoàng Tuỵ
- Hoàng Văn Sơn
- Hoàng Việt
- Hoàng Vũ Thuật
- Hoàng Xuân Phú
- Hoàng Xuân Sơn
- Hoàng Xuân Tuyền
- Hoàng Yến
- Horst Bienek
- Howard Gardner
- Hồ Anh Thái
- Hồ Bạch Thảo
- Hồ Bất Khuất
- Hồ Diệu Vân
- Hồ Dzếnh
- Hồ Đắc Vũ
- Hồ Đình Nghiêm
- Hồ Hải Thụy
- Hồ Hữu Tường
- Hồ Minh Tâm
- Hồ Ngọc Đại
- Hồ Như
- Hồ Phú Bông
- Hồ Tịnh Tình
- Hồ Trường An
- Hồ Tú Bảo
- Hội những người ủng hộ GS. Chu Hảo
- Hồng Anh
- Hồng Hoang
- Hồng Lê Thọ
- Hồng Phú
- Huệ Hương Hoàng
- Huguette Bertrand
- Huong Nguyen
- Huy Cận
- Huy Đức
- Huy Tưởng
- Huyền Thương
- Huỳnh Duy Lộc
- Huỳnh Hoa
- Huỳnh Hữu Uỷ
- Huỳnh Hữu Ủy
- Huỳnh Kim Báu
- Huỳnh Kim Quang
- Huỳnh Lê Nhật Tấn
- Huỳnh Liễu Ngạn
- Huỳnh Ngọc Chênh
- Huỳnh Như Phương
- Huỳnh Sơn Phước
- Huỳnh Tấn Mẫm
- Huỳnh Thế Du
- Huỳnh Thục Vy
- Huỳnh Trọng Khang
- Huỳnh Tuấn Anh
- Hứa Chương Nhuận
- Hương Lan
- Hường Thanh
- Hương Thủy
- Hữu Danh
- Hữu Đông
- Hữu Loan
- Hữu Mai
- Hữu Phương
- Ian Bui
- Ian Johnson
- Igor Poglazov
- Ilza Burchett
- Inrasara
- Iris Radisch
- Isabella Kwai
- Issa
- Issac Bashevis Singer
- Italo Calvino
- Iya Kiva
- J. M. Lotman
- J.B Nguyễn Hữu Vinh
- Jacques Attali
- Jacques Prévert
- Jake Johnson
- James Borton
- James Daniel Spears
- James G. Zumwalt
- James Grossman
- James Joyce
- James Poniewozik
- James Stavridis
- James WrightJuan Felipe Herrera
- Janos Kornai
- Jared Carters
- Jason Lopata
- Jason Morris-Jung
- Jay Nordlinger
- Jaya K.
- Jean Chesnaux
- Jean d'Ormesson
- Jean Piaget
- Jean Przyluski
- Jean Toomer
- Jean-Jacques Brochier
- Jean-Jacques Roth
- Jean-Louis Rocca
- Jean-Luc Chalumeau
- Jean-Marc Roberts
- Jean-Patrick Géraud
- Jean-Paul Sartre
- Jefferson Cowie
- Jeffrey Hanfover
- Jeffrey Nall
- Jessica Swoboda
- Jessie Yeung
- Jiayang Fan
- Jimmy Carter
- Joan Hua
- João Guimarães Rosa
- Joaquin Nguyễn Hòa
- John Barrow
- John Cheever
- John Freeman
- John Keane
- John McCain
- Jon Fosse
- Jonathan Dee
- Jonathan London
- Jörg Wischermann
- Jorge Amado
- Jorge Luis Borges
- Joschka Fischer
- Josée Lapointe
- Joseph Wong
- Joseph Wright
- Josh Rogin
- Joshua Rothman
- Juan Pablo Cardenal
- Juan Pablo Cardenal & Heriberto Araújo
- Julia Cagé
- Julio Cortázar
- Jun’ichiro Tanizaki
- Kahil Gibral
- Kai Hoàng
- Kale
- Kalynh Ngô
- Kamel Daoud
- Kao Phú
- Kap Seol
- Karel Appel
- Karen Tongson
- Kate Chopin
- Kazuo Shiraga
- Kenneth Nguyen
- Keorapetse Kgositsile
- Kerstin Holm
- Kều Jang
- Kha Lương Ngãi
- Khái Hưng
- Khaly Chàm
- Khang Quốc Ngọc
- Khánh
- Khánh Bình
- Khánh Duy
- Khánh Ly
- Khánh Mai
- Khanh Nguyen
- Khanh Pham
- Khánh Phương
- Khánh Trâm
- Khánh Trường
- Khét
- Khế Iêm
- Khiêm Nhu
- Khổng Đức Thiêm
- Khuất Đẩu
- Khuê Phạm
- Khuyết Thư
- Kiệm Hoàng
- Kiến Văn
- Kiệt Anh Hùng
- Kiệt Tấn
- Kiều Duy Vĩnh
- Kiều Loan
- Kiều Mai Sơn
- Kiều Maily
- Kiều Phong
- Kiều Thị An Giang
- Kim Ân
- Kim Chi
- Kim Dung
- Kim Hạnh
- Kim Thúy
- Kim Trần
- Kinh Bắc
- Kính Hòa
- Klaus Wiegerefe
- Kúm
- Kurt-Martin Mayer
- Kỳ Duyên
- Kyoko Numano
- L. N. Tolstoy
- L. V. H.
- La Khắc Hoà
- La Khắc Hòa
- Lã Nguyên
- Lại Nguyên Ân
- Lam Điền
- Lam Ngọc
- Lam Thái Hòa
- Lan Nguyên
- Lang Anh
- Langston Hughes
- LAP
- Larry Diamond
- Lars Vargö
- Laura Cappelle
- Laurent Sagalovitsch
- Lawrence Ferlinghetti
- Lâm Chương
- Lâm Duyên
- Lâm Hạnh
- Lâm Lê
- Lâm Ngân Mai
- Lâm Quang Mỹ
- Lâm Thị Mỹ Dạ
- Leon Trotsky
- Leonard Cohen
- Lê An Thế
- Lê Anh Hoài
- Lê Anh Hùng
- Lê Ân
- Lê Bá Đảng
- Lê Bích Vượng
- Lê Chiều Giang
- Lê Công Định
- Lê Công Giàu
- Lê Công Tư
- Lê Ðình Nhất Lang
- Lê Dũng
- Lê Duy Nam
- Lê Đạt
- Lê Đăng Doanh
- Lê Đình Cai
- Lê Đình Khẩn
- Lê Đình Thắng
- Lê Đỗ Huy
- Lê Đức Dục
- Lê Đức Thôn
- Lê Giang Trần
- Lê Hải
- Lệ Hằng
- Lê Hiệp
- Lê Hoài Nguyên
- Lê Hoàng Diễm Trang
- Lê Hoàng Lân
- Lê Học Lãnh Vân
- Lê Hồ Quang
- Lê Hồng Hà
- Lê Hồng Hiệp
- Lê Hồng Lâm
- Lê Hùng
- Lê Hùng Vọng
- Lê Huyền Ái Mỹ
- Lê Huỳnh Lâm
- Lê Hữu
- Lê Hữu Khoá
- Lê Hữu Khóa
- Lê Hữu Nam
- Lê Kế Lâm
- Lê Khải
- Lê Kim Duy
- Lê Ký Thương
- Lê Lạc Giao
- Lê Luân
- Lê Mã Lương
- Lê Mai
- Lê Mai Lĩnh
- Lê Mạnh Chiến
- Lê Mạnh Đức
- Lê Minh Chánh
- Lê Minh Hà
- Lê Minh Hiền
- Lê Minh Khuê
- Lê Minh Phong
- Lê Ngân Hằng
- Lê Ngọc Luân
- Lê Ngọc Sơn
- Lê Nguyễn
- Lê Nguyễn Duy Hậu
- Lê Nguyễn Hương Trà
- Lê Nguyên Long
- Lê Nguyên Vỹ
- Lê Như Bình
- Lê Oa Đằng
- Lê Phan
- Lê Phú Khải
- Lê Quang
- Lê Quang Đức
- Lê Quảng Hà
- Lê Quang Hợp
- Lê Quang Thành
- Lê Quân
- Lê Quốc Anh
- Lê Quỳnh
- Lê Quỳnh Mai
- Lê Sa Long
- Lê Si Na
- Lê Sơn
- Lê Tất Đạt
- Lê Tất Điều
- Lê Thanh Dũng
- Lê Thanh Hải
- Lê Thanh Phong
- Lê Thanh Trường
- Lê Thân
- lê thi diem thuý
- Lê Thị Hồng Minh
- Lê Thị Huệ
- Lê Thị Hường
- Lê Thị Oanh
- Lê Thị Thấm Vân
- Lê Thiết Cương
- Lê Thiếu Nhơn
- Lê Thọ Bình
- Lê Thời Tân
- Lê Thời Thôi
- Lê Thu Hiền
- Lê Thúy Bảo Liên
- Lê Tiên Long
- Lê Trí Tuệ
- Lê Trinh
- Lê Trọng Nghĩa
- Lê Trọng Nguyễn
- Lê Trung Tĩnh
- Lê Trường Thanh
- Lê Tuấn Huy
- Lê Tuyết Hạnh
- Lê Văn Bỉnh
- Lê Văn Hảo
- Lê Văn Hiếu
- Lê Văn Hòa
- Lê Văn Luân
- Lê Văn Sơn
- Lê Văn Trung
- Lê Văn Tùng
- Lê Vĩnh Tài
- Lê Vĩnh Triển
- Lê Vũ Trường Giang
- Lê Xuân Khoa
- Lê Xuyên
- Li Edelkoort
- Li Zhongqin
- Liêu Diệc Vũ
- Liêu Thái
- Liễu Trương
- Linh Nguyên
- Linh Văn
- Linh Vân
- Linh-Chân Brown
- LKH
- Lorca
- Louis Aragon
- Louise Glück
- Lộc Vàng
- Luân Hoán
- Ludwig von Mises
- Luke Hunt
- Luke Turner
- Lữ Kiều
- Lữ Quỳnh
- Lương Đào
- Lương Thiệu Quân
- Lương Thư Trung
- Lưu Á Châu
- Lưu Bình Nhưỡng
- Lưu Diệu Vân
- Lưu Đức Trung
- Lưu Hà
- Lưu Hiểu Ba
- Lưu Khánh Thơ
- Lưu Mê Lan
- Lưu Minh Hải
- Lưu Na
- Lưu Nhi Dũ
- Lưu Quang Vũ
- Lưu Thuỷ Hương
- Lưu Thủy Hương
- Lưu Trọng Văn
- Lưu Uyên Khôi
- Lý Đợi
- Ly Hoàng Ly
- Lý Ngang
- Ly Phạm
- Lý Quang Hoàn
- Lý Thanh
- Lý Tiến Dũng
- Lý Toàn Thắng
- Lý Trực Dũng
- Lý Xuân Hải
- Lydia Davis
- Lynh Bacardi
- LysP
- M. Gorky
- M.L. Gasparov
- Mạc Phong Tuyền
- Mạc Văn Trang
- Mạc Việt Hồng
- Mạch Nha
- Mạch Quang Thắng
- Madeleine Riffaud
- Mai An Nguyễn Anh Tuấn
- Mai Anh Tuấn
- Mai Bá Ấn
- Mai Bá Kiếm
- Mai Chanh
- Mai Hiền
- Mai Khôi
- Mai Kim Ngọc
- Mai Nhật
- Mai Ninh
- Mai Quốc Ấn
- Mai Quỳnh
- Mai Quỳnh Nam
- Mai Sơn
- Mai Thái Lĩnh
- Mai Thanh Sơn
- Mai Thảo
- Mai Tú Ân
- Mai Văn Hoan
- Mai Văn Phấn
- Mai Văn Tính
- Maki Starfield
- Mamleev
- Mạnh Kim
- Marc Andrus
- Marcel Reich-Ranicki
- Marci Shore
- Marco Ferrarese
- Margarita Lyutova
- Maria Donovan
- Maria Ressa
- Mario Vargas Llosa
- Marion Hennebert
- Mark B. Hamilton
- Mark Binelli
- Mark Frankland
- Mark Osaki
- Mark Strand
- Marta Hillers
- Martin Jankowski
- Martin Kulldorff
- Marty Robbins
- Mary Morose
- Mary Walsh
- Mathias Mayer
- Matthew Clayfield
- Matthew Crawford
- Maurice Blanchot
- Maximilian Steinbeis
