Nguyễn Thị Hải chuyển ngữ

Hứa Lập Chí sinh năm 1990, quê quán Yết Dương, Quảng Đông, Trung Quốc. Anh chỉ học hết phổ thông trung học rồi đi học nghề, sau đó làm công nhân điện tử ở nhà máy Foxconn, Thâm Quyến. Trong khoảng thời gian này, Hứa Lập Chí đã sáng tác khá nhiều thơ, đăng ở một số nơi như “Nhà thơ công nhân”, “Văn học công nhân”, Văn học đặc khu”, “Báo đặc khu Thâm Quyến”, “Nhà thơ Thiên Tân”... Nhưng vào đêm 30.9.2014, đêm trước ngày quốc khánh Trung Quốc, anh đã tự kết thúc cuộc đời mình bằng cách nhảy từ tầng 17 tòa nhà Long Hoa, Thâm Quyến. Chỉ mới 24 tuổi.

Sau khi Hứa Lập Chí qua đời, bạn bè thu thập được khoảng 200 bài thơ, in thành tập “Một ngày mới”. Thơ của Hứa Lập Chí là thơ của một người công nhân trẻ, một người lao động nhập cư xuất thân từ nông thôn, thơ anh cho thấy một nội tâm nhạy cảm, phản kháng một cách đầy đau đớn, tuyệt vọng với đời sống máy móc, dây chuyền, tước đoạt gần như sạch sẽ nhân tính của con người, đồng nhất họ trở thành một bộ phận của cỗ máy khổng lồ. Tuổi trẻ, ước mơ, tình yêu, lý tưởng... bị che khuất sau bộ đồ đồng phục, chịu áp lực với chỉ tiêu sản lượng, tăng ca và đồng lương ít ỏi. Cuộc sống nơi thành thị của những người công nhân ấy trở nên quá sức chịu đựng với một số người, trong đó có Hứa Lập Chí. Trong nhiều bài thơ, anh đã báo trước sự ra đi của mình, điều đó cuối cùng cũng trở thành sự thực.

Hứa Lập Chí đã viết một cách chân thực, tài hoa về hành trình phiêu bạc ngắn ngủi của mình. Trong thơ có máu, nước mắt, phẫn nộ, khinh miệt, bi thương, tuyệt vọng, ... và có cả nét hài hước đen, một nét nghệ thuật độc đáo trong một số bài thơ của anh.

Những bài thơ được dịch dưới đây là số ít những bài thơ được lưu hành trên mạng internet, chỉ là một phần nhỏ trong số 200 bài thơ được in thành tập của Hứa Lập Chí.

Nhà thơ Hứa Lập Chí

Những chiến binh đất nung trên dây chuyền

Đứng dọc theo dây chuyền

Hạ Khâu

Trương Tử Phượng

Tiêu Bằng

Lý Hiếu Định

Đường Tú Mãnh

Lôi Lan Kiều

Hứa Lập Chí

Chu Chính Vũ

Phan Hà

Nhiễm Tuyết Mai

Một nhóm công nhân làm việc bất kể ngày đêm

Trang phục hoàn bị

Áo tĩnh điện

Mũ tĩnh điện

Giày tĩnh điện

Găng tay tĩnh điện

Vòng tay tĩnh điện

Tề chỉnh sẵn sàng

Trang nghiêm đợi lệnh

Sau một hồi chuông

Tất cả trở về Tần triều

(5.12.2013)

Báo cáo về cái chết của một hạt đậu phộng

Tên sản phẩm: Bơ đậu phộng

Thành phần: Đậu phộng, đường mạch nha, đường cát, dầu ăn thực vật, muối ăn, phụ gia thực phẩm (Kali sorbat).

Số tiêu chuẩn sản phẩm: QB/T1733.4

Cách sử dụng: Ăn trực tiếp sau khi mở nắp.

Cách bảo quản: Trước khi mở nắp, bảo quản ở nơi khô thoáng trong nhiệt độ thường. Sau khi mở nắp, đạy kín và bảo quản trong tủ lạnh.

