Mai An Nguyễn Anh Tuấn

Vào sách

Hai chục năm qua, những lúc không làm phim, Tuấn Cận tôi thường “ngứa tay” viết nhật ký, tản văn, tạp bút, tùy bút – mà động lực chính yếu là cần trò chuyện với đứa con gái đầu lòng từ lúc sinh ra đến khi bước vào đời sinh viên, để nó sẽ có điều kiện hiểu thêm về thời nó đã sinh ra, lớn lên, và trưởng thành như một Công dân xứ Đông Lào đầy ngổn ngang; đồng thời cảm thông với ông bố vào tuổi làm lễ “Khao” cổ truyền mà suốt ngày lầm lụi viết thuê, làm các loại phim thượng vàng hạ cám để nuôi sống một gia đình nhỏ và mong nói được điều gì đó với Cuộc đời – điều mong mỏi nhỏ nhoi vô hại nhưng khiến nó từng hờn dỗi phát khóc: “Bố thôi kiểu “phản biện” ấy đi, tránh “mồm chó vó ngựa” cho con nhờ, con được yên thân học hết đại học và kiếm được cái nghề…”. Tuấn Cận tôi buộc phải nghe lời, chỉ vì thương nó, nếu lỡ bị liên lụy bởi dính phải cái tội “yêu thư yêu ngôn” do ông bố dở hơi từ thời ngây dại trót ảnh hưởng cái ý tưởng cao siêu “Dùng cán bút làm đòn xoay chế độ”, thì tôi thực có tội và đáng ân hận lắm…

Vậy thì đành nhét những suy tư ẩn ức vào trang viết dành riêng cho nó, không phải lo tìm cách né tránh các điều “nhạy cảm” chẳng thể xuất bản công khai hiện giờ, và không rơi vào cái cảnh ngộ bị buộc phải “thiến” đến 1/3 bộ phim đã làm xong bởi “phạm húy” rồi sau đó không dám xem lại “con đẻ tinh thần” của mình…

Tôi bắt đầu sưu tầm, tập hợp lại những đoạn nhật ký - tùy bút nặng cảm ngôn này từ lúc “Bà Hoàng nhóc” nhà tôi bước vào giảng đường Đại học; chúng là những lát cắt tự sự riêng tư, thuộc loại Non Fiction (Không hư cấu, kể cả những cái tạm gọi là “Truyện ngắn” cho an toàn), song cũng hy vọng tìm được – bằng cách nào đó tôi chưa biết – sự đồng cảm của các bậc phụ huynh học sinh, các thầy cô giáo thật sự yêu trẻ, và đặc biệt dành cho các cô bé cậu bé bằng tuổi con gái tôi đang ngơ ngác thậm chí sắp/ đã ngộ độc trước bao giá trị Thật-Giả lẫn lộn và cái Ác bắt đầu lên ngôi khi Tình thương bị xua đuổi và lòng Tham vô đáy thống trị tâm hồn xã hội… Giữa khi con gái tôi thức dậy trong nôi bởi tiếng chim hót đầu đời khiến tôi nhớ lại thời trai trẻ Tây Bắc thì cũng là lúc những kẻ đồng giới con tôi – những mụ Ác người Việt dữ dằn hơn cả quỷ Medusa cùng đồng bọn ác độc như Tần Cối xưa kia tàn phá tận gốc kinh tế - đạo lý xã hội – đang bị đòi ra trước Ánh sáng Công lý…

Tập sách chứa đựng các nội dung liên quan tới Tuổi thơ của con, Gia đình, Giáo dục, Văn hóa Nghệ thuật, Chính trị, Tôn giáo, Chiến tranh, Chủ quyền Biển Đảo, Tình yêu, Thần tượng, v.v. học theo cách thức từ Julie ou la Nouvelle Héloïse (Juyli hay nàng Êlôidơ mới), Émile, ou De l'éducation (Émile hay là về giáo dục) của nhà văn Pháp thế kỷ Ánh sáng Jean-Jacques Rousseau, mà các nhà giáo dục, các bậc phụ huynh hôm nay rất cần đọc… Và đặc biệt, những bước chân của vị hành giả thời hiện đại đang tiến về quê hương Phật mà từ suốt mấy tháng nay kẻ từng làm “Phật tử nhí” phải xôn xao lại rất cần tới sự trợ giúp về kiến thức Phật học & văn hóa ở ông bố nhà báo quèn - nhà làm phim dưới đáy làng nghề… Những quan sát, nhận xét, cảm nhận mang đậm chủ quan ở đây có thể làm chiếc La Bàn nhỏ, mà có lẽ cái gốc là TÌNH THƯƠNG và HỌC VẤN – mong giúp cô sinh viên ngành Khoa học Xã hội & Nhân văn đỡ hoang mang lạc lối thủa ban đầu trên con đường tìm ý nghĩa đời mình… Và biết đâu, may ra, những người có trách nhiệm và quyền hạn giàu lương tri trong giới cầm quyền sẽ tìm được ở các dòng tâm sự riêng tư này đôi gợi ý cần thiết để bổ sung gấp vào các chính sách về Văn hóa - Nghệ thuật - Giáo dục cần được cải tổ nhằm tạo ra một tương lai sáng sủa cho thế hệ trẻ – trong đó có các con gái tôi…

Bài mới nhất trên vanviet.info có đoạn này khuyến khích việc hoàn thành tập sách dành cho con gái tôi và các bạn của nó: “Với những phát biểu về tầm nhìn và điểm nghẽn của quốc gia, ông Tô Lâm đang được sự đồng thuận từ nhiều người. Mong sao sắp tới việc triển khai thực những dự án cải tổ lớn làm nức lòng người dân hơn, đẩy mạnh hơn hy vọng của họ, loại bỏ khỏi hàng ngũ có trách nhiệm những kẻ “giá áo túi cơm”, mời gọi được nhiều nhân tài có lòng cùng góp sức…” (“Giá áo túi cơm” – https://vanviet.info/van-de-hom-nay/gia-ao-tui-com/).