- May
- Maya Angelou
- Mặc Đỗ
- Mặc Lâm
- Mân Côi
- McAmmond Nguyễn Thị Tư
- Media Văn Việt
- Michael Burawoy
- Michael Scammell
- Miêng
- Mike Ives
- Mikhail Shishkin
- Mikhail Viktorovich Zygar
- Milan Kundera
- Mimmi Diệu Hường Bergström
- MInh Anh
- Minh Huệ
- Minh Hùng
- Minh Luật
- Minh Quang – Lê Chiên
- Minh Quang Ho
- Minh Tâm
- Minh Thùy
- Minh Thư
- Minh Toàn
- Minh Tuấn
- Monica Berlin
- Mỹ Hằng
- Mỹ Lan
- N. S. Khrushchev
- Nam Dao
- Nam Dao Nguyễn Mạnh Hùng
- Nam Đan
- Nam Đông
- Nam Nguyên
- Nam Sơn
- Naowarat Pongpaiboon
- Natalia lacovelli
- Nataliya Zhynkina
- Natsume Sōseki
- Nay Aung
- ng. anhanh
- Ng.Uyển Nicole Dương
- Ngải Vị VỊ
- Ngân Xuyên
- Nghệ thuật
- Nghiêm Lương Thành
- Nghiêm Phương Mai
- Nghiêm Xuân Hồng
- Nghiên Cứu Phê Bình
- Ngo Thu
- Ngọc Anh
- Ngọc Duy Phan
- Ngoc Hien Bui
- Ngọc Linh
- Ngô Anh Tuấn
- Ngô Bảo Châu
- Ngô Đình Thẩm
- Ngô Đồng
- Ngô Hương Giang
- Ngô Khắc Tài
- Ngộ Không Phí Ngọc Hùng
- Ngô Liêm Khoan
- Ngô Minh
- Ngô Minh Khôi
- Ngô Ngọc Loan
- Ngô Ngọc Trai
- Ngô Nguyên Dũng
- Ngô Nhật Đăng
- Ngô Quốc Phương
- Ngô Quốc Thịnh
- Ngô Thế Vinh
- Ngô Thị Kim Cúc
- Ngô Thị Thanh Lịch
- Ngô Tùng Phong
- Ngô Tự Lập
- Ngô Văn
- Ngô Văn Giá
- Ngô Viết Nam Sơn
- Ngô Viết Trọng
- Ngô Vĩnh Long
- Ngô Xuân Hội
- Ngô Xuân Phúc
- Ngô Xuân Thảo
- Ngu Yên
- Nguyen Duc Thanh
- Nguyễn Hải Hoành
- Nguyễn Anh Dũng
- Nguyễn Anh Tuấn
- Nguyễn Anh Tuấn - đạo diễn
- Nguyễn Bá Chung
- Nguyễn Bách Việt
- Nguyễn Bảo Chân
- Nguyễn Bắc Sơn
- Nguyên Bình
- Nguyên Cầm
- Nguyên Cẩn
- Nguyên Chánh
- Nguyễn Chí Hoan
- Nguyễn Chí Thuật
- Nguyễn Chí Trung
- Nguyễn Chí Tuyến
- Nguyễn Chinh Trung
- Nguyễn Cung Thông
- Nguyễn Cường
- Nguyễn Danh Bằng
- Nguyễn Danh Huế
- Nguyễn Danh Lam
- Nguyễn Ðăng Thường
- Nguyễn Duy
- Nguyễn Dương Quang
- Nguyễn Đạt
- Nguyễn Đắc Kiên
- Nguyễn Đắc Xuân
- Nguyễn Đăng Điệp
- Nguyễn Đăng Hưng
- Nguyễn Đăng Khoa
- Nguyễn Đăng Mạnh
- Nguyễn Đăng Na
- Nguyễn Đăng Quang
- Nguyễn Đăng Thường
- Nguyễn Đình Ấm
- Nguyễn Đình Bin
- Nguyễn Đình Bổn
- Nguyễn Đình Chú
- Nguyễn Đình Cống
- Nguyễn Đình Đăng
- Nguyễn Đình Huỳnh
- Nguyễn Đình Thắng
- Nguyễn Đình Thi
- Nguyễn Đình Toàn
- Nguyễn Đổng Chi
- Nguyễn Đông Thức
- Nguyễn Đức
- Nguyễn Đức Dương
- Nguyễn Đức Hiệp
- Nguyễn Đức Mậu
- Nguyễn Đức Sơn
- Nguyễn Đức Thắng
- Nguyễn Đức Tiến
- Nguyễn Đức Tùng
- Nguyễn Đức Tường
- Nguyễn Gia Trí
- Nguyên Giác
- Nguyên Giác Phan Tấn Hải
- Nguyễn Hà Luân
- Nguyễn Hải Hoành
- Nguyễn Hải Yến
- Nguyễn Hàn Chung
- Nguyễn Hiến Lê
- Nguyễn Hoa Lư
- Nguyễn Hoài Nam
- Nguyễn Hoài Văn
- Nguyễn Hoài Vân
- Nguyễn Hoàn
- Nguyễn Hoàn Nguyên
- Nguyễn Hoàng Ánh
- Nguyễn Hoàng Anh Thư
- Nguyễn Hoàng Diệu Thủy
- Nguyễn Hoàng Diệu Thúy
- Nguyễn Hoàng Giao
- Nguyễn Hoàng Linh
- Nguyễn Hoàng Trung
- Nguyễn Hoàng Văn
- Nguyễn Hồng Anh
- Nguyễn Hồng Giao
- Nguyễn Hồng Hưng
- Nguyễn Hồng Lam
- Nguyễn Hồng Nhung
- Nguyễn Hồng Thục
- Nguyễn Huệ Chi
- Nguyễn Hùng
- Nguyễn Huy Hoàng
- Nguyễn Huy Thiệp
- Nguyễn Huy Vũ
- Nguyên Hưng
- Nguyễn Hưng Quốc
- Nguyễn Hương
- Nguyễn Hữu Đễ
- Nguyễn Hữu Hồng Minh
- Nguyễn Hữu Liêm
- Nguyễn Hữu Nhật
- Nguyễn Hữu Sơn
- Nguyễn Hữu Thiết
- Nguyễn Hữu Việt Hưng
- Nguyễn Hữu Vinh
- Nguyễn kc Hậu
- Nguyễn Khải
- Nguyễn Khánh Duy
- Nguyễn Khánh Trường
- Nguyễn Khắc An
- Nguyễn Khắc Bình
- Nguyễn Khắc Mai
- Nguyễn Khắc Phê
- Nguyễn Khắc Phi
- Nguyễn Khắc Phục
- Nguyễn Khiêm
- Nguyễn Khôi
- Nguyễn Kiến Phước
- Nguyễn Kiều Dung
- Nguyễn Kiều Hưng
- Nguyên Lạc
- Nguyễn Lãm Thắng
- Nguyễn Lan Phương
- Nguyễn Lân Bình
- Nguyễn Lân Thắng
- Nguyễn Lê Hồng Hưng
- Nguyễn Lệ Uyên
- Nguyễn Linh Giang
- Nguyễn Linh Quang
- Nguyễn Lộ Trạch
- Nguyễn Luận
- Nguyễn Lương Hải Khôi
- Nguyễn Lương Ngọc
- Nguyễn Lương Vỵ
- Nguyễn Mai
- Nguyễn Man Nhiên
- Nguyễn Mạnh An Dân
- Nguyễn Mạnh Côn
- Nguyễn Mạnh Đẩu
- Nguyễn Mạnh Tiến
- Nguyễn Manh Trinh
- Nguyễn Mạnh Trinh
- Nguyễn Mạnh Tuấn
- Nguyễn Mạnh Tường
- Nguyễn Minh Anh
- Nguyễn Minh Hòa
- Nguyễn Minh Kính
- Nguyễn Minh Nhị
- Nguyễn Minh Nhựt
- Nguyễn Minh Thuyết
- Nguyễn Mộng Giác
- Nguyên Ngọc
- Nguyễn Ngọc Chu
- Nguyễn Ngọc Giao
- Nguyễn Ngọc Hoa
- Nguyễn Ngọc Lanh
- Nguyễn Ngọc Liễm
- Nguyễn Ngọc Lung
- Nguyễn Ngọc Tâm
- Nguyễn Ngọc Thiện
- Nguyễn Ngọc Tú Anh
- Nguyễn Ngọc Tư
- Nguyên Nguyên
- Nguyễn Nguyên Bình
- Nguyễn Nhật Tín
- Nguyên Nhi
- Nguyễn Như Huy
- Nguyễn Phạm Hùng
- Nguyễn Phú Yên
- Nguyễn Phúc Vĩnh Ba
- Nguyễn Phượng
- Nguyễn Phương Đình
- Nguyễn Phương Mai
- Nguyễn Phương Mạnh
- Nguyễn Quang
- Nguyễn Quang A
- Nguyễn Quang Bình
- Nguyễn Quang Duy
- Nguyễn Quang Dy
- Nguyễn Quang Đồng
- Nguyễn Quang Hồng
- Nguyễn Quang Hưng
- Nguyễn Quang Lập
- Nguyễn Quang Thạch
- Nguyễn Quang Thân
- Nguyễn Quang Thiều
- Nguyễn Quang VInh
- Nguyễn Quân
- Nguyễn Quốc Lâm
- Nguyễn Quốc Thái
- Nguyễn Quốc Toàn
- Nguyễn Quốc Trụ
- Nguyễn Quốc Tuấn
- Nguyên Sa
- Nguyễn Sĩ Dũng
- Nguyễn Sơn Lâm
- Nguyễn Sỹ Phương
- Nguyễn Sỹ Tế
- Nguyễn Tà Cúc
- Nguyễn Tài Cẩn
- Nguyễn Tấn Cứ
- Nguyễn Tất Nhiên
- Nguyễn Thạch Giang
- Nguyễn Thái Hòa
- Nguyễn Thái Hợp
- Nguyễn Thái Sơn
- Nguyễn Thái Tuấn
- Nguyễn Thanh Bình
- Nguyễn Thanh Châu
- Nguyễn Thanh Giang
- Nguyễn Thanh Hiện
- Nguyễn Thanh Hùng
- Nguyễn Thanh Huy
- Nguyễn Thanh Huyền
- Nguyễn Thanh Mỹ
- Nguyễn Thành Nam
- Nguyễn Thanh Nghị
- Nguyễn Thanh Nguyệt
- Nguyễn Thành Phong
- Nguyễn Thanh Sơn
- Nguyễn Thành Sơn
- Nguyễn Thanh Tâm
- Nguyễn Thành Thi
- Nguyễn Thanh Tuyền
- Nguyễn Thanh Văn
- Nguyễn Thanh Việt
- Nguyễn Thế Hùng
- Nguyễn Thế Thanh
- Nguyễn Thị Bích Hậu
- Nguyễn Thị Bích Ngà
- Nguyễn Thị Bình
- Nguyễn thị Cỏ May
- Nguyễn Thị Dư Khánh
- Nguyễn Thị Hải
- Nguyễn Thị Hậu
- Nguyễn Thị Hiền
- Nguyễn Thị Hoàng
- Nguyễn Thị Hoàng Bắc
- Nguyễn Thị Khánh Minh
- Nguyễn Thị Khánh Trâm
- Nguyễn Thị Kim Chi
- Nguyễn Thị Kim Phụng
- Nguyễn Thị Minh Ngọc
- Nguyễn Thị Minh Thương
- Nguyễn Thị Ngọc Hải
- Nguyễn Thị Ngọc Nhung
- Nguyễn Thị Oanh
- Nguyễn Thị Phước
- Nguyễn Thị Thanh Bình
- Nguyễn Thị Thanh Hải
- Nguyễn Thị Thanh Lưu
- Nguyễn Thị Thanh Xuân
- Nguyễn Thị Thanh Yến
- Nguyễn Thị Thảo An
- Nguyễn Thị Thúy Hạnh
- Nguyễn Thị Thùy Linh
- Nguyễn Thị Thụy Vũ
- Nguyễn Thị Thuyền
- Nguyễn Thị Tịnh Thy
- Nguyễn Thị Từ Huy
- Nguyễn Thị Vinh
- Nguyễn Thiện Tống
- Nguyễn Thiện Tơ
- Nguyễn Thói Đời
- Nguyễn Thông
- Nguyễn Thu Quỳnh
- Nguyễn Thu Trang
- Nguyễn Thùy Dương
- Nguyễn Thúy Hạnh
- Nguyễn Thụy Long
- Nguyễn Thuỵ Phương
- Nguyễn Thùy Song Thanh
- Nguyễn Thỵ
- Nguyễn Thy Anh
- Nguyễn Tiến Dũng
- Nguyễn Tiến Lập
- Nguyễn Tiến Trung
- Nguyễn Tiến Văn
- Nguyễn Trần Bạt
- Nguyễn Tri Phương Đông
- Nguyễn Triệu Nam
- Nguyễn Trọng Bình
- Nguyễn Trọng Chức
- Nguyễn Trọng Huân
- Nguyễn Trọng Khôi
- Nguyễn Trọng Tạo
- Nguyễn Trung
- Nguyễn Trung Bảo
- Nguyễn Trung Dân
- Nguyễn Trung Hiếu
