T.Vấn & Bạn Hữu thực hiện (2022)

Tuyết Trắng – Sáng tác: Anh Chương

Trình bày: Nhật Trường

Đọc thêm:

Nhạc sĩ Trần Thiện Thanh

Thúy Vi / SBTN

Trần Thiện Thanh là một trong những nhạc sĩ Việt Nam nổi tiếng nhất giai đoạn trước 1975. Một số bút hiệu khác của ông là Anh Chương (tên con trai ông), Trần Thiện Thanh Toàn (tên em trai ông, đã tử trận), Thanh Trân Trần Thị. Ông còn là ca sĩ với nghệ danh Nhật Trường và được xem như là một trong bốn giọng nam nổi tiếng nhất của nhạc vàng (“tứ trụ nhạc vàng”), ba người còn lại là: Hùng Cường, Duy Khánh, Chế Linh.

Trần Thiện Thanh sinh năm 1942 tại Phan Thiết. Ông đến Sài Gòn năm 1958, sau khi học xong thì làm giáo viên trung học. Sau đó, ông tốt nghiệp trường Hạ sĩ quan năm 1965, phục vụ tại Cục Tâm lý chiến Bộ Tổng tham mưu Quân lực Việt Nam Cộng Hòa cho đến cuối tháng tư năm 1975. Ông cũng làm việc tại Ðài Phát thanh và Truyền hình Quân Ðội, từng là Trưởng ban văn nghệ của đài và sau năm 1968 còn phụ trách thêm chương trình phóng sự chiến trường. Đầu thập niên 1960, Nhật Trường lập ban Tứ Ca Nhật Trường gồm ông và 3 nữ ca sĩ: Như Thủy, Vân Quỳnh và Diễm Chi. Ngoài ra, ông còn điều hành trung tâm phát hành nhạc và thu băng tên là “Tiếng Hát Đôi Mươi”.

Theo bài viết của Huy Phương, đất nước Việt Nam phải trải qua những năm dài chiến tranh, hằng triệu thanh niên đã hy sinh cho lý tưởng của mình, máu đã đổ, khăn tang đã trắng cả những mảnh đời góa bụa côi cút. Văn chương, hội họa, điêu khắc không có mấy tác phẩm về chiến trận, nhưng hằng đêm qua các đài phát thanh, ca sĩ hát những bài lên án chiến tranh, nói tới tang tóc, nỗi đợi chờ. Trần Thiện Thanh là một nhạc sĩ có số lượng nhạc chinh chiến cao nhất, đi vào lòng từng người lính trận, nhưng mang một màu sắc riêng, trong sáng vui tươi, hoặc là thi vị hóa cho đời lính nhọc nhằn. Đó là những dòng nhạc tâm lý chiến thúc đẩy người lính luôn luôn lao về phía trước như những tiếng kèn thúc quân hay những khúc quân hành. Trần Thiện Thanh đi vào đời sống và tâm tình những người lính trẻ trong những phiên gác đêm, những buổi dừng quân hay những mối tình đơn sơ, vội vã, có phân ly và cả chết chóc. Bất cứ người lính miền Nam nào cũng thuộc một vài bài hát của Trần Thiện Thanh hay vu vơ đôi câu những lúc bâng khuâng nghĩ tới cuộc đời của một người lính trận, tới một chiến hữu hay một người tình ở trong vùng sáng đêm đêm của một phố thị nào đó.
Nhạc chiến chinh của Trần Thiện Thanh không ước lệ hay khuôn sáo mòn. Vì người nhạc sĩ này cũng là một người lính đã có dịp gần gũi và sống qua cảnh ngộ của những người đồng cảnh. Trần Thiện Thanh làm cho người lính yêu cuộc đời của mình hơn và làm cho người khác yêu đời lính hơn. Nét nhạc của Trần Thiện Thanh không phải là tiếng hát hô hào “đi quân dịch là yêu nòi giống”, mà tự nó tỏa ra vẻ đẹp trong sáng của đời một người lính. Người lính trong nhạc Trần Thiện Thanh không phải là một người lính chuyên nghiệp bắn giết, xung phong, mà mang tâm hồn yêu nước của một người học trò vừa từ giã mái trường “Từ khi anh thôi học và từ khi anh khoác áo treillis,” vẫn còn mơ mộng “một thằng ước ao, một thằng nằm đếm sao”. Phải chăng đời lính luôn luôn kề cận với cái chết, gian truân và nguy hiểm, nhạc Trần Thiện Thanh nhìn vào một mặt khác của đời sống này. Nhạc sĩ vẽ lại tâm hồn thư sinh trong vóc dáng của một người lính, và luôn luôn bên cạnh có một hình bóng thiếu nữ, “một người em gái hậu phương” để cho đời lính khỏi khô cằn sỏi đá.

