Artem Sakharov

Trong thời kỳ cải tổ, kể từ khi công bố chính sách công khai [glasnost], và đặc biệt là sau sự sụp đổ của Liên Xô, những sự thật về các cuộc đàn áp do chế độ Xô Viết tiến hành đã bắt đầu tràn ngập không gian thông tin. Người ta bắt đầu thảo luận về điều này trong các tiết học, những tác phẩm văn học bị cấm được đưa ra ánh sáng, và chính những người bị đàn áp (nhiều người trong số họ, đáng tiếc thay, chỉ được minh oan sau khi qua đời) đã được phục hồi danh dự.

Thời kỳ đàn áp đã kết thúc. Ban lãnh đạo của Liên bang Nga mới được thành lập tuyên bố về nguyện vọng của mình rằng các quyền và tự do của con người phải được bảo vệ vững chắc, đồng thời thể hiện sự cam kết với các thể chế dân chủ của một nhà nước hiện đại. Trong bối cảnh đó, cần thiết phải lưu giữ ký ức về những cuộc đàn áp đã diễn ra trong nhà nước Xô Viết, nhằm hình thành trong lòng người dân thái độ tiêu cực đối với các tội ác chống lại loài người của chế độ Xô Viết, để những hành động như vậy sẽ không bao giờ lặp lại trên lãnh thổ Nga. Trong những năm 1990 và 2000, nhiều bước đi đã được thực hiện theo hướng này, từ cả phía nhà nước và xã hội dân sự:

• Năm 1987, các nhà hoạt động chính trị từ thời Liên Xô thành lập Hiệp hội Quốc tế về Lịch sử, Giáo dục, Nhân quyền và Từ thiện "Memorial" với mục tiêu tổ chức các cuộc mít-tinh tưởng niệm, thu thập chữ ký để phục hồi danh dự cho những người bị đàn áp, cũng như vận động để dựng các tượng đài tưởng niệm nạn nhân của các đàn áp chính trị ở nhiều thành phố của Liên Xô.
• Ngày 18 tháng 10 năm 1991, Tòa án Tối cao Cộng hòa Xã hội Chủ nghĩa Xô viết Liên bang Nga đã thông qua Nghị quyết số 1763/1-1 về việc thiết lập "Ngày tưởng niệm các nạn nhân của đàn áp chính trị", kể từ đó ngày 30 tháng 10 được chính thức công nhận là ngày tưởng niệm.
• Việc dựng "Đá Solovetsky" tại Moskva và nhiều tượng đài khác tưởng nhớ các nạn nhân của đàn áp chính trị tại nhiều thành phố của Nga.
• Năm 1991, tượng đài Felix Dzerzhinsky – một trong những lãnh đạo chính của lực lượng Cheka [cơ quan mật vụ thời Stalin] – đã bị dỡ bỏ.
• Năm 2004, Bảo tàng Lịch sử GULAG được khánh thành tại Moskva.
• Tháng 9 năm 2008, khi còn giữ chức Thủ tướng, Vladimir Putin đã chỉ thị Bộ Giáo dục và Khoa học đưa tác phẩm của nhà văn đoạt giải Nobel – Aleksandr Solzhenitsyn – vào chương trình giảng dạy môn văn học.
• Vào các năm 2015 và 2018, tượng đài Aleksandr Solzhenitsyn được dựng tại Vladivostok và Moskva.
• Ngày 13 tháng 5 năm 2015, các nhà hoạt động xã hội đã lập ra dự án "Trại giam bất tử" (Бессмертный барак), với mục tiêu chính là gìn giữ ký ức về các cuộc đàn áp trong thời Liên Xô.

Tóm lại, sau sự sụp đổ của chế độ Xô Viết, ban lãnh đạo mới của nước Nga cùng với các nhà hoạt động dân sự đã làm nhiều việc để duy trì ký ức về các cuộc đàn áp của Liên Xô.