- Nguyễn Trung Kiên
- Nguyễn Trung Thuần
- Nguyễn Trường Giang
- Nguyễn Trường Huy
- Nguyễn Trường Uy
- Nguyễn Tuấn
- Nguyễn Tuấn Anh
- Nguyễn Tuấn Khoa
- Nguyễn Tùng
- Nguyễn Tùng Linh
- Nguyễn Tuyết Lan
- Nguyễn Tuyết Lộc
- Nguyễn Tư Nghiêm
- Nguyễn Tử Siêm
- Nguyễn Tường Bách
- Nguyễn Tường Thiết
- Nguyễn Tường Thụy
- Nguyễn Ước
- Nguyễn Vạn Phú
- Nguyễn Văn
- Nguyễn Văn Ba
- Nguyễn Văn Chính
- Nguyễn Văn Ðậu
- Nguyễn Văn Dũng
- Nguyễn Văn Đài
- Nguyễn Văn Gia
- Nguyễn Văn Hạnh
- Nguyễn Văn Hiệp
- Nguyễn Văn Hòa
- Nguyễn Văn Hùng
- Nguyễn Văn Huyên
- Nguyễn Văn Lợi
- Nguyễn Văn Lục
- Nguyễn Văn Miếng
- Nguyễn Văn Nghệ
- Nguyễn Văn Nho
- Nguyễn Văn Phong
- Nguyễn Văn Phú
- Nguyễn Văn Phước
- Nguyễn Văn Sâm
- Nguyễn Văn Sơn
- Nguyễn Văn Tao
- Nguyễn Văn Thiệu
- Nguyễn Văn Thọ
- Nguyễn Văn Trọng
- Nguyễn Văn Trung
- Nguyễn Văn Tuấn
- Nguyễn Văn Vĩnh
- Nguyễn Văn Xuân
- Nguyễn Vi Khải
- Nguyễn Vi Yên
- Nguyễn Viện
- Nguyễn Việt Anh
- Nguyễn Việt Chiến
- Nguyễn Viết Lãm
- Nguyễn Vĩnh Nguyên
- Nguyễn Vũ Hiệp
- Nguyễn Vũ Tiềm
- Nguyễn Vỹ
- Nguyễn Vy Khanh
- Nguyễn Xuân Diện
- Nguyễn Xuân Hằng
- Nguyễn Xuân Hoàng
- Nguyễn Xuân Hưng
- Nguyễn Xuân Khánh
- Nguyễn Xuân Khoát
- Nguyễn Xuân Nghĩa
- Nguyễn Xuân Nha
- Nguyễn Xuân Quang
- Nguyễn Xuân Thiệp
- Nguyễn Xuân Thọ
- Nguyễn Xuân Tiệp
- Nguyễn Xuân Tường Vy
- Nguyễn Xuân Xanh
- Nguyễn Ý Thuần
- Nguyên Yên
- Nguyễn-Chương Mt
- Nguyễn-hòa-Trước
- Nguyệt Chu
- Nguyệt Quỳnh
- Nguyệt Vi
- Ngự Thuyết
- Người Buôn Gió
- Ngyễn Trung Bảo
- Nh. Tay Ngàn
- Nhã
- Nhã Ca
- Nhã Duy
- Nhã Thuyên
- Nhan Do Thanh
- Nhân Hồng
- Nhật Chiêu
- Nhật Lệ
- Nhất Linh
- Nhật Tiến
- Nhật Tuấn
- Nhất Uyên
- Nhị Linh
- Nhị Ngã
- Nhóm Vì một Hà Nội xanh
- Như Huy
- Như Không
- Như Quỳnh
- Như Quỳnh de Prelle
- Như Ý
- Nhược Thủy
- Niall Ferguson
- Nick Hilden
- Nicolas Casey
- Nikulin
- Nina McPherson
- Ninh Dương
- Ninh Kiều
- Nobert Hummelt
- Nông Hồng Diệu
- NP Phan
- Obama
- Ocean Vương
- Octavio Paz
- Ogden Nash
- Oksana Zabuzhko
- Oleg Kashin
- Ondrej Slowik
- onggiaolang
- Orlando Figes
- Orwell
- Oscar Salemink
- Oscar Wilde
- Pablo Neruda
- Pablo Picasso
- Palmer
- Patrick Frater
- Patrick Lodge
- Paul Auster
- Paul Celan
- Paul Éluard
- Paul Hoover
- Paul Mendez
- Paul Mozur
- Paul Theroux
- Paul-François Paoli
- Paulus Lê Sơn
- Pavel Basinsky
- Pavlo Vyshebaba
- Paweł Kubiak
- Pawel Kuczynski
- Paweł Łepkowski
- Percy Mabandu
- Pervez Hoodbhoy
- Peter B. Zinoman
- Peter Hansen
- Peter Harvey
- Peter Kleiner
- Peter Singer
- Phạm Anh Tuấn
- Phạm Biểu Tâm
- Phạm Cao Hoàng
- Phạm Châu
- Phạm Chí Dũng
- Phạm Chi Lan
- Phạm Chu Sa
- Phạm Công Luận
- Phạm Công Thiện
- Phạm Công Út
- Phạm Duy
- Phạm Duy Nghĩa
- Phạm Đình Trọng
- Phạm Đình Vy
- Phạm Đoan Trang
- Phạm Hải Anh
- Phạm Hải Âu
- Phạm Hiền Mây
- Phạm Hoàng Quân
- Phạm Hồng Sơn
- Phạm Hùng Việt
- Phạm Huy Thông
- Phạm Khiêm Ích
- Phạm Kiều Tùng
- Phạm Kỳ Đăng
- Phạm Lệ Quyên
- Phạm Lê Vương Các
- Phạm Linh
- Phạm Lưu Vũ
- Phạm Minh Hoàng
- Phạm Minh Ngọc
- Phạm Minh Quân
- Phạm Minh Trung
- Phạm Ngọc Lư
- Phạm Ngọc Thái
- Phạm Ngọc Tiến
- Phạm Nguyên Trường
- Phạm Ngữ
- Phạm Phan Long
- Phạm Phú Cường
- Phạm Phú Hải
- Phạm Phú Minh
- Phạm Phú Phong
- Phạm Phú Thứ
- Phạm Phú Viết
- Phạm Phúc Thịnh
- Phạm Phương
- Phạm Quang Ái
- Phạm Quang Long
- Phạm Quang Trung
- Phạm Quang Tuấn
- Phạm Sỹ Sáu
- Phạm Tăng
- Phạm Thành
- Phạm Thành Hưng
- Phạm Thanh Nghiên
- Phạm Thảo Nguyên
- Phạm Thế Cường
- Phạm Thị
- Phạm Thị Anh Nga
- Phạm Thị Hoài
- Phạm Thị Kiều Ly
- Phạm Thị Ngọc
- Phạm Thị Phương
- Phạm Thiên Ân
- Phạm Thiên Thư
- Phạm Tín An Ninh
- Phạm Toàn
- Phạm Trần
- Phạm Trọng Chánh
- Phạm Trung Nghĩa
- Phạm Tuấn
- Phạm Tư Thanh Thiện
- Phạm Tường Vân
- Phạm Văn
- Phạm Văn Khoái
- Phạm Văn Quang
- Phạm Văn Song
- Phạm Văn Tình
- Phạm Văn Vũ
- Pham Viem Phuong
- Phạm Viêm Phương
- Phạm Viết Đào
- Phạm Việt Hưng
- Phạm Vũ Lửa Hạ
- Phạm Xuân Đài
- Phạm Xuân Hùng
- Phạm Xuân Nguyên
- Phạm Xuân Trường
- Phan An Sa
- Phan Ba
- Phan Bội Châu
- Phan Cẩm Thượng
- Phan Châu Thành
- Phan Cự Đệ
- Phan Đạo
- Phan Đắc Lữ
- Phan Đình Diệu
- Phan Độc Lập
- Phan Hải-Đăng
- Phan Hồng Giang
- Phan Huy Dũng
- Phan Huy Đường
- Phan Huy Lê
- Phan Huyền Thư
- Phan Kế Toại
- Phan Khôi
- Phan Lặng Yên
- Phan Mạnh Quỳnh
- Phan Nam Sinh
- Phan Ngọc
- Phan Nguyên
- Phan Nhật Nam
- Phan Nhiên Hạo
- Phan Ni Tấn
- Phan Phương Đạt
- Phan Quang
- Phan Tấn Hải
- Phan Tấn Uẩn
- Phan Thanh Bình
- Phan Thắng
- Phan Thế Hải
- Phan Thị Hà Dương
- Phan Thị Kim Phúc
- Phan Thị Trọng Tuyển
- Phan Thị Vàng Anh
- Phan Thu Vân
- Phan Thúy Hà
- Phan Trang Hy
- Phan Trí Đỉnh
- Phan Trọng Hoàng Linh
- Phan Văn Giưỡng
- Phan Văn Song
- Phan Văn Thắng
- Phan Vũ
- Phan Xine
- Phan Xuân Sinh
- Phannguyên Psg
- Phanxipăng
- Phaolô VI
- Pháp Hoan
- Pháp Vân
- Phapxa Chan
- Phát biểu nhận giải Văn Việt
- Phil Caputo
- Philip Larkin
- Philip Roth
- Phong Linh
- Phong Nguyen
- Phong Quang
- Phố Văn
- Phú Quang
- Phù Sa
- Phúc Lai GB
- Phúc Tiến
- Phunchok Stobdan
- Phùng Anh Kiệt
- Phùng Hi
- Phùng Hoài Ngọc
- Phùng Học Vinh
- Phùng Ngọc Kiên
- Phùng Nguyễn
- Phùng Quán
- Phùng Thành Chủng
- Phùng Thị Hạ Nguyên
- Phùng Thị Như Hà
- Phuong Ta
- Phương Hương
- Phương Phương
- Phương Thảo
- Phương Thuý
- Phương Uy
- Pierre Darriulat
- Pierre Lemieux
- Prashanth Parameswaran
- Qladimir Pyljow
- Quách Hạo Nhiên
- Quách Tấn
- Quách Thoại
- Quảng Diệu Trần Bảo Toàn
- Quang Dũng
- Quang Đức
- Quang Minh
- Quang Phan
- Quảng Tánh Trần Cầm
- Quậy Nguyễn
- Quế Hương
- Quốc Dũng
- Quốc Phương
- Quốc Toản
- Quyên Di
- Quyên Hoàng
- Quỳnh Iris de Prelle
- Quỳnh Vi
- Rabindranath Tagore
- Rainer Maria Rilke
- Ralph Chaplin
- Rebecca Mead
- Rebecca Solnit
- Reiner Traub
- Remo Verdickt
- Riccardo Gazzaniga
- Richard C. Paddock
- Richard Millet
- Richard Serra
- Robert Desnos
- Robert McCrump
- Roger Vu
- Roland Barthes
- Romain Rolland
- Ronald F. Inglehart
- Ruben David Gonzalez Gallego
- Russell Edson
- Ruth Ingram
- Ryszard Legutko
- Salman Rushdie
- Salvatore Babones
- Sam Dresser
- Sạn chữ
- Sandra Kerschbaumer
- Sara Teasdale
- Sarah Pulliam Bailey
- Sarah Thornton
- Sáu Nghệ
- Sergio Bitar
- Shakespeare
- Shannon Van Sant
- Sheikha A
- Sheila Fischman
- Sheila Ngoc Pham
- Sheri Berman
- Shigeeda Yutaka
- Shirin Ebadi
- Shukshin
- Simon Johnson
- Sire Apm Lukwesa
- Slavoj Žižek
- Sohaniim
- Son Kieu Mai
- Song Chi
- Song Hà
- Song Nguyễn
- Song Phạm
- Song Phan
- Song Thao
- Số đặc biệt
- Sơn Ca
- Sơn Hoàng Liên
- Sơn Kiều Mai
- Sơn Nam
- Stefano Harney
- Stephan Koester
- Stephen B. Young
- Steve Earle
- Susan Sontag
- Suzuki Katsuhiko
- Sương Nguyệt Minh
- Sương Quỳnh
- Svetlana Alexievich
- Svetlana Alexievitch
- Svetlana Alexiévitch
- Sylvia Plath
- T. Đ.
