Tác giả kịch bản: Hoàng Hưng

MÀN 4: ĐĂM SAN CHẶT CÂY THẦN

Ánh sáng nền: Màu Tím

Cảnh 1: Đồng ca, Nghệ nhân kể Khan, Đăm San, Y Sun

- Nghệ nhân Ê Đê kể một đoạn Khan tương ứng (2 phút)

- Đồng ca:

Ơ Đăm San, tù trưởng hùng mạnh nhất

Hiên nhà chàng dài như tiếng chiêng ngân

Người của chàng đông như đàn kiến, đàn mối

Tớ trai ngực sát ngực, tớ gái vú sát vú

Chiêng đồng treo như lá cây rừng

Đàn voi đông như bát úp

Nương rẫy của chàng giăng hết mọi triền non

Nhưng chưa đủ cho chàng nguôi khát vọng

- Đăm San:

Ơ lũ làng! Ơ Y Sun, Y Săh, Y Blim, Y Blô

Đất của ta đã chật, người của ta đã đông

Hãy theo ta đi phá rừng, mở rẫy

- Y Sun:

Ta đã đi hết chín mươi tám đêm, chín mươi chín ngày

Đến đây là Rừng Thiêng

Nơi ngự trị cây Tônglông linh hồn H’Nhí

Cây này cao đến tận Trời

Rễ nó mọc xuống tận âm ty

Lá nó dài bằng con chim bay mỏi cánh

Cây chuê nuê linh hồn mẫu hệ

Muôn đời không ai dám đụng vào

- Đăm San:

Vậy thì ta chặt nó!

Ta là tù trưởng Đăm San hùng mạnh

Ta là trang nam nhi không lùi bước trước thế lực nào

Oai linh ta vang đến tận Thần Núi phía Đông, phía Tây

Oai linh ta sẽ vang xuống tận cõi Âm sâu thẳm.

Vậy thì ta đốn cây Thần!

Cho đất đai ta mở rộng mênh mông

Người hay Thần đều không cản được.

Đốn cây Thần ta đốn cây Thần!

Ai rìu mẻ thì đi mài rìu

Ai dao mẻ thì đi mài dao!

Cảnh 2: H’Nhí

- H’Nhí:

Ơi Đăm San!

Chàng đi đâu đã một năm rồi

Chàng đã lạc trong rừng sâu núi thẳm

Chúng em đi tìm chàng như bị gió đưa đi

Voi ơi voi ơi đưa ta đến nơi chồng ta nhé

Ta thương nhớ chàng

Ta đi tìm chàng chín núi mười sông

Cảnh 3: Đồng ca, H’Nhí, Đăm San, Y Sun

- H’Nhí:

Ơi Đăm San

Sao anh lại đốn cây này

Cây Thần đã phù hộ ông bà tổ tiên

Qua bao đời hùng mạnh và giàu có

Sao anh lại đốn cây này

Cây đổ xuống thì chúng em cũng chết

- Y Sun, H’Nhí (song ca):

Cây này cao đến tận Trời

Rễ nó mọc xuống tận âm ty

Lá nó dài bằng con chim bay mỏi cánh

Cây chuê nuê linh hồn mẫu hệ

Muôn đời không ai dám đụng vào

- Đăm San:

Ơ các con!

Hãy moi đất lên như lợn moi!

Cứ chặt thật mạnh như dê bạng

Dồn sức cùng chặt như cơn bão lớn

Nhát rìu chói sáng như chớp đêm giông

- Đồng ca:

Ơ Cây nghiêng rồi

Cây muốn gãy

- Đăm San:

Hãy khoét sâu phía cây gẫy

Đào như lợn lòi đào đất

Bổ thật mạnh vào gốc

Bổ như dê bạng nhau

Cho rìu toé lửa

(Cây đổ)

- Đăm San:

Ơi H’Nhí!

Chạy mau đi! Cây đổ rồi kìa!