Những đoạn Nhật ký - Tùy bút - Ghi chép ở đây cố gắng bớt đi chất riêng tư Cha - Con, và đã phá bỏ trình tự thời gian để sắp xếp lại theo các chủ đề – một cách tương đối không tránh khỏi gượng ép, song có thể cần thiết – giúp những ai không may trót vớ phải mớ cảm xúc lộn xộn này đỡ mệt mỏi:

1. “BÀ HOÀNG” NHÓC VÀ CUỘC CHIẾN THẢM KHỐC THẾ KỶ

2. NGÔI NHÀ TUỔI THƠ VÀ NỀN ĐIỆN ẢNH TRONG “HỐ THẲM”

3. XÃ HỘI “CUA BẤY” ĐANG TRÊN ĐÀ CẢI TỔ TOÀN DIỆN

4. NỀN BÁO CHÍ - VĂN NGHỆ RỤT CỔ

5. THÁO GỠ “VÒNG KIM CÔ”…

6. NỀN GIÁO DỤC HƯ HỎNG TẬN GỐC ĐANG ĐƯỢC LÀM LẠI

7. PHẬT GIÁO SA ĐỌA & HIỆN TƯỢNG HÀNH GIẢ MINH TUỆ

8. BÍ QUYẾT CỦA SỰ CỨU RỖI: TÌNH THƯƠNG & HỌC VẤN

9. NHỮNG NGƯỜI THÂN YÊU CỦA CON

10. TÌNH YÊU

Xin trích một chương đầu:

1. “BÀ HOÀNG” NHÓC VÀ CUỘC CHIẾN THẢM KHỐC THẾ KỶ

Ngày…

Năm con gái bước vào tuổi mà nhà văn người Nga A. Tolstoy bảo "Khi người ta mười chín tuổi người ta là bà hoàng" thì "Bà Hoàng" nhóc chẳng hiểu lôi ra từ đâu con búp bê mà bố mua cho từ 18 năm trước ngắm nghía rồi hỏi "Nó có giống con hồi ấy không hở bố?"...

Hôm ấy bố lang thang trong gian hàng thú bông và thấy hoang mang, không biết chọn cho con gái thứ đồ chơi đầu tiên nào đây? Thú bông hình thỏ, hình gấu, hình vịt, hình gấu, hình chú lùn… Chúng nhiều màu sắc, nhiều dáng vẻ, nhưng đều có chung một điểm giống nhau: đôi mắt to tròn, giống mắt con lần đầu tiên nhìn thế giới chào đón con; đôi mắt vô tư, trong trẻo, không vướng chút tham vọng và hận thù – cái tham vọng và hận thù đang thiêu đốt trẻ thơ, người vô tội, biến con người thành thú vật, biến tình yêu đồng loại thành đối tượng bị truy đuổi… Bố run người xúc động trước sự hồn nhiên câm lặng của những con thú bông và muốn đem cho con tất cả sự bình yên vĩnh cửu mà chúng chứa đựng trong khoảnh khắc hữu hạn giữa thế gian này…

Bố liền chọn một con búp bê chú lùn có đôi mắt giống con nhất, đôi mắt lần đầu nhìn thấy những người thân yêu đang ghé sát môi lên vầng trán con thơm lừng mùi sữa mẹ. Búp bê đầu tiên của con sẽ dẫn con vào thế giới của tình yêu thương…

Bố nhớ lại đôi dòng của mấy chục năm trước, khi đang là anh “giáo khổ” Tây Bắc:

NĂM CON GÁI CHÚNG MÌNH MƯỜI CHÍN TUỔI

(Khi người ta mười chín tuổi, người ta là bà hoàng - A. Tolstoy )

Những năm tháng buồn, anh đi lang thang

Trên những nẻo đường rừng quanh co thăm thẳm

Nương lúa khô khan, cỏ tranh cháy xạm

Gốc ban già cô đơn trong nắng mưa

Những năm ấy anh đã viết cho con gái chúng ta

Năm con mười chín tuổi

Bằng tuổi em khi em đến với anh

Mối tình vụng dại chân thành

Của cô học trò phố huyện…

Những năm tháng mai sau khi buồn đau đã thành dĩ vãng

Anh sẽ nói với con những gì từng làm hồn anh nhức bỏng

Những cô bé cậu bé cởi trần da cháy như hun

Lớn lên như rừng hoang, cỏ dại

Chúng đang ngơ ngác nhìn anh

Bên một hủm suối

Còn anh, một người trai Hà Nội

Đứng nhìn chúng hoài, lòng rưng rưng…

Mộng lãng du đưa anh đi qua bao nẻo rừng,

Bao con suối, bao dòng sông, bao khoảng trời xa lạ

Đâu cũng là Đất Nước nghèo trong câu ca và rơm rạ

Lán nứa mái tranh che tạm nỗi cơ hàn

Những mái đình chùa cong trĩu nặng kiếp nhân gian

Những cơn đói của anh nối tiếp những cơn đói của ông cha hàng thế kỷ

Và nỗi buồn vui của anh có muối mặn gừng cay của bao đời thường không đếm xuể

Có những khi anh ngẩn ngơ trước một điệu dân ca đồng bằng

Giữa trưa nắng chói chang, trên vùng quê mới

Núi lại núi, mây giăng vời vợi

Giờ em ở đâu, sau núi và thời gian ?

