Truyện ngắn James Joyce

 Thân Trọng Sơn dịch và giới thiệu

LỜI GIỚI THIỆU

“Người có thiên tài không mắc sai lầm; những lỗi lầm của anh ta là có chủ ý và là cánh cổng của sự khám phá.” (“A man of genius makes no mistakes. His errors are volitional and are the portals of discovery” – J. Joyce, Ulysses, chương 9 “Scylla and Charybdis”)

James Augustine Aloysius (1882-1941) là nhà văn, nhà thơ, nhà phê bình văn học ngườiLời giới thiệu: Ireland, được đánh giá là một trong những nhà văn có ảnh hưởng nhất thế kỷ 20. Ông nổi tiếng nhất với tiểu thuyết bước ngoặt Ulysses (1922). Các tác phẩm chính khác của ông là tập truyện ngắn Người dân Dublin (Dubliners) (1914), các tiểu thuyết Chân dung người nghệ sĩ khi còn trẻ (A Portrait of the Artist as a Young Man) (1916) và Finnegans Wake (1939). Joyce còn là tác giả của các tập thơ Nhạc thính phòng (Chamber Music) (1907), Thơ một xu một bài (Pomes Pennyeach) (1927), Tuyển tập thơ (Collected Poems) (1936). Dù số lượng không nhiều nhưng thơ của James Joyce có sự ảnh hưởng rất lớn đến các nhà thơ Anh phái Hình tượng. Giới phê bình ngày nay đặt Joyce ở vị trí hàng đầu chủ nghĩa hiện đại Anglo-Saxon, cùng với T. S. Eliot, Virginia Woolf và Ezra Pound.

Joyce học ngôn ngữ và văn học Anh tại Dublin, nhưng rồi năm 1902 đến Paris học y khoa và sớm từ bỏ và quay trở lại Dublin. Năm 1904 ông gặp Nora Barmacle, sống chung và có ba con nhưng phải đến năm 1931 mới kết hôn. Ông từng đi dạy tiếng Anh, làm gia sư hay viết bài đăng báo để kiếm sống.

Với phong cách tự truyện, văn xuôi của Joyce in đậm thế giới Ireland, đặc biệt là Dublin, nơi ông sống từ nhỏ cho đến khi trưởng thành.

James Joyce được cộng đồng nói tiếng Anh tưởng niệm hàng năm vào ngày 16 tháng 6 là ngày diễn biến trong tiểu thuyết Ulysses.

Trong các tác phẩm của ông, cần nhắc đến tuyển tập 15 truyện ngắn xuất bản lần đầu năm 1914. Các truyện này được viết khi chủ nghĩa dân tộc Ireland cũng như quá trình tìm kiếm bản sắc dân tộc đang ở đỉnh cao.

Dù lúc ban đầu rất yêu thích sân khấu, Joyce chỉ xuất bản một vở kịch nhan đề Exiles vào năm 1918, đề cập mối quan hệ vợ chồng.

Về thơ, ông xuất bản cả thảy ba tập.

Theo Harry Levin, tác phẩm của Joyce xoay quanh hai chủ đề: nghệ sĩ và thành phố.

Thư viện Quốc gia Ireland hiện giữ bộ sưu tập lớn những tài liệu liên quan đến Joyce như bản thảo và sổ ghi chép, phần lớn được đưa lên mạng trực tuyến.

Danh tiếng của James Joyce chủ yếu chỉ dựa vào bốn tác phẩm: tuyển tập truyện ngắn Người dân Dublin (1914) và ba tiểu thuyết: Chân dung người nghệ sĩ khi còn trẻ (1916), Ulysses (1922) và Finnegans Wake (1939). Mỗi tác phẩm này thể hiện một sự phát triển so với tác phẩm trước, với lối viết của Joyce ngày càng mang tính thử nghiệm, mơ hồ và đầy thách thức.

Các chị em (The Sisters) là truyện ngắn đầu tiên trong tuyển tập Người dân Dublin của James Joyce. Lấy bối cảnh ở Ireland năm 1915, truyện kể câu chuyện về một cậu bé suy ngẫm về quãng thời gian ở bên người bạn và người cố vấn, Cha Flynn, trong khi phải đối mặt với cái chết của Linh mục.

