Danh ngôn
Trong mọi cộng đồng, chúng ta cần một nhóm thiên thần gây rối.
We need, in every community, a group of angelic troublemakers.
(Bayard Rustin – trích bài phát biểu tại New York City 1963)
Trong mọi trường hợp, chắc chắn rằng sự thiếu hiểu biết, đi kèm với quyền lực, là kẻ thù tàn bạo nhất có thể có của công lý.
It is certain, in any case, that ignorance, allied with power, is the most ferocious enemy justice can have.
(James Baldwin - No Name in the Street 1972)
Các cuộc cách mạng và các cá nhân có thể bị giết hại, nhưng bạn không thể giết chết các ý tưởng.
While revolutionaries and individuals can be murdered, you cannot kill ideas.
(Thomas Sankara, một tuần trước khi bị ám sát, 1987)
Không có cảm giác nào cô đơn hơn việc bị chính đất nước mình trục xuất.
There's not a more lonely feeling than to be banished by my own country.
(Kiyo Sato – Kiyo’s Story 2009)
Ban Biên tập
Địa chỉ liên lạc:
1. Thơ
tho.vanviet.vd@gmail.com
2. Văn
vanviet.van14@gmail.com
3. Nghiên cứu Phê Bình
vanviet.ncpb@gmail.com
4. Vấn đề hôm nay
vanviet.vdhn1@gmail.com
5. Thư bạn đọc
vanviet.tbd14@gmail.com
6. Tư liệu
vanviet.tulieu@gmail.com
7. Văn học Miền Nam 54-75
vanhocmiennam5475@gmail.com
Tra cứu theo tên tác giả
- A. A. Fadeev
- A. Puskin
- A. T.
- Abdulrazak Gurnah
- Abraham F. Lowenthal
- Ace Le
- Ace Lê
- Adam Gopnik
- Adonis
- Adrian Horton
- Agi Mishol
- Ajar
- Akiko Miki
- Alain Guillemin
- Alan Phan
- Alăng Văn Gáo
- Alăng Văn Giáo
- Aldous Huxley
- Aleksandr Griboedov
- Alesandr Blok
- Alex Marshall
- Alex Smith
- Alex Thai
- Alex-Thái Đình Võ
- Alexander Fadeev
- Alexander Solzhenitsyn
- Alexandra Alter
- Alexandre FERON
- Alice Munro
- Alina Lesik
- Alison Flood
- Allen Ginsberg
- Amanda Gorman
- Amartya Sen
- Amelia Glaser
- Amos Oz
- An Nam
- Anatole France
- Anatoly Gavrilov
- Anders Olsson
- André Breton
- André Menras
- André Menras – Hồ Cương Quyết
- André Menras Hồ Cương Quyết
- Andrea Hoa Pham
- Andrea Kendall-Taylor
- Andreas Fulda
- Andreas Wimmer
- Andrew Postman
- Andy Cao
- Anh Anh
- Anh Hồng
- Anh Hồng (nhà thơ)
- Ánh Liên
- Anh Nhi
- Anh Văn
- Anika Zeller
- Anna Akhmatova
- Anna Maria Bracale Ceruti
- Anna Mitchell
- Anne Carson
- Anne Hébert
- Anne Henochowicz
- Annie Ernaux
- António Jacinto
- Antôn Nguyễn Trường Thăng
- Archimedes L.A. Patti
- Arlette Quỳnh Anh Trần
- Arnold Schwarzenegger
- Arthur Koestler
- Arty Abel
- Arvind Subramanian
- Augustina
- Aurélie Coulon
- Aurelien Breeden
- Ba Sàm
- Bá Thụ Đàm
- Bạch Cúc
- Bạch Hoàn
- Bách Mỵ
- Bách Thân
- Bạch X. Phẻ
- Bạch Xuân Phẻ
- Bakhtin
- Ban Mai
- Bàn Văn Thòn
- Ban Vận động Văn đoàn Độc lập Việt Nam
- Bảo Huân
- Bảo La
- Bảo Nhi Lê
- Bảo Ninh
- Bảo Phác
- Bão Vũ
- Barbara Demick
- Bashô
- Batrioldman
- Bauxite Việt Nam
- Bắc Đảo
- Bắc Phong
- Bằng Việt
- BB Ngô
- Bei Dao
- Benjamin Péret
- Benjamin Ramm
- Bertolt Brecht
- Bertrand Russell
- Bettina Rheims
- Bích Ngân
- Biếm họa
- Biên Cương
- Biệt Hiệu
- Bilahari Kausikan
- Billy Collins
- Bình Nguyên Lộc
- Brahma Chellaney
- Branko Milanovic
- Brett Reilly
- Brian Pascus
- Brian Wu
- Brice Pedroletti
- Brodsky
- Bryan
- Bùi An
- Bùi Bảo Trúc
- Bùi Bích Hà
- Bùi Chát
- Bùi Chí Trung
- Bùi Chí Vinh
- Bùi Công Thuấn
- Bùi Công Trực
- Bùi Đức Lại
- Bùi Giáng
- Bùi Hải Quảng
- Bùi Hoàng Tám
- Bùi Hoằng Vị
- Bùi Huệ Chi
- Bui Huy Hoi Bui
- Bùi Mai Hạnh
- Bùi Mạnh Hùng
- Bùi Mẫn Hân
- Bùi Minh Quốc
- Bùi Ngọc Tấn
- Bùi Quang Thắng
- Bùi Suối Hoa
- Bùi Thanh Hiếu
- Bùi Thanh Phương
- Bùi Thanh Tuấn
- Bùi Thụy Băng
- Bùi Tiến An
- Bùi Trân Phượng
- Bùi Trọng Hiền
- Bùi Văn Kha
- Bùi Văn Nam Sơn
- Bùi Việt Sỹ
- Bùi Vĩnh Phúc
- Bùi Xuân Bách
- Bùi Xuân Đính
- Bùi-Viết Văn Đức
- Bulgakov
- Bửu Chỉ
- C.D.
- Cái Lư Hương
- Cái Trọng Ty
- Cam Ly
- Cảnh Chánh
- Cao Bảo Vân
- Cao Bình Minh
- Cao Chi
- Cao Gia An
- Cao Hành Kiện
- Cao Huy Thuần
- Cao Kim Ánh
- Cao La
- Cao Quang Nghiệp
- Cao Tần
- Cao Thị Hồng
- Cao Thu Cúc
- Cao Việt Dũng
- Cao Xuân Hạo
- Cao Xuân Huy
- Carl Bildt
- Carl O. Schuster
- Carlos Assunção
- Carolyn Mary Kleefeld
- Cát Linh
- Cẩm Tú
- Cấn Thị Thêu
- Chan Phuong
- Chanh Tam
- Charles Bo
- Charles Bukowski
- Charles Simic
- Chau Doan
- Chân Minh
- Chân Pháp Xa
- Chân Phương
- Chân Xuân Tản Viên
- Châu Diên
- Châu Hải Đường
- Châu Hồng Thủy
- Châu Hữu Quang
- Chenn
- Chế Diễm Trâm
- Chế Lan Viên
- Chi Mai
- Chi Phương
- Chiêu Dương
- Chiêu Khiêm
- Chiharu Shiota
- Chim Hải
- Chim Trắng
- Chinh Ba
- Chính Tâm
- Chính Vĩ
- Chinua Achebe
- Chơn Không Cao Ngọc Phượng
- Christian Gampert
- Christian Welzel
- Christina Mary Hjortlund
- Christoph Giesen
- Christoph Sator
- Christopher Balding
- Christopher Goscha
- Christy Wampole
- Chu Dương
- Chu Hảo
- Chu Hoạch
- Chu Kim
- Chu Mộng Long
- Chu Quang Tiềm
- Chu Tử
- Chu Văn Lễ
- Chu Văn Sơn
- Chu Vĩnh Hải
- Chu Vương Miện
- Chu Xuân Diên
- Chung Le
- Claire Simon
- Clay Phạm
- Concepcion de Leon
- Connie Hoàng
- Cora Engelbrecht
- Costica Bradatan
- Cổ Ngư
- Cù An Hưng
- Cù Huy Hà Vũ
- Cù Mai Công
- Cù Tuấn
- Cung Minh Huân
- Cung Tích Biền
- Cung Trầm Tưởng
- D. S. Likhachev
- Da Màu
- Dạ Ngân
- Dạ Thảo Phương
- Dã Tượng
- DAD
- Dadolin Murak
- Damien Keown
- Dan Bilefsky
- Dan Slater
- Dana Gioia
- Danh ngôn
- Dani Rodrik
- Daniel Halpern
- Daniel Hautzinger
- Daron Accemoglu
- David Brown
- David Gascoyne
- David Marchese
- David Weinberger
- Ðặng Thơ Thơ
- Demetrio Paparoni
- DEUTSCHE WELLE
- Di
- Di Li
- Diêm Liên Khoa
- Diễm Thi
- Diễm Tường
- Diễn đàn Thế kỷ
- Diệp Duy Liêm
- Diệp Huy
- Ðinh Cường
- Dino Buzatti
- Dipanjan Roy Chaudhury
- Dmitri Prokofyev
- Dmitry Burago
- Dmitry Muratov
- Doãn Cẩm Liên
- Doãn Mạnh Dũng
- Doãn Mẫn
- Doãn Quốc Sỹ
- Dominique Lemieux
- Donald Inglehart
- Donna Ashworth
- Ðỗ Quang Nghĩa
- Ðỗ Quyên
- Du Tử Lê
- Dung Nguyễn
- Dũng Phan
- Dũng Trung Kqd
- Dũng Vũ
- Duy Lam
- Duy Tân
- Duy Thanh
- Duy Thông
- Duyên Anh
- Dư Hoa
- Dư Kiệt
- Dư Thị Hoàn
- Dư Thu Vũ
- Dương Đại Triều Lâm
- Dương Đình Giao
- Dương Khánh Phương
- Dương Kiền
- Dương Ngạn
- Dương Nghiễm Mậu
- Dương Ngọc Thái
- Dương Như Nguyện
- Dương Phương Vinh
- Dương Thắng
- Dương Thiệu Tước
- Dương Thu Hương
- Dương Thuấn
- Dương Tú
- Dương Tường
- Dương Văn Ba
- Dylan Suher
- Đà Văn
- Đàm Hà Phú
- Đàm Hách Thành
- Đào An Khánh
- Đào Anh Kha
- Đào Công Tiến
- Đào Duy Anh
- Đào Hiếu
- Đào Lê Na
- Đào Ngọc Chương
- Đào Nguyên
- Đào Nguyễn
- Đào Nguyên Phương Thảo
- Đào Như
- Đào Phương Liên
- Đào Quang Toản
- Đào Tấn Phần
- Đào Thái Tôn
- Đào Thị Hương
- Đào Tiến Thi
- Đào Trung Đạo
- Đào Trường Phúc
- Đào Tuấn
- Đào Tuấn Ảnh
- Đào Văn Thuỵ
- Đào Văn Tiến
- Đào Vũ Anh Hùng
- Đặng Anh Đào
- Đặng Bích Phượng
- Đặng Chương Ngạn
- Đặng Đình Cung
- Đặng Đình Mạnh
- Đặng Hà
- Đặng Hải Sơn
- Đặng Hoàng Giang
- Đặng Hồng Nam
- Đặng Hùng Võ
- Đặng Hương Giang
- Đặng Hữu
- Đặng Mai Lan
- Đặng Mậu Tựu
- Đăng Nguyên
- Đặng Phùng Quân
- Đặng Quốc Thông
- Đặng Sơn Duân
- Đặng Thái
- Đăng Thành
- Đặng Thân
- Đặng Thị Hảo
- Đặng Thơ Thơ
- Đặng Tiến
- Đặng Tiến (Thái Nguyên)
- Đặng Trung Nghĩa
- Đặng Túy
- Đặng Văn Dũng
- Đặng Văn Hùng
- Đặng Văn Ngữ
- Đặng Văn Sinh
- Đặng Vũ Vương
- Đặng Xuân Thảo
- Đặng Xuân Xuyến
- Đằng-Giao
- Điểm Thọ
- Đinh Bá Anh
- Đinh Cường
- Đinh Hoàng Thắng
- Đinh Hùng
- Đình Kính
- Đinh Linh
- Đinh Ngọc Thu
- Đinh Phương
- Đinh Phương Thảo
- Đinh Quang Anh Thái
- Đinh Thanh Huyền
- Đinh Thị Như Thúy
- Đinh Trường Chinh
- Đinh Từ Bích Thuý
- Đinh Từ Bích Thúy
- Đinh Văn Đức
- Đinh Vũ Hoàng Nguyên
- Đinh Ý Nhi
- Đinh Yên Thảo
- Đoàn Ánh Thuận
- Đoàn Bảo Châu
- Đoàn Cầm Thi
- Đoàn Công Lê Huy
- Đoàn Hồng Lê
- Đoàn Huy Giao
- Đoàn Huyền
- Đoàn Khắc Xuyên
- Đoàn Lê Giang
- Đoàn Nhã Văn
- Đoàn Thanh Liêm
- Đoan Trang
- Đoàn Tùng Nguyễn
- Đoàn Tử Huyến
- Đoàn Việt Hùng
- Đoàn Xuân Kiên
- Đỗ Anh Hoa
- Đỗ Anh Tuấn
- Đỗ Cao Bảo
- Đỗ Duy Ngọc
- Đỗ Đức
- Đỗ Đức Đông Ngàn
- Đỗ Đức Hiểu
- Đỗ Hòa
- Đỗ Hoàng Diệu
- Đỗ Hồng Ngọc
- Đỗ Hồng Nhung
- Đỗ Hữu Chí
- Đỗ Kh
- Đỗ Kh.
- Đỗ Khiêm
- Đỗ Kim Thêm
- Đỗ Lai Thuý
- Đỗ Lai Thúy
- Đỗ Lê Anh Đào
- Đỗ Mạnh Hoàng
- Đỗ Minh Tuấn
- Đỗ Nghê
- Đỗ Ngọc
- Đỗ Ngọc Thống
- Đỗ Quang Nghĩa
- Đỗ Quang Vinh
- Đỗ Quý Toàn
- Đỗ Quyên
- Đỗ Quỳnh Dao
- Đỗ Thắng Cảnh
- Đỗ Thị Thu Trà
- Đỗ Thiên Anh Tuấn
- Đỗ Trí Vương
- Đỗ Trọng Khơi
- Đỗ Trung Quân
- Đỗ Trường
- Đỗ Tuyết Khanh
- Đồng Chuông Tử
- Đông Hoài
- Đông Hồ
- Đông Kha
- Đông Ngàn Đỗ Đức
- Đông Nghi
- Đức Ban
- Đức Đàm
- Đức Flying Bay
- Đức Hoàng
- Đức Lê
- Đức Phổ
- Đức Tâm
- Đức Tiến
- E.E. Cummings
- E.M. Chernoivanenko
- Eamonn Butler
- Eckart Kleßmann
- Eduardo Galeano
- Edward Hirsch
- Elena Pucillo Truong
- Elias Canetti
- Ellen Bass
- Eloisa Amezcua
- Emiel Roothooft
- Emmanuelle Jardonnet
- Eric Weiner
- Erica Frantz
- Erik Harms
- Erik Korling
- Euan Ward
- Evgheni Dobrenko
- F.N.
