Danh ngôn
Trong mọi cộng đồng, chúng ta cần một nhóm thiên thần gây rối.
We need, in every community, a group of angelic troublemakers.
(Bayard Rustin – trích bài phát biểu tại New York City 1963)
Trong mọi trường hợp, chắc chắn rằng sự thiếu hiểu biết, đi kèm với quyền lực, là kẻ thù tàn bạo nhất có thể có của công lý.
It is certain, in any case, that ignorance, allied with power, is the most ferocious enemy justice can have.
(James Baldwin - No Name in the Street 1972)
Các cuộc cách mạng và các cá nhân có thể bị giết hại, nhưng bạn không thể giết chết các ý tưởng.
While revolutionaries and individuals can be murdered, you cannot kill ideas.
(Thomas Sankara, một tuần trước khi bị ám sát, 1987)
Không có cảm giác nào cô đơn hơn việc bị chính đất nước mình trục xuất.
There's not a more lonely feeling than to be banished by my own country.
(Kiyo Sato – Kiyo’s Story 2009)
Ban Biên tập
Địa chỉ liên lạc:
1. Thơ
tho.vanviet.vd@gmail.com
2. Văn
vanviet.van14@gmail.com
3. Nghiên cứu Phê Bình
vanviet.ncpb@gmail.com
4. Vấn đề hôm nay
vanviet.vdhn1@gmail.com
5. Thư bạn đọc
vanviet.tbd14@gmail.com
6. Tư liệu
vanviet.tulieu@gmail.com
7. Văn học Miền Nam 54-75
vanhocmiennam5475@gmail.com
Tra cứu theo tên tác giả
- A. A. Fadeev
- A. Puskin
- A. T.
- Abdulrazak Gurnah
- Abraham F. Lowenthal
- Ace Le
- Ace Lê
- Adam Gopnik
- Adonis
- Adrian Horton
- Agi Mishol
- Ajar
- Akiko Miki
- Alain Guillemin
- Alan Phan
- Alăng Văn Gáo
- Alăng Văn Giáo
- Aldous Huxley
- Aleksandr Griboedov
- Alesandr Blok
- Alex Marshall
- Alex Smith
- Alex Thai
- Alex-Thái Đình Võ
- Alexander Fadeev
- Alexander Solzhenitsyn
- Alexandra Alter
- Alexandre FERON
- Alice Munro
- Alina Lesik
- Alison Flood
- Allen Ginsberg
- Amanda Gorman
- Amartya Sen
- Amelia Glaser
- Amos Oz
- An Nam
- Anatole France
- Anatoly Gavrilov
- Anders Olsson
- André Breton
- André Menras
- André Menras – Hồ Cương Quyết
- André Menras Hồ Cương Quyết
- Andrea Hoa Pham
- Andrea Kendall-Taylor
- Andreas Fulda
- Andreas Wimmer
- Andrew Postman
- Andy Cao
- Anh Anh
- Anh Hồng
- Anh Hồng (nhà thơ)
- Ánh Liên
- Anh Nhi
- Anh Văn
- Anika Zeller
- Anna Akhmatova
- Anna Maria Bracale Ceruti
- Anna Mitchell
- Anne Carson
- Anne Hébert
- Anne Henochowicz
- Annie Ernaux
- António Jacinto
- Antôn Nguyễn Trường Thăng
- Archimedes L.A. Patti
- Arlette Quỳnh Anh Trần
- Arnold Schwarzenegger
- Arthur Koestler
- Arty Abel
- Arvind Subramanian
- Augustina
- Aurélie Coulon
- Aurelien Breeden
- Ba Sàm
- Bá Thụ Đàm
- Bạch Cúc
- Bạch Hoàn
- Bách Mỵ
- Bách Thân
- Bạch X. Phẻ
- Bạch Xuân Phẻ
- Bakhtin
- Ban Mai
- Bàn Văn Thòn
- Ban Vận động Văn đoàn Độc lập Việt Nam
- Bảo Huân
- Bảo La
- Bảo Nhi Lê
- Bảo Ninh
- Bảo Phác
- Bão Vũ
- Barbara Demick
- Bashô
- Batrioldman
- Bauxite Việt Nam
- Bắc Đảo
- Bắc Phong
- Bằng Việt
- BB Ngô
- Bei Dao
- Benjamin Péret
- Benjamin Ramm
- Bertolt Brecht
- Bertrand Russell
- Bettina Rheims
- Bích Ngân
- Biếm họa
- Biên Cương
- Biệt Hiệu
- Bilahari Kausikan
- Billy Collins
- Bình Nguyên Lộc
- Brahma Chellaney
- Branko Milanovic
- Brett Reilly
- Brian Pascus
- Brian Wu
- Brice Pedroletti
- Brodsky
- Bryan
- Bùi An
- Bùi Bảo Trúc
- Bùi Bích Hà
- Bùi Chát
- Bùi Chí Trung
- Bùi Chí Vinh
- Bùi Công Thuấn
- Bùi Công Trực
- Bùi Đức Lại
- Bùi Giáng
- Bùi Hải Quảng
- Bùi Hoàng Tám
- Bùi Hoằng Vị
- Bùi Huệ Chi
- Bui Huy Hoi Bui
- Bùi Mai Hạnh
- Bùi Mạnh Hùng
- Bùi Mẫn Hân
- Bùi Minh Quốc
- Bùi Ngọc Tấn
- Bùi Quang Thắng
- Bùi Suối Hoa
- Bùi Thanh Hiếu
- Bùi Thanh Phương
- Bùi Thanh Tuấn
- Bùi Thụy Băng
- Bùi Tiến An
- Bùi Trân Phượng
- Bùi Trọng Hiền
- Bùi Văn Kha
- Bùi Văn Nam Sơn
- Bùi Việt Sỹ
- Bùi Vĩnh Phúc
- Bùi Xuân Bách
- Bùi Xuân Đính
- Bùi-Viết Văn Đức
- Bulgakov
- Bửu Chỉ
- C.D.
- Cái Lư Hương
- Cái Trọng Ty
- Cam Ly
- Cảnh Chánh
- Cao Bảo Vân
- Cao Bình Minh
- Cao Chi
- Cao Gia An
- Cao Hành Kiện
- Cao Huy Thuần
- Cao Kim Ánh
- Cao La
- Cao Quang Nghiệp
- Cao Tần
- Cao Thị Hồng
- Cao Thu Cúc
- Cao Việt Dũng
- Cao Xuân Hạo
- Cao Xuân Huy
- Carl Bildt
- Carl O. Schuster
- Carlos Assunção
- Carolyn Mary Kleefeld
- Cát Linh
- Cẩm Tú
- Cấn Thị Thêu
- Chan Phuong
- Chanh Tam
- Charles Bo
- Charles Bukowski
- Charles Simic
- Chau Doan
- Chân Minh
- Chân Pháp Xa
- Chân Phương
- Chân Xuân Tản Viên
- Châu Diên
- Châu Hải Đường
- Châu Hồng Thủy
- Châu Hữu Quang
- Chenn
- Chế Diễm Trâm
- Chế Lan Viên
- Chi Mai
- Chi Phương
- Chiêu Dương
- Chiêu Khiêm
- Chiharu Shiota
- Chim Hải
- Chim Trắng
- Chinh Ba
- Chính Tâm
- Chính Vĩ
- Chinua Achebe
- Chơn Không Cao Ngọc Phượng
- Christian Gampert
- Christian Welzel
- Christina Mary Hjortlund
- Christoph Giesen
- Christoph Sator
- Christopher Balding
- Christopher Goscha
- Christy Wampole
- Chu Dương
- Chu Hảo
- Chu Hoạch
- Chu Kim
- Chu Mộng Long
- Chu Quang Tiềm
- Chu Tử
- Chu Văn Lễ
- Chu Văn Sơn
- Chu Vĩnh Hải
- Chu Vương Miện
- Chu Xuân Diên
- Chung Le
- Claire Simon
- Clay Phạm
- Concepcion de Leon
- Connie Hoàng
- Cora Engelbrecht
- Costica Bradatan
- Cổ Ngư
- Cù An Hưng
- Cù Huy Hà Vũ
- Cù Mai Công
- Cù Tuấn
- Cung Minh Huân
- Cung Tích Biền
- Cung Trầm Tưởng
- D. S. Likhachev
- Da Màu
- Dạ Ngân
- Dạ Thảo Phương
- Dã Tượng
- DAD
- Dadolin Murak
- Damien Keown
- Dan Bilefsky
- Dan Slater
- Dana Gioia
- Danh ngôn
- Dani Rodrik
- Daniel Halpern
- Daniel Hautzinger
- Daron Accemoglu
- David Brown
- David Gascoyne
- David Marchese
- David Weinberger
- Ðặng Thơ Thơ
- Demetrio Paparoni
- DEUTSCHE WELLE
- Di
- Di Li
- Diêm Liên Khoa
- Diễm Thi
- Diễm Tường
- Diễn đàn Thế kỷ
- Diệp Duy Liêm
- Diệp Huy
- Ðinh Cường
- Dino Buzatti
- Dipanjan Roy Chaudhury
- Dmitri Prokofyev
- Dmitry Burago
- Dmitry Muratov
- Doãn Cẩm Liên
- Doãn Mạnh Dũng
- Doãn Mẫn
- Doãn Quốc Sỹ
- Dominique Lemieux
- Donald Inglehart
- Donna Ashworth
- Ðỗ Quang Nghĩa
- Ðỗ Quyên
- Du Tử Lê
- Dung Nguyễn
- Dũng Phan
- Dũng Trung Kqd
- Dũng Vũ
- Duy Lam
- Duy Tân
- Duy Thanh
- Duy Thông
- Duyên Anh
- Dư Hoa
- Dư Kiệt
- Dư Thị Hoàn
- Dư Thu Vũ
- Dương Đại Triều Lâm
- Dương Đình Giao
- Dương Khánh Phương
- Dương Kiền
- Dương Ngạn
- Dương Nghiễm Mậu
- Dương Ngọc Thái
- Dương Như Nguyện
- Dương Phương Vinh
- Dương Thắng
- Dương Thiệu Tước
- Dương Thu Hương
- Dương Thuấn
- Dương Tú
- Dương Tường
- Dương Văn Ba
- Dylan Suher
- Đà Văn
- Đàm Hà Phú
- Đàm Hách Thành
- Đào An Khánh
- Đào Anh Kha
- Đào Công Tiến
- Đào Duy Anh
- Đào Hiếu
- Đào Lê Na
- Đào Ngọc Chương
- Đào Nguyên
- Đào Nguyễn
- Đào Nguyên Phương Thảo
- Đào Như
- Đào Phương Liên
- Đào Quang Toản
- Đào Tấn Phần
- Đào Thái Tôn
- Đào Thị Hương
- Đào Tiến Thi
- Đào Trung Đạo
- Đào Trường Phúc
- Đào Tuấn
- Đào Tuấn Ảnh
- Đào Văn Thuỵ
- Đào Văn Tiến
- Đào Vũ Anh Hùng
- Đặng Anh Đào
- Đặng Bích Phượng
- Đặng Chương Ngạn
- Đặng Đình Cung
- Đặng Đình Mạnh
- Đặng Hà
- Đặng Hải Sơn
- Đặng Hoàng Giang
- Đặng Hồng Nam
- Đặng Hùng Võ
- Đặng Hương Giang
- Đặng Hữu
- Đặng Mai Lan
- Đặng Mậu Tựu
- Đăng Nguyên
- Đặng Phùng Quân
- Đặng Quốc Thông
- Đặng Sơn Duân
- Đặng Thái
- Đăng Thành
- Đặng Thân
- Đặng Thị Hảo
- Đặng Thơ Thơ
- Đặng Tiến
- Đặng Tiến (Thái Nguyên)
- Đặng Trung Nghĩa
- Đặng Túy
- Đặng Văn Dũng
- Đặng Văn Hùng
- Đặng Văn Ngữ
- Đặng Văn Sinh
- Đặng Vũ Vương
- Đặng Xuân Thảo
- Đặng Xuân Xuyến
- Đằng-Giao
- Điểm Thọ
- Đinh Bá Anh
- Đinh Cường
- Đinh Hoàng Thắng
- Đinh Hùng
- Đình Kính
- Đinh Linh
- Đinh Ngọc Thu
- Đinh Phương
- Đinh Phương Thảo
- Đinh Quang Anh Thái
- Đinh Thanh Huyền
- Đinh Thị Như Thúy
- Đinh Trường Chinh
- Đinh Từ Bích Thuý
- Đinh Từ Bích Thúy
- Đinh Văn Đức
- Đinh Vũ Hoàng Nguyên
- Đinh Ý Nhi
- Đinh Yên Thảo
- Đoàn Ánh Thuận
- Đoàn Bảo Châu
- Đoàn Cầm Thi
- Đoàn Công Lê Huy
- Đoàn Hồng Lê
- Đoàn Huy Giao
- Đoàn Huyền
- Đoàn Khắc Xuyên
- Đoàn Lê Giang
- Đoàn Nhã Văn
- Đoàn Thanh Liêm
- Đoan Trang
- Đoàn Tùng Nguyễn
- Đoàn Tử Huyến
- Đoàn Việt Hùng
- Đoàn Xuân Kiên
- Đỗ Anh Hoa
- Đỗ Anh Tuấn
- Đỗ Cao Bảo
- Đỗ Duy Ngọc
- Đỗ Đức
- Đỗ Đức Đông Ngàn
- Đỗ Đức Hiểu
- Đỗ Hòa
- Đỗ Hoàng Diệu
- Đỗ Hồng Ngọc
- Đỗ Hồng Nhung
- Đỗ Hữu Chí
- Đỗ Kh
- Đỗ Kh.
- Đỗ Khiêm
- Đỗ Kim Thêm
- Đỗ Lai Thuý
- Đỗ Lai Thúy
- Đỗ Lê Anh Đào
- Đỗ Mạnh Hoàng
- Đỗ Minh Tuấn
- Đỗ Nghê
- Đỗ Ngọc
- Đỗ Ngọc Thống
- Đỗ Quang Nghĩa
- Đỗ Quang Vinh
- Đỗ Quý Toàn
- Đỗ Quyên
- Đỗ Quỳnh Dao
- Đỗ Thắng Cảnh
- Đỗ Thị Thu Trà
- Đỗ Thiên Anh Tuấn
- Đỗ Trí Vương
- Đỗ Trọng Khơi
- Đỗ Trung Quân
- Đỗ Trường
- Đỗ Tuyết Khanh
- Đồng Chuông Tử
- Đông Hoài
- Đông Hồ
- Đông Kha
- Đông Ngàn Đỗ Đức
- Đông Nghi
- Đức Ban
- Đức Đàm
- Đức Flying Bay
- Đức Hoàng
- Đức Lê
- Đức Phổ
- Đức Tâm
- Đức Tiến
- E.E. Cummings
- E.M. Chernoivanenko
- Eamonn Butler
- Eckart Kleßmann
- Eduardo Galeano
- Edward Hirsch
- Elena Pucillo Truong
- Elias Canetti
- Ellen Bass
- Eloisa Amezcua
- Emiel Roothooft
- Emmanuelle Jardonnet
- Eric Weiner
- Erica Frantz
- Erik Harms
- Erik Korling
- Euan Ward
- Evgheni Dobrenko
- F.N.