Câu chuyện này mở đầu bằng hình ảnh một người Dublin nhìn qua cửa sổ và suy ngẫm về một tình huống khó xử. Một biểu tượng như vậy xuất hiện xuyên suốt truyện, và ở đây nó đặc biệt quan trọng vì nó thu hút sự chú ý đến quan điểm tường thuật. Hình ảnh mở ra của cửa sổ trong đoạn đầu tiên củng cố cảm giác quan sát yên tĩnh, tách biệt này, điều mà những người kể chuyện của những câu chuyện sau này áp dụng. Thông qua kỹ thuật tường thuật này, Joyce gợi ý rằng ngay cả trải nghiệm trực tiếp về mặt nào đó cũng mang tính mãn nhãn và một người có thể quan sát cuộc sống của chính mình từ bên ngoài.

Trong Các chị em, James Joyce khám phá các chủ đề về sự tê liệt, cái chết, tôn giáo và sự mất đi sự trong trắng.

Một cậu bé suy ngẫm về cái chết sắp xảy ra của người bạn là Cha Flynn. Biết rằng sau ba cơn đột quỵ, vị linh mục bị liệt chỉ còn rất ít thời gian, cậu bé có thói quen đi ngang qua nhà Cha Flynn, tìm kiếm ánh sáng của hai ngọn nến truyền thống đặt trên quan tài báo hiệu cái chết của ông.

Chén thánh là biểu tượng của thánh thể, nghi lễ trong thánh lễ Công giáo La Mã, trong đó linh mục biến bánh và rượu thành Mình và Máu Chúa Kitô.

Trong phần còn lại của câu chuyện ở Người dân Dublin, những sự kiện kỳ ​​lạ và khó hiểu xảy ra mà vẫn chưa giải thích được. Cha Flynn bị đột quỵ và cuối cùng qua đời, nhưng tình trạng suy sụp của ông, biểu hiện bằng việc cười điên cuồng trong phòng xưng tội, cũng ám chỉ rằng ông không ổn định về mặt tinh thần. Người đọc không bao giờ biết chính xác điều gì đã xảy ra với cha. Tương tự như vậy, Cha Flynn và người kể chuyện trẻ tuổi có một mối quan hệ mà ông già Cotter cho là không lành mạnh, nhưng người kể chuyện lại miêu tả là tâm linh khi ông kể lại những cuộc thảo luận giữa ông và Cha Flynn về các nghi lễ của Giáo hội. Tuy nhiên, người kể chuyện cũng có những giấc mơ kỳ lạ về Cha Flynn và thừa nhận cảm thấy không thoải mái khi ở bên ông. Joyce trình bày vừa đủ thông tin để người đọc nghi ngờ Cha Flynn là một nhân vật độc ác, nhưng không bao giờ đủ để người đọc biết toàn bộ câu chuyện. Kỹ thuật như vậy được gợi ý trong đoạn đầu tiên của câu chuyện. Người kể chuyện nghĩ đến từ tê liệt khi nhìn vào cửa sổ của Cha Flynn và nói rằng từ này nghe có vẻ lạ, giống như từ gnomon, một thuật ngữ thường dùng để chỉ các dụng cụ, như bàn tay trên đồng hồ mặt trời, ám chỉ điều gì đó. Joyce làm chính xác điều đó: Anh ấy chỉ ra các chi tiết và gợi ý, nhưng không bao giờ hoàn thành câu đố.

Các chị em là câu chuyện mở đầu trong tuyển tập Người dân Dublin năm 1914 của James Joyce. Đây là truyện đầu tiên trong ba truyện trong tuyển tập (gồm 15 truyện) được kể dưới góc nhìn thứ nhất. Như trong hai truyện còn lại, An Encounter và Araby, người kể chuyện không bao giờ tiết lộ tên của mình và hiếm khi tham gia vào các cuộc trò chuyện. Không giống như những câu chuyện khác trong tuyển tập, nó được kể ở ngôi thứ nhất, bởi một chàng trai trẻ nhớ lại tình bạn của mình khi còn là một cậu bé với một linh mục Công giáo. Như bản tóm tắt rất ngắn gọn này của câu chuyện sẽ gợi ý, có điều gì đó kỳ lạ trong câu chuyện được đặt tên là Các chị em, vì hai chị em thực sự không phải là trọng tâm của câu chuyện.

Văn học hiện đại, trong đó James Joyce là người tiêu biểu chính, thường được đánh dấu bằng những khoảng trống, dấu chấm lửng (…), những ẩn ý và bóng gió, những điều không nói ra nhưng được ngụ ý. Khi chọn sử dụng lời kể ở ngôi thứ nhất thay vì người kể chuyện ở ngôi thứ ba ít hạn chế hơn (hoặc 'toàn trí'), Joyce, trong Các chị em, ngay lập tức hạn chế lĩnh vực kiến ​​thức của người kể chuyện.