- T.Vấn
- Tạ Anh Thư
- Tạ Chí Đại Trường
- Tạ Duy Anh
- Tạ Tỵ
- Tạ Văn Tài
- Tạ Văn Thông
- Tạ Xuân Hải
- Tadeusz Rósewicz
- Tam Ích
- Tamarchenko
- Tàn Tuyết
- Tanaami Keiichi
- Taras Shevchenko
- Tarik Khaldi
- Tăng Quang
- Tâm An
- Tâm Chánh
- Tâm Don
- Tâm Thường Định
- Tâm Việt
- Tấn An
- Teolinda Gersão
- Teresa Mỹ Chúc
- Thạch Đạt Lang
- Thạch Quỳ
- Thạch Thảo
- Thái Bá Tân
- Thái Bá Vân
- Thái Bảo
- Thái Hà
- Thái Hạo
- Thái Kế Toại
- Thái Kim Lan
- Thái Ngọc San
- Thái Sinh
- Thái Thanh
- Thái Thăng Long
- Thái Tuấn
- Thái Văn
- Thái Văn Đào
- Thái Vũ
- Thạnh Đà
- Thanh Hằng - Anh Khoa
- Thành Lộc
- Thanh Nam
- Thanh Ngọc
- Thanh Phương
- Thanh Tâm Tuyền
- Thanh Thảo
- Thanh Thuỷ
- Thanh Trúc
- Thanh Tùng
- Thanh Xuân
- Thanhhà Lại
- Thảo Dân
- Thao Dinh
- Thảo luận
- Thảo Nguyên
- Thảo Trường
- Thảo Vy
- Thẩm Đống
- Thận Nhiên
- Thân Trọng Mẫn
- Thân Trọng Sơn
- Thế Dũng
- Thế Giang
- Thế Quân
- THẾ THANH
- Thế Uyên
- Thi Hoàng
- Thi Nguyên
- Thi sỹ ỦA
- Thi Vũ
- Thích Nhất Hạnh
- Thích Nữ Chân Không
- Thích Phước An
- Thierry Leclère
- Thierry Lentz
- Thiên Di
- Thiên Điểu
- Thiền Lâm
- Thiền Nguyễn
- Thiên Thai
- Thiện Tùng
- Thiện Ý
- Thiết Thạch
- Thiếu Khanh
- Thiều Mai Lâm
- Tho Nguyen
- Thomas A. Bass
- Thomas Bo Pedersen
- Thomas Mahler
- Thomas S. Mullaney
- Thông Đặng
- Thơ
- Thu Phong
- Thu Vàng
- Thuận
- Thuần Ngô
- Thuận Paris
- Thuận Thiên
- Thục Quyên
- Thụy An
- Thùy Dung
- Thụy Khuê
- Thùy Linh
- Thụy My
- Thủy Tiên
- Thư Bạn Đọc
- Thường Quán
- Thy An
- Tịch Ru
- Tiet Hung Thai
- Tiêu Dao Bảo Cự
- Tiêu Kiện Sinh
- Tiểu Tử
- Tillman Miller
- Timothy Brennan
- Timothy Garton Ash
- Timothy Snyder
- Tina Hà Giang
- Tomas Tranströmer
- Tô Đăng Khoa
- Tô Hải
- Tô Hoàng
- Tố Hữu
- Tô Lan Hương
- Tô Ngọc Vân
- Tô Thẩm Huy
- Tô Thùy Yên
- Tô Văn Trường
- Tôi Đây
- Tôn Thất Thông
- Tống Văn Công
- Trà Đóa
- Trà Nhiên
- Tracy K. Smith
- Tran Dinh Dung
- Tran Nam Dung
- Trang Châu
- Trang Hạ
- Trang Thanh
- Trang Thế Hy
- Trangđài Glassey Trầnguyễn
- Trangđài Glasssey-Trầnguyễn
- Trao đổi
- Trầm Tử Thiêng
- Trần Anh Hùng
- Trần Bá Đại Dương
- Trần Bang
- Trần Bình Nam
- Trần C. Trí
- Trần Cao Lĩnh
- Trần Cao Tường
- Trần Công Tâm
- Trần Công Tín
- Trần Dạ Từ
- Trần Dần
- Trần Doãn Nho
- Trần Dũng Thanh Huy
- Trần Duy
- Trần Duy Phiên
- Trần Duy Trung
- Trần Đăng Khoa
- Trần Đăng Tuấn
- Trần Đĩnh
- Trần Đình Bút
- Trần Đình Hoành
- Trần Đình Lương
- Trần Đình Sơn Cước
- Trần Đình Sử
- Trần Đình Triển
- Trần Đình Trợ
- Trần Độ
- Trần Đồng Minh
- Trần Đức Anh Sơn
- Trần Đức Thảo
- Trần Đức Tiến
- Trần Đức Tín
- Trần Đức Toản
- Trần Gia Huấn
- Trần Gia Ninh
- Trần Hà Linh
- Trần Hạ Tháp
- Trần Hạ Vi
- Trần Hải
- Trần Hạnh
- Trần Hậu
- Trần Hoài Anh
- Trần Hoài Thư
- Trần Hoàng Phố
- Trần Hoàng Trúc
- Trần Hoàng Vy
- Trần Hùng
- Trần Huy Bích
- Trần Huy Minh Phương
- Trần Huy Quang
- Trần Huỳnh Duy Thức
- Trần Hữu Dũng
- Trần Hữu Khánh
- Trần Hữu Quang
- Trần Hữu Tá
- Trần Hữu Thục
- Trần Khánh Triệu
- Trần Kiêm Đoàn
- Trần Kiêm Trinh Tiên
- Trần Kim Trắc
- Trần Kỳ Trung
- Trần Lam
- Trần Lê Sơn Ý
- Trần Lương
- Trần Lý Trí Tân
- Trần Mạnh Hảo
- Trần Mạnh Tuấn
- Trần Minh Phi
- Trần Minh Quốc
- Trần Mộng Tú
- Trần Nam Bình
- Trần Ngân Hà
- Trần Nghi Hoàng
- Trần Ngọc Cư
- Trần Ngọc Hiếu
- Trần Ngọc Tuấn
- Trần Ngọc Vương
- Trần Nguyên Đán
- Trần Nhã Thụy
- Trần Nhương
- Trần Phong Giao
- Trần Phong Vũ
- Trần Quang Đức
- Trần Quang Lộc
- Trần Quốc Nam
- Trần Quốc Thuận
- Trần Quốc Toàn
- Trần Quốc Trọng
- Trần Quốc Vượng
- Trần Quyết Thắng
- Trân Sa
- Trần Song Hào
- Trần Thành
- Trần Thanh Ái
- Trần Thanh Cảnh
- Trần Thanh Huy
- Trần Thanh Vân
- Trần Thắng
- Trần Thế Vĩnh
- Trần Thị Băng Thanh
- Trần Thị Diệu Tâm
- Trần Thị Lai Hồng
- Trần Thị Lam
- Trần Thị NgH.