Nhà sản xuất: Công ty hữu hạn thực phẩm Hùng Ký, thành phố Sán Đầu.

Địa chỉ nhà máy: Nhà máy B2, khu công nghiệp Viễn Đông, thôn Bắc Trung, thị trấn Tân Khê, khu Long Hồ, thành phố Sán Đầu.

Điện thoại: 0754-86203278     85769568

Fax: 0754-86203060

Hạn sử dụng: 18 tháng

Xuất xứ: Sán Đầu, Quảng Đông

Website: www.stxiongji.com

Ngày sản xuất: 10.08.2013

(16.11.2013)

Thực đơn một món: Gia tộc thịt xào kiểu Tứ Xuyên

Thịt xào với ngồng tỏi

Thịt xào với khổ qua

Thịt xào với ớt chuông

Thịt xào với tàu hũ ky

Thịt xào với khoai tây

Thịt xào với bắp cải

Thịt xào với măng

Thịt xào với củ sen

Thịt xào với hành tây

Thịt xào với đậu hũ khô

Thịt xào với ngồng rau diếp

Thịt xào với cần tây

Thịt xào với cà rốt

Thịt xào với giá đỗ

Thịt xào với đậu que

Thịt xào với đậu que muối chua

Thịt xào với Hứa Lập Chí

Tôi nuốt chửng một mặt trăng bằng sắt

Tôi nuốt chửng một mặt trăng bằng sắt

Thứ mà người ta gọi là ốc vít

Tôi nuốt chửng nước thải công nghiệp và đơn đăng ký thất nghiệp

Tuổi thanh xuân đứng thấp hơn cỗ máy và rồi sẽ chết yểu nay mai

Tôi nuốt chửng những bôn ba, nuốt chửng những lang thang phiêu bạc

Nuốt chửng cầu vượt bộ hành, nuốt chửng cuộc sống đầy rẫy cặn bám

Tôi nuốt đến không nổi nữa

Tất cả những thứ tôi đã nuốt vào, bây giờ đang từ cổ họng tôi ồ ạt phun ra

Trải bày trên đất đai của tổ quốc

Một bài thơ sỉ nhục

(19.12.2013)

Thành phố này...

Thành phố này từ từ vươn lên từ đống hoang phế

Phá dỡ truyền thống dân tộc, xương cốt tổ tiên

Thành phố này nhồi nhét nhà máy công xưởng vào dạ dày công nhân nhập cư

Truyền nước thải công nghiệp vào huyết quản tắc nghẽn của họ

Thành phố này trước nay không đổi kim tiêm nhiễm AIDS

Thành phố này để cho bệnh viện phụ khoa và bệnh viện nam khoa giao cấu hằng đêm

Khiến mỗi người đều phải mang theo bên mình bao cao su, băng vệ sinh, viagra, thuốc phá thai

Khiến mỗi người đều mắc phải chứng viêm vùng chậu, viêm cổ tử cung, viêm nội mạc tử cung

Xói mòn cổ tử cung, liệt dương, xuất tinh sớm, viêm tuyến tiền liệt, gai sinh dục, vô sinh

Thành phố này hát nhạc đỏ, nghiền ngẫm văn kiện đầu đề chữ đỏ, chảy máu đỏ

Thành phố này kim tiền sát diệt đạo đức, quyền lợi chôn sống pháp luật

Thành phố này gan ruột dẫu còn nhưng gan ruột nát

Thành phố này làng đô thị cách trung tâm thành phố mười vạn tám nghìn dặm

Thành phố này người dân phải quỳ gối trước kẻ đầy tớ nhân dân

Thành phố này đêm đêm ca múa, say tiền đắm bạc, tôn nghiêm, lương thiện rách nát đầy đường