- Federico García Lorca
- Feliks Kuznesov
- Filip Lech
- Flanny O’Connor
- Florence Noiville
- Florian Altenhöner
- Francis Fukuyama
- Francis Fukuyma
- Frank Dikötter
- Frank O'Hara
- Frankfurt
- Fred Hiatt
- Friedrich Dürrenmatt
- Friedrich Nietzsche
- Fritz J. Raddatz
- Gabriel García Márquez
- Gaither Stewart
- Gaiutra Bahadur
- Gary Leupp
- Gặp gỡ và trò chuyện
- Georg Bönisch
- Georg Trakl
- George Burchett
- George Orwell
- George Perreault
- George Siemens
- Gerhard Will
- Germain Droogenbroodt
- Giang Dang
- Giang Lại Đức
- Giang Nam
- Giáng Vân
- Giáp Văn Dương
- Gideon Rachman
- Giuse Lê Công Đức
- Goethe
- Gonçalo Fernandes
- Gottfried Benn
- Graham Allison
- Grigory Yudin
- Günter Kunert
- Gyảng Anh Iên
- Hà Duy Phương
- Hà Dương Tuấn
- Hà Dương Tường
- Hà Đình Nguyên
- Hạ Đình Nguyên
- Hà Huy Sơn
- Hà Hương
- Hà Lệ Minh
- Hà Ngọc Hòa
- Hạ Nguyên
- Hà Nguyên Du
- Hà Nhân
- Hà Nhật
- Hà Phạm Phú
- Hà Quang Vinh
- Hà Sĩ Phu
- Hà Thanh Vân
- Hà Thế
- Hà Thị Minh Đạo
- Hà Thúc Sinh
- Hà Thủy Nguyên
- Hà Tùng Long
- Hà Tùng Sơn
- Hà Văn Thịnh
- Hà Văn Thùy
- Hà Vũ Trọng
- Hagi Kenaan
- Hai An Vu
- Hải Hạc
- Hải Ngọc
- Hai Thanh
- Han Dang
- Hàn Giang
- Han Kang
- Hàn Vĩnh Diệp
- Hạnh Nguyên
- Hạnh Phước
- Hạnh Viên
- Hannah Beech
- Hào Thiện Nhân
- Haruki Murakami
- Hân Hương
- Heiko Buschke
- Heinrich Heine
- Henri Michaux
- Henry David Thoreau
- Henry Wadsworth Longfellow
- Heriberto Araújo
- Hermann Hesse
- Hiền Trang
- Hiệp Ikaria
- Hiệu Minh
- Hiếu Tân
- Ho Lai-Ming
- Hòa Bình Lê
- Hoa Níp
- Hoài Hương
- Hoài Nam
- Hoài Phương
- Hoài Thanh
- Hoài Việt
- Hoài Ziang Duy
- Hoan Doan
- Hoàn Nguyễn
- Hoàng Ánh
- Hoàng Anh Tuấn
- Hoàng Cát
- Hoàng Cầm
- Hoàng Chí Hiếu
- Hoàng Chính
- Hoàng Cường Long
- Hoàng Dũng
- Hoàng Dương Tuấn
- Hoàng Đăng Khoa
- Hoàng Đỗ
- Hoàng Đông
- Hoàng Đức Truật
- Hoàng Hà
- Hoàng Hải Thủy
- Hoàng Hải Vân
- Hoảng Hãn
- Hoàng Hưng
- Hoàng Khởi Phong
- Hoàng Kim Oanh
- Hoàng Lại Giang
- Hoàng Lan
- Hoàng Lan Anh
- Hoàng Lan Chi
- Hoàng Lê
- Hoàng Lệ
- Hoàng Linh
- Hoàng Long
- Hoàng Mai Ðạt
- Hoàng Mạnh Hải
- Hoàng Minh Trí
- Hoàng Minh Tường
- Hoàng Nam
- Hoàng Nga
- Hoàng Ngọc Biên
- Hoàng Ngọc Hiến
- Hoàng Ngọc Nguyên
- Hoàng Ngọc Tuấn
- Hoàng Nguyễn
- Hoàng Nguyên Vũ
- Hoàng Nhơn
- Hoàng Nhuận Cầm
- Hoàng Phong Tuấn
- Hoàng Phủ Ngọc Tường
- Hoàng Quân
- Hoàng Quốc Hải
- Hoàng Thị Hường
- Hoàng Thị Thu Thủy
- Hoàng Thu Phố
- Hoàng Thúy
- Hoàng Thuỵ Anh
- Hoàng Tiến
- Hoàng Trung Thông
- Hoàng Tuấn Công
- Hoàng Tuấn Phổ
- Hoàng Tùng
- Hoàng Tuỵ
- Hoàng Văn Sơn
- Hoàng Việt
- Hoàng Vũ Thuật
- Hoàng Xuân Phú
- Hoàng Xuân Sơn
- Hoàng Xuân Tuyền
- Hoàng Yến
- Horst Bienek
- Howard Gardner
- Hồ Anh Thái
- Hồ Bạch Thảo
- Hồ Bất Khuất
- Hồ Diệu Vân
- Hồ Dzếnh
- Hồ Đắc Vũ
- Hồ Đình Nghiêm
- Hồ Hải Thụy
- Hồ Hữu Tường
- Hồ Minh Tâm
- Hồ Ngọc Đại
- Hồ Như
- Hồ Phú Bông
- Hồ Tịnh Tình
- Hồ Trường An
- Hồ Tú Bảo
- Hội những người ủng hộ GS. Chu Hảo
- Hồng Anh
- Hồng Hoang
- Hồng Lê Thọ
- Hồng Phú
- Huệ Hương Hoàng
- Huguette Bertrand
- Huong Nguyen
- Huy Cận
- Huy Đức
- Huy Tưởng
- Huyền Thương
- Huỳnh Duy Lộc
- Huỳnh Hoa
- Huỳnh Hữu Uỷ
- Huỳnh Hữu Ủy
- Huỳnh Kim Báu
- Huỳnh Kim Quang
- Huỳnh Lê Nhật Tấn
- Huỳnh Liễu Ngạn
- Huỳnh Ngọc Chênh
- Huỳnh Như Phương
- Huỳnh Sơn Phước
- Huỳnh Tấn Mẫm
- Huỳnh Thế Du
- Huỳnh Thục Vy
- Huỳnh Trọng Khang
- Huỳnh Tuấn Anh
- Hứa Chương Nhuận
- Hương Lan
- Hường Thanh
- Hương Thủy
- Hữu Danh
- Hữu Đông
- Hữu Loan
- Hữu Mai
- Hữu Phương
- Ian Bui
- Ian Johnson
- Igor Poglazov
- Ilza Burchett
- Inrasara
- Iris Radisch
- Isabella Kwai
- Issa
- Issac Bashevis Singer
- Italo Calvino
- Iya Kiva
- J. M. Lotman
- J.B Nguyễn Hữu Vinh
- Jacques Attali
- Jacques Prévert
- Jake Johnson
- James Borton
- James Daniel Spears
- James G. Zumwalt
- James Grossman
- James Joyce
- James Poniewozik
- James Stavridis
- James WrightJuan Felipe Herrera
- Janos Kornai
- Jared Carters
- Jason Lopata
- Jason Morris-Jung
- Jay Nordlinger
- Jaya K.
- Jean Chesnaux
- Jean d'Ormesson
- Jean Piaget
- Jean Przyluski
- Jean Toomer
- Jean-Jacques Brochier
- Jean-Jacques Roth
- Jean-Louis Rocca
- Jean-Luc Chalumeau
- Jean-Marc Roberts
- Jean-Patrick Géraud
- Jean-Paul Sartre
- Jefferson Cowie
- Jeffrey Hanfover
- Jeffrey Nall
- Jessica Swoboda
- Jessie Yeung
- Jiayang Fan
- Jimmy Carter
- Joan Hua
- João Guimarães Rosa
- Joaquin Nguyễn Hòa
- John Barrow
- John Cheever
- John Freeman
- John Keane
- John McCain
- Jon Fosse
- Jonathan Dee
- Jonathan London
- Jörg Wischermann
- Jorge Amado
- Jorge Luis Borges
- Joschka Fischer
- Josée Lapointe
- Joseph Wong
- Joseph Wright
- Josh Rogin
- Joshua Rothman
- Juan Pablo Cardenal
- Juan Pablo Cardenal & Heriberto Araújo
- Julia Cagé
- Julio Cortázar
- Jun’ichiro Tanizaki
- Kahil Gibral
- Kai Hoàng
- Kale
- Kalynh Ngô
- Kamel Daoud
- Kao Phú
- Kap Seol
- Karel Appel
- Karen Tongson
- Kate Chopin
- Kazuo Shiraga
- Kenneth Nguyen
- Keorapetse Kgositsile
- Kerstin Holm
- Kều Jang
- Kha Lương Ngãi
- Khái Hưng
- Khaly Chàm
- Khang Quốc Ngọc
- Khánh
- Khánh Bình
- Khánh Duy
- Khánh Ly
- Khánh Mai
- Khanh Nguyen
- Khanh Pham
- Khánh Phương
- Khánh Trâm
- Khánh Trường
- Khét
- Khế Iêm
- Khiêm Nhu
- Khổng Đức Thiêm
- Khuất Đẩu
- Khuê Phạm
- Khuyết Thư
- Kiệm Hoàng
- Kiến Văn
- Kiệt Anh Hùng
- Kiệt Tấn
- Kiều Duy Vĩnh
- Kiều Loan
- Kiều Mai Sơn
- Kiều Maily
- Kiều Phong
- Kiều Thị An Giang
- Kim Ân
- Kim Chi
- Kim Dung
- Kim Hạnh
- Kim Thúy
- Kim Trần
- Kinh Bắc
- Kính Hòa
- Klaus Wiegerefe
- Kúm
- Kurt-Martin Mayer
- Kỳ Duyên
- Kyoko Numano
- L. N. Tolstoy
- L. V. H.
- La Khắc Hoà
- La Khắc Hòa
- Lã Nguyên
- Lại Nguyên Ân
- Lam Điền
- Lam Ngọc
- Lam Thái Hòa
- Lan Nguyên
- Lang Anh
- Langston Hughes
- LAP
- Larry Diamond
- Lars Vargö
- Laura Cappelle
- Laurent Sagalovitsch
- Lawrence Ferlinghetti
- Lâm Chương
- Lâm Duyên
- Lâm Hạnh
- Lâm Lê
- Lâm Ngân Mai
- Lâm Quang Mỹ
- Lâm Thị Mỹ Dạ
- Leon Trotsky
- Leonard Cohen
- Lê An Thế
- Lê Anh Hoài
- Lê Anh Hùng
- Lê Ân
- Lê Bá Đảng
- Lê Bích Vượng
- Lê Chiều Giang
- Lê Công Định
- Lê Công Giàu
- Lê Công Tư
- Lê Ðình Nhất Lang
- Lê Dũng
- Lê Duy Nam
- Lê Đạt
- Lê Đăng Doanh
- Lê Đình Cai
- Lê Đình Khẩn
- Lê Đình Thắng
- Lê Đỗ Huy
- Lê Đức Dục
- Lê Đức Thôn
- Lê Giang Trần
- Lê Hải
- Lệ Hằng
- Lê Hiệp
- Lê Hoài Nguyên
- Lê Hoàng Diễm Trang
- Lê Hoàng Lân
- Lê Học Lãnh Vân
- Lê Hồ Quang
- Lê Hồng Hà
- Lê Hồng Hiệp
- Lê Hồng Lâm
- Lê Hùng
- Lê Hùng Vọng
- Lê Huyền Ái Mỹ
- Lê Huỳnh Lâm
- Lê Hữu
- Lê Hữu Khoá
- Lê Hữu Khóa
- Lê Hữu Nam
- Lê Kế Lâm
- Lê Khải
- Lê Kim Duy
- Lê Ký Thương
- Lê Lạc Giao
- Lê Luân
- Lê Mã Lương
- Lê Mai
- Lê Mai Lĩnh
- Lê Mạnh Chiến
- Lê Mạnh Đức
- Lê Minh Chánh
- Lê Minh Hà
- Lê Minh Hiền
- Lê Minh Khuê
- Lê Minh Phong
- Lê Ngân Hằng
- Lê Ngọc Luân
- Lê Ngọc Sơn
- Lê Nguyễn
- Lê Nguyễn Duy Hậu
- Lê Nguyễn Hương Trà
- Lê Nguyên Long
- Lê Nguyên Vỹ
- Lê Như Bình
- Lê Oa Đằng
- Lê Phan
- Lê Phú Khải
- Lê Quang
- Lê Quang Đức
- Lê Quảng Hà
- Lê Quang Hợp
- Lê Quang Thành
- Lê Quân
- Lê Quốc Anh
- Lê Quỳnh
- Lê Quỳnh Mai
- Lê Sa Long
- Lê Si Na
- Lê Sơn
- Lê Tất Đạt
- Lê Tất Điều
- Lê Thanh Dũng
- Lê Thanh Hải
- Lê Thanh Phong
- Lê Thanh Trường
- Lê Thân
- lê thi diem thuý
- Lê Thị Hồng Minh
- Lê Thị Huệ
- Lê Thị Hường
- Lê Thị Oanh
- Lê Thị Thấm Vân
- Lê Thiết Cương
- Lê Thiếu Nhơn
- Lê Thọ Bình
- Lê Thời Tân
- Lê Thời Thôi
- Lê Thu Hiền
- Lê Thúy Bảo Liên
- Lê Tiên Long
- Lê Trí Tuệ
- Lê Trinh
- Lê Trọng Nghĩa
- Lê Trọng Nguyễn
- Lê Trung Tĩnh
- Lê Trường Thanh
- Lê Tuấn Huy
- Lê Tuyết Hạnh
- Lê Văn Bỉnh
- Lê Văn Hảo
- Lê Văn Hiếu
- Lê Văn Hòa
- Lê Văn Luân
- Lê Văn Sơn
- Lê Văn Trung
- Lê Văn Tùng
- Lê Vĩnh Tài
- Lê Vĩnh Triển
- Lê Vũ Trường Giang
- Lê Xuân Khoa
- Lê Xuyên
- Li Edelkoort
- Li Zhongqin
- Liêu Diệc Vũ
- Liêu Thái
- Liễu Trương
- Linh Nguyên
- Linh Văn
- Linh Vân
- Linh-Chân Brown
- LKH
- Lorca
- Louis Aragon
- Louise Glück
- Lộc Vàng
- Luân Hoán
- Ludwig von Mises
- Luke Hunt
- Luke Turner
- Lữ Kiều
- Lữ Quỳnh
- Lương Đào
- Lương Thiệu Quân
- Lương Thư Trung
- Lưu Á Châu
- Lưu Bình Nhưỡng
- Lưu Diệu Vân
- Lưu Đức Trung
- Lưu Hà
- Lưu Hiểu Ba
- Lưu Khánh Thơ
- Lưu Mê Lan
- Lưu Minh Hải
- Lưu Na
- Lưu Nhi Dũ
- Lưu Quang Vũ
- Lưu Thuỷ Hương
- Lưu Thủy Hương
- Lưu Trọng Văn
- Lưu Uyên Khôi
- Lý Đợi
- Ly Hoàng Ly
- Lý Ngang
- Ly Phạm
- Lý Quang Hoàn
- Lý Thanh
- Lý Tiến Dũng
- Lý Toàn Thắng
- Lý Trực Dũng
- Lý Xuân Hải
- Lydia Davis
- Lynh Bacardi
- LysP
- M. Gorky
- M.L. Gasparov
- Mạc Phong Tuyền
- Mạc Văn Trang
- Mạc Việt Hồng
- Mạch Nha
- Mạch Quang Thắng
- Madeleine Riffaud
- Mai An Nguyễn Anh Tuấn
- Mai Anh Tuấn
- Mai Bá Ấn
- Mai Bá Kiếm
- Mai Chanh
- Mai Hiền
- Mai Khôi
- Mai Kim Ngọc
- Mai Nhật
- Mai Ninh
- Mai Quốc Ấn
- Mai Quỳnh
- Mai Quỳnh Nam
- Mai Sơn
- Mai Thái Lĩnh
- Mai Thanh Sơn
- Mai Thảo
- Mai Tú Ân
- Mai Văn Hoan
- Mai Văn Phấn
- Mai Văn Tính
- Maki Starfield
- Mamleev
- Mạnh Kim