- Trần Thị Nguyệt Mai
- Trần Thị Phương Phương
- Trần Thị Thanh Thoả
- Trần Thị Trường
- Trần Thiện Đạo
- Trần Thùy Mai
- Trần Tiến
- Trần Tiễn Cao Đăng
- Trần Tiến Dũng
- Trần Tiễn Khanh
- Trần Tố Nga
- Trần Trọng Dương
- Trần Trọng Thức
- Trần Trọng Vũ
- Trần Trung Chính
- Trần Trung Đạo
- Trần Tuấn
- Trần Từ Mai
- Trần Vàng Sao
- Trần Văn Chánh
- Trần Văn Đỉnh
- Trần Văn Khê
- Trần Văn Minh
- Trần Văn Nam
- Trần Văn Thọ
- Trần Văn Thủy
- Trần Văn Tý
- Trần Vấn Lệ
- Trần Việt Hà
- Trần Viết Ngạc
- Trần Vinh Dự
- Trần Vũ
- Trần Vũ Hải
- Trần Vương Thuấn
- Trần Vương Thuận
- Trần Wũ Khang
- Trần Xuân Hoài
- Trần Xuân Linh
- Trần Xuân Lĩnh
- Trần Xuân Thảo
- Trần Yên Hòa
- Trần Yên Nguyên
- Trên
- Trên Facebook
- Trên Facebook/Minds
- Trên kệ sách
- Trên trang diaCRITICS
- Trí Hiệu Dân
- Triều Anh
- Triều Hoa Đại
- Triêu Nhan
- Triều Sơn
- Triệu Tử Dương
- Trịnh Anh Tuấn
- Trịnh Bá Phương
- Trịnh Bách
- Trịnh Cao Hòa Thanh
- Trịnh Chu
- Trịnh Công Sơn
- Trịnh Cung
- Trịnh Duy Kỳ
- Trịnh Hữu Long
- Trịnh Kim Tiến
- Trịnh Lữ
- Trịnh Minh Tuấn
- Trịnh Sơn
- Trịnh Thanh Thủy
- Trịnh Thu Tuyết
- Trịnh Vĩnh Phúc
- Trịnh Xuân Thuận
- Trịnh Xuân Thủy
- Trịnh Y Thư
- Trọng Anh
- Trọng Phú
- Trọng Thành
- Tru Sa
- Trúc Giang
- Trúc Thông
- Trúc Ty
- Trump
- Trung Bảo
- Trung Dũng Kqd
- Trùng Dương
- Trung Trung Đỉnh
- Trư Sa
- Trường An
- Trương Anh Ngọc
- Trương Anh Thụy
- Trương Chính
- Trương Duy Nhất
- Trương Đăng Dung
- Trương Điện Thắng
- Trương Đình Phượng
- Trương Hồng Quang
- Trương Huy San
- Trường Minh
- Trương Ngọc Chương
- Trương Nguyên
- Trương Nguyện Thành
- Trương Nhân Tuấn
- Trương Phượng
- Trương Quang
- Trương Quang Đệ
- Trương Quang Nhuệ
- Trương Quang Vĩnh
- Trương Thị Ngọc Hân
- Trương Thiên Phàm
- Trương Thu Hiền
- Trương Tố Hoa
- Trương Trọng Nghĩa
- Trương Tửu
- Trương Văn Dân
- Trương Văn Vĩnh
- Trương Vũ
- Trương Xuân Thiên
- Tú Mỡ
- Tù Quốc Hoài
- Tù Sâm
- Tú Trung Hồ
- Tuấn Duy
- Tuấn Khanh
- Tuân Nguyễn
- Tuấn Thảo
- Tuệ Anh
- Tuệ Đăng
- Tuệ Nguyên
- Tuệ Nhân
- Tuệ Nhật
- Tuệ Sĩ
- Tuệ Sỹ
- Tùng Dương Cola
- Tung Nguyen
- Turner
- Túy Hồng
- Tuyết Nghi
- Tư
- Từ Dung
- Tư liệu
- Tử Linh
- Từ Mai Trần Huy Bích
- Từ Quốc Hoài
- Từ Sâm
- Từ Thức
- Tưởng
- Tương Lai
- Umberto Eco
- Uông Tăng Kỳ
- Uông Triều
- Uyển Ca
- Uyên Nguyễn
- Uyên Thao
- Uyên Vũ
- V. Erofiev
- Vàng A Giang
- Varlam Shalamov
- Vasco Gargalo
- Vasily Makarovich
- Văn
- Văn Biển
- Văn Cao
- Văn Chinh
- Văn Công Hùng
- Văn Giá
- Văn học
- Văn học Miền Nam 54-75
- Văn Như Cương
- Văn Quang
- Văn Tâm
- Văn Việt
- Văn.
- Vấn đề hôm nay
- Vận Động Ứng Cử Đại Biểu Quốc Hội 2016
- Vân Hạ
- Vân Phi
- Velcrow Ripper
- Veronica Melkozerova
- Vi Lãng
- Vi Trần
- Vi Yên
- Viet Thanh Nguyen
- Viên Linh
- Việt Bách
- Việt Bình
- Việt Dzũng
- Việt Khang
- Việt Lang
- Việt Phương
- Viktor Maslov
- Vinh Anh
- Vĩnh Hảo
- Vĩnh Quyền
- Virginia Heffernan
- Virginia Woolf
- Vladimir Nabokov
- Võ An Đôn
- Võ Anh Minh
- Võ Anh Thơ
- Võ Bá Cường
- Võ Đắc Danh
- Võ Định Hình
- Võ Đức Phúc
- Võ Hồng
- Võ Huy Tâm
- Võ Hương Quỳnh
- Võ Kỳ Điền
- Võ Ngàn Sông
- Võ Phiến
- Võ Thị Hảo
- Võ Thị Thu Hằng
- Võ Tiến Cường
- Võ Tòng Xuân
- Võ Trí Hảo
- Võ Văn Quản
- Võ Văn Tạo
- Võ Văn Thôn
- Võ Xuân Quế
- Võ Xuân Sơn
- Volker Weidermann
- Volodymyr Vynnychenko
- Volodymyr Zelenskyy
- Vũ Bằng
- Vũ Biện Điền
- Vũ Cao Đàm
- Vũ Cát Tường
- Vũ Đình Hòe
- Vũ Đình Huỳnh
- Vũ Đình Liên
- Vũ Đình Phòng
- Vũ Đức Khanh
- Vũ Đức Phúc
- Vũ Đức Sao Biển
- Vu Gia
- Vũ Hà Văn
- Vũ Hạnh
- Vũ Hoàng Chương
- Vũ Hoàng Thư
- Vũ Hồng Ánh
- Vũ Huy Ngọc
- Vũ Huy Quang
- Vũ Khắc Hoè
- Vũ Khắc Khoan
- Vũ Kim Hạnh
- Vũ Kim Thu
- Vũ Lâm
- Vũ Lập Nhật
- Vũ My Lan
- Vũ Ngọc Giao
- Vũ Ngọc Hoàng
- Vũ Ngọc Tâm
- Vũ Ngọc Tiến
- Vũ Nho
- Vũ Oanh
- Vũ Quang Việt
- Vũ Quí Hạo Nhiên
- Vũ Quốc Ngữ
- Vũ Quỳnh Hương
- Vũ Quỳnh Nh.
- Vũ Thành Sơn
- Vũ Thanh Tâm
- Vũ Thanh Tùng
- Vũ Thành Tự Anh
- Vũ Thế Khôi
- Vũ Thị Hải
- Vũ Thị Nhuận
- Vũ Thị Phương Anh
- Vũ Thị Phương Lan
- Vũ Thị Thanh
- Vũ Thị Thanh Mai
- Vũ Thư Hiên
- Vũ Tiến Lập
- Vũ Trọng Khải
- Vũ Tuấn Hoàng
- Vũ Từ Trang
- Vũ Tường
- Vũ Viết Tuân
- Vũ Xuân Tửu
- Vương Bích Ngọc
- Vương Đan
- Vương Huy
- Vương Ngọc Minh
- Vương Tiểu Nhị
- Vương Trí Nhàn
- Vương Trọng
- Vương Trùng Dương
- Vương Trung Hiếu
- Vy Thảo
- W. H. Auden
- Wa Praong
- Walt Whitman
- Walter Isaacson
- Wayne Karlin
- Wells
- Wendy Barker
- Wilhelm Schmid
- Will Nguyen
- William Carlos Williams
- William Nee
- William Stafford
- William Stanley Merwin
- Winston Phan Đào Nguyên
- Wislawa Szymborska
- Wolf Biermann
- Wolfgang Borchert
- Wynn Gadkar Wilcox
- Xie Tao
- Xuân Ba
- Xuân Diệu
- Xuân Dương
- Xuân Đài
- Xuân Minh
- Xuân Phượng
- Xuân Sách
- Xuân Thọ
- Xuân Vũ
- Xương Văn
- Y Chan
- Ý Nhi
- Y Uyên
- Yanis Varoufakis
- Yevgeny Yevtushenko
- Yên Ba
- Yên Khắc Chính
- Yến Năng
- Yên San
- Yên San Thụy Miên
- Yiyun Li
- Yoko Ogawa
- Yōko Ogawa
- Yoko Tawada
- Young Sang Lee
- Yuliya Ilchuk
- Yuno Bigboi
- Yves Sintomer
- Yvette Tan
- Zac Herman
Phía dưới đường chân trời
Nguyễn Thỵ Truyện ngắn
Đêm, không khí lạnh ùa về với những cơn gió giật mạnh đủ làm nghiêng ngả những bóng cây trong mảnh sân vắng lặng của ngôi chùa. Những thân cây trở nên đen sạm và liên tục thay đổi hình dạng trong đêm tối, chúng như có linh hồn khi buông lơi cành lá để đan quyện vào nhau, trong cơn xô dạt đảo điên vẫn thì thầm kể lể những câu chuyện của muôn đời.
Trong một góc ở bên ngoài chánh điện, nơi có thể nhìn thấu suốt các gian thờ, người đàn ông đang run lên không hẳn vì lạnh mà vì hắn đã trở nên quá yếu ớt sau tất cả những trận đòn thù của số phận. Bất kể thứ gì có thể làm ấm lên lúc nửa đêm thế này như cà-phê, rượu, thuốc lá, thậm chí là một dúm tro than... đều làm hắn tơ tưởng. Nhưng hắn không có gì cả. Ngay cả một cái bật lửa, một que diêm cũng không. Đã vậy, bộ quần áo hôi hám ẩm ướt cứ càng lúc như càng bám sát vào da thịt. Nghe tiếng xào xạc của lá khô rụng ngoài sân, hắn liên tưởng đến một đống lửa vừa đủ để sưởi ấm tấm thân gầy còm. Trên bàn thờ Phật, ngọn đèn dầu nhỏ đã bị gió lùa tắt ngấm chỉ còn nén nhang sắp tàn đang hiu hắt cháy. Sau một lúc chần chừ vì suy nghĩ về hậu quả có thể xảy ra của một đống lửa trong hoàn cảnh hiện tại, hắn lê bước vào gian chính đến chỗ lư hương đặt trước tượng Phật. Hắn nhón chân rút cây nhang cháy dở và một ít chân nhang, lấy mấy bao giấy kính có dán nhãn trong ống đựng nhang và lần bước ra sân.
Hắn ngồi bệt xuống đất, trầy trật nhóm lửa sau khi gom những chiếc lá ẩm sương thành một đống khuất sau bức tường rêu mục bỏ không cuối hành lang chùa. Đầu tiên là khói, xám xịt, đặc nghẹt. Rồi một ngọn lửa nhỏ lay lắt, từ từ hong khô những chiếc lá khác và sau đó cháy bùng lên, rực rỡ. Ánh lửa lộng lẫy màu vàng nghệ pha lẫn màu đỏ và da cam làm hồi sinh chút tinh anh trong đôi mắt hắn. Trong khói tỏa và lửa reo thầm lặng, mùi lá khô cháy mang theo mùi hương khói, mùi đất cát, mùi sương nắng..., hắn còn nghe cả mùi của tự do, cho dù là hắn đang lẩn trốn và đang ở giữa không gian hạn hẹp sau một bức tường. Hai bàn tay, đôi chân, rồi toàn thân hắn ấm dần lên. Đầu óc đã tỉnh táo hơn nhưng trong hắn vẫn còn đó nỗi hoang mang khi đối diện với thực tại, một vực thẳm sâu hút không biết sẽ phải thoát ra bằng cách nào!
Cơn lạnh đã tan nhưng một thứ khác lại trỗi đậy. Cơn đói. Hắn đói cồn cào cả ruột gan. Cơn đói át mất sự đau đớn của những vết thương trên da thịt. Đã hai ngày nay kể từ lúc vào ẩn nấp trong chùa, hắn chưa ăn uống gì ngoài nải chuối cau bị chuột gặm nham nhở và mấy chung nước đầy tàn nhang rụng. Lúc chú tiểu vào dọn dẹp, thắp nhang và thỉnh chuông, hắn hy vọng một thứ gì đó cũng được dâng lên cúng Phật nhưng hắn đã thất vọng.
