Danh ngôn
Trong mọi cộng đồng, chúng ta cần một nhóm thiên thần gây rối.
We need, in every community, a group of angelic troublemakers.
(Bayard Rustin – trích bài phát biểu tại New York City 1963)
Trong mọi trường hợp, chắc chắn rằng sự thiếu hiểu biết, đi kèm với quyền lực, là kẻ thù tàn bạo nhất có thể có của công lý.
It is certain, in any case, that ignorance, allied with power, is the most ferocious enemy justice can have.
(James Baldwin - No Name in the Street 1972)
Các cuộc cách mạng và các cá nhân có thể bị giết hại, nhưng bạn không thể giết chết các ý tưởng.
While revolutionaries and individuals can be murdered, you cannot kill ideas.
(Thomas Sankara, một tuần trước khi bị ám sát, 1987)
Không có cảm giác nào cô đơn hơn việc bị chính đất nước mình trục xuất.
There's not a more lonely feeling than to be banished by my own country.
(Kiyo Sato – Kiyo’s Story 2009)
Ban Biên tập
Địa chỉ liên lạc:
1. Thơ
tho.vanviet.vd@gmail.com
2. Văn
vanviet.van14@gmail.com
3. Nghiên cứu Phê Bình
vanviet.ncpb@gmail.com
4. Vấn đề hôm nay
vanviet.vdhn1@gmail.com
5. Thư bạn đọc
vanviet.tbd14@gmail.com
6. Tư liệu
vanviet.tulieu@gmail.com
7. Văn học Miền Nam 54-75
vanhocmiennam5475@gmail.com
Tra cứu theo tên tác giả
- A. A. Fadeev
- A. Puskin
- A. T.
- Abdulrazak Gurnah
- Abraham F. Lowenthal
- Ace Le
- Ace Lê
- Adam Gopnik
- Adonis
- Adrian Horton
- Agi Mishol
- Ajar
- Akiko Miki
- Alain Guillemin
- Alan Phan
- Alăng Văn Gáo
- Alăng Văn Giáo
- Aldous Huxley
- Aleksandr Griboedov
- Alesandr Blok
- Alex Marshall
- Alex Smith
- Alex Thai
- Alex-Thái Đình Võ
- Alexander Fadeev
- Alexander Solzhenitsyn
- Alexandra Alter
- Alexandre FERON
- Alice Munro
- Alina Lesik
- Alison Flood
- Allen Ginsberg
- Amanda Gorman
- Amartya Sen
- Amelia Glaser
- Amos Oz
- An Nam
- Anatole France
- Anatoly Gavrilov
- Anders Olsson
- André Breton
- André Menras
- André Menras – Hồ Cương Quyết
- André Menras Hồ Cương Quyết
- Andrea Hoa Pham
- Andrea Kendall-Taylor
- Andreas Fulda
- Andreas Wimmer
- Andrew Postman
- Andy Cao
- Anh Anh
- Anh Hồng
- Anh Hồng (nhà thơ)
- Ánh Liên
- Anh Nhi
- Anh Văn
- Anika Zeller
- Anna Akhmatova
- Anna Maria Bracale Ceruti
- Anna Mitchell
- Anne Carson
- Anne Hébert
- Anne Henochowicz
- Annie Ernaux
- António Jacinto
- Antôn Nguyễn Trường Thăng
- Archimedes L.A. Patti
- Arlette Quỳnh Anh Trần
- Arnold Schwarzenegger
- Arthur Koestler
- Arty Abel
- Arvind Subramanian
- Augustina
- Aurélie Coulon
- Aurelien Breeden
- Ba Sàm
- Bá Thụ Đàm
- Bạch Cúc
- Bạch Hoàn
- Bách Mỵ
- Bách Thân
- Bạch X. Phẻ
- Bạch Xuân Phẻ
- Bakhtin
- Ban Mai
- Bàn Văn Thòn
- Ban Vận động Văn đoàn Độc lập Việt Nam
- Bảo Huân
- Bảo La
- Bảo Nhi Lê
- Bảo Ninh
- Bảo Phác
- Bão Vũ
- Barbara Demick
- Bashô
- Batrioldman
- Bauxite Việt Nam
- Bắc Đảo
- Bắc Phong
- Bằng Việt
- BB Ngô
- Bei Dao
- Benjamin Péret
- Benjamin Ramm
- Bertolt Brecht
- Bertrand Russell
- Bettina Rheims
- Bích Ngân
- Biếm họa
- Biên Cương
- Biệt Hiệu
- Bilahari Kausikan
- Billy Collins
- Bình Nguyên Lộc
- Brahma Chellaney
- Branko Milanovic
- Brett Reilly
- Brian Pascus
- Brian Wu
- Brice Pedroletti
- Brodsky
- Bryan
- Bùi An
- Bùi Bảo Trúc
- Bùi Bích Hà
- Bùi Chát
- Bùi Chí Trung
- Bùi Chí Vinh
- Bùi Công Thuấn
- Bùi Công Trực
- Bùi Đức Lại
- Bùi Giáng
- Bùi Hải Quảng
- Bùi Hoàng Tám
- Bùi Hoằng Vị
- Bùi Huệ Chi
- Bui Huy Hoi Bui
- Bùi Mai Hạnh
- Bùi Mạnh Hùng
- Bùi Mẫn Hân
- Bùi Minh Quốc
- Bùi Ngọc Tấn
- Bùi Quang Thắng
- Bùi Suối Hoa
- Bùi Thanh Hiếu
- Bùi Thanh Phương
- Bùi Thanh Tuấn
- Bùi Thụy Băng
- Bùi Tiến An
- Bùi Trân Phượng
- Bùi Trọng Hiền
- Bùi Văn Kha
- Bùi Văn Nam Sơn
- Bùi Việt Sỹ
- Bùi Vĩnh Phúc
- Bùi Xuân Bách
- Bùi Xuân Đính
- Bùi-Viết Văn Đức
- Bulgakov
- Bửu Chỉ
- C.D.
- Cái Lư Hương
- Cái Trọng Ty
- Cam Ly
- Cảnh Chánh
- Cao Bảo Vân
- Cao Bình Minh
- Cao Chi
- Cao Gia An
- Cao Hành Kiện
- Cao Huy Thuần
- Cao Kim Ánh
- Cao La
- Cao Quang Nghiệp
- Cao Tần
- Cao Thị Hồng
- Cao Thu Cúc
- Cao Việt Dũng
- Cao Xuân Hạo
- Cao Xuân Huy
- Carl Bildt
- Carl O. Schuster
- Carlos Assunção
- Carolyn Mary Kleefeld
- Cát Linh
- Cẩm Tú
- Cấn Thị Thêu
- Chan Phuong
- Chanh Tam
- Charles Bo
- Charles Bukowski
- Charles Simic
- Chau Doan
- Chân Minh
- Chân Pháp Xa
- Chân Phương
- Chân Xuân Tản Viên
- Châu Diên
- Châu Hải Đường
- Châu Hồng Thủy
- Châu Hữu Quang
- Chenn
- Chế Diễm Trâm
- Chế Lan Viên
- Chi Mai
- Chi Phương
- Chiêu Dương
- Chiêu Khiêm
- Chiharu Shiota
- Chim Hải
- Chim Trắng
- Chinh Ba
- Chính Tâm
- Chính Vĩ
- Chinua Achebe
- Chơn Không Cao Ngọc Phượng
- Christian Gampert
- Christian Welzel
- Christina Mary Hjortlund
- Christoph Giesen
- Christoph Sator
- Christopher Balding
- Christopher Goscha
- Christy Wampole
- Chu Dương
- Chu Hảo
- Chu Hoạch
- Chu Kim
- Chu Mộng Long
- Chu Quang Tiềm
- Chu Tử
- Chu Văn Lễ
- Chu Văn Sơn
- Chu Vĩnh Hải
- Chu Vương Miện
- Chu Xuân Diên
- Chung Le
- Claire Simon
- Clay Phạm
- Concepcion de Leon
- Connie Hoàng
- Cora Engelbrecht
- Costica Bradatan
- Cổ Ngư
- Cù An Hưng
- Cù Huy Hà Vũ
- Cù Mai Công
- Cù Tuấn
- Cung Minh Huân
- Cung Tích Biền
- Cung Trầm Tưởng
- D. S. Likhachev
- Da Màu
- Dạ Ngân
- Dạ Thảo Phương
- Dã Tượng
- DAD
- Dadolin Murak
- Damien Keown
- Dan Bilefsky
- Dan Slater
- Dana Gioia
- Danh ngôn
- Dani Rodrik
- Daniel Halpern
- Daniel Hautzinger
- Daron Accemoglu
- David Brown
- David Gascoyne
- David Marchese
- David Weinberger
- Ðặng Thơ Thơ
- Demetrio Paparoni
- DEUTSCHE WELLE
- Di
- Di Li
- Diêm Liên Khoa
- Diễm Thi
- Diễm Tường
- Diễn đàn Thế kỷ
- Diệp Duy Liêm
- Diệp Huy
- Ðinh Cường
- Dino Buzatti
- Dipanjan Roy Chaudhury
- Dmitri Prokofyev
- Dmitry Burago
- Dmitry Muratov
- Doãn Cẩm Liên
- Doãn Mạnh Dũng
- Doãn Mẫn
- Doãn Quốc Sỹ
- Dominique Lemieux
- Donald Inglehart
- Donna Ashworth
- Ðỗ Quang Nghĩa
- Ðỗ Quyên
- Du Tử Lê
- Dung Nguyễn
- Dũng Phan
- Dũng Trung Kqd
- Dũng Vũ
- Duy Lam
- Duy Tân
- Duy Thanh
- Duy Thông
- Duyên Anh
- Dư Hoa
- Dư Kiệt
- Dư Thị Hoàn
- Dư Thu Vũ
- Dương Đại Triều Lâm
- Dương Đình Giao
- Dương Khánh Phương
- Dương Kiền
- Dương Ngạn
- Dương Nghiễm Mậu
- Dương Ngọc Thái
- Dương Như Nguyện
- Dương Phương Vinh
- Dương Thắng
- Dương Thiệu Tước
- Dương Thu Hương
- Dương Thuấn
- Dương Tú
- Dương Tường
- Dương Văn Ba
- Dylan Suher
- Đà Văn
- Đàm Hà Phú
- Đàm Hách Thành
- Đào An Khánh
- Đào Anh Kha
- Đào Công Tiến
- Đào Duy Anh
- Đào Hiếu
- Đào Lê Na
- Đào Ngọc Chương
- Đào Nguyên
- Đào Nguyễn
- Đào Nguyên Phương Thảo
- Đào Như
- Đào Phương Liên
- Đào Quang Toản
- Đào Tấn Phần
- Đào Thái Tôn
- Đào Thị Hương
- Đào Tiến Thi
- Đào Trung Đạo
- Đào Trường Phúc
- Đào Tuấn
- Đào Tuấn Ảnh
- Đào Văn Thuỵ
- Đào Văn Tiến
- Đào Vũ Anh Hùng
- Đặng Anh Đào
- Đặng Bích Phượng
- Đặng Chương Ngạn
- Đặng Đình Cung
- Đặng Đình Mạnh
- Đặng Hà
- Đặng Hải Sơn
- Đặng Hoàng Giang
- Đặng Hồng Nam
- Đặng Hùng Võ
- Đặng Hương Giang
- Đặng Hữu
- Đặng Mai Lan
- Đặng Mậu Tựu
- Đăng Nguyên
- Đặng Phùng Quân
- Đặng Quốc Thông
- Đặng Sơn Duân
- Đặng Thái
- Đăng Thành
- Đặng Thân
- Đặng Thị Hảo
- Đặng Thơ Thơ
- Đặng Tiến
- Đặng Tiến (Thái Nguyên)
- Đặng Trung Nghĩa
- Đặng Túy
- Đặng Văn Dũng
- Đặng Văn Hùng
- Đặng Văn Ngữ
- Đặng Văn Sinh
- Đặng Vũ Vương
- Đặng Xuân Thảo
- Đặng Xuân Xuyến
- Đằng-Giao
- Điểm Thọ
- Đinh Bá Anh
- Đinh Cường
- Đinh Hoàng Thắng
- Đinh Hùng
- Đình Kính
- Đinh Linh
- Đinh Ngọc Thu
- Đinh Phương
- Đinh Phương Thảo
- Đinh Quang Anh Thái
- Đinh Thanh Huyền
- Đinh Thị Như Thúy
- Đinh Trường Chinh
- Đinh Từ Bích Thuý
- Đinh Từ Bích Thúy
- Đinh Văn Đức
- Đinh Vũ Hoàng Nguyên
- Đinh Ý Nhi
- Đinh Yên Thảo
- Đoàn Ánh Thuận
- Đoàn Bảo Châu
- Đoàn Cầm Thi
- Đoàn Công Lê Huy
- Đoàn Hồng Lê
- Đoàn Huy Giao
- Đoàn Huyền
- Đoàn Khắc Xuyên
- Đoàn Lê Giang
- Đoàn Nhã Văn
- Đoàn Thanh Liêm
- Đoan Trang
- Đoàn Tùng Nguyễn
- Đoàn Tử Huyến
- Đoàn Việt Hùng
- Đoàn Xuân Kiên
- Đỗ Anh Hoa
- Đỗ Anh Tuấn
- Đỗ Cao Bảo
- Đỗ Duy Ngọc
- Đỗ Đức
- Đỗ Đức Đông Ngàn
- Đỗ Đức Hiểu
- Đỗ Hòa
- Đỗ Hoàng Diệu
- Đỗ Hồng Ngọc
- Đỗ Hồng Nhung
- Đỗ Hữu Chí
- Đỗ Kh
- Đỗ Kh.
