Danh ngôn
Trong mọi cộng đồng, chúng ta cần một nhóm thiên thần gây rối.
We need, in every community, a group of angelic troublemakers.
(Bayard Rustin – trích bài phát biểu tại New York City 1963)
Trong mọi trường hợp, chắc chắn rằng sự thiếu hiểu biết, đi kèm với quyền lực, là kẻ thù tàn bạo nhất có thể có của công lý.
It is certain, in any case, that ignorance, allied with power, is the most ferocious enemy justice can have.
(James Baldwin - No Name in the Street 1972)
Các cuộc cách mạng và các cá nhân có thể bị giết hại, nhưng bạn không thể giết chết các ý tưởng.
While revolutionaries and individuals can be murdered, you cannot kill ideas.
(Thomas Sankara, một tuần trước khi bị ám sát, 1987)
Không có cảm giác nào cô đơn hơn việc bị chính đất nước mình trục xuất.
There's not a more lonely feeling than to be banished by my own country.
(Kiyo Sato – Kiyo’s Story 2009)
Ban Biên tập
Địa chỉ liên lạc:
1. Thơ
tho.vanviet.vd@gmail.com
2. Văn
vanviet.van14@gmail.com
3. Nghiên cứu Phê Bình
vanviet.ncpb@gmail.com
4. Vấn đề hôm nay
vanviet.vdhn1@gmail.com
5. Thư bạn đọc
vanviet.tbd14@gmail.com
6. Tư liệu
vanviet.tulieu@gmail.com
7. Văn học Miền Nam 54-75
vanhocmiennam5475@gmail.com
Tra cứu theo tên tác giả
- A. A. Fadeev
- A. Puskin
- A. T.
- Abdulrazak Gurnah
- Abraham F. Lowenthal
- Ace Le
- Ace Lê
- Adam Gopnik
- Adonis
- Adrian Horton
- Agi Mishol
- Ajar
- Akiko Miki
- Alain Guillemin
- Alan Phan
- Alăng Văn Gáo
- Alăng Văn Giáo
- Aldous Huxley
- Aleksandr Griboedov
- Alesandr Blok
- Alex Marshall
- Alex Smith
- Alex Thai
- Alex-Thái Đình Võ
- Alexander Fadeev
- Alexander Solzhenitsyn
- Alexandra Alter
- Alexandre FERON
- Alice Munro
- Alina Lesik
- Alison Flood
- Allen Ginsberg
- Amanda Gorman
- Amartya Sen
- Amelia Glaser
- Amos Oz
- An Nam
- Anatole France
- Anatoly Gavrilov
- Anders Olsson
- André Breton
- André Menras
- André Menras – Hồ Cương Quyết
- André Menras Hồ Cương Quyết
- Andrea Hoa Pham
- Andrea Kendall-Taylor
- Andreas Fulda
- Andreas Wimmer
- Andrew Postman
- Andy Cao
- Anh Anh
- Anh Hồng
- Anh Hồng (nhà thơ)
- Ánh Liên
- Anh Nhi
- Anh Văn
- Anika Zeller
- Anna Akhmatova
- Anna Maria Bracale Ceruti
- Anna Mitchell
- Anne Carson
- Anne Hébert
- Anne Henochowicz
- Annie Ernaux
- António Jacinto
- Antôn Nguyễn Trường Thăng
- Archimedes L.A. Patti
- Arlette Quỳnh Anh Trần
- Arnold Schwarzenegger
- Arthur Koestler
- Arty Abel
- Arvind Subramanian
- Augustina
- Aurélie Coulon
- Aurelien Breeden
- Ba Sàm
- Bá Thụ Đàm
- Bạch Cúc
- Bạch Hoàn
- Bách Mỵ
- Bách Thân
- Bạch X. Phẻ
- Bạch Xuân Phẻ
- Bakhtin
- Ban Mai
- Bàn Văn Thòn
- Ban Vận động Văn đoàn Độc lập Việt Nam
- Bảo Huân
- Bảo La
- Bảo Nhi Lê
- Bảo Ninh
- Bảo Phác
- Bão Vũ
- Barbara Demick
- Bashô
- Batrioldman
- Bauxite Việt Nam
- Bắc Đảo
- Bắc Phong
- Bằng Việt
- BB Ngô
- Bei Dao
- Benjamin Péret
- Benjamin Ramm
- Bertolt Brecht
- Bertrand Russell
- Bettina Rheims
- Bích Ngân
- Biếm họa
- Biên Cương
- Biệt Hiệu
- Bilahari Kausikan
- Billy Collins
- Bình Nguyên Lộc
- Brahma Chellaney
- Branko Milanovic
- Brett Reilly
- Brian Pascus
- Brian Wu
- Brice Pedroletti
- Brodsky
- Bryan
- Bùi An
- Bùi Bảo Trúc
- Bùi Bích Hà
- Bùi Chát
- Bùi Chí Trung
- Bùi Chí Vinh
- Bùi Công Thuấn
- Bùi Công Trực
- Bùi Đức Lại
- Bùi Giáng
- Bùi Hải Quảng
- Bùi Hoàng Tám
- Bùi Hoằng Vị
- Bùi Huệ Chi
- Bui Huy Hoi Bui
- Bùi Mai Hạnh
- Bùi Mạnh Hùng
- Bùi Mẫn Hân
- Bùi Minh Quốc
- Bùi Ngọc Tấn
- Bùi Quang Thắng
- Bùi Suối Hoa
- Bùi Thanh Hiếu
- Bùi Thanh Phương
- Bùi Thanh Tuấn
- Bùi Thụy Băng
- Bùi Tiến An
- Bùi Trân Phượng
- Bùi Trọng Hiền
- Bùi Văn Kha
- Bùi Văn Nam Sơn
- Bùi Việt Sỹ
- Bùi Vĩnh Phúc
- Bùi Xuân Bách
- Bùi Xuân Đính
- Bùi-Viết Văn Đức
- Bulgakov
- Bửu Chỉ
- C.D.
- Cái Lư Hương
- Cái Trọng Ty
- Cam Ly
- Cảnh Chánh
- Cao Bảo Vân
- Cao Bình Minh
- Cao Chi
- Cao Gia An
- Cao Hành Kiện
- Cao Huy Thuần
- Cao Kim Ánh
- Cao La
- Cao Quang Nghiệp
- Cao Tần
- Cao Thị Hồng
- Cao Thu Cúc
- Cao Việt Dũng
- Cao Xuân Hạo
- Cao Xuân Huy
- Carl Bildt
- Carl O. Schuster
- Carlos Assunção
- Carolyn Mary Kleefeld
- Cát Linh
- Cẩm Tú
- Cấn Thị Thêu
- Chan Phuong
- Chanh Tam
- Charles Bo
- Charles Bukowski
- Charles Simic
- Chau Doan
- Chân Minh
- Chân Pháp Xa
- Chân Phương
- Chân Xuân Tản Viên
- Châu Diên
- Châu Hải Đường
- Châu Hồng Thủy
- Châu Hữu Quang
- Chenn
- Chế Diễm Trâm
- Chế Lan Viên
- Chi Mai
- Chi Phương
- Chiêu Dương
- Chiêu Khiêm
- Chiharu Shiota
- Chim Hải
- Chim Trắng
- Chinh Ba
- Chính Tâm
- Chính Vĩ
- Chinua Achebe
- Chơn Không Cao Ngọc Phượng
- Christian Gampert
- Christian Welzel
- Christina Mary Hjortlund
- Christoph Giesen
- Christoph Sator
- Christopher Balding
- Christopher Goscha
- Christy Wampole
- Chu Dương
- Chu Hảo
- Chu Hoạch
- Chu Kim
- Chu Mộng Long
- Chu Quang Tiềm
- Chu Tử
- Chu Văn Lễ
- Chu Văn Sơn
- Chu Vĩnh Hải
- Chu Vương Miện
- Chu Xuân Diên
- Chung Le
- Claire Simon
- Clay Phạm
- Concepcion de Leon
- Connie Hoàng
- Cora Engelbrecht
- Costica Bradatan
- Cổ Ngư
- Cù An Hưng
- Cù Huy Hà Vũ
- Cù Mai Công
- Cù Tuấn
- Cung Minh Huân
- Cung Tích Biền
- Cung Trầm Tưởng
- D. S. Likhachev
- Da Màu
- Dạ Ngân
- Dạ Thảo Phương
- Dã Tượng
- DAD
- Dadolin Murak
- Damien Keown
- Dan Bilefsky
- Dan Slater
- Dana Gioia
- Danh ngôn
- Dani Rodrik
- Daniel Halpern
- Daniel Hautzinger
- Daron Accemoglu
- David Brown
- David Gascoyne
- David Marchese
- David Weinberger
- Ðặng Thơ Thơ
- Demetrio Paparoni
- DEUTSCHE WELLE
- Di
- Di Li
- Diêm Liên Khoa
- Diễm Thi
- Diễm Tường
- Diễn đàn Thế kỷ
- Diệp Duy Liêm
- Diệp Huy
- Ðinh Cường
- Dino Buzatti
- Dipanjan Roy Chaudhury
- Dmitri Prokofyev
- Dmitry Burago
- Dmitry Muratov
- Doãn Cẩm Liên
- Doãn Mạnh Dũng
- Doãn Mẫn
- Doãn Quốc Sỹ
- Dominique Lemieux
- Donald Inglehart
- Donna Ashworth
- Ðỗ Quang Nghĩa
- Ðỗ Quyên
- Du Tử Lê
- Dung Nguyễn
- Dũng Phan
- Dũng Trung Kqd
- Dũng Vũ
- Duy Lam
- Duy Tân
- Duy Thanh
- Duy Thông
- Duyên Anh
- Dư Hoa
- Dư Kiệt
- Dư Thị Hoàn
- Dư Thu Vũ
- Dương Đại Triều Lâm
- Dương Đình Giao
- Dương Khánh Phương
- Dương Kiền
- Dương Ngạn
- Dương Nghiễm Mậu
- Dương Ngọc Thái
- Dương Như Nguyện
- Dương Phương Vinh
- Dương Thắng
- Dương Thiệu Tước
- Dương Thu Hương
- Dương Thuấn
- Dương Tú
- Dương Tường
- Dương Văn Ba
- Dylan Suher
- Đà Văn
- Đàm Hà Phú
- Đàm Hách Thành
- Đào An Khánh
- Đào Anh Kha
- Đào Công Tiến
- Đào Duy Anh
- Đào Hiếu
- Đào Lê Na
- Đào Ngọc Chương
- Đào Nguyên
- Đào Nguyễn
- Đào Nguyên Phương Thảo
- Đào Như
- Đào Phương Liên
- Đào Quang Toản
- Đào Tấn Phần
- Đào Thái Tôn
- Đào Thị Hương
- Đào Tiến Thi
- Đào Trung Đạo
- Đào Trường Phúc
- Đào Tuấn
- Đào Tuấn Ảnh
- Đào Văn Thuỵ
- Đào Văn Tiến
- Đào Vũ Anh Hùng
- Đặng Anh Đào
- Đặng Bích Phượng
- Đặng Chương Ngạn
- Đặng Đình Cung
- Đặng Đình Mạnh
- Đặng Hà
- Đặng Hải Sơn
- Đặng Hoàng Giang
- Đặng Hồng Nam
- Đặng Hùng Võ
- Đặng Hương Giang
- Đặng Hữu
- Đặng Mai Lan
- Đặng Mậu Tựu
- Đăng Nguyên
- Đặng Phùng Quân
- Đặng Quốc Thông
- Đặng Sơn Duân
- Đặng Thái
- Đăng Thành
- Đặng Thân
- Đặng Thị Hảo
- Đặng Thơ Thơ
- Đặng Tiến
- Đặng Tiến (Thái Nguyên)
- Đặng Trung Nghĩa
- Đặng Túy
- Đặng Văn Dũng
- Đặng Văn Hùng
- Đặng Văn Ngữ
- Đặng Văn Sinh
- Đặng Vũ Vương
- Đặng Xuân Thảo
- Đặng Xuân Xuyến
- Đằng-Giao
- Điểm Thọ
- Đinh Bá Anh
- Đinh Cường
- Đinh Hoàng Thắng
- Đinh Hùng
- Đình Kính
- Đinh Linh
- Đinh Ngọc Thu
- Đinh Phương
- Đinh Phương Thảo
- Đinh Quang Anh Thái
- Đinh Thanh Huyền
- Đinh Thị Như Thúy
- Đinh Trường Chinh
- Đinh Từ Bích Thuý
- Đinh Từ Bích Thúy
- Đinh Văn Đức
- Đinh Vũ Hoàng Nguyên
- Đinh Ý Nhi
- Đinh Yên Thảo
- Đoàn Ánh Thuận
- Đoàn Bảo Châu
- Đoàn Cầm Thi
- Đoàn Công Lê Huy
- Đoàn Hồng Lê
- Đoàn Huy Giao
- Đoàn Huyền
- Đoàn Khắc Xuyên
- Đoàn Lê Giang
- Đoàn Nhã Văn
- Đoàn Thanh Liêm
- Đoan Trang
- Đoàn Tùng Nguyễn
- Đoàn Tử Huyến
- Đoàn Việt Hùng
- Đoàn Xuân Kiên
- Đỗ Anh Hoa
- Đỗ Anh Tuấn
- Đỗ Cao Bảo
- Đỗ Duy Ngọc
- Đỗ Đức
- Đỗ Đức Đông Ngàn
- Đỗ Đức Hiểu
- Đỗ Hòa
- Đỗ Hoàng Diệu
- Đỗ Hồng Ngọc
- Đỗ Hồng Nhung
- Đỗ Hữu Chí
- Đỗ Kh
- Đỗ Kh.