- Marc Andrus
- Marcel Reich-Ranicki
- Marci Shore
- Marco Ferrarese
- Margarita Lyutova
- Maria Donovan
- Maria Ressa
- Mario Vargas Llosa
- Marion Hennebert
- Mark B. Hamilton
- Mark Binelli
- Mark Frankland
- Mark Osaki
- Mark Strand
- Marta Hillers
- Martin Jankowski
- Martin Kulldorff
- Marty Robbins
- Mary Morose
- Mary Walsh
- Mathias Mayer
- Matthew Clayfield
- Matthew Crawford
- Maurice Blanchot
- Maximilian Steinbeis
- May
- Maya Angelou
- Mặc Đỗ
- Mặc Lâm
- Mân Côi
- McAmmond Nguyễn Thị Tư
- Media Văn Việt
- Michael Burawoy
- Michael Scammell
- Miêng
- Mike Ives
- Mikhail Shishkin
- Mikhail Viktorovich Zygar
- Milan Kundera
- Mimmi Diệu Hường Bergström
- MInh Anh
- Minh Huệ
- Minh Hùng
- Minh Luật
- Minh Quang – Lê Chiên
- Minh Quang Ho
- Minh Tâm
- Minh Thùy
- Minh Thư
- Minh Toàn
- Minh Tuấn
- Monica Berlin
- Mỹ Hằng
- Mỹ Lan
- N. S. Khrushchev
- Nam Dao
- Nam Dao Nguyễn Mạnh Hùng
- Nam Đan
- Nam Đông
- Nam Nguyên
- Nam Sơn
- Naowarat Pongpaiboon
- Natalia lacovelli
- Nataliya Zhynkina
- Natsume Sōseki
- Nay Aung
- ng. anhanh
- Ng.Uyển Nicole Dương
- Ngải Vị VỊ
- Ngân Xuyên
- Nghệ thuật
- Nghiêm Lương Thành
- Nghiêm Phương Mai
- Nghiêm Xuân Hồng
- Nghiên Cứu Phê Bình
- Ngo Thu
- Ngọc Anh
- Ngọc Duy Phan
- Ngoc Hien Bui
- Ngọc Linh
- Ngô Anh Tuấn
- Ngô Bảo Châu
- Ngô Đình Thẩm
- Ngô Đồng
- Ngô Hương Giang
- Ngô Khắc Tài
- Ngộ Không Phí Ngọc Hùng
- Ngô Liêm Khoan
- Ngô Minh
- Ngô Minh Khôi
- Ngô Ngọc Loan
- Ngô Ngọc Trai
- Ngô Nguyên Dũng
- Ngô Nhật Đăng
- Ngô Quốc Phương
- Ngô Quốc Thịnh
- Ngô Thế Vinh
- Ngô Thị Kim Cúc
- Ngô Thị Thanh Lịch
- Ngô Tùng Phong
- Ngô Tự Lập
- Ngô Văn
- Ngô Văn Giá
- Ngô Viết Nam Sơn
- Ngô Viết Trọng
- Ngô Vĩnh Long
- Ngô Xuân Hội
- Ngô Xuân Phúc
- Ngô Xuân Thảo
- Ngu Yên
- Nguyen Duc Thanh
- Nguyễn Hải Hoành
- Nguyễn Anh Dũng
- Nguyễn Anh Tuấn
- Nguyễn Anh Tuấn - đạo diễn
- Nguyễn Bá Chung
- Nguyễn Bách Việt
- Nguyễn Bảo Chân
- Nguyễn Bắc Sơn
- Nguyên Bình
- Nguyên Cầm
- Nguyên Cẩn
- Nguyên Chánh
- Nguyễn Chí Hoan
- Nguyễn Chí Thuật
- Nguyễn Chí Trung
- Nguyễn Chí Tuyến
- Nguyễn Chinh Trung
- Nguyễn Cung Thông
- Nguyễn Cường
- Nguyễn Danh Bằng
- Nguyễn Danh Huế
- Nguyễn Danh Lam
- Nguyễn Ðăng Thường
- Nguyễn Duy
- Nguyễn Dương Quang
- Nguyễn Đạt
- Nguyễn Đắc Kiên
- Nguyễn Đắc Xuân
- Nguyễn Đăng Điệp
- Nguyễn Đăng Hưng
- Nguyễn Đăng Khoa
- Nguyễn Đăng Mạnh
- Nguyễn Đăng Na
- Nguyễn Đăng Quang
- Nguyễn Đăng Thường
- Nguyễn Đình Ấm
- Nguyễn Đình Bin
- Nguyễn Đình Bổn
- Nguyễn Đình Chú
- Nguyễn Đình Cống
- Nguyễn Đình Đăng
- Nguyễn Đình Huỳnh
- Nguyễn Đình Thắng
- Nguyễn Đình Thi
- Nguyễn Đình Toàn
- Nguyễn Đổng Chi
- Nguyễn Đông Thức
- Nguyễn Đức
- Nguyễn Đức Dương
- Nguyễn Đức Hiệp
- Nguyễn Đức Mậu
- Nguyễn Đức Sơn
- Nguyễn Đức Thắng
- Nguyễn Đức Tiến
- Nguyễn Đức Tùng
- Nguyễn Đức Tường
- Nguyễn Gia Trí
- Nguyên Giác
- Nguyên Giác Phan Tấn Hải
- Nguyễn Hà Luân
- Nguyễn Hải Hoành
- Nguyễn Hải Yến
- Nguyễn Hàn Chung
- Nguyễn Hiến Lê
- Nguyễn Hoa Lư
- Nguyễn Hoài Nam
- Nguyễn Hoài Văn
- Nguyễn Hoài Vân
- Nguyễn Hoàn
- Nguyễn Hoàn Nguyên
- Nguyễn Hoàng Ánh
- Nguyễn Hoàng Anh Thư
- Nguyễn Hoàng Diệu Thủy
- Nguyễn Hoàng Diệu Thúy
- Nguyễn Hoàng Giao
- Nguyễn Hoàng Linh
- Nguyễn Hoàng Trung
- Nguyễn Hoàng Văn
- Nguyễn Hồng Anh
- Nguyễn Hồng Giao
- Nguyễn Hồng Hưng
- Nguyễn Hồng Lam
- Nguyễn Hồng Nhung
- Nguyễn Hồng Thục
- Nguyễn Huệ Chi
- Nguyễn Hùng
- Nguyễn Huy Hoàng
- Nguyễn Huy Thiệp
- Nguyễn Huy Vũ
- Nguyên Hưng
- Nguyễn Hưng Quốc
- Nguyễn Hương
- Nguyễn Hữu Đễ
- Nguyễn Hữu Hồng Minh
- Nguyễn Hữu Liêm
- Nguyễn Hữu Nhật
- Nguyễn Hữu Sơn
- Nguyễn Hữu Thiết
- Nguyễn Hữu Việt Hưng
- Nguyễn Hữu Vinh
- Nguyễn kc Hậu
- Nguyễn Khải
- Nguyễn Khánh Duy
- Nguyễn Khánh Trường
- Nguyễn Khắc An
- Nguyễn Khắc Bình
- Nguyễn Khắc Mai
- Nguyễn Khắc Phê
- Nguyễn Khắc Phi
- Nguyễn Khắc Phục
- Nguyễn Khiêm
- Nguyễn Khôi
- Nguyễn Kiến Phước
- Nguyễn Kiều Dung
- Nguyễn Kiều Hưng
- Nguyên Lạc
- Nguyễn Lãm Thắng
- Nguyễn Lan Phương
- Nguyễn Lân Bình
- Nguyễn Lân Thắng
- Nguyễn Lê Hồng Hưng
- Nguyễn Lệ Uyên
- Nguyễn Linh Giang
- Nguyễn Linh Quang
- Nguyễn Lộ Trạch
- Nguyễn Luận
- Nguyễn Lương Hải Khôi
- Nguyễn Lương Ngọc
- Nguyễn Lương Vỵ
- Nguyễn Mai
- Nguyễn Man Nhiên
- Nguyễn Mạnh An Dân
- Nguyễn Mạnh Côn
- Nguyễn Mạnh Đẩu
- Nguyễn Mạnh Tiến
- Nguyễn Manh Trinh
- Nguyễn Mạnh Trinh
- Nguyễn Mạnh Tuấn
- Nguyễn Mạnh Tường
- Nguyễn Minh Anh
- Nguyễn Minh Hòa
- Nguyễn Minh Kính
- Nguyễn Minh Nhị
- Nguyễn Minh Nhựt
- Nguyễn Minh Thuyết
- Nguyễn Mộng Giác
- Nguyên Ngọc
- Nguyễn Ngọc Chu
- Nguyễn Ngọc Giao
- Nguyễn Ngọc Hoa
- Nguyễn Ngọc Lanh
- Nguyễn Ngọc Liễm
- Nguyễn Ngọc Lung
- Nguyễn Ngọc Tâm
- Nguyễn Ngọc Thiện
- Nguyễn Ngọc Tú Anh
- Nguyễn Ngọc Tư
- Nguyên Nguyên
- Nguyễn Nguyên
- Nguyễn Nguyên Bình
- Nguyễn Nhật Tín
- Nguyên Nhi
- Nguyễn Như Huy
- Nguyễn Phạm Hùng
- Nguyễn Phú Yên
- Nguyễn Phúc Vĩnh Ba
- Nguyễn Phượng
- Nguyễn Phương Đình
- Nguyễn Phương Mai
- Nguyễn Phương Mạnh
- Nguyễn Quang
- Nguyễn Quang A
- Nguyễn Quang Bình
- Nguyễn Quang Duy
- Nguyễn Quang Dy
- Nguyễn Quang Đồng
- Nguyễn Quang Hồng
- Nguyễn Quang Hưng
- Nguyễn Quang Lập
- Nguyễn Quang Thạch
- Nguyễn Quang Thân
- Nguyễn Quang Thiều
- Nguyễn Quang VInh
- Nguyễn Quân
- Nguyễn Quốc Lâm
- Nguyễn Quốc Thái
- Nguyễn Quốc Toàn
- Nguyễn Quốc Trụ
- Nguyễn Quốc Tuấn
- Nguyên Sa
- Nguyễn Sĩ Dũng
- Nguyễn Sơn Lâm
- Nguyễn Sỹ Phương
- Nguyễn Sỹ Tế
- Nguyễn Tà Cúc
- Nguyễn Tài Cẩn
- Nguyễn Tấn Cứ
- Nguyễn Tất Nhiên
- Nguyễn Thạch Giang
- Nguyễn Thái Hòa
- Nguyễn Thái Hợp
- Nguyễn Thái Sơn
- Nguyễn Thái Tuấn
- Nguyễn Thanh Bình
- Nguyễn Thanh Châu
- Nguyễn Thanh Giang
- Nguyễn Thanh Hiện
- Nguyễn Thanh Hùng
- Nguyễn Thanh Huy
- Nguyễn Thanh Huyền
- Nguyễn Thanh Mỹ
- Nguyễn Thành Nam
- Nguyễn Thanh Nghị
- Nguyễn Thanh Nguyệt
- Nguyễn Thành Phong
- Nguyễn Thanh Sơn
- Nguyễn Thành Sơn
- Nguyễn Thanh Tâm
- Nguyễn Thành Thi
- Nguyễn Thanh Tuyền
- Nguyễn Thanh Văn
- Nguyễn Thanh Việt
- Nguyễn Thế Hùng
- Nguyễn Thế Thanh
- Nguyễn Thị Bích Hậu
- Nguyễn Thị Bích Ngà
- Nguyễn Thị Bình
- Nguyễn thị Cỏ May
- Nguyễn Thị Dư Khánh
- Nguyễn Thị Hải
- Nguyễn Thị Hậu
- Nguyễn Thị Hiền
- Nguyễn Thị Hoàng
- Nguyễn Thị Hoàng Bắc
- Nguyễn Thị Khánh Minh
- Nguyễn Thị Khánh Trâm
- Nguyễn Thị Kim Chi
- Nguyễn Thị Kim Phụng
- Nguyễn Thị Minh Ngọc
- Nguyễn Thị Minh Thương
- Nguyễn Thị Ngọc Hải
- Nguyễn Thị Ngọc Nhung
- Nguyễn Thị Oanh
- Nguyễn Thị Phước
- Nguyễn Thị Thanh Bình
- Nguyễn Thị Thanh Hải
- Nguyễn Thị Thanh Lưu
- Nguyễn Thị Thanh Xuân
- Nguyễn Thị Thanh Yến
- Nguyễn Thị Thảo An
- Nguyễn Thị Thúy Hạnh
- Nguyễn Thị Thùy Linh
- Nguyễn Thị Thụy Vũ
- Nguyễn Thị Thuyền
- Nguyễn Thị Tịnh Thy
- Nguyễn Thị Từ Huy
- Nguyễn Thị Vinh
- Nguyễn Thiện Tống
- Nguyễn Thiện Tơ
- Nguyễn Thói Đời
- Nguyễn Thông
- Nguyễn Thu Quỳnh
- Nguyễn Thu Trang
- Nguyễn Thùy Dương
- Nguyễn Thúy Hạnh
- Nguyễn Thụy Long
- Nguyễn Thuỵ Phương
- Nguyễn Thùy Song Thanh
- Nguyễn Thỵ
- Nguyễn Thy Anh
- Nguyễn Tiến Dũng
- Nguyễn Tiến Lập
- Nguyễn Tiến Trung
- Nguyễn Tiến Văn
- Nguyễn Trần Bạt
- Nguyễn Tri Phương Đông
- Nguyễn Triệu Nam
- Nguyễn Trọng Bình
- Nguyễn Trọng Chức
- Nguyễn Trọng Huân
- Nguyễn Trọng Khôi
- Nguyễn Trọng Tạo
- Nguyễn Trung
- Nguyễn Trung Bảo
- Nguyễn Trung Dân
- Nguyễn Trung Hiếu
- Nguyễn Trung Kiên
- Nguyễn Trung Thuần
- Nguyễn Trường Giang
- Nguyễn Trường Huy
- Nguyễn Trường Uy
- Nguyễn Tuấn
- Nguyễn Tuấn Anh
- Nguyễn Tuấn Khoa
- Nguyễn Tùng
- Nguyễn Tùng Linh
- Nguyễn Tuyết Lan
- Nguyễn Tuyết Lộc
- Nguyễn Tư Nghiêm
- Nguyễn Tử Siêm
- Nguyễn Tường Bách
- Nguyễn Tường Thiết
- Nguyễn Tường Thụy
- Nguyễn Ước
- Nguyễn Vạn Phú
- Nguyễn Văn
- Nguyễn Văn Ba
- Nguyễn Văn Chính
- Nguyễn Văn Ðậu
- Nguyễn Văn Dũng
- Nguyễn Văn Đài
- Nguyễn Văn Gia
- Nguyễn Văn Hạnh
- Nguyễn Văn Hiệp
- Nguyễn Văn Hòa
- Nguyễn Văn Hùng
- Nguyễn Văn Huyên
- Nguyễn Văn Lợi
- Nguyễn Văn Lục
- Nguyễn Văn Miếng
- Nguyễn Văn Nghệ
- Nguyễn Văn Nho
- Nguyễn Văn Phong
- Nguyễn Văn Phú
- Nguyễn Văn Phước
- Nguyễn Văn Sâm
- Nguyễn Văn Sơn
- Nguyễn Văn Tao
- Nguyễn Văn Thiệu
- Nguyễn Văn Thọ
- Nguyễn Văn Trọng
- Nguyễn Văn Trung
- Nguyễn Văn Tuấn
- Nguyễn Văn Vĩnh
- Nguyễn Văn Xuân
- Nguyễn Vi Khải
- Nguyễn Vi Yên
- Nguyễn Viện
- Nguyễn Việt Anh
- Nguyễn Việt Chiến
- Nguyễn Viết Lãm
- Nguyễn Vĩnh Nguyên
- Nguyễn Vũ Hiệp
- Nguyễn Vũ Tiềm
- Nguyễn Vỹ
- Nguyễn Vy Khanh
- Nguyễn Xuân Diện
- Nguyễn Xuân Hằng
- Nguyễn Xuân Hoàng
- Nguyễn Xuân Hưng
- Nguyễn Xuân Khánh
- Nguyễn Xuân Khoát
- Nguyễn Xuân Nghĩa
- Nguyễn Xuân Nha
- Nguyễn Xuân Quang
- Nguyễn Xuân Thiệp
- Nguyễn Xuân Thọ
- Nguyễn Xuân Tiệp
- Nguyễn Xuân Tường Vy
- Nguyễn Xuân Xanh
- Nguyễn Ý Thuần
- Nguyên Yên
- Nguyễn-Chương Mt
- Nguyễn-hòa-Trước
- Nguyệt Chu
- Nguyệt Quỳnh
- Nguyệt Vi
- Ngự Thuyết
- Người Buôn Gió
- Ngyễn Trung Bảo
- Nh. Tay Ngàn
- Nhã
- Nhã Ca
- Nhã Duy
- Nhã Thuyên
- Nhan Do Thanh
- Nhân Hồng
- Nhật Chiêu
- Nhật Lệ
- Nhất Linh
- Nhật Tiến
- Nhật Tuấn