- Đỗ Khiêm
- Đỗ Kim Thêm
- Đỗ Lai Thuý
- Đỗ Lai Thúy
- Đỗ Lê Anh Đào
- Đỗ Mạnh Hoàng
- Đỗ Minh Tuấn
- Đỗ Nghê
- Đỗ Ngọc
- Đỗ Ngọc Thống
- Đỗ Quang Nghĩa
- Đỗ Quang Vinh
- Đỗ Quý Toàn
- Đỗ Quyên
- Đỗ Quỳnh Dao
- Đỗ Thắng Cảnh
- Đỗ Thị Thu Trà
- Đỗ Thiên Anh Tuấn
- Đỗ Trí Vương
- Đỗ Trọng Khơi
- Đỗ Trung Quân
- Đỗ Trường
- Đỗ Tuyết Khanh
- Đồng Chuông Tử
- Đông Hoài
- Đông Hồ
- Đông Kha
- Đông Ngàn Đỗ Đức
- Đông Nghi
- Đức Ban
- Đức Đàm
- Đức Flying Bay
- Đức Hoàng
- Đức Lê
- Đức Phổ
- Đức Tâm
- Đức Tiến
- E.E. Cummings
- E.M. Chernoivanenko
- Eamonn Butler
- Eckart Kleßmann
- Eduardo Galeano
- Edward Hirsch
- Elena Pucillo Truong
- Elias Canetti
- Ellen Bass
- Eloisa Amezcua
- Emiel Roothooft
- Emmanuelle Jardonnet
- Eric Weiner
- Erica Frantz
- Erik Harms
- Erik Korling
- Euan Ward
- Evgheni Dobrenko
- F.N.
- Federico García Lorca
- Feliks Kuznesov
- Filip Lech
- Flanny O’Connor
- Florence Noiville
- Florian Altenhöner
- Francis Fukuyama
- Francis Fukuyma
- Frank Dikötter
- Frank O'Hara
- Frankfurt
- Fred Hiatt
- Friedrich Dürrenmatt
- Friedrich Nietzsche
- Fritz J. Raddatz
- Gabriel García Márquez
- Gaither Stewart
- Gaiutra Bahadur
- Gary Leupp
- Gặp gỡ và trò chuyện
- Georg Bönisch
- Georg Trakl
- George Burchett
- George Orwell
- George Perreault
- George Siemens
- Gerhard Will
- Germain Droogenbroodt
- Giang Dang
- Giang Lại Đức
- Giang Nam
- Giáng Vân
- Giáp Văn Dương
- Gideon Rachman
- Giuse Lê Công Đức
- Goethe
- Gonçalo Fernandes
- Gottfried Benn
- Graham Allison
- Grigory Yudin
- Günter Kunert
- Gyảng Anh Iên
- Hà Duy Phương
- Hà Dương Tuấn
- Hà Dương Tường
- Hà Đình Nguyên
- Hạ Đình Nguyên
- Hà Huy Sơn
- Hà Hương
- Hà Lệ Minh
- Hà Ngọc Hòa
- Hạ Nguyên
- Hà Nguyên Du
- Hà Nhân
- Hà Nhật
- Hà Phạm Phú
- Hà Quang Vinh
- Hà Sĩ Phu
- Hà Thanh Vân
- Hà Thế
- Hà Thị Minh Đạo
- Hà Thúc Sinh
- Hà Thủy Nguyên
- Hà Tùng Long
- Hà Tùng Sơn
- Hà Văn Thịnh
- Hà Văn Thùy
- Hà Vũ Trọng
- Hagi Kenaan
- Hai An Vu
- Hải Hạc
- Hải Ngọc
- Hai Thanh
- Han Dang
- Hàn Giang
- Han Kang
- Hàn Vĩnh Diệp
- Hạnh Nguyên
- Hạnh Phước
- Hạnh Viên
- Hannah Beech
- Hào Thiện Nhân
- Haruki Murakami
- Hân Hương
- Heiko Buschke
- Heinrich Heine
- Henri Michaux
- Henry David Thoreau
- Henry Wadsworth Longfellow
- Heriberto Araújo
- Hermann Hesse
- Hiền Trang
- Hiệp Ikaria
- Hiệu Minh
- Hiếu Tân
- Ho Lai-Ming
- Hòa Bình Lê
- Hoa Níp
- Hoài Hương
- Hoài Nam
- Hoài Phương
- Hoài Thanh
- Hoài Việt
- Hoài Ziang Duy
- Hoan Doan
- Hoàn Nguyễn
- Hoàng Ánh
- Hoàng Anh Tuấn
- Hoàng Cát
- Hoàng Cầm
- Hoàng Chí Hiếu
- Hoàng Chính
- Hoàng Cường Long
- Hoàng Dũng
- Hoàng Dương Tuấn
- Hoàng Đăng Khoa
- Hoàng Đỗ
- Hoàng Đông
- Hoàng Đức Truật
- Hoàng Hà
- Hoàng Hải Thủy
- Hoàng Hải Vân
- Hoảng Hãn
- Hoàng Hưng
- Hoàng Khởi Phong
- Hoàng Kim Oanh
- Hoàng Lại Giang
- Hoàng Lan
- Hoàng Lan Anh
- Hoàng Lan Chi
- Hoàng Lê
- Hoàng Lệ
- Hoàng Linh
- Hoàng Long
- Hoàng Mai Ðạt
- Hoàng Mạnh Hải
- Hoàng Minh Trí
- Hoàng Minh Tường
- Hoàng Nam
- Hoàng Nga
- Hoàng Ngọc Biên
- Hoàng Ngọc Hiến
- Hoàng Ngọc Nguyên
- Hoàng Ngọc Tuấn
- Hoàng Nguyễn
- Hoàng Nguyên Vũ
- Hoàng Nhơn
- Hoàng Nhuận Cầm
- Hoàng Phong Tuấn
- Hoàng Phủ Ngọc Tường
- Hoàng Quân
- Hoàng Quốc Hải
- Hoàng Thị Hường
- Hoàng Thị Thu Thủy
- Hoàng Thu Phố
- Hoàng Thúy
- Hoàng Thuỵ Anh
- Hoàng Tiến
- Hoàng Trung Thông
- Hoàng Tuấn Công
- Hoàng Tuấn Phổ
- Hoàng Tùng
- Hoàng Tuỵ
- Hoàng Văn Sơn
- Hoàng Việt
- Hoàng Vũ Thuật
- Hoàng Xuân Phú
- Hoàng Xuân Sơn
- Hoàng Xuân Tuyền
- Hoàng Yến
- Horst Bienek
- Howard Gardner
- Hồ Anh Thái
- Hồ Bạch Thảo
- Hồ Bất Khuất
- Hồ Diệu Vân
- Hồ Dzếnh
- Hồ Đắc Vũ
- Hồ Đình Nghiêm
- Hồ Hải Thụy
- Hồ Hữu Tường
- Hồ Minh Tâm
- Hồ Ngọc Đại
- Hồ Như
- Hồ Phú Bông
- Hồ Tịnh Tình
- Hồ Trường An
- Hồ Tú Bảo
- Hội những người ủng hộ GS. Chu Hảo
- Hồng Anh
- Hồng Hoang
- Hồng Lê Thọ
- Hồng Phú
- Huệ Hương Hoàng
- Huguette Bertrand
- Huong Nguyen
- Huy Cận
- Huy Đức
- Huy Tưởng
- Huyền Thương
- Huỳnh Duy Lộc
- Huỳnh Hoa
- Huỳnh Hữu Uỷ
- Huỳnh Hữu Ủy
- Huỳnh Kim Báu
- Huỳnh Kim Quang
- Huỳnh Lê Nhật Tấn
- Huỳnh Liễu Ngạn
- Huỳnh Ngọc Chênh
- Huỳnh Như Phương
- Huỳnh Sơn Phước
- Huỳnh Tấn Mẫm
- Huỳnh Thế Du
- Huỳnh Thục Vy
- Huỳnh Trọng Khang
- Huỳnh Tuấn Anh
- Hứa Chương Nhuận
- Hương Lan
- Hường Thanh
- Hương Thủy
- Hữu Danh
- Hữu Đông
- Hữu Loan
- Hữu Mai
- Hữu Phương
- Ian Bui
- Ian Johnson
- Igor Poglazov
- Ilza Burchett
- Inrasara
- Iris Radisch
- Isabella Kwai
- Issa
- Issac Bashevis Singer
- Italo Calvino
- Iya Kiva
- J. M. Lotman
- J.B Nguyễn Hữu Vinh
- Jacques Attali
- Jacques Prévert
- Jake Johnson
- James Borton
- James Daniel Spears
- James G. Zumwalt
- James Grossman
- James Joyce
- James Poniewozik
- James Stavridis
- James WrightJuan Felipe Herrera
- Janos Kornai
- Jared Carters
- Jason Lopata
- Jason Morris-Jung
- Jay Nordlinger
- Jaya K.
- Jean Chesnaux
- Jean d'Ormesson
- Jean Piaget
- Jean Przyluski
- Jean Toomer
- Jean-Jacques Brochier
- Jean-Jacques Roth
- Jean-Louis Rocca
- Jean-Luc Chalumeau
- Jean-Marc Roberts
- Jean-Patrick Géraud
- Jean-Paul Sartre
- Jefferson Cowie
- Jeffrey Hanfover
- Jeffrey Nall
- Jessica Swoboda
- Jessie Yeung
- Jiayang Fan
- Jimmy Carter
- Joan Hua
- João Guimarães Rosa
- Joaquin Nguyễn Hòa
- John Barrow
- John Cheever
- John Freeman
- John Keane
- John McCain
- Jon Fosse
- Jonathan Dee
- Jonathan London
- Jörg Wischermann
- Jorge Amado
- Jorge Luis Borges
- Joschka Fischer
- Josée Lapointe
- Joseph Wong
- Joseph Wright
- Josh Rogin
- Joshua Rothman
- Juan Pablo Cardenal
- Juan Pablo Cardenal & Heriberto Araújo
- Julia Cagé
- Julio Cortázar
- Jun’ichiro Tanizaki
- Kahil Gibral
- Kai Hoàng
- Kale
- Kalynh Ngô
- Kamel Daoud
- Kao Phú
- Kap Seol
- Karel Appel
- Karen Tongson
- Kate Chopin
- Kazuo Shiraga
- Kenneth Nguyen
- Keorapetse Kgositsile
- Kerstin Holm
- Kều Jang
- Kha Lương Ngãi
- Khái Hưng
- Khaly Chàm
- Khang Quốc Ngọc
- Khánh
- Khánh Bình
- Khánh Duy
- Khánh Ly
- Khánh Mai
- Khanh Nguyen
- Khanh Pham
- Khánh Phương
- Khánh Trâm
- Khánh Trường
- Khét
- Khế Iêm
- Khiêm Nhu
- Khổng Đức Thiêm
- Khuất Đẩu
- Khuê Phạm
- Khuyết Thư
- Kiệm Hoàng
- Kiến Văn
- Kiệt Anh Hùng
- Kiệt Tấn
- Kiều Duy Vĩnh
- Kiều Loan
- Kiều Mai Sơn
- Kiều Maily
- Kiều Phong
- Kiều Thị An Giang
- Kim Ân
- Kim Chi
- Kim Dung
- Kim Hạnh
- Kim Thúy
- Kim Trần
- Kinh Bắc
- Kính Hòa
- Klaus Wiegerefe
- Kúm
- Kurt-Martin Mayer
- Kỳ Duyên
- Kyoko Numano
- L. N. Tolstoy
- L. V. H.