Anh đã viết cho con gái chúng ta năm con mười chín tuổi

Bằng tuổi em khi em đến với anh

Mặc dù không biết đến khi nào con mới ra đời

Anh không hình dung nổi ra con

Song những gì anh yêu, anh buồn và mong mỏi

Sẽ in dấu trong tâm hồn con

Năm con mười chín tuổi…

“Khi người ta 19 tuổi, người ta là bà hoàng” – đó là một câu trong bộ tiểu thuyết sử thi Con đường đau khổ của nhà văn Nga A. Tolstoy mà bố từng lấy làm đề từ cho bài cảm ngôn trên, từ những năm bố còn là một chàng trai mơ mộng lang thang trên những nẻo rừng Tây Bắc. Vài chục năm sau, vào lúc con đọc những dòng này của bố, khi con chuẩn bị bước vào năm thứ hai đại học, cũng là lúc cả xã hội ta đang trong một cơn xáo động kinh hoàng với bao giá trị đảo lộn quay cuồng khiến những cô cậu sinh viên quen sống trong vòng tay gia đình che chở như con phải hoang mang, ngơ ngác, hoảng sợ…

Và bố cùng nhiều bậc phụ huynh lương thiện cũng phải hoang mang, ngơ ngác, hoảng sợ chẳng kém, bởi những tấm gương, những nguyên mẫu đời sống-lịch sử mà các con cần noi theo như các bậc nữ anh hùng Bà Trưng, Bà Triệu, Zoya… thời trước, Đặng Thùy Trâm, Dương Thị Xuân Quý, Phạm Thị Đoan Trang… thời nay đã bị chìm đi, bị nuốt chửng trước những “tấm gương” đen ngòm mà bố từng miêu tả trong bài viết “Sắc đẹp và trái tim chứa đầy nọc độc” (vanviet.info): những “mẫu hậu”, “nữ hoàng”, “hoa hậu”, “đại sứ văn hóa-tình yêu”, v.v. mang cái vỏ mỹ miều đã/ đang/ sẽ liên kết với những “thế lực đen”, “quyền lực nhóm” đủ mọi cấp đương góp phần tàn phá mọi giá trị nhân văn tốt đẹp mà bao thế hệ đã phải đổ máu xương để tạo ra và gìn giữ…

Khái niệm “Bà hoàng” bố mượn ở trên khác rất xa, đúng hơn là đối lập với cái mà người ta vẫn vỗ ngực rêu rao về tính chất “Quý tộc”, “Tinh hoa” của những kẻ ở tầng lớp thượng lưu thối nát, hư hỏng hiện nay đương tìm cách đục khoét ngân khố quốc gia, hút máu dân lành, chiếm dụng đất rừng để sống ngập ngụa xa hoa, để ngang nhiên hưởng thụ “những bữa ăn láo xược” (Lưu Trọng Lư) – kệ thây và trâng tráo giẫm đạp lên nỗi khổ đau đói nghèo đã tới tận đáy của đồng bào họ!

“Bà hoàng” mà bố nói đây chính là một Tư cách sống đàng hoàng, tử tế, khi con hiểu rõ về giá trị cùng trách nhiệm của bản thân mình trước Tổ quốc và Nhân dân – dù là một “Nhân dân” từng được nhà văn Vũ Thư Hiên khái quát: “Thế hệ chúng tôi bất hạnh: chúng tôi ra đời trong thân phận nô lệ, lớn lên trong khói lửa chiến tranh và trưởng thành trong nỗi sợ hãi các đồng chí” (Hồi ký Đêm giữa ban ngày). Con sẽ là một “Bà hoàng” đáng tự hào như vậy, không phải để được tuyên dương trên báo chí, truyền hình mà để những “thế hệ bất hạnh” như các bác Nguyễn Hữu Đang, Trần Độ, Trần Dần, Vũ Thư Hiên, Phùng Quán, Bùi Minh Quốc, Hoàng Hưng… cũng phải ấm lòng, được an ủi, và thêm tin rằng: cái Dân tộc khốn khổ đau thương này dù có bị cố tình hay vô tình đưa vào quỹ đạo hủy diệt, song vẫn có những thế hệ kế tiếp xứng đáng đương hàng ngày lặng lẽ vượt qua muôn trùng sự đểu cáng, lừa đảo, cướp bóc, tìm cách lấy lại danh dự Quốc gia lâu nay đã bị đánh mất một cách đau xót và oan uổng!