(H’Nhí bỏ chạy)

- Đồng ca:

H’Nhí chạy vòng quanh

Cây quay tít trên đầu

Nàng chạy phía Tây

Cây nghiêng qua phía Tây

Nàng chạy phía Đông

Cây nghiêng qua phía Đông

Nàng chạy bốn phương tám hướng

Cây nghiêng theo tám hướng bốn phương

Nàng chạy theo đường về buôn

Cây cũng nghiêng theo, cây sập xuống

Cơn bão tung xác nàng xuống suối

Hồn bay đi trong rừng mênh mông.

- Đăm San (chạy theo về, vớt xác H’Nhí):

Ơi H’Nhí

Ta đã hại chết em rồi

Đã chết thật rồi, người nấu cơm ta ăn

Người dệt khố áo cho ta mặc.

Chết như luá ngập nước, như cỏ nắng khô

Linh hồn đã lạc mất rồi!

Hỡi các con!

Chớ vội làm hòm

Hãy khoan tạc tượng

Để ta đi kể khổ với Thần Nước

Ta đi khóc với Thần Đất

Ta lên Trời đòi lại vợ ta!

Cảnh 4: Đăm San, Trời

- Đăm San (túm tóc Trời)

Tôi chặt ngay cái đầu Trời đây!

- Trời:

Sao ngươi đòi chặt đầu ta?

- Đăm San:

Vì tôi gọi mãi Trời không nghe

Tôi đã lễ bao nhiêu rượu, heo, trâu mà Trời không mở cửa

Hãy nhìn Đăm San đây

Nước mắt ròng ròng ướt cả sàn nhà

Nước mắt rơi đầy ướt cả đĩa cơm

Trời ơi! Vợ tôi đã chết rồi!

Chính Trời đã buộc cương vào miệng ngựa

Đã buộc dây vào mũi trâu

Buộc trai với gái!

Giờ đây ai sẽ nấu cơm, dệt khố áo cho tôi?

- Trời:

Để ông cho thuốc đem về

Chữa cho vợ của con sống lại

Thuốc luyện ba năm mới đuợc

Đem về cho uống ba buổi sáng liền

Đây củ nén con hãy nhai phun vào lỗ mũi

Đây củ gừng con hãy nhai phun vào lỗ tai.

Và Đăm San ơi, con hãy nhớ từ nay tuân phục

Con là lá đa, quyến luyến với cây đa.

Cảnh 5: Đăm San, H’Nhí, Dàn Múa

- Đăm San:

Ơi em!

Sao cứ ngủ hoài

Sao mắt đã vội quên

Không nhớ trời đã sáng

Không biết trời đã trưa.

Tiếc thay người Thần linh cho tôi

Để tôi thành người tù trưởng giàu mạnh

Tôi là lá đa, tôi quyến luyến cây đa.

Ơi em!

Đây thuốc Trời em hãy uống

Ta thổi thuốc thiêng vào tai em

Ta thổi thuốc thiêng vào mũi em.

Sao em không trở dậy?

- H’Nhí (tỉnh dậy ngơ ngac):

Ơi anh! Sao anh cứ khóc về em mãi thế kia?

Ồ em đã lo ngủ mãi

Em cứ lo nằm mãi

Có bao nhiêu hoa đẹp nở quanh buôn mà em không hay!

- Đăm San:

Ơ các con! Nàng H’Bhí đã sống lại rồi!

Ai giữ trâu đi bắt trâu về!

Ai giữ bò đi bắt bò về

Cúng cho thần hồn ông bà cha mẹ chú bác hai họ đã qua đời

Cúng cho Thần Đất, Thần Núi, Thần Sông, cúng Trời

Cúng cho H’Nhí đã sống lại rồi

Hãy đánh chiêng cho tiếng vàng tiếng bạc ngân xa

Hãy nổi trống cho tiếng kêu át cả sấm rền

Mừng H’Nhí sống lại!

