BÀI TRƯỜNG CA NGƯỜI MNONG (kỳ 1)

1.

nửa đêm bờ hồ cánh đồng

hát với những ánh sáng le lói trên đỉnh đồi xa xa 

nàng gợi ý về những bữa tiệc linh đình trong mơ tưởng 

có cái chết trong đám mây

có sự sợ hãi có tiếng xe chạy ngang còi hú 

những người chết nằm trong tấm vải liệm 

vẫn đang hoan hô 

các tội lỗi bây giờ biến mất

những người chết vẫn tụng kinh cuồng nhiệt trong rừng 

nhảy quanh bếp lửa có một chàng MC cầm cây nến trắng 

mời mọi người uống rượu 

trên mặt đất bài thơ vẫn đang làm rung chuyển cả khu rừng 

nơi những đứa trẻ ốm yếu đang chơi U 

hú một hơi dài quấn lấy nhau 

sợ mất nhau sau một hơi thở điên cuồng 

bóp nghẹt phổi của nàng và những ngôi mộ 

của những người vừa mới chết

*

ơi vùng đất hoang nửa đêm đang khóc

tiếng rừng thở dài trong đêm điên cuồng bay

địa ngục với mái tóc buông xõa

trong những cành cây 

những đầm lầy đang lên tiếng

khi bầu trời xám xịt làm tắt ngọn lửa 

cơn buồn ngủ chết người 

kẻ lữ hành đang nhìn 

ngọn lửa trong cơn đau đớn 

nhói lên sự lãng quên 

lên đỉnh

2.