- La Khắc Hoà
- La Khắc Hòa
- Lã Nguyên
- Lại Nguyên Ân
- Lam Điền
- Lam Ngọc
- Lam Thái Hòa
- Lan Nguyên
- Lang Anh
- Langston Hughes
- LAP
- Larry Diamond
- Lars Vargö
- Laura Cappelle
- Laurent Sagalovitsch
- Lawrence Ferlinghetti
- Lâm Chương
- Lâm Duyên
- Lâm Hạnh
- Lâm Lê
- Lâm Ngân Mai
- Lâm Quang Mỹ
- Lâm Thị Mỹ Dạ
- Leon Trotsky
- Leonard Cohen
- Lê An Thế
- Lê Anh Hoài
- Lê Anh Hùng
- Lê Ân
- Lê Bá Đảng
- Lê Bích Vượng
- Lê Chiều Giang
- Lê Công Định
- Lê Công Giàu
- Lê Công Tư
- Lê Ðình Nhất Lang
- Lê Dũng
- Lê Duy Nam
- Lê Đạt
- Lê Đăng Doanh
- Lê Đình Cai
- Lê Đình Khẩn
- Lê Đình Thắng
- Lê Đỗ Huy
- Lê Đức Dục
- Lê Đức Thôn
- Lê Giang Trần
- Lê Hải
- Lệ Hằng
- Lê Hiệp
- Lê Hoài Nguyên
- Lê Hoàng Diễm Trang
- Lê Hoàng Lân
- Lê Học Lãnh Vân
- Lê Hồ Quang
- Lê Hồng Hà
- Lê Hồng Hiệp
- Lê Hồng Lâm
- Lê Hùng
- Lê Hùng Vọng
- Lê Huyền Ái Mỹ
- Lê Huỳnh Lâm
- Lê Hữu
- Lê Hữu Khoá
- Lê Hữu Khóa
- Lê Hữu Nam
- Lê Kế Lâm
- Lê Khải
- Lê Kim Duy
- Lê Ký Thương
- Lê Lạc Giao
- Lê Luân
- Lê Mã Lương
- Lê Mai
- Lê Mai Lĩnh
- Lê Mạnh Chiến
- Lê Mạnh Đức
- Lê Minh Chánh
- Lê Minh Hà
- Lê Minh Hiền
- Lê Minh Khuê
- Lê Minh Phong
- Lê Ngân Hằng
- Lê Ngọc Luân
- Lê Ngọc Sơn
- Lê Nguyễn
- Lê Nguyễn Duy Hậu
- Lê Nguyễn Hương Trà
- Lê Nguyên Long
- Lê Nguyên Vỹ
- Lê Như Bình
- Lê Oa Đằng
- Lê Phan
- Lê Phú Khải
- Lê Quang
- Lê Quang Đức
- Lê Quảng Hà
- Lê Quang Hợp
- Lê Quang Thành
- Lê Quân
- Lê Quốc Anh
- Lê Quỳnh
- Lê Quỳnh Mai
- Lê Sa Long
- Lê Si Na
- Lê Sơn
- Lê Tất Đạt
- Lê Tất Điều
- Lê Thanh Dũng
- Lê Thanh Hải
- Lê Thanh Phong
- Lê Thanh Trường
- Lê Thân
- lê thi diem thuý
- Lê Thị Hồng Minh
- Lê Thị Huệ
- Lê Thị Hường
- Lê Thị Oanh
- Lê Thị Thấm Vân
- Lê Thiết Cương
- Lê Thiếu Nhơn
- Lê Thọ Bình
- Lê Thời Tân
- Lê Thời Thôi
- Lê Thu Hiền
- Lê Thúy Bảo Liên
- Lê Tiên Long
- Lê Trí Tuệ
- Lê Trinh
- Lê Trọng Nghĩa
- Lê Trọng Nguyễn
- Lê Trung Tĩnh
- Lê Trường Thanh
- Lê Tuấn Huy
- Lê Tuyết Hạnh
- Lê Văn Bỉnh
- Lê Văn Hảo
- Lê Văn Hiếu
- Lê Văn Hòa
- Lê Văn Luân
- Lê Văn Sơn
- Lê Văn Trung
- Lê Văn Tùng
- Lê Vĩnh Tài
- Lê Vĩnh Triển
- Lê Vũ Trường Giang
- Lê Xuân Khoa
- Lê Xuyên
- Li Edelkoort
- Li Zhongqin
- Liêu Diệc Vũ
- Liêu Thái
- Liễu Trương
- Linh Nguyên
- Linh Văn
- Linh Vân
- Linh-Chân Brown
- LKH
- Lorca
- Louis Aragon
- Louise Glück
- Lộc Vàng
- Luân Hoán
- Ludwig von Mises
- Luke Hunt
- Luke Turner
- Lữ Kiều
- Lữ Quỳnh
- Lương Đào
- Lương Thiệu Quân
- Lương Thư Trung
- Lưu Á Châu
- Lưu Bình Nhưỡng
- Lưu Diệu Vân
- Lưu Đức Trung
- Lưu Hà
- Lưu Hiểu Ba
- Lưu Khánh Thơ
- Lưu Mê Lan
- Lưu Minh Hải
- Lưu Na
- Lưu Nhi Dũ
- Lưu Quang Vũ
- Lưu Thuỷ Hương
- Lưu Thủy Hương
- Lưu Trọng Văn
- Lưu Uyên Khôi
- Lý Đợi
- Ly Hoàng Ly
- Lý Ngang
- Ly Phạm
- Lý Quang Hoàn
- Lý Thanh
- Lý Tiến Dũng
- Lý Toàn Thắng
- Lý Trực Dũng
- Lý Xuân Hải
- Lydia Davis
- Lynh Bacardi
- LysP
- M. Gorky
- M.L. Gasparov
- Mạc Phong Tuyền
- Mạc Văn Trang
- Mạc Việt Hồng
- Mạch Nha
- Mạch Quang Thắng
- Madeleine Riffaud
- Mai An Nguyễn Anh Tuấn
- Mai Anh Tuấn
- Mai Bá Ấn
- Mai Bá Kiếm
- Mai Chanh
- Mai Hiền
- Mai Khôi
- Mai Kim Ngọc
- Mai Nhật
- Mai Ninh
- Mai Quốc Ấn
- Mai Quỳnh
- Mai Quỳnh Nam
- Mai Sơn
- Mai Thái Lĩnh
- Mai Thanh Sơn
- Mai Thảo
- Mai Tú Ân
- Mai Văn Hoan
- Mai Văn Phấn
- Mai Văn Tính
- Maki Starfield
- Mamleev
- Mạnh Kim
- Marc Andrus
- Marcel Reich-Ranicki
- Marci Shore
- Marco Ferrarese
- Margarita Lyutova
- Maria Donovan
- Maria Ressa
- Mario Vargas Llosa
- Marion Hennebert
- Mark B. Hamilton
- Mark Binelli
- Mark Frankland
- Mark Osaki
- Mark Strand
- Marta Hillers
- Martin Jankowski
- Martin Kulldorff
- Marty Robbins
- Mary Morose
- Mary Walsh
- Mathias Mayer
- Matthew Clayfield
- Matthew Crawford
- Maurice Blanchot
- Maximilian Steinbeis
- May
- Maya Angelou
- Mặc Đỗ
- Mặc Lâm
- Mân Côi
- McAmmond Nguyễn Thị Tư
- Media Văn Việt
- Michael Burawoy
- Michael Scammell
- Miêng
- Mike Ives
- Mikhail Shishkin
- Mikhail Viktorovich Zygar
- Milan Kundera
- Mimmi Diệu Hường Bergström
- MInh Anh
- Minh Huệ
- Minh Hùng
- Minh Luật
- Minh Quang – Lê Chiên
- Minh Quang Ho
- Minh Tâm
- Minh Thùy
- Minh Thư
- Minh Toàn
- Minh Tuấn
- Monica Berlin
- Mỹ Hằng
- Mỹ Lan
- N. S. Khrushchev
- Nam Dao
- Nam Dao Nguyễn Mạnh Hùng
- Nam Đan
- Nam Đông
- Nam Nguyên
- Nam Sơn
- Naowarat Pongpaiboon
- Natalia lacovelli
- Nataliya Zhynkina
- Natsume Sōseki
- Nay Aung
- ng. anhanh
- Ng.Uyển Nicole Dương
- Ngải Vị VỊ
- Ngân Xuyên
- Nghệ thuật
- Nghiêm Lương Thành
- Nghiêm Phương Mai
- Nghiêm Xuân Hồng
- Nghiên Cứu Phê Bình
- Ngo Thu
- Ngọc Anh
- Ngọc Duy Phan
- Ngoc Hien Bui
- Ngọc Linh
- Ngô Anh Tuấn
- Ngô Bảo Châu
- Ngô Đình Thẩm
- Ngô Đồng
- Ngô Hương Giang
- Ngô Khắc Tài
- Ngộ Không Phí Ngọc Hùng
- Ngô Liêm Khoan
- Ngô Minh
- Ngô Minh Khôi
- Ngô Ngọc Loan
- Ngô Ngọc Trai
- Ngô Nguyên Dũng
- Ngô Nhật Đăng
- Ngô Quốc Phương
- Ngô Quốc Thịnh
- Ngô Thế Vinh
- Ngô Thị Kim Cúc
- Ngô Thị Thanh Lịch
- Ngô Tùng Phong
- Ngô Tự Lập
- Ngô Văn
- Ngô Văn Giá
- Ngô Viết Nam Sơn
- Ngô Viết Trọng
- Ngô Vĩnh Long
- Ngô Xuân Hội
- Ngô Xuân Phúc
- Ngô Xuân Thảo
- Ngu Yên
- Nguyen Duc Thanh
- Nguyễn Hải Hoành
- Nguyễn Anh Dũng
- Nguyễn Anh Tuấn
- Nguyễn Anh Tuấn - đạo diễn
- Nguyễn Bá Chung
- Nguyễn Bách Việt
- Nguyễn Bảo Chân
- Nguyễn Bắc Sơn
- Nguyên Bình
- Nguyên Cầm
- Nguyên Cẩn
- Nguyên Chánh
- Nguyễn Chí Hoan
- Nguyễn Chí Thuật
- Nguyễn Chí Trung
- Nguyễn Chí Tuyến
- Nguyễn Chinh Trung
- Nguyễn Cung Thông
- Nguyễn Cường
- Nguyễn Danh Bằng
- Nguyễn Danh Huế
- Nguyễn Danh Lam
- Nguyễn Ðăng Thường
- Nguyễn Duy
- Nguyễn Dương Quang
- Nguyễn Đạt
- Nguyễn Đắc Kiên
- Nguyễn Đắc Xuân
- Nguyễn Đăng Điệp
- Nguyễn Đăng Hưng
- Nguyễn Đăng Khoa
- Nguyễn Đăng Mạnh
- Nguyễn Đăng Na
- Nguyễn Đăng Quang
- Nguyễn Đăng Thường
- Nguyễn Đình Ấm
- Nguyễn Đình Bin
- Nguyễn Đình Bổn
- Nguyễn Đình Chú
- Nguyễn Đình Cống
- Nguyễn Đình Đăng
- Nguyễn Đình Huỳnh
- Nguyễn Đình Thắng
- Nguyễn Đình Thi
- Nguyễn Đình Toàn
- Nguyễn Đổng Chi
- Nguyễn Đông Thức
- Nguyễn Đức
- Nguyễn Đức Dương
- Nguyễn Đức Hiệp
- Nguyễn Đức Mậu
- Nguyễn Đức Sơn
- Nguyễn Đức Thắng
- Nguyễn Đức Tiến
- Nguyễn Đức Tùng
- Nguyễn Đức Tường
- Nguyễn Gia Trí
- Nguyên Giác
- Nguyên Giác Phan Tấn Hải
- Nguyễn Hà Luân
- Nguyễn Hải Hoành
- Nguyễn Hải Yến
- Nguyễn Hàn Chung
- Nguyễn Hiến Lê
- Nguyễn Hoa Lư
- Nguyễn Hoài Nam
- Nguyễn Hoài Văn
- Nguyễn Hoài Vân
- Nguyễn Hoàn
- Nguyễn Hoàn Nguyên
- Nguyễn Hoàng Ánh
- Nguyễn Hoàng Anh Thư
- Nguyễn Hoàng Diệu Thủy
- Nguyễn Hoàng Diệu Thúy
- Nguyễn Hoàng Giao
- Nguyễn Hoàng Linh
- Nguyễn Hoàng Trung
- Nguyễn Hoàng Văn
- Nguyễn Hồng Anh
- Nguyễn Hồng Giao
- Nguyễn Hồng Hưng
- Nguyễn Hồng Lam
- Nguyễn Hồng Nhung
- Nguyễn Hồng Thục
- Nguyễn Huệ Chi
- Nguyễn Hùng
- Nguyễn Huy Hoàng
- Nguyễn Huy Thiệp
- Nguyễn Huy Vũ
- Nguyên Hưng
- Nguyễn Hưng Quốc
- Nguyễn Hương
- Nguyễn Hữu Đễ
- Nguyễn Hữu Hồng Minh
- Nguyễn Hữu Liêm
- Nguyễn Hữu Nhật
- Nguyễn Hữu Sơn
- Nguyễn Hữu Thiết
- Nguyễn Hữu Việt Hưng
- Nguyễn Hữu Vinh
- Nguyễn kc Hậu
- Nguyễn Khải
- Nguyễn Khánh Duy
- Nguyễn Khánh Trường
- Nguyễn Khắc An
- Nguyễn Khắc Bình
- Nguyễn Khắc Mai
- Nguyễn Khắc Phê
- Nguyễn Khắc Phi
- Nguyễn Khắc Phục
- Nguyễn Khiêm
- Nguyễn Khôi
- Nguyễn Kiến Phước
- Nguyễn Kiều Dung
- Nguyễn Kiều Hưng
- Nguyên Lạc
- Nguyễn Lãm Thắng
- Nguyễn Lan Phương
- Nguyễn Lân Bình
- Nguyễn Lân Thắng
- Nguyễn Lê Hồng Hưng
- Nguyễn Lệ Uyên
- Nguyễn Linh Giang
- Nguyễn Linh Quang
- Nguyễn Lộ Trạch
- Nguyễn Luận
- Nguyễn Lương Hải Khôi
- Nguyễn Lương Ngọc
- Nguyễn Lương Vỵ
- Nguyễn Mai
- Nguyễn Man Nhiên
- Nguyễn Mạnh An Dân
- Nguyễn Mạnh Côn
- Nguyễn Mạnh Đẩu
- Nguyễn Mạnh Tiến
- Nguyễn Manh Trinh
- Nguyễn Mạnh Trinh
- Nguyễn Mạnh Tuấn
- Nguyễn Mạnh Tường
- Nguyễn Minh Anh
- Nguyễn Minh Hòa
- Nguyễn Minh Kính
- Nguyễn Minh Nhị
- Nguyễn Minh Nhựt
- Nguyễn Minh Thuyết
- Nguyễn Mộng Giác
- Nguyên Ngọc
- Nguyễn Ngọc Chu
- Nguyễn Ngọc Giao
- Nguyễn Ngọc Hoa
- Nguyễn Ngọc Lanh
- Nguyễn Ngọc Liễm
- Nguyễn Ngọc Lung
- Nguyễn Ngọc Tâm
- Nguyễn Ngọc Thiện
- Nguyễn Ngọc Tú Anh
- Nguyễn Ngọc Tư
- Nguyên Nguyên
- Nguyễn Nguyên Bình
- Nguyễn Nhật Tín
- Nguyên Nhi
- Nguyễn Như Huy
- Nguyễn Phạm Hùng
- Nguyễn Phú Yên
- Nguyễn Phúc Vĩnh Ba
- Nguyễn Phượng
- Nguyễn Phương Đình
- Nguyễn Phương Mai
- Nguyễn Phương Mạnh
- Nguyễn Quang
- Nguyễn Quang A
- Nguyễn Quang Bình
- Nguyễn Quang Duy
- Nguyễn Quang Dy
- Nguyễn Quang Đồng
- Nguyễn Quang Hồng
- Nguyễn Quang Hưng
- Nguyễn Quang Lập
- Nguyễn Quang Thạch
- Nguyễn Quang Thân
- Nguyễn Quang Thiều
- Nguyễn Quang VInh
- Nguyễn Quân
- Nguyễn Quốc Lâm
- Nguyễn Quốc Thái
- Nguyễn Quốc Toàn
- Nguyễn Quốc Trụ
- Nguyễn Quốc Tuấn
- Nguyên Sa
- Nguyễn Sĩ Dũng
- Nguyễn Sơn Lâm
- Nguyễn Sỹ Phương