- Đăm San, H’Nhí (song ca):

Từ nay tình thương ta như ong với nhụy hoa

Như Mặt Trời với Mặt Trăng

Như rừng với suối

Như đất với cây

Như cung với tên

Không thể nào chia tách.

Từ nay buôn làng ta càng giàu mạnh

Hiên nhà ta dài như tiếng chiêng ngân

Người của ta đông như đàn kiến, đàn mối

Tớ trai ngực sát ngực, tớ gái vú sát vú

Chiêng đồng treo như lá cây rừng

Đàn voi đông như bát úp

Nương rãy của ta dăng hết mọi triền non

Dàn múa thể hiện Lễ ăn mừng H’Nhí sống lại trên SK rồi xuống đất, biến thành đám rước quần chúng kéo sang SK số 5

MÀN NĂM

ĐĂM SAN ĐI HỎI CON GÁI THẦN MẶT TRỜI

Ánh sáng nền: Vàng rực rỡ

Cảnh 1: Dàn đồng ca và Nghệ nhân kể Khan

- Nghệ nhân kể Khan (2 phút): trích đoạn trong Klei Khan Y Đăm San tương ứng cảnh này)

- Đồng ca:

Ơi Mặt Trời rực rỡ

Nguồn sáng của buôn làng

Nguồn sống của lũ làng

Nguồn sức mạnh của trai làng

Nguồn yêu thương của gái làng

Khát vọng của Đăm San vượt ngoài tưởng tượng

Đòi con gái Thần Mặt Trời về làm vợ

Để buôn làng giàu mạnh muôn đời.

Cảnh 2: Dàn đồng ca, H’Nhí, Đăm San

- Đăm San:

Anh sẽ đi vào rừng sâu mênh mông

Anh sẽ đi vào nơi rừng liền rừng

Anh sẽ leo lên những nơi núi giáp núi

Anh sẽ đi qua những vùng sông liền sông

Anh sẽ đi mãi đi mãi

Ngày này qua ngày khác

Đêm này qua đêm khác

- H’Nhí:

Sao anh còn đi nữa?

Anh còn thiếu thứ gì?

Bao nhiêu chiêng quý đều của anh

Bao nhiêu voi quý đều của anh

Rừng đầy nồi đồng của anh

Rẫy đầy nồi đồng cuả anh

Lợn dê anh đầy sân

Vợ anh đẹp và yêu thương anh

Tiếng tăm anh vang đến tận thần linh

Danh tiếng anh chói sáng như mặt trời không bao giờ tắt.

Đăm San:

Anh đi lấy con gái thần Mặt Trời làm vợ

Cho đất đai sông núi ta mãi mãi tốt tươi

Anh đi đến đâu tre alê phải cúi đầu

Anh đi đến đâu núi vỡ suối tan

Con gái thần Mặt Trời là người đẹp nhất

Bắp chân nàng tròn như bắp chuối

Váy nàng lóng lánh muôn màu

Anh sẽ đi mười ngày, ngủ lại mười đêm

Không biết bao nhiêu tháng, bao nhiêu năm anh mới trở về

Đồng ca:

Chàng ngồi trên lưng ngựa

Khoác áo ba màu rực rỡ

Tay cầm cây lao cán bịt bạc

Lưng đeo cây gươm cán chạm vàng

Trông chàng oai nghiêm hùng dũng không bút bào tả xiết

Cảnh 3: Dàn đồng ca, Dăm San, Con gái thần Mặt Trời

- Đồng ca:

Chàng đi ngày này qua ngày khác, năm này qua năm khác

Chàng đi qua rừng đầy cọp dữ

Chàng đi trên đường đầy chông nhọn

Chàng đi qua sông, chàng ra biển cả

Chàng tới rừng sáp đen

Sáp sẽ chảy ra như nước khi mặt trời lên

Chôn vùi bao tù trưởng khoẻ mạnh trong đất lỏng

- Đăm San:

Mặc cho cỏ gianh cắt nát tay

Mặc cho gai mây cắn nát chân

Ta cứ phi ngựa qua rừng sáp đen

Ta chặt núi làm đường đi qua bùn lầy

Chẳng có gì ngăn được ta

Cái chết cũng không ngăn nổi.