- Federico García Lorca
- Feliks Kuznesov
- Filip Lech
- Flanny O’Connor
- Florence Noiville
- Florian Altenhöner
- Francis Fukuyama
- Francis Fukuyma
- Frank Dikötter
- Frank O'Hara
- Frankfurt
- Fred Hiatt
- Friedrich Dürrenmatt
- Friedrich Nietzsche
- Fritz J. Raddatz
- Gabriel García Márquez
- Gaither Stewart
- Gaiutra Bahadur
- Gary Leupp
- Gặp gỡ và trò chuyện
- Georg Bönisch
- Georg Trakl
- George Burchett
- George Orwell
- George Perreault
- George Siemens
- Gerhard Will
- Germain Droogenbroodt
- Giang Dang
- Giang Lại Đức
- Giang Nam
- Giáng Vân
- Giáp Văn Dương
- Gideon Rachman
- Giuse Lê Công Đức
- Goethe
- Gonçalo Fernandes
- Gottfried Benn
- Graham Allison
- Grigory Yudin
- Günter Kunert
- Gyảng Anh Iên
- Hà Duy Phương
- Hà Dương Tuấn
- Hà Dương Tường
- Hà Đình Nguyên
- Hạ Đình Nguyên
- Hà Huy Sơn
- Hà Hương
- Hà Lệ Minh
- Hà Ngọc Hòa
- Hạ Nguyên
- Hà Nguyên Du
- Hà Nhân
- Hà Nhật
- Hà Phạm Phú
- Hà Quang Vinh
- Hà Sĩ Phu
- Hà Thanh Vân
- Hà Thế
- Hà Thị Minh Đạo
- Hà Thúc Sinh
- Hà Thủy Nguyên
- Hà Tùng Long
- Hà Tùng Sơn
- Hà Văn Thịnh
- Hà Văn Thùy
- Hà Vũ Trọng
- Hagi Kenaan
- Hai An Vu
- Hải Hạc
- Hải Ngọc
- Hai Thanh
- Han Dang
- Hàn Giang
- Han Kang
- Hàn Vĩnh Diệp
- Hạnh Nguyên
- Hạnh Phước
- Hạnh Viên
- Hannah Beech
- Hào Thiện Nhân
- Haruki Murakami
- Hân Hương
- Heiko Buschke
- Heinrich Heine
- Henri Michaux
- Henry David Thoreau
- Henry Wadsworth Longfellow
- Heriberto Araújo
- Hermann Hesse
- Hiền Trang
- Hiệp Ikaria
- Hiệu Minh
- Hiếu Tân
- Ho Lai-Ming
- Hòa Bình Lê
- Hoa Níp
- Hoài Hương
- Hoài Nam
- Hoài Phương
- Hoài Thanh
- Hoài Việt
- Hoài Ziang Duy
- Hoan Doan
- Hoàn Nguyễn
- Hoàng Ánh
- Hoàng Anh Tuấn
- Hoàng Cát
- Hoàng Cầm
- Hoàng Chí Hiếu
- Hoàng Chính
- Hoàng Cường Long
- Hoàng Dũng
- Hoàng Dương Tuấn
- Hoàng Đăng Khoa
- Hoàng Đỗ
- Hoàng Đông
- Hoàng Đức Truật
- Hoàng Hà
- Hoàng Hải Thủy
- Hoàng Hải Vân
- Hoảng Hãn
- Hoàng Hưng
- Hoàng Khởi Phong
- Hoàng Kim Oanh
- Hoàng Lại Giang
- Hoàng Lan
- Hoàng Lan Anh
- Hoàng Lan Chi
- Hoàng Lê
- Hoàng Lệ
- Hoàng Linh
- Hoàng Long
- Hoàng Mai Ðạt
- Hoàng Mạnh Hải
- Hoàng Minh Trí
- Hoàng Minh Tường
- Hoàng Nam
- Hoàng Nga
- Hoàng Ngọc Biên
- Hoàng Ngọc Hiến
- Hoàng Ngọc Nguyên
- Hoàng Ngọc Tuấn
- Hoàng Nguyễn
- Hoàng Nguyên Vũ
- Hoàng Nhơn
- Hoàng Nhuận Cầm
- Hoàng Phong Tuấn
- Hoàng Phủ Ngọc Tường
- Hoàng Quân
- Hoàng Quốc Hải
- Hoàng Thị Hường
- Hoàng Thị Thu Thủy
- Hoàng Thu Phố
- Hoàng Thúy
- Hoàng Thuỵ Anh
- Hoàng Tiến
- Hoàng Trung Thông
- Hoàng Tuấn Công
- Hoàng Tuấn Phổ
- Hoàng Tùng
- Hoàng Tuỵ
- Hoàng Văn Sơn
- Hoàng Việt
- Hoàng Vũ Thuật
- Hoàng Xuân Phú
- Hoàng Xuân Sơn
- Hoàng Xuân Tuyền
- Hoàng Yến
- Horst Bienek
- Howard Gardner
- Hồ Anh Thái
- Hồ Bạch Thảo
- Hồ Bất Khuất
- Hồ Diệu Vân
- Hồ Dzếnh
- Hồ Đắc Vũ
- Hồ Đình Nghiêm
- Hồ Hải Thụy
- Hồ Hữu Tường
- Hồ Minh Tâm
- Hồ Ngọc Đại
- Hồ Như
- Hồ Phú Bông
- Hồ Tịnh Tình
- Hồ Trường An
- Hồ Tú Bảo
- Hội những người ủng hộ GS. Chu Hảo
- Hồng Anh
- Hồng Hoang
- Hồng Lê Thọ
- Hồng Phú
- Huệ Hương Hoàng
- Huguette Bertrand
- Huong Nguyen
- Huy Cận
- Huy Đức
- Huy Tưởng
- Huyền Thương
- Huỳnh Duy Lộc
- Huỳnh Hoa
- Huỳnh Hữu Uỷ
- Huỳnh Hữu Ủy
- Huỳnh Kim Báu
- Huỳnh Kim Quang
- Huỳnh Lê Nhật Tấn
- Huỳnh Liễu Ngạn
- Huỳnh Ngọc Chênh
- Huỳnh Như Phương
- Huỳnh Sơn Phước
- Huỳnh Tấn Mẫm
- Huỳnh Thế Du
- Huỳnh Thục Vy
- Huỳnh Trọng Khang
- Huỳnh Tuấn Anh
- Hứa Chương Nhuận
- Hương Lan
- Hường Thanh
- Hương Thủy
- Hữu Danh
- Hữu Đông
- Hữu Loan
- Hữu Mai
- Hữu Phương
- Ian Bui
- Ian Johnson
- Igor Poglazov
- Ilza Burchett
- Inrasara
- Iris Radisch
- Isabella Kwai
- Issa
- Issac Bashevis Singer
- Italo Calvino
- Iya Kiva
- J. M. Lotman
- J.B Nguyễn Hữu Vinh
- Jacques Attali
- Jacques Prévert
- Jake Johnson
- James Borton
- James Daniel Spears
- James G. Zumwalt
- James Grossman
- James Joyce
- James Poniewozik
- James Stavridis
- James WrightJuan Felipe Herrera
- Janos Kornai
- Jared Carters
- Jason Lopata
- Jason Morris-Jung
- Jay Nordlinger
- Jaya K.
- Jean Chesnaux
- Jean d'Ormesson
- Jean Piaget
- Jean Przyluski
- Jean Toomer
- Jean-Jacques Brochier
- Jean-Jacques Roth
- Jean-Louis Rocca
- Jean-Luc Chalumeau
- Jean-Marc Roberts
- Jean-Patrick Géraud
- Jean-Paul Sartre
- Jefferson Cowie
- Jeffrey Hanfover
- Jeffrey Nall
- Jessica Swoboda
- Jessie Yeung
- Jiayang Fan
- Jimmy Carter
- Joan Hua
- João Guimarães Rosa
- Joaquin Nguyễn Hòa
- John Barrow
- John Cheever
- John Freeman
- John Keane
- John McCain
- Jon Fosse
- Jonathan Dee
- Jonathan London
- Jörg Wischermann
- Jorge Amado
- Jorge Luis Borges
- Joschka Fischer
- Josée Lapointe
- Joseph Wong
- Joseph Wright
- Josh Rogin
- Joshua Rothman
- Juan Pablo Cardenal
- Juan Pablo Cardenal & Heriberto Araújo
- Julia Cagé
- Julio Cortázar
- Jun’ichiro Tanizaki
- Kahil Gibral
- Kai Hoàng
- Kale
- Kalynh Ngô
- Kamel Daoud
- Kao Phú
- Kap Seol
- Karel Appel
- Karen Tongson
- Kate Chopin
- Kazuo Shiraga
- Kenneth Nguyen
- Keorapetse Kgositsile
- Kerstin Holm
- Kều Jang
- Kha Lương Ngãi
- Khái Hưng
- Khaly Chàm
- Khang Quốc Ngọc
- Khánh
- Khánh Bình
- Khánh Duy
- Khánh Ly
- Khánh Mai
- Khanh Nguyen
- Khanh Pham
- Khánh Phương
- Khánh Trâm
- Khánh Trường
- Khét
- Khế Iêm
- Khiêm Nhu
- Khổng Đức Thiêm
- Khuất Đẩu
- Khuê Phạm
- Khuyết Thư
- Kiệm Hoàng
- Kiến Văn
- Kiệt Anh Hùng
- Kiệt Tấn
- Kiều Duy Vĩnh
- Kiều Loan
- Kiều Mai Sơn
- Kiều Maily
- Kiều Phong
- Kiều Thị An Giang
- Kim Ân
- Kim Chi
- Kim Dung
- Kim Hạnh
- Kim Thúy
- Kim Trần
- Kinh Bắc
- Kính Hòa
- Klaus Wiegerefe
- Kúm
- Kurt-Martin Mayer
- Kỳ Duyên
- Kyoko Numano
- L. N. Tolstoy
- L. V. H.
- La Khắc Hoà
- La Khắc Hòa
- Lã Nguyên
- Lại Nguyên Ân
- Lam Điền
- Lam Ngọc
- Lam Thái Hòa
- Lan Nguyên
- Lang Anh
- Langston Hughes
- LAP
- Larry Diamond
- Lars Vargö
- Laura Cappelle
- Laurent Sagalovitsch
- Lawrence Ferlinghetti
- Lâm Chương
- Lâm Duyên
- Lâm Hạnh
- Lâm Lê
- Lâm Ngân Mai
- Lâm Quang Mỹ
- Lâm Thị Mỹ Dạ
- Leon Trotsky
- Leonard Cohen
- Lê An Thế
- Lê Anh Hoài
- Lê Anh Hùng
- Lê Ân
- Lê Bá Đảng
- Lê Bích Vượng
- Lê Chiều Giang
- Lê Công Định
- Lê Công Giàu
- Lê Công Tư
- Lê Ðình Nhất Lang
- Lê Dũng
- Lê Duy Nam
- Lê Đạt
- Lê Đăng Doanh
- Lê Đình Cai
- Lê Đình Khẩn
- Lê Đình Thắng
- Lê Đỗ Huy
- Lê Đức Dục
- Lê Đức Thôn
- Lê Giang Trần
- Lê Hải
- Lệ Hằng
- Lê Hiệp
- Lê Hoài Nguyên
- Lê Hoàng Diễm Trang
- Lê Hoàng Lân
- Lê Học Lãnh Vân
- Lê Hồ Quang
- Lê Hồng Hà
- Lê Hồng Hiệp
- Lê Hồng Lâm
- Lê Hùng
- Lê Hùng Vọng
- Lê Huyền Ái Mỹ
- Lê Huỳnh Lâm
- Lê Hữu
- Lê Hữu Khoá
- Lê Hữu Khóa
- Lê Hữu Nam
- Lê Kế Lâm
- Lê Khải
- Lê Kim Duy
- Lê Ký Thương
- Lê Lạc Giao
- Lê Luân
- Lê Mã Lương
- Lê Mai
- Lê Mai Lĩnh
- Lê Mạnh Chiến
- Lê Mạnh Đức
- Lê Minh Chánh
- Lê Minh Hà
- Lê Minh Hiền
- Lê Minh Khuê
- Lê Minh Phong
- Lê Ngân Hằng
- Lê Ngọc Luân
- Lê Ngọc Sơn
- Lê Nguyễn
- Lê Nguyễn Duy Hậu
- Lê Nguyễn Hương Trà
- Lê Nguyên Long
- Lê Nguyên Vỹ
- Lê Như Bình
- Lê Oa Đằng
- Lê Phan
- Lê Phú Khải
- Lê Quang
- Lê Quang Đức
- Lê Quảng Hà
- Lê Quang Hợp
- Lê Quang Thành
- Lê Quân
- Lê Quốc Anh
- Lê Quỳnh
- Lê Quỳnh Mai
- Lê Sa Long
- Lê Si Na
- Lê Sơn
- Lê Tất Đạt
- Lê Tất Điều
- Lê Thanh Dũng
- Lê Thanh Hải
- Lê Thanh Phong
- Lê Thanh Trường
- Lê Thân
- lê thi diem thuý
- Lê Thị Hồng Minh
- Lê Thị Huệ
- Lê Thị Hường
- Lê Thị Oanh
- Lê Thị Thấm Vân
- Lê Thiết Cương
- Lê Thiếu Nhơn
- Lê Thọ Bình
- Lê Thời Tân
- Lê Thời Thôi
- Lê Thu Hiền
- Lê Thúy Bảo Liên
- Lê Tiên Long
- Lê Trí Tuệ
- Lê Trinh
- Lê Trọng Nghĩa
- Lê Trọng Nguyễn
- Lê Trung Tĩnh
- Lê Trường Thanh
- Lê Tuấn Huy
- Lê Tuyết Hạnh
- Lê Văn Bỉnh
- Lê Văn Hảo
- Lê Văn Hiếu
- Lê Văn Hòa
- Lê Văn Luân
- Lê Văn Sơn
- Lê Văn Trung
- Lê Văn Tùng
- Lê Vĩnh Tài
- Lê Vĩnh Triển
- Lê Vũ Trường Giang
- Lê Xuân Khoa
- Lê Xuyên
- Li Edelkoort
- Li Zhongqin
- Liêu Diệc Vũ
- Liêu Thái
- Liễu Trương
- Linh Nguyên
- Linh Văn
- Linh Vân
- Linh-Chân Brown
- LKH
- Lorca
- Louis Aragon
- Louise Glück
- Lộc Vàng
- Luân Hoán
- Ludwig von Mises
- Luke Hunt
- Luke Turner
- Lữ Kiều
- Lữ Quỳnh
- Lương Đào
- Lương Thiệu Quân
- Lương Thư Trung
- Lưu Á Châu
- Lưu Bình Nhưỡng
- Lưu Diệu Vân
- Lưu Đức Trung
- Lưu Hà
- Lưu Hiểu Ba
- Lưu Khánh Thơ
- Lưu Mê Lan
- Lưu Minh Hải
- Lưu Na
- Lưu Nhi Dũ
- Lưu Quang Vũ
- Lưu Thuỷ Hương
- Lưu Thủy Hương
- Lưu Trọng Văn
- Lưu Uyên Khôi
- Lý Đợi
- Ly Hoàng Ly
- Lý Ngang
- Ly Phạm
- Lý Quang Hoàn
- Lý Thanh
- Lý Tiến Dũng
- Lý Toàn Thắng
- Lý Trực Dũng
- Lý Xuân Hải
- Lydia Davis
- Lynh Bacardi
- LysP
- M. Gorky
- M.L. Gasparov
- Mạc Phong Tuyền
- Mạc Văn Trang
- Mạc Việt Hồng
- Mạch Nha
- Mạch Quang Thắng
- Madeleine Riffaud
- Mai An Nguyễn Anh Tuấn
- Mai Anh Tuấn
- Mai Bá Ấn
- Mai Bá Kiếm
- Mai Chanh
- Mai Hiền
- Mai Khôi
- Mai Kim Ngọc
- Mai Nhật
- Mai Ninh
- Mai Quốc Ấn
- Mai Quỳnh
- Mai Quỳnh Nam
- Mai Sơn
- Mai Thái Lĩnh
- Mai Thanh Sơn
- Mai Thảo
- Mai Tú Ân
- Mai Văn Hoan
- Mai Văn Phấn
- Mai Văn Tính
- Maki Starfield
- Mamleev
- Mạnh Kim