- Nhất Uyên
- Nhị Linh
- Nhị Ngã
- Nhóm Vì một Hà Nội xanh
- Như Huy
- Như Không
- Như Quỳnh
- Như Quỳnh de Prelle
- Như Ý
- Nhược Thủy
- Niall Ferguson
- Nick Hilden
- Nicolas Casey
- Nikulin
- Nina McPherson
- Ninh Dương
- Ninh Kiều
- Nobert Hummelt
- Nông Hồng Diệu
- NP Phan
- Obama
- Ocean Vương
- Octavio Paz
- Ogden Nash
- Oksana Zabuzhko
- Oleg Kashin
- Ondrej Slowik
- onggiaolang
- Orlando Figes
- Orwell
- Oscar Salemink
- Oscar Wilde
- Pablo Neruda
- Pablo Picasso
- Palmer
- Patrick Frater
- Patrick Lodge
- Paul Auster
- Paul Celan
- Paul Éluard
- Paul Hoover
- Paul Mendez
- Paul Mozur
- Paul Theroux
- Paul-François Paoli
- Paulus Lê Sơn
- Pavel Basinsky
- Pavlo Vyshebaba
- Paweł Kubiak
- Pawel Kuczynski
- Paweł Łepkowski
- Percy Mabandu
- Pervez Hoodbhoy
- Peter B. Zinoman
- Peter Hansen
- Peter Harvey
- Peter Kleiner
- Peter Singer
- Phạm Anh Tuấn
- Phạm Biểu Tâm
- Phạm Cao Hoàng
- Phạm Châu
- Phạm Chí Dũng
- Phạm Chi Lan
- Phạm Chu Sa
- Phạm Công Luận
- Phạm Công Thiện
- Phạm Công Út
- Phạm Duy
- Phạm Duy Nghĩa
- Phạm Đình Trọng
- Phạm Đình Vy
- Phạm Đoan Trang
- Phạm Hải Anh
- Phạm Hải Âu
- Phạm Hiền Mây
- Phạm Hoàng Quân
- Phạm Hồng Sơn
- Phạm Hùng Việt
- Phạm Huy Thông
- Phạm Khiêm Ích
- Phạm Kiều Tùng
- Phạm Kỳ Đăng
- Phạm Lệ Quyên
- Phạm Lê Vương Các
- Phạm Linh
- Phạm Lưu Vũ
- Phạm Minh Hoàng
- Phạm Minh Ngọc
- Phạm Minh Quân
- Phạm Minh Trung
- Phạm Ngọc Lư
- Phạm Ngọc Thái
- Phạm Ngọc Tiến
- Phạm Nguyên Trường
- Phạm Ngữ
- Phạm Phan Long
- Phạm Phú Cường
- Phạm Phú Hải
- Phạm Phú Minh
- Phạm Phú Phong
- Phạm Phú Thứ
- Phạm Phú Viết
- Phạm Phúc Thịnh
- Phạm Phương
- Phạm Quang Ái
- Phạm Quang Long
- Phạm Quang Trung
- Phạm Quang Tuấn
- Phạm Sỹ Sáu
- Phạm Tăng
- Phạm Thành
- Phạm Thành Hưng
- Phạm Thanh Nghiên
- Phạm Thảo Nguyên
- Phạm Thế Cường
- Phạm Thị
- Phạm Thị Anh Nga
- Phạm Thị Hoài
- Phạm Thị Kiều Ly
- Phạm Thị Ngọc
- Phạm Thị Phương
- Phạm Thiên Ân
- Phạm Thiên Thư
- Phạm Tín An Ninh
- Phạm Toàn
- Phạm Trần
- Phạm Trọng Chánh
- Phạm Trung Nghĩa
- Phạm Tuấn
- Phạm Tư Thanh Thiện
- Phạm Tường Vân
- Phạm Văn
- Phạm Văn Khoái
- Phạm Văn Quang
- Phạm Văn Song
- Phạm Văn Tình
- Phạm Văn Vũ
- Pham Viem Phuong
- Phạm Viêm Phương
- Phạm Viết Đào
- Phạm Việt Hưng
- Phạm Vũ Lửa Hạ
- Phạm Xuân Đài
- Phạm Xuân Hùng
- Phạm Xuân Nguyên
- Phạm Xuân Trường
- Phan An Sa
- Phan Ba
- Phan Bội Châu
- Phan Cẩm Thượng
- Phan Châu Thành
- Phan Cự Đệ
- Phan Đạo
- Phan Đắc Lữ
- Phan Đình Diệu
- Phan Độc Lập
- Phan Hải-Đăng
- Phan Hồng Giang
- Phan Huy Dũng
- Phan Huy Đường
- Phan Huy Lê
- Phan Huyền Thư
- Phan Kế Toại
- Phan Khôi
- Phan Lặng Yên
- Phan Mạnh Quỳnh
- Phan Nam Sinh
- Phan Ngọc
- Phan Nguyên
- Phan Nhật Nam
- Phan Nhiên Hạo
- Phan Ni Tấn
- Phan Phương Đạt
- Phan Quang
- Phan Tấn Hải
- Phan Tấn Uẩn
- Phan Thanh Bình
- Phan Thắng
- Phan Thế Hải
- Phan Thị Hà Dương
- Phan Thị Kim Phúc
- Phan Thị Trọng Tuyển
- Phan Thị Vàng Anh
- Phan Thu Vân
- Phan Thúy Hà
- Phan Trang Hy
- Phan Trí Đỉnh
- Phan Trọng Hoàng Linh
- Phan Văn Giưỡng
- Phan Văn Song
- Phan Văn Thắng
- Phan Vũ
- Phan Xine
- Phan Xuân Sinh
- Phannguyên Psg
- Phanxipăng
- Phaolô VI
- Pháp Hoan
- Pháp Vân
- Phapxa Chan
- Phát biểu nhận giải Văn Việt
- Phil Caputo
- Philip Larkin
- Philip Roth
- Phong Linh
- Phong Nguyen
- Phong Quang
- Phố Văn
- Phú Quang
- Phù Sa
- Phúc Lai GB
- Phúc Tiến
- Phunchok Stobdan
- Phùng Anh Kiệt
- Phùng Hi
- Phùng Hoài Ngọc
- Phùng Học Vinh
- Phùng Ngọc Kiên
- Phùng Nguyễn
- Phùng Quán
- Phùng Thành Chủng
- Phùng Thị Hạ Nguyên
- Phùng Thị Như Hà
- Phuong Ta
- Phương Hương
- Phương Phương
- Phương Thảo
- Phương Thuý
- Phương Uy
- Pierre Darriulat
- Pierre Lemieux
- Prashanth Parameswaran
- Qladimir Pyljow
- Quách Hạo Nhiên
- Quách Tấn
- Quách Thoại
- Quảng Diệu Trần Bảo Toàn
- Quang Dũng
- Quang Đức
- Quang Minh
- Quang Phan
- Quảng Tánh Trần Cầm
- Quậy Nguyễn
- Quế Hương
- Quốc Dũng
- Quốc Phương
- Quốc Toản
- Quyên Di
- Quyên Hoàng
- Quỳnh Iris de Prelle
- Quỳnh Vi
- Rabindranath Tagore
- Rainer Maria Rilke
- Ralph Chaplin
- Rebecca Mead
- Rebecca Solnit
- Reiner Traub
- Remo Verdickt
- Riccardo Gazzaniga
- Richard C. Paddock
- Richard Millet
- Richard Serra
- Robert Desnos
- Robert McCrump
- Roger Vu
- Roland Barthes
- Romain Rolland
- Ronald F. Inglehart
- Ruben David Gonzalez Gallego
- Russell Edson
- Ruth Ingram
- Ryszard Legutko
- Salman Rushdie
- Salvatore Babones
- Sam Dresser
- Sạn chữ
- Sandra Kerschbaumer
- Sara Teasdale
- Sarah Pulliam Bailey
- Sarah Thornton
- Sáu Nghệ
- Sergio Bitar
- Shakespeare
- Shannon Van Sant
- Sheikha A
- Sheila Fischman
- Sheila Ngoc Pham
- Sheri Berman
- Shigeeda Yutaka
- Shirin Ebadi
- Shukshin
- Simon Johnson
- Sire Apm Lukwesa
- Slavoj Žižek
- Sohaniim
- Son Kieu Mai
- Song Chi
- Song Hà
- Song Nguyễn
- Song Phạm
- Song Phan
- Song Thao
- Số đặc biệt
- Sơn Ca
- Sơn Hoàng Liên
- Sơn Kiều Mai
- Sơn Nam
- Stefano Harney
- Stephan Koester
- Stephen B. Young
- Steve Earle
- Susan Sontag
- Suzuki Katsuhiko
- Sương Nguyệt Minh
- Sương Quỳnh
- Svetlana Alexievich
- Svetlana Alexievitch
- Svetlana Alexiévitch
- Sylvia Plath
- T. Đ.
- T.Vấn
- Tạ Anh Thư
- Tạ Chí Đại Trường
- Tạ Duy Anh
- Tạ Tỵ
- Tạ Văn Tài
- Tạ Văn Thông
- Tạ Xuân Hải
- Tadeusz Rósewicz
- Tam Ích
- Tamarchenko
- Tàn Tuyết
- Tanaami Keiichi
- Taras Shevchenko
- Tarik Khaldi
- Tăng Quang
- Tâm An
- Tâm Chánh
- Tâm Don
- Tâm Thường Định
- Tâm Việt
- Tấn An
- Teolinda Gersão
- Teresa Mỹ Chúc
- Thạch Đạt Lang
- Thạch Quỳ
- Thạch Thảo
- Thái Bá Tân
- Thái Bá Vân
- Thái Bảo
- Thái Hà
- Thái Hạo
- Thái Kế Toại
- Thái Kim Lan
- Thái Ngọc San
- Thái Sinh
- Thái Thanh
- Thái Thăng Long
- Thái Tuấn
- Thái Văn
- Thái Văn Đào
- Thái Vũ
- Thạnh Đà
- Thanh Hằng - Anh Khoa
- Thành Lộc
- Thanh Nam
- Thanh Ngọc
- Thanh Phương
- Thanh Tâm Tuyền
- Thanh Thảo
- Thanh Thuỷ
- Thanh Trúc
- Thanh Tùng
- Thanh Xuân
- Thanhhà Lại
- Thảo Dân
- Thao Dinh
- Thảo luận
- Thảo Nguyên
- Thảo Trường
- Thảo Vy
- Thẩm Đống
- Thận Nhiên
- Thân Trọng Mẫn
- Thân Trọng Sơn
- Thế Dũng
- Thế Giang
- Thế Quân
- THẾ THANH
- Thế Uyên
- Thi Hoàng
- Thi Nguyên
- Thi sỹ ỦA
- Thi Vũ
- Thích Nhất Hạnh
- Thích Nữ Chân Không
- Thích Phước An
- Thierry Leclère
- Thierry Lentz
- Thiên Di
- Thiên Điểu
- Thiền Lâm
- Thiền Nguyễn
- Thiên Thai
- Thiện Tùng
- Thiện Ý
- Thiết Thạch
- Thiếu Khanh
- Thiều Mai Lâm
- Tho Nguyen
- Thomas A. Bass
- Thomas Bo Pedersen
- Thomas Mahler
- Thomas S. Mullaney
- Thông Đặng
- Thơ
- Thu Phong
- Thu Vàng
- Thuận
- Thuần Ngô
- Thuận Paris
- Thuận Thiên
- Thục Quyên
- Thụy An
- Thùy Dung
- Thụy Khuê
- Thùy Linh
- Thụy My
- Thủy Tiên
- Thư Bạn Đọc
- Thường Quán
- Thy An
- Tịch Ru
- Tiet Hung Thai
- Tiêu Dao Bảo Cự
- Tiêu Kiện Sinh
- Tiểu Tử
- Tillman Miller
- Timothy Brennan
- Timothy Garton Ash
- Timothy Snyder
- Tina Hà Giang
- Tomas Tranströmer
- Tô Đăng Khoa
- Tô Hải
- Tô Hoàng
- Tố Hữu
- Tô Lan Hương
- Tô Ngọc Vân
- Tô Thẩm Huy
- Tô Thùy Yên
- Tô Văn Trường
- Tôi Đây
- Tôn Thất Thông
- Tống Văn Công
- Trà Đóa
- Trà Nhiên
- Tracy K. Smith
- Tran Dinh Dung
- Tran Nam Dung
- Trang Châu
- Trang Hạ
- Trang Thanh
- Trang Thế Hy
- Trangđài Glassey Trầnguyễn
- Trangđài Glasssey-Trầnguyễn
- Trao đổi
- Trầm Tử Thiêng
- Trần Anh Hùng
- Trần Bá Đại Dương
- Trần Bang
- Trần Bình Nam
- Trần C. Trí
- Trần Cao Lĩnh
- Trần Cao Tường
- Trần Công Tâm
- Trần Công Tín
- Trần Dạ Từ
- Trần Dần
- Trần Doãn Nho
- Trần Dũng Thanh Huy
- Trần Duy
- Trần Duy Phiên
- Trần Duy Trung
- Trần Đăng Khoa
- Trần Đăng Tuấn
- Trần Đĩnh
- Trần Đình Bút
- Trần Đình Hoành
- Trần Đình Lương
- Trần Đình Sơn Cước
- Trần Đình Sử
- Trần Đình Triển
- Trần Đình Trợ
- Trần Độ
- Trần Đồng Minh
- Trần Đức Anh Sơn
- Trần Đức Thảo
- Trần Đức Tiến
- Trần Đức Tín
- Trần Đức Toản
- Trần Gia Huấn
- Trần Gia Ninh
- Trần Hà Linh
- Trần Hạ Tháp
- Trần Hạ Vi
- Trần Hải
- Trần Hạnh
- Trần Hậu
- Trần Hoài Anh
- Trần Hoài Thư
- Trần Hoàng Phố
- Trần Hoàng Trúc
- Trần Hoàng Vy
- Trần Hùng
- Trần Huy Bích
- Trần Huy Minh Phương
- Trần Huy Quang
- Trần Huỳnh Duy Thức
- Trần Hữu Dũng
- Trần Hữu Khánh
- Trần Hữu Quang
- Trần Hữu Tá
- Trần Hữu Thục
- Trần Khánh Triệu
- Trần Kiêm Đoàn
- Trần Kiêm Trinh Tiên
- Trần Kim Trắc
- Trần Kỳ Trung
- Trần Lam
- Trần Lê Sơn Ý
- Trần Lương
- Trần Lý Trí Tân
- Trần Mạnh Hảo
- Trần Mạnh Tuấn
- Trần Minh Phi
- Trần Minh Quốc
- Trần Mộng Tú
- Trần Nam Bình
- Trần Ngân Hà
- Trần Nghi Hoàng
- Trần Ngọc Cư
- Trần Ngọc Hiếu
- Trần Ngọc Tuấn
- Trần Ngọc Vương
- Trần Nguyên Đán
- Trần Nhã Thụy
- Trần Nhương
- Trần Phong Giao
- Trần Phong Vũ
- Trần Quang Đức
- Trần Quang Lộc
- Trần Quốc Nam
- Trần Quốc Thuận
- Trần Quốc Toàn
- Trần Quốc Trọng
- Trần Quốc Vượng
- Trần Quyết Thắng
- Trân Sa
- Trần Song Hào
- Trần Thành
- Trần Thanh Ái
- Trần Thanh Cảnh
- Trần Thanh Huy
- Trần Thanh Vân
- Trần Thắng
- Trần Thế Vĩnh
- Trần Thị Băng Thanh
- Trần Thị Diệu Tâm
- Trần Thị Lai Hồng
- Trần Thị Lam
- Trần Thị NgH.