Và bằng cách biến người kể chuyện và nhân vật chính của mình thành một cậu bé, người đã được cha mẹ và các tổ chức như Giáo hội Công giáo che chắn (nhốt?) khỏi thực tế của thế giới người lớn, Joyce đã tăng cường sự thiếu hiểu biết hoặc ngây thơ này. Hầu như không có gì ngạc nhiên khi có rất nhiều điều nửa vời trong Các chị em, những điều mà người kể chuyện của Joyce – và chúng ta với tư cách là độc giả – được giao nhiệm vụ phân tích, hoàn thiện và hiểu (hoặc cố gắng hiểu).

Tiểu thuyết hiện đại thường ít quan tâm đến cốt truyện hơn là đến nhân vật, tâm trạng và ấn tượng. Ở đây cũng vậy, Các chị em có thể được phân tích như một ví dụ tiêu biểu của chủ nghĩa hiện đại: không có gì nhiều xảy ra trong diễn biến câu chuyện, và cốt truyện đủ dễ để tóm tắt – nếu 'cốt truyện' là từ hoàn toàn phù hợp ở đây.

Một cậu bé phản ứng trước tin linh mục Công giáo, Cha Flynn, người mà cậu dường như có quan hệ bạn bè nào đó, đã qua đời, được cho là do 'tê liệt', cho thấy nguyên nhân cái chết có thể là do đột quỵ. Cái chết của Flynn, và những đoạn hội thoại mà người kể chuyện tình cờ nghe được khi dì, chú của cậu bé và những người hàng xóm thảo luận về vị linh mục bằng những ngôn từ im lặng, khiến người kể chuyện đánh giá lại tình bạn của anh ta với vị linh mục Công giáo, tự hỏi 'tội lỗi' không xác định mà Flynn xuất hiện là gì đã phạm tội.

Câu chuyện là một bài học bậc thầy về chủ nghĩa biểu tượng tinh tế. Hãy lưu ý bao nhiêu lần những cái miệng được nhắc đến trong truyện ngắn này: người kể chuyện nhét vào miệng mình bằng stirabout (một từ tiếng Ireland có nghĩa là cháo) khi tình cờ nghe được ông già Cotter nói chuyện với dì và chú của mình về Cha Flynn. Về phần mình, Cotter nhổ nước bọt vào lò sưởi trong khi hút tẩu và gián tiếp nói xấu vị linh mục đã chết.

***

Lần này không có hy vọng nào cho ông nữa: đó là cơn đột quỵ thứ ba. Đêm này qua đêm khác, tôi đi ngang qua ngôi nhà (lúc đó đang là kỳ nghỉ) và nhìn vào ô cửa sổ hình vuông có ánh sáng: và hết đêm này sang đêm khác tôi thấy nó được chiếu sáng giống như vậy, mờ nhạt và đều đặn. Tôi nghĩ, nếu ông đã chết, tôi sẽ nhìn thấy hình ảnh phản chiếu của những ngọn nến trên tấm rèm tối màu vì tôi biết rằng phải đặt hai ngọn nến trên đầu một xác chết. Ông thường nói với tôi: “Tôi không còn ở trên cõi đời này lâu nữa,” và tôi đã nghĩ những lời nói của ông là vớ vẩn. Bây giờ tôi biết chúng là sự thật. Mỗi đêm khi nhìn lên cửa sổ, tôi nhẹ nhàng tự nhủ từ bại liệt. Nó luôn vang lên trong tai tôi một cách kỳ lạ, giống như từ gnomon trong hình học Euclid và từ simony trong Sách Giáo lý. Nhưng bây giờ đối với tôi nó giống như tên của một sinh vật độc ác và tội lỗi nào đó. Nó khiến tôi sợ hãi, nhưng tôi lại khao khát được đến gần nó hơn và nhìn vào tác dụng chết người của nó.

Ông già Cotter đang ngồi bên lò sưởi hút thuốc lúc tôi xuống nhà ăn tối. Trong khi dì tôi đang múc yến mạch vào dĩa, ông ấy nói, như thể đang quay lại nhận xét nào đó trước đây của mình:

“Không, tôi không nói chính xác là… nhưng có điều gì đó kỳ lạ… có điều gì đó kỳ lạ về Ngài. Tôi sẽ cho cả nhà biết ý kiến ​​của tôi…”

Ông bặp bặp vài hơi chiếc tẩu thuốc, chắc là đang sắp xếp ý kiến ​​​​của mình trong đầu. Lão già ngốc nghếch quá! Khi chúng tôi mới biết ông, ông thường là người khá thú vị khi nói về ngất xỉu và sâu bọ; nhưng tôi nhanh chóng cảm thấy mệt mỏi với ông và những câu chuyện bất tận của ông về nhà máy chưng cất rượu.