- Marc Andrus
- Marcel Reich-Ranicki
- Marci Shore
- Marco Ferrarese
- Margarita Lyutova
- Maria Donovan
- Maria Ressa
- Mario Vargas Llosa
- Marion Hennebert
- Mark B. Hamilton
- Mark Binelli
- Mark Frankland
- Mark Osaki
- Mark Strand
- Marta Hillers
- Martin Jankowski
- Martin Kulldorff
- Marty Robbins
- Mary Morose
- Mary Walsh
- Mathias Mayer
- Matthew Clayfield
- Matthew Crawford
- Maurice Blanchot
- Maximilian Steinbeis
- May
- Maya Angelou
- Mặc Đỗ
- Mặc Lâm
- Mân Côi
- McAmmond Nguyễn Thị Tư
- Media Văn Việt
- Michael Burawoy
- Michael Scammell
- Miêng
- Mike Ives
- Mikhail Shishkin
- Mikhail Viktorovich Zygar
- Milan Kundera
- Mimmi Diệu Hường Bergström
- MInh Anh
- Minh Huệ
- Minh Hùng
- Minh Luật
- Minh Quang – Lê Chiên
- Minh Quang Ho
- Minh Tâm
- Minh Thùy
- Minh Thư
- Minh Toàn
- Minh Tuấn
- Monica Berlin
- Mỹ Hằng
- Mỹ Lan
- N. S. Khrushchev
- Nam Dao
- Nam Dao Nguyễn Mạnh Hùng
- Nam Đan
- Nam Đông
- Nam Nguyên
- Nam Sơn
- Naowarat Pongpaiboon
- Natalia lacovelli
- Nataliya Zhynkina
- Natsume Sōseki
- Nay Aung
- ng. anhanh
- Ng.Uyển Nicole Dương
- Ngải Vị VỊ
- Ngân Xuyên
- Nghệ thuật
- Nghiêm Lương Thành
- Nghiêm Phương Mai
- Nghiêm Xuân Hồng
- Nghiên Cứu Phê Bình
- Ngo Thu
- Ngọc Anh
- Ngọc Duy Phan
- Ngoc Hien Bui
- Ngọc Linh
- Ngô Anh Tuấn
- Ngô Bảo Châu
- Ngô Đình Thẩm
- Ngô Đồng
- Ngô Hương Giang
- Ngô Khắc Tài
- Ngộ Không Phí Ngọc Hùng
- Ngô Liêm Khoan
- Ngô Minh
- Ngô Minh Khôi
- Ngô Ngọc Loan
- Ngô Ngọc Trai
- Ngô Nguyên Dũng
- Ngô Nhật Đăng
- Ngô Quốc Phương
- Ngô Quốc Thịnh
- Ngô Thế Vinh
- Ngô Thị Kim Cúc
- Ngô Thị Thanh Lịch
- Ngô Tùng Phong
- Ngô Tự Lập
- Ngô Văn
- Ngô Văn Giá
- Ngô Viết Nam Sơn
- Ngô Viết Trọng
- Ngô Vĩnh Long
- Ngô Xuân Hội
- Ngô Xuân Phúc
- Ngô Xuân Thảo
- Ngu Yên
- Nguyen Duc Thanh
- Nguyễn Hải Hoành
- Nguyễn Anh Dũng
- Nguyễn Anh Tuấn
- Nguyễn Anh Tuấn - đạo diễn
- Nguyễn Bá Chung
- Nguyễn Bách Việt
- Nguyễn Bảo Chân
- Nguyễn Bắc Sơn
- Nguyên Bình
- Nguyên Cầm
- Nguyên Cẩn
- Nguyên Chánh
- Nguyễn Chí Hoan
- Nguyễn Chí Thuật
- Nguyễn Chí Trung
- Nguyễn Chí Tuyến
- Nguyễn Chinh Trung
- Nguyễn Cung Thông
- Nguyễn Cường
- Nguyễn Danh Bằng
- Nguyễn Danh Huế
- Nguyễn Danh Lam
- Nguyễn Ðăng Thường
- Nguyễn Duy
- Nguyễn Dương Quang
- Nguyễn Đạt
- Nguyễn Đắc Kiên
- Nguyễn Đắc Xuân
- Nguyễn Đăng Điệp
- Nguyễn Đăng Hưng
- Nguyễn Đăng Khoa
- Nguyễn Đăng Mạnh
- Nguyễn Đăng Na
- Nguyễn Đăng Quang
- Nguyễn Đăng Thường
- Nguyễn Đình Ấm
- Nguyễn Đình Bin
- Nguyễn Đình Bổn
- Nguyễn Đình Chú
- Nguyễn Đình Cống
- Nguyễn Đình Đăng
- Nguyễn Đình Huỳnh
- Nguyễn Đình Thắng
- Nguyễn Đình Thi
- Nguyễn Đình Toàn
- Nguyễn Đổng Chi
- Nguyễn Đông Thức
- Nguyễn Đức
- Nguyễn Đức Dương
- Nguyễn Đức Hiệp
- Nguyễn Đức Mậu
- Nguyễn Đức Sơn
- Nguyễn Đức Thắng
- Nguyễn Đức Tiến
- Nguyễn Đức Tùng
- Nguyễn Đức Tường
- Nguyễn Gia Trí
- Nguyên Giác
- Nguyên Giác Phan Tấn Hải
- Nguyễn Hà Luân
- Nguyễn Hải Hoành
- Nguyễn Hải Yến
- Nguyễn Hàn Chung
- Nguyễn Hiến Lê
- Nguyễn Hoa Lư
- Nguyễn Hoài Nam
- Nguyễn Hoài Văn
- Nguyễn Hoài Vân
- Nguyễn Hoàn
- Nguyễn Hoàn Nguyên
- Nguyễn Hoàng Ánh
- Nguyễn Hoàng Anh Thư
- Nguyễn Hoàng Diệu Thủy
- Nguyễn Hoàng Diệu Thúy
- Nguyễn Hoàng Giao
- Nguyễn Hoàng Linh
- Nguyễn Hoàng Trung
- Nguyễn Hoàng Văn
- Nguyễn Hồng Anh
- Nguyễn Hồng Giao
- Nguyễn Hồng Hưng
- Nguyễn Hồng Lam
- Nguyễn Hồng Nhung
- Nguyễn Hồng Thục
- Nguyễn Huệ Chi
- Nguyễn Hùng
- Nguyễn Huy Hoàng
- Nguyễn Huy Thiệp
- Nguyễn Huy Vũ
- Nguyên Hưng
- Nguyễn Hưng Quốc
- Nguyễn Hương
- Nguyễn Hữu Đễ
- Nguyễn Hữu Hồng Minh
- Nguyễn Hữu Liêm
- Nguyễn Hữu Nhật
- Nguyễn Hữu Sơn
- Nguyễn Hữu Thiết
- Nguyễn Hữu Việt Hưng
- Nguyễn Hữu Vinh
- Nguyễn kc Hậu
- Nguyễn Khải
- Nguyễn Khánh Duy
- Nguyễn Khánh Trường
- Nguyễn Khắc An
- Nguyễn Khắc Bình
- Nguyễn Khắc Mai
- Nguyễn Khắc Phê
- Nguyễn Khắc Phi
- Nguyễn Khắc Phục
- Nguyễn Khiêm
- Nguyễn Khôi
- Nguyễn Kiến Phước
- Nguyễn Kiều Dung
- Nguyễn Kiều Hưng
- Nguyên Lạc
- Nguyễn Lãm Thắng
- Nguyễn Lan Phương
- Nguyễn Lân Bình
- Nguyễn Lân Thắng
- Nguyễn Lê Hồng Hưng
- Nguyễn Lệ Uyên
- Nguyễn Linh Giang
- Nguyễn Linh Quang
- Nguyễn Lộ Trạch
- Nguyễn Luận
- Nguyễn Lương Hải Khôi
- Nguyễn Lương Ngọc
- Nguyễn Lương Vỵ
- Nguyễn Mai
- Nguyễn Man Nhiên
- Nguyễn Mạnh An Dân
- Nguyễn Mạnh Côn
- Nguyễn Mạnh Đẩu
- Nguyễn Mạnh Tiến
- Nguyễn Manh Trinh
- Nguyễn Mạnh Trinh
- Nguyễn Mạnh Tuấn
- Nguyễn Mạnh Tường
- Nguyễn Minh Anh
- Nguyễn Minh Hòa
- Nguyễn Minh Kính
- Nguyễn Minh Nhị
- Nguyễn Minh Nhựt
- Nguyễn Minh Thuyết
- Nguyễn Mộng Giác
- Nguyên Ngọc
- Nguyễn Ngọc Chu
- Nguyễn Ngọc Giao
- Nguyễn Ngọc Hoa
- Nguyễn Ngọc Lanh
- Nguyễn Ngọc Liễm
- Nguyễn Ngọc Lung
- Nguyễn Ngọc Tâm
- Nguyễn Ngọc Thiện
- Nguyễn Ngọc Tú Anh
- Nguyễn Ngọc Tư
- Nguyên Nguyên
- Nguyễn Nguyên Bình
- Nguyễn Nhật Tín
- Nguyên Nhi
- Nguyễn Như Huy
- Nguyễn Phạm Hùng
- Nguyễn Phú Yên
- Nguyễn Phúc Vĩnh Ba
- Nguyễn Phượng
- Nguyễn Phương Đình
- Nguyễn Phương Mai
- Nguyễn Phương Mạnh
- Nguyễn Quang
- Nguyễn Quang A
- Nguyễn Quang Bình
- Nguyễn Quang Duy
- Nguyễn Quang Dy
- Nguyễn Quang Đồng
- Nguyễn Quang Hồng
- Nguyễn Quang Hưng
- Nguyễn Quang Lập
- Nguyễn Quang Thạch
- Nguyễn Quang Thân
- Nguyễn Quang Thiều
- Nguyễn Quang VInh
- Nguyễn Quân
- Nguyễn Quốc Lâm
- Nguyễn Quốc Thái
- Nguyễn Quốc Toàn
- Nguyễn Quốc Trụ
- Nguyễn Quốc Tuấn
- Nguyên Sa
- Nguyễn Sĩ Dũng
- Nguyễn Sơn Lâm
- Nguyễn Sỹ Phương
- Nguyễn Sỹ Tế
- Nguyễn Tà Cúc
- Nguyễn Tài Cẩn
- Nguyễn Tấn Cứ
- Nguyễn Tất Nhiên
- Nguyễn Thạch Giang
- Nguyễn Thái Hòa
- Nguyễn Thái Hợp
- Nguyễn Thái Sơn
- Nguyễn Thái Tuấn
- Nguyễn Thanh Bình
- Nguyễn Thanh Châu
- Nguyễn Thanh Giang
- Nguyễn Thanh Hiện
- Nguyễn Thanh Hùng
- Nguyễn Thanh Huy
- Nguyễn Thanh Huyền
- Nguyễn Thanh Mỹ
- Nguyễn Thành Nam
- Nguyễn Thanh Nghị
- Nguyễn Thanh Nguyệt
- Nguyễn Thành Phong
- Nguyễn Thanh Sơn
- Nguyễn Thành Sơn
- Nguyễn Thanh Tâm
- Nguyễn Thành Thi
- Nguyễn Thanh Tuyền
- Nguyễn Thanh Văn
- Nguyễn Thanh Việt
- Nguyễn Thế Hùng
- Nguyễn Thế Thanh
- Nguyễn Thị Bích Hậu
- Nguyễn Thị Bích Ngà
- Nguyễn Thị Bình
- Nguyễn thị Cỏ May
- Nguyễn Thị Dư Khánh
- Nguyễn Thị Hải
- Nguyễn Thị Hậu
- Nguyễn Thị Hiền
- Nguyễn Thị Hoàng
- Nguyễn Thị Hoàng Bắc
- Nguyễn Thị Khánh Minh
- Nguyễn Thị Khánh Trâm
- Nguyễn Thị Kim Chi
- Nguyễn Thị Kim Phụng
- Nguyễn Thị Minh Ngọc
- Nguyễn Thị Minh Thương
- Nguyễn Thị Ngọc Hải
- Nguyễn Thị Ngọc Nhung
- Nguyễn Thị Oanh
- Nguyễn Thị Phước
- Nguyễn Thị Thanh Bình
- Nguyễn Thị Thanh Hải
- Nguyễn Thị Thanh Lưu
- Nguyễn Thị Thanh Xuân
- Nguyễn Thị Thanh Yến
- Nguyễn Thị Thảo An
- Nguyễn Thị Thúy Hạnh
- Nguyễn Thị Thùy Linh
- Nguyễn Thị Thụy Vũ
- Nguyễn Thị Thuyền
- Nguyễn Thị Tịnh Thy
- Nguyễn Thị Từ Huy
- Nguyễn Thị Vinh
- Nguyễn Thiện Tống
- Nguyễn Thiện Tơ
- Nguyễn Thói Đời
- Nguyễn Thông
- Nguyễn Thu Quỳnh
- Nguyễn Thu Trang
- Nguyễn Thùy Dương
- Nguyễn Thúy Hạnh
- Nguyễn Thụy Long
- Nguyễn Thuỵ Phương
- Nguyễn Thùy Song Thanh
- Nguyễn Thỵ
- Nguyễn Thy Anh
- Nguyễn Tiến Dũng
- Nguyễn Tiến Lập
- Nguyễn Tiến Trung
- Nguyễn Tiến Văn
- Nguyễn Trần Bạt
- Nguyễn Tri Phương Đông
- Nguyễn Triệu Nam
- Nguyễn Trọng Bình
- Nguyễn Trọng Chức
- Nguyễn Trọng Huân
- Nguyễn Trọng Khôi
- Nguyễn Trọng Tạo
- Nguyễn Trung
- Nguyễn Trung Bảo
- Nguyễn Trung Dân
- Nguyễn Trung Hiếu
- Nguyễn Trung Kiên
- Nguyễn Trung Thuần
- Nguyễn Trường Giang
- Nguyễn Trường Huy
- Nguyễn Trường Uy
- Nguyễn Tuấn
- Nguyễn Tuấn Anh
- Nguyễn Tuấn Khoa
- Nguyễn Tùng
- Nguyễn Tùng Linh
- Nguyễn Tuyết Lan
- Nguyễn Tuyết Lộc
- Nguyễn Tư Nghiêm
- Nguyễn Tử Siêm
- Nguyễn Tường Bách
- Nguyễn Tường Thiết
- Nguyễn Tường Thụy
- Nguyễn Ước
- Nguyễn Vạn Phú
- Nguyễn Văn
- Nguyễn Văn Ba
- Nguyễn Văn Chính
- Nguyễn Văn Ðậu
- Nguyễn Văn Dũng
- Nguyễn Văn Đài
- Nguyễn Văn Gia
- Nguyễn Văn Hạnh
- Nguyễn Văn Hiệp
- Nguyễn Văn Hòa
- Nguyễn Văn Hùng
- Nguyễn Văn Huyên
- Nguyễn Văn Lợi
- Nguyễn Văn Lục
- Nguyễn Văn Miếng
- Nguyễn Văn Nghệ
- Nguyễn Văn Nho
- Nguyễn Văn Phong
- Nguyễn Văn Phú
- Nguyễn Văn Phước
- Nguyễn Văn Sâm
- Nguyễn Văn Sơn
- Nguyễn Văn Tao
- Nguyễn Văn Thiệu
- Nguyễn Văn Thọ
- Nguyễn Văn Trọng
- Nguyễn Văn Trung
- Nguyễn Văn Tuấn
- Nguyễn Văn Vĩnh
- Nguyễn Văn Xuân
- Nguyễn Vi Khải
- Nguyễn Vi Yên
- Nguyễn Viện
- Nguyễn Việt Anh
- Nguyễn Việt Chiến
- Nguyễn Viết Lãm
- Nguyễn Vĩnh Nguyên
- Nguyễn Vũ Hiệp
- Nguyễn Vũ Tiềm
- Nguyễn Vỹ
- Nguyễn Vy Khanh
- Nguyễn Xuân Diện
- Nguyễn Xuân Hằng
- Nguyễn Xuân Hoàng
- Nguyễn Xuân Hưng
- Nguyễn Xuân Khánh
- Nguyễn Xuân Khoát
- Nguyễn Xuân Nghĩa
- Nguyễn Xuân Nha
- Nguyễn Xuân Quang
- Nguyễn Xuân Thiệp
- Nguyễn Xuân Thọ
- Nguyễn Xuân Tiệp
- Nguyễn Xuân Tường Vy
- Nguyễn Xuân Xanh
- Nguyễn Ý Thuần
- Nguyên Yên
- Nguyễn-Chương Mt
- Nguyễn-hòa-Trước
- Nguyệt Chu
- Nguyệt Quỳnh
- Nguyệt Vi
- Ngự Thuyết
- Người Buôn Gió
- Ngyễn Trung Bảo
- Nh. Tay Ngàn
- Nhã
- Nhã Ca
- Nhã Duy
- Nhã Thuyên
- Nhan Do Thanh
- Nhân Hồng
- Nhật Chiêu
- Nhật Lệ
- Nhất Linh
- Nhật Tiến
- Nhật Tuấn
- Nhất Uyên