cánh cổng giấc mơ do thần linh canh giữ 

và bạn phải sống 

không biết bao nhiêu lần cuộc đời của mình 

đã hát đã khóc đã vật lộn đã hét lên 

trước khi bình minh sẽ đẩy bạn đến chỗ phát điên 

vì sợ hãi 

bạn quay như trái đất 

hết một vòng là bình minh 

bầu trời là một ngọn lửa 

bạn làm tiếng chiêng 

những người mới đêm qua bạn còn mời rượu 

sáng nay họ đến bạn quên 

nhưng họ nhớ cả họ tên và năm sinh của bạn 

bạn mờ ảo như đêm đang ngáp 

vùng vẫy nỗi kinh hoàng không ai để ý

không một ánh hào quang 

bạn không tên tuổi

tôi đã trôi dạt theo bạn dưới bầu trời 

mây xám nham hiểm lóe thành tia chớp

vang vọng những tiếng kêu 

những con ma đang trỗi dậy từ hồ nước xanh 

tarlac

bạn lao như con nai cố thoát khỏi con cọp 

qua những khu rừng nguyên sinh 

giờ chỉ còn cỏ lún phún như hoa râm tóc mẹ 

cỏ cũng có chân dung như hình thẻ của bạn

sự rình rập ở khắp mọi nơi 

không linh hồn nào dám lang thang

bạn chạy trốn khỏi những cành cây khô 

như số phận 

vấp phải những ngọn núi 

lạc vào những hang động

bạn mọc lên từ thảo nguyên 

uống những dòng nước 

chảy xuống đầm lầy 

như cỏ

và đầm lầy bây giờ ngập trong ánh nắng nóng bỏng 

bạn bị nguyền rủa 

mẹ cũng nhìn thấy những điều mẹ không dám nhìn nữa

trên ngọn đồi cung điện ngày xưa của ông vua 

giờ hoang phế không còn ai quét dọn 

cầu thang phủ đầy tuổi thanh xuân 

của nàng mộng điệp 

bạn bước qua ngôi đền không còn thần linh 

khu rừng không còn ma quỷ

bỏ mả không còn rượu 

nơi mặt trăng bây giờ mọc lên từ thung lũng 

ánh sáng phủ lên mặt hồ 

những vẻ đẹp kỳ lạ làm bạn không chịu nổi 

khi ngồi 

nhớ lại

bạn ngạc nhiên nhìn từ khung cửa 

nhà dài như bờ hồ quanh co

cầu thang có một con rùa nằm chết 

cột nhà có một con ba ba đang thở

lời nguyền của một vùng đất từng trồi lên từ biển 

từng chôn vùi hàng ngàn năm núi lửa 

hóa thạch thành bazan 

những xương cốt thành khảo cổ

bạn đã khóc đã ám ảnh bên những ngôi mộ 

đã nhìn những linh hồn bỏ bạn ra đi 

như các thời đại bỏ đi trong lịch sử

như ông vua bị bỏ quên 

bạn bay trên những chiếc ché rượu đầy sợ hãi 

những cơn thịnh nộ của Yàng 

nơi tội ác lờ mờ phủ đầy khói của căn bếp buồn 

lời nguyền của vùng đất bị mặt trời thiêu rụi 

nhưng nó không chịu làm sa mạc 

không ai có thể cổ vũ tuổi già

ông vua rồi cũng chết 

nhưng bạn không biết mệt 

vì vậy bạn sai lầm 

dù các pơ tao từng ngai vàng nạm ngọc 

từng múa kiếm làm thần mưa 

múa khiên làm gió 

nhưng không ai có thể thể đếm hết được mùa màng 

tuổi già như trái chín cây 

lịch sử cũng rụng xuống 

ôi, tội lỗi của linh hồn thật lớn lao 

và sự diệt vong cũng thật lớn lao 

lòng thương hại của Thượng Đế không thể an ủi 

bạn không thể tìm thấy sự nghỉ ngơi của cha trong nấm mồ

thời gian đang đập đôi cánh 

bóng tối tàn nhẫn trong chiếc gùi của mẹ 

ban bay qua cánh cổng để đến thiên đường 

nhưng chìa khóa cổng do những con ma canh giữ 

những vị thần nằm trong dấu búa kiểm lâm 

bạn là của đêm đêm là của mẹ 

mẹ đã sống không biết bao nhiêu lần cuộc đời của mình 

để vật lộn để vùng vẫy để khóc 

để cúng để hát 

để nấu cơm trắng để bóp gỏi cà đắng 

muối xả vẫn còn mặn 

ớt vẫn còn cay 

để cưỡi những những con voi 

chỉ để đến trước những cung điện 

hét lên vì sợ hãi

3.

đó là vàng lộng lẫy 

vùng đầm lầy ánh sáng 

mơ-nông và mơ-không? 

nơi mộng-mơ làm yersin nhầm tên một ảo ảnh 

tarlac thành darlac

thành lơ lửng một đêm sâu 

nơi vùng đất của nước ngập lút đầu 

những ngôi nhà màu mưa lũ 

mõi khi krong-ana và krong-nô gặp nhau 

những chiếc ché đất nung thành bình minh cho những chuyến phiêu lưu 

nơi krông-nô điên rồ xả vào krông-ana đang mở cửa

giọt sương mù lệ ứa 

cho vùng lũ bình yên 

đầm lầy 

trong cái nhìn của thời gian điên rồ 

chân lý thành vô lý 

nơi người lạch đi qua mang ngà voi xuôi về phan rang đổi muối 

1 cặp ngà 1 gùi muối 

hết ngà thì 1 gùi muối 1 mạng người 

mặn như mùa đông

nơi vẫn còn cơn mê điên cuồng tỏa sáng 

trên bầu trời che khuất mắt người 

những dao găm vô lý 

yersin hai lần bị thương 

hai lần bình thường ngồi uống rượu 

mé-sao mang đến giấc ngủ 

tràn ngập ký ức 

mờ ảo người mơ-nông 

người có mơ-không? 