“Tôi có lý thuyết của riêng mình về điều đó,” ông nói. “Tôi nghĩ đó là một trong những… trường hợp đặc biệt… Nhưng thật khó để nói…”

Ông lại bắt đầu rít tẩu thuốc mà không đưa ra lý thuyết của mình cho chúng tôi. Chú tôi thấy tôi nhìn chằm chằm liền nói với tôi:

“Ồ, vậy là người bạn già của cháu đã ra đi, cháu sẽ rất tiếc khi biết tin này.”

"Ai?" tôi nói.

“Cha Flynn.”

“Ngài chết rồi à?”

“Ông Cotter đây vừa nói với chú thế. Ông đang đi ngang qua ngôi nhà.”

Tôi biết mình đang bị mọi người quan sát nên vẫn tiếp tục ăn như thể tin tức đó không làm tôi quan tâm. Chú tôi giải thích với ông già Cotter.

“Ngài với cháu tôi là những người bạn tuyệt vời. Ngài đã dạy nó rất nhiều điều, ông biết đấy; và người ta còn nói rằng Ngài rất trông đợi nó có một tương lai tốt đẹp.”

Dì tôi thành kính nói: “Xin Chúa thương xót linh hồn Ngài”.

Ông già Cotter nhìn tôi một lúc. Tôi cảm thấy đôi mắt đen như mắt quạ ấy đang dò xét tôi nhưng tôi sẽ không làm ông ấy hài lòng bằng cách nhìn lên khỏi đĩa của mình. Ông lại rít thêm một hơi tẩu nữa và cuối cùng nhổ một bãi nước bọt một cách thô lỗ vào lò sưởi.

“Tôi không muốn con mình giao thiệp quá nhiều với một người như thế,” ông nói.

“Ý ông là thế nào, ông Cotter?”, dì tôi hỏi.

“Ý tôi là,” ông già Cotter nói, “điều đó không tốt cho trẻ em. Ý tưởng của tôi là: hãy để một chàng trai trẻ chạy quanh và chơi với những chàng trai trẻ cùng trang lứa và không được… Tôi nói đúng không, Jack?”.

“Đó cũng là nguyên tắc của tôi,” chú tôi nói. “Hãy để chúng nó học cách xoay xở. Đó là điều tôi luôn nói với Rosicrucian này: hãy tập thể dục. Tại sao ư? khi tôi còn là một đứa trẻ, mỗi buổi sáng tôi đều tắm nước lạnh, mùa đông cũng như mùa hè. Và bây giờ cũng thế. Giáo dục là tất cả những gì tốt đẹp và to tát… Ông Cotter có thể sẽ chọn món chân cừu đó,” ông nói thêm với dì tôi.

“Không, không, tôi không ăn đâu,” ông già Cotter nói.

Dì tôi lấy cái đĩa từ trong tủ ra và đặt lên bàn.

“Nhưng tại sao ông lại nghĩ nó không tốt cho trẻ em, ông Cotter?”, bà hỏi.

“Điều đó không tốt cho trẻ em,” ông già Cotter nói, “bởi vì trí óc của chúng quá dễ bị ảnh hưởng. Khi trẻ em nhìn thấy những thứ như vậy, bà biết đấy, nó sẽ có tác dụng…”

Tôi lùa những thìa yến mạch vào đầy miệng vì sợ mình có thể thốt ra lời giận dữ. Lão già mũi đỏ ngu ngốc này thật phiền phức!

Lúc tôi ngủ thiếp đi thì trời đã khuya lắm. Dù rất tức giận vì ông già Cotter đã ám chỉ tôi khi còn nhỏ, nhưng tôi vẫn bối rối không hiểu được ý nghĩa từ những câu nói còn dang dở của ông. Trong bóng tối của căn phòng, tôi tưởng tượng mình lại nhìn thấy khuôn mặt xám xịt nặng nề của người bại liệt. Tôi kéo chăn qua đầu và cố nghĩ về lễ Giáng sinh. Nhưng khuôn mặt xám xịt vẫn đi theo tôi. Nó lẩm bẩm, và tôi hiểu rằng nó muốn thú nhận điều gì đó. Tôi cảm thấy tâm hồn mình đang lùi vào một vùng vừa dễ chịu vừa xấu xa nào đó; và ở đó tôi lại thấy nó đang đợi tôi. Nó bắt đầu thú nhận với tôi bằng giọng thì thầm và tôi tự hỏi tại sao nó lại cười liên tục và tại sao môi lại ướt đẫm nước miếng như vậy. Nhưng rồi tôi nhớ ra rằng nó đã chết vì tê liệt và tôi cảm thấy mình cũng đang mỉm cười yếu ớt như muốn tha thứ cho tội lỗi của ông ta.