- Nhị Linh
- Nhị Ngã
- Nhóm Vì một Hà Nội xanh
- Như Huy
- Như Không
- Như Quỳnh
- Như Quỳnh de Prelle
- Như Ý
- Nhược Thủy
- Niall Ferguson
- Nick Hilden
- Nicolas Casey
- Nikulin
- Nina McPherson
- Ninh Dương
- Ninh Kiều
- Nobert Hummelt
- Nông Hồng Diệu
- NP Phan
- Obama
- Ocean Vương
- Octavio Paz
- Ogden Nash
- Oksana Zabuzhko
- Oleg Kashin
- Ondrej Slowik
- onggiaolang
- Orlando Figes
- Orwell
- Oscar Salemink
- Oscar Wilde
- Pablo Neruda
- Pablo Picasso
- Palmer
- Patrick Frater
- Patrick Lodge
- Paul Auster
- Paul Celan
- Paul Éluard
- Paul Hoover
- Paul Mendez
- Paul Mozur
- Paul Theroux
- Paul-François Paoli
- Paulus Lê Sơn
- Pavel Basinsky
- Pavlo Vyshebaba
- Paweł Kubiak
- Pawel Kuczynski
- Paweł Łepkowski
- Percy Mabandu
- Pervez Hoodbhoy
- Peter B. Zinoman
- Peter Hansen
- Peter Harvey
- Peter Kleiner
- Peter Singer
- Phạm Anh Tuấn
- Phạm Biểu Tâm
- Phạm Cao Hoàng
- Phạm Châu
- Phạm Chí Dũng
- Phạm Chi Lan
- Phạm Chu Sa
- Phạm Công Luận
- Phạm Công Thiện
- Phạm Công Út
- Phạm Duy
- Phạm Duy Nghĩa
- Phạm Đình Trọng
- Phạm Đình Vy
- Phạm Đoan Trang
- Phạm Hải Anh
- Phạm Hải Âu
- Phạm Hiền Mây
- Phạm Hoàng Quân
- Phạm Hồng Sơn
- Phạm Hùng Việt
- Phạm Huy Thông
- Phạm Khiêm Ích
- Phạm Kiều Tùng
- Phạm Kỳ Đăng
- Phạm Lệ Quyên
- Phạm Lê Vương Các
- Phạm Linh
- Phạm Lưu Vũ
- Phạm Minh Hoàng
- Phạm Minh Ngọc
- Phạm Minh Quân
- Phạm Minh Trung
- Phạm Ngọc Lư
- Phạm Ngọc Thái
- Phạm Ngọc Tiến
- Phạm Nguyên Trường
- Phạm Ngữ
- Phạm Phan Long
- Phạm Phú Cường
- Phạm Phú Hải
- Phạm Phú Minh
- Phạm Phú Phong
- Phạm Phú Thứ
- Phạm Phú Viết
- Phạm Phúc Thịnh
- Phạm Phương
- Phạm Quang Ái
- Phạm Quang Long
- Phạm Quang Trung
- Phạm Quang Tuấn
- Phạm Sỹ Sáu
- Phạm Tăng
- Phạm Thành
- Phạm Thành Hưng
- Phạm Thanh Nghiên
- Phạm Thảo Nguyên
- Phạm Thế Cường
- Phạm Thị
- Phạm Thị Anh Nga
- Phạm Thị Hoài
- Phạm Thị Kiều Ly
- Phạm Thị Ngọc
- Phạm Thị Phương
- Phạm Thiên Ân
- Phạm Thiên Thư
- Phạm Tín An Ninh
- Phạm Toàn
- Phạm Trần
- Phạm Trọng Chánh
- Phạm Trung Nghĩa
- Phạm Tuấn
- Phạm Tư Thanh Thiện
- Phạm Tường Vân
- Phạm Văn
- Phạm Văn Khoái
- Phạm Văn Quang
- Phạm Văn Song
- Phạm Văn Tình
- Phạm Văn Vũ
- Pham Viem Phuong
- Phạm Viêm Phương
- Phạm Viết Đào
- Phạm Việt Hưng
- Phạm Vũ Lửa Hạ
- Phạm Xuân Đài
- Phạm Xuân Hùng
- Phạm Xuân Nguyên
- Phạm Xuân Trường
- Phan An Sa
- Phan Ba
- Phan Bội Châu
- Phan Cẩm Thượng
- Phan Châu Thành
- Phan Cự Đệ
- Phan Đạo
- Phan Đắc Lữ
- Phan Đình Diệu
- Phan Độc Lập
- Phan Hải-Đăng
- Phan Hồng Giang
- Phan Huy Dũng
- Phan Huy Đường
- Phan Huy Lê
- Phan Huyền Thư
- Phan Kế Toại
- Phan Khôi
- Phan Lặng Yên
- Phan Mạnh Quỳnh
- Phan Nam Sinh
- Phan Ngọc
- Phan Nguyên
- Phan Nhật Nam
- Phan Nhiên Hạo
- Phan Ni Tấn
- Phan Phương Đạt
- Phan Quang
- Phan Tấn Hải
- Phan Tấn Uẩn
- Phan Thanh Bình
- Phan Thắng
- Phan Thế Hải
- Phan Thị Hà Dương
- Phan Thị Kim Phúc
- Phan Thị Trọng Tuyển
- Phan Thị Vàng Anh
- Phan Thu Vân
- Phan Thúy Hà
- Phan Trang Hy
- Phan Trí Đỉnh
- Phan Trọng Hoàng Linh
- Phan Văn Giưỡng
- Phan Văn Song
- Phan Văn Thắng
- Phan Vũ
- Phan Xine
- Phan Xuân Sinh
- Phannguyên Psg
- Phanxipăng
- Phaolô VI
- Pháp Hoan
- Pháp Vân
- Phapxa Chan
- Phát biểu nhận giải Văn Việt
- Phil Caputo
- Philip Larkin
- Philip Roth
- Phong Linh
- Phong Nguyen
- Phong Quang
- Phố Văn
- Phú Quang
- Phù Sa
- Phúc Lai GB
- Phúc Tiến
- Phunchok Stobdan
- Phùng Anh Kiệt
- Phùng Hi
- Phùng Hoài Ngọc
- Phùng Học Vinh
- Phùng Ngọc Kiên
- Phùng Nguyễn
- Phùng Quán
- Phùng Thành Chủng
- Phùng Thị Hạ Nguyên
- Phùng Thị Như Hà
- Phuong Ta
- Phương Hương
- Phương Phương
- Phương Thảo
- Phương Thuý
- Phương Uy
- Pierre Darriulat
- Pierre Lemieux
- Prashanth Parameswaran
- Qladimir Pyljow
- Quách Hạo Nhiên
- Quách Tấn
- Quách Thoại
- Quảng Diệu Trần Bảo Toàn
- Quang Dũng
- Quang Đức
- Quang Minh
- Quang Phan
- Quảng Tánh Trần Cầm
- Quậy Nguyễn
- Quế Hương
- Quốc Dũng
- Quốc Phương
- Quốc Toản
- Quyên Di
- Quyên Hoàng
- Quỳnh Iris de Prelle
- Quỳnh Vi
- Rabindranath Tagore
- Rainer Maria Rilke
- Ralph Chaplin
- Rebecca Mead
- Rebecca Solnit
- Reiner Traub
- Remo Verdickt
- Riccardo Gazzaniga
- Richard C. Paddock
- Richard Millet
- Richard Serra
- Robert Desnos
- Robert McCrump
- Roger Vu
- Roland Barthes
- Romain Rolland
- Ronald F. Inglehart
- Ruben David Gonzalez Gallego
- Russell Edson
- Ruth Ingram
- Ryszard Legutko
- Salman Rushdie
- Salvatore Babones
- Sam Dresser
- Sạn chữ
- Sandra Kerschbaumer
- Sara Teasdale
- Sarah Pulliam Bailey
- Sarah Thornton
- Sáu Nghệ
- Sergio Bitar
- Shakespeare
- Shannon Van Sant
- Sheikha A
- Sheila Fischman
- Sheila Ngoc Pham
- Sheri Berman
- Shigeeda Yutaka
- Shirin Ebadi
- Shukshin
- Simon Johnson
- Sire Apm Lukwesa
- Slavoj Žižek
- Sohaniim
- Son Kieu Mai
- Song Chi
- Song Hà
- Song Nguyễn
- Song Phạm
- Song Phan
- Song Thao
- Số đặc biệt
- Sơn Ca
- Sơn Hoàng Liên
- Sơn Kiều Mai
- Sơn Nam
- Stefano Harney
- Stephan Koester
- Stephen B. Young
- Steve Earle
- Susan Sontag
- Suzuki Katsuhiko
- Sương Nguyệt Minh
- Sương Quỳnh
- Svetlana Alexievich
- Svetlana Alexievitch
- Svetlana Alexiévitch
- Sylvia Plath
- T. Đ.
- T.Vấn
- Tạ Anh Thư
- Tạ Chí Đại Trường
- Tạ Duy Anh
- Tạ Tỵ
- Tạ Văn Tài
- Tạ Văn Thông
- Tạ Xuân Hải
- Tadeusz Rósewicz
- Tam Ích
- Tamarchenko
- Tàn Tuyết
- Tanaami Keiichi
- Taras Shevchenko
- Tarik Khaldi
- Tăng Quang
- Tâm An
- Tâm Chánh
- Tâm Don
- Tâm Thường Định
- Tâm Việt
- Tấn An
- Teolinda Gersão
- Teresa Mỹ Chúc
- Thạch Đạt Lang
- Thạch Quỳ
- Thạch Thảo
- Thái Bá Tân
- Thái Bá Vân
- Thái Bảo
- Thái Hà
- Thái Hạo
- Thái Kế Toại
- Thái Kim Lan
- Thái Ngọc San
- Thái Sinh
- Thái Thanh
- Thái Thăng Long
- Thái Tuấn
- Thái Văn
- Thái Văn Đào
- Thái Vũ
- Thạnh Đà
- Thanh Hằng - Anh Khoa
- Thành Lộc
- Thanh Nam
- Thanh Ngọc
- Thanh Phương
- Thanh Tâm Tuyền
- Thanh Thảo
- Thanh Thuỷ
- Thanh Trúc
- Thanh Tùng
- Thanh Xuân
- Thanhhà Lại
- Thảo Dân
- Thao Dinh
- Thảo luận
- Thảo Nguyên
- Thảo Trường
- Thảo Vy
- Thẩm Đống
- Thận Nhiên
- Thân Trọng Mẫn
- Thân Trọng Sơn
- Thế Dũng
- Thế Giang
- Thế Quân
- THẾ THANH
- Thế Uyên
- Thi Hoàng
- Thi Nguyên
- Thi sỹ ỦA
- Thi Vũ
- Thích Nhất Hạnh
- Thích Nữ Chân Không
- Thích Phước An
- Thierry Leclère
- Thierry Lentz
- Thiên Di
- Thiên Điểu
- Thiền Lâm
- Thiền Nguyễn
- Thiên Thai
- Thiện Tùng
- Thiện Ý
- Thiết Thạch
- Thiếu Khanh
- Thiều Mai Lâm
- Tho Nguyen
- Thomas A. Bass
- Thomas Bo Pedersen
- Thomas Mahler
- Thomas S. Mullaney
- Thông Đặng
- Thơ
- Thu Phong
- Thu Vàng
- Thuận
- Thuần Ngô
- Thuận Paris
- Thuận Thiên
- Thục Quyên
- Thụy An
- Thùy Dung
- Thụy Khuê
- Thùy Linh
- Thụy My
- Thủy Tiên
- Thư Bạn Đọc
- Thường Quán
- Thy An
- Tịch Ru
- Tiet Hung Thai
- Tiêu Dao Bảo Cự
- Tiêu Kiện Sinh
- Tiểu Tử
- Tillman Miller
- Timothy Brennan
- Timothy Garton Ash
- Timothy Snyder
- Tina Hà Giang
- Tomas Tranströmer
- Tô Đăng Khoa
- Tô Hải
- Tô Hoàng
- Tố Hữu
- Tô Lan Hương
- Tô Ngọc Vân
- Tô Thẩm Huy
- Tô Thùy Yên
- Tô Văn Trường
- Tôi Đây
- Tôn Thất Thông
- Tống Văn Công
- Trà Đóa
- Trà Nhiên
- Tracy K. Smith
- Tran Dinh Dung
- Tran Nam Dung
- Trang Châu
- Trang Hạ
- Trang Thanh
- Trang Thế Hy
- Trangđài Glassey Trầnguyễn
- Trangđài Glasssey-Trầnguyễn
- Trao đổi
- Trầm Tử Thiêng
- Trần Anh Hùng
- Trần Bá Đại Dương
- Trần Bang
- Trần Bình Nam
- Trần C. Trí
- Trần Cao Lĩnh
- Trần Cao Tường
- Trần Công Tâm
- Trần Công Tín
- Trần Dạ Từ
- Trần Dần
- Trần Doãn Nho
- Trần Dũng Thanh Huy
- Trần Duy
- Trần Duy Phiên
- Trần Duy Trung
- Trần Đăng Khoa
- Trần Đăng Tuấn
- Trần Đĩnh
- Trần Đình Bút
- Trần Đình Hoành
- Trần Đình Lương
- Trần Đình Sơn Cước
- Trần Đình Sử
- Trần Đình Triển
- Trần Đình Trợ
- Trần Độ
- Trần Đồng Minh
- Trần Đức Anh Sơn
- Trần Đức Thảo
- Trần Đức Tiến
- Trần Đức Tín
- Trần Đức Toản
- Trần Gia Huấn
- Trần Gia Ninh
- Trần Hà Linh
- Trần Hạ Tháp
- Trần Hạ Vi
- Trần Hải
- Trần Hạnh
- Trần Hậu
- Trần Hoài Anh
- Trần Hoài Thư
- Trần Hoàng Phố
- Trần Hoàng Trúc
- Trần Hoàng Vy
- Trần Hùng
- Trần Huy Bích
- Trần Huy Minh Phương
- Trần Huy Quang
- Trần Huỳnh Duy Thức
- Trần Hữu Dũng
- Trần Hữu Khánh
- Trần Hữu Quang
- Trần Hữu Tá
- Trần Hữu Thục
- Trần Khánh Triệu
- Trần Kiêm Đoàn
- Trần Kiêm Trinh Tiên
- Trần Kim Trắc
- Trần Kỳ Trung
- Trần Lam
- Trần Lê Sơn Ý
- Trần Lương
- Trần Lý Trí Tân
- Trần Mạnh Hảo
- Trần Mạnh Tuấn
- Trần Minh Phi
- Trần Minh Quốc
- Trần Mộng Tú
- Trần Nam Bình
- Trần Ngân Hà
- Trần Nghi Hoàng
- Trần Ngọc Cư
- Trần Ngọc Hiếu
- Trần Ngọc Tuấn
- Trần Ngọc Vương
- Trần Nguyên Đán
- Trần Nhã Thụy
- Trần Nhương
- Trần Phong Giao
- Trần Phong Vũ
- Trần Quang Đức
- Trần Quang Lộc
- Trần Quốc Nam
- Trần Quốc Thuận
- Trần Quốc Toàn
- Trần Quốc Trọng
- Trần Quốc Vượng
- Trần Quyết Thắng
- Trân Sa
- Trần Song Hào
- Trần Thành
- Trần Thanh Ái
- Trần Thanh Cảnh
- Trần Thanh Huy
- Trần Thanh Vân
- Trần Thắng
- Trần Thế Vĩnh
- Trần Thị Băng Thanh
- Trần Thị Diệu Tâm
- Trần Thị Lai Hồng
- Trần Thị Lam
- Trần Thị NgH.