nơi không phải lâu đài trang nghiêm 

của mộng-mơ đà lạt 

những ngôi nhà mái lá rủ chạm đất nên không cần chạm trổ 

chỉ cần sự công bằng vươn cao 

trên nóc nhà quyến rũ ruộng bậc thang 

nơi bùn lầy thơm ngát như nàng 

những cành lá trên cao từng lang thang 

trong mái nhà rơm thấp lè tè phía dưới

nơi người ta từng làm lúa nước 

từng thêu thùa từng đan gùi

từng làm gốm 

từng đắm mình trong buổi sáng làm thơ 

nơi Ot-Nrông truyền từ đời này qua đời khác 

nơi sử thi đủ sức làm cái ác

phải cúi đầu 

hay phải rất lâu mới dám ác 

nơi những người đàn ông râu dài 

chỉ huy những chàng trai cuồng nhiệt 

những con người từng bị tàn phá và gãy nát

khuôn mặt đầy râu vẫn còn gục đầu vào ngực mẹ 

nơi lịch sử khi kẻ lạ đi ngang 

chiếc xà-gạt đã từng vấy máu 

ơi người, trong đầm lầy rực rỡ đó 

tôi không còn kịp thấy vị thần nào

nhưng tưởng tượng của tôi 

về bức tượng nhà mồ vẫn đang quỳ như những con voi 

trong trí nhớ vẫn còn kính sợ 

những ông vua ngang đây vẫn chưa chịu ngủ quên 

những mũi tên 

từng không chỉ săn người và săn thú 

đêm nay người MC đốt lửa

tôi quạt ngọn than hồng yếu ớt 

nhưng sáng rực trong tâm trí tôi 

những huyền sử trăm năm đêm nằm chỉ còn biết khóc 

ơi người 

hãy đến bên em lén lút như sương mù đêm tháng Chạp

em sẽ giấu anh 

bao vây anh bằng nỗi sợ hãi 

những cuộc đụng độ như những kẻ bạo dâm chỉ gây đau đớn

thời buổi đã hết người đạo văn

chỉ còn lo kiếm ăn và làm từ thiện 

đất nước đau điếng

nhìn những người phát từ thiện cũng than thở về sự cướp bóc 

nhìn các bác sĩ góp tiền mua cơm cho bệnh nhân ba mươi ngàn 

rồi sau đó điềm nhiên lấy phong bì ba triệu 

sự độc ác của tình yêu 

thiên thần và phù thủy 

ôi ngôi nhà thiêng liêng của sử thi

đang chịu một bình minh của mùa hè giữa mùa đông lạnh giá

mọi người phải chạy ra khỏi ngôi nhà 

ngọn lửa vô ích cuộn xoáy bên dưới sàn 

nơi nấm độc và sỏi đá cùng đang nở hoa 

nơi sự thật điên rồ đã nuốt chửng người như một ngọn lửa 

nơi cây cầu bắc qua dòng sông khô cạn

trơ đáy như vực sâu của hầm mộ 

sự hỗn loạn của ẩm ướt từng mang đến 

dưới ánh mặt trời những vị thần xa lạ đang cầu nguyện 

ché rượu cần làm nghẹt thở 

cả ánh trăng 

và người ta khoe đã giải phóng người vào bóng tối 

dò dẫm, dò dẫm 

và chúng ta hát lên tương lai 

bằng những lời nguyền về những ngôi nhà vươn cao 

những con dơi sà xuống thấp 

cà khi đám đông dày đặc rút lui

cả khi mọi người vẫn nghĩ mình làm nghệ sĩ

những bài thơ như những áng mây 

oằn mình trước mặt trăng 

nằm như núi lửa 

những hang động cứa vào em 

rộng hơn tiếng kêu của gió 

đáp lại tiếng gió chỉ có 

những con voi gầy gò đang chậm rãi đi qua 

như tuổi già của mẹ

4.

chúng ta từng biết

những khu rừng có cánh bay trong đêm 

những cầu thang bằng vàng 

leo lên ngôi nhà mái vút cao đỉnh tháp 

chúng ta từng biết

những cây rừng chỉ ngã xuống sau câu thần chú 

của ông thầy mo vừa quỳ vừa hát 

dẫn lối cây về 

làm cả mười nóc nhà của bon mơ-nông thao thức 

bon chứ không phải buôn

buôn chứ không phải buồn 

cả vầng trăng cũng buồn 

thử chạm vào cảm giác trống rỗng 

em đã vô ý để mưa chạm vào những ngón tay tê tái 

ngày xa nhau 

bon chứ không phải buôn 

em đừng buồn 

ngày chúng ta nếm trải sự phản bội trên lưỡi

tự hỏi khi nào em sẽ leo rào trốn thoát 

bỏ lại đôi môi tôi trong đám mây mù

đêm nay mưa không chỉ là mây, mà là đôi mắt

đang tìm cách trèo tường trốn thoát

hãy nhốt tôi lại vì ống quần của tôi chỉ đến hai đầu gối 

làm lộ ra quá nhiều da thịt 

hãy nhốt tôi lại vì tôi đã làm cho mặt trăng nhận được 

sự tồn tại của hai ta

hãy nhốt em lại vì em đã phụ tình chàng trai 

vừa mới mỉm cười với em hôm qua 

hãy nhốt tôi lại vì linh hồn tôi mắc kẹt 

trong cơ thể em 

nhốt em lại vì em phạm tội 

đất nước nghèo cố nuôi những nhà thơ 

những kẻ mộng mơ suốt đời chỉ lo phi nước đại 

và luôn chạy làng bán cái 

cho mọi người 

những kẻ lạ từ đâu?