Và con sẽ là một “Bà hoàng” đúng nghĩa và cao quý nhất của khái niệm này một khi con mang được trong trái tim con Tình thương lớn của Dân tộc, cái Tình thương mà Đại thi hào Nguyễn Du đã mang cả cuộc đời vất vưởng “nơi thì lừa đảo, nơi thì xót thương” cùng “cuốn kinh của Tình thương” – kiệt tác Truyện Kiều của ông để minh chứng: “Thương thay cũng một kiếp người!”. Chính cái tình thương bản năng hồn hậu của con hồi mới lớp năm, khi bố đưa con tới thăm một khuôn viên tuyệt đẹp từng là Dinh thự Toàn quyền ở miền Trung đã cho bố ý tưởng để viết thành truyện Bí mật về ông Nguyễn Thái Học – như một sản phẩm chung của bố con mình: “Hai bố con đang ngồi trên ghế đá ngắm cảnh, có một người đàn bà lớn tuổi thọt chân bưng thúng bánh lá tới chào hàng. Hắn nhìn qua vào lòng thúng, rồi lắc đầu. Con gái hắn, một lúc sau lay vai hắn, nước mắt lưng tròng. “Bố ơi, mua cho bà ấy đi, bố”. Nó kéo tay hắn tới chỗ bà bán rong, ngồi sụp xuống chọn nhanh mấy chiếc bánh, rồi chủ động lục ví hắn để trả tiền. Thì ra, trong lúc hắn mải mê ngắm cảnh thơ mộng, đứa con gái mười một tuổi lại chăm chú theo dõi nỗi vất vả của bà bán rong. Một nỗi bàng hoàng chợt xông lên làm nhòa mắt hắn. Lúc đó, hắn lờ mờ hiểu ra cái bí mật sâu thẳm đang điều hành cơ chế tâm hồn con gái lâu nay, như muốn biến thành bí mật chung của hai bố con và làm hành trang còi cọc song chưa có gì thay thế nổi để phân biệt những giá trị Thật - Giả trong cõi đời phù du này…” (https://vietvanmoi.fr/index3.9395.html).

Vậy đó con, nếu không có thứ Tình thương này, con người ta dẫu xinh đẹp lộng lẫy tựa tiên giáng trần cũng chỉ có thể thành một Bà Chúa Tuyết lạnh giá nguy hiểm, thù địch với đời sống! Nhưng để có được Tình thương ấy, trước hết con cần có lòng Dũng cảm. 15 năm trước, bằng quãng thời gian lưu lạc của nàng Kiều, bố đã viết cho con bài cảm ngôn: “Dũng cảm lên con”, nhắc lại con đoạn kết:

“Dũng cảm lên con, để mai sau nếu có khóc bên thảm án Lệ Chi Viên, con còn có nụ cười sáng lệ trước ngọn đèn xanh hoà mưa đêm… Con sẽ cần tới lòng dũng cảm không chỉ để cõng nổi chiếc cặp sách quá tải trên lưng hay chịu đựng được ánh mắt của cô giáo khi chẳng chịu học thêm mà còn để có sức dùng được ngọn trúc của Ức Trai dò lòng suối tìm đến cánh rừng Mai nguyên thuỷ của Tình người…

Con cần đủ lòng dũng cảm để có thể hiểu thực chất hai chữ "đồng bào" chính là sự dâng hiến cao cả cho phần máu mủ ruột rà của con đang chịu bao khổ đau bất hạnh trong cuộc mưu sinh rủi ro và để biết căm giận những kẻ tham lam độc ác chà đạp lên đồng bào mình.

Lòng dũng cảm giúp con bớt nghĩ về bản thân để cảm thương cho số phận cô con gái bé bỏng bị bão cuốn trôi giữa khi người cha lấn biển gian nan và khi đó con đã vô tình mang tâm hồn của Đức Mẹ Maria hay Đức Quán Âm Tống Tử khiến bố nghiêng mình trước con đúng hơn là trước cái lý do bố tồn tại trên cõi đời này.

Lòng dũng cảm cũng chính là tình yêu của con trước mọi điều trong lành chỉ có trong thần thoại cổ tích giúp bố vượt qua cái thời buổi mà sự đểu giả đốn mạt thường không bị trừng trị nhưng lòng dũng cảm nhỏ bé của con sẽ là đốm lửa nhỏ góp vào đống lửa của Lương tri đang phẫn uất cần được thổi bùng.

Sau này nếu con hỏi: Con tiếp tục lấy đâu ra lòng dũng cảm? Con có cả cuộc đời trước mặt cộng với nỗi buồn và sự phẫn nộ của bố trước những gì đểu cáng để tìm câu trả lời!”

15 năm sau, bố lại lại chúc con Lòng Dũng cảm này, trong dịp Sinh nhật con vào tuổi làm “Bà hoàng”!