- Trần Thị Nguyệt Mai
- Trần Thị Phương Phương
- Trần Thị Thanh Thoả
- Trần Thị Trường
- Trần Thiện Đạo
- Trần Thùy Mai
- Trần Tiến
- Trần Tiễn Cao Đăng
- Trần Tiến Dũng
- Trần Tiễn Khanh
- Trần Tố Nga
- Trần Trọng Dương
- Trần Trọng Thức
- Trần Trọng Vũ
- Trần Trung Chính
- Trần Trung Đạo
- Trần Tuấn
- Trần Từ Mai
- Trần Vàng Sao
- Trần Văn Chánh
- Trần Văn Đỉnh
- Trần Văn Khê
- Trần Văn Minh
- Trần Văn Nam
- Trần Văn Thọ
- Trần Văn Thủy
- Trần Văn Tý
- Trần Vấn Lệ
- Trần Việt Hà
- Trần Viết Ngạc
- Trần Vinh Dự
- Trần Vũ
- Trần Vũ Hải
- Trần Vương Thuấn
- Trần Vương Thuận
- Trần Wũ Khang
- Trần Xuân Hoài
- Trần Xuân Linh
- Trần Xuân Lĩnh
- Trần Xuân Thảo
- Trần Yên Hòa
- Trần Yên Nguyên
- Trên
- Trên Facebook
- Trên Facebook/Minds
- Trên kệ sách
- Trên trang diaCRITICS
- Trí Hiệu Dân
- Triều Anh
- Triều Hoa Đại
- Triêu Nhan
- Triều Sơn
- Triệu Tử Dương
- Trịnh Anh Tuấn
- Trịnh Bá Phương
- Trịnh Bách
- Trịnh Cao Hòa Thanh
- Trịnh Chu
- Trịnh Công Sơn
- Trịnh Cung
- Trịnh Duy Kỳ
- Trịnh Hữu Long
- Trịnh Kim Tiến
- Trịnh Lữ
- Trịnh Minh Tuấn
- Trịnh Sơn
- Trịnh Thanh Thủy
- Trịnh Thu Tuyết
- Trịnh Vĩnh Phúc
- Trịnh Xuân Thuận
- Trịnh Xuân Thủy
- Trịnh Y Thư
- Trọng Anh
- Trọng Phú
- Trọng Thành
- Tru Sa
- Trúc Giang
- Trúc Thông
- Trúc Ty
- Trump
- Trung Bảo
- Trung Dũng Kqd
- Trùng Dương
- Trung Trung Đỉnh
- Trư Sa
- Trường An
- Trương Anh Ngọc
- Trương Anh Thụy
- Trương Chính
- Trương Duy Nhất
- Trương Đăng Dung
- Trương Điện Thắng
- Trương Đình Phượng
- Trương Hồng Quang
- Trương Huy San
- Trường Minh
- Trương Ngọc Chương
- Trương Nguyên
- Trương Nguyện Thành
- Trương Nhân Tuấn
- Trương Phượng
- Trương Quang
- Trương Quang Đệ
- Trương Quang Nhuệ
- Trương Quang Vĩnh
- Trương Thị Ngọc Hân
- Trương Thiên Phàm
- Trương Thu Hiền
- Trương Tố Hoa
- Trương Trọng Nghĩa
- Trương Tửu
- Trương Văn Dân
- Trương Văn Vĩnh
- Trương Vũ
- Trương Xuân Thiên
- Tú Mỡ
- Tù Quốc Hoài
- Tù Sâm
- Tú Trung Hồ
- Tuấn Duy
- Tuấn Khanh
- Tuân Nguyễn
- Tuấn Thảo
- Tuệ Anh
- Tuệ Đăng
- Tuệ Nguyên
- Tuệ Nhân
- Tuệ Nhật
- Tuệ Sĩ
- Tuệ Sỹ
- Tùng Dương Cola
- Tung Nguyen
- Turner
- Túy Hồng
- Tuyết Nghi
- Tư
- Từ Dung
- Tư liệu
- Tử Linh
- Từ Mai Trần Huy Bích
- Từ Quốc Hoài
- Từ Sâm
- Từ Thức
- Tưởng
- Tương Lai
- Umberto Eco
- Uông Tăng Kỳ
- Uông Triều
- Uyển Ca
- Uyên Nguyễn
- Uyên Thao
- Uyên Vũ
- V. Erofiev
- Vàng A Giang
- Varlam Shalamov
- Vasco Gargalo
- Vasily Makarovich
- Văn
- Văn Biển
- Văn Cao
- Văn Chinh
- Văn Công Hùng
- Văn Giá
- Văn học
- Văn học Miền Nam 54-75
- Văn Như Cương
- Văn Quang
- Văn Tâm
- Văn Việt
- Văn.
- Vấn đề hôm nay
- Vận Động Ứng Cử Đại Biểu Quốc Hội 2016
- Vân Hạ
- Vân Phi
- Velcrow Ripper
- Veronica Melkozerova
- Vi Lãng
- Vi Trần
- Vi Yên
- Viet Thanh Nguyen
- Viên Linh
- Việt Bách
- Việt Bình
- Việt Dzũng
- Việt Khang
- Việt Lang
- Việt Phương
- Viktor Maslov
- Vinh Anh
- Vĩnh Hảo
- Vĩnh Quyền
- Virginia Heffernan
- Virginia Woolf
- Vladimir Nabokov
- Võ An Đôn
- Võ Anh Minh
- Võ Anh Thơ
- Võ Bá Cường
- Võ Đắc Danh
- Võ Định Hình
- Võ Đức Phúc
- Võ Hồng
- Võ Huy Tâm
- Võ Hương Quỳnh
- Võ Kỳ Điền
- Võ Ngàn Sông
- Võ Phiến
- Võ Thị Hảo
- Võ Thị Thu Hằng
- Võ Tiến Cường
- Võ Tòng Xuân
- Võ Trí Hảo
- Võ Văn Quản
- Võ Văn Tạo
- Võ Văn Thôn
- Võ Xuân Quế
- Võ Xuân Sơn
- Volker Weidermann
- Volodymyr Vynnychenko
- Volodymyr Zelenskyy
- Vũ Bằng
- Vũ Biện Điền
- Vũ Cao Đàm
- Vũ Cát Tường
- Vũ Đình Hòe
- Vũ Đình Huỳnh
- Vũ Đình Liên
- Vũ Đình Phòng
- Vũ Đức Khanh
- Vũ Đức Phúc
- Vũ Đức Sao Biển
- Vu Gia
- Vũ Hà Văn
- Vũ Hạnh
- Vũ Hoàng Chương
- Vũ Hoàng Thư
- Vũ Hồng Ánh
- Vũ Huy Ngọc
- Vũ Huy Quang
- Vũ Khắc Hoè
- Vũ Khắc Khoan
- Vũ Kim Hạnh
- Vũ Kim Thu
- Vũ Lâm
- Vũ Lập Nhật
- Vũ My Lan
- Vũ Ngọc Giao
- Vũ Ngọc Hoàng
- Vũ Ngọc Tâm
- Vũ Ngọc Tiến
- Vũ Nho
- Vũ Oanh
- Vũ Quang Việt
- Vũ Quí Hạo Nhiên
- Vũ Quốc Ngữ
- Vũ Quỳnh Hương
- Vũ Quỳnh Nh.
- Vũ Thành Sơn
- Vũ Thanh Tâm
- Vũ Thanh Tùng
- Vũ Thành Tự Anh
- Vũ Thế Khôi
- Vũ Thị Hải
- Vũ Thị Nhuận
- Vũ Thị Phương Anh
- Vũ Thị Phương Lan
- Vũ Thị Thanh
- Vũ Thị Thanh Mai
- Vũ Thư Hiên
- Vũ Tiến Lập
- Vũ Trọng Khải
- Vũ Tuấn Hoàng
- Vũ Từ Trang
- Vũ Tường
- Vũ Viết Tuân
- Vũ Xuân Tửu
- Vương Bích Ngọc
- Vương Đan
- Vương Huy
- Vương Ngọc Minh
- Vương Tiểu Nhị
- Vương Trí Nhàn
- Vương Trọng
- Vương Trùng Dương
- Vương Trung Hiếu
- Vy Thảo
- W. H. Auden
- Wa Praong
- Walt Whitman
- Walter Isaacson
- Wayne Karlin
- Wells
- Wendy Barker
- Wilhelm Schmid
- Will Nguyen
- William Carlos Williams
- William Nee
- William Stafford
- William Stanley Merwin
- Winston Phan Đào Nguyên
- Wislawa Szymborska
- Wolf Biermann
- Wolfgang Borchert
- Wynn Gadkar Wilcox
- Xie Tao
- Xuân Ba
- Xuân Diệu
- Xuân Dương
- Xuân Đài
- Xuân Minh
- Xuân Phượng
- Xuân Sách
- Xuân Thọ
- Xuân Vũ
- Xương Văn
- Y Chan
- Ý Nhi
- Y Uyên
- Yanis Varoufakis
- Yevgeny Yevtushenko
- Yên Ba
- Yên Khắc Chính
- Yến Năng
- Yên San
- Yên San Thụy Miên
- Yiyun Li
- Yoko Ogawa
- Yōko Ogawa
- Yoko Tawada
- Young Sang Lee
- Yuliya Ilchuk
- Yuno Bigboi
- Yves Sintomer
- Yvette Tan
- Zac Herman
Cuông trại*
Nguyễn Thỵ Truyện ngắn
Tác giả Nguyễn Thỵ
Bất cứ ai khao khát chim công đều trải qua khổ ải...(**)
1. Miền cát đen
Chỉ qua mùa khô này là Lão Dư đã tròn tám mươi tuổi. Tuy vậy, với tư chất mẫn tiệp, thân thể tráng kiện và tinh thần lạc quan, dù râu tóc bạc trắng như cước nhưng gương mặt hồng hào, nhìn ông chỉ độ bảy mươi là cùng.
Cuộc sống yên tĩnh ở vùng nông thôn với không khí trong lành, thói quen ăn uống lành mạnh, cộng thêm chế độ luyện tập võ thuật nghiêm khắc được duy trì từ thời niên thiếu đã giúp cho ông có một sức khỏe tuyệt vời ở độ tuổi của mình.
Những bài quyền đặc trưng của hệ phái võ Gò Công xuất phát từ nghĩa quân Trương Định đã giúp Lão Dư có một sức khỏe dẻo dai hiếm có. Mỗi sáng khi mặt trời vừa vén màn sương, mặt đất vừa tỉnh thức, giữa khoảng sân rộng được bao quanh bởi những gốc sơ-ri đầy trái vừa ửng chín trên cành, ông lão bắt đầu những bài quyền danh trấn từ thời còn là môn sinh của võ đường Triệu tử Long- Gò Công.
Giữa thời khắc trong veo sáng sớm, những đường quyền uyển chuyển lúc nhanh lúc chậm, lúc thanh thoát như hoa mai đang hàm tiếu rung rinh trong tiết xuân, lúc cuồn cuộn như rừng mai nở rộ khoe vẻ đẹp mãn khai rồi bất ngờ tung muôn cánh vàng rực rỡ bay rợp trời trong gió. Vẻ đẹp mê hồn của Mai hoa quyền toát ra sự tinh túy thâm sâu của võ thuật phương đông đồng thời dũng mãnh kiên cường như gốc mai già trước phong ba bão táp. Những tuyệt chiêu của bài danh quyền càng ngày càng tinh tấn, điêu luyện, đã làm cho Lão Dư như hóa thành mai tiên, trẻ lại từng ngày như đang trở về thời trai tráng chứ không phải một lão ông đang tuổi kề cận trăm năm.
Công việc yêu thích nhất và chiếm nhiều thời gian nhất của Lão Dư là đám chim công gần 100 cá thể trưởng thành và bầy hậu duệ đông đúc của chúng.
"Thất thập nhi tòng tâm sở dục, bất du củ", ông bắt đầu nuôi công khoảng hơn chục năm trước và gầy dựng Cuông Trại với tâm huyết của một lão nhân vừa khám phá mối duyên nợ muộn màng của mình. Và không có gì là quá muộn khi bắt đầu một công việc bằng tất cả đam mê và khao khát chạm tới tuyệt đỉnh của niềm đam mê đó.
Cơ duyên với loài chim khổng lồ đẹp nhất hành tinh này cũng có đôi chút nhuốm màu tâm linh huyền hoặc, vừa như một giấc mơ kỳ ảo vừa như một thực tại từ hàng bao thế kỷ trước quay về.
Năm đó, trong một đêm rằm trăng soi vằng vặc, gió thổi hiu hiu, ông nằm lim dim trên chiếc võng bện bằng xơ dừa giăng giữa hai cây sơ-ri già rợp bóng. Đang chập chờn nửa ngủ nửa thức, ông giật mình khi thấy một người đàn ông tướng mạo phương phi từ ngoài ngõ khoan thai đi vào. Theo sau người đàn ông là một phụ nữ rất đẹp, mái tóc đen mượt bới cao, làn da bánh mật, mày ngài mắt phượng, môi đỏ như son. Đặc biệt cả hai đều mặc phẩm phục đại triều của quan văn thời nhà Nguyễn. Họ không có vẻ gì ngại ngùng, xa lạ với nơi đây. Hình như họ cũng không nhìn thấy ông, trong khi ông gắng hết sức để ngồi dậy nhưng cả thân mình dán chặt trên võng không thể nào nhúc nhích.
Hai người đó đứng khá lâu dưới bóng cây sứ cổ thụ nở đầy hoa trắng, lặng im chìm đắm trong ánh trăng huyền ảo và hương thơm nồng nàn của hoa sứ. Ông chỉ còn nhìn thấy họ ở góc nghiêng, rồi sau đó là dáng trúc hình mai mông lung mờ ảo khi họ bước dần về phía trái, nơi có hòn non bộ giữa một ao sen rộng với cảnh quan tuyệt đẹp mà ông đã dày công tu bổ.
Bỗng dưng mùi hoa sứ trở nên ngạt ngào chưa từng có, mùi hoa cứ dâng lên, dâng lên mãi làm Lão Dư ngộp thở. Ông giật mình thoát ra khỏi trạng thái mơ màng bởi tiếng kêu rất lạ. Không phải tiếng ngỗng, không phải tiếng quạ, cũng không phải tiếng thiên nga, hay đó là tiếng hạc? Ông ngồi dậy trên võng, khua chân tìm đôi guốc mộc rồi vội vàng đi về hướng tiếng kêu và bước tới ao sen.
Mặt ao trong vắt ánh vàng chen lẫn với bóng sen im lìm vây quanh hòn non bộ. Ông ngỡ ngàng khi thấy cách thềm ao vài thước một đôi chim công lộng lẫy đang múa dưới ánh trăng huyền hoặc như trong cõi bồng lai tiên cảnh. Đó chắc hẳn là giống công ngũ sắc – loài chim đẹp nhất thế giới mà ông từng nghe nói đến.
Lão Dư đứng tựa vào cái hồ chứa nước mưa đối diện với ao sen, lặng người chiêm ngưỡng vũ điệu chim công. Đôi chim tuyệt mỹ đang phiêu bồng trong vũ khúc mê hồn mà lần đầu tiên ông được nhìn tận mắt như vừa nhìn thấy hai người từ thiên thu vạn đại ghé qua đây. Chúng xòe đuôi xoay tròn rồi lả lướt bay lên, sải cánh dang rộng như muốn ôm choàng lấy mặt trăng. Dải đuôi dài tha thướt của con trống buông xuống rập rờn như làn sóng đầy màu sắc, chúng lượn nhiều vòng rồi đáp xuống nhẹ nhàng như hai đám mây rực rỡ. Tiếng kêu của đôi công vang lên thành một chuỗi âm thanh lạ thường trong đêm thanh vắng.
Lão Dư không biết mình đang mơ hay tỉnh, cảnh tượng trước mắt là mộng hay thực. Chỉ biết cả đời ông chưa bao giờ sống trong cảm giác tuyệt vời đó, cho đến khi trời rạng sáng...