Khi đống lá đã cháy hết, ánh lửa đã tắt hoàn toàn, hơi ấm của tàn tro cũng đã nguội lạnh, hắn quay trở vào. Lần mò trong bóng tối, hắn ngồi xuống tựa lưng vào tường, bó gối ôm chặt cái dạ dày rỗng không đang kêu réo. Trong cơn đói khát hắn càng nhớ đến cha và muốn khóc. Ước gì hắn còn có thể khóc lên như một đứa trẻ ngay lúc này. Cha hắn đang ốm nặng lại chỉ có một mình ở nhà. Trong đám người đang mật phục để chờ bắt hắn lần nữa liệu có ai đủ từ tâm để cho ông một chén cháo hay một ngụm nước?! Hay đối với chúng, ông già chỉ đơn thuần là mồi nhử để tóm được hắn, không cần phải quan tâm đến sống chết ra sao!
***
Buổi chiều hôm đó hắn kết thúc một ngày tỉa bắp thuê cho nhà Năm Hựu nhưng chưa được trả tiền công. Anh ta nhìn vẻ mặt quạu đeo của hắn, cười xuề xòa:
-Chú em thông cảm nghen, mai bà xã tôi hốt hụi sẽ trả tiền cho chú không thiếu một đồng.
-Sao anh không nói trước? Tôi đang cần tiền mua thuốc cho cha tôi. Hay anh đưa trước một ít cũng được.
-Thiệt, nhà không có tiền chú à! Chú cảm phiền, mai tôi trả liền.
-Lỡ mai không hốt hụi được thì sao? Không có tiền sao lại kêu người ta làm?
-Vì phải tranh thủ cho kịp thời vụ nên đành nhờ chú...
Lời qua tiếng lại đến sụp tối cũng chẳng đi tới đâu, hắn đành hậm hực ra về.
Bước thấp bước cao trên con đường đất gồ ghề, hắn nghe lòng buồn bã, đắng cay. Thuốc cho cha chỉ còn hai cữ cho ngày mai, tiền làm đường bê-tông trước nhà chưa đóng, tiền mua lá lợp lại mái nhà chưa trả. Hơn bao giờ hết hắn vô cùng căm giận sự bất lực của chính mình. Rốt cuộc cái giới hạn của bản thân hắn phải thoát ra từ cánh cửa nào, từ lỗ thủng hay kẽ hở nào để sống một cuộc đời bình thường, thậm chí là tầm thường, miễn sao đừng làm gì trái với lương tâm, cha con nương tựa nhau mà sống...
Lâm vào cảnh khó khăn đâu phải vì hắn là hạng người lười biếng, không chịu nỗ lực trong cuộc sống. Mẹ hắn đã mất từ khi hắn chỉ mới chín tuổi, một mình cha gian nan vất vả nuôi hắn lớn khôn, hắn đâu thể bỏ mặc cha mình trong lúc ốm đau bệnh hoạn. Vậy là hắn đành đơn phương chấm dứt hợp đồng lao động với một công ty trên tỉnh.
Hơn một năm nay, hắn vừa chăm sóc cha vừa làm thuê làm mướn đủ thứ quanh vùng mà chỉ đủ tiền thuốc, tiền gạo và vài thứ linh tinh. Hắn cũng không có thời gian rỗi rảnh để hẹn hò với ai hay nhớ đến người vợ đã bỏ nhà theo một tên cò đất mấy năm trước lân la hỏi mua mảnh đất hương hỏa của cha hắn. Một mối tình nhạt, vợ tạm chồng hờ như trò chơi thời con nít rồi cũng tàn cuộc, rã đám. Hắn chỉ hơi buồn cho một lần đã qua, không thấy hối tiếc cũng không oán hận, lỗi phải thuộc về ai không quan trọng, duyên đã hết thì buông thôi!
Tiếng thở dài tạm khép lại tâm tư dằng dặc của hắn như bao lần. Cũng từng ấy lần hắn quyết tâm phải làm gì đó để vực dậy, để bứt phá, để thay đổi tất cả. Một cái gì đó mới mẻ, khác hẳn với quãng đời đã cũ. Nhưng rồi vẫn là hắn với cuộc đời đó, như một nấm mồ.
Trời đã lập đông nên hơi se lạnh, hắn lầm lũi bước trong tiếng gió vi vu. Đi được khoảng nửa đường, hắn bắt gặp hai người đàn ông đang đứng quay mặt vô đám sậy cao ngang đầu... Một người cặp bên nách cái túi ni-lông màu đen lớn, nói giọng bực bội:
-Có con gà mà trói cũng không chặt để cho nó xổng vô bụi tre gai, phí của!
-Mày tiếc sao hồi nãy không nhào vô bụi tre bắt nó?
-Khùng hả? Để gai cào cho xể mặt, còn phải dọt lẹ nữa chớ! Thôi, có nhiêu chơi nhiêu. Vô chòi, hai thằng mình xử con trống thiến này nhậu cho tới sáng!
Thì ra, một trong hai đứa là thằng con trời đánh của bà Hai Thi, chuyên trộm vặt, đánh nhau khắp đầu trên xóm dưới. Chắc lại rủ nhau trộm gà nhà ai nữa rồi! Hắn nhanh chân vượt qua sau lưng hai thằng như một cái bóng, mùi xú uế hắt ngang mũi không kịp lẩn tránh. Cũng may là đi ngược chiều, nếu không lại phải chuyện trò lôi thôi, rồi rủ rê nhậu nhẹt, có khi lại liên can phiền phức. Hắn sải bước về nhà, cả ngày nay cha hắn ở nhà một mình chắc đang mong hắn lắm.
Khi đi qua một lùm tre um tùm lấn ra gần phân nửa lối đi, hắn chợt nghe tiếng gà kêu. Tiếng kêu khan khản yếu ớt của con vật đang đau đớn, đang kiệt lực, đang sắp chết. Chắc đây là bụi tre và con gà đã xổng khỏi hai tên lúc nãy. Hắn quay lại tiến đến sát bụi tre, căng mắt tìm trong ánh sáng nhập nhoạng của buổi chiều tàn. Hắn lại nghe tiếng "quác... quác..." nhỏ và rời rạc. Đây rồi, một con gà mái nâu đang mắc kẹt trong gốc tre đầy gai đan chằng chịt. Hắn cố vươn tay, lách người, lôi được con gà ra. Vài vết cào xước đã làm da tay hắn rướm máu, một vết trên má rát bỏng. Trên tay hắn, con gà tội nghiệp chỉ cất nổi cái đầu, chân đã bị gãy xuội lơ, đôi cánh cố vươn lên nhưng đã nhanh chóng rũ xuống. Cú đáp sinh tử của nó vào đám gai kia chắc là cú đáp cuối cùng cho đến lúc này. Hắn nhẹ nhàng ủ con gà vào vạt áo, chưa biết sẽ làm gì với nó.
Chỉ vừa đi khỏi bụi tre mấy bước chân, từ phía sau một cú đập sượt qua đầu bổ xuống bả vai hắn như trời giáng. Hắn bị phang tiếp vào lưng và cánh tay đang ôm con gà cùng với tiếng đàn bà tru tréo, tiếng đàn ông hùng hổ quát tháo:
-Ăn trộm gà! Bà con ơi! Bắt thằng trộm gà!
-Tang vật rõ ràng, coi mày chối đàng nào!
Hắn loạng choạng quay lại, buông con gà rơi xuống đất, chưa kịp nói lời nào thì một cú đấm thôi sơn đã nện vào giữa mặt. Hắn thét lên:
-Không phải! Không phải! Tôi thấy nó trong bụi tre, vừa mới đem nó ra...
Máu từ mũi từ miệng hắn rỉ ra, chảy xuống cằm, rơi xuống ngực áo. Vị mặn và tanh của máu làm hắn tỉnh cả người. Nỗi oan ức, sự đau đớn làm bừng lên cơn giận dữ đã cố kìm nén từ chiều ở nhà Năm Hựu. Nhưng khi hắn còn đứng như trời trồng với cái đầu nóng phừng như có lửa cháy bên trong, gã đàn ông mình trần trùng trục, mập trắng, núng nính như mới cạo lông lại tiếp tục tấn công hắn với khúc cây vuông cạnh trên tay. Một tên khác từ đâu cũng cầm đòn gánh lao tới. Hắn bị ép dần vào bụi tre, hai tay che đầu, tấm thân gầy gò cố chống đỡ và yếu ớt trả đòn. Cả ba xà quần trong tiếng rủa sả the thé của người đàn bà:
-Thằng khốn nạn! Còn con gà trống bốn ký của tao đâu? Mày bán rồi phải không? Đánh chết mẹ nó đi, quân trộm cắp!
Nhiều người nhà ở ven đường chạy ra đứng nhìn nhưng không ai can ngăn hay khuyên giải lời nào, có lẽ họ không muốn bị phiền phức sau này.
Hắn vừa đỡ vừa né tránh những cú đập khủng khiếp vừa cố len ra khỏi khoảng hẹp giữa tên mập và bụi tre gai góc. Khi hắn vùng thoát ra được thì gần như cùng lúc khối thịt trắng nhỡn kia cũng mất đà té sấp. Cái cổ đầy nọng ập vào một gốc tre nhọn lểu, chắc do lũ trẻ chặt làm diều để lại, từ đó phát ra một thứ âm thanh nghẹn ứ hãi hùng. Sức nặng của tấm thân đồ sộ đã vô tình gây nguy hiểm hơn cho gã đàn ông. Sau mấy giây co giật với khúc cây còn cầm chặt trong tay, gã đã nằm bất động bên cạnh con gà vẫn còn sống sót đang nghểnh cổ kêu khan giữa hoàng hôn, khi ánh mặt trời vẫn còn chưa tắt hẳn.
Hắn khựng lại, rụng rời nhìn cảnh tượng đó rồi vụt chạy trong tiếng rú kinh hoàng của người đàn bà và tiếng chân của tên còn lại vừa đuổi theo vừa la hét. Hắn chạy thục mạng bất kể phương hướng, chạy cho đến khi không còn nghe tiếng la hét ở phía sau, cho đến khi không còn một chút sức lực nào. Hắn ngã xuống trong bóng tối nhá nhem với thân mình bầm dập, máu thấm đỏ ngực áo, hai cánh tay liên tục đỡ đòn giờ như gãy vụn. Hắn thiếp đi với hình ảnh thảm khốc của một dòng nước sền sệt đỏ bầm, len lỏi chảy qua cụm rễ tre và đọng lại trên nền đất.
Khi tỉnh dậy giữa màn đêm, hắn nghe tiếng xạc xào quen thuộc. Chung quanh hắn toàn mía là mía. Hắn cố đưa mắt nhìn quanh, từ bóng của ngọn cây còng cao ngất ngưỡng hắn nhận ra đây là cánh đồng mía bạt ngàn mà hắn cùng với vài người nữa đã từng lao khổ với nó cả một mùa qua, từ cày bừa dọn đất, đặt hom, bón phân tưới nước, làm cỏ... cho đến khi thu hoạch. Đó là ruộng mía của Chữ Đường, một thằng cha trọc phú đời mới keo kiết nhất mà hắn biết.
Vậy là hắn đã chạy gần năm cây số, chính cánh đồng mía mênh mông này đã bảo bọc, chở che cho hắn. Bên phải là hướng trở ngược về nhà, giờ đây đường về đã quá xa xôi, nhưng hắn tự hứa với lòng sẽ về ngay bên cha khi hắn có thể, ngay bây giờ, trong đêm nay hay rạng sáng ngày mai.