Sáng hôm sau, sau khi ăn sáng, tôi xuống xem ngôi nhà nhỏ trên phố Great Britain. Đó là một cửa hàng khiêm tốn, được đăng ký dưới cái bảng hiệu mơ hồ là Drapery. Drapery chủ yếu bán giày bốt và dù trẻ em; và vào những ngày bình thường, người ta thường treo một tờ thông báo trên cửa sổ với nội dung: Nơi đây có nhận căng dù. Bây giờ không có thông báo nào vì cửa chớp đã được khép lại. Một bó hoa thắt nơ được buộc vào khoen cửa bằng ruy băng. Hai người phụ nữ ăn mặc lôi thôi và một cậu bé phát điện tín đang đọc tấm thiệp ghim trên bó hoa. Tôi cũng đến gần và đọc:

 Ngày 1 tháng 7 năm 1895

Linh mục James Flynn (trước đây thuộc Nhà thờ S. Catherine, Phố Meath), thọ sáu mươi lăm tuổi.

 R.I.P.

Việc đọc tấm thiệp đã thuyết phục tôi rằng ông đã chết và tôi rất lo lắng khi thấy mình đang do dự. Nếu ông chưa chết thì tôi đã đi vào căn phòng nhỏ tối tăm phía sau cửa hàng để thấy ông đang ngồi trên chiếc ghế bành cạnh lò sưởi, gần như chết ngạt trong chiếc áo khoác ngoài to quá khổ. Có lẽ dì tôi nhờ tôi đem vào một gói High Toast cho ông và món quà này sẽ đánh thức ông khỏi cơn ngủ gà ngủ gật. Chính tôi luôn là người trút gói thuốc vào hộp thuốc hít màu đen của ông vì tay ông run quá mức không thể làm việc này mà không làm đổ một nửa số thuốc hít ra sàn nhà. Ngay cả khi ông đưa bàn tay to lớn run rẩy lên mũi, những đám khói nhỏ chảy qua ngón tay run run trước ngực chiếc áo khoác. Có thể chính những nhúm thuốc hít liên tục này đã khiến bộ lễ phục linh mục cũ kỹ của ông trông có vẻ bạc màu xanh lá cây thay cho chiếc khăn tay màu đỏ, vẫn đen như thường lệ, với những vết thuốc hít suốt một tuần, mà ông cố gắng phủi đi những hạt rơi, khá kém hiệu quả.

Tôi muốn nhìn ông nhưng không đủ can đảm gõ cửa. Tôi bước đi chậm rãi dọc theo con phố đầy nắng, vừa đi vừa đọc tất cả các quảng cáo sân khấu trên cửa sổ các cửa hàng. Tôi thấy lạ là cả tôi và ngày đều không có vẻ buồn rầu, thậm chí tôi còn cảm thấy khó chịu khi phát hiện ra trong mình một cảm giác tự do như thể được giải thoát khỏi điều gì đó sau cái chết của ông. Tôi băn khoăn về điều này vì như chú tôi đã nói đêm hôm trước, ông đã dạy tôi rất nhiều điều. Ông đã học ở trường đại học Ireland ở Rome và ông đã dạy tôi phát âm tiếng Latinh chuẩn xác. Ông đã kể cho tôi nghe những câu chuyện về hầm mộ và về Napoléon Bonaparte, đồng thời ông đã giải thích cho tôi ý nghĩa của các nghi thức khác nhau trong Thánh lễ và các lễ phục khác nhau mà linh mục mặc. Đôi khi ông thích thú bằng cách hỏi tôi những câu hỏi khó, hỏi tôi nên làm gì trong những hoàn cảnh nhất định hoặc liệu những tội đó là tội trọng hay tội nhẹ hay chỉ là những điều không hoàn hảo. Những câu hỏi của ông cho tôi thấy một số tổ chức của Giáo hội phức tạp và bí ẩn đến mức nào mà tôi luôn coi là những hành vi đơn giản nhất. Đối với tôi, những nhiệm vụ của linh mục đối với Bí tích Thánh Thể và sự bí mật của tòa giải tội dường như nặng nề đến mức tôi tự hỏi làm sao có người nào từng tìm thấy nơi mình can đảm để đảm nhận chúng; và tôi không ngạc nhiên khi ông nói với tôi rằng các giáo phụ đã viết những cuốn sách dày như Danh bạ Bưu điện và in dày đặc như những thông báo luật trên báo, làm sáng tỏ tất cả những câu hỏi phức tạp này.