- Nguyễn Sỹ Tế
- Nguyễn Tà Cúc
- Nguyễn Tài Cẩn
- Nguyễn Tấn Cứ
- Nguyễn Tất Nhiên
- Nguyễn Thạch Giang
- Nguyễn Thái Hòa
- Nguyễn Thái Hợp
- Nguyễn Thái Sơn
- Nguyễn Thái Tuấn
- Nguyễn Thanh Bình
- Nguyễn Thanh Châu
- Nguyễn Thanh Giang
- Nguyễn Thanh Hiện
- Nguyễn Thanh Hùng
- Nguyễn Thanh Huy
- Nguyễn Thanh Huyền
- Nguyễn Thanh Mỹ
- Nguyễn Thành Nam
- Nguyễn Thanh Nghị
- Nguyễn Thanh Nguyệt
- Nguyễn Thành Phong
- Nguyễn Thanh Sơn
- Nguyễn Thành Sơn
- Nguyễn Thanh Tâm
- Nguyễn Thành Thi
- Nguyễn Thanh Tuyền
- Nguyễn Thanh Văn
- Nguyễn Thanh Việt
- Nguyễn Thế Hùng
- Nguyễn Thế Thanh
- Nguyễn Thị Bích Hậu
- Nguyễn Thị Bích Ngà
- Nguyễn Thị Bình
- Nguyễn thị Cỏ May
- Nguyễn Thị Dư Khánh
- Nguyễn Thị Hải
- Nguyễn Thị Hậu
- Nguyễn Thị Hiền
- Nguyễn Thị Hoàng
- Nguyễn Thị Hoàng Bắc
- Nguyễn Thị Khánh Minh
- Nguyễn Thị Khánh Trâm
- Nguyễn Thị Kim Chi
- Nguyễn Thị Kim Phụng
- Nguyễn Thị Minh Ngọc
- Nguyễn Thị Minh Thương
- Nguyễn Thị Ngọc Hải
- Nguyễn Thị Ngọc Nhung
- Nguyễn Thị Oanh
- Nguyễn Thị Phước
- Nguyễn Thị Thanh Bình
- Nguyễn Thị Thanh Hải
- Nguyễn Thị Thanh Lưu
- Nguyễn Thị Thanh Xuân
- Nguyễn Thị Thanh Yến
- Nguyễn Thị Thảo An
- Nguyễn Thị Thúy Hạnh
- Nguyễn Thị Thùy Linh
- Nguyễn Thị Thụy Vũ
- Nguyễn Thị Thuyền
- Nguyễn Thị Tịnh Thy
- Nguyễn Thị Từ Huy
- Nguyễn Thị Vinh
- Nguyễn Thiện Tống
- Nguyễn Thiện Tơ
- Nguyễn Thói Đời
- Nguyễn Thông
- Nguyễn Thu Quỳnh
- Nguyễn Thu Trang
- Nguyễn Thùy Dương
- Nguyễn Thúy Hạnh
- Nguyễn Thụy Long
- Nguyễn Thuỵ Phương
- Nguyễn Thùy Song Thanh
- Nguyễn Thỵ
- Nguyễn Thy Anh
- Nguyễn Tiến Dũng
- Nguyễn Tiến Lập
- Nguyễn Tiến Trung
- Nguyễn Tiến Văn
- Nguyễn Trần Bạt
- Nguyễn Tri Phương Đông
- Nguyễn Triệu Nam
- Nguyễn Trọng Bình
- Nguyễn Trọng Chức
- Nguyễn Trọng Huân
- Nguyễn Trọng Khôi
- Nguyễn Trọng Tạo
- Nguyễn Trung
- Nguyễn Trung Bảo
- Nguyễn Trung Dân
- Nguyễn Trung Hiếu
- Nguyễn Trung Kiên
- Nguyễn Trung Thuần
- Nguyễn Trường Giang
- Nguyễn Trường Huy
- Nguyễn Trường Uy
- Nguyễn Tuấn
- Nguyễn Tuấn Anh
- Nguyễn Tuấn Khoa
- Nguyễn Tùng
- Nguyễn Tùng Linh
- Nguyễn Tuyết Lan
- Nguyễn Tuyết Lộc
- Nguyễn Tư Nghiêm
- Nguyễn Tử Siêm
- Nguyễn Tường Bách
- Nguyễn Tường Thiết
- Nguyễn Tường Thụy
- Nguyễn Ước
- Nguyễn Vạn Phú
- Nguyễn Văn
- Nguyễn Văn Ba
- Nguyễn Văn Chính
- Nguyễn Văn Ðậu
- Nguyễn Văn Dũng
- Nguyễn Văn Đài
- Nguyễn Văn Gia
- Nguyễn Văn Hạnh
- Nguyễn Văn Hiệp
- Nguyễn Văn Hòa
- Nguyễn Văn Hùng
- Nguyễn Văn Huyên
- Nguyễn Văn Lợi
- Nguyễn Văn Lục
- Nguyễn Văn Miếng
- Nguyễn Văn Nghệ
- Nguyễn Văn Nho
- Nguyễn Văn Phong
- Nguyễn Văn Phú
- Nguyễn Văn Phước
- Nguyễn Văn Sâm
- Nguyễn Văn Sơn
- Nguyễn Văn Tao
- Nguyễn Văn Thiệu
- Nguyễn Văn Thọ
- Nguyễn Văn Trọng
- Nguyễn Văn Trung
- Nguyễn Văn Tuấn
- Nguyễn Văn Vĩnh
- Nguyễn Văn Xuân
- Nguyễn Vi Khải
- Nguyễn Vi Yên
- Nguyễn Viện
- Nguyễn Việt Anh
- Nguyễn Việt Chiến
- Nguyễn Viết Lãm
- Nguyễn Vĩnh Nguyên
- Nguyễn Vũ Hiệp
- Nguyễn Vũ Tiềm
- Nguyễn Vỹ
- Nguyễn Vy Khanh
- Nguyễn Xuân Diện
- Nguyễn Xuân Hằng
- Nguyễn Xuân Hoàng
- Nguyễn Xuân Hưng
- Nguyễn Xuân Khánh
- Nguyễn Xuân Khoát
- Nguyễn Xuân Nghĩa
- Nguyễn Xuân Nha
- Nguyễn Xuân Quang
- Nguyễn Xuân Thiệp
- Nguyễn Xuân Thọ
- Nguyễn Xuân Tiệp
- Nguyễn Xuân Tường Vy
- Nguyễn Xuân Xanh
- Nguyễn Ý Thuần
- Nguyên Yên
- Nguyễn-Chương Mt
- Nguyễn-hòa-Trước
- Nguyệt Chu
- Nguyệt Quỳnh
- Nguyệt Vi
- Ngự Thuyết
- Người Buôn Gió
- Ngyễn Trung Bảo
- Nh. Tay Ngàn
- Nhã
- Nhã Ca
- Nhã Duy
- Nhã Thuyên
- Nhan Do Thanh
- Nhân Hồng
- Nhật Chiêu
- Nhật Lệ
- Nhất Linh
- Nhật Tiến
- Nhật Tuấn
- Nhất Uyên
- Nhị Linh
- Nhị Ngã
- Nhóm Vì một Hà Nội xanh
- Như Huy
- Như Không
- Như Quỳnh
- Như Quỳnh de Prelle
- Như Ý
- Nhược Thủy
- Niall Ferguson
- Nick Hilden
- Nicolas Casey
- Nikulin
- Nina McPherson
- Ninh Dương
- Ninh Kiều
- Nobert Hummelt
- Nông Hồng Diệu
- NP Phan
- Obama
- Ocean Vương
- Octavio Paz
- Ogden Nash
- Oksana Zabuzhko
- Oleg Kashin
- Ondrej Slowik
- onggiaolang
- Orlando Figes
- Orwell
- Oscar Salemink
- Oscar Wilde
- Pablo Neruda
- Pablo Picasso
- Palmer
- Patrick Frater
- Patrick Lodge
- Paul Auster
- Paul Celan
- Paul Éluard
- Paul Hoover
- Paul Mendez
- Paul Mozur
- Paul Theroux
- Paul-François Paoli
- Paulus Lê Sơn
- Pavel Basinsky
- Pavlo Vyshebaba
- Paweł Kubiak
- Pawel Kuczynski
- Paweł Łepkowski
- Percy Mabandu
- Pervez Hoodbhoy
- Peter B. Zinoman
- Peter Hansen
- Peter Harvey
- Peter Kleiner
- Peter Singer
- Phạm Anh Tuấn
- Phạm Biểu Tâm
- Phạm Cao Hoàng
- Phạm Châu
- Phạm Chí Dũng
- Phạm Chi Lan
- Phạm Chu Sa
- Phạm Công Luận
- Phạm Công Thiện
- Phạm Công Út
- Phạm Duy
- Phạm Duy Nghĩa
- Phạm Đình Trọng
- Phạm Đình Vy
- Phạm Đoan Trang
- Phạm Hải Anh
- Phạm Hải Âu
- Phạm Hiền Mây
- Phạm Hoàng Quân
- Phạm Hồng Sơn
- Phạm Hùng Việt
- Phạm Huy Thông
- Phạm Khiêm Ích
- Phạm Kiều Tùng
- Phạm Kỳ Đăng
- Phạm Lệ Quyên
- Phạm Lê Vương Các
- Phạm Linh
- Phạm Lưu Vũ
- Phạm Minh Hoàng
- Phạm Minh Ngọc
- Phạm Minh Quân
- Phạm Minh Trung
- Phạm Ngọc Lư
- Phạm Ngọc Thái
- Phạm Ngọc Tiến
- Phạm Nguyên Trường
- Phạm Ngữ
- Phạm Phan Long
- Phạm Phú Cường
- Phạm Phú Hải
- Phạm Phú Minh
- Phạm Phú Phong
- Phạm Phú Thứ
- Phạm Phú Viết
- Phạm Phúc Thịnh
- Phạm Phương
- Phạm Quang Ái
- Phạm Quang Long
- Phạm Quang Trung
- Phạm Quang Tuấn
- Phạm Sỹ Sáu
- Phạm Tăng
- Phạm Thành
- Phạm Thành Hưng
- Phạm Thanh Nghiên
- Phạm Thảo Nguyên
- Phạm Thế Cường
- Phạm Thị
- Phạm Thị Anh Nga
- Phạm Thị Hoài
- Phạm Thị Kiều Ly
- Phạm Thị Ngọc
- Phạm Thị Phương
- Phạm Thiên Ân
- Phạm Thiên Thư
- Phạm Tín An Ninh
- Phạm Toàn
- Phạm Trần
- Phạm Trọng Chánh
- Phạm Trung Nghĩa
- Phạm Tuấn
- Phạm Tư Thanh Thiện
- Phạm Tường Vân
- Phạm Văn
- Phạm Văn Khoái
- Phạm Văn Quang
- Phạm Văn Song
- Phạm Văn Tình
- Phạm Văn Vũ
- Pham Viem Phuong
- Phạm Viêm Phương
- Phạm Viết Đào
- Phạm Việt Hưng
- Phạm Vũ Lửa Hạ
- Phạm Xuân Đài
- Phạm Xuân Hùng
- Phạm Xuân Nguyên
- Phạm Xuân Trường
- Phan An Sa
- Phan Ba
- Phan Bội Châu
- Phan Cẩm Thượng
- Phan Châu Thành
- Phan Cự Đệ
- Phan Đạo
- Phan Đắc Lữ
- Phan Đình Diệu
- Phan Độc Lập
- Phan Hải-Đăng
- Phan Hồng Giang
- Phan Huy Dũng
- Phan Huy Đường
- Phan Huy Lê
- Phan Huyền Thư
- Phan Kế Toại
- Phan Khôi
- Phan Lặng Yên
- Phan Mạnh Quỳnh
- Phan Nam Sinh
- Phan Ngọc
- Phan Nguyên
- Phan Nhật Nam
- Phan Nhiên Hạo
- Phan Ni Tấn
- Phan Phương Đạt
- Phan Quang
- Phan Tấn Hải
- Phan Tấn Uẩn
- Phan Thanh Bình
- Phan Thắng
- Phan Thế Hải
- Phan Thị Hà Dương
- Phan Thị Kim Phúc
- Phan Thị Trọng Tuyển
- Phan Thị Vàng Anh
- Phan Thu Vân
- Phan Thúy Hà
- Phan Trang Hy
- Phan Trí Đỉnh
- Phan Trọng Hoàng Linh
- Phan Văn Giưỡng
- Phan Văn Song
- Phan Văn Thắng
- Phan Vũ
- Phan Xine
- Phan Xuân Sinh
- Phannguyên Psg
- Phanxipăng
- Phaolô VI
- Pháp Hoan
- Pháp Vân
- Phapxa Chan
- Phát biểu nhận giải Văn Việt
- Phil Caputo
- Philip Larkin
- Philip Roth
- Phong Linh
- Phong Nguyen
- Phong Quang
- Phố Văn
- Phú Quang
- Phù Sa
- Phúc Lai GB
- Phúc Tiến
- Phunchok Stobdan
- Phùng Anh Kiệt
- Phùng Hi
- Phùng Hoài Ngọc
- Phùng Học Vinh
- Phùng Ngọc Kiên
- Phùng Nguyễn
- Phùng Quán
- Phùng Thành Chủng
- Phùng Thị Hạ Nguyên
- Phùng Thị Như Hà
- Phuong Ta
- Phương Hương
- Phương Phương
- Phương Thảo
- Phương Thuý
- Phương Uy
- Pierre Darriulat
- Pierre Lemieux
- Prashanth Parameswaran
- Qladimir Pyljow
- Quách Hạo Nhiên
- Quách Tấn
- Quách Thoại
- Quảng Diệu Trần Bảo Toàn
- Quang Dũng
- Quang Đức
- Quang Minh
- Quang Phan
- Quảng Tánh Trần Cầm
- Quậy Nguyễn
- Quế Hương
- Quốc Dũng
- Quốc Phương
- Quốc Toản
- Quyên Di
- Quyên Hoàng
- Quỳnh Iris de Prelle
- Quỳnh Vi
- Rabindranath Tagore
- Rainer Maria Rilke
- Ralph Chaplin
- Rebecca Mead
- Rebecca Solnit
- Reiner Traub
- Remo Verdickt
- Riccardo Gazzaniga
- Richard C. Paddock
- Richard Millet
- Richard Serra
- Robert Desnos
- Robert McCrump
- Roger Vu
- Roland Barthes
- Romain Rolland
- Ronald F. Inglehart
- Ruben David Gonzalez Gallego
- Russell Edson
- Ruth Ingram
- Ryszard Legutko
- Salman Rushdie
- Salvatore Babones
- Sam Dresser
- Sạn chữ
- Sandra Kerschbaumer
- Sara Teasdale
- Sarah Pulliam Bailey
- Sarah Thornton
- Sáu Nghệ
- Sergio Bitar
- Shakespeare
- Shannon Van Sant
- Sheikha A
- Sheila Fischman
- Sheila Ngoc Pham
- Sheri Berman
- Shigeeda Yutaka
- Shirin Ebadi
- Shukshin
- Simon Johnson
- Sire Apm Lukwesa
- Slavoj Žižek
- Sohaniim
- Son Kieu Mai
- Song Chi
- Song Hà
- Song Nguyễn
- Song Phạm
- Song Phan
- Song Thao
- Số đặc biệt
- Sơn Ca
- Sơn Hoàng Liên
- Sơn Kiều Mai
- Sơn Nam
- Stefano Harney
- Stephan Koester
- Stephen B. Young
- Steve Earle
- Susan Sontag
- Suzuki Katsuhiko
- Sương Nguyệt Minh
- Sương Quỳnh
- Svetlana Alexievich
- Svetlana Alexievitch
- Svetlana Alexiévitch
- Sylvia Plath
- T. Đ.