suốt đời ngả lưng sau yên ngựa dạy đời 

những ống kính nghệ sĩ tê-lê nhìn vào nhức mắt 

nhưng hãy coi chừng sương mù, hãy coi chừng bóng đêm

không ai bỏ qua một tiếng rên

chỉ không dám gọi tên 

những con quái vật 

đang hút mật 

đã đến lúc đất nước cần lốc-đao chàng thi sĩ 

cho anh ta ở yên trong căn phòng màu đỏ của mình

để các cô y tá màu trắng 

điều trị hội chứng chuyên coi chừng sương mù

chuyên coi chừng bóng đêm 

gì chàng cũng sợ

không biết khi nào chàng mới dám chuyên canh chừng tội ác 

phía sau những bài hát 

hú gào cách tân 

chúng ta sẽ đâm vào chàng một chiếc kim dài 

chứa vắc-xin hết hạn 

đến khi chàng hết mấy trò cách tân 

thay vì đạo văn chỉ cần nói thật 

và nhìn vào gương mặt 

ám khói nhân dân 

trong bóng tối 

biết có máu chảy trên sàn nhà, máu ngay trên cánh cửa 

biết có người trẻ đã treo cổ 

biết có người vỡ nợ thua lỗ 

phải nhảy cầu, biết nỗi đau của cái đói 

biết nói, phải biết kêu vang như tiếng rúc

cú mèo

biết trừng phạt những kẻ gây ra địa ngục

những con đường thiêu rụi nương rẫy oan sai 

những hàng người trải dài cúi đầu chui vào hang động 

mộng-mơ

mơ-nông núi lửa 

những câu chuyện ngày xưa 

người mơ-nông chỉ dùng để hát 

nhưng bài sử thi bây giờ không còn ai nghe 

trái tim người đã bị đâm bằng năm mũi tên 

đã bị bắn bằng lãng quên 

sáu viên đạn 

*

người chết ơi

bạn nói gì bây giờ 

những tiếng động nào vang ra khi cái chết bị tra tấn? 

không phải tôi đã chôn cất bạn

hai mươi năm trước rồi sao?