- Trần Thị Nguyệt Mai
- Trần Thị Phương Phương
- Trần Thị Thanh Thoả
- Trần Thị Trường
- Trần Thiện Đạo
- Trần Thùy Mai
- Trần Tiến
- Trần Tiễn Cao Đăng
- Trần Tiến Dũng
- Trần Tiễn Khanh
- Trần Tố Nga
- Trần Trọng Dương
- Trần Trọng Thức
- Trần Trọng Vũ
- Trần Trung Chính
- Trần Trung Đạo
- Trần Tuấn
- Trần Từ Mai
- Trần Vàng Sao
- Trần Văn Chánh
- Trần Văn Đỉnh
- Trần Văn Khê
- Trần Văn Minh
- Trần Văn Nam
- Trần Văn Thọ
- Trần Văn Thủy
- Trần Văn Tý
- Trần Vấn Lệ
- Trần Việt Hà
- Trần Viết Ngạc
- Trần Vinh Dự
- Trần Vũ
- Trần Vũ Hải
- Trần Vương Thuấn
- Trần Vương Thuận
- Trần Wũ Khang
- Trần Xuân Hoài
- Trần Xuân Linh
- Trần Xuân Lĩnh
- Trần Xuân Thảo
- Trần Yên Hòa
- Trần Yên Nguyên
- Trên
- Trên Facebook
- Trên Facebook/Minds
- Trên kệ sách
- Trên trang diaCRITICS
- Trí Hiệu Dân
- Triều Anh
- Triều Hoa Đại
- Triêu Nhan
- Triều Sơn
- Triệu Tử Dương
- Trịnh Anh Tuấn
- Trịnh Bá Phương
- Trịnh Bách
- Trịnh Cao Hòa Thanh
- Trịnh Chu
- Trịnh Công Sơn
- Trịnh Cung
- Trịnh Duy Kỳ
- Trịnh Hữu Long
- Trịnh Kim Tiến
- Trịnh Lữ
- Trịnh Minh Tuấn
- Trịnh Sơn
- Trịnh Thanh Thủy
- Trịnh Thu Tuyết
- Trịnh Vĩnh Phúc
- Trịnh Xuân Thuận
- Trịnh Xuân Thủy
- Trịnh Y Thư
- Trọng Anh
- Trọng Phú
- Trọng Thành
- Tru Sa
- Trúc Giang
- Trúc Thông
- Trúc Ty
- Trump
- Trung Bảo
- Trung Dũng Kqd
- Trùng Dương
- Trung Trung Đỉnh
- Trư Sa
- Trường An
- Trương Anh Ngọc
- Trương Anh Thụy
- Trương Chính
- Trương Duy Nhất
- Trương Đăng Dung
- Trương Điện Thắng
- Trương Đình Phượng
- Trương Hồng Quang
- Trương Huy San
- Trường Minh
- Trương Ngọc Chương
- Trương Nguyên
- Trương Nguyện Thành
- Trương Nhân Tuấn
- Trương Phượng
- Trương Quang
- Trương Quang Đệ
- Trương Quang Nhuệ
- Trương Quang Vĩnh
- Trương Thị Ngọc Hân
- Trương Thiên Phàm
- Trương Thu Hiền
- Trương Tố Hoa
- Trương Trọng Nghĩa
- Trương Tửu
- Trương Văn Dân
- Trương Văn Vĩnh
- Trương Vũ
- Trương Xuân Thiên
- Tú Mỡ
- Tù Quốc Hoài
- Tù Sâm
- Tú Trung Hồ
- Tuấn Duy
- Tuấn Khanh
- Tuân Nguyễn
- Tuấn Thảo
- Tuệ Anh
- Tuệ Đăng
- Tuệ Nguyên
- Tuệ Nhân
- Tuệ Nhật
- Tuệ Sĩ
- Tuệ Sỹ
- Tùng Dương Cola
- Tung Nguyen
- Turner
- Túy Hồng
- Tuyết Nghi
- Tư
- Từ Dung
- Tư liệu
- Tử Linh
- Từ Mai Trần Huy Bích
- Từ Quốc Hoài
- Từ Sâm
- Từ Thức
- Tưởng
- Tương Lai
- Umberto Eco
- Uông Tăng Kỳ
- Uông Triều
- Uyển Ca
- Uyên Nguyễn
- Uyên Thao
- Uyên Vũ
- V. Erofiev
- Vàng A Giang
- Varlam Shalamov
- Vasco Gargalo
- Vasily Makarovich
- Văn
- Văn Biển
- Văn Cao
- Văn Chinh
- Văn Công Hùng
- Văn Giá
- Văn học
- Văn học Miền Nam 54-75
- Văn Như Cương
- Văn Quang
- Văn Tâm
- Văn Việt
- Văn.
- Vấn đề hôm nay
- Vận Động Ứng Cử Đại Biểu Quốc Hội 2016
- Vân Hạ
- Vân Phi
- Velcrow Ripper
- Veronica Melkozerova
- Vi Lãng
- Vi Trần
- Vi Yên
- Viet Thanh Nguyen
- Viên Linh
- Việt Bách
- Việt Bình
- Việt Dzũng
- Việt Khang
- Việt Lang
- Việt Phương
- Viktor Maslov
- Vinh Anh
- Vĩnh Hảo
- Vĩnh Quyền
- Virginia Heffernan
- Virginia Woolf
- Vladimir Nabokov
- Võ An Đôn
- Võ Anh Minh
- Võ Anh Thơ
- Võ Bá Cường
- Võ Đắc Danh
- Võ Định Hình
- Võ Đức Phúc
- Võ Hồng
- Võ Huy Tâm
- Võ Hương Quỳnh
- Võ Kỳ Điền
- Võ Ngàn Sông
- Võ Phiến
- Võ Thị Hảo
- Võ Thị Thu Hằng
- Võ Tiến Cường
- Võ Tòng Xuân
- Võ Trí Hảo
- Võ Văn Quản
- Võ Văn Tạo
- Võ Văn Thôn
- Võ Xuân Quế
- Võ Xuân Sơn
- Volker Weidermann
- Volodymyr Vynnychenko
- Volodymyr Zelenskyy
- Vũ Bằng
- Vũ Biện Điền
- Vũ Cao Đàm
- Vũ Cát Tường
- Vũ Đình Hòe
- Vũ Đình Huỳnh
- Vũ Đình Liên
- Vũ Đình Phòng
- Vũ Đức Khanh
- Vũ Đức Phúc
- Vũ Đức Sao Biển
- Vu Gia
- Vũ Hà Văn
- Vũ Hạnh
- Vũ Hoàng Chương
- Vũ Hoàng Thư
- Vũ Hồng Ánh
- Vũ Huy Ngọc
- Vũ Huy Quang
- Vũ Khắc Hoè
- Vũ Khắc Khoan
- Vũ Kim Hạnh
- Vũ Kim Thu
- Vũ Lâm
- Vũ Lập Nhật
- Vũ My Lan
- Vũ Ngọc Giao
- Vũ Ngọc Hoàng
- Vũ Ngọc Tâm
- Vũ Ngọc Tiến
- Vũ Nho
- Vũ Oanh
- Vũ Quang Việt
- Vũ Quí Hạo Nhiên
- Vũ Quốc Ngữ
- Vũ Quỳnh Hương
- Vũ Quỳnh Nh.
- Vũ Thành Sơn
- Vũ Thanh Tâm
- Vũ Thanh Tùng
- Vũ Thành Tự Anh
- Vũ Thế Khôi
- Vũ Thị Hải
- Vũ Thị Nhuận
- Vũ Thị Phương Anh
- Vũ Thị Phương Lan
- Vũ Thị Thanh
- Vũ Thị Thanh Mai
- Vũ Thư Hiên
- Vũ Tiến Lập
- Vũ Trọng Khải
- Vũ Tuấn Hoàng
- Vũ Từ Trang
- Vũ Tường
- Vũ Viết Tuân
- Vũ Xuân Tửu
- Vương Bích Ngọc
- Vương Đan
- Vương Huy
- Vương Ngọc Minh
- Vương Tiểu Nhị
- Vương Trí Nhàn
- Vương Trọng
- Vương Trùng Dương
- Vương Trung Hiếu
- Vy Thảo
- W. H. Auden
- Wa Praong
- Walt Whitman
- Walter Isaacson
- Wayne Karlin
- Wells
- Wendy Barker
- Wilhelm Schmid
- Will Nguyen
- William Carlos Williams
- William Nee
- William Stafford
- William Stanley Merwin
- Winston Phan Đào Nguyên
- Wislawa Szymborska
- Wolf Biermann
- Wolfgang Borchert
- Wynn Gadkar Wilcox
- Xie Tao
- Xuân Ba
- Xuân Diệu
- Xuân Dương
- Xuân Đài
- Xuân Minh
- Xuân Phượng
- Xuân Sách
- Xuân Thọ
- Xuân Vũ
- Xương Văn
- Y Chan
- Ý Nhi
- Y Uyên
- Yanis Varoufakis
- Yevgeny Yevtushenko
- Yên Ba
- Yên Khắc Chính
- Yến Năng
- Yên San
- Yên San Thụy Miên
- Yiyun Li
- Yoko Ogawa
- Yōko Ogawa
- Yoko Tawada
- Young Sang Lee
- Yuliya Ilchuk
- Yuno Bigboi
- Yves Sintomer
- Yvette Tan
- Zac Herman
Quần-đảo-tráo-tên (4)
Trường ca thời sự của Đỗ Quyên
CHƯƠNG 7
Kinh độ
(Các khúc vô đề)
7.1
Nắng Xối Đỉnh Đầu[183]
trưa xuân bừng nỗi nhớ cơn mưa ngày này tháng ấy quê nhà
kìa cặp uyên ương nhà sóc
nhảy chuyền cổ thụ anh đào
- Hai bạn trẻ kiếm ăn chi trên trển
hay động tình nhật thực bắc bán cầu
- Bé cái nhầm rồi quan bác
hổ danh thi sĩ ngoài nước yêu nước
hai ba bận bọn chúng em hàng tuần
tầm nhìn phóng thả
dõi binh tình hải đảo cố hương nhà bác
(sóc chồng đáp)
- Tụi này đâu có ở không
bá ngọ cái nhà bác nhé
(sóc vợ lầm bầm bằng tiếng sóc
lườm mặt ả
thi sĩ yêu nước yêu súc vật thừa biết
chả là vì tướng bà mấy giờ trước
lê que sắt rượt chúng chí chết
đoạn quay về sụp xuống luống cà chua nát bét
thây kệ nắng xối đỉnh đầu
với lão thi nhân bao đồng đẩu đâu)
7.2
… Đêm nọ lọ mọ thế nào
ngồi thiền loay hoay cửa tủ
gương
a lạ
"mình ngắm
mình mình có thấy mình đâu"[184]
mươi mười lăm phút
ngưng
sáng tỉnh vơ máy tư vấn
chú em họ
ông bạn già
đều như cư sĩ tại gia…
… Thiền sư Dầu khí mắc họp
đại sự kinh bang nước nhà
cáo lỗi Phật độ anh nha…
… Lệ thường hồi âm tắp lự
ấy là thiền sư Cò Hương
- Gửi thầy hai links
ba lối
thiền đại sư cụ nhà tui
phát minh chắc từ khuya rồi
- Tiếc nhể bạch thầy tui mất
đứt ngôi môn pháp trưởng thiền
gương Trời đã sanh ra ta
sao còn sanh ra cả Cụ[185]…
… Và thiền trước gương đôi lần
coi bộ đầu ấm trôn lạnh
thôi Cụ tha con về lại
đường xưa rải mây
trắng[186]
ngần
bám theo bụi gót chân Bụt
hành chút xíu được là thiền
lăn tăn hoài hoài cái bị
đang là quần-đảo-tráo-tên
bái chư tổ
bần tăng con đây tiện nhân
mần răng comment somehow[187]
chánh niệm
đêm nay lọ mọ thế nào…
7.3
Nam công dân ơi
đêm mơ ngủ vạ nạ dòng
ngày mộng nằm vật đực rựa
tại là bởi ngày đêm chưa đủ đau đủ hận
quần-đảo-bị-tráo-tên
đó à nha
Nam nữ công dân nào còn
lăn tăn tương quan bản thể
riêng tư với chuyện giang san
tới ngay và luôn hồi 8
chương 3 đọc tiếp giùm nha
đa tạ hai lần đa tạ
7.4
Di động một mình hai cái
dẫu chả mần vương tướng gì
tuyền đồ cháu con bỏ lại
không xài chả nhẽ thảy đi
tám tháng trường ca quần đảo
bật mí mật khẩu thế vầy
7 5 3 0 0 4
1 9 0 1 7 4
(4 nào đọc bốn đọc tư
độc giả nước ngoài lưu ý
còn chủ sở hữu tớ đây
lo nhớ số nào phôn
nấy)
di động một mình hai cái
tám tháng
quần
đảo
trường ca
7.5
Huynh đệ chi binh
là mình cùng chung
đời lính
thương nhau khác
chi nhân tình
sống chết có nhau
là huynh đệ chi binh
chỉ nội câu này thôi đã tất cả
tình đồng nghĩa đội nhà binh
gúc-gồ nói vậy
nghiệm đúng cho huynh đệ chia san chiến hào chiến tuyến
cùng hải thuyền hải lý
à cũng trừ vài quan hệ huynh đệ cà chớn cà chua
huynh đệ chi binh là gì đó anh sam
lúc mất quần đảo đếch có nhau là huynh đệ hổng chi binh
lúc di tản còn có nhau là huynh đệ cực kỳ chi binh
tiến thoái có nhau cũng tùy chiến dịch mặt trận là huynh đệ
tùy nghi chi binh
thương nhau hơi khác chút chút nhân tình
Huynh đệ chi binh
là mình cùng chung
đời lính
thương nhau khác
chi nhân tình
sống chết có nhau
là huynh đệ chi binh
a la la la
hu hu hu
hi hi hi hi
a la la la[188]
7.6
Phản biện vui với Nhà
Bà Nữ[189]
“Thất bại cũng là
quyền của con người” -
Vậy cưng giữ quyền mang bầu lạ ngoài ý muốn với kẻ lạ còn
anh giành quyền mất đảo à nha
“Bản tính của con
người vốn không dễ thay đổi
nó chỉ thay đổi
khi gặp biến cố”
-
Có nhẽ phận Tổ quốc mình cũng giống em thân gái ngọc ngà
“Cho người khác cơ
hội là cho mình cơ hội” -
Lỡm nào con đượi nói càn
cho láng giềng khủng một phần giang san biển đảo phên dậu
là cho dân tộc mình thêm một đại họa truyền kiếp nghe rõ chửa
“Hạnh phúc hôm nay
mẹ có được đánh đổi từ hạnh phúc của hai con” -
Không phải ai cũng hiểu thủng văn bản
rành rành mẹ là bển
một con ấy là đồng minh khủng bên kia biển cả
còn con kia chả nhẽ thằng Cuội ngồi gốc cây đa
“Trường học dạy
mình bài học trước rồi mới cho mình thực hành
trường đời bắt
mình thực hành trước rồi mới rút ra bài học” -
Ôi giá có trường nào dạy bài học hay thực hành về cách đòi
lại quần đảo bị cưỡng cướp thì tuyệt cú mèo
“Ai cũng có lỗi
nhưng ai cũng nghĩ mình là nạn nhân” -
Nhất trí cao
một trong những câu chuẩn mà bản trường ca về quần-đảo-bị-tráo-tên
đây không nỡ chỉnh
7.7
Lúc này
một trường ca về biển đông
về biển đảo
về quần-đảo-bị-tráo-tên
phải như chiếc rìu bổ vỡ biển băng đông cứng trong ta[190]
7.8
Bất kể lúc nào
hỡi trường ca về biển đông
về biển đảo
về quần-đảo-tráo-tên
hãy hát lên dưới tiếng kêu quang quác và tiếng thanh la não
bạt của đề tài
hãy hát lên sau tiếng bước chân rầm rập dưới dây cương co
giật của đề tài[191]
7.9
Khi người ta yêu biển đảo của Tổ quốc mình thì hình như
không có việc gì tỏ ra khó khăn cả
đó là giả thuyết của các tác giả trường ca
trường ca này sẽ rút ra một kết luận từ đó
và cùng lúc cho thấy rằng giả thuyết này không dễ dàng nghiệm
đúng
đây sẽ là một điểm mới trong lý luận
và là một tiểu xảo trong thuật viết trường ca cũng lâu đời
gần bằng biển đông của nước nam ta[192]
7.10
Theo
nghiên cứu khoa học tâm lý giới tính[193]
ở nhiều
nước sở hữu biển đảo
muốn được
một cô gái mê say
người
nam không nhất thiết phải
điển trai cơ bắp xiền nhìu bla bla bla[194]
Và đây
6 tiêu chí những kiểu nam giới hớp hồn phụ nữ thời nay
đa phần các quốc gia biển
Không
quá đẹp trai
(nếu trong mối quan hệ ngắn hạn người nữ
có xu hướng tìm kiếm những người nam hấp dẫn theo khuôn mẫu bô trai cao to rộng
hầu bao thì ở cuộc tình dài dai những ai có hình thức xoàng xoàng lại ưu thế đó
à nha)
Tốt bụng
(dễ hiểu khi đa số nữ giới thích đờn ông
vị tha hơn kẻ đẹp trai nhưng lại kẹo kéo tất nhiên với những bà cô em cháu lùng
sục tình một đêm vẫn ưu tiên vẻ lôi cuốn hơn lòng nhân ái)
Lớn tuổi
(cũng dễ hiểu hầu hết phụ nữ thích đàn
ông trọng tuổi độc lập tài chính)
Hài hước
(''tiếng cười có thể là nẻo tắt và an
toàn tới mối quan hệ trai gái dai dài” vị phó giáo sư nọ khẳng quyết)
Nuôi
thú cưng
(vụ nầy quả là trường-ca-ca lần đầu mới biết