- T.Vấn
- Tạ Anh Thư
- Tạ Chí Đại Trường
- Tạ Duy Anh
- Tạ Tỵ
- Tạ Văn Tài
- Tạ Văn Thông
- Tạ Xuân Hải
- Tadeusz Rósewicz
- Tam Ích
- Tamarchenko
- Tàn Tuyết
- Tanaami Keiichi
- Taras Shevchenko
- Tarik Khaldi
- Tăng Quang
- Tâm An
- Tâm Chánh
- Tâm Don
- Tâm Thường Định
- Tâm Việt
- Tấn An
- Teolinda Gersão
- Teresa Mỹ Chúc
- Thạch Đạt Lang
- Thạch Quỳ
- Thạch Thảo
- Thái Bá Tân
- Thái Bá Vân
- Thái Bảo
- Thái Hà
- Thái Hạo
- Thái Kế Toại
- Thái Kim Lan
- Thái Ngọc San
- Thái Sinh
- Thái Thanh
- Thái Thăng Long
- Thái Tuấn
- Thái Văn
- Thái Văn Đào
- Thái Vũ
- Thạnh Đà
- Thanh Hằng - Anh Khoa
- Thành Lộc
- Thanh Nam
- Thanh Ngọc
- Thanh Phương
- Thanh Tâm Tuyền
- Thanh Thảo
- Thanh Thuỷ
- Thanh Trúc
- Thanh Tùng
- Thanh Xuân
- Thanhhà Lại
- Thảo Dân
- Thao Dinh
- Thảo luận
- Thảo Nguyên
- Thảo Trường
- Thảo Vy
- Thẩm Đống
- Thận Nhiên
- Thân Trọng Mẫn
- Thân Trọng Sơn
- Thế Dũng
- Thế Giang
- Thế Quân
- THẾ THANH
- Thế Uyên
- Thi Hoàng
- Thi Nguyên
- Thi sỹ ỦA
- Thi Vũ
- Thích Nhất Hạnh
- Thích Nữ Chân Không
- Thích Phước An
- Thierry Leclère
- Thierry Lentz
- Thiên Di
- Thiên Điểu
- Thiền Lâm
- Thiền Nguyễn
- Thiên Thai
- Thiện Tùng
- Thiện Ý
- Thiết Thạch
- Thiếu Khanh
- Thiều Mai Lâm
- Tho Nguyen
- Thomas A. Bass
- Thomas Bo Pedersen
- Thomas Mahler
- Thomas S. Mullaney
- Thông Đặng
- Thơ
- Thu Phong
- Thu Vàng
- Thuận
- Thuần Ngô
- Thuận Paris
- Thuận Thiên
- Thục Quyên
- Thụy An
- Thùy Dung
- Thụy Khuê
- Thùy Linh
- Thụy My
- Thủy Tiên
- Thư Bạn Đọc
- Thường Quán
- Thy An
- Tịch Ru
- Tiet Hung Thai
- Tiêu Dao Bảo Cự
- Tiêu Kiện Sinh
- Tiểu Tử
- Tillman Miller
- Timothy Brennan
- Timothy Garton Ash
- Timothy Snyder
- Tina Hà Giang
- Tomas Tranströmer
- Tô Đăng Khoa
- Tô Hải
- Tô Hoàng
- Tố Hữu
- Tô Lan Hương
- Tô Ngọc Vân
- Tô Thẩm Huy
- Tô Thùy Yên
- Tô Văn Trường
- Tôi Đây
- Tôn Thất Thông
- Tống Văn Công
- Trà Đóa
- Trà Nhiên
- Tracy K. Smith
- Tran Dinh Dung
- Tran Nam Dung
- Trang Châu
- Trang Hạ
- Trang Thanh
- Trang Thế Hy
- Trangđài Glassey Trầnguyễn
- Trangđài Glasssey-Trầnguyễn
- Trao đổi
- Trầm Tử Thiêng
- Trần Anh Hùng
- Trần Bá Đại Dương
- Trần Bang
- Trần Bình Nam
- Trần C. Trí
- Trần Cao Lĩnh
- Trần Cao Tường
- Trần Công Tâm
- Trần Công Tín
- Trần Dạ Từ
- Trần Dần
- Trần Doãn Nho
- Trần Dũng Thanh Huy
- Trần Duy
- Trần Duy Phiên
- Trần Duy Trung
- Trần Đăng Khoa
- Trần Đăng Tuấn
- Trần Đĩnh
- Trần Đình Bút
- Trần Đình Hoành
- Trần Đình Lương
- Trần Đình Sơn Cước
- Trần Đình Sử
- Trần Đình Triển
- Trần Đình Trợ
- Trần Độ
- Trần Đồng Minh
- Trần Đức Anh Sơn
- Trần Đức Thảo
- Trần Đức Tiến
- Trần Đức Tín
- Trần Đức Toản
- Trần Gia Huấn
- Trần Gia Ninh
- Trần Hà Linh
- Trần Hạ Tháp
- Trần Hạ Vi
- Trần Hải
- Trần Hạnh
- Trần Hậu
- Trần Hoài Anh
- Trần Hoài Thư
- Trần Hoàng Phố
- Trần Hoàng Trúc
- Trần Hoàng Vy
- Trần Hùng
- Trần Huy Bích
- Trần Huy Minh Phương
- Trần Huy Quang
- Trần Huỳnh Duy Thức
- Trần Hữu Dũng
- Trần Hữu Khánh
- Trần Hữu Quang
- Trần Hữu Tá
- Trần Hữu Thục
- Trần Khánh Triệu
- Trần Kiêm Đoàn
- Trần Kiêm Trinh Tiên
- Trần Kim Trắc
- Trần Kỳ Trung
- Trần Lam
- Trần Lê Sơn Ý
- Trần Lương
- Trần Lý Trí Tân
- Trần Mạnh Hảo
- Trần Mạnh Tuấn
- Trần Minh Phi
- Trần Minh Quốc
- Trần Mộng Tú
- Trần Nam Bình
- Trần Ngân Hà
- Trần Nghi Hoàng
- Trần Ngọc Cư
- Trần Ngọc Hiếu
- Trần Ngọc Tuấn
- Trần Ngọc Vương
- Trần Nguyên Đán
- Trần Nhã Thụy
- Trần Nhương
- Trần Phong Giao
- Trần Phong Vũ
- Trần Quang Đức
- Trần Quang Lộc
- Trần Quốc Nam
- Trần Quốc Thuận
- Trần Quốc Toàn
- Trần Quốc Trọng
- Trần Quốc Vượng
- Trần Quyết Thắng
- Trân Sa
- Trần Song Hào
- Trần Thành
- Trần Thanh Ái
- Trần Thanh Cảnh
- Trần Thanh Huy
- Trần Thanh Vân
- Trần Thắng
- Trần Thế Vĩnh
- Trần Thị Băng Thanh
- Trần Thị Diệu Tâm
- Trần Thị Lai Hồng
- Trần Thị Lam
- Trần Thị NgH.
- Trần Thị Nguyệt Mai
- Trần Thị Phương Phương
- Trần Thị Thanh Thoả
- Trần Thị Trường
- Trần Thiện Đạo
- Trần Thùy Mai
- Trần Tiến
- Trần Tiễn Cao Đăng
- Trần Tiến Dũng
- Trần Tiễn Khanh
- Trần Tố Nga
- Trần Trọng Dương
- Trần Trọng Thức
- Trần Trọng Vũ
- Trần Trung Chính
- Trần Trung Đạo
- Trần Tuấn
- Trần Từ Mai
- Trần Vàng Sao
- Trần Văn Chánh
- Trần Văn Đỉnh
- Trần Văn Khê
- Trần Văn Minh
- Trần Văn Nam
- Trần Văn Thọ
- Trần Văn Thủy
- Trần Văn Tý
- Trần Vấn Lệ
- Trần Việt Hà
- Trần Viết Ngạc
- Trần Vinh Dự
- Trần Vũ
- Trần Vũ Hải
- Trần Vương Thuấn
- Trần Vương Thuận
- Trần Wũ Khang
- Trần Xuân Hoài
- Trần Xuân Linh
- Trần Xuân Lĩnh
- Trần Xuân Thảo
- Trần Yên Hòa
- Trần Yên Nguyên
- Trên
- Trên Facebook
- Trên Facebook/Minds
- Trên kệ sách
- Trên trang diaCRITICS
- Trí Hiệu Dân
- Triều Anh
- Triều Hoa Đại
- Triêu Nhan
- Triều Sơn
- Triệu Tử Dương
- Trịnh Anh Tuấn
- Trịnh Bá Phương
- Trịnh Bách
- Trịnh Cao Hòa Thanh
- Trịnh Chu
- Trịnh Công Sơn
- Trịnh Cung
- Trịnh Duy Kỳ
- Trịnh Hữu Long
- Trịnh Kim Tiến
- Trịnh Lữ
- Trịnh Minh Tuấn
- Trịnh Sơn
- Trịnh Thanh Thủy
- Trịnh Thu Tuyết
- Trịnh Vĩnh Phúc
- Trịnh Xuân Thuận
- Trịnh Xuân Thủy
- Trịnh Y Thư
- Trọng Anh
- Trọng Phú
- Trọng Thành
- Tru Sa
- Trúc Giang
- Trúc Thông
- Trúc Ty
- Trump
- Trung Bảo
- Trung Dũng Kqd
- Trùng Dương
- Trung Trung Đỉnh
- Trư Sa
- Trường An
- Trương Anh Ngọc
- Trương Anh Thụy
- Trương Chính
- Trương Duy Nhất
- Trương Đăng Dung
- Trương Điện Thắng
- Trương Đình Phượng
- Trương Hồng Quang
- Trương Huy San
- Trường Minh
- Trương Ngọc Chương
- Trương Nguyên
- Trương Nguyện Thành
- Trương Nhân Tuấn
- Trương Phượng
- Trương Quang
- Trương Quang Đệ
- Trương Quang Nhuệ
- Trương Quang Vĩnh
- Trương Thị Ngọc Hân
- Trương Thiên Phàm
- Trương Thu Hiền
- Trương Tố Hoa
- Trương Trọng Nghĩa
- Trương Tửu
- Trương Văn Dân
- Trương Văn Vĩnh
- Trương Vũ
- Trương Xuân Thiên
- Tú Mỡ
- Tù Quốc Hoài
- Tù Sâm
- Tú Trung Hồ
- Tuấn Duy
- Tuấn Khanh
- Tuân Nguyễn
- Tuấn Thảo
- Tuệ Anh
- Tuệ Đăng
- Tuệ Nguyên
- Tuệ Nhân
- Tuệ Nhật
- Tuệ Sĩ
- Tuệ Sỹ
- Tùng Dương Cola
- Tung Nguyen
- Turner
- Túy Hồng
- Tuyết Nghi
- Tư
- Từ Dung
- Tư liệu
- Tử Linh
- Từ Mai Trần Huy Bích
- Từ Quốc Hoài
- Từ Sâm
- Từ Thức
- Tưởng
- Tương Lai
- Umberto Eco
- Uông Tăng Kỳ
- Uông Triều
- Uyển Ca
- Uyên Nguyễn
- Uyên Thao
- Uyên Vũ
- V. Erofiev
- Vàng A Giang
- Varlam Shalamov
- Vasco Gargalo
- Vasily Makarovich
- Văn
- Văn Biển
- Văn Cao
- Văn Chinh
- Văn Công Hùng
- Văn Giá
- Văn học
- Văn học Miền Nam 54-75
- Văn Như Cương
- Văn Quang
- Văn Tâm
- Văn Việt
- Văn.