- Đỗ Khiêm
- Đỗ Kim Thêm
- Đỗ Lai Thuý
- Đỗ Lai Thúy
- Đỗ Lê Anh Đào
- Đỗ Mạnh Hoàng
- Đỗ Minh Tuấn
- Đỗ Nghê
- Đỗ Ngọc
- Đỗ Ngọc Thống
- Đỗ Quang Nghĩa
- Đỗ Quang Vinh
- Đỗ Quý Toàn
- Đỗ Quyên
- Đỗ Quỳnh Dao
- Đỗ Thắng Cảnh
- Đỗ Thị Thu Trà
- Đỗ Thiên Anh Tuấn
- Đỗ Trí Vương
- Đỗ Trọng Khơi
- Đỗ Trung Quân
- Đỗ Trường
- Đỗ Tuyết Khanh
- Đồng Chuông Tử
- Đông Hoài
- Đông Hồ
- Đông Kha
- Đông Ngàn Đỗ Đức
- Đông Nghi
- Đức Ban
- Đức Đàm
- Đức Flying Bay
- Đức Hoàng
- Đức Lê
- Đức Phổ
- Đức Tâm
- Đức Tiến
- E.E. Cummings
- E.M. Chernoivanenko
- Eamonn Butler
- Eckart Kleßmann
- Eduardo Galeano
- Edward Hirsch
- Elena Pucillo Truong
- Elias Canetti
- Ellen Bass
- Eloisa Amezcua
- Emiel Roothooft
- Emmanuelle Jardonnet
- Eric Weiner
- Erica Frantz
- Erik Harms
- Erik Korling
- Euan Ward
- Evgheni Dobrenko
- F.N.
- Federico García Lorca
- Feliks Kuznesov
- Filip Lech
- Flanny O’Connor
- Florence Noiville
- Florian Altenhöner
- Francis Fukuyama
- Francis Fukuyma
- Frank Dikötter
- Frank O'Hara
- Frankfurt
- Fred Hiatt
- Friedrich Dürrenmatt
- Friedrich Nietzsche
- Fritz J. Raddatz
- Gabriel García Márquez
- Gaither Stewart
- Gaiutra Bahadur
- Gary Leupp
- Gặp gỡ và trò chuyện
- Georg Bönisch
- Georg Trakl
- George Burchett
- George Orwell
- George Perreault
- George Siemens
- Gerhard Will
- Germain Droogenbroodt
- Giang Dang
- Giang Lại Đức
- Giang Nam
- Giáng Vân
- Giáp Văn Dương
- Gideon Rachman
- Giuse Lê Công Đức
- Goethe
- Gonçalo Fernandes
- Gottfried Benn
- Graham Allison
- Grigory Yudin
- Günter Kunert
- Gyảng Anh Iên
- Hà Duy Phương
- Hà Dương Tuấn
- Hà Dương Tường
- Hà Đình Nguyên
- Hạ Đình Nguyên
- Hà Huy Sơn
- Hà Hương
- Hà Lệ Minh
- Hà Ngọc Hòa
- Hạ Nguyên
- Hà Nguyên Du
- Hà Nhân
- Hà Nhật
- Hà Phạm Phú
- Hà Quang Vinh
- Hà Sĩ Phu
- Hà Thanh Vân
- Hà Thế
- Hà Thị Minh Đạo
- Hà Thúc Sinh
- Hà Thủy Nguyên
- Hà Tùng Long
- Hà Tùng Sơn
- Hà Văn Thịnh
- Hà Văn Thùy
- Hà Vũ Trọng
- Hagi Kenaan
- Hai An Vu
- Hải Hạc
- Hải Ngọc
- Hai Thanh
- Han Dang
- Hàn Giang
- Han Kang
- Hàn Vĩnh Diệp
- Hạnh Nguyên
- Hạnh Phước
- Hạnh Viên
- Hannah Beech
- Hào Thiện Nhân
- Haruki Murakami
- Hân Hương
- Heiko Buschke
- Heinrich Heine
- Henri Michaux
- Henry David Thoreau
- Henry Wadsworth Longfellow
- Heriberto Araújo
- Hermann Hesse
- Hiền Trang
- Hiệp Ikaria
- Hiệu Minh
- Hiếu Tân
- Ho Lai-Ming
- Hòa Bình Lê
- Hoa Níp
- Hoài Hương
- Hoài Nam
- Hoài Phương
- Hoài Thanh
- Hoài Việt
- Hoài Ziang Duy
- Hoan Doan
- Hoàn Nguyễn
- Hoàng Ánh
- Hoàng Anh Tuấn
- Hoàng Cát
- Hoàng Cầm
- Hoàng Chí Hiếu
- Hoàng Chính
- Hoàng Cường Long
- Hoàng Dũng
- Hoàng Dương Tuấn
- Hoàng Đăng Khoa
- Hoàng Đỗ
- Hoàng Đông
- Hoàng Đức Truật
- Hoàng Hà
- Hoàng Hải Thủy
- Hoàng Hải Vân
- Hoảng Hãn
- Hoàng Hưng
- Hoàng Khởi Phong
- Hoàng Kim Oanh
- Hoàng Lại Giang
- Hoàng Lan
- Hoàng Lan Anh
- Hoàng Lan Chi
- Hoàng Lê
- Hoàng Lệ
- Hoàng Linh
- Hoàng Long
- Hoàng Mai Ðạt
- Hoàng Mạnh Hải
- Hoàng Minh Trí
- Hoàng Minh Tường
- Hoàng Nam
- Hoàng Nga
- Hoàng Ngọc Biên
- Hoàng Ngọc Hiến
- Hoàng Ngọc Nguyên
- Hoàng Ngọc Tuấn
- Hoàng Nguyễn
- Hoàng Nguyên Vũ
- Hoàng Nhơn
- Hoàng Nhuận Cầm
- Hoàng Phong Tuấn
- Hoàng Phủ Ngọc Tường
- Hoàng Quân
- Hoàng Quốc Hải
- Hoàng Thị Hường
- Hoàng Thị Thu Thủy
- Hoàng Thu Phố
- Hoàng Thúy
- Hoàng Thuỵ Anh
- Hoàng Tiến
- Hoàng Trung Thông
- Hoàng Tuấn Công
- Hoàng Tuấn Phổ
- Hoàng Tùng
- Hoàng Tuỵ
- Hoàng Văn Sơn
- Hoàng Việt
- Hoàng Vũ Thuật
- Hoàng Xuân Phú
- Hoàng Xuân Sơn
- Hoàng Xuân Tuyền
- Hoàng Yến
- Horst Bienek
- Howard Gardner
- Hồ Anh Thái
- Hồ Bạch Thảo
- Hồ Bất Khuất
- Hồ Diệu Vân
- Hồ Dzếnh
- Hồ Đắc Vũ
- Hồ Đình Nghiêm
- Hồ Hải Thụy
- Hồ Hữu Tường
- Hồ Minh Tâm
- Hồ Ngọc Đại
- Hồ Như
- Hồ Phú Bông
- Hồ Tịnh Tình
- Hồ Trường An
- Hồ Tú Bảo
- Hội những người ủng hộ GS. Chu Hảo
- Hồng Anh
- Hồng Hoang
- Hồng Lê Thọ
- Hồng Phú
- Huệ Hương Hoàng
- Huguette Bertrand
- Huong Nguyen
- Huy Cận
- Huy Đức
- Huy Tưởng
- Huyền Thương
- Huỳnh Duy Lộc
- Huỳnh Hoa
- Huỳnh Hữu Uỷ
- Huỳnh Hữu Ủy
- Huỳnh Kim Báu
- Huỳnh Kim Quang
- Huỳnh Lê Nhật Tấn
- Huỳnh Liễu Ngạn
- Huỳnh Ngọc Chênh
- Huỳnh Như Phương
- Huỳnh Sơn Phước
- Huỳnh Tấn Mẫm
- Huỳnh Thế Du
- Huỳnh Thục Vy
- Huỳnh Trọng Khang
- Huỳnh Tuấn Anh
- Hứa Chương Nhuận
- Hương Lan
- Hường Thanh
- Hương Thủy
- Hữu Danh
- Hữu Đông
- Hữu Loan
- Hữu Mai
- Hữu Phương
- Ian Bui
- Ian Johnson
- Igor Poglazov
- Ilza Burchett
- Inrasara
- Iris Radisch
- Isabella Kwai
- Issa
- Issac Bashevis Singer
- Italo Calvino
- Iya Kiva
- J. M. Lotman
- J.B Nguyễn Hữu Vinh
- Jacques Attali
- Jacques Prévert
- Jake Johnson
- James Borton
- James Daniel Spears
- James G. Zumwalt
- James Grossman
- James Joyce
- James Poniewozik
- James Stavridis
- James WrightJuan Felipe Herrera
- Janos Kornai
- Jared Carters
- Jason Lopata
- Jason Morris-Jung
- Jay Nordlinger
- Jaya K.
- Jean Chesnaux
- Jean d'Ormesson
- Jean Piaget
- Jean Przyluski
- Jean Toomer
- Jean-Jacques Brochier
- Jean-Jacques Roth
- Jean-Louis Rocca
- Jean-Luc Chalumeau
- Jean-Marc Roberts
- Jean-Patrick Géraud
- Jean-Paul Sartre
- Jefferson Cowie
- Jeffrey Hanfover
- Jeffrey Nall
- Jessica Swoboda
- Jessie Yeung
- Jiayang Fan
- Jimmy Carter
- Joan Hua
- João Guimarães Rosa
- Joaquin Nguyễn Hòa
- John Barrow
- John Cheever
- John Freeman
- John Keane
- John McCain
- Jon Fosse
- Jonathan Dee
- Jonathan London
- Jörg Wischermann
- Jorge Amado
- Jorge Luis Borges
- Joschka Fischer
- Josée Lapointe
- Joseph Wong
- Joseph Wright
- Josh Rogin
- Joshua Rothman
- Juan Pablo Cardenal
- Juan Pablo Cardenal & Heriberto Araújo
- Julia Cagé
- Julio Cortázar
- Jun’ichiro Tanizaki
- Kahil Gibral
- Kai Hoàng
- Kale
- Kalynh Ngô
- Kamel Daoud
- Kao Phú
- Kap Seol
- Karel Appel
- Karen Tongson
- Kate Chopin
- Kazuo Shiraga
- Kenneth Nguyen
- Keorapetse Kgositsile
- Kerstin Holm
- Kều Jang
- Kha Lương Ngãi
- Khái Hưng
- Khaly Chàm
- Khang Quốc Ngọc
- Khánh
- Khánh Bình
- Khánh Duy
- Khánh Ly
- Khánh Mai
- Khanh Nguyen
- Khanh Pham
- Khánh Phương
- Khánh Trâm
- Khánh Trường
- Khét
- Khế Iêm
- Khiêm Nhu
- Khổng Đức Thiêm
- Khuất Đẩu
- Khuê Phạm
- Khuyết Thư
- Kiệm Hoàng
- Kiến Văn
- Kiệt Anh Hùng
- Kiệt Tấn
- Kiều Duy Vĩnh
- Kiều Loan
- Kiều Mai Sơn
- Kiều Maily
- Kiều Phong
- Kiều Thị An Giang
- Kim Ân
- Kim Chi
- Kim Dung
- Kim Hạnh
- Kim Thúy
- Kim Trần
- Kinh Bắc
- Kính Hòa
- Klaus Wiegerefe
- Kúm
- Kurt-Martin Mayer
- Kỳ Duyên
- Kyoko Numano
- L. N. Tolstoy
- L. V. H.