như thể một nụ cười yếu ớt

giống như cỏ dại 

hỡi xác thân này, hãy ngủ đi

trên chiếc giường bụi bặm 

phủ lên sự sợ hãi và mục nát của bạn 

hãy ngủ đi, bạn của tôi

hãy chịu đựng sự dằn vặt của bạn

hãy chấp nhận sự khôn ngoan của họ

khi họ cởi chiếc áo cũ của bạn 

lần cuối 

*

ở xa xa tít xa xa 

chúng ta làm những kẻ hoạn quan pha trò

trong triều đình nhung nhúc những nhà sử học 

những ông thầy bói những người hát rong

chúng ta không có tuổi tên

như những con voi chỉ còn nước mắt 

của những kẻ làm thuê

*

thưa vị lãnh chúa của tôi

ôi vĩ đại và tốt đẹp biết bao 

những ngôi sao trên bầu trời 

chúng ta diễu hành bên trong tòa án 

tỏa sáng lộng lẫy vinh quang 

sự thật vẫn còn nguyên vẹn 

bạn là món quà của thiên đường

để mọi người biết rằng 

Chúa có thể tạo ra số phận 

tối hôm đó bạn buồn

và mệt mỏi, tối hôm đó

có lẽ bạn không biết

nỗi buồn tối hôm đó có nghĩa là gì 

như người mơ-nông gar không hiểu người mơ-nông pré

vẫn yêu 

nỗi buồn không thể dập tắt bằng rượu 

không thể xua tan bằng lời cầu nguyện

nó là một đoàn lữ hành bị ràng buộc bởi cái chết

bị ma đuổi ở vùng đất hoang 

bị ám ảnh bởi sự hối hận

nhưng tiếng bạn kêu lên 

và mọi người đã đến 

đoàn lữ hành tưởng như đã chết

đang đi đến sự phục sinh 

ra khỏi những hang động âm u

bạn hát cho chúng tôi nghe một bài hát 

làm chúng tôi tự hào 

trong chiến thắng của phe nước mắt 

bằng cách ăn một đám mây

chúng ta sẽ uống hết một chiếc cốc sáng chói 

ánh mặt trời 

bằng cách quấn thêm tấm khăn chúng ta bước qua cái lạnh 

chúng ta không chỉ đóng khố cởi trần 

chúng ta đeo thêm những vòng tay bằng đồng nóng hổi như môi em 

tôi sẽ cho bạn biết bí mật

khi tôi mang họ của mẹ 

thưa mọi người, những con người mẫu hệ vinh quang 

người chết bắt đầu run rẩy

người chết ngồi dậy 

trong trái tim tan nát của tôi 

từ cổ họng tôi

nỗi sợ hãi bay vút lên

khoảng trống trong đôi mắt mệt mỏi 

tôi đã biến thành một kẻ lang thang vô vọng

đói khát và tủi nhục

cuối cùng những chiến mã bằng sắt đã đến

bạn đã đi, với trái tim khốn nạn của mình 

trượt khỏi sườn dốc của mặt trời 

và buổi tối buông xuống

như một bức tường sụp đổ 

bầu trời và trái đất chỉ cách một vòng tay 

bóng tối chất đống trước cửa

những bóng tối xếp chồng lên nhau

sụp đổ như những bia mộ từ một ngọn núi 

đêm kết thúc với đám mây

nhuốm màu cánh hoa

lạc vào bóng tối khi ngày ló dạng

đêm đã mất, ngày cũng đã mất 

chỉ có ký ức mới mang ta trở lại 

bằng cách chờ màn đêm chết đi

mặt trời mọc lên trên đầu người mỗi tối 

ánh sáng tạo ra những cái bóng trong đêm 

để những buổi trưa bạn lấp đầy trái tim mọi người

nỗi sợ hãi và đau buồn

ai cũng thấy nhiều hơn những gì muốn thấy

Chúa sẽ ban phước lành cho bạn, ngọn lửa giữa trưa

mặt trời buổi đêm, miếng cơm mỗi sáng 

ánh sáng của bạn làm cay mắt 

biến những ngôi nhà và con người 

thành những khối đá màu xám 

màu xám được sinh ra 

như sự mệt mỏi len vào mạch máu của mặt trời 

bây giờ một cái nhìn 

làm mặt trời lạc vào những ngọn đồi 

bây giờ, màu đen

làm cuộc đời chờ đợi một khoảnh khắc rạng rỡ 

bây giờ bóng tối 

làm một khoảnh khắc yên tĩnh

bây giờ chúng ta chia tay 

đừng hỏi tôi điều gì xảy ra khi chúng vỡ

tan với tiếng vang khi chúng rơi

vào im lặng

hãy nhớ rằng vào một buổi tối 

bạn đã thoát khỏi lưỡi hái của thần chết

và khắc lên bức tường của đêm

một hình ảnh nhưng có hai cái bóng 

pha trộn màu sắc trên một chiếc gối nhàu nát

bạn chiêm ngưỡng hình ảnh này

rồi uống nó trong sự cô độc 

bạn như một chú chim 

tiếng hót như cái lạnh của mùa đông 

tiếng cười như lửa đốt bằng củi

bạn uống rượu, ợ hơi, trung tiện 