Thường khi bị hỏi về những điều này, tôi không thể trả lời được hoặc chỉ trả lời một cách rất ngu ngốc và ngập ngừng khiến ông thường mỉm cười và gật đầu hai hoặc ba lần. Đôi khi ông bắt tôi đọc các câu đáp trong Thánh lễ mà ông đã bắt tôi phải học thuộc lòng; và, khi tôi nói lung tung, ông thường mỉm cười trầm ngâm và gật đầu, thỉnh thoảng lại đẩy từng nhúm thuốc hít khổng lồ lên từng lỗ mũi. Khi cười, ông thường để lộ hàm răng to đã đổi màu và để lưỡi nằm trên môi dưới – một thói quen khiến tôi cảm thấy khó chịu khi mới quen nhau trước khi tôi biết rõ về ông.

Khi bước đi dưới ánh nắng, tôi nhớ lại những lời của lão già Cotter và cố nhớ lại những gì đã xảy ra sau đó trong giấc mơ. Tôi nhớ rằng tôi đã để ý thấy những tấm rèm nhung dài và một chiếc đèn lắc lư kiểu cổ. Tôi cảm thấy mình đã đi rất xa, ở một vùng đất nào đó có phong tục tập quán xa lạ – ở Ba Tư, tôi nghĩ vậy… Nhưng tôi không thể nhớ được đoạn kết của giấc mơ.

Buổi tối dì tôi dẫn tôi đi thăm nhà tang lễ. Lúc đó đã sau hoàng hôn; nhưng những ô kính cửa sổ của những ngôi nhà nhìn về hướng tây phản chiếu ánh vàng hung của một dải mây lớn. Bà Nannie đón chúng tôi ở hành lang; và vì sẽ là điều không lịch sự nếu hét vào mặt bà nên dì tôi chỉ bắt tay bà thôi. Bà già chỉ lên phía trên dò hỏi và, theo cái gật đầu của dì tôi, tiến lên cầu thang hẹp trước mặt chúng tôi, cái đầu cúi xuống của bà chỉ cao hơn mặt lan can.

Khi xuống cầu thang đầu tiên, bà dừng lại và vẫy tay khích lệ chúng tôi tiến về phía cánh cửa mở của phòng chết. Dì tôi bước vào và bà già thấy tôi ngần ngại bước vào, liền đưa tay ra hiệu cho tôi nhiều lần.

Tôi kiễng chân bước vào. Căn phòng qua tấm rèm đăng ten tràn ngập ánh sáng vàng sẫm, trong đó những ngọn nến trông giống như những ngọn lửa mỏng manh. Ông đã nằm trong quan tài. Bà Nannie dẫn đầu và ba chúng tôi quỳ xuống chân giường. Tôi giả vờ cầu nguyện nhưng không thể tập trung suy nghĩ vì lời lẩm bẩm của bà già làm tôi phân tâm. Tôi nhận thấy chiếc váy của bà được móc phía sau một cách vụng về và gót đôi bốt vải bị giẫm xuống một bên.

Tôi chợt nghĩ đến vị linh mục già đang mỉm cười khi nằm đó trong quan tài.

Nhưng không. Khi chúng tôi đứng dậy và đi lên đầu giường, tôi thấy ông không cười. Ông nằm đó, trang nghiêm và đầy đặn, mặc lễ phục như đang chuẩn bị lên bệ thờ làm Thánh lễ, đôi bàn tay to lớn của ông lỏng lẻo cầm một chiếc chén thánh. Khuôn mặt của ông ta rất hung hãn, xám xịt và đồ sộ, với lỗ mũi đen như hang và được bao quanh bởi một lớp lông trắng thưa thớt. Trong phòng nồng nặc mùi hoa.

Chúng tôi làm dấu thánh và rời đi. Trong căn phòng nhỏ ở tầng dưới, chúng tôi thấy bà Eliza đang ngồi nghiêm trang trên chiếc ghế bành. Tôi mò mẫm đi về phía chiếc ghế quen thuộc của mình ở trong góc trong khi bà Nannie đi tới tủ búp phê và lấy ra một bình rượu sherry và mấy chiếc ly uống vang.