- La Khắc Hoà
- La Khắc Hòa
- Lã Nguyên
- Lại Nguyên Ân
- Lam Điền
- Lam Ngọc
- Lam Thái Hòa
- Lan Nguyên
- Lang Anh
- Langston Hughes
- LAP
- Larry Diamond
- Lars Vargö
- Laura Cappelle
- Laurent Sagalovitsch
- Lawrence Ferlinghetti
- Lâm Chương
- Lâm Duyên
- Lâm Hạnh
- Lâm Lê
- Lâm Ngân Mai
- Lâm Quang Mỹ
- Lâm Thị Mỹ Dạ
- Leon Trotsky
- Leonard Cohen
- Lê An Thế
- Lê Anh Hoài
- Lê Anh Hùng
- Lê Ân
- Lê Bá Đảng
- Lê Bích Vượng
- Lê Chiều Giang
- Lê Công Định
- Lê Công Giàu
- Lê Công Tư
- Lê Ðình Nhất Lang
- Lê Dũng
- Lê Duy Nam
- Lê Đạt
- Lê Đăng Doanh
- Lê Đình Cai
- Lê Đình Khẩn
- Lê Đình Thắng
- Lê Đỗ Huy
- Lê Đức Dục
- Lê Đức Thôn
- Lê Giang Trần
- Lê Hải
- Lệ Hằng
- Lê Hiệp
- Lê Hoài Nguyên
- Lê Hoàng Diễm Trang
- Lê Hoàng Lân
- Lê Học Lãnh Vân
- Lê Hồ Quang
- Lê Hồng Hà
- Lê Hồng Hiệp
- Lê Hồng Lâm
- Lê Hùng
- Lê Hùng Vọng
- Lê Huyền Ái Mỹ
- Lê Huỳnh Lâm
- Lê Hữu
- Lê Hữu Khoá
- Lê Hữu Khóa
- Lê Hữu Nam
- Lê Kế Lâm
- Lê Khải
- Lê Kim Duy
- Lê Ký Thương
- Lê Lạc Giao
- Lê Luân
- Lê Mã Lương
- Lê Mai
- Lê Mai Lĩnh
- Lê Mạnh Chiến
- Lê Mạnh Đức
- Lê Minh Chánh
- Lê Minh Hà
- Lê Minh Hiền
- Lê Minh Khuê
- Lê Minh Phong
- Lê Ngân Hằng
- Lê Ngọc Luân
- Lê Ngọc Sơn
- Lê Nguyễn
- Lê Nguyễn Duy Hậu
- Lê Nguyễn Hương Trà
- Lê Nguyên Long
- Lê Nguyên Vỹ
- Lê Như Bình
- Lê Oa Đằng
- Lê Phan
- Lê Phú Khải
- Lê Quang
- Lê Quang Đức
- Lê Quảng Hà
- Lê Quang Hợp
- Lê Quang Thành
- Lê Quân
- Lê Quốc Anh
- Lê Quỳnh
- Lê Quỳnh Mai
- Lê Sa Long
- Lê Si Na
- Lê Sơn
- Lê Tất Đạt
- Lê Tất Điều
- Lê Thanh Dũng
- Lê Thanh Hải
- Lê Thanh Phong
- Lê Thanh Trường
- Lê Thân
- lê thi diem thuý
- Lê Thị Hồng Minh
- Lê Thị Huệ
- Lê Thị Hường
- Lê Thị Oanh
- Lê Thị Thấm Vân
- Lê Thiết Cương
- Lê Thiếu Nhơn
- Lê Thọ Bình
- Lê Thời Tân
- Lê Thời Thôi
- Lê Thu Hiền
- Lê Thúy Bảo Liên
- Lê Tiên Long
- Lê Trí Tuệ
- Lê Trinh
- Lê Trọng Nghĩa
- Lê Trọng Nguyễn
- Lê Trung Tĩnh
- Lê Trường Thanh
- Lê Tuấn Huy
- Lê Tuyết Hạnh
- Lê Văn Bỉnh
- Lê Văn Hảo
- Lê Văn Hiếu
- Lê Văn Hòa
- Lê Văn Luân
- Lê Văn Sơn
- Lê Văn Trung
- Lê Văn Tùng
- Lê Vĩnh Tài
- Lê Vĩnh Triển
- Lê Vũ Trường Giang
- Lê Xuân Khoa
- Lê Xuyên
- Li Edelkoort
- Li Zhongqin
- Liêu Diệc Vũ
- Liêu Thái
- Liễu Trương
- Linh Nguyên
- Linh Văn
- Linh Vân
- Linh-Chân Brown
- LKH
- Lorca
- Louis Aragon
- Louise Glück
- Lộc Vàng
- Luân Hoán
- Ludwig von Mises
- Luke Hunt
- Luke Turner
- Lữ Kiều
- Lữ Quỳnh
- Lương Đào
- Lương Thiệu Quân
- Lương Thư Trung
- Lưu Á Châu
- Lưu Bình Nhưỡng
- Lưu Diệu Vân
- Lưu Đức Trung
- Lưu Hà
- Lưu Hiểu Ba
- Lưu Khánh Thơ
- Lưu Mê Lan
- Lưu Minh Hải
- Lưu Na
- Lưu Nhi Dũ
- Lưu Quang Vũ
- Lưu Thuỷ Hương
- Lưu Thủy Hương
- Lưu Trọng Văn
- Lưu Uyên Khôi
- Lý Đợi
- Ly Hoàng Ly
- Lý Ngang
- Ly Phạm
- Lý Quang Hoàn
- Lý Thanh
- Lý Tiến Dũng
- Lý Toàn Thắng
- Lý Trực Dũng
- Lý Xuân Hải
- Lydia Davis
- Lynh Bacardi
- LysP
- M. Gorky
- M.L. Gasparov
- Mạc Phong Tuyền
- Mạc Văn Trang
- Mạc Việt Hồng
- Mạch Nha
- Mạch Quang Thắng
- Madeleine Riffaud
- Mai An Nguyễn Anh Tuấn
- Mai Anh Tuấn
- Mai Bá Ấn
- Mai Bá Kiếm
- Mai Chanh
- Mai Hiền
- Mai Khôi
- Mai Kim Ngọc
- Mai Nhật
- Mai Ninh
- Mai Quốc Ấn
- Mai Quỳnh
- Mai Quỳnh Nam
- Mai Sơn
- Mai Thái Lĩnh
- Mai Thanh Sơn
- Mai Thảo
- Mai Tú Ân
- Mai Văn Hoan
- Mai Văn Phấn
- Mai Văn Tính
- Maki Starfield
- Mamleev
- Mạnh Kim
- Marc Andrus
- Marcel Reich-Ranicki
- Marci Shore
- Marco Ferrarese
- Margarita Lyutova
- Maria Donovan
- Maria Ressa
- Mario Vargas Llosa
- Marion Hennebert
- Mark B. Hamilton
- Mark Binelli
- Mark Frankland
- Mark Osaki
- Mark Strand
- Marta Hillers
- Martin Jankowski
- Martin Kulldorff
- Marty Robbins
- Mary Morose
- Mary Walsh
- Mathias Mayer
- Matthew Clayfield
- Matthew Crawford
- Maurice Blanchot
- Maximilian Steinbeis
- May
- Maya Angelou
- Mặc Đỗ
- Mặc Lâm
- Mân Côi
- McAmmond Nguyễn Thị Tư
- Media Văn Việt
- Michael Burawoy
- Michael Scammell
- Miêng
- Mike Ives
- Mikhail Shishkin
- Mikhail Viktorovich Zygar
- Milan Kundera
- Mimmi Diệu Hường Bergström
- MInh Anh
- Minh Huệ
- Minh Hùng
- Minh Luật
- Minh Quang – Lê Chiên
- Minh Quang Ho
- Minh Tâm
- Minh Thùy
- Minh Thư
- Minh Toàn
- Minh Tuấn
- Monica Berlin
- Mỹ Hằng
- Mỹ Lan
- N. S. Khrushchev
- Nam Dao
- Nam Dao Nguyễn Mạnh Hùng
- Nam Đan
- Nam Đông
- Nam Nguyên
- Nam Sơn
- Naowarat Pongpaiboon
- Natalia lacovelli
- Nataliya Zhynkina
- Natsume Sōseki
- Nay Aung
- ng. anhanh
- Ng.Uyển Nicole Dương
- Ngải Vị VỊ
- Ngân Xuyên
- Nghệ thuật
- Nghiêm Lương Thành
- Nghiêm Phương Mai
- Nghiêm Xuân Hồng
- Nghiên Cứu Phê Bình
- Ngo Thu
- Ngọc Anh
- Ngọc Duy Phan
- Ngoc Hien Bui
- Ngọc Linh
- Ngô Anh Tuấn
- Ngô Bảo Châu
- Ngô Đình Thẩm
- Ngô Đồng
- Ngô Hương Giang
- Ngô Khắc Tài
- Ngộ Không Phí Ngọc Hùng
- Ngô Liêm Khoan
- Ngô Minh
- Ngô Minh Khôi
- Ngô Ngọc Loan
- Ngô Ngọc Trai
- Ngô Nguyên Dũng
- Ngô Nhật Đăng
- Ngô Quốc Phương
- Ngô Quốc Thịnh
- Ngô Thế Vinh
- Ngô Thị Kim Cúc
- Ngô Thị Thanh Lịch
- Ngô Tùng Phong
- Ngô Tự Lập
- Ngô Văn
- Ngô Văn Giá
- Ngô Viết Nam Sơn
- Ngô Viết Trọng
- Ngô Vĩnh Long
- Ngô Xuân Hội
- Ngô Xuân Phúc
- Ngô Xuân Thảo
- Ngu Yên
- Nguyen Duc Thanh
- Nguyễn Hải Hoành
- Nguyễn Anh Dũng
- Nguyễn Anh Tuấn
- Nguyễn Anh Tuấn - đạo diễn
- Nguyễn Bá Chung
- Nguyễn Bách Việt
- Nguyễn Bảo Chân
- Nguyễn Bắc Sơn
- Nguyên Bình
- Nguyên Cầm
- Nguyên Cẩn
- Nguyên Chánh
- Nguyễn Chí Hoan
- Nguyễn Chí Thuật
- Nguyễn Chí Trung
- Nguyễn Chí Tuyến
- Nguyễn Chinh Trung
- Nguyễn Cung Thông
- Nguyễn Cường
- Nguyễn Danh Bằng
- Nguyễn Danh Huế
- Nguyễn Danh Lam
- Nguyễn Ðăng Thường
- Nguyễn Duy
- Nguyễn Dương Quang
- Nguyễn Đạt
- Nguyễn Đắc Kiên
- Nguyễn Đắc Xuân
- Nguyễn Đăng Điệp
- Nguyễn Đăng Hưng
- Nguyễn Đăng Khoa
- Nguyễn Đăng Mạnh
- Nguyễn Đăng Na
- Nguyễn Đăng Quang
- Nguyễn Đăng Thường
- Nguyễn Đình Ấm
- Nguyễn Đình Bin
- Nguyễn Đình Bổn
- Nguyễn Đình Chú
- Nguyễn Đình Cống
- Nguyễn Đình Đăng
- Nguyễn Đình Huỳnh
- Nguyễn Đình Thắng
- Nguyễn Đình Thi
- Nguyễn Đình Toàn
- Nguyễn Đổng Chi
- Nguyễn Đông Thức
- Nguyễn Đức
- Nguyễn Đức Dương
- Nguyễn Đức Hiệp
- Nguyễn Đức Mậu
- Nguyễn Đức Sơn
- Nguyễn Đức Thắng
- Nguyễn Đức Tiến
- Nguyễn Đức Tùng
- Nguyễn Đức Tường
- Nguyễn Gia Trí
- Nguyên Giác
- Nguyên Giác Phan Tấn Hải
- Nguyễn Hà Luân
- Nguyễn Hải Hoành
- Nguyễn Hải Yến
- Nguyễn Hàn Chung
- Nguyễn Hiến Lê
- Nguyễn Hoa Lư
- Nguyễn Hoài Nam
- Nguyễn Hoài Văn
- Nguyễn Hoài Vân
- Nguyễn Hoàn
- Nguyễn Hoàn Nguyên
- Nguyễn Hoàng Ánh
- Nguyễn Hoàng Anh Thư
- Nguyễn Hoàng Diệu Thủy
- Nguyễn Hoàng Diệu Thúy
- Nguyễn Hoàng Giao
- Nguyễn Hoàng Linh
- Nguyễn Hoàng Trung
- Nguyễn Hoàng Văn
- Nguyễn Hồng Anh
- Nguyễn Hồng Giao
- Nguyễn Hồng Hưng
- Nguyễn Hồng Lam
- Nguyễn Hồng Nhung
- Nguyễn Hồng Thục
- Nguyễn Huệ Chi
- Nguyễn Hùng
- Nguyễn Huy Hoàng
- Nguyễn Huy Thiệp
- Nguyễn Huy Vũ
- Nguyên Hưng
- Nguyễn Hưng Quốc
- Nguyễn Hương
- Nguyễn Hữu Đễ
- Nguyễn Hữu Hồng Minh
- Nguyễn Hữu Liêm
- Nguyễn Hữu Nhật
- Nguyễn Hữu Sơn
- Nguyễn Hữu Thiết
- Nguyễn Hữu Việt Hưng
- Nguyễn Hữu Vinh
- Nguyễn kc Hậu
- Nguyễn Khải
- Nguyễn Khánh Duy
- Nguyễn Khánh Trường
- Nguyễn Khắc An