nhưng bạn là con người 

giữ chặt niềm tin vào số phận 

kể một câu chuyện khuấy động trong tâm hồn 

nỗi đau về cái chết 

bạn làm người ta khóc và cúi đầu

bạn dựng lên những lâu đài

với cầu thang bằng vàng lấp lánh

vào một buổi tối với bí mật của sự sống 

bạn nói với tôi bạn sẽ chết một mình 

như nàng cung phi xưa vua mang lên quên lãng 

một mùa đông như thể một mùa đông

mùa đông nói với tôi sẽ chết một mình 

một buổi tối như thể một buổi tối 

buổi tối nói với tôi sẽ sống trong một thế giới 

trần trụi rùng mình vì giá lạnh

trái tim tôi phai mờ những chiếc lá úa 

rơi theo những giọt mưa 

rằng từng đêm se lạnh

rằng từng hơi ấm mùa hè 

đến đánh thức 

rằng tôi có thể chết 

không ai biết đến tôi

không ai khóc thương tôi

như những người đã ra đi

hãy để cho linh hồn yên nghỉ

nhưng bài thơ khiến tôi run rẩy

đã bao nhiêu năm tôi mang vết thương này 

người tôi đẫm máu 

làm thơ là sự hủy hoại của đời tôi

khi tôi gọi, không có câu trả lời

tôi biết rằng tất cả đã mất 

mặt trời đang lặn

chảy máu với ánh sáng bị xé thành từng mảnh 

trong góc khuất của bóng tối 

hồi tưởng lại một người đàn ông quá điên cuồng

không thể đặt nàng xuống bãi cỏ

ngấu nghiến nhai bộ ngực 

cho đến khi nàng khóc vì kiệt sức 

người là hơi thở là linh hồn 

là atman tiểu vũ trụ 

cho đến khi hòa vào brahman 

đại vũ trụ của người 

trải dài trên mặt đất 

mỉm cười đặt tay trên ngực

cùng nhau hát quốc ca 

5.

có một dòng sông. tràn vào đầm lầy. mưa. chót lưỡi màu xanh của nó liếm qua mùa đông lạnh. 

có một tảng đá nằm bên hiên nhà như con voi đã già. mép dựng đứng của tảng đá bị vỡ tan, sinh ra hàng ngàn vết nứt như vết thương, nhức nhối. 

có một khu rừng như bon làng bị cầm tù trong mùa đông.

trong khu rừng con voi cứ lang thang và kết thúc cuộc đi hoang của nó, tại bãi đất trống đầy nắng. ở đó có những cái vòi uốn cong như thể những cánh tay người bị bẻ gãy, vẫn cố ôm lấy một vùng đất mê hoặc. 

và cũng rất lâu trong giấc mơ bị xé nát, một con voi con đã ra đời. nó đã chết ngạt vì mẹ nó đã chờ đợi quá lâu mới được cho làm mẹ. 

khi voi con chết, mặt trời phải lặn xuống, mây phải khóc, người phải im lặng, voi mẹ bắt đầu loạng choạng. cuối cùng nó khập khiễng dừng lại bên dòng sông chảy xiết. nó mong đợi một vị Anh hùng xuất hiện để giải cứu voi con. 

còn vị Anh hùng nhìn vào con voi đang biến mất giữa những hàng cổ thụ, ở phía bên này bờ sông vẫn chờ đợi con voi hiện ra ở phía bên kia, như hoàng cầm từng xót xa rụng một bàn tay ở đầm lầy hồ lak. hình như yersin đã hai lần bị thương ở đây trước khi tìm về uống rượu với ama-jhao. 

dòng sông khi được vị thần thủy điện thả ra để chơi đùa, nó nhảy múa trên một tảng đá khổng lồ tạo thành ghềnh thác. nó uốn lượn như một con rắn đang quăng mình. vị Anh hùng cố đứng dậy nhưng bị vấp ngã khi lội ra giữa dòng sông. nước quá lạnh khiến vị Anh hùng bị mất cảm giác. vị Anh hùng nuốt một ngụm nước và tiếp tục chiến đấu, nhưng ông chỉ tạo ra những mảnh vỡ của thế giới.

ông hét lên: hãy cứu con voi. 

vì khi hoàng hôn chuyển sang đêm tối, bóng của con voi nổi bật trên nền trời, phủ lên những người anh chị em loài người của nó. Trong gia đình, bố gọi voi là “con trai” mẹ gọi voi là “con gái”, con của mẹ với voi là chị là em. 

con sông khi thoát khỏi bê-tông thủy điện, nỗi sợ hãi bị cầm tù tan biến, nó lao hết sức trong giấc mơ về biển. vị Anh hùng hơi sợ, vì biển vô biên từng nuốt chửng cả mặt trời, vị nữ thần mà pơ-tao xưa vì yêu mà đành liều chết, rơi cả dao găm thần. vị Anh hùng bơi ngược lại, nhìn linh hồn của người đàn ông trôi ra biển. nhưng không như vị Anh hùng, ông ta bay về hướng mặt trời.