Sáng hôm đó ông lão cứ đi ra đi vô ngoài ngõ có ý ngóng chờ người đi tìm chim công, nhưng quá ngọ cũng chẳng thấy ai. Chung quanh vùng đất mênh mông bạt ngàn ở tận cùng thế giới này cũng chẳng có mấy nhà, họ chuyên nghề ruộng rẫy, nuôi một ít gia súc, gia cầm... chưa bao giờ có ai nuôi công. Hay chúng đã từ phương xa bay lạc tới đây?
Trong ảo diệu hoang mang, phải chăng đó là hậu duệ hàng bao thế kỷ của bầy công tụ hội ở đất gò, để miền đất hoang hóa xưa kia trở thành Khổng Tước nguyên trong huyền sử phương Nam?
Suốt mấy ngày liền Lão Dư vẫn như người đi trên mây. Ông mê mẩn ngắm nhìn đôi công ngũ sắc, nhất là vẻ đẹp phi thường của chim trống với chiếc đuôi dài lướt thướt chợt vươn cao, xòe rộng tạo nên dáng vẻ đường bệ uy nghi của một bậc đế vương. Chim mái cũng không kém với bộ lông màu nâu tươi điểm đốm trắng lác đác như tuyết rơi giữa miền nhiệt đới, cái ức màu xanh lam lan đều lên phía lưng như một chiếc khăn choàng lụa.
Sau này ông mới biết đó là một dạng đột biến về màu lông của loài công, thay vì có bộ lông đơn sắc, chim công ngũ sắc lại mang bộ lông có nhiều màu khác nhau: trắng, xanh lục, xanh lam, nâu, vàng... được phân bổ ngẫu nhiên từ đầu cho đến ức và đuôi chim.
Lão Dư thuê người làm một cái chuồng rộng bằng tre ngâm bùn lâu năm dưới ao, từng nan lớn vót bóng ngới như quét dầu đan thành những tấm liếp chắc chắn. Cột dựng bằng những thân tre lớn, mái lợp lá dừa nước, đảm bảo thoáng mát quanh năm nơi miền đồng khô cỏ cháy này.
Ông sốt sắng gửi thư về thành phố nhờ con trai và thằng cháu nội mua cho một số sách dạy nuôi công, tạm thời thì cho nó ăn gạo thóc, khoai sắn, rau cỏ trong vườn nhà.
Sau đó ít lâu, Lão Dư hoàn thành thủ tục đăng ký thành lập trang trại để hợp thức hóa bầy công càng ngày càng đông đúc. Để khai thác hết diện tích trang trại, ông khoanh vùng chăn nuôi bò, heo, gà và khu vực trồng rẫy.
Số lượng nhân công thuê mướn quanh vùng cũng vừa đủ cho các công việc nói trên. Riêng việc chăm sóc cho bầy công thì có hai vợ chồng người cháu họ xa phụ việc là Hầu và Xinh, cô vợ đảm đương luôn việc chợ búa, cơm nước...
Trang trại của Lão Dư nhiều năm qua chỉ cung cấp heo, bò, gà, trứng và các loại rau củ cho thương lái nhỏ lẻ trong vùng, tuyệt nhiên không động phạm gì đến bầy công.
Vốn đại kỵ việc ăn trứng và thịt chim công, ông rất ghét ai tới hỏi mua để ăn thịt mặc dù biết rõ không phải ai cũng nuôi công chỉ để làm cảnh mà đa số là nuôi công giống và công thịt. Bọn "nem công chả phụng" luôn có nhiều lý do để nài nỉ ông, nào là cúng phong thủy khai trương cơ sở làm ăn, tẩm bổ cho cha mẹ bệnh nặng, con cái suy dinh dưỡng, bồi bổ trí não cho trẻ con..., nhưng ông biết họ thường mua chim công để làm quà tâng bốc quan trên nhằm thăng quan tiến chức, hưởng thụ một trong bát bửu để thăng hoa chuyện phòng the... Tất cả những việc đó làm Lão Dư càng ghét cay ghét đắng bọn quan chức và trọc phú trong vùng. Ông đã từng nửa đùa nửa thật đọc và dịch cho bọn họ nghe mấy câu thơ cổ:
Khổng tước phủ hoài độc
Ngộ phục bất khả y (***)
(Tạng phủ chim công có chất độc,
Lỡ ăn trúng, không có thuốc chữa)
Và vẫn nhất định không bán dù là một con!
Thái độ đó đã gây cho lão không ít khó khăn trong việc tranh chấp đất đai của tổ tiên để lại với thằng em chú bác đâu từ bên Mỹ trở về sau mấy chục năm biệt xứ.
Ông thừa biết nếu mảnh đất cò bay thẳng cánh này rơi vào tay hắn, một tay chơi châu Á có hạng từng ở Las Vegas, thì chỉ một sớm một chiều di chỉ của tổ tiên sẽ sang tên!
Rồi mọi việc cũng qua, ông phải đánh đổi một trong hai cơ ngơi đắc địa ở một thành phố lớn để không phải tiếp tục đưa nhau ra chính quyền giải quyết. Người em họ đã qua đời sau khi bán ngôi biệt thự và thua sạch trong những ván bài máu lửa ở Cam. Ngôi nhà còn lại do vợ ông quản lý đến khi mất cách đây không lâu, bây giờ do người con trai duy nhất của ông thừa hưởng. Năm nay con ông cũng sắp trở thành một ông già và đang có ý định về sống cùng ông với bầy công trên quê cha đất tổ.
Ngoài Lão Dư, hai vợ chồng Hầu -Xinh, ở trại Cuông còn có Lem, một bé gái đang tuổi vừa lớn, rất lặng lẽ bên cạnh tất cả những chuyển động của thiên nhiên và cuộc sống con người nơi vùng đồng chua nước mặn này.
Đó là đứa bé lạc loài từ xa thẳm, không tên, không tuổi mà Lão Dư đã cưu mang với tất cả lòng trắc ẩn và yêu thương.
Có lẽ do lớn lên trong khuôn viên tĩnh mịch của Cuông Trại cùng với một ông già cô độc, hiếm khi được giao tiếp với thế giới bên ngoài nên Lem rất ít nói hoặc biểu lộ cảm xúc. Cô bé sống bên cạnh ông như chồi non mọc bên gốc cổ thụ, như con mèo con nép bên lão hổ, không cần phải nói gì, làm gì, cứ thế mà lớn lên.
Cô bé sớm sở hữu một vẻ đẹp hiếm thấy- vẻ đẹp được tác tạo bởi sự cô độc và mong manh, pha trộn giữa tinh khôi và hoang dã, đồng thời cũng hứa hẹn sẽ như một chồi trúc vươn lên bất ngờ làm người ta sửng sốt sau một đêm thức dậy bước ra vườn buổi sớm mai nào đó.
Nhìn Lem ngày một lớn, vóc dáng mảnh khảnh nhưng khỏe mạnh, Lão Dư nhớ lại buổi chiều năm nào trên bãi biển...
Sau trận bão lớn, ông đang đi dọc theo bờ cát đen mênh mông của biển Tân Thành (****), trầm ngâm nhìn những dấu chân mình liên hồi tan biến dưới những cơn sóng từ khơi xa ào ạt kéo vào bờ. Màu đen của cát cho đến bây giờ vẫn là một điều bí ẩn đối với ông lão trong khi khoa học có thể giải thích một cách tường tận. Đối với ông, nó giống như một con đường huyền bí trải dài từ khai thiên lập địa cho đến nay, mang trong mình những thăng trầm dâu bể của đất trời, của biển cả và con người nơi đây.
Bất chợt ông nhìn thấy một bé gái độ chừng ba,bốn tuổi đang đứng một mình trước những lượn sóng từ ngoài khơi xa dội mạnh vào bờ. Bọt sóng làm người nó ướt sũng, mặt mũi thất sắc lấm lem đất cát nhưng con bé không khóc, chắc vì quá sợ và quá lạnh. Có lẽ nó bị lạc người nhà trong cơn bão dữ.
Lão Dư nhìn chung quanh chỉ thấy xác thuyền bè, thúng mủng... Sóng cả vẫn đang liên tiếp xô vào đôi chân trần của đứa bé như muốn lôi nó ra xa. Từng cuộn gió lớn quật mạnh làm nó loạng choạng ngả nghiêng. Đứa trẻ quá nhỏ bé trước thiên nhiên, bơ vơ, đơn độc một mình trước biển cả đang còn chưa nguôi cơn cuồng nộ làm lòng ông thắt lại.
Ông đến bên cạnh đứa bé, vừa định ngồi xuống hỏi han thì nó đã té quỵ, ngã xuống bất tỉnh trên nền cát dưới chân ông.
Sau khi báo với chính quyền địa phương, ông được phép tạm thời chăm sóc đứa bé trong thời gian tìm kiếm thông tin gia đình nó. Nhưng thời gian trôi qua khá lâu vẫn chưa có tin tức gì, cũng chẳng ai quan tâm coi giải quyết như thế nào. Ở nơi sơn cùng thủy tận này người ta mặc nhiên coi đó là câu chuyện của riêng ông. Và thế là ông cũng chả hỏi han gì thêm, cứ chăm sóc đứa nhỏ lạc loài kia, nếu thân nhân nó có tìm đến thì tốt, không thì nó sẽ là con cháu của ông vậy.
Lão Dư nhớ lại gương mặt lem luốc đất cát của cô bé lúc đầu tiên nhìn thấy nên đặt tên là Lem (ông tự hứa nếu không có gì trở ngại, khi làm giấy khai sanh sẽ chọn cho bé một cái tên đẹp và ý nghĩa nhất).
Thu nhập thất thường từ một trang trại ẩn sâu nơi đồng không mông quạnh, chi phí nhân công lại phải trả khá cao mới có người làm, vì vậy lời lãi chẳng bao nhiêu. Từ khi có Lem, Lão Dư bất đắt dĩ phải trở thành nhà cung cấp con giống, thậm chí cả công thịt cho thương lái trong vùng. Cũng không ít lời dè bỉu của những kẻ trước kia bị ông từ chối nhưng ông một mực lặng thinh không thèm chấp.
Những khoản tiền thu được từ hoa lợi trên đất đai, chuồng trại... đủ cho ông lo toan mọi thứ để duy trì trang trại và chăm lo cho một đứa bé gái, rồi một thiếu nữ, dù có đôi lúc thiếu sót, vụng về. Ông vừa là cha, là mẹ, là ông nội, ông ngoại của Lem với tình thương yêu ngày một lớn dần, như bầu trời đang che phủ trên Cuông Trại mở rộng đến bến bờ xa tắp của biển khơi, nơi duy nhất có thể xem là cội nguồn của Lem cho đến bây giờ.
Mỗi năm một lần, Lem được cùng ông lên chợ tỉnh trên chiếc xe bò đóng bằng gỗ rất cứng cáp và chắc chắn. Hai con bò to khỏe kéo chiếc xe lọc cọc trên đường trải đá xanh lâu năm đã trộn hòa với bùn đất. Đó là những chuyến đi mà Lem chờ đợi ròng rã cả năm trời với những mơ mộng về một thế giới xa lạ đầy mê hoặc bên ngoài cánh cổng của Cuông Trại. Nhưng cô bé hiểu đó là nơi chỉ để đến rồi đi, thế giới đó và cô không bao giờ thuộc về nhau. Họa chăng chỉ có thể là Cuông Trại, nơi có cội lão mai bao giờ cũng vươn cành lá chở che cho cô. Cuông Trại hoặc bãi cát huyền vô tận đã nằm trong cổ tích mà ông hay kể ban trưa để dỗ cho cô ngủ lúc bé thơ.
Niềm vui hiếm hoi của Lem là những chiếc lông công rực rỡ, quà tặng hào phóng của loài chim vương giả sau khi đã cống hiến vẻ đẹp cho thế gian. Khi kết thúc mùa sinh sản, lông đuôi của chim trống sẽ tự nhiên rụng dần để thay lông mới. Những chiếc lông tuyệt đẹp với đồng tiền màu xanh pha ánh đồng khiến Lem vô cùng thích thú, cô bé cẩn thận thu hoạch chúng như người ta nhặt trứng vàng. Chỉ những lúc đó mới thấy Lem cười, nụ cười bừng nở trên gương mặt cô như đóa hoa mặt trời sáng rực giữa bầy chim.
Ở chợ ông lão đi mua các thứ cần dùng cho trang trại, còn Lem thì đi loanh quanh bán mấy chiếc lông công, có khi chẳng bán được cái nào vì mải thích thú ngắm nhìn những thứ xinh đẹp, lấp la lấp lánh được bày bán khắp nơi. Khi ông lão bảo đứa cháu chọn vài thứ nó thích thì nó chỉ im lặng lắc đầu. Tuy nhiên ông cũng mua cho cháu vài bộ quần áo để mặc cho tới năm sau. "Chế độ" trừ hao của ông làm con bé cứ luôn phải mặc những bộ đồ quá khổ, còn màu sắc thì... khỏi chê: tím than, xanh đen, nâu cà phê... vì sẽ giặt toàn bằng nước phèn (nước mưa chỉ được dành để uống). Còn dép, guốc ông mua cho không hiểu sao Lem không bao giờ mang, cô bé chỉ thích đi chân trần trên nền đất như ở trang trại. Khi có dịp ra ngoài, bị ông la rầy cô cũng mang vào chân nhưng chỉ một lát là đã cầm trên tay hay cắp vào nách.
Điều làm Lão Dư băn khoăn trăn trở nhất là đến nay vẫn chưa làm khai sanh được cho Lem để nó được đến trường (mà cho dù có khai sanh đi nữa ông cũng không biết phải thế nào khi trường học ở giáp ranh huyện cách xa hàng chục cây số).
Ông lão đành làm thầy giáo bất đắc dĩ. Ông dạy Lem mặt chữ, ráp vần, tập đọc, tập viết, tập cộng trừ nhân chia và những bài học thuộc lòng của lớp đồng ấu ngày xưa về tình yêu thương và đạo đức làm người mà ông còn nhớ. Những bài học vỡ lòng như những câu chuyện cổ tích in vào tâm hồn non nớt của Lem những dấu ấn đẹp đẽ, từ đó khởi nguồn cho những mơ ước thơ ngây lung linh như sao sáng trên trời.
Nhìn con bé xinh đẹp thui thủi bên lũ công, nhiều lúc ông cảm thấy có lỗi. Đáng lẽ Lem phải được học hành, vui chơi, hưởng thụ tất cả mọi thứ như những đứa trẻ cùng trang lứa.
Định ngỏ lời với con trai ông để đưa Lem về thành phố nhưng cùng lúc thằng con lại bày tỏ nguyện vọng muốn về trại Cuông dưỡng già nên ông đành phải hoãn lại ý định đó.
2. Giấc mơ ngũ sắc
Ngày tháng vẫn yên bình trôi qua trong Cuông Trại. Mặt trời vẫn chói chang mỗi ngày trong mùa khô hạn và miên du ẩn dật suốt mùa mưa. Nơi đây thời gian lướt qua như đôi cánh chuồn chuồn, dịu dàng, mỏng manh đến độ chìm lẫn vào không gian. Tiếng người đôi khi cũng ồn ã phút chốc đâu đó trong trang trại nhưng xôn xao đến ầm ĩ thường ngày vẫn là tiếng gia súc gia cầm đòi ăn, tiếng yêu đương náo nhiệt của bầy công, tiếng rì rầm của những tàu lá dừa cọ xát vào nhau, tiếng xào xạc của lá khô rơi, tiếng trái chín rụng ngoài vườn trên những luống cỏ đẫm sương...
Nhiều vạt đất trong khuôn viên cứ tưởng bỏ quên, nhưng thật ra Lão Dư đang cho người bồi đắp, vun thành luống thành hàng, từ tốn gieo trồng, thung dung chăm bón và chậm rãi thu hoạch.
Mạch sống vẫn dạt dào tuôn chảy trong từng ngõ ngách của trang trại, âm thầm, bền bỉ như đã bao đời.