Bà đặt những thứ này lên bàn và mời chúng tôi uống một ít rượu. Sau đó, theo yêu cầu của chị gái, bà rót rượu sherry vào ly và đưa cho chúng tôi. Bà bưng cho tôi một dĩa bánh kem nhưng tôi từ chối vì nghĩ rằng mình sẽ gây ồn ào khi ăn chúng. Bà có vẻ hơi thất vọng trước sự từ chối của tôi và lặng lẽ đi đến chiếc ghế sofa ngồi xuống phía sau chị mình. Không ai nói gì: tất cả chúng tôi đều nhìn vào lò sưởi trống rỗng.

Dì tôi đợi đến khi Eliza thở dài rồi mới nói:

“À, thế là Ngài đã đến một thế giới tốt đẹp hơn rồi.”

Bà Eliza lại thở dài và cúi đầu đồng ý. Dì tôi mân mê chân ly rượu trước khi nhấp một ngụm nhỏ

“Ngài… ra đi có thanh thản không?”, bà hỏi.

“Ồ, rất thanh thản, thưa bà,” Eliza nói. “Không ai có thể biết được hơi thở của Ngài tắt hẳn khi nào. Ngài đã có một cái chết đẹp đẽ, tạ ơn Chúa.”

“Và mọi thứ…?”

“Cha O'Rourke đã đến ở cùng Ngài vào ngày thứ Ba, xức dầu cho và chuẩn bị cho Ngài mọi thứ.”

“Lúc đó Ngài đã biết à?”

“Vâng, lúc đó Ngài đã chấp nhận.”

“Trông Ngài đầy vẻ khá thanh thản,” dì tôi nói.

 “Đó là những gì người phụ nữ chúng tôi mời đến tắm cho Ngài đã nói. Bà ấy nói Ngài trông như đang ngủ. Ngài ra đi thật bình yên thanh thản. Không ai có thể nghĩ rằng Ngài lại có thể trở thành một xác chết đẹp đến thế.”

“Đúng vậy,” dì tôi nói.

Bà nhấp thêm một ngụm nữa từ ly của mình và nói tiếp:

“Ồ, thưa bà Flynn, dù sao đi nữa, bà sẽ được an ủi rất nhiều khi biết rằng bà đã làm tất cả những gì có thể cho Ngài. Tôi phải nói rằng cả hai bà đều rất tử tế với Ngài.”

Bà Eliza vuốt phẳng chiếc váy trên đầu gối.

“Ôi, anh James tội nghiệp!”, bà nói. “Chúa biết chúng tôi đã làm tất cả những gì có thể, dù chúng tôi nghèo đến mức nào – chúng tôi sẽ không thấy anh ấy thiếu thốn bất cứ thứ gì khi nhắm mắt xuôi tay.”

Bà Nannie tựa đầu vào gối sofa và dường như sắp ngủ quên.

“Tội nghiệp Nannie,” bà Eliza nói và nhìn bà Nannie, “cô ấy kiệt sức rồi. Tất cả công việc chúng tôi phải làm, cô ấy và tôi, nhờ người phụ nữ tắm rửa rồi khiêng xác ra ngoài rồi bỏ vào quan tài rồi sắp xếp Thánh lễ trong nhà nguyện. Nếu không có Cha O'Rourke chỉ dẫn là tôi không biết chúng tôi đã làm gì cả. Chính Cha đã mang cho chúng tôi tất cả hoa và hai cây nến từ nhà thờ rồi viết thông báo cho Freeman's General và phụ trách mọi giấy tờ cho nghĩa trang cũng như bảo hiểm cho James tội nghiệp.”

“Cha quả là người tốt bụng”, dì tôi nói.

Bà Eliza nhắm mắt lại và chậm rãi lắc đầu.

“À, không có người bạn nào giống như những người bạn cũ,” cô nói, “nói chung thì không có người bạn nào mà ta có thể tin tưởng được.”

“Quả thực, điều đó đúng,” dì tôi nói. “Và tôi chắc chắn rằng bây giờ Ngài đã đi đến cõi vĩnh hằng của mình, Ngài sẽ không quên bà và tất cả lòng tốt của bà dành cho Ngài.”

“Ôi, James tội nghiệp!”, Eliza nói. “Ông anh chúng tôi không gây rắc rối lớn cho chúng tôi. Sẽ không còn nghe thấy tiếng anh ấy ở trong nhà nữa. Tuy nhiên, tôi biết anh ấy đã đi rồi và chỉ có thế…”

“Khi mọi chuyện qua đi bà sẽ nhớ Ngài,” dì tôi nói.

“Tôi biết điều đó,” Eliza nói. “Tôi sẽ không mang cho anh ấy cốc trà thịt bò nữa, thưa bà, bà cũng sẽ không gửi cho anh ấy thuốc lá hít nữa. Ôi, James tội nghiệp!”