vị Anh hùng không biết ngày xưa cả triệu người chết đuối trên biển và đã siêu thoát lên chín tầng trời. 

trước khi chìm xuống, vị Anh hùng kinh ngạc khi thấy con voi che khuất bầu trời, với tiếng kêu và lửa cháy trong mắt. nó cố hát lên lần cuối bản anh hùng ca về sức mạnh phi thường đã từng chiến thắng kẻ thù của bon làng. con voi từng làm lịch sử chảy máu trong những cuộc chiến mà nó xông lên, và lịch sử luôn bắt những anh hùng khi tan trận quay về cày ruộng, ít khi ở lại chốn triều đình hôi tanh. 

vị Anh hùng và con voi cùng lảo đảo chìm vào mộng-mơ, mơ-mộng của người mơ-nông, xứ sở mà người đã sống với voi hơn một nghìn năm. mơ-nông chăm sóc voi như ta chăm sóc người tình. hạ ngà xuống, nàng voi chờ đợi người đàn ông hất lên một vốc nước, cho nàng rửa chân. vòi đung đưa trên sông, nàng uốn lượn những chuyển động làm người và voi đối mặt với nhau. mối quan hệ hàng nghìn năm ở bon trước khi người lạ tới. và cồng chiêng lại bắt đầu ngân nga, khi cha cầu sức khỏe cho voi, bài hát buổi sáng người lạy mặt trời, buổi tối người lạy mặt trăng: 

- những đám mây cúi xuống đất, không ai bỏ chạy hay trốn thoát.

bạn là một đứa trẻ, bạn nhìn thấy những gì? một chiếc xe mày tàu nằm chỏng chơ bên những bó rau cũng già nua như Mẹ. nhưng đám mây chỉ còn biết uốn cong người nhìn xuống, vì không phải không gian, đây là thời gian. lịch sử đã bỏ quên những con voi sau khi thắng trận. 

có khu rừng nằm giữa hai bon làng, và một cuộc cách mạng đã cũ đã tan thành bóng tối, gần một dãy nhà bị bỏ hoang. bạn đi đến đó để hái sự sợ hãi như người ta hái nấm 

nhưng bạn bị lừa 

đây không phải là bài thơ

bạn chỉ đang tiến gần hơn sự thật

và nỗi kinh hoàng của nó

làm bạn biến mất

bạn sẽ không nói cho mọi người biết địa điểm ở đâu

bóng tối của những khu rừng

nơi ánh sáng không được đánh dấu

những ngã tư đầy ma, thiên đường đầy lá

bạn lắng nghe 

vì đó là bài thơ 

chỉ nói về cây cối 

như những cái cây người ta vẫn lấy gỗ 

làm ra những cây đàn 

bạn làm một nốt nhạc

mỗi nỗi đau mỗi sự cô đơn 

và bạn bị vứt bỏ sau lễ

mà không cần dấu búa kiểm lâm...

6.

khi yêu 

người không ăn cay và nóng

vì sợ lễ cưới mình cay đắng 

người bỏ trốn khi bị ép làm cô dâu 

nhưng rồi ngoảnh lại nhau 

cả khi thành góa phụ 

mơ-nông 

núi lửa làm người thành tro thành bụi 

khi đứt hơi bài hát sử thi 

dù đúng hay sai, không phải hai 

mà người luôn chọn một 

có kẻ nghĩ bạn không còn lựa chọn nào khác 

nó có vẻ ích kỷ. dù bạn luôn công bằng. bạn đang điều trần 

về một điều là chính nó

không cần vua bạn tự mình làm ra luật 

bài thơ dừng ở đâu. bạn đang kết hợp các câu thần chú với nhau, gọi chúng là ót-nrông 

như bạn vừa mơ-nông vừa ngù mơ vừa thức 

chúng là những bài thơ phải không? 

mẹ ơi, không phải lỗi của con

bạn mệt. bạn đã cố tiếp tục

bạn nhớ tất cả, trong khi "tất cả" đã bùng cháy. linh hồn neo bạn vào mọi thứ đã tro tàn, bạn không sợ hãi

khi ông trời dâng ngập nỗi buồn

cả bon vừa chạy vừa ngoái nhìn quá khứ 

lịch sử từng đa thần 

giờ người chỉ quỳ trước Chúa mỗi sớm mai 

bạn cảm thấy thế giới đang đảo ngược

nước mắt bạn rơi. bạn để những người đang yêu thất vọng

tình yêu của bạn rất nguy hiểm và làm bạn đau đớn 

ai sẽ hạnh phúc khi mặt trời lặn?