Đó cũng vào thời kỳ từng có hàng mấy tuần đỏ rực mạng xã hội những hình ảnh & bình luận về nhiều người trong một giới nhân sinh mà những nhan sắc diễm lệ, xinh đẹp như mộng chỉ là cái vỏ che đậy của phần nhân tính khiến thiên hạ thở dài ngán ngẩm, bố buộc nhớ tới thơ Nguyễn Du, và xót đau trước sự tương phản trớ trêu giữa “Sắc đẹp” và “Trái tim chứa đầy nọc độc” mà Cụ cảnh báo, lên án từ hai trăm năm trước! “Trái tim chứa đầy nọc độc” là ý trong một bài thơ vịnh sử của đại thi hào viết bên tượng sắt quỳ của đôi vợ chồng độc ác Tần Cối và Vương Thị tại đền thờ Nhạc Phi ở Giang Nam – Trung Quốc. Nguyễn Du đã dành cho mỗi đứa hai bài thơ tựa những nhát búa tạ giáng không thương tiếc xuống đầu sắt ô nhục của chúng, và đã khái quát bản chất thực của hai kẻ cả khi sống lẫn khi chết bị thiên hạ ngàn đời phỉ nhổ, bằng hai câu vào loại “đỉnh” của thơ chữ Hán Việt Nam: Nhất thể tử tâm hoài đại độc, Thiên niên sinh thiết phụ kỳ oan. Suốt đời trái tim chết của nó chứa đầy nọc độc. Nghìn năm cục sắt sống kia phải mang nỗi oan kỳ lạ! Khi sống, trái tim của nó mang đầy chất độc đã đành, nhưng chết đi, nó vẫn mang đầy chất độc đó trong trái tim chết (tử tâm). Cùng với chồng, sức mạnh của Vương Thị là sức mạnh phá hoại, thiêu hủy kết quả của lòng dũng cảm, sự hy sinh, hàng đống xương máu của những người ái quốc trung quân trong thời kỳ ấy, và ảnh hưởng của thị chắc cũng không phải là ít trong sự phá hoại luân thường đạo lý xã hội nhiều thời đại sau. Vì thế, thị cần được/ bị bêu để “làm gương” cho bọn nữ “loạn thần” trước công luận bằng bức tượng mộ ô nhục kia! Thị có tội lớn ngang với chồng mình trước lịch sử và sự phán xét của lương tri, nhưng chắc hẳn thị còn đáng trách hơn đối với Nguyễn Du bởi thị nằm trong cái giới nhân sinh mà bản thân ông bao giờ cũng trân trọng và dành cho những tình cảm thắm thiết trĩu nặng: Đau đớn thay phận đàn bà/ Lời rằng bạc mệnh cũng là lời chung! (Truyện Kiều), Đau đớn thay phận đàn bà/ Hỡi ôi thân ấy biết là mấy thân! (Văn chiêu hồn)…

Sắc đẹp phụ nữ là vưu vật của thế gian, trời ban cho, văn học nghệ thuật cổ - kim Đông - Tây đã dành bao sự ngợi ca thấm thía tuyệt mỹ. Tuy Sắc đẹp cũng là nguyên nhân của bao cuộc chiến tranh, của sự đổ vỡ điêu tàn một quốc gia, song Sắc đẹp lý tưởng của phụ nữ mang trong sứ mệnh tồn tại của mình vẫn là cái đích mà nhân loại vươn tới… Bố nhớ nhà văn K. Pautovski có lần đứng trước những tranh, tượng khỏa thân nữ ở một Bảo tàng nghệ thuật và ông thốt lên trong nước mắt: Trời ơi, Con người ta vốn đẹp đẽ nhường kia, vậy mà sao ý nghĩ & hành động của họ trong đời lại xấu xa nhơ nhuốc đến thế!

Nhưng, góp phần làm nhơ nhuốc vẻ đẹp thần thánh kia cũng do chính không ít kẻ được may mắn mang Sắc đẹp trời ban! Bố nhớ đến những nhân vật nữ quý tộc xinh đẹp đài các song tâm hồn giá lạnh như bà chúa Tuyết và mang bao âm mưu rắn rết trong trái tim đồi trụy mà nhiều nhà văn Phương Tây và Nga từng miêu tả, khi được nghe, được chứng kiến hành xử của những Sắc đẹp Việt Nam thời kinh tế thị trường dị dạng này – những Sắc đẹp chứa nọc độc góp phần tàn phá lương tâm, nhân tính, cả tính mệnh của đồng bào họ!

Đồng tiền – không kể là Sạch hay Bẩn – và một cuộc sống vật chất lộng lẫy đã trở thành lý tưởng sống cao cả nhất đối với họ, thống trị tâm tư họ, và họ đã không từ bất kỳ thủ đoạn gì để có được thật nhiều tiền! Trước họ, bên trên họ, là những “tấm gương rực rỡ” luôn cổ vũ họ – những “Vương Phi”, Mẫu Hậu”, “Nữ Quý Tộc” đời mới nảy nòi từ hàng ngũ “Cha Mẹ Dân” cao chót vót hàng ngày đục khoét tài nguyên và ngân khố Quốc gia, vơ vét mồ hôi xương máu của hàng chục triệu dân lành! Họ đang sống trong những ngôi nhà dát vàng dát bạc mà tâm hồn đen kịt như địa phủ, trái tim đã chứa đầy nọc độc chết người như mụ Vương Thị xưa, sắc đẹp của họ trở thành biểu tượng cho nỗi sợ hãi của người lương thiện, sự đáng căm ghét, đáng khinh bỉ cho cả thế gian!

Buồn quá, đau quá con ơi!

Ngày…

Vào đêm Noel, sắp qua một phần tư thế kỷ XXI.