Bà dừng lại, như thể đang hồi tưởng về quá khứ rồi nói như tâm sự:

“Xin lưu ý bà, gần đây tôi nhận thấy có điều gì đó kỳ lạ đang xâm chiếm anh tôi. Bất cứ khi nào tôi mang súp đến cho anh ấy, tôi đều thấy anh với cuốn Kinh Thánh rơi xuống sàn, nằm ngửa trên ghế và miệng há hốc.”

Bà đặt một ngón tay lên mũi và cau mày, rồi nói tiếp:

“Nhưng anh ấy vẫn tiếp tục nói rằng trước khi mùa hè kết thúc, anh ấy sẽ lái xe ra ngoài vào một ngày đẹp trời chỉ để thăm lại ngôi nhà cũ nơi chúng tôi sinh ra ở Irishtown và đưa tôi và Nannie đi cùng. Giá mà chúng ta có thể kiếm được một trong số những cỗ xe kiểu mới không gây tiếng ồn mà Cha O'Rourke đã khoe với anh ấy, loại xe có bánh xe bơm hơi, với giá thuê rẻ – anh ấy nói, tại quán Johnny Rush phía bên kia đường và lái xe ra ngoài thị trấn. ba chúng tôi cùng nhau vào một buổi tối chủ nhật. Anh ấy đã quyết tâm làm điều đó… James tội nghiệp!”

“Xin Chúa thương xót linh hồn anh!”, dì tôi nói.

Bà Eliza lấy khăn tay ra lau mắt. Sau đó bà lại bỏ nó vào túi và nhìn chằm chằm vào chiếc lò sưởi trống rỗng một lúc mà không nói gì.

“Anh tôi luôn quá thận trọng,” bà nói. “Các nhiệm vụ của chức linh mục là quá sức đối với anh ấy. Và rồi có thể nói rằng cuộc đời của anh ấy đã bị đảo lộn.”

“Vâng,” dì tôi nói. “Anh ấy là một người đàn ông thất vọng. Ta có thể thấy điều đó.”

Sự im lặng bao trùm căn phòng nhỏ và, dưới sự che chở của nó, tôi đến gần bàn, nếm thử rượu sherry của mình rồi lặng lẽ quay lại chiếc ghế của mình trong góc. Eliza dường như đã rơi vào trạng thái mơ màng sâu sắc. Chúng tôi kính cẩn đợi cô phá vỡ sự im lặng và sau một hồi im lặng, cô chậm rãi nói:

“Chính chiếc chén thánh mà anh tôi đã làm vỡ… Đó là sự khởi đầu của mọi chuyện. Tất nhiên, họ nói không sao cả, ý tôi là vậy. Nhưng dù sao thì… Họ nói đó là lỗi của thằng bé. Nhưng James tội nghiệp quá lo lắng, xin Chúa thương xót anh ấy!”

“Và thế là xong chuyện ư?”, dì tôi nói. “Tôi nghe nói là có điều gì khác nữa…”

Bà Eliza gật đầu.

“Điều đó ảnh hưởng đến tâm trí anh ấy”, bà nói. “Sau đó anh ấy bắt đầu ủ rũ, không nói chuyện với ai và lang thang một mình ngoài đường. Vì vậy, một đêm nọ, người ta gọi anh ấy đi đọc kinh cho người chết và anh ấy không đến và họ cũng không tìm thấy anh ở đâu cả. Họ tìm kiếm khắp nơi vẫn không thấy bóng dáng anh ấy ở đâu cả. Vì vậy, người thư ký đề nghị thử đến nhà nguyện. Vì vậy, sau đó họ lấy chìa khóa và mở nhà nguyện, người thư ký, Cha O'Rourke và một linh mục khác có mặt ở đó mang đèn đến để tìm anh ấy… Và bà thử nghĩ xem, anh ấy ở đó, ngồi một mình trong nhà thờ. tối tăm trong phòng thú tội, tỉnh táo và mỉm cười nhẹ nhàng với chính mình?”

Bà chợt dừng lại như để lắng nghe. Tôi cũng lắng nghe; nhưng trong nhà không có âm thanh nào cả: và tôi biết rằng vị linh mục già vẫn nằm yên trong quan tài như chúng tôi đã thấy, cái chết trang nghiêm và hung hãn, một chiếc chén thánh hờ hững đặt trên ngực.

Bà Eliza tiếp tục:

“Tỉnh táo và cười khe khẽ với chính mình…Vì vậy, tất nhiên, khi họ nhìn thấy, họ nghĩ rằng có điều gì đó không ổn xảy ra với anh ấy…”