Hắn khát nước kinh khủng, nhưng mấy cái răng cửa ê ẩm như sắp rơi ra, miệng sưng vều còn đọng đầy máu nên hắn chỉ còn biết chạm vào những cây mía, nghe hơi mát lạnh của nó cho đỡ khát. Hắn nằm ngửa người, xoãi tay rã rời giữa đám mía, những cạnh lá sắc như dao lam cứa vào tay chân nhưng hắn chẳng còn biết đau. Một lần nữa hắn lịm đi. Trong trạng thái chập chờn nửa mê nửa tỉnh, hắn nghe tiếng gọi thều thào của người cha đau ốm ở nhà. Hắn đã dịu dàng nói với cha, hắn không có lỗi gì cả, hắn chỉ không thể bỏ mặc con gà. Hắn cũng không đánh lại được cái nào cho ra hồn, cũng không xô ngã tên kia. Tên đó chỉ bị thương, chỉ ngất đi thôi, rồi sẽ tỉnh dậy với con gà của nó.
***
Trời đã rạng sáng. Một bên mắt sưng húp nhưng hắn vẫn thấy rất rõ ánh sao mai đang sáng rực trên nền trời. Từ phương đông, ánh sáng tinh khôi chói lọi ấy đã làm tan bớt những mảng tối đang bủa vây tâm hồn hắn. Mặt trời đang còn ở đâu đó phía dưới đường chân trời, sau những ruộng đồng làng mạc nhấp nhô xa tắp. Vầng thái dương sẽ bừng lên trong chốc lát nữa thôi, tất cả mọi thứ trên thế gian rồi sẽ được soi sáng miễn sao không bị vùi chôn trong lòng đất.
Với ý nghĩ đó, hắn cố xoay trở để ngồi dậy. Cảm giác thật tồi tệ, thân thể như không còn là của hắn nữa, từng đốt xương như rời ra, từng mảng da thịt tím bầm như đã thối rữa. Hắn vịn vào những cây mía để đứng lên, lao đao ngã dụi mấy lần. Những cây mía thẳng, chắc như những cánh tay nhân từ đỡ lấy hắn, cho hắn cảm giác được an ủi chở che từ sự cứng cáp, mạnh mẽ của một quần thể sum vầy, đông đúc.
Hắn lê lết trên những bờ đê gầy guộc, băng qua những thửa mạ non rập rờn trong gió sớm như những làn sóng mượt mà xanh biếc. Mấy lần thở sâu và hơi lạnh chốn đồng không giúp hắn có thêm chút sức lực trên con đường tắt về nhà. Xa xa, những người nông dân ra đồng đang vác cuốc rảo bước trên bờ mẫu, đường đê. Bóng của họ in trên nền trời xanh nhạt pha ánh hồng với những vầng mây trắng nhẹ trôi.
Nhà hắn nhỏ, đơn sơ như một thảo am. Ngõ bỏ không, dây đậu rồng leo kín rào, những trái xanh non xen lẫn khô nâu treo đầy nhánh khẽ đong đưa như một câu chào buồn bã. Hắn đã nhìn thấy cánh cửa nhà vẫn mở rộng như thường ngày, thấy góc mền cũ đắp trên chân cha hắn ở đầu chiếc giường tre kê sát vách.
Nhưng hắn đã không thể bước qua cánh cửa đó để đến bên chiếc giường kia. Một nhóm người trộn lẫn nhiều thứ sắc phục không biết từ đâu lao ra ập vào người hắn. Chiếc còng thép sáng lóa lạnh lẽo ngay lập tức cùm vào hai cổ tay bị bẻ quặt ra phía sau của hắn.
-Mấy người làm gì vậy? Thả tôi ra, mở ra...
Hắn hoảng hốt la lên nhưng sau đó thì im bặt. Nỗi sợ làm kinh động đến cha lớn hơn nỗi sợ bị bắt bớ giam cầm. Hắn vùng vẫy kịch liệt và nhận về mấy cái tát vào đầu. Hắn rên rỉ:
-Làm ơn cho tôi vô nhà với cha tôi một lát cho ông cụ yên tâm rồi tôi sẽ đi theo mấy anh.
Một tên nói lớn:
-Mày không chạy trốn được nữa đâu. Đi mau!
Không ai thèm nói với hắn câu nào nữa mặc cho hắn nài nỉ, van xin, chống cự. Hắn vừa bị đánh vừa bị lôi đi xềnhh xệch như một con chó, bị giày bừa như một nhúm giẻ rách nhưng vẫn cố trì kéo, ngoái đầu nhìn lại ngôi nhà. Cha hắn kia, ông đang đứng run rẩy bên cánh cửa nhìn theo. Khi thấy đứa con trai bị một đám người áp giải thô bạo, ông đã ngã xuống thềm cửa với nỗi thắc mắc và đau khổ không nói nên lời. Lòng hắn đau như cắt, nước mắt ứa ra, hắn cố nuốt cơn uất hận khiến lồng ngực muốn vỡ tung.
Lúc bị giải ngang qua nhà người láng giềng cách một vuông sân, hắn kêu to:
-Chú Bảy ơi! Làm ơn qua đỡ cha con dậy dùm. Chú Bảy ơi!
Không biết có ai nghe tiếng kêu thống thiết của hắn không. Buổi sáng đồng quê im lìm trong gió bấc, mọi người có lẽ đã ra đồng từ sáng sớm tinh mơ. Cơn se mình của vũ trụ lướt qua, phận người nhỏ bé tình cờ vàng rơi như lá dưới những mương nước ngập ngụa đen ngòm không lối thoát.
***
Hắn bị nhốt trong một căn phòng nhỏ nhưng khá kiên cố, chung quanh là bốn bức tường trát xi-măng, không kể một cửa ra vào khá thấp và khung cửa sổ nhỏ vuông vức với chấn song rỉ sét. Ở đó người ta cho biết hắn bị tạm giữ trong trường hợp "truy bắt khẩn cấp tội phạm" với hai tội danh quả tang: trộm cắp và giết người!
Chiếc còng trên tay hắn đã được tháo ra như một ân huệ để hắn viết bản tự khai theo "hướng dẫn" về các tội danh trên. Tờ giấy và cây viết đặt ngay ngắn trước mặt hắn đã một ngày. Trong lúc lấy lời khai ban đầu trước đó, hắn đã cố giải thích, đã nêu đích danh kẻ trộm gà, đã chứng minh bằng thương tích trên thân thể rằng chính hắn mới là kẻ bị tấn công và người kia tự té vào cọc tre mà chết, có nhiều người có thể làm chứng.
Nhưng ở nơi xa mặt trời, khi một cơ quan điều tra lâm vào cảnh thiếu hiểu biết về luật pháp hoặc cố tình phớt lờ luật pháp thì khả năng dụng nhục hình nơi đó lại trở nên đầy sáng tạo và chuyên nghiệp.
Hắn bị bức ép, tra khảo đủ kiểu đến chết đi sống lại mấy lần, tờ giấy thấm máu từ những ngón tay hắn cũng đã được thay mấy bận. Nhiều lần theo yêu cầu, hắn phải tự cởi chiếc áo duy nhất mặc trên người đi giặt cho phai vết máu rồi cứ thế mặc lại, ướt như chuột lụt. Nhưng xem ra những gã đó đã quá lo xa, ngoài cha hắn đang nằm bệnh hắn còn có thân nhân nào nữa đâu để thăm nuôi, để nhìn thấy dấu vết nhục hình, để có thể tố cáo, thưa kiện! Mà cho dù có tố giác đi chăng nữa thì ai có thể làm chứng đó là thương tích do bị tra tấn, đánh đập khi hỏi cung? Kiện ai, ai xử?!
Cả ngày hôm đó hắn chỉ được cho ăn một gói mì sống, sau đó cố hớp những giọt nước từ mấy ca nước tạt vào mặt cho đỡ nghẹn.
Sang ngày thứ hai, hắn đã không thể nói được nữa và nằm bất động dưới nền gạch.
Tờ giấy trên bàn vẫn trắng như bức màn vô hình trong đôi ngươi khép chặt của hắn. Mọi thủ đoạn ép cung, bức cung, dỗ dành ngon ngọt... đều không khuất phục được hắn. Điều đó giống như một sự tuyên chiến, một cách phản công quyết liệt nhất mà hắn còn có thể biểu hiện với lòng uất hận và căm thù cùng cực trong nỗi oan khuất thấu trời.
Năm giờ chiều. Tên chủ xị và hai đồng sự có vẻ mệt vì làm việc quá sức, chúng hoàn toàn mất kiên nhẫn với những cuộc thẩm vấn liên tục nhưng không có kết quả mong muốn. Chúng đạp thêm mấy cái vào tấm thân mềm nhũn, bê bết máu của hắn, một đốm phân đã loang ra cùng với nước tiểu. Một tên khum tay che mũi, quát:
-Vô nhà vệ sinh mau, tắm giặt đi. Tối nay tiếp tục!
Cả bọn kéo đi, chúng đã quên hay thấy không cần phải lãng phí cái còng cho xác chết chưa chôn kia. Tiếng khóa cửa lạnh lùng vang lên, hắn nghe xa xăm như ở tận cõi âm u nào.
Chút tri giác còn trụ lại bắt đầu nhen nhóm ý nghĩ phải thoát khỏi nơi này bằng mọi giá- hoặc là chết. Chúng sẽ loan tin hắn chết vì tự treo cổ, tự đập đầu vào tường, bị tiêu chảy đến kiệt sức rồi chết, bị bệnh mãn tính, bị tai biến mạch máu não...
Hình ảnh người cha già yếu té quỵ xuống ngạch cửa như trái chín rụng xuống đất đã trở thành động lực đau đớn và mạnh mẽ nhất trong hắn lúc này. Hắn co người, chống hai khuỷu tay xuống nền gạch, nỗ lực toàn thân để ngồi dậy và bò dần vào nhà vệ sinh. Hắn xả vòi nước khắp người, ngửa mặt khá lâu dưới làn nước mát lạnh. Trong bộ quần áo ướt sũng, những vết thương trên người dịu đi, hắn đã cảm thấy đỡ hơn rất nhiều.
Khi hắn từ nhà vệ sinh loạng choạng trở ra, một gương mặt xấu xí không biết nam hay nữ mặc thường phục hiện ra ở khung cửa sổ bằng sắt vuông và ném xuống một hộp cơm.
-Không có nước đâu, mở vòi mà uống!
Câu nói của người đưa cơm đã làm lóe lên một ý tưởng trong đầu hắn. Hắn bắt đầu ăn. Trong hộp chỉ có cơm chan nước tương và một ít rau. Không nhai nổi vì đau, hắn nuốt trộng và bị nghẹn mấy lần.
Ăn xong hắn lần vào nhà vệ sinh, uống vài vốc nước và bắt đầu xả hết các vòi nước có trong đó. Hắn dùng hộp xốp và bao nhựa đựng cơm lúc nãy cố gắng ém chặt miệng hố ga để nước lan nhanh ra ngoài, mở rộng cửa nhà vệ sinh để bên ngoài có thể nghe tiếng nước chảy.
Tiếp theo hắn nằm mẹp xuống chỗ cũ, nhắm mắt và chờ đợi.
Khoảng một tiếng sau, giọng của người đem cơm la chí chóe:
-Nước tràn! Nước tràn! Anh Tám, nước tràn! Ngập phòng đựng hồ sơ rồi!
Thì ra ăn thông với phòng tạm giam là phòng chứa hồ sơ. Hy vọng cái phòng đó không còn thông với phòng nào khác bên ngoài.
Người trực ban vội chạy đến, chùm chìa khóa to tướng khua loảng xoảng. Cánh cửa phòng hồ sơ đã mở toang.
-Chắc lại bể ống nước nữa rồi! Cúp nguồn rồi báo cho mấy sếp đi.
-Đi nhậu hết rồi!
-Thì cứ gọi điện hay tới quán con Kèo Thơm là gặp. Báo ngay để người ta còn chỉ đạo xử lý kịp thời.
-Đang ngoài giờ làm việc đó chời! Chút chuyện nhỏ cũng kêu réo chắc bị đuổi quá! Để mai đi. Tui đi cúp nước đây.