Câu lạc bộ cao cấp cất chứa chính trị gia, rượu Mao Đài và mỹ nữ

Thành phố này Lý Bạch chết đói đầu đường, ca sĩ nước bọt công thành danh toại

Thành phố này tuổi mụ là 1980 -------- 2013

Thành phố này tuổi thật là 1966 ---------1976

Ca đêm

Tôi gần như đã bò đến xưởng, chốn hành hình bất kể ngày đêm

Nghe họ ca ngợi ước mơ và tuổi trẻ, thật du dương, rổn rảng

Hãy đợi tôi quẹt thẻ chấm công để bước vào thiên đường hạ giới, nơi mười tám tầng cờ xí tung bay

Trong bóng tối, tôi bật bóng đèn trắng sáng bên trong cơ thể mình, một bóng neon ho hắng

Soi rọi vào ruột gan cỗ máy tối om, rạch thủng những huyết mạch

Huyết mạch ca đêm, huyết mạch công xưởng, huyết mạch nhà máy, huyết mạch tổ quốc

Sau đó rút ra những khúc xương, xương trắng, xương buồn ngủ, xương bệnh tật

Khuôn mặt non choẹt của tôi biến mất lặng lẽ vào kẽ hở những khúc xương và mạch máu

Tiếng máu chảy không còn róc rách nữa, tiếng ho mỗi lúc một vang to

Sau những ca đêm, mơ ước lớn nhất của tôi chỉ là sáng đi làm, tối về nhà

Rạng sáng, khi mọi người vẫn còn say ngủ, thì tôi và những người công nhân khác vẫn gắng mở to hai vết thương tuổi trẻ

Hai con mắt màu đen đó, có thật sẽ mang tới ánh sáng cho chúng tôi không?*

(2.1.2014)

* Từ ý thơ của Cố Thành (1956-1993):” Đêm tối cho tôi đôi mắt màu đen/ Tôi dùng nó kiếm tìm ánh sáng”.

Một con ốc vít rơi xuống đất

Một con ốc vít rơi xuống đất

Trong đêm tăng ca

Nó rơi thẳng, phát ra âm thanh nho nhỏ

Chẳng thu hút sự chú ý của bất kỳ ai

Giống như ở đây lúc trước

Trong một đêm tương tự đêm nay

Có người buông mình rơi thẳng xuống đất

(9.1.2014)

Lời sấm

Những người già trong làng đều nói

Tôi trông giống hệt ông nội tôi thời trẻ

Ban đầu tôi không tin

Nhưng sau mọi người nói mãi

Tôi đâm tin chắc và không còn nghi ngờ gì cả

Tôi và ông nội

Không chỉ tướng mạo càng nhìn càng giống

Ngay cả sở thích, tính tình

Cũng như từ cùng một bào thai sinh ra

Ví như biệt hiệu của ông tôi là sào tre

Còn biệt hiệu của tôi là giá áo

Ông tôi thường im hơi nín tiếng

Còn tôi thường vâng vâng dạ dạ

Ông tôi thích những câu đố 

Còn tôi thích những lời tiên tri

Mùa thu năm 1943, bọn giặc vào làng

Ông tôi bị chúng thiêu sống

Chỉ thọ 23 tuổi

Tôi năm nay cũng vừa 23

(18.6.2013)

Xung đột

Mọi người đều bảo

Tôi là thằng bé rất ít nói

Tôi không hề phủ nhận

Nhưng sự thực là

Tôi nói hay không nói

Cũng vẫn xung đột

Với xã hội này

(7.6.2013)

Hãy bớt lại

Trừ cơn mưa nước mắt đầu thu

Còn những gì có thể bớt thì hãy bớt

Bớt vật chất, bớt tiền bạc

Bớt tuyệt vọng, bớt đau thương

Bớt cô độc, bớt buồn bã

Tình thân tình bạn tình yêu, bớt tất cả đi

Bớt hết những thứ ấy đi

Hãy dành dụm cho cái nghèo về sau

Ngày mai đâu còn có gì ngoài sự lặp lại

Ở phương xa ngoài cái nghèo vẫn là cái nghèo

Cho nên mi chẳng có lý do gì để mà xa xỉ, phải bớt hết lại đi

Bớt da của mi lại, bớt máu của mi lại

Bớt tế bào của mi lại, bớt xương của mi lại

Đừng nói mi chẳng còn cái gì để có thể bớt

Mi hãy còn chính mi, chí ít có thể bớt lại

(1.9.2011)

