Lê Học Lãnh Vân

1) Nhóm bạn tụ họp trên mười người gồm phân nửa xuất thân sinh viên tham gia tích cực phong trào đấu tranh đô thị Sài Gòn trước năm 1975, phân nửa xuất thân sĩ quan cấp úy hay quan chức cấp thấp Việt Nam Cộng Hòa. Lúc đó họ lớp là sinh viên, lớp vừa mới tốt nghiệp đại học, trẻ măng, giờ thì hơn phân nửa là Việt kiều. Họ là bạn nhau từ thời đi học cho tới giờ, bất chấp các thay đổi thời cuộc.

- Tụi mình cũng như ba mươi tết, sắp thành năm cũ hết rồi. Người trẻ nhứt cũng bảy mươi, tới giờ cúng ông Táo để qua năm mới…

- Hồi trước, người Việt có một ngày ba mươi thấm sâu vô tâm hồn, tình cảm. Mỗi dịp tàn năm, vào chạp, nghe ai đó lửng lơ buông câu nói “sắp ba mươi rồi” thì thiệt nao lòng! Từ sau năm 1975, nửa thế kỷ nay, mình có thêm một ngày ba mươi nữa…

2) Sau buổi cơm chiều tại Truyền Ký, quán ăn truyền thống người Hoa nổi tiếng từ lâu trước năm 1975, buổi ăn để nhớ ngày xưa, họ rủ nhau qua Thủ Thiêm hóng gió. Vừa tản bộ trên bờ sông quận Hai ngó qua quận Một rực rỡ đèn hoa, họ vừa bàn luận…

Một anh quay lại trầm trồ:

- Ngó không thua gì La Défense! Như một góc New York! Công bình mà nói, nước mình vậy là cũng tiến bộ chứ…

- Năm mươi năm qua rồi, sao không tiến bộ được? Tiến bộ thì có, mà so với mấy nước cùng vai vế một thời, so với mấy nước chung quanh, mình thụt lùi quá xa. Cho nên mặt tuyệt đối thì tiến bộ, mặt tương đối thì thụt lùi…

- Anh nói trúng quá về tiến bộ và thụt lùi. Theo tui, thụt lùi mạnh nhứt, thụt lùi xa nhứt là tính liêm chính bộ máy hành chánh công. Trăm ngàn suy thoái khác đều được thúc đẩy, được tổ chức bởi suy thoái này! Việt Nam mà không trị được nạn tham nhũng, mười năm nữa là tiêu!

3)

- Mấy toa có theo dõi vụ tay Phạm Thái Hà, trợ lý Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ, bị bắt không?

- Cũng đấu tranh nội bộ, tranh quyền giành ghế nhau thôi…

- Moa lại thấy khác. Tin tức giấu kín bưng, mình ở ngoài đoán mò thôi. Thấy vụ này hình như khác vụ Phúc, Thưởng trước kia. Lạ cái là cách bắt. Tay Hà có mặt sát bên ông Huệ trong chuyến công du bên Tàu, được Tập đón rước trọng thị, có mặt trong các buổi ký kết, vậy mà về tới sân bay bị bắt liền! Biết tin này, không biết bộ mặt ông Tập bên đó ra sao?

- Nghe nói ông Huệ là ứng cử viên Tổng bí thư nặng ký. Không biết bên trong việc chọn lựa ngã ngũ chưa? Nếu đã chọn rồi thì chuyến đi chỉ là một sự báo cáo tượng trưng. Còn nếu chưa thì chuyến đi là một sự cầu viện…

- Ê, anh em mình có ai nghĩ đây là lời tuyên bố với cả Tàu lẫn thế giới về nền tự chủ của Việt Nam?

- Mình ở ngoài vòng không biết được đâu. Chỉ mong còn dứt khoát hơn nữa, bỏ hẳn lệ triều cống, bẩm báo!

4)

- Thiệt ra, tiềm lực của Việt Nam về tài nguyên thiên nhiên, về địa kinh tế, về con người là không tệ. Nước này hoàn toàn có năng lực hóa rồng trong vòng hai mươi năm. Vấn đề là cách tổ chức xã hội…

- Tui nghĩ hệ thống chính thống có không ít nhân tài, và nhiều người trong số này nhìn ra sự việc. Khi thế nước giàu mạnh hơn, tương quan lực lượng vượt qua ngưỡng, Việt Nam sẽ hướng về tự chủ. Không tự chủ được thì tình hữu nghị nào cũng dễ vỡ, hòa bình nào cũng mong manh. Kề bên thế lực lớn lăm lăm khống chế, hướng về tự chủ tất yếu phải dựa vào lòng dân, vào nền dân chủ.

- Hề hề, anh nói vậy hèn gì nhiều người nói anh không thực tế. Kẻ nắm quyền dễ gì buông!

- Không lẽ trăm triệu dân, trui rèn qua ngàn năm độc lập, ở vị trí ngã ba quốc tế, lại không người có đủ dũng lược và tài đức sao? Rồi sẽ có người ở chức cao, quyền trọng thấy tiền bạc, danh vọng làm hèn con người, tạo công đức cho quốc gia, xã hội mới đem lại niềm vui sống cao đẹp, lợi ích và thống khoái trăm năm… Tôi thấy thấp thoáng hình như ngày đó đang tới…

Ngày 30 tháng tư năm 2024