- Nguyễn Khắc Bình
- Nguyễn Khắc Mai
- Nguyễn Khắc Phê
- Nguyễn Khắc Phi
- Nguyễn Khắc Phục
- Nguyễn Khiêm
- Nguyễn Khôi
- Nguyễn Kiến Phước
- Nguyễn Kiều Dung
- Nguyễn Kiều Hưng
- Nguyên Lạc
- Nguyễn Lãm Thắng
- Nguyễn Lan Phương
- Nguyễn Lân Bình
- Nguyễn Lân Thắng
- Nguyễn Lê Hồng Hưng
- Nguyễn Lệ Uyên
- Nguyễn Linh Giang
- Nguyễn Linh Quang
- Nguyễn Lộ Trạch
- Nguyễn Luận
- Nguyễn Lương Hải Khôi
- Nguyễn Lương Ngọc
- Nguyễn Lương Vỵ
- Nguyễn Mai
- Nguyễn Man Nhiên
- Nguyễn Mạnh An Dân
- Nguyễn Mạnh Côn
- Nguyễn Mạnh Đẩu
- Nguyễn Mạnh Tiến
- Nguyễn Manh Trinh
- Nguyễn Mạnh Trinh
- Nguyễn Mạnh Tuấn
- Nguyễn Mạnh Tường
- Nguyễn Minh Anh
- Nguyễn Minh Hòa
- Nguyễn Minh Kính
- Nguyễn Minh Nhị
- Nguyễn Minh Nhựt
- Nguyễn Minh Thuyết
- Nguyễn Mộng Giác
- Nguyên Ngọc
- Nguyễn Ngọc Chu
- Nguyễn Ngọc Giao
- Nguyễn Ngọc Hoa
- Nguyễn Ngọc Lanh
- Nguyễn Ngọc Liễm
- Nguyễn Ngọc Lung
- Nguyễn Ngọc Tâm
- Nguyễn Ngọc Thiện
- Nguyễn Ngọc Tú Anh
- Nguyễn Ngọc Tư
- Nguyên Nguyên
- Nguyễn Nguyên Bình
- Nguyễn Nhật Tín
- Nguyên Nhi
- Nguyễn Như Huy
- Nguyễn Phạm Hùng
- Nguyễn Phú Yên
- Nguyễn Phúc Vĩnh Ba
- Nguyễn Phượng
- Nguyễn Phương Đình
- Nguyễn Phương Mai
- Nguyễn Phương Mạnh
- Nguyễn Quang
- Nguyễn Quang A
- Nguyễn Quang Bình
- Nguyễn Quang Duy
- Nguyễn Quang Dy
- Nguyễn Quang Đồng
- Nguyễn Quang Hồng
- Nguyễn Quang Hưng
- Nguyễn Quang Lập
- Nguyễn Quang Thạch
- Nguyễn Quang Thân
- Nguyễn Quang Thiều
- Nguyễn Quang VInh
- Nguyễn Quân
- Nguyễn Quốc Lâm
- Nguyễn Quốc Thái
- Nguyễn Quốc Toàn
- Nguyễn Quốc Trụ
- Nguyễn Quốc Tuấn
- Nguyên Sa
- Nguyễn Sĩ Dũng
- Nguyễn Sơn Lâm
- Nguyễn Sỹ Phương
- Nguyễn Sỹ Tế
- Nguyễn Tà Cúc
- Nguyễn Tài Cẩn
- Nguyễn Tấn Cứ
- Nguyễn Tất Nhiên
- Nguyễn Thạch Giang
- Nguyễn Thái Hòa
- Nguyễn Thái Hợp
- Nguyễn Thái Sơn
- Nguyễn Thái Tuấn
- Nguyễn Thanh Bình
- Nguyễn Thanh Châu
- Nguyễn Thanh Giang
- Nguyễn Thanh Hiện
- Nguyễn Thanh Hùng
- Nguyễn Thanh Huy
- Nguyễn Thanh Huyền
- Nguyễn Thanh Mỹ
- Nguyễn Thành Nam
- Nguyễn Thanh Nghị
- Nguyễn Thanh Nguyệt
- Nguyễn Thành Phong
- Nguyễn Thanh Sơn
- Nguyễn Thành Sơn
- Nguyễn Thanh Tâm
- Nguyễn Thành Thi
- Nguyễn Thanh Tuyền
- Nguyễn Thanh Văn
- Nguyễn Thanh Việt
- Nguyễn Thế Hùng
- Nguyễn Thế Thanh
- Nguyễn Thị Bích Hậu
- Nguyễn Thị Bích Ngà
- Nguyễn Thị Bình
- Nguyễn thị Cỏ May
- Nguyễn Thị Dư Khánh
- Nguyễn Thị Hải
- Nguyễn Thị Hậu
- Nguyễn Thị Hiền
- Nguyễn Thị Hoàng
- Nguyễn Thị Hoàng Bắc
- Nguyễn Thị Khánh Minh
- Nguyễn Thị Khánh Trâm
- Nguyễn Thị Kim Chi
- Nguyễn Thị Kim Phụng
- Nguyễn Thị Minh Ngọc
- Nguyễn Thị Minh Thương
- Nguyễn Thị Ngọc Hải
- Nguyễn Thị Ngọc Nhung
- Nguyễn Thị Oanh
- Nguyễn Thị Phước
- Nguyễn Thị Thanh Bình
- Nguyễn Thị Thanh Hải
- Nguyễn Thị Thanh Lưu
- Nguyễn Thị Thanh Xuân
- Nguyễn Thị Thanh Yến
- Nguyễn Thị Thảo An
- Nguyễn Thị Thúy Hạnh
- Nguyễn Thị Thùy Linh
- Nguyễn Thị Thụy Vũ
- Nguyễn Thị Thuyền
- Nguyễn Thị Tịnh Thy
- Nguyễn Thị Từ Huy
- Nguyễn Thị Vinh
- Nguyễn Thiện Tống
- Nguyễn Thiện Tơ
- Nguyễn Thói Đời
- Nguyễn Thông
- Nguyễn Thu Quỳnh
- Nguyễn Thu Trang
- Nguyễn Thùy Dương
- Nguyễn Thúy Hạnh
- Nguyễn Thụy Long
- Nguyễn Thuỵ Phương
- Nguyễn Thùy Song Thanh
- Nguyễn Thỵ
- Nguyễn Thy Anh
- Nguyễn Tiến Dũng
- Nguyễn Tiến Lập
- Nguyễn Tiến Trung
- Nguyễn Tiến Văn
- Nguyễn Trần Bạt
- Nguyễn Tri Phương Đông
- Nguyễn Triệu Nam
- Nguyễn Trọng Bình
- Nguyễn Trọng Chức
- Nguyễn Trọng Huân
- Nguyễn Trọng Khôi
- Nguyễn Trọng Tạo
- Nguyễn Trung
- Nguyễn Trung Bảo
- Nguyễn Trung Dân
- Nguyễn Trung Hiếu
- Nguyễn Trung Kiên
- Nguyễn Trung Thuần
- Nguyễn Trường Giang
- Nguyễn Trường Huy
- Nguyễn Trường Uy
- Nguyễn Tuấn
- Nguyễn Tuấn Anh
- Nguyễn Tuấn Khoa
- Nguyễn Tùng
- Nguyễn Tùng Linh
- Nguyễn Tuyết Lan
- Nguyễn Tuyết Lộc
- Nguyễn Tư Nghiêm
- Nguyễn Tử Siêm
- Nguyễn Tường Bách
- Nguyễn Tường Thiết
- Nguyễn Tường Thụy
- Nguyễn Ước
- Nguyễn Vạn Phú
- Nguyễn Văn
- Nguyễn Văn Ba
- Nguyễn Văn Chính
- Nguyễn Văn Ðậu
- Nguyễn Văn Dũng
- Nguyễn Văn Đài
- Nguyễn Văn Gia
- Nguyễn Văn Hạnh
- Nguyễn Văn Hiệp
- Nguyễn Văn Hòa
- Nguyễn Văn Hùng
- Nguyễn Văn Huyên
- Nguyễn Văn Lợi
- Nguyễn Văn Lục
- Nguyễn Văn Miếng
- Nguyễn Văn Nghệ
- Nguyễn Văn Nho
- Nguyễn Văn Phong
- Nguyễn Văn Phú
- Nguyễn Văn Phước
- Nguyễn Văn Sâm
- Nguyễn Văn Sơn
- Nguyễn Văn Tao
- Nguyễn Văn Thiệu
- Nguyễn Văn Thọ
- Nguyễn Văn Trọng
- Nguyễn Văn Trung
- Nguyễn Văn Tuấn
- Nguyễn Văn Vĩnh
- Nguyễn Văn Xuân
- Nguyễn Vi Khải
- Nguyễn Vi Yên
- Nguyễn Viện
- Nguyễn Việt Anh
- Nguyễn Việt Chiến
- Nguyễn Viết Lãm
- Nguyễn Vĩnh Nguyên
- Nguyễn Vũ Hiệp
- Nguyễn Vũ Tiềm
- Nguyễn Vỹ
- Nguyễn Vy Khanh
- Nguyễn Xuân Diện
- Nguyễn Xuân Hằng
- Nguyễn Xuân Hoàng
- Nguyễn Xuân Hưng
- Nguyễn Xuân Khánh
- Nguyễn Xuân Khoát
- Nguyễn Xuân Nghĩa
- Nguyễn Xuân Nha
- Nguyễn Xuân Quang
- Nguyễn Xuân Thiệp
- Nguyễn Xuân Thọ
- Nguyễn Xuân Tiệp
- Nguyễn Xuân Tường Vy
- Nguyễn Xuân Xanh
- Nguyễn Ý Thuần
- Nguyên Yên
- Nguyễn-Chương Mt
- Nguyễn-hòa-Trước
- Nguyệt Chu
- Nguyệt Quỳnh
- Nguyệt Vi
- Ngự Thuyết
- Người Buôn Gió
- Ngyễn Trung Bảo
- Nh. Tay Ngàn
- Nhã
- Nhã Ca
- Nhã Duy
- Nhã Thuyên
- Nhan Do Thanh
- Nhân Hồng
- Nhật Chiêu
- Nhật Lệ
- Nhất Linh
- Nhật Tiến
- Nhật Tuấn
- Nhất Uyên
- Nhị Linh
- Nhị Ngã
- Nhóm Vì một Hà Nội xanh
- Như Huy
- Như Không
- Như Quỳnh
- Như Quỳnh de Prelle
- Như Ý
- Nhược Thủy
- Niall Ferguson
- Nick Hilden
- Nicolas Casey
- Nikulin
- Nina McPherson
- Ninh Dương
- Ninh Kiều
- Nobert Hummelt
- Nông Hồng Diệu
- NP Phan
- Obama
- Ocean Vương
- Octavio Paz
- Ogden Nash
- Oksana Zabuzhko
- Oleg Kashin
- Ondrej Slowik
- onggiaolang
- Orlando Figes
- Orwell
- Oscar Salemink
- Oscar Wilde
- Pablo Neruda
- Pablo Picasso
- Palmer
- Patrick Frater
- Patrick Lodge
- Paul Auster
- Paul Celan
- Paul Éluard
- Paul Hoover
- Paul Mendez
- Paul Mozur
- Paul Theroux
- Paul-François Paoli
- Paulus Lê Sơn
- Pavel Basinsky
- Pavlo Vyshebaba
- Paweł Kubiak
- Pawel Kuczynski
- Paweł Łepkowski
- Percy Mabandu
- Pervez Hoodbhoy
- Peter B. Zinoman
- Peter Hansen
- Peter Harvey
- Peter Kleiner
- Peter Singer
- Phạm Anh Tuấn
- Phạm Biểu Tâm
- Phạm Cao Hoàng
- Phạm Châu
- Phạm Chí Dũng
- Phạm Chi Lan
- Phạm Chu Sa
- Phạm Công Luận
- Phạm Công Thiện
- Phạm Công Út
- Phạm Duy
- Phạm Duy Nghĩa
- Phạm Đình Trọng
- Phạm Đình Vy
- Phạm Đoan Trang
- Phạm Hải Anh
- Phạm Hải Âu
- Phạm Hiền Mây
- Phạm Hoàng Quân
- Phạm Hồng Sơn
- Phạm Hùng Việt
- Phạm Huy Thông
- Phạm Khiêm Ích
- Phạm Kiều Tùng
- Phạm Kỳ Đăng
- Phạm Lệ Quyên
- Phạm Lê Vương Các
- Phạm Linh
- Phạm Lưu Vũ
- Phạm Minh Hoàng
- Phạm Minh Ngọc
- Phạm Minh Quân
- Phạm Minh Trung
- Phạm Ngọc Lư
- Phạm Ngọc Thái
- Phạm Ngọc Tiến
- Phạm Nguyên Trường
- Phạm Ngữ
- Phạm Phan Long
- Phạm Phú Cường
- Phạm Phú Hải
- Phạm Phú Minh
- Phạm Phú Phong
- Phạm Phú Thứ
- Phạm Phú Viết
- Phạm Phúc Thịnh
- Phạm Phương
- Phạm Quang Ái
- Phạm Quang Long
- Phạm Quang Trung
- Phạm Quang Tuấn
- Phạm Sỹ Sáu
- Phạm Tăng
- Phạm Thành
- Phạm Thành Hưng
- Phạm Thanh Nghiên
- Phạm Thảo Nguyên
- Phạm Thế Cường
- Phạm Thị
- Phạm Thị Anh Nga
- Phạm Thị Hoài
- Phạm Thị Kiều Ly