Hỡi Nữ thần ánh sáng

Hãy về làm vợ ta

Để núi rừng ta mãi xanh tươi

Để buôn làng ta ngày càng giàu mạnh

Để sức lực ta ngày càng cường tráng

Để tên tuổi ta vang đến mọi thần linh

Đăm San, người dám nghĩ điều không ai dám nghĩ

Đăm San, người dám làm điều không thể làm!

- Đồng ca: (hát khi Con gái Thần MT đi ra)

Nàng hiện ra toàn thân ánh sáng

Cổ nàng như cổ con công

Tiếng nàng ngân nga bay tới trước.

Nàng đi như chim diều bay, như phượng hoàng liệng,

Nàng bước sang trái, ánh sáng toả sang trái

Nàng bước sang phải, ánh sáng toả sang phải

Nàng là con gái Thần Mặt Trời oai nghiêm

- Con gái thần MT:

Chàng muốn gì, hỡi người trần thế?

Sao liều mạng sống đến nơi không ai đến được?

- Đăm San:

Ta muốn tắm cùng nàng

Ta muốn nàng xoa mùi nghệ lên mình

Hỡi Nữ thần ánh sáng

Hãy về làm vợ ta

Để núi rừng ta mãi xanh tươi

Để buôn làng ta ngày càng giàu mạnh

Để sức lực ta ngày càng cường tráng

Để tên tuổi ta vang đến mọi thần linh

- CGTMT:

Đăm San chàng ơi

Uy danh chàng đã vang lừng đến tận Trời

Nhưng em không thể theo chàng được

Vì em bước đến đâu là lửa cháy

Vì em đi đến đâu là biển cạn, núi khô

Chàng hãy về đi, đừng khao khát điều không thể có

Chàng hãy tỉnh mộng đi, đừng mong chờ điều không thể được

- Đăm San:

Ta muốn nàng dệt chăn ta đắp

Dệt khố ta mặc, nấu cơm ta ăn

Ta là Đăm San, người dám nghĩ điều không ai dám nghĩ

Ta là Đăm San, người dám làm điều không thể làm

Ta sẽ không về nếu không có nàng đi theo

Ta sẽ không về nếu ước nguyện đời ta không thành

- CGTMT:

Nhưng em không thể theo chàng được

Vì em bước đến đâu là lửa cháy

Vì em đi đến đâu là biển cạn, núi khô

Chàng hãy về đi, đừng khao khát điều không thể có

Chàng hãy tỉnh mộng đi, đừng mong chờ điều không thể được

- Đăm San:

Vậy thì từ biệt nàng, ta về với buôn làng thân thuộc của ta

- CGTMT:

Hãy khoan, đợi một vị thần đưa chàng về

Hãy khoan, rừng sáp đen sẽ chôn vùi chàng trên đường về

- Đam San:

Không! Ước nguyện đã không thành, dũng sĩ hổ danh

Mộng ưóc đã không thành, ta xá gì cái chết

(Đăm San quay về, CGTMT đứng gọi theo)

- CGTMT:

Ơi Đăm San bướng bỉnh của ta!

Chàng sẽ không về được đến nhà!

Ôi sao ta phụ tình yêu của chàng

Ôi sao ta không là người con gái của buôn làng

Để sánh duyên cùng người dũng sĩ

Ơi Đăm San! Đăm San!

Cảnh 4: Dàn đồng ca, Đăm San

- Dàn đồng ca:

Rừng sáp đen! Rừng sáp đen

Mi đã chôn vùi bao nhiêu anh hùng

Mi đã chôn vùi bao nhiêu khát vọng

Của loài người chinh phục vầng dương

Mặt trời lên, sáp đen mềm dần

Mặt trời chếch, ngựa ngập bùn đến bụng

Mặt trời đến đỉnh đầu, đất loãng ra như nước

Ngựa ngập toàn thân, Đăm San lún sâu vào đất.