quý độc giả yêu thơ biết chưa ạ
phái nữ dễ bị cuốn tới đấng nam nhi có vật nuôi nhiều gấp
hai lần rưỡi so với đàn ông bị hút về một người nữ mê thú cưng)
Có râu
quai nón
(ha ha khoản ấy bần tăng quá rành
rậm râu sâu mắt
thì vỡn râu quai nón thể hiện khoản nam tính và trưởng
thành mà lị)
Chấp nhận
rủi ro
vấn đề là đây
tạp chí Tâm lý học giới tính đã phân loại cả thảy 5 hoạt động
mạo hiểm
Giải trí (dân ta giờ ưa nói là thư giãn)
Đạo đức (thời Bao cấp gọi là hồng)
Cờ bạc (đã nâng cấp thành ông nội thằng Bần)
Kinh doanh (thương trường ác chiến gần bằng
trường văn trận bút)
và
Xã hội
trong hoạt động mạo hiểm này có tới 15
hình thức mà một trong 5 tops là tham
gia ngay và luôn vào chiến dịch bảo vệ và yểm trợ mỗi khi biển đảo Tổ quốc lâm
nguy
7.11
Mỗi đảo làm nên quần đảo
đã đành
Mỗi hạt muối hạt cát làm nên đảo
giờ mới thấm
7.12
Không có mùa nào trên biển
Tình yêu cũng không mùa[195]
7.13
lòng anh cơn nước đang ròng
biển đau rút ruột cua còng chỏng chơ
lấy khăn mà gói bơ vơ
tay cầm nước mắt bao giờ sóng lên
gặp minh mang cũng mênh mông
nắng qua bao đảo
mà không nhạt nhoà[196]
7.14
Tưởng tượng đối thoại nhỏ
giữa một người khá nhớn
với một kẻ nho nhỏ
về đề tài rất to
mà cũng là cực khó
sử - văn chương tương hỗ
MK
tiểu thuyết gia như ta đâu phải
là người hầu cho sử gia[197] cậu nhé
ĐQ
thì vẫn
và cả trường ca gia kiểu em đây cũng vậy nha
MK
mà còn hơn vậy
nữa đấy cậu
ĐQ
em chã
em chã[198]
7.15
Không hề giật tít
Một du học sinh nước nam đây ở bển đã giăng bản đồ hình chữ S thứ thiệt
lên giảng đường rồi thẳng tay khẳng định hai quần đảo thuộc về lãnh thổ nước
nam đang bị bển tráo tên
Chuyện về một nữ nhi quần bò xé đầu gối
mang họ tên như thể đan cài hai dân tộc sông liền sông núi
liền núi[199]
Nàng sinh viên nước nam đây đang thụ hưởng học bổng toàn phần
ngon lành cành đào tại một đại học khá oách của đại lục khủng
Vào một ngày đẹp giời trung tuần tháng hè oi ả
chắc hẳn chả cần bấm đốt xem giờ
nàng khoan thai
giữa lớp học
giăng ra bản đồ chuẩn không thể chỉnh hình chữ S
hẳn nhiên tấm bản đồ dưới búp tay mềm nơi người con gái ấy
hai quần đảo được tô son điểm phấn cho thêm phần long trọng mà không đi quá giới
hạn của nghệ thuật make up[200] thời
4.0
hành vi quá ư cao đẹp (đã đành)
(ăn nhau là ở) phát ngôn cực kỳ sang cả
“Ngộ[201] lấy
tiền của người phương bắc để sang phương bắc học hành nhằm nói với người phương
bắc bằng tiếng phương bắc rằng hai quần đảo này này là lãnh thổ của nước nam
nhà ngộ”[202]
Sự kiện đã gây ra nhìu ui là nhìu phẫn nộ nhưng ít ngạc
nhiên trong giới Tiểu phấn hồng[203] chợ Phây
Hội đồng giám hiệu đại học khá oách đó tức tốc và hẳn nhiên
tuyên bố đang vào cuộc điều tra sự việc cho ra môn ra khoai (bố bảo chả dám cho
ra một lẽ bên này bên ấy)
Cư dân mạng Tiểu phấn hồng xứ bển đã để lại nhìu còm
hay phết
(không hổ danh hậu duệ nhỏ của Hồng vệ binh gầm rú gầm trời
góc đất đại lục khủng một thời)
“Xài phép thuật để đánh bại phép thuật
cứ hành xử kẻ khác theo cách của họ”
“Đi bằng đường kẻ thù và khiến kẻ thù không còn đường đi
quả là một nước đi thông tuệ”
“Nhỏ du học sinh ấy có năng công và lòng quả cảm
bái phục tiểu muội”
“Giới tiểu phấn hồng phen này có thể sẽ đau lòng lắm ha ha
ha”
“Không sao cả
chiểu theo tiêu chuẩn Tiểu phấn hồng đại lục
em sinh viên quốc tế xứ nam phương là một ái quốc nhân”
“Hảo lớ hảo lớ
một nữ sinh viên ngoại quốc vừa hồng vừa chuyên”
“Học đi đôi với hành nữa ạ”
7.16 ĐIỆP KHÚC
CHƯƠNG 8
Vĩ tuyến
8.1 CÔNG DÂN HẠNH ĐẦU ĐÀ
… Minh định trước thế nầy
mình từ lâu cai phây
tín đồ ngoan chùa oép[205]
coi tin bài muốn chít
sức mấy đòi chí chát
(nói một câu cho ngay
siêu thị phây tột
bổ
đệ nhất khoản info[206]
nhì PR chia sẻ
nhưng phải là cao thủ
điều hòa tâm rất khó
bản thể tổ chảng to
phá ngã á nằm mơ
mê giải quyết khâu
oai[207]
tu thân gì tích like)
Thôi cá nhân con thỏ
mệnh nước kìa con voi…
*
… Mấy bữa rầy quê nhà
trời nóng hoài hầm hập
kéo theo mưa đất ngập
chính trường thêm hừng hực
lò đốt rực củi gộc
tươi ơi là tươi nha[208]
chợt bão phây gió oép
có nhà sư[209] vô chấp
hạnh đầu đà bình bát
trường phái Phật nam
truyền
bộ phái thượng tọa bộ
bất lão ấu xưng con
ngưng tu chùa tu ẩn
ba năm ngủ không nằm
đêm ngụ sâu nghĩa địa
ngày dừng sau dáng cây
phủ chân toàn lãnh thổ
(trừ ba tỉnh đông nam
lệch tuyến đường xa lộ)
suốt từ nam chí bắc
quá tam liền bốn bận
bận này thầy đi bão
trúng dịp sinh nhật mình
tháng đản sanh trùng khít…
… Miền đất hứa gió giật
mặc mẹ xuân đang thì
ngày cháy rừng nhức mắt
đêm mưa đá lách tách
bự cứ như thiên thạch
kèm thêm tin rất tức
ấy nữ văn hào bách
niên thăng hà thoán đoạt
nô beo mươi năm trước
(người đầu tiên xứ tuyết)
tổng thống cậy điển giai
tụng ca vung tí mẹt
dân hát vua khen hay
“một trong những người tài
kể chuyện vĩ đại nhất[210]
thế giới” này chết chắc
vừa phải thôi anh Hai
hàn lâm viện phán rồi
“bậc thầy truyện ngắn đương
đại” đủ sướng mấy đời…
… Trở lại sư tu tự
độc hành 6 năm trời
thảng hoặc khi bất ý
thì xe khách được vời
từ 2020
cuốc bộ là giao thông
hi hữu cậy thuyền đò
ngang đàng giang có khúc
(ngài bỏ bè qua sông
pháp chẳng là gì sất[211])
tháng này thầy dậy sóng
cả xã hội cuồng lên
tùy chặng tùy địa duyên
khất sĩ chân trần với
triệu triệu người chú mục
gúc-gồ trăm triệu vưu[212]
quốc nội cùng hải ngoại
ngàn chúng dân đón đường
ngắm đảnh lễ cúng dường
(cập nhật ngày 14
tít cao nguyên tháng 6
nơi hành giả lánh thân
xếp hàng dăm cây số)
tu tòng non trăm vị
(cập nhật đúng 72
hiền nhân thất thập nhị)
độ hai tá tín đồ
(hộ pháp hai vệ sĩ
công ty bảo vệ xịn
kèm mấy đồng hành thân)
tưng bừng là vô số
ký giả 4.0
facebooker như kiến
youtuber hiển nhiên
tiktoker[213] hiển hiện
vấn đề là thầy muốn
bộ hành tới trọn đời
khổ hạnh không thông điệp
hoàn thiện bản thân thôi…
… Tiện trích ngang đôi lời
sa môn lọt lòng ngày[214]
19 tháng 5 đấy
nay 43 tuổi đời
9 năm là tuổi hạ
tronɡ ɡia đình khá giả
miền trung núi trung du
đồng bằng biển đầy đủ
thêm đại thi hào du
cả thảy 4 nɡười con
thầy thứ hai trai thứ
học khá dân xứ miềng
lại chịu thươnɡ chịu khó
thuở nhỏ sư đã siêng
bám mẹ chùa cúng quả
mẫu thân nông trường viên
phụ thân sĩ quan oách
từ quân nhân mà ra
hưu cả hai nay già
năm 94 toàn gia
vào phương nam sinh sống
chót vời thượng cao nguyên
nóc nhà canh biển đông
núi lành chim tìm đậu
xong trung học tình nguyện
lính nghĩa vụ tam niên
trung đội phó thượng sĩ
hoàn thành sư xuất ngũ
xong trunɡ cấp lâm nɡhiệp
về cônɡ ty tư nhân
đo đạc địa chính[215] chức
phó phòng kể cũng oách
dẫu chỉ ở huyện còi
cùng cao nguyên vời chót…
… Thầy trả lời ký giả
nghe giản đơn vì là
từ kinh nguyên thủy ra
bởi bổn sư Thích Ca
“lúc đi bộ con luôn ước nguyện cho mọi người khi nào cũng
được hưởng Hạnh phúc An lạc sống Vui vẻ với gia đình”
câu như vầy quá đã
đắt nhất dòng thứ ba
“con chả phải là sư
hay là thầy gì cả
con công dân nước nhà
học tập theo lời Phật”...
… Bần tăng xa xa quá
không nói leo được hầy
xin thầy cầu ngay nhá
quần đảo mất bấy nay
“trả lại tên cho em!”[216]
mỗi năm đến đận này
từ ngàn khơi thổn thức
quần-đảo-tráo-tên đòi
"... từ nay con không viết thư về nữa vì công việc bận
bưu điện lại quá xa gia đình cứ yên tâm đừng nghĩ ngợi nhiều cho con và con ra
đi sẽ không hẹn ngày về bao giờ về là về thôi…”[217]
nói giống thầy không nào
đố thầy lời ai đấy
lá thư viết vào ngày
rời cảng ra giữ đảo
8 ngày sau hóa thành
đấng anh hào liệt sĩ…
… Dám bạch thầy đôi lời
An lạc và Hạnh phúc
nơi xứ mình mãi rày
biển đảo không trục trặc
(nói chữ là vô sự)
với láng giềng mạn bắc
đối tác xịn cường quốc khủng
tít tắp chắp liền trùng dương
tùy thuận vô thường lợi ích
từng là cựu thù chí chết
lâu rồi thịt xương trôi hết
gác quá khứ - vượt khác biệt
phát tương đồng - hướng tương lai[218]
vụ nầy tiên quyết luận
hơn dân chủ đa nguyên
hơn GDP năm
hơn hóa rồng châu lục
hai quần đảo phên dậu
thềm lục địa quốc gia
chủ quyền - quyền chủ quyền
ổn định và hợp tác
(tuyên bố ôi đầy nhóc
thực tế hơi bị khác)
Hạnh phúc và An lạc
vừa hành động vừa cầu
dân mình đâu ngu lâu
chỉ cầu mà lơ động
lâu lâu Phật cho xuất
tu hành nhân chân đất
như thầy y áo chắp
xin từ mai nguyện phát
những lời cho đảo mất
50 năm oan khuất
Nam Mô A Di Đà
Quần-đảo-tráo-tên
uất!
8.2 HỌ HÀNG GIANG SAN
Tin buồn nội bộ họ hàng
(tí tì ti dính sự giang san)
… Tháng 5 (rợp trời
hoa phượng đỏ “phòng”[219] xưa)
2 giờ 12 phút ngày 2 nay thủ đô
nhằm 24 tháng 3 năm rồng lửa (cả lước lóng còn phải lói)
tại nhà riêng số chẵn kề sau chợ sớm nhất thị thành
(tậu sau khi cha mất oan khiên con thất
sủng rước bầm lánh đại nạn phủ sóng nửa đất nước quýt làm cam bảo[220] tức là cam chỉ đạo nếu như ứ chịu
nghe khả năng cao cam cắt viện trợ đúng thời điểm chính thể cộng hòa măng tơ mở
đại chiến dịch chấn động địa cầu trước đó bên bển đã “gấp rút gửi sang 200 ô tô hơn 10000 thùng dầu hơn 3000 khẩu
súng các loại 2400000 viên đạn hơn 100 khẩu pháo các loại hơn 60000 viên đạn
pháo và đạn hỏa tiễn 36000 viên đạn 105 mm cùng 24 khẩu pháo một tiểu đoàn ĐKZ
75 mm một tiểu đoàn cachiusa do anh hai gấu bắc cực cung cấp cùng 1136 viên đạn
có thực mới vực được đại chiến dịch 1 ngàn 700 tấn lương thực bằng gần 7% tổng
số gạo dùng trong đại chiến dịch nhưng ấn tượng nhất là đoàn cố vấn quân sự cam
tích cực phối hợp cùng các tướng lĩnh quýt khảo sát xây dựng kế hoạch tác chiến
và chuẩn bị chiến trường cho đại chiến dịch mà quan trọng là khi bên đây quyết
định thay đổi phương châm tác chiến từ đánh nhanh giải quyết nhanh sang đánh chắc
tiến chắc thì đoàn cố vấn quân sự bên bển
đều nhất trí ủng hộ và đề nghị quân ủy trung ương bộ tổng tham mưu quân giải
phóng nhân dân bên bển gửi gấp sang
những tài liệu tổng kết kinh nghiệm chiến đấu mới nhất ở xứ kim chi và cả kinh
nghiệm xây dựng trận địa chiến đấu đường hầm cùng cách tấn công bằng chiến hào
bao vây đánh lấn dẫn đến kết quả là 7 giờ 5 phút ngày 13 tháng 3 năm ấy tính đến
nay chẵn thất thập niên các đơn vị tham gia đại chiến dịch chính thức nổ súng tấn
công đại tập đoàn cứ điểm Hoa Ban Phủ với sự xuất hiện lần đầu của pháo 105 mm
kèm cách đánh hiệp đồng binh chủng quy mô lớn đã góp phần nâng cao hiệu suất
cho trận mở màn tiến công cứ điểm rồi tiếp tục phát huy linh hoạt vận dụng sáng
tạo những kinh nghiệm của quân giải phóng nhân dân bên bển bộ đội bên đây đã đưa trận địa chiến hào vào sát khu trung tâm
tập đoàn cứ điểm từng bước thắt chặt vòng vây triệt tiếp tế tiếp viện bằng đường
không trước khi đợt tiến công thứ ba bắt đầu đúng thời điểm mà tiểu đoàn 224 tiểu
đoàn hỏa tiễn phóng loạt H6 được thành lập với sự hỗ trợ tích cực từ các cố vấn
bên bển cán bộ chiến sĩ tiểu đoàn 224
nhanh chóng nắm bắt được kỹ thuật bắn và kịp thời phát huy hỏa lực yểm trợ tích
cực cho bộ binh tiến công tiêu diệt địch”[221] để cuối cùng thật là siêu hoành
tráng ”kháng chiến ba nghìn ngày không đêm nào vui bằng đêm ấy đêm lịch sử Hoa
Ban sáng rực trên đất nước như huân chương trên ngực dân tộc ta dân tộc anh
hùng Hoa Ban vời vợi nghìn trùng mà lòng bốn biển nhịp cùng lòng ta”[222]...)