Cũng một đêm rằm trăng soi lồng lộng, ánh vàng rơi ngập lối đi. Cũng mùi hoa sứ nồng nàn lan tỏa khắp không gian tĩnh lặng. Khung cảnh hồ sen và hòn non bộ đêm nay bỗng đẹp lạ thường. Lão Dư hết ngắm hoa sen, cúi mình thật gần để chắt lọc hương thơm của loài hoa thanh khiết lại say sưa đứng ngắm đôi tiên công. Chúng đang xòe đuôi múa cùng vài cặp công khác với vũ khúc tráng lệ giữa một bầy đàn rập rờn những cánh, những đuôi đầy màu sắc, đông như trẩy hội trong sân. Có lẽ do tình yêu say đắm của ông lão dành cho bầy công nên chung quanh chúng luôn tỏa hào quang mà chắc chỉ mình ông mới nhìn thấy.
Đêm càng về khuya khung cảnh càng huyền ảo, đôi chim đầu đàn từ từ tách khỏi bầy và uyển chuyển bay lên khỏi nền cát.
Chúng bay lên càng lúc càng cao, đến khi ông lão chợt nhận ra sự khác thường của độ cao đó thì đôi chim quý đã ở lưng trời, rồi chỉ còn là hai chấm xanh nâu lấp lánh như ánh sao trên nền mây vân thủy sáng rực bởi trăng khuya.
Lão Dư ngửa mặt nhìn và chạy theo hai con công một cách tuyệt vọng. Cứ vừa chạy vừa nhìn lên trời, ông lão va vào thềm gạch của hồ sen sém ngã chúi xuống nước. Hai cánh tay chới với khuấy động mặt hồ làm bóng trăng vỡ thành từng mảng hòa quyện với bóng sen cứ dập dềnh xao động mãi. Ông sực tỉnh và dừng lại, lòng tan vỡ như mặt hồ, mải miết nhìn về hướng đôi chim mất hút chỉ còn lại vòm trời đêm bàng bạc mông lung.
Lão Dư ngồi tựa vào gốc cây sứ cạnh hồ, bần thần, ngơ ngẩn. Râu tóc ướt đẫm nước hồ, không chắc rằng trong đó không có nước mắt của ông. Ông nhớ lại lúc nãy trong những vòng lượn của đôi chim, có lúc chuôi cánh la đà của con mái hay chiếc đuôi kỳ vĩ của con trống đã chạm vào người ông như những dải lụa mềm hay làn mây mỏng hoặc tơ trăng, luyến lưu tựa như lời giã biệt.
Một cái gì cao quý, đẹp đẽ nhất mà ông từng có đã vuột khỏi tầm tay, đã rời xa mãi mãi. Chúng đến từ hư không sẽ trở về hư không, những gì của quá khứ tất nhiên thuộc về quá khứ.
Dòng suy tưởng miên man của ông lão vừa mất đi báu vật sau giây phút bàng hoàng đổ vỡ đã trở về tĩnh tại. Hạnh ngộ với trăm năm hay ngàn năm cổ sử cho dù trong tơ tóc cũng đã là duyên phúc của đời này. Chuyện mất còn, tan hợp trong cõi vô thường đâu lạ gì với ông.
Cuộc đời và tất cả những gì chứa đựng trong nó vốn dĩ là một giấc mơ, ta đã ở trong giấc mơ đó từ lâu chỉ là chưa nhận ra, đến khi sực tỉnh để biết đó là mơ thì tất cả đã vỡ tan, không bao giờ còn sống lại trọn vẹn giấc mơ đó nữa dù chỉ trong khoảnh khắc. Có chăng chỉ là một vài mảnh vỡ của ký ức đôi khi tìm về rồi cũng xóa mờ dần, trôi dạt mù khơi.
Lão Dư không phải người hay ngồi tiếc những giấc mơ, nhất là hiện nay khi tuổi hạc đã chất chồng, ông vô cùng trân trọng và biết ơn từng phút giây quý giá của hiện tại. Tuy vậy, cảm giác vỡ vụn, trống rỗng vẫn đang chiếm lĩnh tâm trạng ông không biết đến bao giờ mới có thể nguôi ngoai.
Ông thẫn thờ đi giữa bầy công như một kẻ mộng du, một lão tướng đã để mất hổ phù, lắng sâu niềm đau thất trận với một mảnh hồn đã âm thầm tuẫn tiết!
Vài chú chim công thản nhiên tắm cát dưới trăng, khoan khoái cất tiếng kêu như muốn an ủi ông lão đang rơi xuống tận cùng của phiền muộn.
Nhiều đêm sau nữa, trong giấc ngủ chập chờn đứt quãng trên chiếc võng lặng yên ngoài trời, Lão Dư mơ thấy đôi công huyền thoại bay về. Chúng vờn thật thấp trên hồ sen nở đầy hoa, tất cả vẻ đẹp huyễn hoặc mê hồn của loài công ngũ sắc đã bung tỏa trọn vẹn hơn bao giờ hết. Vẻ đẹp thoát trần và những tiếng kêu hoan lạc chỉ có ở cõi trời đã vây phủ lấy ông, càng lúc càng gần, tưởng chừng những chiếc lông vũ mượt mà ấm áp kia một lần nữa đã chạm vào người ông. Lão Dư đê mê với một niềm thống khoái chưa từng có và ông biết rằng, cảnh tượng và cảm xúc gần như siêu thực này chỉ xảy ra một lần duy nhất trong đời- nhưng cõi đời ấy lại ở trong một giấc chiêm bao. Nhớ lại lần đầu tiên nhìn thấy chúng, ngay từ giây phút đó ông đã biết rằng những điều quý giá mong manh trong cõi thực hư lẫn lộn kia đang chực vỡ tan không biết lúc nào.
Vô cùng nhẹ nhàng và thanh thản, như khói, như mây, ông buông mình trôi vào vùng hào quang chói lọi của chim công. Nụ cười thoát tục của lão ông đẹp như đóa sen vừa nở bên hồ, trầm mặc, an nhiên, ẩn hiện dưới bóng trăng hạ huyền lúc mờ lúc tỏ trong mây trôi gió thoảng.
Đôi chim khổng tước đã hoàn tất cuộc viễn du từ quá khứ và bay về cõi non bồng nước nhược. Hồn người Cuông Trại cũng nhẹ nhàng bay theo, chơi vơi, bềnh bồng trong giấc mộng cuối cùng của một cuộc đời bình yên nơi điền dã.
Những gì đã từng thuộc về Lão Dư trong cuộc rong chơi tám mươi năm trần thế- cho dù là diệu ảnh của Mai hoa quyền, là Cuông Trại, là một quần thể chim công quý giá đã chắt chiu gầy dựng hay bất kỳ điều gì khác... rồi sẽ yên nghỉ dưới lớp bụi thời gian, tan theo giấc mộng đã lên trời.
Nhưng còn Lem, không thể là một giấc mơ.
3. Theo bóng người thiên cổ
Sau đám tang Lão Dư, toàn bộ gia súc, gia cầm, khoai bắp, rau dưa... người con trai của ông đã bán hết, chỉ thành tâm để lại bầy công như một kỷ niệm để tưởng nhớ về cha mình. Ông ta phát tháng lương cuối cùng cho nhân công kèm một khoản tiền nhỏ, xin lỗi vì buộc lòng phải cho họ nghỉ việc. Ông ta cũng để lại một số tiền nhờ cô Xinh ở cùng Lem cho tới khi gia đình thu xếp được sẽ có người về tiếp quản cơ ngơi này. Nhưng sau đó mấy tháng, cô Xinh lại thai nghén nên đã về nhà, chỉ còn mình Lem trong trang trại rộng lớn với lũ chim công.
Nơi an nghỉ của Lão Dư nằm trong một nhà mộ đơn sơ ở phía tây của Cuông Trại, bên cạnh những ngôi cổ mộ bằng đá ong lâu đời của dòng tộc. Chiều nào Lem cũng ra nhổ cỏ chung quanh khu mộ, chỉ để lại duy nhất loài cỏ lau bao quanh như bốn lũy tường thành. Những cụm cỏ lau nhanh chóng mọc lan ra, cao vượt lên mỗi ngày và sắp cao hơn cô rồi. Những bụi cỏ lau mạnh mẽ nhưng vô cùng mềm mại dẻo dai, chúng nghiêng mình uốn lượn trong gió gợi nhớ hình ảnh người ông sáng nào cũng luyện Mai hoa quyền trong sân. Lem cứ ngồi nhìn khu mộ hoa lau cho đến chiều tối rồi thơ thẩn trở về dãy nhà dọc ngang giờ đây chỉ còn mình cô với nỗi cút côi hiu quạnh.
Năm nay Lem đã trông như một cô gái mười bốn, mười lăm tuổi. Từ khi ông lão mất, người phụ việc cũng nghỉ làm, cô gái càng giống một cái bóng trong trang trại rộng thênh thang. Không ai chăm sóc, nhắc nhở, cô tự do như sóng biển, như ván thuyền, như rong rêu, như vỏ ốc ngoài bờ cát, nơi thủy thần đã để cô lại cho cuộc đời, không tuổi, không tên.
Một ngày của Lem bắt đầu khi mặt trời còn say ngủ ở đâu đó, cô đi gánh nước, hái rau đồng, cắt cỏ, bắt cua bắt ốc, mót lúa mót khoai... quần quật như một nữ nông dân trưởng thành nơi đồng không mông quạnh. Khi đã nhặt nhạnh hết những gì còn sót lại trong trang trại, cô đã phải đi rất xa mới kiếm được những thứ cô muốn, có khi xa đến mức phải qua đêm trong chòi vịt hay mái hiên một nhà nuôi yến của ai đó.
Cô chẳng hé môi nói một lời nào khi người ta tò mò hỏi han cô "ở đâu, con nhà ai, nhặt nhạnh mấy thứ này để làm gì, nhiều vậy để lâu hư chớ ăn sao hết"... Cô bé vẫn cứ cười cười cúi mặt xuống đất chẳng nói chẳng rằng. Cô bé đã phải dè sẻn hết mức với số tiền ít ỏi mà người ta để lại cho cô. Không ai biết đó là thức ăn cho cả cô và bầy công nay chỉ còn khoảng trên 20 con lớn nhỏ quây quần trong bãi đất cuối khu nhà, gần ngôi mộ cỏ lau. Bầy chim đông đúc của Lão Dư để lại một số đã bay đi mất, số còn lại lớp chết, lớp bị bắt trộm gần hết.
Chắc cũng chẳng ai ngờ cô bé cô độc nhưng mạnh mẽ đó hàng đêm trong trang trại rộng mênh mông bỗng sợ hãi tất cả. Cô chỉ cảm thấy bình yên và ngủ ngon lành khi nằm trên lớp lá dừa trải giữa bầy công và gối đầu lên những ụ đất nhỏ trong chuồng.
Hôm nay đã là 30 Tết. Vẫn như mọi năm, Lem ôm trước ngực một bó lông công đủ sắc màu rực rỡ, màu vàng anh, vàng cam, xanh phỉ thúy, màu lục ánh đồng... có vài chiếc còn sót lại từ thời Lão Dư còn sống. Đôi mắt to trong vắt của cô phản chiếu những sắc màu tươi sáng đó làm cho gương mặt ánh lên một vẻ đẹp thật đặc biệt. Lem càng lớn vẻ đẹp đó càng khác lạ như cô đã đến thế gian này từ một nơi không có thực.
Cô vẫn giữ thói quen đi chân không, bộ quần áo cũ rộng thùng thình giống như đang mặc một chiếc váy dài tới mắt cá, nó có vẻ đã từng là màu xanh dương hay màu tím than gì đó. Mái tóc mật hơi cháy nắng cột dây thun thấp ở sau gáy, đuôi tóc dài chấm đến thắt lưng. Nhìn cô giống như sứ giả của những người nghèo khổ nơi miền đất này, đại diện cho hàng mấy thế kỷ phôi pha và một hiện tại hoang vu như cánh đồng nắng trơ gốc rạ, như trại yến hoang tàn hay đập nước khô cằn nứt nẻ.
Người ta đã quen với hình ảnh cô bé bán lông công vào những ngày giáp Tết, trước đây thường hay đi cùng một lão nông quắc thước. Hai ông cháu rất kiệm lời, tuy vậy mùa xuân cũng óng ánh trên râu tóc bạc phơ của ông lão và thắm hồng trên đôi má của cô cháu gái chớm tuổi xuân thì. Năm nay chỉ thấy cô bé đi một mình. Mắt cô hoe đỏ mỗi khi có ai đó hỏi về ông lão và cắm cúi bước nhanh.
Phiên chợ cuối cùng của năm vãn sớm, chỉ còn lác đác một vài người thu dọn quang gánh sắp sửa về nhà cho kịp rước ông bà. Hai bên đường cũng vắng vẻ đìu hiu, cô gái đi mòn chân khắp các ngả đường mà chỉ bán được vài chiếc lông công.
Trong những cuộc mua bán diễn ra chóng vánh Lem chẳng nói câu nào, kể cả khi người ta chỉ đưa mấy ngàn lẻ để lấy một cái lông đuôi tuyệt đẹp của loài công ngũ sắc. Cô không biết rằng, với số lông công mà cô ôm trước ngực, ở nơi khác có khi nó đáng giá bằng một đôi chim công non chứ không ít. Người ta tin những cái lông đuôi công sặc sỡ kia là biểu tượng của sự sang trọng và quyền quý, thu hút vượng khí, hỗ trợ cho sức khỏe và nó còn có tác dụng phong thủy rất tốt, xua đuổi những điều không may mắn... tất cả những điều đó càng nằm ngoài hiểu biết của Lem.
Cô gái nắm chặt mấy tờ tiền lẻ trong tay, bước nhanh đến một tiệm tạp hóa mà trước kia hai ông cháu vẫn ghé lại trước khi về nhà. Cô rưng rưng nước mắt nhìn những thứ bánh mứt ông lão vẫn hay mua một ít vào dịp Tết, năm nay cô chỉ hỏi mua một thẻ nhang thơm.
Đường về đầy đất đá dưới đôi chân trần khô rát, Lem nhẩm đếm từng bước như một cuộc độc thoại dài lê thê. Nhớ lại những năm trước, ngồi trên xe bò lắc lư cô cũng hay nhẩm đếm những vòng bánh xe khổng lồ gập ghềnh lăn trên đường về nhưng chẳng lần nào đếm được chính xác vì... ngủ gật!
...
Chàng trai gỡ chiếc ba-lô trên lưng và buông phịch xuống đám cỏ lau trước chiếc cổng sắt lớn rỉ sét đang đóng im ỉm. Chàng kéo tay áo lau mồ hôi trán, chậm rãi mở tờ giấy nhỏ đã nhàu nát trong lòng bàn tay. Trên tờ giấy ghi một địa chỉ với nét bút chì phai gần hết vì đã mở ra xếp lại nhiều lần:
Trại Cuông
Không số
Đường Lim Sét
(Hỏi ông Bảy Dư)
Nhét tờ giấy vào túi áo, chàng trai nheo mắt nhìn chung quanh.
Trang trại nằm cuối con đường trồng toàn cây lim sét hai bên. Hai hàng lim cao vút lả ngọn vào nhau, những cành nhỏ trên cao đan khít lá non hồn nhiên tình tự. Đây có phải hoa phượng vàng hay cây lim xẹt trồng khắp các nẻo đường của tỉnh lỵ nhỏ bé trong chuyện kể của những kẻ tha hương? Khi mùa hè đến, những cây lim nở rợp hoa vàng, hoa rơi xuống mặt đường làm thành những con đường hoàng hoa rực rỡ mà mẹ chàng thường nhắc khi kể về thời nữ sinh hoa khôi của bà ở ngôi trường nơi đồng chua nước mặn.