"Người anh Tám" xác định ngay nước chảy từ nhà vệ sinh của buồng giam. Chờ một hồi lâu vẫn nghe tiếng nước chảy xối xả, ông ta thận trọng nhìn qua lỗ khóa. Tên "trộm cắp sát nhân" đang nằm thẳng cẳng, mắt nhắm ghiền trên nền gạch lênh láng nước, chắc "bị" nặng lắm! Ông ta yên tâm nhẹ nhàng mở cửa, cẩn thận tháo đôi giày rọ cầm trên tay, đi chân không vào phòng giam đầy nước, vừa đi vừa ngó ngoái "tên tội phạm" nên trượt chân ngã sấp mặt xuống nền nhà vệ sinh. Ông ta chưa kịp ngẩng đầu lên thì hắn- với một sự gắng sức phi thường cộng với bản năng sinh tồn của một con thú bị dồn tới đường cùng- đã nhổm dậy lao ra bên ngoài với một tốc độ khó tin trong thể trạng hiện tại của hắn. Trước khi người trực ban phát hiện các vòi nước đang mở chứ không phải bể ống và "tên tội phạm" đã bốc hơi thì hắn đã lẩn vào bóng chiều mờ xám như hôm từ nhà Năm Hựu ra về.
***
Ngôi chùa nhỏ này là nơi trước đây mẹ hắn thường đưa hắn tới lễ Phật vào những ngày rằm lớn khi bà còn sống. Vị sư trụ trì là một người họ hàng cũng đã viên tịch từ lâu. Lúc trước năm nào cũng vậy, đến ngày giỗ mẹ hắn là hai cha con lại đến chùa làm lễ cầu siêu. Hắn vẫn còn nhớ gần cổng tam quan, bên trong hàng rào trúc đã già đến trổ bông có hai cây thiên tuế dễ đã trăm năm tuổi, một cây lan móng bò gần đâu đó vươn nhánh la đà, vài cây sứ hoa trắng, hoa đỏ luôn tỏa hương thơm ngào ngạt...
Hắn lan man trôi nổi giữa quá khứ và hiện tại, giữa kiệt quệ của đói lả và bạo liệt của thù hằn, u u minh minh chập chờn trong cảm thức của một người sắp rơi vào cõi hôn mê.
Bỗng cánh cửa nhỏ tận gian cuối hé mở, chú tiểu một tay xách đèn bão, một tay bưng cái tô lớn đi ra gian thờ Phật. Chú đặt tô lên chiếc ghế đôn duy nhất dùng để đứng lau chùi các thứ trên bàn thờ, châm lại cái đèn nhỏ rồi lặng lẽ trở vào.
Hắn sững sờ. Đó là một tô cháo trắng còn ấm với một muỗng muối đậu để bên trên. Vậy là chú tiểu đã nhìn thấy hắn, nhà chùa đã biết sự có mặt của hắn nơi đây. Hắn không kịp nghĩ gì thêm, run run bưng tô cháo khuấy qua một cái rồi húp mấy hơi cạn sạch!
Có thể hắn bị phát hiện vì nải chuối bỗng biến mất, vì ánh lửa giữa đêm khuya.
Làm gì bây giờ?! Hắn đang là một kẻ đột nhập hơn là một người đi chùa lễ Phật. Có lẽ nên đợi đến sáng, khi chú tiểu công phu xong hắn sẽ đến thưa chuyện, xin tá túc, làm công quả trong chùa một thời gian.
Rạng sáng, gió lạnh, trời đầy mây. Tiếng chuông thời mai ngân nga trong không gian tĩnh mịch. Chú tiểu vẫn đứng chắp tay bên cái chuông đồng treo ở góc chánh điện. Chú nói:
-Sư phụ tôi có biết ông và gia đình ông nhưng hiện người không có ở nhà. Sư phụ tôi căn dặn qua điện thoại, nếu ông cần thì cứ lưu lại đây, cửa chùa là nơi rộng mở cho tất cả chúng sanh. Nhưng...
Chú tiểu bỗng cúi mặt ngập ngừng:
- ... Có một chuyện phải nói với ông... Cụ thân sinh ông... mất rồi! Nhà chùa có đến tụng kinh hộ niệm hôm qua.
Hắn đứng chết lặng, không tin ở tai mình.
-Hội Chữ thập đỏ đang lo hậu sự cho ông cụ, động quan vào cuối giờ thìn hôm nay.
Hắn đột nhiên thấy choáng váng, lảo đảo chụp tay xuống chiếc ghế đôn làm cái tô rơi xuống nền gạch vỡ tung tóe. Hắn gượng đứng lên, không kịp nói gì với chú tiểu, lao ra ngoài giữa trời mờ sương.
Hắn vừa đi vừa chạy qua những con đường tắt, những lối hẹp quanh co để về nhà. Bước chân hụt hẫng chơi vơi như đang mộng du trong cõi thiên la địa võng nào đó. Trời đất có thể đổ sụp bất cứ lúc nào, những bàn tay đầy móng vuốt có thể vồ chụp lấy hắn bất cứ lúc nào. Nhưng hắn đang đi giữa cơn mê sảng của đời mình, có nghĩa là những điều đó đối với hắn đã trở thành vô nghĩa.
Có phải chính hắn đã gián tiếp gây ra cái chết cho cha mình? Giờ đây hắn cũng đã chết. Người ta không thể sống còn khi trái tim tan vỡ.
Hắn men theo mé ruộng đến sau nhà chị Tư Hường, người vẫn thỉnh thoảng băng qua con đường bê-tông nhỏ hẹp để mang cho cha con hắn tô canh, dĩa cá. Nấp sau mấy đống củi chất kiểu chân chó phía sau nhà chị Tư, hắn dụi mắt nhìn qua mái nhà thân thuộc phía bên kia. Lá cờ trắng của Hội Chữ thập đỏ bay phất phơ trước ngõ. Mặt vách phía trước nhà đã được dỡ ra, chiếc quan tài hiu quạnh đặt giữa gian nhà trống trải.
Một cơn địa chấn tràn qua ngực hắn, nước mắt ràn rụa tuôn rơi. Những cơn khóc nghẹn càng kìm nén càng dâng lên làm hắn ù tai, nghẹt thở.
Đến phút cuối cùng hắn cũng không làm được gì cho đấng sinh thành! Điều làm hắn đau khổ nhất là cha hắn ra đi mà không được nghe một lời giải thích nào từ chính hắn.
Vài người láng giềng thưa thớt ngồi quanh cái bàn tròn chắc của nhà ai cho mượn. Ông Bảy Răm, chị Tư Hường, vợ chồng thằng Vuông bạn chí cốt, hai người của Hội Chữ thập đỏ... Những người đạo tì ngồi trên mớ rơm khô ngoài hàng rào. Không có ai khác, nhưng hắn biết chắc đâu đó ở mấy bụi chuối sau nhà, trong nhà tắm, chuồng gà, chuồng heo bỏ không... có người đang phục kích. Chỉ cần nhìn thấy hắn là chúng sẽ lại xuất hiện cả bầy và được dịp tự sướng bằng những hành vi bạo lực trút lên thân thể hắn bất chấp luật lệ!
Hắn vừa nhìn thấy chú tiểu dừng xe đạp cùng với nhóm người hộ niệm. Chắc họ tới đọc kinh lần cuối cùng trước khi làm lễ động quan.
Tiếng tụng kinh đều đều buồn bã vọng sang làm hắn càng đau đớn, suy sụp. Đám ma không kèn trống, không một khăn tang, không một người thân. Chỉ hắn là đứa con duy nhất cũng không thắp cho cha mình được một nén nhang, không một cái lạy tạ ơn sinh thành dưỡng dục.
Hầu như quên hết mọi thứ, hắn vụt đứng lên dợm bước ra khỏi chỗ nấp để chạy qua nhà với cha trong giờ phút cuối mặc cho bất cứ điều gì sẽ xảy ra, nhưng ai đó đã kéo hắn lại bằng cả hai tay.
Năm Hựu bất ngờ xuất hiện, ra dấu cho hắn im lặng và đẩy hắn vào trong nhà chị Tư Hường bằng lối cửa sau.
Năm Hựu nhỏ giọng:
-Chú không nên qua đó, tôi thấy đám thằng Hùng "man" ngoài đồn lảng vảng từ hôm qua. Dù sao thì ông bác cũng đã mất rồi, nếu còn sống chắc ổng cũng không muốn chú bị giam cầm tù tội. Xóm giềng ai cũng biết chú xưa nay không làm gì sái quấy, chẳng qua do vận hạn mà thôi.
Hắn ngồi bệt xuống nền nhà, im lặng cúi mặt vào hai bàn tay, vai run lên từng chặp. Năm Hựu cũng ngồi xuống, vỗ nhẹ vào vai hắn nói tiếp:
-Tôi tới viếng ông bác hôm qua, đem tiền trả cho chú nhưng không gặp. Bữa nay tôi đến nhà chị tôi để gởi tiền nhờ bả khi nào gặp chú thì đưa dùm.
Hắn sực nhớ ra Năm Hựu là em ruột của chị Tư Hường. Anh ta nhét tiền vào túi áo hắn.
-Chú nên đi đâu đó một thời gian, để tôi nói chị Tư trông coi nhà cửa cho chú. Ráng giữ gìn sức khỏe.
Hắn cất giọng khàn đục:
- Cám ơn anh Năm.
Sau khi Năm Hựu đi, hình như bên nhà hắn đang rục rịch chuẩn bị di quan. Tiếng tụng kinh dồn dập vang lên lần cuối, lắng dần rồi im hẳn. Hắn đi vội lên nhà trên đứng sau cánh cửa, qua kẽ hở của những nẹp lá hắn nhìn thấy nhóm đạo tì đang bắt đầu thủ tục phá quàn. Rồi cha hắn được khiêng lên, từ từ đưa ra ngõ. Đàng sau quan tài của ông là một khoảng trống mênh mông mà những người láng giềng tốt bụng đã không thể lấp đầy. Hắn những muốn lao ra, đi theo đưa tiễn cha đoạn đường sau cuối nhưng những lời của Năm Hựu đã ghìm hắn lại.
Hắn dập đầu xuống đất bái vọng theo hướng cha đi, toàn thân như chìm xuống huyệt lạnh.
Những cơn gió đầu đông thổi buốt con đường ra đồng vắng. Mái nhà đơn sơ, nơi đi về mưa nắng của hai cha con giờ trống trải chênh vênh như một ngôi mộ gió. Đứa con khốn khổ vẫn đang quỳ sụp, khóc tàn hơi trong góc nhà không phải của mình, như góc khuất mà cuộc đời đã dành cho hắn.
Con đường mà hắn sẽ phải đi ngay hôm nay, ngay bây giờ, phải là con đường không ai nhìn thấy hắn, giống như đi ở phía dưới đường chân trời. Đó là nơi kết thúc nhưng cũng là nơi bắt đầu của ánh thái dương.
.............................
(Nhân vật chính trong câu chuyện hiện giờ là một doanh nhân người Thái gốc Việt. Từ lúc đó đến nay anh ta chưa một lần trở về xứ sở. Trong đại lễ Phật đản Vesak 2018, anh ta có dịp gặp lại chú tiểu nay đã là một Hòa thượng trong tăng đoàn Việt Nam.
Lời thỉnh cầu và ký thác của anh ta đã được nhà sư đồng ý thực hiện. Nắm xương tàn của người cha sau bao năm cô quạnh ngoài đồng đã được đưa vào chùa. Trên nền nhà cũ nay đã là một nhà dưỡng lão khang trang hoạt động dưới sự quản lý của tổ chức từ thiện Phật giáo địa phương)
N. T