… Người trai con thứ đại gia
trung đoàn oai phong một cõi
oách xì dầu đủ lính hầu 3E
(súng lục Mô-li-e bút máy Pác-ke đồng hồ Pi-e[223])
thế là thôi thế là thôi
vị trưởng tộc thôi thế rồi quy tiên
99 niên trọn đời hiền
tài danh nức nở không điên mới tài
bên voi Quần-đảo-tráo-tên
nhỏ như con thỏ sự buồn họ ta
vả chăng cậu ạ những là
lời mẹ dặn cháu để mà nên thân
“thề sẽ không bao giờ
đụng đến
những vết thương của
đất nước tôi
để khỏi phải biến
vết thương thành những thánh tích
những thánh tích
đáng ghét theo đuổi
con cháu sau này
qua bao thế kỷ
”[224]
Vui kể buồn giấu
chút hoài niệm riêng
ông cậu trưởng thượng thần tượng
(đồng nghiệp đồn ổng soán ngôi đệ nhị thầy thuốc tây rành
thuốc nam từ sau thời độc lập)
tang gia bối rối cháu vội khoe hai
một
được giống cậu tí kháu giai
rậm râu sâu mắt (tiếc tai không dài
dày và bự như đôi tai
cậu và Phật đặng thấm lời thế gian
Phật là ai đấy cậu ta
qua cơn bĩ cực hóa ra Phật liền
Phật là ai đó cậu nhà
thuần nhất kham nhẫn ta bà cậu ơi)
hai
thời trẻ thơ được vọc chơi hộp cứng các ô hình xếp chữ xứ bển ôi sao mà bắt mắt gọi tay (sau lớn cũng mài chữ xứ bển vài niên trung học mà nay quên tiệt trừ đọc họ tên mình - thủ quy xuẩy - đại khái vậy may còn nhớ
được giữa cơn đau quần-đảo-tráo-tên)...
… “Ça y est je suis
bien arrivé!”[225]
tới bờ giác zalo
về ngay luôn
“vâng mừng bố happy
ending…[226]”
con gái rượu cười cười khấn khấn
“cờ bạc ăn nhau về
sáng[227]”
cô út con bà cuối tiếp nhời
“ngoại mày năm thê bảy thiếp
chuyện thường ngày
ở huyện[228] xưa”
Cậu đòi hỏi suốt một đời
danh chính toàn vẹn song thân
cũng là cho mình cho con
cho cháu cùng nguyên dòng tộc
cái duyên chính là cái được
chuẩn y giáo lý đạo Bụt
nhu hòa quyết bất phản biện
còn xơi mới chịu phản động
cải cách điền địa lần hai
địa-chủ-tráo-tên sửa sai
địa-chủ (nhưng mà) kháng-chiến
chưa đúng dù sao cũng oai
được lên lão-thành-cách-mạng
tiền khởi nghĩa dẫu chờ dài
mãi hết thiên niên kỷ hai
Nói lui quàng sang nói tới
âu nhờ lựa dòng nương gió
không khí binh tình Đổi mới
xưa lụt thời lụt cả nước
nay cao ráo nhiều toàn quốc…
… Nhủ bụng sắp khám tổng quát
bác sĩ chuyên khoa bạn thiết
(lại là thi sĩ thứ thiệt
ngữ này tiên lượng phải biết)
trước sau gì cũng quăng câu
hỏi khó bạn rằng bao lâu
mười mười lăm hai ba mươi
năm nữa ta đây theo cậu
hầu mẹ cha chờ đã lâu
ôi đà 50 năm lận
và dâng lời thưa tới ngoại
cho con hỏi hỗn ngoại ơi
đất nhiều mà để làm gì
đời hành lên bờ xuống ruộng
nhà nước cộng hòa dân chủ
dựng xây nhà tù đầu tiên
trên nương rẫy tâm từ thiện
ngoại dâng hiến thổ công điền…
… Chương hồi đang vào cầu
ngay và luôn xì-tốp
lời dặn từ Ông già
Và Biển Cả[229]
gióng diết
trường-ca-ca đến tận
cho đến khi cả quần
đảo kia được công nhận
chủ quyền toàn hải phận
Cậu bậu cánh cửa[230] trời
cậu vui trên đó ạ
Phục duy thượng hưởng
phúc phần
cháu con…
8.3 ẢO SỰ TÌNH CA
Đến bệnh viện chuyên khoa
đường không gần chẳng xa
anh đào hoa rụng trắng
xanh thảm cỏ là là
… Nhớ thời sáng tác trường cốc
giai đoạn một của trường ca
những lần ruổi rong đường xá
bao nhiêu kẻ ngóng người mong
bấy nhiêu trạm dừng chốn đậu
(cao giọng cả cười nội tướng
rước về đây phong chánh hậu
sảy nhà ra là báo nghiệp
ngữ chàng vương tôn bình bát)
những người từng mong ngóng
người vội về cao xanh
người vọng phu tô thị
người nổi cồn thi sĩ
người gia cảnh ngon lành
người theo hầu phương trượng
người hàng top thành
danh
người biệt tăm ẩn
xứ
người cắm sào dò chữ
(chữ yêu tan mạn thuyền)
Quần đảo trong ta cuồn cuộn
đất lạ lạnh băng phẳng bằng
xuân về với bao nhân nữ
mầm tươi luôn muốn nhú dài
vui mãi lần mải hạ
câu thơ khóc biển nhà
lưng đụng khuôn ngực khủng
buýt lối hẹp khôn cùng
("you viết chữ mình ạ
me ráng nhìn hổng ra
má mắc bồ tây lạ
me[231]
tự học tiếng
ta)
Hôm nay cười hoài tủm tỉm
tin nhắn ngày đủ ba lần
hỏi han và vòi thơ tặng
từ bạn xưa thời lớp 5
cũng vẻ bô giai đáo để
(chả biết cậu ruột thế nào)
cũng đề huề vợ con cháu
cá rằng trai thẳng như sào
già nửa thế kỷ gặp lại
ta thoắt vọt lên làm anh
bạn thành người em bé dại
bên chàng văn sĩ thanh danh
vậy nên thế này thơ tặng…
Chuyện Riêng Chung
Nhớ cho tôi một khối
tình
thơ hay sao mải
bóng hình nước non
mệnh người âu thói
vuông tròn
vận Tổ quốc lẽ
khôn lường tròn vuông
hãy cho tôi một miền
thương
văn tài đâu mãi vấn
vương sự đời
hôm qua chuyện đã
trôi rồi
ngày mai thôi sẽ đổi
thay ít nhiều
giữ cho tôi một
lòng yêu
thơ văn là tự sớm
chiều chờ mong
còn người còn nước
còn non
còn người còn nước
còn non còn dài...[232]
8.4 QUAN SÁT TỪ XA CHÂN DUNG CON NGƯỜI HÀNG XÓM[233]
Rèm nhựa lập lờ
cửa sổ phòng văn trường-ca-ca ta chĩa ra
đường cách vài chục mét thôi lòng phố hẹp
lá vàng bên ấy
bên này quét
và ngược lại
chuyện vặt
(hơn thiệt gì so bì gió bay)
Kể cả tầng hầm bên ấy ba tầng
nhà mộc không mới
vừa tầm ngắm nghía mắt bình dân
ngoại thất thiết kế phải nói là đặc biệt
ngó xa xa đã thấy phong thủy đầy mình
cũng có nghĩa 90 phần trăm gia chủ bên ấy người
gốc bển
Quả nhiên ngày đầu trường-ca-ca mu[234] đến
hoan hỉ vị láng giềng cách vài chục mét thôi
lòng phố hẹp
chủ động sang chào
mắt nhỏ nheo
khẩu trang y tế xịn
ai mà biết covid co veo thế nào
lề đường
bàn tay rộng vung không trung
(như chiếc lá trạng thái ít trọng lượng)
tiếng anh tiếng u
pha tiếng bển
85 phần trăm ta hiểu
100 phần trăm ta cảm
Bên này hai tầng cũ mèm sấp nhỏ tân trang ba
năm rưỡi sắp xong
(sắp xong ở thì tương lai không kế cận)
thế nên mỗi khi chống tay
cắt cỏ
cào tuyết
quét lá vàng
bên này bên ấy giao lưu ánh mắt kiểu cười
ta ngó bển
chơi chơi tiện thể ngắm mây trời vốn vô phương sở hữu
càng thấy
mới cũ tân cổ không khó bằng phong thủy
(lại là phong thủy đầy mình)
Tất thảy
tất thảy
chuyện nhỏ
chuyện
nhỏ
nay kể dưới đây
đoạn trường một khúc…
… Mưa tháng 5 đận này thì hơi bị dai đấy
có đôi gái trai tre trẻ trồng cây si vệ đường
bên ấy
đứng mãi
đứng mãi
ngang chiếc xe hơi
suốt tiếng đồng hồ
câu được câu chăng hay im lặng tuyệt đối
từ xa bố ai đoán nổi
những cơn mưa nhập nhòa không chỉ gương mặt
miệng lưỡi mà cả phong thái
có lẽ trong nắng
dưới mặt trời
con người đời với nhau hơn
May mà không hiểu sao ta vừa dùng một bữa trưa đẫy bụng
cần tiêu cơm canh rau củ quả bác sĩ gia đình chỉ đạo như thế
tuổi này
đầu tư hẳn một tiếng đồng hồ
ngồi
mục kích điều nghiên
giời ơi cái chuyện trên
trong khi trường ca quần đảo
dở dang bản thảo
chương hồi hóc nhất…
… Cậu ấy leo lên
chiếc xe hơi ấy
hạng trung dáng thô mác gì thuộc tây bán cầu đây đâu rành
(mà có rành cũng chẳng đảo ngược được binh tình biển đảo nơi đông phương cố quốc)
lừ lừ trườn ra lòng đường
như một con rắn ngắn
trong mưa
Xách giỏ nặng cô ta lưng đeo ba lô bé tẹo sậm đen rất mốt
lững thững bước
vào bển
cổng sau
(tất nhiên
chứ không nhẽ sang bên này
cổng trước)
Chả thấy hai bạn ý ngoái nhìn nhau
nói chi lưu với luyến
có lẽ hỏng toàn tập
người ra đi đầu
không ngoảnh lại
sau lưng thềm phố nhỏ mưa đầy[235]
Trai
khó biết giống dân nào
kiên nhẫn to khỏe một tay giương
ô tự che cho mình đồng hồ cả tiếng
võ thuật gì tập tành sao hoạ may người trong ngành mới biết
Gái
dáng gốc đông phương 101 phần trăm độc giả ơi
eo kiến cặp chân dưới váy lửng cong cong trắng muốt
và sáng lên giữa đùng đục mưa
nhiều phần con gái rượu chủ nhà
(nếu là người thuê phòng
sẽ không bị trường-ca-ca nâng quan điểm
mong lắm ru)
Thoạt tiên dễ théc méc
thằng bé để con nhỏ đứng trần vậy tai tóc chắc ướt hết
giương mục kỉnh lên nhòm chậm
thì ra nhỏ mặc hoodie[236] cũng rất mốt chắc gì mưa tháng 5 đận này dù hơi bị dai đấy thấm suốt
(nhưng chủ thể rồi sẽ cảm nặng thì đây dám cá chắc)
nhìn lén lâu là kém đạo đức nhưng cũng chả phạm tội gì sất
còn giương điện thoại thông minh lên chụp trộm các cháu
chúng kiện là ta chết ngắc
(vậy nên ngu gì chém gió các foto này nọ cho lũ chợ phây
ngó nghiêng)
Mịa[237] mang danh thành phố du lịch tầm
toàn cầu nhưng mưa chầm chậm mây đầm đậm là hiện tượng biểu tượng dẫn đến tỷ lệ
tự tử cao nhất xứ lá phong do trầm cảm bởi thiếu ánh nắng đông phương hồng
(coi chừng nghe
hai nhóc
tụi bây có mệnh hệ sao tau cũng là người quan sát)...
… Vĩ tuyến 49 độ bắc
thành phố biển đây hướng về quê nhà
xiên khoai
xuyên qua
hai quần đảo
Cái còn[238]
(dù không vẹn toàn
phần nhỏ bị cắn
trộm thế mới điên cả tiết)
từ vĩ tuyến 6 độ 50 phút bắc đến vĩ tuyến 12 độ bắc
cách bán đảo quân cảng của nước nhà oách nhất đại dương mạn
đông bán cầu 248 hải lý
là một huyện đảo từ 1989 trực thuộc tỉnh có hai đặc sản nức
danh toàn quốc yến sào và trầm hương ai mà không biết
Cái đã mất[239] trắng (ba trợn)
từ vĩ tuyến 15 độ 45 phút bắc đến 17 độ 15 phút bắc
là một huyện đảo cách đất liền 170 hải lý từ 1997 trực thuộc
thành phố cảng đáng sống nhất đất nước trong mươi năm qua mà từ lâu ơi là lâu
đã là thị thành trung tâm bự nhứt trung kỳ với biệt danh thành phố của những
cây cầu
cách miền trung Tổ quốc nói chung chừng một phần ba khoảng
cách đến những đảo phía bắc của một bển khác[240] (là bển phụ kể như đồng minh với ta vì cùng bị bển chính đì chí chết)
cách đảo tỏi của Tổ quốc chỉ khoảng 200 hải lý và cách đảo
nam của bển chính khoảng những 230 hải
lý (a há[241] điều này nhắc lại trăm lần cũng
không dư dù chó mèo gì đều biết rằng độ chênh 30 hải lý đủ làm nên lịch sử đấy
nhá mịa lịch sử lắm khi cũng chó mèo
ra phết)...
… Cuộc đứng nhìn nhau đứng dưới mưa
và cuộc ngồi (chờ tiêu bữa trưa quá đẫy)
nhìn hai người khác đứng nhìn
nhau đứng dưới mưa
kết thúc lúc mưa vụt đổ ào cùng gió thốc
và bản trường ca hối giục
tạo dựng thành một chương hồi
phi hư cấu hay thuần hư cấu tùy
thích thì nhích
đặng so với câu chuyện mưa chó mưa mèo sao cho gần nhất
(sự này không là nghệ thuật vị nhân sinh
thì vị biển đảo Tổ quốc
là cái chắc)...