Trái ngược với vẻ đẹp nên thơ, lãng mạn trong tưởng tượng của chàng về một trang trại miền quê bên con đường vàng hoa, khuôn viên trải dài ngút mắt của trang trại là một vùng đất cằn khô nứt nẻ, cỏ lau vươn cao như những chiếc vòi bạch tuộc chờn vờn trong cơn gió hiếm hoi của buổi xế trưa nơi miền biển mặn. Dưới gốc một bụi ô rô đầy gai, một tấm bảng nhỏ bằng thiếc rỉ sét đã bị thủng lỗ chỗ nhưng vẫn có thể nhìn ra mấy chữ ngắt quãng "Cuô...g Tr...i" và tên đường Lim Sét.
Đó là Giao, cháu nội của Lão Dư.
Sau khi tốt nghiệp cử nhân và đã 36 lần nộp CV cho cả doanh nghiệp tư nhân lẫn nhà nước mà vẫn thất nghiệp. Chàng trai tình nguyện về Cuông Trại, bất kể lời yêu cầu của cha và em gái để qua Tết rồi hãy đi (họ không biết chàng còn một lý do nữa là đi trốn Tết!).
Chàng nôn nóng thử sức vực dậy cơ ngơi rộng lớn của dòng họ ở tận vùng ven biển xa xôi, đất điền hoang vắng mà cha chàng từng gọi là nơi sơn cùng thủy tận. Chàng đã nghiên cứu cả ngày trời về giấy tờ pháp lý, quyền sở hữu, thừa kế khu đất, về thổ nhưỡng, điều kiện canh tác không điện, nước và khả năng tiêu thụ nông sản trong khu vực.
Đang không biết làm cách nào để vào trong, Giao bỗng nhìn thấy cô gái nhỏ đứng nhìn chàng đăm đăm, trên tay là một bó lông công.
-Xin chào! Em là Lem phải không? Anh là Giao, cháu của ông Dư.
Cô bé vẫn nhìn chàng không chớp mắt, chẳng có vẻ gì e ngại thẹn thùng. Cô hơi hé chút nụ cười rồi quay lưng đi về phía chiếc cổng nhỏ cách đó một quãng ngắn. Vừa đi cô vừa quay lại nhìn, không phải tỏ ý muốn Giao đi theo, mà để coi Giao có đi theo hay không.
Giao đã được cho biết trước về cô bé kỳ lạ này, điều làm chàng bất ngờ là cô bé đẹp quá! Một vẻ đẹp hoang dã, nâu giòn đến rạn nứt trong nắng gió, không giống những cô nàng trắng sứ pha màu son phấn mà chàng vẫn thường lơ đãng ngắm nhìn khi ngồi trong những quán cà phê chờ thông tin tuyển dụng.
Chàng theo chân cô gái đi qua một cái cổng phụ, tiếp theo là khoảng sân rộng và một khu nhà cổ khang trang mà lúc nãy ở ngoài chàng chỉ thấy được hai cánh cửa gỗ nguyên khối đóng kín.
Giao bồi hồi xúc động khi bước qua cửa để vào gian chính của khu nhà, nơi sinh hoạt hàng ngày của người ông đã mất. Tất cả im lìm dưới lớp bụi mờ, chỉ có tia nắng cuối ngày theo chân chàng như một cách chào đón đơn sơ. Chàng nhẹ nhàng đặt ba-lô xuống nền gạch tàu đỏ sậm, tấm thảm bằng bụi dấy lên một làn sương khói là đà như chứa nặng cả tấn thời gian và niềm mong đợi.
Ngay sau đó Lem đưa Giao ra mộ Lão Dư. Chàng buồn bã lặng nhìn một vùng cỏ lau trắng xám vời vợi trong nắng chiều. Loay hoay hồi lâu Giao mới vượt qua khỏi đám cỏ lau dày đặc để vào được nơi người ông yên nghỉ. Chàng ngạc nhiên thấy Lem gọn gàng chui qua một lỗ hổng nhỏ giữa đám cỏ lau như một con mèo rồi đến bên cạnh đưa cho chàng bó nhang và cái ống quẹt.
Mùi nhang khói quẩn quanh trên các ngôi mộ khiến Giao ngậm ngùi thương nhớ muôn xưa. Di ảnh Lão Dư với đôi mắt xuất thần và nụ cười nhân hậu trên môi, chắc là ông đang rất hài lòng và mãn nguyện vì đứa cháu yêu nay đã về nhà. Chàng trai thầm khấn hứa với ông nội và các bậc tiền nhân sẽ tiếp nối những gì đang còn dở dang trên nền đất tổ tiên bồi đắp đã gần hai trăm năm.
Trong nhà bếp, trên chiếc bàn tròn bằng gỗ chỉ có cái nồi đất đen bóng đựng cơm với mấy quả trứng luộc trong dĩa và một chén nước mắm trong. Lem xới một chén cơm đầy để trước mặt Giao cùng với đôi đũa rồi lặng lẽ đi ra.
Dù nguội lạnh nhưng đó là bữa cơm ngon nhất mà Giao được ăn. Món ăn vô cùng đơn sơ, bình dị nhưng trở thành sơn hào hải vị trong cơn đói của chàng trai.
Ngọn đèn dầu thắp lên một vùng sáng ấm áp giữa gian nhà rộng, bóng chàng in trên vách bỗng trở nên cao lớn như một người khổng lồ. Ngay lúc này chiếc bóng như người bạn đồng hành vừa xuất hiện mang đến cho chàng một cảm giác thật an lành.
Chàng lấy một chiếc khăn mới từ trong ba-lô, nhẹ nhàng lau từng món đồ cổ xưa, bộ tràng kỷ, từng cái bàn, cái ghế... nơi đã từng đi đứng nằm ngồi của tiền nhân mà ngay cả cha chàng cũng không biết đã trải qua bao nhiêu đời vì lưu lạc đã lâu.
Trong gian thờ, ngoài khung ảnh của Lão Dư còn khoảng gần chục bức chân dung người thiên cổ đã úa màu thời gian. Những đôi mắt hiền hòa, nghiêm nghị nhìn Giao làm chàng choáng ngợp trong một cảm giác tâm linh lạ lùng khó tả.
Có phải chàng là hiện thân của quá khứ hàng trăm năm với dòng máu đang chảy trong huyết quản? Hay chàng từ hiện tại đã lần tìm về quá khứ để gặp lại chính mình trong những gương mặt cổ nhân kia?
Chàng quyết tâm sẽ làm sống lại Cuông Trại với một diện mạo mới theo mô hình kinh doanh trang trại. Chàng sẽ tự tìm hiểu thêm về nông nghiệp và chăn nuôi. Điện sẽ được kéo về, sẽ xây thêm nhiều hồ chứa nước mưa, đó là hai thứ tối cần thiết để duy trì sinh hoạt thuận tiện trong mùa khô lẫn mùa mưa. Chàng sẽ thuê mướn nhân công, một hệ thống chuồng trại quy mô lớn sẽ được dựng lên. Trước mắt, vật nuôi chủ lực sẽ là chim công, đó là một trong những mặt hàng đang được xếp vào loại siêu lợi nhuận trong các loài vật nuôi hiện nay.
Ngoài ra, chàng sẽ nuôi thêm trĩ, gà lôi, đà điểu... và những loài quý hiếm khác bên cạnh các loài vật nuôi truyền thống như heo, bò, gà...
Với Lem, chàng hy vọng cô bé không bị bệnh tự kỷ như vẻ ngoài có thể nhận thấy mà chỉ do cuộc sống không có điều kiện giao tiếp, không được học hành, lại thêm tính e thẹn của con gái. Chàng nhất định sẽ nâng niu trau chuốt viên ngọc này. Rồi biết đâu chàng sẽ... cưới Lem khi cô bé trưởng thành bởi vì cô bé đẹp quá, lại là người mà ông nội cưu mang và thương yêu từ tấm bé như đã dành sẵn cho chàng một viên ngọc thô quý giá!
Bao nhiêu thứ rộn ràng, lan man trong lòng làm chàng trai trẻ không thể nào chợp mắt. Chàng cứ trăn trở trên bộ ván ngựa mát lạnh với những suy tưởng tràng giang đại hải. Điều vui nhất là chàng không còn cảm giác chơi vơi hụt hẫng khi không tìm được việc làm sau khi ra trường. Không còn phải chịu đựng cái ý nghĩ tương lai mình sẽ phụ thuộc vào quyết định đôi khi rất tùy hứng và bốc đồng, thậm chí dốt nát của những nhà tuyển dụng mà chàng gặp phải khi đi xin việc. Tệ nhất là tâm trạng thiếu tự tin với ý nghĩ bản thân kém cỏi, vô duyên, vận may không đến...
Rồi chàng sẽ làm nên một cái gì đó lớn lao, sẽ gây dựng sự nghiệp mà ông nội đã mở ra cho chàng như một cách đền đáp với tổ tiên và đất đai nguồn cội.
Đêm giao thừa đặc biệt của Giao ở Cuông Trại trôi qua đen tuyền, lặng im, mùi hương khói trên bàn thờ tổ tiên thoang thoảng vây quanh. Dù sao tiết xuân bàng bạc của đất trời ngoài kia cũng đã làm dịu bớt cơn thao thức bồn chồn của chàng trai trẻ. Cuối cùng chàng cũng mơ màng chợp mắt được một lát trước khi trời sáng.
Tiếng gà gáy trong sân đã làm Giao tỉnh giấc. Chàng cố nhắm mắt thêm vài giây, thích thú đắm mình giữa không gian rộng lớn đang bao phủ quanh mình. Tiếng gà từ đâu đó rải rác vang lên khắp nơi, lúc xa lúc gần, tiếng hùng dũng, tiếng non tơ... tựa hồ khúc ca đồng vọng của buổi ban mai. Chỉ mới qua một đêm thôi, chàng đã cảm thấy thân thuộc với nơi này và tin rằng mình sẽ gắn bó dài lâu.
Sực nhớ hôm nay là ngày mùng một Tết, chàng hơi có một chút lạ lẫm với mùa xuân trong ngần theo cả nghĩa đen lẫn nghĩa bóng. Ngày đầu xuân nơi đây chỉ có không gian yên ả với bản hòa âm bình dị, chắc cũng giống như một ngày bình thường đã từng trôi qua trong trang trại này.
Một cái Tết không ồn ào những cuộc viếng thăm chúc tụng, không gò bó trong bộ đồ mới và câu chúc thuộc lòng để mừng tuổi đầu năm khi còn là cậu ấm túi căng phồng bao tiền lì xì. Không mứt gừng mứt bí, không bánh ít bánh tét, không thịt kho dưa giá, không củ kiệu tôm khô... Rồi khi đã lớn thì ngày Tết kèm theo những câu hỏi: học đến đâu rồi, thi xong chưa, kết quả thế nào, có việc làm chưa, chừng nào cưới vợ, v.v và v.v... Những cuộc gọi vô bổ rủ rê ăn chơi nhậu nhẹt. Những rà lướt vô thức trên mạng xã hội nghe cả thời gian âm ỉ cháy trong căn phòng riêng ẩn trốn chính cái xã hội đó!
Nghĩ đến đây chàng sực nhớ đã vô tình thực hiện được điều mà chàng từng muốn làm từ lâu. Đó là rút phích cắm, ngừng kết nối với tất cả mọi quan hệ thông qua internet bất kể những lợi ích mà chàng sẽ bỏ lỡ. Thật thú vị, không ngờ thoát khỏi một sự lệ thuộc lại có thể mang lại khoái cảm đến như vậy!
Giao vùng dậy bước nhanh ra ngoài để kịp thưởng thức buổi bình minh đầu tiên của năm mới, cũng là buổi sáng đầu tiên của chàng nơi miền thôn dã.
Ngoài cổng lớn một cội mai già trổ hoa thưa thớt chắc vì không ai lặt lá, hơi hướm của vài cơn gió bấc còn sót lại nhẹ lướt qua làm chàng cảm thấy vô cùng sảng khoái như vừa được tắm gội từ tâm hồn đến thân xác.
Trong khi làm vài động tác thể dục, chàng mỉm cười nghĩ tới bao tiền mừng tuổi đỏ thắm mà chàng đã chuẩn bị sẵn để làm quen với Lem và sẽ trao cho cô bé ngay trong sáng nay khi cô thức dậy. Rồi chàng sẽ hết sức nghiêm trang và vô cùng thân ái, nói cho cô hiểu rằng cô sẽ đương nhiên trở thành cộng sự cần thiết và lâu dài của chàng trong sự nghiệp tới đây. Không biết cô bé sẽ có biểu hiện ra sao, cô đang ở gian nào trong những dãy nhà đầy bụi bặm và tơ nhện im lìm kia?!
Nhưng Giao không thể ngờ Lem đã rời khỏi Cuông Trại khi trời vừa mờ sáng.
Những chiếc lông công ôm trước ngực là hành trang duy nhất của cô. Mái tóc thả dài sau lưng như dòng thời gian êm ả kể từ ngày cô đến trang trại với bàn tay nhỏ xíu nằm trong lòng bàn tay võ sĩ của Lão Dư.
Cô rời đi thầm lặng như những mùa Xuân cũ đã đi qua, những mùa Xuân mà mỗi một lần đến là thêm một lần cô tự hỏi tuổi tên mình.
Có lần Lão Dư trìu mến vén tóc trán của cô qua một bên tai, ông bảo: "Tên khai sanh của con sẽ là Khổng Tước, là chim công, là công chúa của ông". Bây giờ ông không còn nữa, Khổng Tước của ông sẽ bay đi. Cô công chúa nhỏ hay chim công chúa rời bỏ ngai vị giữa bầy đàn xơ xác để đi về nơi vô định. Cô thầm mong bầy chim bơ vơ tội nghiệp kia sẽ được người chủ mới yêu thích và trân quý như cô và người ông khuất bóng đã từng.
...
Mùa Xuân lãng du trên các cửa sông thôi thúc hành trình tìm về biển lớn. Sự bất diệt của dòng sông chính là thu hẹp mình lại để chảy qua, vượt thoát rồi tuôn tràn, hòa mình vào đại dương mênh mông bát ngát. Trước khi thoát khỏi giới hạn của dòng chảy để đến với một thế giới bao la rộng lớn hơn, những con sông tưởng chừng như vô tận kia luôn tiềm ẩn khát khao đi đến nơi tận cùng của cuộc hành trình, mở ra một cuộc phiêu lưu mới trong biển trời vô hạn. Có phải vì thế mà ba đào cuồn cuộn, miên man những rẽ nhánh phân chia, hóa thân trọn vẹn để tồn tại trong bao la trùng điệp.
Chiều tàn, thủy triều đã rút dần về khơi xa, bãi cát đen càng trải rộng hoang vu. Trong ráng đỏ chói lòa, Lem đi mãi về phía những triền sóng vẫn còn lan man trôi dạt vào bờ với lời thì thầm từ thiên niên vạn đại. Bóng cô đổ dài về phía sau, mái tóc rối bời trong gió lay động trên nền cát. Những bước chân vô tình in dấu, vết tích của một lần trở lại biển khơi rồi sẽ xóa nhòa hay lưu giữ trong muôn trùng sóng?
Cô dừng lại nơi giới hạn của những làn sóng, lặng lẽ nhìn từng đợt sóng đục ngầu lầm lũi tiến vào bờ rồi lùi ra xa. Sóng liên tục vỗ về, xoa dịu đôi chân trần ửng đỏ vì đã bước đi trên cát đá chông chênh từ hừng đông cho đến chiều tà.
Có điều gì đó vừa thoáng qua cô từ ký ức mơ hồ, phải chăng là bóng người sừng sững che khuất những con sóng dữ dội trong một chiều giông bão xa xăm...
Từ bây giờ có lẽ Lem chỉ còn là giấc mơ của Cuông Trại.
Bãi biển Gò Công, chút tình cho cố xứ, 2022
Chú thích:
(*) Cuông là tên gọi khác của chim công, cũng gọi là khổng tước hay nộc dung.
(**) Bất cứ ai khao khát chim công đều phải trải qua khổ ải của xứ Hindustan (ngạn ngữ Ba-Tư).
(***) Khổng tước vũ (Nguyễn Du)
(****)Biển Tân Thành thuộc huyện Gò Công đông, nằm giữa hai cửa sông lớn cùng chảy ra biển Đông là cửa Soài Rạp và cửa Tiểu.