Người cổ xưa

Thời gian phiêu bạc ở thành phố càng dài

Tôi càng thấy mình giống một người cổ xưa

Luồn lách dưới những bóng đèn neon nhưng đầu đội nón lá

Trước cửa quán bar, tôi lại nhìn ra một ngôi miếu cổ

Trong tiệm KFC, tôi thầm gọi:

“Chưởng quầy, tiểu nhị”

Hát karaoke, tôi hát:

“Trăng sáng có từ bao giờ, nâng chén hỏi trời xanh”*

Đêm về, mở trang thơ cổ trên mạng

Tôi nằm nghiêng

Ôm ấp từng con chữ, từng bài thơ

Cùng ngủ

(2.10.2013)

*câu thơ của Lý Bạch.

Chiều thu

Trong buổi chiều thu

Tôi có thể là

Một tấm áo liệm, một chiếc vòng hoa

Một cỗ quan tài, một gian linh sàng

Một tấm bia mộ, một nấm mồ hoang

Nhưng tôi tuyệt nhiên không thể là

Một con người

Tĩnh tọa

Khi viết xong bài thơ này

Tôi sẽ đến ngồi dưới gốc liễu

Tôi có thể ngắm nhìn bầu trời trên đỉnh núi và mặt trời lặn

Để cho tiếng ve với nước hồ

Gột rửa tâm tư của một người khách qua đường trên trần thế

Trong bóng mờ tối, tôi sẽ nói khẽ: cảm thông, bao dung, tha thứ, thương xót...

(2.10.1013)

Chuyện tình

Em đến một cách thầm lặng

Anh đón nhận em

Cũng thật thầm lặng

Anh nắm bàn tay em

Em tựa vào vai anh

Thời gian trôi qua chúng ta

Tóc em đã bạc trắng

Răng anh đã rụng sạch

Chúng ta vẫn nhìn nhau như thế

Không nói năng

Chúng ta vẫn ôm lấy nhau như thế

Hết nhẵn một đời

Gửi cục cưng

Sau khi anh ra đi

Sẽ không còn ai gọi anh là đồ sâu bọ

Hay đồ con lợn nữa

(9.9.2013)

Chiếc hôn đầu

Khi hai đôi môi rời nhau

Cô đưa tay trái chùi miệng liên hồi

Giọng trách móc: sao mà lắm nước bọt thế

(5.11.2013)