Đêm nay, khi con sống trong ngôi nhà ấm áp, như biết bao người trên thế gian đón chờ giây phút Giáng sinh yên bình, thì tại Ukraine, biết bao đứa trẻ đang chìm trong giá lạnh và không còn tâm trí hơi sức đâu để mong quà của Ông già Noel như mọi năm, trước sự đe dọa của tên lửa, đạn pháo thù địch…

Con đã qua tuổi háo hức chờ đón Giáng sinh với quà của Ông già Noel như nhiều năm qua – một truyền thống đáng yêu của bên Thiên chúa giáo đã trở thành một tập quán chung của toàn thể cộng đồng xã hội bởi cái giá trị Tình thương to lớn nằm trong các khái niệm Phục sinh, Ơn Cứu rỗi, Sứ vụ Bác ái… mà nhạc sĩ Vũ Thành An đã từng ví chúng như là những ngọn đèn để soi giúp con người đi trong bóng tối cuộc đời…

Năm nay, con bước vào con đường lớn của học vấn - tri thức nhân loại, rồi sẽ bắt đầu được làm quen với kho tàng sách vở kinh điển – trong đó có Kinh Thánh, Kinh Phật, mà cái cốt lõi trong các kho tàng tri thức đó, bên cạnh việc ráo riết lý giải bản chất của sự Tồn tại là ẩn sâu lời kêu gọi thống thiết: Con người cần sống sao cho đáng là Con người, và xứng đáng với nỗi Khổ đau lẫn Kỳ vọng của Đấng Sáng tạo khi làm nên Thế gian và Sự sống muôn loài. Bố có lần nhắc đến một bộ phim đoạt giải Cành Cọ Vàng tại Liên hoan phim Cannes 2011: “Đại dịch hôm nay cũng có thể coi là một dịp hiếm có để không ít người trên khắp thế giới Sống Chậm lại để tỉnh ngộ đôi điều – ít nhất là tỉnh ngộ về Cái ác do mình hay người khác đã gây ra cho đồng bào, đồng loại. Ví thử, những kẻ vu oan giá họa cho gia đình nàng Kiều mà được xem bộ phim The Tree of Life (Cây đời) của đạo diễn Mỹ Terrence Malick, nếu được sững sờ kinh ngạc trước sự sinh thành của một con người, chậm rãi, linh thiêng và vĩ đại, sánh với sự sinh thành của vũ trụ mà các nhà làm phim kiên nhẫn miêu tả, chắc chúng sẽ rụt bớt sự tham tàn độc ác bởi nghĩ tới cha mẹ đã vất vả để chúng được thành người ra sao…”. Vậy đó con à, nếu không có thứ Tình Thương mà các vĩ nhân kim cổ Đông Tây như Thánh Gandhi, văn hào L. Tolstoy, Vua Phật Trần Nhân Tông, v.v., từng bao lần kêu gọi trong máu mắt, thì mọi chủ trương - khẩu hiệu “Hòa Hợp Hòa Giải Hòa Đàm” sẽ chỉ là những lời nói cho vui, là kế hoãn binh, thậm chí chỉ là sự lừa dối đáng hổ thẹn! “Voici le temps des assassins” (Đây là thời của những kẻ giết người) – câu thơ ấy như một lời tiên tri dữ dội của nhà thơ Pháp Jean Arthur Rimbaud (1854-1891), ông cảnh báo rằng: trong thế kỷ 20, nhiều kẻ giết người khét tiếng đã xuất hiện! Nhà văn Mỹ Henry Miller (1891-1980), người tự nhận là "hậu thân của Rimbaud" đã kết thúc chuyên luận về Rimbaud The Time of the Assassins (Thời của những kẻ giết người), tác phẩm của “một thiên tài viết về một thiên tài”, như sau: “Không có gì ngoài khủng hoảng, suy đồi, ảo ảnh và viễn ảnh. Nền tảng của chính trị, luân lý, kinh tế và nghệ thuật rung chuyển. Không khí đầy những dấu báo nguy và tiên tri về sự băng hoại sắp tới – và nó tới trong thế kỷ 20!… Sự khủng hoảng tinh thần của thế kỷ 19 chỉ mở đường cho sự phá sản của thế kỷ 20. Đó là, “Thời của những kẻ giết người” không còn lầm lẫn được. Chính trị đã trở thành công việc của bọn côn đồ sát nhân!” (Nguyễn Hữu Hiệu dịch).

“Thời của những kẻ giết người” không ngờ tái diễn trong thế kỷ 21 này, những kẻ giết người đó vẫn đang xuất hiện, bọn phát xít mới, Sa hoàng mới – trong dạng thú tính và hung bạo không kém “đồng đạo” ở thế kỷ trước! Khi bắt đầu cuộc chiến tranh xâm lược ở đất nước Ukraine xinh đẹp, bố đã chảy nước trước bức hình bé gái Nga đẫm lệ chắp tay, và bức hình bé trai Ukraine giơ khẩu hiệu: “Cháu không muốn chiến tranh”.

Bố đã viết: “Không phải gửi cho các Ngài!”: “Bức hình bé gái chắp tay cầu xin Ngài và những hung thần Chiến tranh kia, không phải gửi tới cho Ngài đâu, dù chính Ngài là người đầu tiên cần được nhìn thấy nó để nhắc Ngài nhớ về hai người con gái của ngài từng làm nguyên mẫu “các con gái Tổng thống” cho một bộ phim về cuộc khủng bố bắt con tin trong nhà hát[*]… Bởi Ngài sẽ cười khẩy, bản lĩnh chính khách mang màu phát xít của ngài sẽ coi đó chỉ là trò đa cảm của giới nghệ sĩ chuyên giải trí cho dân no đủ sặc rượu bia, bởi Ngài đã quá xa cách các đồng hương vĩ đại của Ngài là Pushkin, Gogol, Turgenev, Chekhov, L. Tolstoy…

Tôi chỉ gửi cho chính tôi và những người đồng suy nghĩ với tôi, để tìm trong ánh mắt đau đớn cầu xin bình yên hạnh phúc của bé gái nọ một cách ứng xử đối với Ngài – một tên đồ tể khát máu của thế kỷ 21, hay vẫn là một Con Người như định nghĩa và lời kêu gọi của M. Gorki, cũng là một đồng hương vĩ đại của Ngài: “Con Người – hai tiếng vang lên kiêu hãnh biết bao”!