- Vấn đề hôm nay
- Vận Động Ứng Cử Đại Biểu Quốc Hội 2016
- Vân Hạ
- Vân Phi
- Velcrow Ripper
- Veronica Melkozerova
- Vi Lãng
- Vi Trần
- Vi Yên
- Viet Thanh Nguyen
- Viên Linh
- Việt Bách
- Việt Bình
- Việt Dzũng
- Việt Khang
- Việt Lang
- Việt Phương
- Viktor Maslov
- Vinh Anh
- Vĩnh Hảo
- Vĩnh Quyền
- Virginia Heffernan
- Virginia Woolf
- Vladimir Nabokov
- Võ An Đôn
- Võ Anh Minh
- Võ Anh Thơ
- Võ Bá Cường
- Võ Đắc Danh
- Võ Định Hình
- Võ Đức Phúc
- Võ Hồng
- Võ Huy Tâm
- Võ Hương Quỳnh
- Võ Kỳ Điền
- Võ Ngàn Sông
- Võ Phiến
- Võ Thị Hảo
- Võ Thị Thu Hằng
- Võ Tiến Cường
- Võ Tòng Xuân
- Võ Trí Hảo
- Võ Văn Quản
- Võ Văn Tạo
- Võ Văn Thôn
- Võ Xuân Quế
- Võ Xuân Sơn
- Volker Weidermann
- Volodymyr Vynnychenko
- Volodymyr Zelenskyy
- Vũ Bằng
- Vũ Biện Điền
- Vũ Cao Đàm
- Vũ Cát Tường
- Vũ Đình Hòe
- Vũ Đình Huỳnh
- Vũ Đình Liên
- Vũ Đình Phòng
- Vũ Đức Khanh
- Vũ Đức Phúc
- Vũ Đức Sao Biển
- Vu Gia
- Vũ Hà Văn
- Vũ Hạnh
- Vũ Hoàng Chương
- Vũ Hoàng Thư
- Vũ Hồng Ánh
- Vũ Huy Ngọc
- Vũ Huy Quang
- Vũ Khắc Hoè
- Vũ Khắc Khoan
- Vũ Kim Hạnh
- Vũ Kim Thu
- Vũ Lâm
- Vũ Lập Nhật
- Vũ My Lan
- Vũ Ngọc Giao
- Vũ Ngọc Hoàng
- Vũ Ngọc Tâm
- Vũ Ngọc Tiến
- Vũ Nho
- Vũ Oanh
- Vũ Quang Việt
- Vũ Quí Hạo Nhiên
- Vũ Quốc Ngữ
- Vũ Quỳnh Hương
- Vũ Quỳnh Nh.
- Vũ Thành Sơn
- Vũ Thanh Tâm
- Vũ Thanh Tùng
- Vũ Thành Tự Anh
- Vũ Thế Khôi
- Vũ Thị Hải
- Vũ Thị Nhuận
- Vũ Thị Phương Anh
- Vũ Thị Phương Lan
- Vũ Thị Thanh
- Vũ Thị Thanh Mai
- Vũ Thư Hiên
- Vũ Tiến Lập
- Vũ Trọng Khải
- Vũ Tuấn Hoàng
- Vũ Từ Trang
- Vũ Tường
- Vũ Viết Tuân
- Vũ Xuân Tửu
- Vương Bích Ngọc
- Vương Đan
- Vương Huy
- Vương Ngọc Minh
- Vương Tiểu Nhị
- Vương Trí Nhàn
- Vương Trọng
- Vương Trùng Dương
- Vương Trung Hiếu
- Vy Thảo
- W. H. Auden
- Wa Praong
- Walt Whitman
- Walter Isaacson
- Wayne Karlin
- Wells
- Wendy Barker
- Wilhelm Schmid
- Will Nguyen
- William Carlos Williams
- William Nee
- William Stafford
- William Stanley Merwin
- Winston Phan Đào Nguyên
- Wislawa Szymborska
- Wolf Biermann
- Wolfgang Borchert
- Wynn Gadkar Wilcox
- Xie Tao
- Xuân Ba
- Xuân Diệu
- Xuân Dương
- Xuân Đài
- Xuân Minh
- Xuân Phượng
- Xuân Sách
- Xuân Thọ
- Xuân Vũ
- Xương Văn
- Y Chan
- Ý Nhi
- Y Uyên
- Yanis Varoufakis
- Yevgeny Yevtushenko
- Yên Ba
- Yên Khắc Chính
- Yến Năng
- Yên San
- Yên San Thụy Miên
- Yiyun Li
- Yoko Ogawa
- Yōko Ogawa
- Yoko Tawada
- Young Sang Lee
- Yuliya Ilchuk
- Yuno Bigboi
- Yves Sintomer
- Yvette Tan
- Zac Herman
Tường tin học
Trần Đĩnh
- Ghi lại lời một thủy thủ viễn dương-
(1) Tôi cần đưa chú thích lên đầu, không ở chân trang như thông lệ. Cấp báo ngay rằng anh thủy thủ sau đã bỏ tàu vượt biên định cư ở tại chính cái nước La Ta Đê mà anh kể cho tôi nghe câu chuỵện dưới này. Vì sao anh định cư ở cái nước xem chừng anh chê bai kia, tôi không thể giải thích. Đành mượn câu “ghét của nào trời trao của ấy” vậy. Tôi phải chú thích từ đầu vì tôi tiếc ghi chép này có phần nào dở dang trong khi tôi rắp đeo bám để khai thác đến cùng anh thủy thủ. Anh đã lẳng lặng ra đi không cho tôi địa chỉ mới. Tôi đành tự an ủi là dù có địa chỉ của anh, tôi cũng chẳng thư từ, điện thoại được cho anh vì nhân danh đạo đức dân chủ, nước ta đang cấm vận nước này. Thôi phải chờ cho họ tiến bộ lên thì tôi mới hy vọng hỏi tiếp anh thủy thủ dại dột bỏ nước. Vẫn cứ phải cảm ơn anh: anh là bố đẻ truyện ngắn này.
*
* *
Đầu tiên là một tin vắn trên báo nước La Ta Đê. Cho hay một hiện tượng thiên nhiên chưa rõ tính chất đã xảy ra – bình thường thôi, đồng bào yên tâm, với lại Nhà nước khống chế nó rồi – tại tâm điểm Về Nguồn, tên gọi của khu vực các ông lớn nước này sinh sống ở chính giữa thủ đô. Tin rất vắn. Đúng truyền thống La Ta Đê là phàm càng nghiêm trọng thì càng phải giấu biệt hay giấu gần hết, giấu thế nào, giấu đến đâu đã có ngành chuyên trách định đoạt, đồng bào không phải mệt lòng. Họ lo cho dân hết mọi chuyện anh ạ, anh thủy thủ nói. Nhưng, em cứ thấy dân ù lì thế nào, ít ra bị ngứa thì cũng phải giơ tay gãi nó mới sướng chứ có phải không anh? Họ quen thế rồi, khổ thế! Anh đã thấy con chim đực ra nhìn con rắn từ từ bò đến chưa? Đấy, như thế đấy.
Anh thủy thủ lại vội chữa ngay:
- Em nói rõ hơn, anh ạ. Dân họ biết cả, có điều là chỉ nói với nhau. Cho nên báo đăng như thế nhưng dân lại đồn rằng: giữa ngọ hôm đó, hôm giỗ Tổ của họ, một quả cầu trắng loá thình lình lao xuống mái nhà Ông To, cách gọi đã được Hiến pháp quy định, ví như bên ta là Chủ tịch nước vậy. Cách nóc nhà chừng ba mét, quả cầu dừng lại. Ba người trong suốt như pha lê bước ra và chẳng dây chẳng thang cứ thế lắc mình tụt xuống mà lừng lững đi vào phòng ăn, đúng lúc Ông To đang dùng cơm. Theo dã sử nước này thì cách đây 7.000 năm, một hôm vào đúng ngọ, cụ tổ của dân họ nghịch đem quật hai hòn bảo là Giái Trời, chắc là cuội chứ anh nhỉ, vào nhau làm toé ra ngọn lửa đầu tiên. Ngọn lửa ai ngờ đốt cháy một đám cỏ khô, thui chín luôn một ổ chuột đồng một mẹ chín con trong đó. Mùi thơm bốc lên, ông Tổ nhắm thử thì thấy quá ư là ngon và người dân nước này từ đấy bắt đầu biết dùng lửa nấu nướng và một dạo gọi chuột là Mẹ Hiền. Để nhớ về nguồn, đúng ngọ hôm giỗ Tổ, Ông To mới dùng bữa, coi như sống lại những ngày ấm áp nhân tạo đầu tiên cùng với ông Tổ. Nước này họ làm cái gì cũng tìm ra ý nghĩa lắm, không à uôm như ta đâu, anh ạ.
Ba người pha lê vào phòng ăn. Hai người hầu cơm sợ quá rụt lưỡi hoá câm. Vợ Ông To không câm nhưng lẩm cẩm. Ông To đã qua nhiều cảnh máu chảy đầu rơi cho nên vẫn vững dạ nghe được thấy ba người pha lê nói: - “Đừng sợ! Chúng tôi nghiên cứu thuần túy khoa học, không đụng gì đến cái ghế của ông”. Nói đoạn lia lên bức tường sau Ông To một vật gì như cái đèn pin Tàu vẫn bán đầy ở chợ biên giới Lũng Nịu ta rồi đi.
Tuy an ninh nước này coi tội xầm xì qua tai nhau là đồn tin nhảm và trị nặng nhưng lần này dân vẫn cứ bàn tán. Họ bảo Ông To phịa ra chuyện nghe thấy Người Trời – dân tôn ngay lên là Người Trời – nói không nhòm đến cái ghế là cốt nhắc những ai lăm le thay ông đừng tưởng bở vội. Đã có thiên thư bảo đảm cho ông ở lại trên ghế này. Ghế này an tọa tại thiên thư mà. Thâm lắm.
Ít lâu sau chuyện Người Trời xuống nhòm ghế Ông To rơi tõm vào cái thùng nhớ thủng đáy vốn là nét đặc thù tư duy của người nước này. Phải nhiều năm sau mới lại ồn lên ở quy mô Nhà Trời không cái gì dẹp nổi.
*
* *
Ông To chết khoảng vài năm, người ta sửa ngôi nhà ông thành nhà lưu niệm. Sống huân chương, lương bổng, chết danh hiệu vẻ vang và nhà lưu niệm, quy chế ân nghĩa đã thành nếp như thế.
Phá nhà dễ ợt mà sinh chuyện. Ở một bức tường. Bức tường trong phòng ăn Ông To mà hồi nào Người Trời đã chiếu Đèn Trời vào. Nó nhất định không chịu đổ. Xe tăng ủi, ba cái chạy theo hình chữ V ngược rầm rầm xông vào và rồi cứ thế theo nhau rẽ ngang, thằng nào hăng quá thì leo lên đến nửa chừng là lộn cổ xuống. Mìn nổ. Đánh đến cả tạ, cũng chẳng sầy vẩy nó. Huy động các đơn vị công binh anh hùng từng lấp hẳn một eo biển bằng bèo Nhật cho bộ binh lén xâm nhập nước láng giềng nhưng đến nghiên cứu rồi cũng lắc đầu mà bó xẻng bó cuốc lại thổi kèn lui binh. Bức tường tiêu biểu cho tinh thần bất khuất của dân đây được.
Cuối cùng đầu hàng. Nhưng để mất thể diện ư? Nhận thua à? Thế là nảy mẹo lưu nó lại như một ưu thế tự nhiên, một vách núi chẳng hạn, biến nó thành tấm cuốn thư đứng trấn ở ngay sau cổng tam quan ra vào. Tấm cuốn thư giữa trời liền trở thành một độc đáo kiến trúc đậm đà bản sắc dân tộc với màu chu sa mịn bóng khác thường của nó. Các nhà khoa học đã tìm hiểu nước men này. Vẻ như nó chứa một chiều sâu âm ỉ của một nguyên tố bí mật hay năng lượng đen tức vật chất đen hay biểu hiện của lực phản hấp dẫn chưa được phát hiện để vào nằm trong bảng tuần hoàn Mendeleev. Báo chí nước này rất thạo việc túm lấy bất cứ cái gì khả dĩ đề cao được giá trị dân tộc rồi làm rùm beng lên. Lập tức bức tường được suy tôn. Ra thơ ngay: “Ngoan cường biết mấy, can trường biết mấy, lấy đâu trụ đấy, lan tràn biết mấy, anh hùng biết mấy”. Nghe đâu nhiều nhạc sĩ đã phỏng lời thơ sáng tác ra một khúc quân hành khá hùng tráng.
Rồi một nhà báo công thần gọi tấm cuốn thư là “Bia trời vạn thuở giữ hương, sách hồng ngàn năm gìn nhớ” và sau đó nhận luôn danh hiệu Bút Vàng Giấy Bạc. Anh ạ, anh thủy thủ trầm trồ, nước này rất giàu ý thơ, cái quái gì họ cũng chuyển sang thơ vè hay hình tượng sinh động được. Chữ hồng trong sách hồng được giải thích trên báo là ngụ hai ý: một, chỉ cách mạng tươi thắm; hai chỉ màu chu sa.
Từ thất bại – không phá nổi – mà chuyển ra thành thắng lợi, anh thấy đấy, người cai trị nước này siêu quá há?
*
* *
Mít tinh khánh thành Viện lưu niệm Ông To rất trọng thể, ở giữa sân lớn và tấm cuốn thư.
Và chuyện chưa hề có từ khi trái đất chửa thành người thế là đã có. Tại chính lễ khánh thành này.