Hãy cho tôi cái tát

Hãy cho tôi cái tát

Tôi là con trai mà bất tài vô dụng

Không đỗ đạt thành người công chức, không làm rạng rỡ vinh hiển tổ tông

Tôi xấu hổ với cha tôi

Hãy cho tôi cái tát

Hãy cho tôi cái tát

Tôi làm cha mà sợ đau

Không dám bán thận để mua cho con trai iphone 5s

Tôi xấu hổ với con tôi

Hãy cho tôi cái tát

Hãy cho tôi cái tát

Tôi làm chồng mà không có tiền

Không mua nổi xe, không mua nổi nhà

Để vợ tôi phải theo tôi chịu khổ

Tôi xấu hổ với vợ tôi

Hãy cho tôi cái tát

Hãy cho tôi cái tát

Tôi là nhà thơ mà sợ chết

Tôi sống đến tận hôm nay mà vẫn chưa tự sát, cũng không có ý định tự sát

Tôi xấu hổ với truyền thông, xấu hổ với đại chúng

Tôi xấu hổ với nhà phê bình, xấu hổ với lịch sử thơ ca

Hãy cho tôi cái tát

Nhà thơ và thợ mộc

Tôi là thợ mộc

Lúc rảnh rỗi thích viết mấy câu xuống dòng

Kể cũng lạ

Mấy món đồ gỗ gia dụng tôi làm

Thường hay bị chê này chê nọ

Nhưng mấy câu viết xuống dòng

Lại được người ta ngợi khen tới tấp

Thật khiến tôi dở khóc dở cười

Sáng nay

Mới có người bảo tôi

Cậu làm thợ mộc uổng phí quá

Cậu nên đổi nghề làm nhà thơ

Không chừng có thể trở thành Lý Bạch đương thời

Lúc nghe ông ta nói thế

Tôi đang đứng một bên

Thanh thản tự đóng cho mình

Một cỗ áo quan

Trở về quá khứ

Có một năm tôi trở về cố hương

Trên triền đồi thuở nhỏ

Tôi ngồi dưới gốc long nhãn, dưới gốc lệ chi

Dưới khóm trúc hồ lô, dưới gốc bạch đàn

Ngắm nhìn nhà cửa, ruộng lúa, khói bếp ven chân núi

Lần đầu tiên tôi cảm nhận sự hư vô của những phương trời xa

Tôi nằm trên bụi cỏ, dưới làn mây trắng bao la vô định

Nếu có thêm dòng suối chảy qua

Thì tôi đích thị là một đứa trẻ

Mẹ

Con không thể ngờ mẹ lại bị thấp lùn đi như vậy

Thấp đến nỗi không với tới vai con

Mẹ nói mẹ còn gánh nổi gánh lúa trăm cân

Nhưng con thấy rõ là mẹ gồng gánh cả gia đình này

Mẹ nói do mẹ lau nhà

Nhưng con thấy rõ là do những năm tháng qua

Bao nhiêu năm tháng đã trôi qua

Bỗng một ngày con thấy mẹ nhỏ lại

Nhỏ đến nỗi không với tới vai con

Con đứng nguyên tại chỗ, thẫn thờ

Mẹ dường như nhận ra điều gì, quay đầu lại nhìn con rồi nói

“Con trai, con đã cao lớn quá”

Mẹ ơi, con đã cao lớn

Nhưng gánh nặng cuộc sống đã đè lên lưng mẹ

Làm mẹ thấp nhỏ lại

Nếu lấy năm tháng đo lường tấm lưng còng của mẹ

Thì chính là bằng chiều cao của con lúc khôn lớn trưởng thành

(12.7.2011)

Lương dân

Trong thời buổi lao nhao bạo loạn

Tôi tự răn mình, phải làm một người dân tốt

Tuân thủ kỷ cương pháp luật

Tôi không dựng cờ nổi dậy

Tôi cũng cự tuyệt khoác hoàng bào

Một mình rong ngựa, trở về làng cũ

Đến lúc về già

Tôi chết đi cũng không phiền hà đến chính phủ hay con cháu

Tự tôi đào mộ, tự tôi kết liễu

Ngẫm lại một đời, tôi kể cũng là người hạnh phúc

Chỉ tiếc nuối mỗi một điều

Trên chiếc vòng hoa tôi tự kết cho mình

Thiếu mất hoa hồng

Và ngọc lan

(16.12.2013)

Nỗi hổ thẹn muộn màng

Mỗi ngày ăn xong bữa cơm ở quán ăn nhanh

Tôi đều làm theo thói quen

Phủi mông đứng dậy

Tới tối hôm nay

Một lần nữa tôi lặp lại động tác đó

Đột nhiên thấy giống hệt cảnh tượng

Ở nhà tôi ngày trước

Bốn cha con tôi khi ăn cơm xong

Cũng phủi mông đứng dậy

Để lại một chiếc bàn ăn bừa bộn

Mặc kệ cho mẹ tôi một mình

Từ từ dọn dẹp

(6.11.2013)