bạn chơi chữ không cần ngữ pháp 

có làm người thất bại lúc sử thi? 

màu đỏ. màu đen. lửa trắng

áo bạn màu xanh 

cũng đã từng màu đen màu đỏ 

cả đầm lầy đã kéo nhau đi lấy sừng trâu 

đã mưa ngâu đã cà răng đã căng tai đã khóc

đã bắt con lươn đã tìm con cá

đã đẽo tượng nhà mồ làm người đau quá 

chạy một hơi từ lak đến buôn-đôn 

chín tầng dao cứa linh hồn 

đã gặp người lào đã nhớ người môn 

đã yêu người phù nam cùng nhau tìm mật 

đã thổi tắt ngọn đèn để đến với nhau 

bàn tay nắm vào nhau

trong bóng tối linh hồn người không mất

người đang đua chiếc xe chạy bằng ánh sáng trên mây

bước chân trong cát bụi, vầng trăng 

đuổi theo kỷ niệm khi người chạy trốn 

sự níu kéo của mây ôm mặt trời. trái tim người để lại trước cầu thang. nhà sàn. hy vọng, một ngày nào đó, người yêu cũ sẽ quay về tạm biệt. trong sự tĩnh lặng. tôi đã đặt nhầm nó vào lòng bàn tay đầy ánh trăng của bạn. nhận lễ của nàng mà bạn vẫn chưa yêu 

tất nhiên bạn bị mắc kẹt như nỗi nhớ trong não 

tất nhiên bạn vẫn nán lại như vết bẩn trên áo 

bạn nghĩ đã vượt qua nó một lần

nhưng đến giờ vẫn chưa thoát ra được 

bạn trút bỏ sự thánh thiện. gió mát trên da. tiếng gió hát qua những hy vọng có thể cứu thế giới mà không cần phép thuật

đã tăm-blang đã mơ-prang 

đã sum họp đã chia tay đã mừng đã khóc 

đã trồng cây nêu cho các thần linh 

anh minh về ngự 

ơ người 

không ai lên án bạn. cuộc sống và cái chết đã vô nghĩa với bạn. nó có thể mang linh hồn bạn đi vì bạn chỉ là một con người. ánh sáng. bóng tối. sự cân bằng. đã cho bạn cuộc sống. niềm tin dành cho bạn quan trọng hơn bất kỳ nỗi đau nào 

làm ơn, hãy tha thứ cho tôi

tôi phải bước vào vòng tròn đốt lửa 

để người MC mời rượu 

vai diễn vẫn còn 

voi đang ăn dưa hấu 

tôi phải tấu một hơi 

để lời cầu nguyện của bạn cứu thế giới này 

hãy nhìn chiếc lá đó, nó sẽ sớm ra đi. cái chết là của tất cả chúng ta. và nỗi đau thật đẹp đẽ, mạnh mẽ, và đáng sợ 

trong tro tàn và lá lang thang 

anh sẽ yêu em cho đến khi không còn ai ở bên em

anh xin lỗi...

anh không đủ tiền để làm lễ cưới, mẹ đòi làm lễ kep-môi rồi mới cho lễ dạm

anh không làm lễ hỏi. chỉ có vòng đồng đeo vào cổ tay em 

chờ bà mối đẩy em ngã xuống

anh lật chăn lên trong tiếng reo hò 

những kẻ ngoại tình đã cháy thành tro 

chúng ta không bao giờ ly hôn 

chúng ta còn con cái 

chúng ta đốt luôn bàn thờ bằng giấy của lão thầy mo

em từng giữ những buổi chiều có phải 

chúng ta như vị thần giữ lửa nấu bữa cơm 

em từng buồn những buổi chiều có phải

chúng ta như vị thần lúa nước hát cầu mưa

em thần sét trên trời có phải 

người mỏi mòn chờ đợi

giáng xuống trần trừng phạt kẻ xấu xa

em cứ hỏi khi già làng thổi tù-và đáp lại

như vị thần đang xuống tắm cho voi