- Phạm Thị Ngọc
- Phạm Thị Phương
- Phạm Thiên Ân
- Phạm Thiên Thư
- Phạm Tín An Ninh
- Phạm Toàn
- Phạm Trần
- Phạm Trọng Chánh
- Phạm Trung Nghĩa
- Phạm Tuấn
- Phạm Tư Thanh Thiện
- Phạm Tường Vân
- Phạm Văn
- Phạm Văn Khoái
- Phạm Văn Quang
- Phạm Văn Song
- Phạm Văn Tình
- Phạm Văn Vũ
- Pham Viem Phuong
- Phạm Viêm Phương
- Phạm Viết Đào
- Phạm Việt Hưng
- Phạm Vũ Lửa Hạ
- Phạm Xuân Đài
- Phạm Xuân Hùng
- Phạm Xuân Nguyên
- Phạm Xuân Trường
- Phan An Sa
- Phan Ba
- Phan Bội Châu
- Phan Cẩm Thượng
- Phan Châu Thành
- Phan Cự Đệ
- Phan Đạo
- Phan Đắc Lữ
- Phan Đình Diệu
- Phan Độc Lập
- Phan Hải-Đăng
- Phan Hồng Giang
- Phan Huy Dũng
- Phan Huy Đường
- Phan Huy Lê
- Phan Huyền Thư
- Phan Kế Toại
- Phan Khôi
- Phan Lặng Yên
- Phan Mạnh Quỳnh
- Phan Nam Sinh
- Phan Ngọc
- Phan Nguyên
- Phan Nhật Nam
- Phan Nhiên Hạo
- Phan Ni Tấn
- Phan Phương Đạt
- Phan Quang
- Phan Tấn Hải
- Phan Tấn Uẩn
- Phan Thanh Bình
- Phan Thắng
- Phan Thế Hải
- Phan Thị Hà Dương
- Phan Thị Kim Phúc
- Phan Thị Trọng Tuyển
- Phan Thị Vàng Anh
- Phan Thu Vân
- Phan Thúy Hà
- Phan Trang Hy
- Phan Trí Đỉnh
- Phan Trọng Hoàng Linh
- Phan Văn Giưỡng
- Phan Văn Song
- Phan Văn Thắng
- Phan Vũ
- Phan Xine
- Phan Xuân Sinh
- Phannguyên Psg
- Phanxipăng
- Phaolô VI
- Pháp Hoan
- Pháp Vân
- Phapxa Chan
- Phát biểu nhận giải Văn Việt
- Phil Caputo
- Philip Larkin
- Philip Roth
- Phong Linh
- Phong Nguyen
- Phong Quang
- Phố Văn
- Phú Quang
- Phù Sa
- Phúc Lai GB
- Phúc Tiến
- Phunchok Stobdan
- Phùng Anh Kiệt
- Phùng Hi
- Phùng Hoài Ngọc
- Phùng Học Vinh
- Phùng Ngọc Kiên
- Phùng Nguyễn
- Phùng Quán
- Phùng Thành Chủng
- Phùng Thị Hạ Nguyên
- Phùng Thị Như Hà
- Phuong Ta
- Phương Hương
- Phương Phương
- Phương Thảo
- Phương Thuý
- Phương Uy
- Pierre Darriulat
- Pierre Lemieux
- Prashanth Parameswaran
- Qladimir Pyljow
- Quách Hạo Nhiên
- Quách Tấn
- Quách Thoại
- Quảng Diệu Trần Bảo Toàn
- Quang Dũng
- Quang Đức
- Quang Minh
- Quang Phan
- Quảng Tánh Trần Cầm
- Quậy Nguyễn
- Quế Hương
- Quốc Dũng
- Quốc Phương
- Quốc Toản
- Quyên Di
- Quyên Hoàng
- Quỳnh Iris de Prelle
- Quỳnh Vi
- Rabindranath Tagore
- Rainer Maria Rilke
- Ralph Chaplin
- Rebecca Mead
- Rebecca Solnit
- Reiner Traub
- Remo Verdickt
- Riccardo Gazzaniga
- Richard C. Paddock
- Richard Millet
- Richard Serra
- Robert Desnos
- Robert McCrump
- Roger Vu
- Roland Barthes
- Romain Rolland
- Ronald F. Inglehart
- Ruben David Gonzalez Gallego
- Russell Edson
- Ruth Ingram
- Ryszard Legutko
- Salman Rushdie
- Salvatore Babones
- Sam Dresser
- Sạn chữ
- Sandra Kerschbaumer
- Sara Teasdale
- Sarah Pulliam Bailey
- Sarah Thornton
- Sáu Nghệ
- Sergio Bitar
- Shakespeare
- Shannon Van Sant
- Sheikha A
- Sheila Fischman
- Sheila Ngoc Pham
- Sheri Berman
- Shigeeda Yutaka
- Shirin Ebadi
- Shukshin
- Simon Johnson
- Sire Apm Lukwesa
- Slavoj Žižek
- Sohaniim
- Son Kieu Mai
- Song Chi
- Song Hà
- Song Nguyễn
- Song Phạm
- Song Phan
- Song Thao
- Số đặc biệt
- Sơn Ca
- Sơn Hoàng Liên
- Sơn Kiều Mai
- Sơn Nam
- Stefano Harney
- Stephan Koester
- Stephen B. Young
- Steve Earle
- Susan Sontag
- Suzuki Katsuhiko
- Sương Nguyệt Minh
- Sương Quỳnh
- Svetlana Alexievich
- Svetlana Alexievitch
- Svetlana Alexiévitch
- Sylvia Plath
- T. Đ.
- T.Vấn
- Tạ Anh Thư
- Tạ Chí Đại Trường
- Tạ Duy Anh
- Tạ Tỵ
- Tạ Văn Tài
- Tạ Văn Thông
- Tạ Xuân Hải
- Tadeusz Rósewicz
- Tam Ích
- Tamarchenko
- Tàn Tuyết
- Tanaami Keiichi
- Taras Shevchenko
- Tarik Khaldi
- Tăng Quang
- Tâm An
- Tâm Chánh
- Tâm Don
- Tâm Thường Định
- Tâm Việt
- Tấn An
- Teolinda Gersão
- Teresa Mỹ Chúc
- Thạch Đạt Lang
- Thạch Quỳ
- Thạch Thảo
- Thái Bá Tân
- Thái Bá Vân
- Thái Bảo
- Thái Hà
- Thái Hạo
- Thái Kế Toại
- Thái Kim Lan
- Thái Ngọc San
- Thái Sinh
- Thái Thanh
- Thái Thăng Long
- Thái Tuấn
- Thái Văn
- Thái Văn Đào
- Thái Vũ
- Thạnh Đà
- Thanh Hằng - Anh Khoa
- Thành Lộc
- Thanh Nam
- Thanh Ngọc
- Thanh Phương
- Thanh Tâm Tuyền
- Thanh Thảo
- Thanh Thuỷ
- Thanh Trúc
- Thanh Tùng
- Thanh Xuân
- Thanhhà Lại
- Thảo Dân
- Thao Dinh
- Thảo luận
- Thảo Nguyên
- Thảo Trường
- Thảo Vy
- Thẩm Đống
- Thận Nhiên
- Thân Trọng Mẫn
- Thân Trọng Sơn
- Thế Dũng
- Thế Giang
- Thế Quân
- THẾ THANH
- Thế Uyên
- Thi Hoàng
- Thi Nguyên
- Thi sỹ ỦA
- Thi Vũ
- Thích Nhất Hạnh
- Thích Nữ Chân Không
- Thích Phước An
- Thierry Leclère
- Thierry Lentz
- Thiên Di
- Thiên Điểu
- Thiền Lâm
- Thiền Nguyễn
- Thiên Thai
- Thiện Tùng
- Thiện Ý
- Thiết Thạch
- Thiếu Khanh
- Thiều Mai Lâm
- Tho Nguyen
- Thomas A. Bass
- Thomas Bo Pedersen
- Thomas Mahler
- Thomas S. Mullaney
- Thông Đặng
- Thơ
- Thu Phong
- Thu Vàng
- Thuận
- Thuần Ngô
- Thuận Paris
- Thuận Thiên
- Thục Quyên
- Thụy An
- Thùy Dung
- Thụy Khuê
- Thùy Linh
- Thụy My
- Thủy Tiên
- Thư Bạn Đọc
- Thường Quán
- Thy An
- Tịch Ru
- Tiet Hung Thai
- Tiêu Dao Bảo Cự
- Tiêu Kiện Sinh
- Tiểu Tử
- Tillman Miller
- Timothy Brennan
- Timothy Garton Ash
- Timothy Snyder
- Tina Hà Giang
- Tomas Tranströmer
- Tô Đăng Khoa
- Tô Hải
- Tô Hoàng
- Tố Hữu
- Tô Lan Hương
- Tô Ngọc Vân
- Tô Thẩm Huy
- Tô Thùy Yên
- Tô Văn Trường
- Tôi Đây
- Tôn Thất Thông
- Tống Văn Công
- Trà Đóa
- Trà Nhiên
- Tracy K. Smith
- Tran Dinh Dung
- Tran Nam Dung
- Trang Châu
- Trang Hạ
- Trang Thanh
- Trang Thế Hy
- Trangđài Glassey Trầnguyễn
- Trangđài Glasssey-Trầnguyễn
- Trao đổi
- Trầm Tử Thiêng
- Trần Anh Hùng
- Trần Bá Đại Dương
- Trần Bang
- Trần Bình Nam
- Trần C. Trí
- Trần Cao Lĩnh
- Trần Cao Tường
- Trần Công Tâm
- Trần Công Tín
- Trần Dạ Từ
- Trần Dần
- Trần Doãn Nho
- Trần Dũng Thanh Huy
- Trần Duy
- Trần Duy Phiên
- Trần Duy Trung
- Trần Đăng Khoa
- Trần Đăng Tuấn
- Trần Đĩnh
- Trần Đình Bút
- Trần Đình Hoành
- Trần Đình Lương
- Trần Đình Sơn Cước
- Trần Đình Sử
- Trần Đình Triển
- Trần Đình Trợ
- Trần Độ
- Trần Đồng Minh
- Trần Đức Anh Sơn
- Trần Đức Thảo
- Trần Đức Tiến
- Trần Đức Tín
- Trần Đức Toản
- Trần Gia Huấn
- Trần Gia Ninh
- Trần Hà Linh
- Trần Hạ Tháp
- Trần Hạ Vi
- Trần Hải
- Trần Hạnh
- Trần Hậu
- Trần Hoài Anh
- Trần Hoài Thư
- Trần Hoàng Phố
- Trần Hoàng Trúc
- Trần Hoàng Vy
- Trần Hùng
- Trần Huy Bích
- Trần Huy Minh Phương
- Trần Huy Quang
- Trần Huỳnh Duy Thức
- Trần Hữu Dũng
- Trần Hữu Khánh
- Trần Hữu Quang
- Trần Hữu Tá
- Trần Hữu Thục
- Trần Khánh Triệu
- Trần Kiêm Đoàn
- Trần Kiêm Trinh Tiên
- Trần Kim Trắc
- Trần Kỳ Trung
- Trần Lam
- Trần Lê Sơn Ý
- Trần Lương
- Trần Lý Trí Tân
- Trần Mạnh Hảo
- Trần Mạnh Tuấn
- Trần Minh Phi
- Trần Minh Quốc
- Trần Mộng Tú
- Trần Nam Bình
- Trần Ngân Hà
- Trần Nghi Hoàng
- Trần Ngọc Cư
- Trần Ngọc Hiếu
- Trần Ngọc Tuấn
- Trần Ngọc Vương
- Trần Nguyên Đán
- Trần Nhã Thụy
- Trần Nhương
- Trần Phong Giao
- Trần Phong Vũ
- Trần Quang Đức
- Trần Quang Lộc
- Trần Quốc Nam
- Trần Quốc Thuận
- Trần Quốc Toàn
- Trần Quốc Trọng
- Trần Quốc Vượng
- Trần Quyết Thắng
- Trân Sa
- Trần Song Hào
- Trần Thành
- Trần Thanh Ái
- Trần Thanh Cảnh
- Trần Thanh Huy
- Trần Thanh Vân
- Trần Thắng
- Trần Thế Vĩnh
- Trần Thị Băng Thanh
- Trần Thị Diệu Tâm
- Trần Thị Lai Hồng
- Trần Thị Lam
- Trần Thị NgH.