Và tôi như nghe thấy tiếng thét của biết bao người lương thiện – trước những giọt nước mắt của em bé Ukraine đang cầm biển chữ tự viết kêu gọi lương tri nhân loại: “Cháu không muốn chiến tranh” – tiếng thét căm giận đối với những kẻ tiến hành chiến tranh và bênh vực chiến tranh!

Một nhà văn Nga từng kể số phận của một người lính sau cuộc chiến chống phát xít, trở về nhà mình bên hố bom, trước đứa bé mồ côi và đơn độc như ông, ông đã chảy nước mắt… Người đàn ông khi rơi vào tận đáy nỗi khổ đau, từng trải qua bao cảnh “địa ngục trần gian”, làm gì còn nước mắt nữa, thế mà vẫn phải khóc cho nỗi khổ đau của đồng loại – và nhà văn viết: “Điều quan trọng là đừng để trẻ con nhìn thấy nước mắt đàn ông phải chảy” (Số phận một con người. M. Sholokhov).

Còn nước mắt của một đứa trẻ, chưa hiểu lý do vì sao mình và người thân đau khổ, ở cái tuổi nếu có khóc thì chỉ là hờn dỗi, nũng nịu cha mẹ anh chị. Đôi mắt trẻ thơ, thời đại nào cũng thế, ở đất nước nào cũng thế, đều chứa trong đáy mắt chúng "bài hát của mẹ – bài hát giúp con nhìn xuyên suốt vạn vật ở trên đời” – như thi hào Tagore từng ca ngợi. Thế nhưng, nhưng đôi mắt trẻ thơ ngây được bao thi nhân, họa sĩ, nhạc sĩ hàng chục thế kỷ nâng niu đó hiện đang là nạn nhân trực tiếp của của những tham vọng, tranh chấp chính trị quyền lợi của người lớn, thì giọt nước mắt trẻ thơ sẽ là lời lên án mạnh mẽ nhất, đau đớn nhất!

Những kẻ trong phòng máy lạnh ôm chó săn và hôn hít người tình đã bấm nút kích hoạt chiến tranh và những kẻ ngu xuẩn bênh vực họ, ai mà chẳng có con, có cháu nhỏ; nếu họ còn chút lương tri của con người, của một người cha, người ông tử tế và lương thiện, hãy mở to mắt mà nhìn nước mắt của em bé Ukraine kia! Mọi lý lẽ, lập luận, học thuyết, chiến lược… đều trở thành vô nghĩa hết, đáng phỉ nhổ, nếu tuổi thơ con trẻ biến thành bia đỡ đạn cho các ngài! Các ngài hãy mau chóng tìm cách chấm dứt nỗi đau khổ trẻ thơ, hãy lau sạch nước mắt cho các em, nếu các ngài còn có chút tình người!”.

Nhưng con gái à, tình hữu ái giữa Con người may thay đã không bị mất đi trong thế giới bạo tàn này! Con có nhớ bố đã gửi vào di động của con ngày chuẩn bị ôn thi cuối cấp hình ảnh những chiếc xe nôi dành cho các bà mẹ trẻ Ukraine chạy nạn cùng bài viết nhỏ bố phỏng vấn sinh viên, nói về lòng Nhân hậu Ba Lan – Đất nước từng bị bọn phát xít đày đọa, dựng lên bao trại tập trung rùng rợn, lò thiêu người, đất nước đã cùng các binh đoàn Hồng quân Xô Viết sát cánh tiêu diệt từng tên lính dã thú đeo thập ngoặc… Bố đã chảy nước mắt xúc động, và bởi niềm vui nữa, trước lòng Nhân hậu cao cả của người dân Ba Lan được nhân lên trong những cơn “Đại hồng thủy” (tên một tác phẩm của Sienkiewicz), được duy trì cho tới hôm nay, để vô tư, hết lòng cưu mang người dân lành của nước bạn đang lâm nguy, trong một thời đại sắt máu, trống vắng tình người, khi mà tham vọng của những kẻ độc tài đang là mối đe dọa khủng khiếp của Hòa Bình. Bố còn nhắc con cần nghĩ tới những điểm sửa xe miễn phí, điểm nấu hàng trăm suất ăn, những chốt phát tiền cho bà con về quê trong cuộc tháo chạy khỏi Sài Gòn trong đại dịch năm ngoái…

Và con gái à, không có hình ảnh nào khiến bố phải xúc động và suy ngẫm nhiều bằng hai hình ảnh tràn ngập trên mạng xã hội suốt năm qua: một cô gái Miến Điện bị giết chết và một bé gái Miến Điện xuất hiện trên mặt đường đang nhuốm máu người lương thiện, để “đòi TÌNH YÊU” (như cách nói của một nhà giáo-nhà thơ trẻ Việt Nam) – Tình yêu Tự Do, Tình Yêu đối với quyền sống làm Người, những thứ mà trong các Mục tiêu thiên niên kỷ của nhiều Quốc gia có nói đến song chưa thực hiện được bao nhiêu, thậm chí có nơi chỉ lấy đó làm bình phong che chắn cho tham nhũng, độc quyền, sự trâng tráo chà đạp lên Quyền Sống… May thay, giữa sự giả dối lừa bịp và bạo quyền, vẫn có những cô gái, những em bé gái tâm hồn trong sáng đứng lên trước họng súng đòi những điều tốt đẹp cho Nhân dân mình, Tổ quốc mình. Họ mang trong trái tim mình Tình Thương lớn mà Con người đang cần, đang đòi hỏi…