Tuy nhiên, khi chính tại Liên bang Nga bắt đầu xuất hiện các tù nhân chính trị và chế độ dần trở nên độc tài, thì ký ức về thời kỳ đàn áp Xô Viết cũng bắt đầu bị loại bỏ dần dần, cụ thể:

• Ngày 1 tháng 2 và ngày 15 tháng 8 năm 2023, tại Volgograd và Velikiye Luki lần lượt dựng tượng bán thân của Iosif Stalin. Tổng cộng, trong thời gian cầm quyền của Vladimir Putin, đã có khoảng 100 tượng đài Stalin được dựng trên khắp nước Nga.
• Ngày 21 tháng 1 năm 2023, Phó lãnh đạo thứ nhất của đảng "Nước Nga Thống nhất" tại Duma Quốc gia – Dmitry Vyatkin – tuyên bố rằng cần phải loại bỏ tác phẩm Quần đảo GULAG của Aleksandr Solzhenitsyn.
• Ngày 11 tháng 9 năm 2023, tượng đài Felix Dzerzhinsky đã được dựng lại tại Moskva – tượng đài này vốn bị dỡ bỏ năm 1991.
• Ngày 18 tháng 12 năm 2023, "Trung tâm Stalin" được khánh thành tại thành phố Barnaul.
• Theo quyết định của Bộ Giáo dục, "Ngày tưởng niệm các nạn nhân của đàn áp chính trị" đã bị loại bỏ khỏi Lịch các sự kiện giáo dục năm học 2021/2022, và trong các năm sau đó, ngày này không còn xuất hiện trong lịch sự kiện giáo dục nữa.

'

• Sau khi chiến tranh với Ukraine bắt đầu, tại Nga đã diễn ra việc tháo dỡ hàng loạt các bảng tưởng niệm chứa thông tin về những người bị đàn áp chính trị.
• Ngày 28 tháng 2 năm 2022, theo quyết định của Tòa án Tối cao Liên bang Nga, Hiệp hội Quốc tế về Lịch sử, Giáo dục, Nhân quyền và Từ thiện "Memorial" bị giải thể.
• Ngày 19 tháng 10, tổng biên tập của dự án "Trại giam bất tử" (Бессмертный барак), Andrey Shalaev, bị bắt giữ trong hai ngày. Sau khi được thả, nhà hoạt động này bị theo dõi, buộc ông phải rời khỏi Nga.

Chính sách do ban lãnh đạo Nga thực hiện trong 10 năm qua nhằm xóa bỏ ký ức về những người bị đàn áp chính trị, đáng buồn thay, đang mang lại kết quả. Năm 2007, một cuộc khảo sát của Trung tâm Levada cho thấy 72% người Nga coi các cuộc đàn áp thời Stalin là "tội ác chính trị không thể biện minh". Nhưng đến năm 2017, con số này chỉ còn 39%. Tỷ lệ những người cho rằng Stalin đóng vai trò "hoàn toàn tích cực" hoặc "phần nào tích cực" trong lịch sử đất nước đã tăng từ khoảng 40% trong những năm 2000 lên 70% vào năm 2019.

Câu nói "tượng đài luôn được dựng lên không phải cho quá khứ mà cho hiện tại" ngày càng trở nên chính xác và và phản ánh đúng thực trạng ở nước Nga. Việc khôi phục các tượng đài Stalin và Dzerzhinsky, cùng với áp lực lên các dự án lịch sử và nhân quyền độc lập, cho thấy thời kỳ đàn áp đã quay trở lại đất nước chúng ta, điều này, đáng tiếc, sẽ dẫn đến việc biện minh hoặc che đậy những cuộc đàn áp từng diễn ra dưới thời Liên Xô.

Nguồn: Trang mạng БЕССМЕРТНЫЙ БАРАК ngày 5 tháng 11 năm 2024

https://bessmertnybarak.ru/article/pamyat_o_repressirovannih/

Bản dịch của ChatGPT.

Văn Việt hiệu đính.