- Trần Thị Nguyệt Mai
- Trần Thị Phương Phương
- Trần Thị Thanh Thoả
- Trần Thị Trường
- Trần Thiện Đạo
- Trần Thùy Mai
- Trần Tiến
- Trần Tiễn Cao Đăng
- Trần Tiến Dũng
- Trần Tiễn Khanh
- Trần Tố Nga
- Trần Trọng Dương
- Trần Trọng Thức
- Trần Trọng Vũ
- Trần Trung Chính
- Trần Trung Đạo
- Trần Tuấn
- Trần Từ Mai
- Trần Vàng Sao
- Trần Văn Chánh
- Trần Văn Đỉnh
- Trần Văn Khê
- Trần Văn Minh
- Trần Văn Nam
- Trần Văn Thọ
- Trần Văn Thủy
- Trần Văn Tý
- Trần Vấn Lệ
- Trần Việt Hà
- Trần Viết Ngạc
- Trần Vinh Dự
- Trần Vũ
- Trần Vũ Hải
- Trần Vương Thuấn
- Trần Vương Thuận
- Trần Wũ Khang
- Trần Xuân Hoài
- Trần Xuân Linh
- Trần Xuân Lĩnh
- Trần Xuân Thảo
- Trần Yên Hòa
- Trần Yên Nguyên
- Trên
- Trên Facebook
- Trên Facebook/Minds
- Trên kệ sách
- Trên trang diaCRITICS
- Trí Hiệu Dân
- Triều Anh
- Triều Hoa Đại
- Triêu Nhan
- Triều Sơn
- Triệu Tử Dương
- Trịnh Anh Tuấn
- Trịnh Bá Phương
- Trịnh Bách
- Trịnh Cao Hòa Thanh
- Trịnh Chu
- Trịnh Công Sơn
- Trịnh Cung
- Trịnh Duy Kỳ
- Trịnh Hữu Long
- Trịnh Kim Tiến
- Trịnh Lữ
- Trịnh Minh Tuấn
- Trịnh Sơn
- Trịnh Thanh Thủy
- Trịnh Thu Tuyết
- Trịnh Vĩnh Phúc
- Trịnh Xuân Thuận
- Trịnh Xuân Thủy
- Trịnh Y Thư
- Trọng Anh
- Trọng Phú
- Trọng Thành
- Tru Sa
- Trúc Giang
- Trúc Thông
- Trúc Ty
- Trump
- Trung Bảo
- Trung Dũng Kqd
- Trùng Dương
- Trung Trung Đỉnh
- Trư Sa
- Trường An
- Trương Anh Ngọc
- Trương Anh Thụy
- Trương Chính
- Trương Duy Nhất
- Trương Đăng Dung
- Trương Điện Thắng
- Trương Đình Phượng
- Trương Hồng Quang
- Trương Huy San
- Trường Minh
- Trương Ngọc Chương
- Trương Nguyên
- Trương Nguyện Thành
- Trương Nhân Tuấn
- Trương Phượng
- Trương Quang
- Trương Quang Đệ
- Trương Quang Nhuệ
- Trương Quang Vĩnh
- Trương Thị Ngọc Hân
- Trương Thiên Phàm
- Trương Thu Hiền
- Trương Tố Hoa
- Trương Trọng Nghĩa
- Trương Tửu
- Trương Văn Dân
- Trương Văn Vĩnh
- Trương Vũ
- Trương Xuân Thiên
- Tú Mỡ
- Tù Quốc Hoài
- Tù Sâm
- Tú Trung Hồ
- Tuấn Duy
- Tuấn Khanh
- Tuân Nguyễn
- Tuấn Thảo
- Tuệ Anh
- Tuệ Đăng
- Tuệ Nguyên
- Tuệ Nhân
- Tuệ Nhật
- Tuệ Sĩ
- Tuệ Sỹ
- Tùng Dương Cola
- Tung Nguyen
- Turner
- Túy Hồng
- Tuyết Nghi
- Tư
- Từ Dung
- Tư liệu
- Tử Linh
- Từ Mai Trần Huy Bích
- Từ Quốc Hoài
- Từ Sâm
- Từ Thức
- Tưởng
- Tương Lai
- Umberto Eco
- Uông Tăng Kỳ
- Uông Triều
- Uyển Ca
- Uyên Nguyễn
- Uyên Thao
- Uyên Vũ
- V. Erofiev
- Vàng A Giang
- Varlam Shalamov
- Vasco Gargalo
- Vasily Makarovich
- Văn
- Văn Biển
- Văn Cao
- Văn Chinh
- Văn Công Hùng
- Văn Giá
- Văn học
- Văn học Miền Nam 54-75
- Văn Như Cương
- Văn Quang
- Văn Tâm
- Văn Việt
- Văn.
- Vấn đề hôm nay
- Vận Động Ứng Cử Đại Biểu Quốc Hội 2016
- Vân Hạ
- Vân Phi
- Velcrow Ripper
- Veronica Melkozerova
- Vi Lãng
- Vi Trần
- Vi Yên
- Viet Thanh Nguyen
- Viên Linh
- Việt Bách
- Việt Bình
- Việt Dzũng
- Việt Khang
- Việt Lang
- Việt Phương
- Viktor Maslov
- Vinh Anh
- Vĩnh Hảo
- Vĩnh Quyền
- Virginia Heffernan
- Virginia Woolf
- Vladimir Nabokov
- Võ An Đôn
- Võ Anh Minh
- Võ Anh Thơ
- Võ Bá Cường
- Võ Đắc Danh
- Võ Định Hình
- Võ Đức Phúc
- Võ Hồng
- Võ Huy Tâm
- Võ Hương Quỳnh
- Võ Kỳ Điền
- Võ Ngàn Sông
- Võ Phiến
- Võ Thị Hảo
- Võ Thị Thu Hằng
- Võ Tiến Cường
- Võ Tòng Xuân
- Võ Trí Hảo
- Võ Văn Quản
- Võ Văn Tạo
- Võ Văn Thôn
- Võ Xuân Quế
- Võ Xuân Sơn
- Volker Weidermann
- Volodymyr Vynnychenko
- Volodymyr Zelenskyy
- Vũ Bằng
- Vũ Biện Điền
- Vũ Cao Đàm
- Vũ Cát Tường
- Vũ Đình Hòe
- Vũ Đình Huỳnh
- Vũ Đình Liên
- Vũ Đình Phòng
- Vũ Đức Khanh
- Vũ Đức Phúc
- Vũ Đức Sao Biển
- Vu Gia
- Vũ Hà Văn
- Vũ Hạnh
- Vũ Hoàng Chương
- Vũ Hoàng Thư
- Vũ Hồng Ánh
- Vũ Huy Ngọc
- Vũ Huy Quang
- Vũ Khắc Hoè
- Vũ Khắc Khoan
- Vũ Kim Hạnh
- Vũ Kim Thu
- Vũ Lâm
- Vũ Lập Nhật
- Vũ My Lan
- Vũ Ngọc Giao
- Vũ Ngọc Hoàng
- Vũ Ngọc Tâm
- Vũ Ngọc Tiến
- Vũ Nho
- Vũ Oanh
- Vũ Quang Việt
- Vũ Quí Hạo Nhiên
- Vũ Quốc Ngữ
- Vũ Quỳnh Hương
- Vũ Quỳnh Nh.
- Vũ Thành Sơn
- Vũ Thanh Tâm
- Vũ Thanh Tùng
- Vũ Thành Tự Anh
- Vũ Thế Khôi
- Vũ Thị Hải
- Vũ Thị Nhuận
- Vũ Thị Phương Anh
- Vũ Thị Phương Lan
- Vũ Thị Thanh
- Vũ Thị Thanh Mai
- Vũ Thư Hiên
- Vũ Tiến Lập
- Vũ Trọng Khải
- Vũ Tuấn Hoàng
- Vũ Từ Trang
- Vũ Tường
- Vũ Viết Tuân
- Vũ Xuân Tửu
- Vương Bích Ngọc
- Vương Đan
- Vương Huy
- Vương Ngọc Minh
- Vương Tiểu Nhị
- Vương Trí Nhàn
- Vương Trọng
- Vương Trùng Dương
- Vương Trung Hiếu
- Vy Thảo
- W. H. Auden
- Wa Praong
- Walt Whitman
- Walter Isaacson
- Wayne Karlin
- Wells
- Wendy Barker
- Wilhelm Schmid
- Will Nguyen
- William Carlos Williams
- William Nee
- William Stafford
- William Stanley Merwin
- Winston Phan Đào Nguyên
- Wislawa Szymborska
- Wolf Biermann
- Wolfgang Borchert
- Wynn Gadkar Wilcox
- Xie Tao
- Xuân Ba
- Xuân Diệu
- Xuân Dương
- Xuân Đài
- Xuân Minh
- Xuân Phượng
- Xuân Sách
- Xuân Thọ
- Xuân Vũ
- Xương Văn
- Y Chan
- Ý Nhi
- Y Uyên
- Yanis Varoufakis
- Yevgeny Yevtushenko
- Yên Ba
- Yên Khắc Chính
- Yến Năng
- Yên San
- Yên San Thụy Miên
- Yiyun Li
- Yoko Ogawa
- Yōko Ogawa
- Yoko Tawada
- Young Sang Lee
- Yuliya Ilchuk
- Yuno Bigboi
- Yves Sintomer
- Yvette Tan
- Zac Herman
Sương trắng - nai vàng
Truyện Đỗ Quang Vinh
Lần đầu tiên hắn đến thị trấn là khi mới lập gia đình được ba tháng…
Thị trấn nằm ở lưng chừng những con đường đèo uốn lượn. Chúng đu đưa giữa một bên là sương mù cùng vực thẳm, còn bên kia là bờ đá lởm chởm, nham nhở những mảng dây leo siết chặt lấy từng kẽ nứt. Vào những buổi sớm hoặc chiều muộn, khi sương đã chờn vờn nhưng nắng vẫn còn yếu ớt; những hàng thông hiện lên, mờ ảo và lấp lánh vô số sắc màu kỳ dị. Chúng toả ra từ những thân cây đan kín lấy nhau, ảo não rùng mình theo từng cơn gió thoảng hoặc. Cả triền núi như sắp sửa tan ra, thành một làn khói đủ màu, bay lên và biến mất giữa nền trời rộng lớn vô tận.
Nếu có một đôi mắt tinh anh, người ta sẽ nhận ra phía sau những hình bóng chập chùng của rừng núi và vô vàn ảo giác ma mị do sương khói, là những nóc nhà lô nhô của thị trấn với chừng vài ngàn dân cư.