Gia đình

Ánh đèn nhập nhoạng hắt lên người tôi

Mơ màng như thể được trở về nhà

Những buổi chiều ngày xưa chìm ngập trong ánh hoàng hôn

Giống hệt như Lý Thanh Chiếu viết: mặt trời lặn nung chảy cả vàng

Tôi và hai anh trai dọn bàn ghế

Mẹ tôi bưng lên những món ăn nóng hổi

Cha tôi lúc đó dựa khung cửa hút loại thuốc lá rẻ tiền

Nhàn thay thích thay*

“Ăn cơm thôi”, mẹ tôi ngân nga thật to như hát

Mấy con gà trống vươn đầu bước qua bậu cửa

Mổ những hạt cơm rơi vãi dưới sàn

Cũng trong khoảng mơ màng của nhiều năm trước

Trong những buổi chiều nào đó

Những con gà trống đã bị nhà tôi làm thịt

Còn những chiếc bàn ghế, nghe cha tôi bảo

Đã cũ mục, bị chẻ thành củi nấu nước

Lưng mẹ tôi đã còng, tóc hai bên thái dương cha tôi đã bạc

Anh cả làm thợ sửa chữa ở cửa hàng điện tử nhỏ

Anh hai lái xe tải

Cuối cùng là tôi, đứa bé cao không tới một mét của những buổi chiều xưa

Nay đã cao tới 1m75

Đang phủ phục xuống bàn, viết bài thơ dài không đầy một thước

(12.7.2011)

*nguyên văn là 悠哉游哉 (du tai du tai), chữ trong văn cổ.

Năm tuổi

Năm tuổi như một cái ngưỡng

Tôi sợ mình sẽ bước không qua

(2.7.2014)

Đoàn tụ

Đâu tính là ngắn ngủi

Bấm đốt ngón tay

Cuộc đời tôi đã trải qua hai giáp

Tôi cũng nên biết đủ

Sót lại mấy ngày cuối cùng

Tôi trở về làng

Mang theo một mớ bùng nhùng tuổi đời và đau bệnh

Căn nhà rách nát của cha ông thời trước

Sau khi con cháu lần lượt ra đi

Không biết từ đêm nào

Đã đổ xuống chỉ còn trơ lại mỗi bức tường

Ôi, bức tường cũng thật hiểu chuyện

Cho dù đổ nát, cũng nát thành hình dạng một tấm bia mộ

Như sợ tôi, đứa con cháu bất hiếu, không nhớ nổi đường về

Tôi xa nhà đã lâu

Đã quên mất ba quỳ chín lạy trước phần mộ tổ tiên

Xin tha thứ cho con, các bậc tiền nhân

Con không còn là đứa trẻ của hơn mười năm trước

Con bây giờ chỉ còn mỗi tấm thân

Mà linh hồn đã âm thầm rời bỏ con lúc nào không biết

Về sau nó cũng sẽ không trở lại với con

Con đã đi xa lâu đến thế, tổ tiên cũng quạnh quẽ quen rồi

Hãy lại đây, ở đây con có rượu có thịt, có nến có giấy tiền

Uống xong đốt xong, con cũng sẽ hóa thành tro bụi

Phiêu tán tứ phương, đoàn tụ với các người

(20.7.2014)

Phút lâm chung

Một muốn nhìn thấy biển một lần nữa

Nhìn lại nước mắt mênh mang của nửa cuộc đời tôi 

Tôi muốn trèo lên đỉnh núi cao một lần nữa

Thử gọi linh hồn đã đánh mất của tôi quay trở lại

Tôi muốn nằm dài trên đồng cỏ

Lật đọc quyển “Kinh thi” mẹ tặng cho tôi

Tôi còn muốn thử chạm tay bầu trời

Sờ khẽ lên đám mây xanh mỏng

Thế nhưng những điều ấy tôi không kịp làm nữa

Tôi sắp phải rời xa thế giới này

Những người từng quen biết tôi ơi

Đừng vì sự rời đi của tôi mà thảng thốt

Cũng đừng than thở, đừng xót xa

Tôi đến tốt đẹp, khi ra đi, cũng tốt đẹp cả thôi