…Thôi nha
giờ đến lúc chốt
ba nhát
Một
hai câu cần liên văn bản ngõ hầu mời quý độc
giả nhớ ra
nhị quý ông
(quý đầu quá nổi miền bắc xứ ta ngay từ thập
niên 70 thế kỷ qua đã thống khoái la làng cửa
mở cửa mở
quý sau tầm khủng toàn cầu suốt hai thế kỷ
nay chuyên trị o bế những người khốn khổ)
“Ta
đi yêu người ta yêu nhau
người
ta cũng là ta khác đâu”[242]
và
“Không gì nhạt nhẽo vô duyên hơn những câu
thoại từ đôi trai gái nói với nhau mà người ngoài vô tình nghe được”[243]
Hai
tình yêu thời a còng cũng oách xì dầu và đẫm nước mắt ối nhầm đẫm nước mưa đáo để
Ba
cậu trai ắt là người xứ tuyết gốc và nếu là đồng
hương với nhau thì rất khó xác quyết nên đề nghị chúng ta cho qua lần này còn cô nhỏ trông dễ
thương (mà ắt thương hổng dễ nếu dễ đã hổng có chuyện đưa nhau về dưới mưa[244]) chắc cóc biết gì
về vụ hai quần đảo trường-ca-ca thảm khóc nhưng người cha có thể biết ít nhiều
(vì nhà bển cuối tuần cũng hay tụ vạ
họp hành nấu nướng gì đó na ná cộng đồng ta) và dù biết thì cũng chửa chắc làm
gì trực tiếp phương hại đến Tổ quốc ta đâu bởi lẽ nào giời đầy ta làm hàng xóm
với gã đã cha căng chú kiết lại còn phá ta về phương diện giang san cố quốc à dẫu
sao cũng muốn xin lỗi về những gì chưa phải trong bản trường ca này với người
hàng xóm bên kia đường cách vài chục mét thôi lòng phố hẹp…
8.5 ĐIỆP KHÚC
(Còn tiếp)
[183] Tên tập thơ của Phạm Đình Ân.
[184] Thơ Đỗ Quyên.
[185] "Trời đã sinh Du sao còn sinh Lượng?"
(Giai thoại thời Tam Quốc Trung Hoa).
[186] Sách Đường Xưa Mây Trắng (Thích Nhất Hạnh).
[187] Bằng cách nào đó (tiếng Pháp - Anh).
[188] Theo bài ca Huynh Đệ Chi Binh
(Anh Bằng).
[189] “Câu thoại đáng suy nghĩ trong phim Nhà Bà Nữ”;
Dương Kim Quyên, kinhtedothi.vn 3/2/2023.
[190] Theo “Franz Kafka với ẩn dụ nổi tiếng (...) rằng
một cuốn sách phải như chiếc rìu bổ vỡ biển băng đông cứng trong ta.” (“Khi em
là lưỡi dao”; Phạm Thị Hoài, procontra.asia 3/6/2024).
[191] Theo “Trường ca hãy hát lên dưới tiếng kêu
quang quác và tiếng thanh la não bạt của đề tài / Trường ca hãy hát lên sau tiếng
bước chân rầm rập, dưới dây cương co giật của đề tài” (Saint-John Perse; trường
ca Mưa Rào, Nguyễn Viết Thắng dịch, wikipedia.org mục Saint-John_Perse
19/1/2024).
[192] Theo “Khi người ta yêu nghệ thuật của mình
thì hình như không có việc gì tỏ ra khó khăn cả. Đó là giả thuyết của chúng
tôi. Truyện ngắn này sẽ rút ra một kết luận từ đó, và cùng lúc cho thấy rằng giả
thuyết trên không đúng. Đây sẽ là một điểm mới trong lý luận, và là một tiểu xảo
trong thuật kể chuyện còn lâu đời hơn Vạn Lý Trường Thành của Trung Hoa.” (O’Henry,
Truyện ngắn “Khi người ta yêu” / “A Service of Love”; Thân Trọng Sơn dịch,
chimvie3.free.fr 1/8/2024).
[193] Theo “Những kiểu đàn ông 'hớp hồn' phụ nữ”; Nhật
Minh, vnexpress.net 9/8/2024.
[194] Vân vân và vân vân (với ý trào tếu).
[196] Theo thơ Thu Bồn (Bài Mong Em Về Trước Cơn Mưa).
[197] Tlđd.
[198] Tlđd.
[199] “Bí ẩn bộ tộc Việt giữa lòng Trung Quốc: 500 năm giữ
gìn tiếng mẹ đẻ, văn hóa truyền thống”, phunutoday.vn 5/10/2024.
[200] Trang điểm.
[201] Đại từ nhân xưng ngôi thứ nhất (Tôi, mình, tớ,
em, cháu… - Tiếng Hoa).
[202] “Lâm Thị Thùy Trang chỉ ra rằng cô lấy tiền của
người Trung Quốc để sang Trung Quốc học tập nhằm nói với người Trung Quốc bằng
tiếng Trung rằng quần đảo Hoàng Sa và Trường Sa là lãnh thổ của Việt Nam”. (“Du học sinh Việt Nam ở TQ tuyên bố chủ quyền về quần đảo
Hoàng Sa và Trường Sa”; Vương Quân, trannhuong.net 23/5/2024).
[203] Tiểu phấn hồng (Little Pink / Pinkie) là thuật
ngữ mô tả những người trẻ ủng hộ phong trào dân tộc hiếu chiến trên mạng xã hội
tại Trung Quốc.
[204] Theo “Bạn đã nghe về trận hải chiến xa xưa? /
Bạn đã biết ai đã thắng dưới ánh trăng sao đêm ấy?” (W. Whitman, Tlđd).
[205] Facebook, Website.
[206] Info (thông tin), Like (tính năng quan tâm),
Public Relations (quan hệ công chúng/quảng bá).
[207] Thành ngữ hiện đại.
[208] “Chiến dịch đốt lò” (vi.wikipedia.org 17/5/2024); “Tổng bí thư: Lò nóng lên rồi thì củi tươi vào cũng phải cháy” (vietnamnet.vn 1/8/2017); "Lời chúc mừng nhiệt liệt & Mong muốn cháy bỏng!" (Nguyễn Đình Bin; trannhuong.top 24/5/2024; “Diễn biến trời long đất lở trên chính trường Việt Nam năm 2024” (bbc.com 5/8/2024).
[209] Thích Minh Tuệ (wikipedia.org 16/6/2024); “Nhà
tu Minh Tuệ” (Tâm Anh - Thiện Nhân -
Đinh Quang Anh Thái, youtube.com 24/5/2024; “44 câu trả lời của Thầy Thích Minh Tuệ” (Ngộ
Trí Tâm, nguoi-viet.com 26/5/2024); “Sư Thích Minh Tuệ đến từ đâu, tại sao phải dừng?”
(bbc.com 8/6/2024); “Ông Thích Minh Tuệ xuất hiện trên VTV1 sau 1 tuần ẩn
tu” (vietnamnet.vn 8/6/2024); “Tại sao ông Minh Tuệ phải “ẩn tu”?” (Dương
Quốc Chính, baotiengdan.com 9/6/2024); “Sư Thích Minh Tuệ" chia sẻ riêng với Báo Người
Lao Động về dự định của mình” (Hoàng Thanh, nld.com.vn 10/6/2024); “Chia sẻ của ông Lê Anh Tú (Thích Minh Tuệ) khi nhận
căn cước công dân” (tuoitre.vn 10/6/2024); “Ông Thích Minh Tuệ ghé thăm nhà ở Gia Lai, nhưng khất
thực ở hàng xóm” (Trần
Hoàn, vietnamnet.vn 10/6/2024); “Sư Thích Minh Tuệ sẽ ra sao trước dòng người đổ về nơi
ông 'ẩn tu'?” (bbc.com 14/6/2024); “Cập nhật thông tin về phật sĩ Thích Minh Tuệ”
(Mạc Văn Trang, baotiengdan.com 24/6/2024); “Sư Thích Minh Tuệ 'xuất hiện trở lại' và 'khỏe mạnh'”
(bbc.com 12/7/2024); “Sư Minh Tuệ và pháp hành dưới góc nhìn Phật giáo”
(Nguyễn Thanh Huy, thuvienhoasen.org 12/5/2024); “Cơ
Trời” (Mạc Văn Trang, baotiengdan.com 3/6/2024); “Sư Minh Tuệ có phải tu sĩ Phật giáo hay không?”
(Võ Đào Phương Trâm, thuvienhoasen.org 18/5/2024); “Ông Thích Minh Tuệ nói 'chưa từng nhận là tu sĩ',
vnexpress.net 17/5/2024; “Sư Thích Minh Tuệ lên tiếng rồi”,
(youtube.com 20/5/2024); "Thầy
Thích Minh Tuệ nói một câu khiến bà con lặng người rơi lệ",
youtube.com 24/5/2024; “Sư Thích Minh Tuệ - Phải chăng Ngài đã đạt cảnh giới
vô ngã?” (Thích Thiện Trang, niemphat.vn 26/5/2024); “Tiết
lộ thân thế sư Minh Thiện, người tử vong khi khất thực theo thầy Minh Tuệ ở Mỹ
mới về” (youtube.com 30/5/2024); “Thich Minh Tue: The Monk Who Walks and Moves Vietnam”
- “Thích Minh Tuệ: Nhà sư đi bộ và chuyển động Việt Nam”
(Hoang Thi Ha, fulcrum.sg
31/5/2024, Hoang Dung dịch, baotiengdan.com 2/6/2024); “Tìm Phật trong nghĩa địa" (Mai An Nguyễn Anh Tuấn,
vanviet.info 24/5/2024); “Trò chuyện với một đạo diễn trẻ chuẩn bị làm phim về
hành giả Minh Tuệ” (Mai An Nguyễn Anh Tuấn, vanviet.info 5/6/2024);
“Hoa nở sau hai bài thơ chào đón thầy Minh Tuệ”
(Thanh Thảo, vanvn.vn 5/6/2024; "Đoản thi một ngày - hiện tượng một sư theo hạnh Đầu đà"
(Liên Phương, vanchuongviet.org 29/5/2024); "Giai
điệu thoát phàm" (Bùi Minh Quốc, vanviet.info 17/6/2024);
"Cảm hứng từ Thích Minh Tuệ", (Tranh do
Văn Việt tuyển chọn, vanviet.info 7/6/2024); "Thơ
Trần Hạ Vi" (vanviet.info 24/7/2024).
[210] “Tưởng niệm Alice Munro (1931-2024)”; Nguyễn
Đức Tùng, vanviet.info 18/5/2024.
[211] "Chánh pháp được ví như cái bè để vượt
sông, qua sông rồi thì bỏ lại bè" (Kinh Phật).
[212] Số người quan tâm (viewer) trên mạng theo
cách tính của Google.
[213] Người làm nội dung video trên FB, YouTube,
Tik tok để người dùng xem.
[214] Đoạn này theo thông tin và nhiều câu chữ của
Thích Thiện Trang (Tlđd).
[215] “Địa chính: các điều kiện cơ bản của đất
đai, đó là vị trí, ranh giới, quyền sở hữu, chất lượng, số lượng và việc sử dụng
đất [...] Đất đai là nền tảng của sự thành lập đất nước và cũng là nền tảng của
nền kinh tế quốc gia và sinh kế của người dân. [...] Mạnh Tử (372 TCN – 289
TCN) nói: ‘Lòng nhân từ sẽ bắt đầu từ ranh giới của thế giới’ và ‘ranh giới của
ranh giới sẽ phổ biến với người dân’" (vi.wikipedia.org 3/6/2024).
[216] Tên tập 4 của một bộ phim truyện biệt động
Sài Gòn, 1986.
[217] Theo đoạn thư trong lá thư cuối cùng của liệt
sĩ Nguyễn Văn Phương viết ngày 6/3/1988 tại Cam Ranh, trước khi xuống tàu đi Gạc
Ma (“Tưởng nhớ “vòng tròn bất tử”,
vannghequandoi.com.vn 21/7/2024; “Danh sách 64 cán bộ chiến sĩ hy sinh ngày 14/3/1988
trên vùng biển Gạc Ma - Len Đao”, vietnamnet.vn 14/3/2022).
[218] "Vượt qua khác biệt, phát huy tương đồng"
(tienphong.vn 9/7/2015); "Việt Nam và Hoa Kỳ nhất trí nâng cấp quan hệ lên Đối
tác chiến lược toàn diện" (ttbc-hcm.gov.vn 11/9/2023); “Quan hệ Việt Nam-Hoa Kỳ: Từ cựu thù đến đối tác chiến
lược toàn diện” (vietnamnet.vn 24/9/2024, Tlđd); “Lan man từ lời chào đầu tiên sang phát biểu tại trường
Đại học Columbia Hoa Kỳ” (Lê Học Lãnh Vân, boxitvn.blogspot.com
25/9/2024).
"Thấy gì từ cuộc gặp giữa ông Tô Lâm và ông Joe Biden ở
New York?", bbc.com 26/9/2024: "Mặc dù Trung Quốc không được
nhắc đến trong phát biểu của hai nhà lãnh đạo, ông Biden không hề che giấu chiến
dịch của mình là tận dụng các đồng minh và đối tác trong khu vực để chống lại ảnh
hưởng ngày càng tăng của nền kinh tế số hai thế giới".
[219] Ca từ Thành Phố Hoa Phượng Đỏ (Lương Vĩnh và Hải Như) và
cách gọi dân dã Hải Phòng.
[220] Theo “Lắt léo chữ nghĩa: Quýt làm cam chịu”; An
Chi, thanhnien.vn 20/6/2021.
[221] Nội dung theo “Sự ủng hộ, giúp đỡ của Liên Xô và Trung Quốc đối với
chiến dịch Điện Biên Phủ” (Lê Minh Nam, thiếu tá Viện Lịch sử quân sự,
Bộ Tổng Tham mưu Quân đội nhân dân Việt Nam, nhandan.vn 26/05/2024).
[222] Theo bài thơ Hoan Hô Chiến Sĩ Điện Biên (Tố Hữu).
[223] Thành ngữ hiện đại (Ba thời trang của giới sĩ
quan trí thức trẻ Việt Minh thời chống Pháp).
[224] Thơ Milosz Czeslaw, bản dịch tiếng Anh Hoàng
Ngọc Biên (“Ngôn ngữ đen của cuộc chiến bi thảm”; Nguyễn
Tiến Đức, damau.org 30/4/2024).
[225] “Thôi thế là xong, tôi đã đến nơi tốt đẹp!”
(Tiếng Pháp).
[226] “Kết thúc có hậu”.
[227] Tục ngữ.
[228] Ngạn ngữ hiện đại.
[229] Tlđd.
[230] Thành ngữ.
[231] Các đại từ nhân xưng ngôi thứ hai, thứ nhất.
[232] Theo “Còn trời, còn nước, còn non / Còn cô
bán rượu, anh còn say sưa.” (Ca dao); và "Còn non, còn nước, còn dài / Còn
về, còn nhớ đến người hôm nay." (Nguyễn Du; Truyện Kiều).
[233] Theo “Chân dung người hàng xóm” (Tên truyện
ngắn Dương Thu Hương).
[234] Move (Chuyển nhà).
[235] Theo “Người ra đi đầu không ngoảnh lại / Sau
lưng thềm nắng lá rơi đầy” (Thơ Nguyễn Đình Thi, bài Đất Nước).
[236] Áo trùm đầu.
[237] Tiếng chửi thề người trẻ ưa dùng trên mạng xã
hội.
[238] "Quần đảo Trường Sa", Tlđd.
[239] "Quần đảo Hoàng Sa", Tlđd.
[240] “Biển Đông: 'Trung Quốc âm mưu chia rẽ, Việt Nam và
Philippines nên đoàn kết”; Tlđd; “Philippines nêu 'lằn ranh đỏ' trên Biển Đông”,
Tlđd; “Người Philippines ủng hộ dùng biện pháp quân sự chống
Trung Quốc trên Biển Đông”, Tlđd.
[241] Tlđd.
[242] Thơ trích và tên tác phẩm của Việt Phương.
[243] Trích văn và tên tác phẩm của Victor Hugo.
[244] Thơ Nguyễn Tất Nhiên.
[245] Theo “Bạn đã nghe về trận hải chiến xa xưa? /
Bạn đã biết ai đã thắng dưới ánh trăng sao đêm ấy?” (W. Whitman, Tlđd).