Giữa lúc mọi người đang hô những lời quyết không quên Ông To thì bức cuốn thư bỗng gờn gợn như một làn nước lăn tăn dưới gió thu. Rồi từ làn nước ấy vẳng ra một tiếng nói. Rành rọt, khoan thai và có một cái gì đó cơ học, khách quan, không chút xúc động. Bảo giống như tiếng tích tắc đồng hồ treo tường là đúng nhất.
Nó nói:
“Đây là mặt bằng ghi âm audio mang số hiệu Sáo Diều 003 mở đầu đợt nghiên cứu sơ bộ chớp nhoáng của Hành tinh Thấu Suốt bắt đầu hoạt động từ ngày Lệch quỹ đạo Cấp số 5, tháng Đảo Chu Kỳ Méo, năm một phần ba triệu cự li giữa Hành tinh Quần Mã Ngư tới Hành tinh Quái Nhân Quỷ. Đối tượng nghiên cứu là sinh vật hạ-sơ đẳng có tên gọi chung là Giống Người và một tên riêng xét thấy không cần cho vào hồ sơ này”.
“Mở đầu mặt bằng ghi nhận các cơ năng sinh học cơ bản của đối tượng: ăn uống, ngủ ngáy, phát âm, hoạt động hoá-điện của não, các phương diện phức tạp trong quan hệ của đối tượng với người và với xã hội.
Trước tiên cần giới thiệu đặc điểm bao quát nhất của vật phẩm này là bản năng và tri thức sinh tồn được tập trung gắn bó quanh trục mâu thuẫn: thèm muốn và thực lực. Điều này giải thích vì sao trí tuệ đối tượng lại có thiên hướng khuếch tán chập một với tuyến u chỉ đạo hành vi vồ mồi ẩn sâu trong vùng não cổ còn sót lại từ thế hệ tiền bối là các khủng long chúa. Hiện tượng trí tuệ khuếch tán sang vồ mồi cũng có mặt trái của nó – ấy là đối tượng luôn thấp thỏm bị mất quyền lực và quyền lợi. Xung điện hầu như chỉ thấy phát đi dồn dập ở giao điểm đan xen quấn quít giữa tư duy với vồ mồi. Nói cho rõ hơn: đối tượng không xin, không nhận bất cứ cái gì từ bên ngoài mà thuần túy chỉ giành đoạt nhờ vào bạo lực do chính đối tượng tiến hành.
“Đặc biệt đối tượng sử dụng trí lực nhiều nhất vào việc làm cho đồng loại suy nghĩ hệt mình. Phân biệt chi li đẳng cấp giữa cá biệt với tập quần là đặc điểm của thú vật.
- À quên – anh thủy thủ bổ sung. Mặt bằng Sáo Diều 003 vào đầu đã thông báo ngay là đến ngày nào tháng nào, mặt bằng audio khai trương hôm nay sẽ ngừng lại nhường sàn diễn cho mặt bằng video Mắt Vọ.
Khỏi nói cũng thừa hiểu nỗi kinh hoàng ở cuộc mít tinh. Tiếng nói nào đó? Ai? Ai dám có cái giọng coi trời bằng vung kia và ai dám sục vào phanh phui cái thâm cung bí hiểm của cơ thể Ông To như thế?
Nhưng chính điều to gan lớn mật này lại xúi giục tò mò của dân, khiến cho người ta nán lại nghe. Và quen mui thấy mùi ăn mãi, cái sợ giảm đi mà cái thích tăng lên. Trong dân đã có vài người gật gù tán thưởng, có kẻ toan vỗ tay nhưng lại kịp xoa xoa tay vờ như muốn nghiền nát cái tiếng nói hỗn hào.
Bức tường tiếp tục cất tiếng:
“Căn cứ phương châm sống của nước này – có xực mới vực được đạo – mặt bằng Cánh Diều bắt tay nghiên cứu trước tiên sự ăn uống của đối tượng”.
“Xét theo đai lưng, xếp đối tượng vào đẳng siêu cấp, dài hai mét lận”.
“Xét theo bản lĩnh thu nhận năng lượng, xếp đối tượng vào loại siêu tạp và siêu phàm nhưng có xu hướng ngả nhiều về thịt. Tìm thấy lớp trầm tích rất xưa – từ thời niên thiếu nghèo hèn – của các loại bột củ mài, củ báng, dong riềng. Thiếu quá độ tiệm tiến từ các loại bột hạ cấp này sang các loại bột cao cấp, chẳng hạn bột của một loại gạo có mùi thơm đặc biệt quyến rũ. Sự nhảy bỏ quá độ này chứng tỏ đối tượng đã qua những năm tháng rất lầm than rồi đột ngột bước vào chế độ dinh dưỡng cực kỳ sang trọng. Đột ngột này có thể là kết quả của một biến động tự nhiên khiến cho cây cối mùa màng bỗng phong phú. Cũng có thể do một biến động về thứ bậc, giống như sau ganh đua thể thao thì có người nhất trên cao và người thua bên dưới. Quả nhiên, đối tượng suốt bốn mươi lăm năm qua đứng cao hơn hẳn đồng loại, ở một vị trí quá riêng biệt”. (Anh thủy thủ bình: Hành tinh lạ kia cóc hiểu thế nào là chính trị, cái có thể trong nháy mắt làm cho ông nên thằng và thằng nên ông, chứ thể thao thì sao lại thế được, phải không anh?).
“Xét về mỹ học ẩm thực, xếp đối tượng vào loại cực khôn. Thích cơm Tàu, rượu Tây, đồ sứ quý cùng dao vàng, thìa vàng, đũa ngọc. Riêng một điều mất thẩm mỹ: ấy là khi lượng thực phẩm nhồi vào quá nhanh, cổ đối tượng phình ra như rắn hổ mang bành, miệng muốn nói năng sai bảo cũng chỉ còn hầm hừ không nên lời. Ở đây, nguyên nhân hoàn toàn cơ học: một đường ống ních đầy thực phẩm thì hỏi thanh đới còn có khe nào để mà rung lên được nữa”.
“Đối tượng chuộng nhất thịt thú rừng. Đối tượng đã xơi tổng cộng ba bàn chân voi, năm đuôi cọp gấm và hai hàm trên beo vàng. Sở thích này luôn được thoả mãn vì đám trông coi mấy Vườn quốc gia thường giết thú nằm trong Sách Đỏ bảo vệ. Mỗi khi làm điều phạm pháp (như giết láo để xuất khẩu lậu), chúng lại gửi biếu Ông To, nói con vật bị chết vì cây đè, sa hố…
Dải băng ghi nhận đặc biệt một số thứ đã nạp vào bao tử đối tượng dưới dạng bào thai như trứng vịt, hươu, chó. Đối tượng đã ăn mười bảy óc khỉ – để bổ não. Sáu cặp tinh hoàn hắc tinh tinh và vượn mặt đỏ – để bổ đường tính dục. Người ta nhân đây ghi nhận dấu vết giải phẫu thẩm mỹ – gồm cả cấy ghép dương vật ngựa – ở bộ phận sinh dục đối tượng nhằm cải thiện khối lượng cùng tính năng công cụ. Thức ăn hiếm hoi lưu lại trong trầm tích là bảy con nhện, ba sinh thực khí lợn đực. Đây là mẹo chữa bệnh của nước này: trẻ hay nghiến răng thì cho nhai thứ dai bậc nhất không gì sánh kịp này.
“Hệ răng – công đoạn nghiền ngoại vi – được nghiên cứu kỹ do phát hiện hai hệ quả lạ. Tất cả hai hàm răng của đối tượng, trừ bốn răng cửa đều chụp mũ bằng vàng. Mũ vàng đều có chữ khắc nổi NCB, Ngân hàng trung ương quốc gia, ngụ ý đối tượng được sử dụng vàng không mất tiền. Hệ quả đầu tiên là mỗi khi đối tượng há mồm nói, vòm họng lại ửng sáng lên như một cái hang được thắp đuốc và điều đó làm cho người nghe thường bị ngẩn ra: đối tượng đã thu phục được nhân tâm bằng lời nói phát sáng. Hệ quả thứ hai kín đáo hơn: vàng vào cơ thể qua nhai nghiền đã làm xáo trộn cân bằng vi lượng: lòng đen mắt đối tượng hóa thành màu vàng. Nhờ biến cải này mà nói chung đối tượng nhìn mọi vấn đề đều tươi vui. Đức tính lạc quan mà người dân La Ta Đê gán cho quốc trưởng của họ xét cho cùng là nhờ ba chục cái chụp vàng chiếm lĩnh hệ nghiền ngoại vi thực phẩm”.
“Quên, anh thủy thủ nhắc, ngay từ lúc bức cuốn thư cất lên tiếng Nhà Trời, an ninh nước này liền tê liệt, không sao ngăn cản được nguồn phát âm quái dị này. Vả chăng cũng không cản được! Tiếng nói truyền đi khắp không gian. Bất cứ ở đâu, người ta cũng nghe thấy nó, y như mang một máy Walkman bên tai vậy. Mấy đêm đầu tiên, Nhà nước đã cho xây một nhà hầm bọc kín bức tường nhưng vô hiệu vẫn hoàn vô hiệu. Tiếng nói xuyên qua mọi vật chướng ngại. Giá có phủ cả núi Hi Mã lên cũng chả làm gì nổi nó”.
“Thế là từ nay La Ta Đê trở thành một giảng đường y khoa miễn phí ngoài trời dắt đưa con người vào thế giới nano của cơ thể con người. Nhiều bác học, giáo sư, sinh viên y nước ngoài vờ du lịch đã đến đây để được theo học miễn phí giảo trình giải phẫu học tinh vi, tiên tiến bậc nhất này. Bảo vệ sở hữu trí tuệ độc đáo, cảnh sát cấm ghi chép ngoài trời nhưng máy ghi âm giấu trong túi người ta, làm sao ngăn được việc người ta sang đĩa chứ, phải không anh?…”
“Thế mới biết mỗi phân vuông trong cơ thể chứa quá ư là nhiều bí mật! Người ta có thói quen ca ngợi ngôn luận, tức là cái ngỡ là tinh anh được phát tiết ra. Không phải, đó chỉ là hiện tượng bên ngoài hời hợt, chỉ là cái ồn ào, ầm ĩ lừa người. Tinh anh phải là sự huyền diệu câm lặng của bộ máy cơ thể. Ở mỗi cá thể, cái cao quý nhất, cái thâm nghiêm nhất chính là công trường lao động cần vụ vô danh vĩ đại này!”.
“Lạ là một khi Ông To đã được Người Trời phanh thây tỉ mẩn rồi thì cách cảm, cách nghĩ của người dân La Ta Đê với Ông To bỗng dưng khác hẳn. Không những giải thù, cới oán – cao như núi, sâu như biển – mà còn đi tới coi ông là ân nhân: ông là hình nhân thế mạng của họ ở trên thớt kính hiển vi. Họ kháo nhau rằng may mà có ông thế mạng chứ ta mà bị Người Trời tóm lấy thì khéo còn kinh khủng hơn nhiều. Mới biết dân bao giờ cũng khiêm tốn hơn mấy cha quyền cao chức trọng, anh thấy đúng không?”.
*
* *
“Bây giờ người ta biết Ông To ngủ mười một giờ một ngày. Chủ quan đòi hỏi nhưng cũng nhờ khách quan – những thiết bị phục vụ ngủ nghê – quá thuận lợi. Từ cái đệm mút mang hình người giả với đủ các địa hình địa vật lồi lõm như thật tới vòm trời giả trên trần tại đó diễn ra mọi vận hành của bầu trời, của vũ trụ. Ngôi sao chiếu mệnh của Ông To bằng ngọc đỏ để Ông To dễ theo dõi quan sát bước chuyển dịch thiên mệnh của nó. Không nên bỏ qua cái giường! Tròn xoe, đường kính ba mét rưỡi, đủ chỗ cho giỡn hội đồng năm sáu mạng. Một bảng điều khiển điện mười hai nút bấm sai khiến chiếc giường nhẹ nhàng thay đổi vị trí, tư thế, mặt bằng, mặt nghiêng, chiều đứng, chiều ngang hoặc quay trái quay phải, hoặc dựng đầu dựng đuôi. Hoặc chỉ gồ lên ở giữa giường như mu luyện. Hoặc chòng chành như thuyền đùa sóng. Nhóm người thiết kế cái giường này hoàn toàn tuân theo chỉ đạo của Ông To: làm sao cho ông tiếp cận sự vật trên giường ở nguyên dạng vũ trụ. Nghĩa là không có mở đầu, không có kết thúc, chẳng trái cũng chẳng phải, chẳng đầu cũng chẳng đuôi, ra ra vào vào một vùng mung lung mê tỉnh như vậy”.
“Tưởng Ông To nói nhiều! Không! Theo tấm cuốn thư thì vốn từ vựng ông sử dụng hàng ngày quá ư nghèo. Những cái dài dòng uyên bác thì do người khác soạn thảo cho nên ông chỉ sở hữu ngót nghét chừng sáu bảy chục từ. Những từ hay dùng đến nhất là “Im!”, “Xéo, biến!”, “Đồ ngu!”, “Tù!”.
“Khi quan hệ thực chất với phụ nữ, cuống lưỡi Ông To cứng lại như một thỏi sắt do đó ông chỉ còn ú ớ hay rú rít, rên rỉ, mất sạch khả năng ngôn ngữ. Điện não đồ ghi nhận lúc ấy ở vùng động kinh – kiêm vùng khoái lạc – xung điện họat động cực mạnh. Điện năng đủ thắp sáng cho đèn và máy sấy khô tay trong toa lét năm sao. Nghiên cứu cho thấy mấy chục mũ vàng của răng cũng có đóng góp lớn vào nguồn điện năng ghê gớm này”.