Khoảng thời gian ấy, thị trấn còn là điểm dừng của những người đi từ Bắc vào Nam hoặc ngược lại, bởi nó nằm ngay nút thắt trên con đường huyết mạch băng qua cả đất nước. Bên trong thị trấn là những khách sạn nhỏ, nhà nghỉ xập xệ, các quán ăn đặc sản, thịt thú rừng treo lủng lẳng trong cái chợ trời gần trạm dừng, nơi vô số lượt xe đến và đi suốt cả ngày đêm. Các hàng quán đủ loại mở ra chỉ để phục vụ cho khách lữ hành; từ áo ấm, đồ lưu niệm, bánh mì lề đường cho đến những thứ hàng cấm được được chuyền tay nhau với những tiếng thì thầm bí mật. Có cả một quán bar phong cách dân tộc được mở lên, đêm nào cũng đầy ắp những thực khách với gương mặt ủ ê và mệt mỏi, họ ngồi bên ly cocktail dở tệ, nhấm nháp một cách nhát gừng chờ thời gian trôi qua. Đường phố ban đêm đôi khi thấp thoáng bóng của gái gọi ăn mặc diêm dúa đứng dưới những bóng đèn dây tóc vàng vọt. Họ là người địa phương, thường có gương mặt sắc lẻm với ánh mắt hoang dã, cuốn hút một cách lạ lùng.
Tệ nạn ở khắp nơi và những vụ lừa đảo, đánh nhau xảy ra như cơm bữa. Gần như tất cả mọi người trong thị trấn đều sống nhờ vào những kẻ lỡ đường, vồn vã mời gọi những khuôn mặt ngơ ngác hay sành sõi ngang qua cuộc đời mình, bằng tất cả sự nhiệt thành lẫn tinh quái mà họ có. Trong thị trấn, từ lâu người ta đã bỏ hoang những mảnh vườn cằn cỗi và thôi không vào rừng săn thú nữa. Vì bầy thú đã biến mất và săn người thì dễ dàng hơn, bởi đó là những con mồi thường chẳng chịu được sự cám dỗ. Cả thị trấn biến thành một nhà ga khổng lồ và mỗi người dân đều là một nhân viên mẫn cán, phụ trách một mảng công việc riêng biệt.
Vài năm sau, đôi lần trên những chuyến công tác dài ngày của mình, hắn đã nghĩ đến chuyện sẽ mở một cửa hàng bán đồ chơi tình dục ở thị trấn. Thứ nhất là vì ở đó chưa ai bán món này, và thứ hai là vì những triền núi và rừng thông lờ mờ trong sương khói. Hắn mơ tưởng về viễn cảnh ấy ngay khi đã trở về nhà, lúc đang trò chuyện với vợ, giữa khoảng lặng sau khi làm tình và hai vợ chồng nhìn vào bóng tối của căn phòng chật chội hay lúc dạy dỗ đứa con của mình. Thằng nhóc giống hệt hắn, từ nhỏ đã cục mịch, lầm lì và bẳn tính.
Nhưng từ khi tuyến đường mới mở ra, một đường hầm đục xuyên qua ngọn núi thâm u ken đặc những tán thông dày thì thị trấn đã bị lãng quên. Giờ đây, người ta chỉ việc bỏ tiền lệ phí vài chục ngàn là có thể vít ga hết cỡ trên một con đường thẳng rộng thênh thang, rút ngắn được hơn hai tiếng đồng hồ vòng vèo trên những cung đường đèo hiểm trở. Ngay trong năm đầu cái hầm xuyên núi khánh thành, trạm dừng đã đóng cửa sau ba tháng chỉ có lác đác vài chuyến xe ra vào mỗi ngày. Các dịch vụ đi kèm cũng lụn bại dần, khách sạn ế ẩm, quán ăn mỗi ngày lại phải đổ bỏ cả đống thực phẩm đã bị ôi thiu vì không bán kịp. Bỗng dưng tất cả mọi người đều thất nghiệp, họ đã sống nhờ vào đám lữ khách từ ba bốn chục năm nay nên giờ chẳng biết làm gì khi không còn nguồn thu nhập chính nữa. Sau đó, lũ thanh niên lần lượt bỏ đi, chúng tới các thành phố lớn lập nghiệp; để lại những kẻ già nua mỗi ngày chờ đợi thời gian trôi qua, cùng một bầy trẻ con ngơ ngác, mắt trong veo nhưng cái nhìn đôi khi lại hoang dại như thú rừng.
Thế là giấc mơ vớ vẩn của hắn cũng đi đời, cái cảm giác tiếc nuối làm hắn ngạc nhiên. Hắn mất hết mấy ngày chỉ để chép miệng và lắc đầu, chỉ vì một viễn cảnh tự mình vẽ ra và biết thừa sẽ không bao giờ thực hiện. Thậm chí vẻ u sầu của hắn còn khiến cho đám nhân viên và vợ lo lắng. Họ tích cực hỏi han, dỗ dành hắn như một đứa trẻ, len lén thăm dò tâm trạng của hắn qua những cái liếc nhìn nhanh chóng.
Hay là hắn già rồi?
Nhưng rồi hắn vẫn cứ kiếm cớ đến thị trấn, lang thang nhìn ngó khắp mọi nơi và mọi người. Đôi khi hắn ngủ với gái điếm ở địa phương, giờ chỉ còn sót lại lại vài người. Họ săn chắc, mồ hôi gắt dầu và máu lửa. Một sự kết hợp khiến những kẻ sành sõi bị nghiện.
-Em có quen một cô nào tên Linh không? Cũng lâu rồi, từ bốn năm trước, cũng làm như em. Cô ấy có một vết sẹo trên mặt...
Đôi khi hắn dò hỏi vài câu, nhưng các cô hoặc là không trả lời hoặc là lảng sang chuyện khác. Có một cô sau khi nghe hắn hỏi còn trả lại tiền, vội vã mặc quần áo vào rồi bỏ đi.
Hẳn họ tưởng hắn là công an chìm tới điều tra đường dây mại dâm. Trí tưởng tượng thật nhảm nhí!
Một thời gian sau cũng chẳng còn gái gọi nào ở lại. Thị trấn chưa bao giờ thanh bình đến thế, mọi tệ nạn đều biến mất và ban đêm đường phố tĩnh lặng đến mức có thể nghe thấy tiếng những hàng thông thét gào trên triền núi. Thị trấn như bị dãy núi và cánh rừng chôn vùi vào quên lãng.
*
Hắn còn nhớ một buổi chiều mình đi ngang qua một dãy những ngôi nhà cấp bốn trong thị trấn, tất cả đều tàn tạ và xiêu vẹo. Đúng hơn là bầu không khí mang lại cảm giác ấy chứ không có sự xuống cấp thực tế nào. Đó là cái cảm giác khi nhìn vào những căn phòng tối om không người, bên trong lờ mờ vài món đồ nội thất; khoảng sân bụi bặm nơi đặt một cái chuồng gà bám đầy mạng nhện, một mảnh vườn bỏ hoang hay chiếc xe thu mình trong góc. Mọi đồ vật, nhà cửa vẫn còn đó, chỉ là không còn ai để sử dụng chúng nữa; không còn ai bên trong các bức tường, không còn ai cày xới mảnh vườn trơ trọi. Những buổi chiều ở thị trấn vào thời gian ấy u uẩn đến lạ lùng, có điều gì đó cứ thít chặt vào lồng ngực hắn, như thể một vòng dây dần siết lại cho đến khi hắn nghẹn thở. Hắn chợt nghĩ cái mình đang thấy và cảm nhận ở chốn này không phải là cái chết mà cũng chẳng phải là sự sống.
Đó là cảm giác mục ruỗng!
Chính khi hắn nhận ra điều đó thì một lão già bước ra từ ngôi nhà của mình, lão ốm đói và trơ trọi trên cõi đời này với khuôn mặt mệt mỏi. Lão chậm chạp giơ tay lên, yếu ớt vẫy hắn lại, miệng nhóp nhép nói không ra hơi.
Phải nghe mất một lúc hắn mới hiểu rằng lão già nhờ mình vác dùm món đồ nào đó. Hắn theo lão bước vào căn nhà có cánh cửa gỗ nhỏ bé, bên trong là phòng khách với vài món đồ nội thất giản dị và một bức ảnh cưới lớn quá mức cần thiết treo trên tường. Tấm ảnh diêm dúa với cô dâu, chú rể đang cười rạng rỡ. Trong ảnh làn da cả hai trắng trẻo một cách khiên cưỡng, đến mức các đường viền của cơ thể đều biến mất và khuôn mặt họ như một khối sáp được gắn lên mắt, mũi, miệng. Bàn tay đặt lên eo cô dâu của chú rể bị biến dạng do chỉnh sửa vòng eo quá đà. Đằng sau họ là khung cảnh bãi biển rực rỡ dưới ánh hoàng hôn.
Sự kệch cỡm quá mức ấy tạo ra một ấn tượng kỳ quặc, khi nhìn vào hai đôi mắt trống rỗng và nụ cười đông cứng lại như được dán vào da thịt. Lão già ra hiệu cho hắn lấy tấm ảnh cưới xuống. Cả hai băng qua cái hành lang chật chội, hắn bê tấm ảnh nặng nề ám đầy bụi bặm và bước. Hắn thoáng nhìn thấy bên kia một cánh cửa khép hờ chiếc giường trống, bên trên là vài cái ghế gỗ xếp khít vào nhau.
Hắn theo lão già bước ra cửa sau nằm ở gian bếp chật chội. Phía bên kia là khoảng sân nhỏ có cái sào phơi vắt vẻo hai cái quần cộc, xa hơn một chút là bờ đá nhìn xuống một thung lũng cằn cỗi, lác đác vài bụi cây dại đang rũ mình trong ánh nắng hoàng hôn. Lão chỉ vào một đống lửa đang lách tách cháy, bên trong là một đống những vật dụng bỏ đi. Hắn thấy một phần của tờ lịch tháng có ảnh những thắng cảnh khắp thế giới, một cái đồng hồ báo thức, cánh quạt máy gãy…
Lão muốn hắn đốt tấm ảnh cưới quá khổ, tấm ảnh chụp hình con trai hoặc con gái lão. Hắn ngần ngừ, hết nhìn lão già rồi nhìn ngọn lửa đang nhảy múa trong quang cảnh của buổi hoàng hôn tĩnh lặng. Đây không phải là việc nhờ vả thông thường, chuyện tự dưng vào một ngôi nhà nào đó và đốt ảnh cưới của họ vượt qúa thẩm quyền của hắn. Bởi đó không chỉ là một tấm ảnh, hay đúng hơn mọi đồ vật đều không còn là chính nó theo thời gian. Chúng mang sức nặng của những năm tháng đã qua đi, cả hy vọng và nỗi thất vọng đều tụ về xung quanh đồ vật ấy. Đặc biệt là với ảnh cưới, nếu một ngày nọ vào ngôi nhà của người bạn thân và thấy tấm ảnh cưới vợ chồng nó đã biến mất, hắn sẽ nghĩ ngay là cuộc hôn nhân của họ có vấn đề.
-Ông nghe này, tôi không đốt tấm ảnh cưới này được, nó là...
Hắn chưa kịp phân bua hết câu thì lão đã ré lên một tiếng rùng rợn nghe không giống tiếng người. Lão nhăn mặt, há hết cỡ cái miệng gớm ghiếc chẳng còn chiếc răng nào của mình rồi xua tay đuổi hắn đi, giật tấm ảnh khỏi hắn. Chẳng biết phải làm gì, hắn thả rơi tấm ảnh xuống đất và bỏ đi; khi hắn quay lại nhìn thì lão già đang thật lực đá vào tấm ảnh cưới, cố gắng xê dịch nó về phía ngọn lửa.
Hắn nghĩ có lẽ sự mục ruỗng đã làm người ta phát điên, đó như một thứ chất độc gặm mòn cái thị trấn nhỏ nhoi quanh năm chìm trong sương mù ấy...
*
Mấy ngày sau chuyến đi lần đó, khi ngồi trong phòng khách nhà mình, hắn bất giác nhìn tấm ảnh cưới của hai vợ chồng treo trước mặt; nó đã được chụp hơn mười năm trước, cũng có vẻ diêm dúa và giả tạo hệt như tấm ảnh trong nhà lão già. Hiện tại nó nhìn hoàn toàn lạc lõng với nội thất xung quanh. Đó cũng là lẽ hiển nhiên vì mấy năm trước cả gia đình đã chuyển nhà và sau bằng ấy thời gian thì gu thẩm mỹ của tất cả cũng đã thay đổi. Nhưng tấm ảnh cưới vẫn phải ở đó như một lẽ tất yếu. Tựa ngón áp út phải có chiếc nhẫn cưới hay mọi thiệp mời tiệc tùng đều phải viết tên hai vợ chồng vậy.