“Cái đẹp sẽ cứu rỗi thế giới”. Đó là câu tựa châm ngôn của F. Dostoievsky mà không ít người cầm bút đã lấy làm cảm hứng, làm đề từ cho mình. Hình ảnh cô gái Miến Điện người đầy máu và bị xích trói như một con vật nhưng vẫn ngẩng đầu thách thức kiêu hãnh làm chấn động lương tri nhân loại mấy ngày qua chợt quay về lay động tâm hồn bố, và bố chợt giải mã được câu “châm ngôn” thấm máu trên: Khát vọng TỰ DO - QUYỀN SỐNG mới là nội dung cơ bản, là động lực của CÁI ĐẸP, chính nó mới cứu rỗi được thế giới!

Đêm nay, bố nghĩ đến Gia Đình Thánh Têrêsa Hài Đồng Giêsu bên dòng Hương Giang do thầy Phó tế – nhạc sĩ Vũ Thành An sáng lập mà bố may mắn được tiếp xúc, tìm hiểu tháng trước ở Huế – một cộng đồng chắc giờ này đang bận rộn với sinh hoạt mùa Vọng Giáng sinh bằng những nụ cười rạng rỡ thường trực trên môi và những món quà nhỏ kịp thời đến với những số phận hẩm hiu bất hạnh, cũng như họ đã từng vượt đèo Khe Tre đến với bà con vùng cao mỗi kỳ giáp Tết – những người già nằm co ro bên bếp lửa, những em bé thiếu sữa thiếu chăn áo giữa mùa đông giá rét… Chính Tình thương sâu xa lớn rộng mà người sáng lập nên Gia Đình đặc biệt này cùng các cộng sự của ông đã giúp bố có thêm nguồn cảm xúc để xây dựng bộ phim Điện ảnh NHỮNG TÌNH KHÚC CHƯA ĐẶT TÊN. Nhạc sĩ – thầy Phó tế Vũ Thành An nhiều năm tạm dừng lại việc sáng tác những Tình Khúc Không Tên để chuyển sang nhạc Thánh. Khi trở lại Việt Nam, trước hiện thực mới mẻ và ngổn ngang của cuộc mưu sinh – nhất là mưu sinh của người dân nghèo, cơ nhỡ, bất hạnh, ông đã quyết tâm xây dựng hệ thống Nhà Tình thương Teresa tại Tổ quốc – mở đầu là ở Huế; đồng thời, ông tìm lại được mạch nguồn sáng tác mới của mình, hàng loạt bài Tình Khúc Không Tên mới lại ra đời – mà nội dung chủ yếu, nguồn cảm hứng cơ bản chính là Tình Thương. Ông Vũ Thành An có lần từng nói: “Cuộc đời như đại lộ không đèn”, thì ông đã cùng Cộng đoàn Teresa và Hội thánh Dismas thắp lên những ngọn đuốc của Tình yêu từ trái tim, nhằm góp phần xoa dịu những nỗi đau nhân thế và âm thầm thực hiện cái sứ mệnh trăn trở với bao thế hệ người Việt Nam là Hòa hợp - Hòa giải dân tộc thực sự…

Bắt đầu từ Giáng sinh này, con hãy coi đêm Noel là một lần cả Nhân loại được nhắc nhở và cảnh báo về Tình Thương – Tình Thương cần thiết ra sao và đang bị truy lùng, bị đe dọa giết chết thế nào…

Đêm nay, đọc hộ con mấy câu tình cờ bố đọc được trong KINH THÁNH:

“Hỡi các người, Danh dự của ta sẽ bị sỉ nhục cho đến bao giờ

Các người ưa thích chuyện hư không và tìm kiếm điều dối trá cho đến chừng nào?”

“Kẻ ác kiêu căng săn đuổi người khốn cùng

Nguyện họ sa vào mưu chước chúng bày ra”.

“Các dân đã sa xuống hố mà chúng đã đào;

Chân của họ mắc vào lưới mà chúng đã giăng

Kẻ ác bị mắc bẫy do chính tay chúng đã gài”.

(THI THIÊN)

“Khi xứ sở loạn lạc

Thì có nhiều lãnh tụ

Nhưng nhờ một người hiểu biết, sáng suốt

Đất nước sẽ bền vững lâu dài”.

“Người công chính biết quyền lợi của người nghèo khổ

Còn kẻ ác không hiểu điều tri thức ấy”.

“Khi kẻ ác tăng thêm thì tội lỗi cũng gia tăng

Nhưng người công chính sẽ thấy sự sụp đổ của chúng”.

(CHÂM NGÔN)

(Kinh Thánh – Cựu ước và Tân ước, Bản truyền thống hiệu đính – NXB Tôn Giáo 2011).

[*] Bộ phim Âu-Mỹ hợp tác sản xuất: Command Performance của đạo diễn Dolph Lundgren (sang Việt Nam có tên: Buổi hòa nhạc đẫm máu) kể về một buổi hòa nhạc từ thiện ở Nga trở nên đẫm máu khi bọn cướp có vũ trang bắt những ngôi sao nhạc pop hàng đầu của Mỹ và Tổng thống Nga cùng với gia đình ông ta để làm con tin…