“Liên quan tới cơ quan phát âm là cơ quan nhận âm, tai đối tượng. Đường hầm sáu phân từ ngoài vào màng nhĩ là một cấu trúc hết sức tân kỳ. Từ tai ngoài vào tai giữa, vách tai đầy lông, nói lại này, lông sinh học hẳn hoi. Hệ lông chiếm giữ tiền duyên này ở Ông To là những sinh vật trá hình. Ranh mãnh, láu lỉnh tới mức ma quái. Dài, rậm, chúng bện vào nhau theo kiểu các thảm đan bằng sợi dừa xuất sang Mỹ. Và chúng luôn chĩa chổng ngược ra ngoài theo kiểu ăng ten. Khi âm thanh nào lọt vào mà không hợp Ông To, hệ lông liền xòe ra thành một cái nút bịt kín tai lại. Nhưng khi là những lời Ông To ưng nghe thì chúng lại nép rạp vào nhau, biền thành một nệm lông mềm mại, nhẵn nhụi cuồn cuộn chuyển tải tín hiệu vào nhanh gấp đôi bình thường. Đặc biệt khi phát ngôn của Ông To làm người nghe phát oải thì hệ lông lại khe khẽ rung, tạo nên môt nền âm thanh nhạc nhẹ du dương đánh lừa năng lực định giá mỹ học của Ông To do đó có tác dụng giúp Ông To cứ thả cửa nói mà không biết chán. Đôi khi người nghe hơi bị chột dạ. Bởi Ông To nghe nhạc khoái quá đã có lúc lỡ ngừng nói mà ư ử theo điệu nhạc ngầm mất một vài giây. Những khoảnh khắc vô tư nhất trong đời Ông To. Cuối cùng, một lợi hại nữa cần nêu: khi Ông To lỡ lời, hệ lông nói trên liền tự động rung mạnh, kiểu như chó rũ lông khi bị mưa, các âm tố tạo nên tiếng nói liền bị nhiễu loạn và tiếng nói phát ra sẽ hòa tan vào trong không khí…”.
“Màng nhĩ cũng có cơ chế kiểm duyệt nội sinh tuyệt vời không kém. Nó được trang bị một bộ cảm ứng đón bắt từ xa âm thanh xấu toan lọt vào tai Ông To. Nhận báo động tín hiệu bậy bạ sắp xâm nhập với một lượng bất thường, chẳng hạn tiếng hò la, một hạch nội tiết ở rìa màng nhĩ sẽ tiết ra một chất nhầy bền ngang sắt thép phủ kín màng nhĩ lại. Tan báo động, nước nhầy lại rút hết về hạch. Đến đây, Hành tinh Thấu Suốt cho hay nó đã ghi nhận chức năng đặc thù này làm đề tài nghiên cúu. Nó đưa cơ chế phản vệ mầu nhiệm này từ tai xuống âm đạo phụ nữ để kịp thời bê tông hoá cửa vào mỗi khi có hành vi xâm phạm cưỡng bức. Đặc biệt thí nghiệm cho thấy nam giới nào cố tình vi phạm vùng bế quan toả cảng sẽ bị dính chặt vào đó cho tới khi xướng to tên tuổi, địa chỉ vào một loa phóng thanh để xa gần am tường rồi thì màng nhựa kia mới co lại, giải thoát cho kẻ cuồng quá hóa liều. Hành tinh Thấu Suốt cho hay làm được điều này thì bình đẳng nam nữ sẽ hoàn toàn bảo đảm về bản chất. Tóm lại, cơ quan nhận âm ở Ông To là một chiến lũy kiên cố.
“Dần dà, dân nước La Ta Đê quên khuấy mất Ông To. Ông hoá thành con chuột bạch trong phòng nghiệm không hơn không kém. Nghĩa là một khi khoa học thâm nhập thì thần tượng nào cũng chỉ còn là một vật phẩm xem xét. Ông To nay thật sự chỉ là một mảnh tước trên khu di chỉ khảo cổ học. Ông hết là người đặt ra lối sống, lối nghĩ, lối sợ cho người dân nước ông theo. Bây giờ họ hiểu rõ sơ đồ vận khí náo hoạt, lắt léo, len lỏi trong các ngóc ngách lục phủ ngũ tạng ông, bây giờ họ nghe rành rọt sự chuyển lăn róc rách của bài tiết, sự tích đọng, tồn kho ngọt ngào, êm ả đầy hứa hẹn của tinh dịch trong những nang, những tuyến vặn xoắn ruột gà trong bụng ông, bây giờ họ chứng kiến sự tách chia râm ran nhưng có hạn của các tế bào trên khắp cơ thể ông. Bây giờ ông để dân chiếm hữu chứ không phải ông chiếm hữu dân nữa. Bây giờ ông là pho tượng trong suốt – chứ không phải đồng đen – đứng trong giảng đường ngoài trời – chứ không phải tại chốn thiên thu mà ông cầu mong suốt…”.
*
* *
Màn audio đã li kì, màn video theo anh thủy thủ còn li kì và hấp dẫn hơn nhiều. May sao, anh lại được chứng kiến.
“Hôm ấy, khí tượng báo sắp có nhật thực toàn phần. Quả nhiên! Đúng ngọ – lại ngọ, đúng cái giờ thủy tổ người La Ta Đê đập hai hòn Giái Trời tìm ra lửa và xơi bữa chuột đồng quay đầu tiên cách nay vạn năm – trời bỗng tối sầm, sao hiện lên chi chít như vãi vừng. Mười lăm phút sau, trời quang. Và cũng lúc với màn sao biến đi, để cho màu xanh thăm thẳm của bầu trời xuất hiện trở lại, bức cuốn thư chợt loang loáng phát sáng. Mặt cuốn thư dềnh lên một màn màu nguyệt bạch. Và thình lình hình ảnh nổi lên ở trên đó. Nổi lên lắc lư như tìm hướng rồi lần lượt bong ra, bồng bềnh bay đi”.
“Đó là những tấm toàn ảnh ký, hologram, ba chiều, lập thể, riêng rẽ, rõ nét cực kỳ. Video Hành tinh Thấu Suốt thì hỏi còn chê được vào đâu nữa chứ hả anh? Rõ từng sợi tóc, từng lỗ chân lông những người hiện ra ở trên ảnh. Màu sắc có thể nói là trung thực tuyệt đối. Hai-fai với hai-đi này thì phải cho đến 5 con hai mất”.
“Dập dờn như những bong bóng xà phòng trẻ con thổi, những ảnh này cứ thế phùn phụt, tua túa cất cánh theo nhau tung mình đi la đà khắp chốn cùng nơi. Phút chốc cả kinh thành La Ta Đê hoá thành một Hạ Long cạn mà đảo biển, tàu thuyền, hải âu là hàng triệu triệu tấm toàn ảnh ký phiêu bồng nhu múa, như vờn mà bay lượn. Vướng vật thì tránh. Không kịp thì phân đôi, tách ba, nhân lên thành gấp mấy hình ảnh cũ nguyên vẹn. Nhiều tấm bám vào cánh tay người, nhất là cánh tay nõn nà của con gái, quăng quắc như những tăm nước suối lạnh ôm lấy thành cốc pha lê vậy”.
“Sinh hoạt của Ông To cùng tập đoàn cầm quyền nước La Ta Đê bày ra hết! Thật là những kỷ niệm chương, những huy hiệu lênh đênh lưu động, tặng phẩm mà các vị đã ngoài ý muốn đem xã hội hóa, đã miễn phế nhuận bút đem ra thương mại hoá. An ninh đã cố thu nhặt, bóp, nghiền, chòi, đập cho rụng, cho tan. Công cốc! Chúng nhẹ hơn không khí ạ! Chưa đụng đến, chúng đã dạt xa, dạt xong lại quần tụ. Vả lại, nguồn phát hành ảnh phẩm cứ còn nằm đó, trên bức cuốn thư kia, làm nguồn tán phát vô tội vạ và vô cùng tận cơ mà”.
“Anh có biết không, anh thủy thủ nói. Hành tinh Thấu Suốt còn hớ một điều. Anh bảo những quả bóng ảnh ghi hình các ông cốp xứ này ăn cắp, ăn bẩn và làm tình đểu giả cứ bay chấp chới tứ xứ đông đoài nam bắc thì có gay go không? Tội nhất cho trẻ con. Chúng dại dột đuổi bắt, nhiều khi bố mẹ phải mắng chửi, thượng cẳng chân hạ cẳng tay. Thương là thương phụ nữ, nhất là con gái mới lớn. Mặt ai ra đường cũng cúi gằm và đỏ như mai cua biển luộc. Trong khi, có những người lại kiếm lời bằng lập các câu lạc bộ đen thu thập thành các cô lếch xông sưu tập về công cuộc làm tình làm tiền của các ông cầm quyền bên đó. Bây giờ thấy chỗ nào túm tụm đàn ông là đoán được ra ngay người ta đang xem chuyện gì. Ác ôn là lại in thành sách có minh họa ảnh thật phổ biến kinh nghiệm nữa. Rồi bảo lãnh đạo thế này mới đúng là sâu sát! Tởm lắm anh ạ! Ai đời Ông To gọi một nữ bộ trưởng đến bắt cởi truồng ra… Gớm sao khoen ngọc mà đeo lủng liểng cả chùm loong coong leng keng thế này ở chỗ kín của Ông To… Gọi là kín cho nó tử tế chứ anh bảo, thôi, em không tả thêm nữa. Chuyện cung phủ lòi ra hết!”.
“Bong bóng rồi nhiều đến mức xe hơi phải lắp quạt đằng mũi để quạt chúng đi kẻo không thấy rõ đường. Xe buýt lắp ba quạt đại, bong bóng nổi cuồn cuộn lên như sóng dồi ở trước mũi xe, nom ngộ ra phết anh ạ. Tàu thủy chạy thì sóng dồi đằng đuôi, xe hơi thì sóng lại dồi đằng mũi. Dĩ nhiên các vị cầm quyền đã ra lệnh bịt kín cửa xe các vị lại… Nhà nước đã thuê một công ty tạo bão nhân tạo của nước ngoài về lắp hẳn một hệ thống ống thổi ken chặt dọc suốt biên giới, kể cả bờ biển, để lùa quét cái tập quần bong bóng tai ác kia sang các nước láng giềng và ngoài khơi. Kỳ tài! Chúng có bị tung thốc lên cao, chúng có thưa thoáng. Đúng có thế! Nhưng rất nhanh, chúng phản đòn: với chúng lên cao cũng tựa như về căn cứ địa luyện cán chỉnh quân xong lại cuồn cuộn tập hợp thành những con sóng từ tít tắp trời xanh dồn dập, tới tấp quật trả lại… Suốt rẻo biên giới cứ là mù mịt, các nước láng giềng điện phản đối vung tí mẹt, cuối cũng đành tháo gỡ hệ tạo bão…
Từ đấy đâu đâu cũng phơi phới, lượn lờ những ảnh nay đã thành một bộ phận chính yếu của cảnh quan giả tuyết khá huyền ảo ở cái đất nước nhiệt đới này. Chịu nổi không anh, các ông to ấy? Thế mà cũng kỳ tài không kém, các vị to đầu La Ta Đê vẫn như muôn thuở, chẳng ai từ chức hay tự sát. Duy bỗng một hôm báo chí thông báo các vị cầm quyền từ nay đổi tên cúng cơm cùng tên chức vụ. Tiếp đó trình làng chân dung mới của các cụ. Khác hết, khác hẳn. Nếu như không có dấu chứng nhận của Công chứng Nhà nước kèm theo thì khó ai tin được đó lại chính là các vị lãnh đạo quen thuộc của họ. Các cụ đã bí mật ra nước ngoài nhờ trí trá giúp cho bộ mặt. Dân bảo đổi đến mức này khéo mà các cụ hạ cánh an toàn!”.
“Sợ lắm anh ơi, anh thủy thủ kêu lên, sợ là sợ cho tài đón đầu như thần của Hành tinh Thấu Suốt ấy. Vài hôm sau khi các cụ trình làng chân dung mới thì các tấm ảnh cũng đổi theo luôn! Ở trên ảnh bây giờ, cụ nào cũng đều hai đầu cũ mới. nom như con đại bàng hai đầu ở trên quốc huy một số nước. Đúng là không cho chúng… ông thoát thật! Cuộc chỉnh hình thẩm mỹ vì uy tín quốc gia trên kia ngoạm mất toi hai phần ba ngân sách văn hóa và y tế của La Ta Đê thế là vẫn dưới cơ Người Trời… Bong bóng vẫn túa ra bay và các ông cốp của La Ta Đê vẫn nhởn nhơ bày ra ở đó hai bộ mặt trên cùng một cần cổ mải miết làm hai việc cơ bản nhất của các vị là làm tình và làm tiền”.
“Còn em, thú thật với anh, em cũng nhót được một tấm đấy ạ. Mua chợ đen. Ông To sex ma ra tông ba tiếng lận với sáu gái teen. Về đến Sài Gòn, em bị hải quan lột, văn hoá đồi trụy mà. Cãi rằng bên kia nó đầy đường nhưng họ không nghe. Sau phải tòi ra một chai. Hôm nào em mang đến hầu anh coi. Khéo mà anh cũng lỉnh vụng sang đó tham quan mất…”.
*
* *
Chú thích cuối truyện:
Tình cờ vào một blog Thủythủlưuvong tôi đọc thấy: Em sang La Ta Đê vì là thế này. Không phải em thích gì những cái ba láp ê hề ở đó mà là vì ở đó em được gần với nền dân chủ ngoài trái đất, nó tuy ngoại lai dùng công nghệ quá siêu bức ép dân phải thu nhận nhưng em đã bén hơi và linh cảm thấy là sớm muộn rồi thì cũng chả đâu thoát được nó anh ạ. Chi bằng té trước. Chờ anh.
T. Đ.