Trong khi miền Nam có nhiều bài hát phản chiến dưới dạng “Anh về hòm gỗ cài hoa” hay “Người anh chết trận Pleime”, thì nhạc sĩ Trần Thiện Thanh vẽ lên một hình ảnh khác. Tất cả những người nằm xuống trong nhạc Trần Thiện Thanh đều là những anh hùng bất tử. Ông đã viết về phi công Trần Thế Vinh, pháo binh dù Nguyễn Văn Ðương trong Anh Không Chết Ðâu Em, người lính nhảy dù Nguyễn Ðình Bảo (trong Người Ở Lại Charlie), và cả những linh hồn hiển linh của những người gọi là chiến sĩ từ cổ tới kim trong Gọi Tên Người Lính Tượng Ðài, Người Chết Trở Về. Những mẫu người anh hùng nằm xuống trong các trường hợp khác nhau, Trần Thiện Thanh có cái nhìn và cách viết khác nhau. Và dù có viết về ba người lính nhảy dù đi nữa, thính giả có ba thiên anh hùng ca mỗi người một vẻ. Ðã nhiều lần nhạc Trần Thiện Thanh làm cho người nghe rơi lệ, không phải người nghệ sĩ nào cũng có được cái vinh dự đem xúc cảm của mình đi thẳng vào lòng người thưởng ngoạn như thế.

So với các nhạc sĩ khác, số lượng nhạc Trần Thiện Thanh viết về người lính là một số lượng kỷ lục, trong tổng số hơn 200 trăm bài nhạc đủ loại của người nhạc sĩ này. Người lính là nguồn cảm hứng dồi dào cho người nhạc sĩ, như chúng ta đã biết tới qua “Thư Của Lính”, “Người Yêu Của Lính”, “Màu Mũ Anh, Màu Áo Em” (viết chung với Thanh Toàn), “Ðồn Vắng Chiều Xuân”, “Không Bao Giờ Ngăn Cách”, “Tâm Sự Người Lính Trẻ”, “Tuyết Trắng” (ghi tác giả là Anh Chương). Trần Thiện Thanh không chỉ viết nhạc thời chiến chinh mà những khúc tình ca của ông cũng rất được phổ biến trong thập niên 60 khi ông là một quân nhân và lúc miền Nam đang trải qua những ngày chiến tranh khốc liệt. Chúng ta cũng biết nhiều tới nhạc tình của người nhạc sĩ có những tác phẩm đa dạng này như “Khi Người Yêu Tôi Khóc”, “Trên Ðỉnh Mùa Ðông”, “Ai Nói Yêu Em Ðêm Nay”, “Bảy Ngày Ðợi Mong”, “Lâu Ðài Tình Ái” (lời Mai Trung Tĩnh), “Từ Ðó Em Buồn”, “Một Ðời Yêu Em”, “Hiện Diện Của Em” (thơ Hữu Phương). Trần Thiện Thanh còn có sở trường về nhạc kể chuyện như “Hoa Trinh Nữ”, “Hàn Mạc Tử”, “Chị Ba Hàng Sanh,”… Bài nhạc phổ thơ Tô Thùy Yên “Chiều Qua Phá Tam Giang” được coi như một bài phổ thơ thành công rất được phổ biến.

Sau 30.4.1975, Nhật Trường Trần Thiện Thanh kẹt lại, sống gian truân cho tới năm 1993, ông mới tới được Hoa Kỳ. Ngay sau đó đã hoạt động mạnh mẽ trở lại dưới nhãn hiệu Nhật Trường Productions. Ca nhạc sĩ Nhật Trường Trần Thiện Thanh đã từ trần vào ngày 13 tháng 5 năm 2005 tại nhà riêng ở thành phố Westminster, Quận Cam do bệnh ung thư phổi. Vào năm 2006, Trung tâm Asia có thực hiện chương trình đặc biệt Nhật Trường Trần Thiện Thanh – Anh không chết đâu anh (Asia DVD 50) và năm 2009 thực hiện chương trình “Nhật Trường – Trần Thiện Thanh 2” (Asia DVD 61) để vinh danh ông.

 

Nguồn: https://www.sbtn.tv/nhac-si-tran-thien-thanh/