- Đăm San: (lún đến cổ, thấy Bướm bay qua)

Bướm bướm ơi

Ta đành vùi thân nơi này

Khi khát vọng không thành

Người anh hùng đành vùi thây

Khi ước nguyện không thành

Người dũng sĩ một đi không trở lại

Bướm bướm ơi

Hãy về báo cho vợ ta tin dữ

Rằng ta đã vùi thây trong rừng sáp đen

Cảnh 5: Dàn đồng ca, H’Nhí, H’Bhí, Tượng nhà mồ, Nghệ nhân kể Khan:

- Dàn đồng ca:

Họ kéo nhau đi đông như kiến như mối

Họ đi đâu? Đi đám tang chàng Đăm San

Chàng đã chết ở chốn xa vời nơi tiếp giáp của Đất và Trời

Chàng đã vùi thây trong rừng sáp đen

- H’Nhí:

Ơ anh!

Nếu anh đang ngủ say thì xin hãy thức dậy!

Nếu anh đang nằm nghỉ thì xin hãy đứng lên!

Nhưng anh không còn thở, còn nghe, để biết em đang nói

Nhưng anh không còn thở, còn nghe, để biết em đang khóc.

Hồn anh đã đi với Thần Nước

Hơi thở anh đã bay theo Thần Núi

Từ đây anh muốn ăn cơm thì phải hỏi Thần Sao

Muốn ăn cá thì xin ông Mặt Trời.

Giờ đây em như gà mái không gà trống

Như heo cái không heo đực

Như con bò con trâu không người nuôi nấng

Anh ơi!

Giờ đây em như cây đa gãy nửa thân

Như cây sung bị chặt hết nhánh

Như con voi không có nài voi.

- H’Bhí:

Ơ anh!

Anh muốn tìm hoa brang aring thì nó đã mọc phía đông nhà

Anh muốn tìm hoa epang thì nó đã mọc phía đông kho lúa

Nhưng anh lại muốn con gái Thần Mặt Trời

Để đến nỗi phải chết trong rừng hoang

Không có ai nắn chân tay

Không có ai vuốt mắt

Ơ anh!

Buôn làng ta giờ đây không nghe gà trống gáy

Không nghe tiếng ngựa kêu

Chiêng trống đều im tiếng

Đàn bò anh mua đã thành bò rừng

Đàn gà đã thành đàn chim gầm ghì bay vào rừng

Chúng em biết sống làm sao, anh ơi!

- H’Nhí, H’Bhí song ca:

Anh không chết vì tay những kẻ hung ác đã cướp vợ anh

Mà chết vì ý thích lạ lùng, vì khát vọng ngoài tưỏng tượng của mình

Vợ anh đang yêu anh

Vợ anh còn đang đẹp

Ta đang sống bình yên

Sao anh lại đòi con gái Thần Mặt Trời làm vợ?

Anh ơi!

Em gọi hoài mà chẳng có tiếng anh đáp lại!

- Tượng Nhà Mồ:

Ơ thần hồn!

Từ hôm nay ông thành thần hồn dưới đất

Từ hôm nay ông thành thần hồn trên núi

Chúng tôi trồng trên mồ ông một gốc chuối, một cây mía,

Chúng tôi trỉa ba hạt giống lúa và thả một con gà

Ơ thần hồn!

Sau ba ngày, ông sẽ đầu thai vào bụng chị gái ông

Để trở thành chàng Đăm San kiếp mới

Chàng Đăm San sẽ lớn lên như thổi

Trở thành tù trưởng anh hùng

Và hai nàng H’Nhí, H’Bhí sẽ lại đến tìm chàng

Để tiếp nối dây nuê dài lâu mãi

Ơ thần hồn!

- Dàn đồng ca vocalise một giai điệu tang lễ làm nền cho Nghệ nhân Ê Đê kể Khan đoạn kết.

Pháo bông bắn lên rực rỡ!