Rồi hắn chợt nghĩ rằng lão già sợ, sợ sự kỳ dị từ hai gương mặt xa lạ trên ảnh cưới; chúng như những con búp bê hình người được chụp ảnh lại vào treo trong nhà lão, kỷ niệm cho đứa con và người vợ (hoặc chồng) của nó đang ở một phương trời khác. Vì chính hắn cũng thấy sờ sợ gương mặt của chính mình và vợ trong ảnh khi nhìn kỹ. Vẻ dị hợm toả ra từ sự sắp đặt khiên cưỡng của tay thợ chụp, cũng như việc cả hai trong ảnh không còn giống con người nữa, sau tất cả những sự chỉnh sửa của công nghệ và tàn phá của thời gian. Sau đó hắn hiểu ra là mình sợ cái gì, hắn sợ một ngày kia hai vợ chồng sẽ biến mất và thay vào đó là phiên bản trên ảnh cưới vì chúng tốt hơn hẳn cả hai người. Vì dù chúng có vẻ cứng nhắc và quái dị thì vẫn vui vẻ, hạnh phúc hơn vợ chồng hắn...
Hắn thở dài, nhìn xuống thằng con trai béo phệ đang cắm mặt vào điện thoại. Chân mày nó chau lại thành một nét thô bạo và có vẻ ngu ngốc, ánh sáng từ điện thoại phát ra rọi lên lớp da vàng xanh bủng beo càng khiến cho ấn tượng ấy rõ ràng hơn. Tự nhiên hắn cáu tiết và chửi nó một trận về việc suốt ngày cắm đầu vào điện thoại, hắn bắt thằng nhóc lấy hết tập vở ngày mai ra cho hắn khảo bài. Sự việc lạ thường ấy khiến vợ hắn ra khỏi phòng và chạy xuống quan sát. Chẳng mấy khi hắn chịu bỏ thời gian quan tâm đến chuyện học hành của con cái, từ lâu nàng đã là người lo chuyện nội trợ, bếp núc và chăm sóc con. Hắn quá bận rộn với những chuyến công tác liên miên.
Thằng nhóc làm mọi thứ một cách chậm chạp với thái độ chống đối, gương mặt lầm lì của nó siết chặt lại phòng thủ, che giấu mọi cảm xúc toả ra ngoài. Điều đó càng khiến hắn cáu tiết hơn, hắn la lối om sòm thậm chí còn đòi đánh nó khiến nàng vội vã chạy lại can ngăn.
-Thôi được rồi, anh đi nghỉ đi cho khoẻ! Em sẽ chú ý mấy vấn đề này.- Nàng nói giọng nhỏ nhẹ.
Tự nhiên hắn thấy chán hẳn, hắn đứng dậy khịt mũi, giả vờ trừng mắt nhìn con có vẻ quan tâm rồi nói.
-Anh thấy không được nên phải chỉnh! Em đừng cho nó chơi nhiều quá, hai năm nữa là thi cuối cấp rồi!
Nói rồi hắn bỏ đi.
Đêm ấy hắn nằm mơ thấy mình lang thang trong khu rừng thông ở triền núi cạnh thị trấn... Mãi bên dưới, ẩn hiện trong màn sương mù huyền diệu là những cua quẹo hóc hiểm, thấp thoáng bóng những chiếc xe qua lại. Hắn đi về phía một dãy ánh sáng chói loà trước mặt, nó nằm tít trên đỉnh con dốc, thứ ánh sáng mãnh liệt xuyên qua màn sương dày và rọi đến nơi hắn đứng. Hắn cứ đi mãi, đi mãi như vậy; tìm về phía nguồn sáng kỳ diệu kia, cứ như thể mục đích của cả cuộc đời hắn là nằm ở đó. Rồi bỗng nhiên đến một lúc, ánh sáng biến mất; hắn ngơ ngác nhìn quanh, chẳng hiểu chuyện gì xảy ra. Vây bủa lấy hắn chỉ còn lại những dãy màu xanh, tím nhạt nhoà trong sương và vô số thân cây tua tủa. Sau đó hắn nhận ra luồng ánh sáng đang ở sau lưng, vậy là hắn đã vượt qua nó mà chẳng nhận ra. Thế là hắn quay lại, tiếp tục hướng tới thứ ánh sáng ấm áp và rực rỡ kia.
*
Cứ vài lần một năm, có dịp là hắn tới thị trấn rồi ở lại đó vài ba ngày. Hắn chẳng biết lý do mình đến đó, không phải vì nhu cầu công việc nữa, chẳng phải vì mấy món hàng lậu phi pháp, càng không phải vì gái điếm. Tất cả đã biến mất. Thậm chí đôi khi không khí của thị trấn còn làm hắn sợ, sợ cái gì thì chính hắn cũng không biết rõ. Nhưng một nỗi thôi thúc lạ lùng cứ kéo hắn về đó, về những ngôi nhà tàn tạ, các hàng quán vắng vẻ và cánh rừng thăm thẳm lúc nào cũng chìm trong sương khói.
Những chuyến đi này hắn chẳng dẫn theo ai, ngay cả gia đình cũng không biết đến thị trấn này. Hắn đến đó một mình, như đứa trẻ tìm về hang ổ bí mật. Để rồi hắn lại bỏ ra cả ngày lang thang khắp nơi, ngắm nhìn những tán cây, trảng cỏ, những bờ đá, những mảng trời trong xanh, những mảnh vườn nhỏ bé và các ngôi nhà vắng bóng người. Hắn chứng kiến những cuộc nhậu nhẹt mỗi chiều dưới hiên nhà, những đôi mắt buồn bã và ủ ê, những con thú rừng vẫn treo lủng lẳng bên gian hàng của một người dân tộc, những ván cờ tướng trong quán nước, nơi ai cũng đăm chiêu đến lạ thường; vài trận cãi vã rồi đánh nhau, vài gia đình lục đục. Nhưng tựu trung chẳng còn gì nổi bật nữa, mọi thứ đều chỉ là cái bóng của một thời giờ đã thành dĩ vãng.
-Ông anh tới đây điều tra hả?- Có lần một thằng cha trung niên hỏi hắn trong quán cà phê sau khi đã cẩn thận săm soi một lúc.
-Điều tra? Điều tra cái gì? Tôi có gì cần điều tra ở đây à?
-Tôi thấy ông anh hay lui tới chỗ này, nhìn lại giống nhà báo!- Tên kia thì thầm.- Hay ông anh là công an chìm?
Hắn nhướng mày, nhìn vẻ mặt thì khó mà biết được thằng cha ấy đang đùa hay nghiêm túc.
-Nhưng điều tra cái gì mới được chứ?
-Thì vụ mấy xe khách đi qua hầm bị phục kích đó, ba cái xe bị ném đá, một chiếc lật ngang rồi rơi xuống vực, hai chiếc khác thì nhẹ hơn nhưng cũng hết bảy người bị chấn thượng sọ não...
-Vậy chuyện đó là sao?- Hắn hắng giọng, tự nhiên lại muốn tìm hiểu chuyện này.
-Toàn là con nít làm hết. Có một đám mấy thằng năm sáu tuổi, cái đám quậy như quỷ sứ nói không ai nghe. Nhất là thằng mập…
-Nhưng sao ông anh biết?
-Ở đây ai mà không biết, chẳng qua bọn họ giấu nhẹm đi thôi. Nhưng việc tụi này làm tôi không chịu được!
Rồi gã rì rầm cho hắn nghe về cái lối mòn dẫn tới gần con hầm xuyên núi mà lũ trẻ con hay sử dụng, trò chơi quái ác ấy bắt đầu từ lúc nào và chúng thích thú ra sao. Lũ trẻ cười nắc nẻ, man dại như bầy thú hoang khi thấy nạn nhận bị dính bẫy; tiếp theo chúng vội vã lẫn vào những tán cây, trốn biệt trước khi có bất kỳ ai phát hiện ra.
Trong khi gã kể, viễn cảnh ấy hiện lên trong đầu khiến hắn ớn lạnh. Trong những chuyến công tác hắn vẫn đi ngang qua hầm, biết đâu lại bị phi một viên đá thẳng vào hộp sọ. Thế là chết, mà chết vì một lũ trẻ ranh.
Rồi hắn nghĩ đến việc cái con đường cao tốc làm cả thị trấn mất kế sinh nhai, mọi thứ diễn ra quá đột ngột và chẳng ai kịp chuẩn bị gì cho nơi này. Sau đó bọn thanh niên phải bỏ đi, lũ trẻ thì ở lại cùng với người già, những người đã quá mệt mỏi để có thể chạy theo và chăm sóc chúng. Một lô một lốc những gương mặt đen đúa với đôi mắt hoang dại, lấp lánh cả sự ngây thơ lẫn hiểm ác.
Thế rồi, vì không được dạy dỗ và bị bỏ mặc, bọn chúng lại ném đá vào chính những chiếc xe đi qua đường hầm. Hắn không nghĩ là lũ trẻ ý thức được mình đang làm gì, đó chỉ là một trò vui không hơn; những người ở trên xe cũng không hề ý thức được viên đá sẽ xuyên qua hộp sọ mình từ đâu tới, hay vì sao. Không ai hiểu được nguyên nhân đầu tiên, cũng chẳng ai biết rõ kết cục cuối cùng. Tất cả chỉ cảm nhận được sự hỗn loạn đang vây bủa mình và thế giới này.
Hắn nói vài câu qua loa rồi vội vã đứng lên về nhà nghỉ, rảo bước trong bóng tối hắn đi nhanh như bỏ chạy. Đêm khiến dãy núi như tấm lưng của một người khổng lồ đang say ngủ, đổ cái bóng vĩ đại của mình xuống tất cả và những hàng thông gào thét là từng nhịp thở đều đặn của nó. Vã nước vào mặt, hắn lên giường nằm nhưng cứ trằn trọc mãi không ngủ được, chẳng biết là câu chuyện do người đàn ông xa lạ kể hay là do hơi thở của kẻ khổng lồ đang chuẩn bị đổ sập xuống đầu mình chỉ vì một cái trở mình.
*
Trong cơn ngà ngà say hắn trở về nhà và ngồi vật xuống cái ghế bành ở phòng khách sau một cuộc tiếp đối tác dai dẳng. Hắn đã giả vờ ốm để về sớm, vậy mà cũng phải cạn hết bảy ly mới được thả ra. Cảm giác mệt mỏi khiến hắn buồn ngủ và tâm trí hắn chìm vào những liên tưởng miên man không đầu không cuối.
Bỗng nhiên lờ mờ hiện lên trong đầu hắn cái khe nước nhỏ chảy giữa các kẽ đá. Hắn tìm ra nó ở cánh rừng gần thị trấn từ bảy tám năm trước, khi ấy hắn vẫn còn trẻ và nàng đang mang thai. Một buổi sớm tinh mơ hắn trở dậy và lang thang trong rừng, leo lên triền núi dốc thoai thoải; hắn bám vào những cây thông rồi dùng lực tay đẩy thân thể tiến lên, với mỗi hơi thở lồng ngực hắn lại căng tràn sức sống. Đôi khi hắn bị trượt chân, vấp váp nhưng chẳng bao giờ dừng lại. Phía bên dưới là con đường hiểm trở và một cái vực sâu hun hút; còn trên đầu hắn, nơi kết thúc của dãy núi là những gợn nắng tràn ra ngậm đầy sương trắng tạo thành những hình khối mờ ảo liên tục uốn lượn. Hắn chợt có ý nghĩ là mình phải lên tới đó, đỉnh cao nhất của tất cả!
Chẳng biết mất bao lâu nhưng cuối cùng hắn cũng đến được đỉnh con dốc. Hắn ưỡn ngực tự hào tận hưởng thành quả của mình. Và rồi làn sương dày tan dần đi, để lộ ra một vách đá ken đầy những dây leo cùng cây bụi. Từ một kẽ nứt dòng nước phun ra, được ánh nắng nhuộm thành một sợi pha lê óng ánh, rót xuống một cái vũng nhỏ trắng loá mắt như được dát bạc, bao quanh bởi những tảng đá phủ đầy rêu xanh rì. Ở đó, ngay tại trung tâm của mọi thứ, một con nai đực đang cúi đầu uống cái vũng bạc huyền diệu ấy; cơ thể thanh nhã của nó thả lỏng, cặp sừng vươn lên đẹp đẽ. Nó nhắm mắt tận hưởng ánh nắng, nước mát và tận hưởng vẻ đẹp của cả vũ trụ đang hội tụ vào một khoảnh khắc duy nhất.
Hắn ngẩn người, đứng chôn chân trong khi mắt mở to chiêm ngưỡng. Rồi hắn nuốt nước bọt, hai bàn tay bất giác siết chặt. Con nai giật mình ngước lên nhìn hắn, đôi mắt to tròn của nó nhìn chằm chằm vào mắt hắn chừng một giây. Chúng sâu thẳm như hai miệng giếng trong veo giữa hoang mạc. Rồi nhanh như chớp, con nai biến mất vào những tán cây và ánh nắng cũng bị một đám mây lớn che khuất.
Từ đó về sau đôi khi hắn vẫn đi tìm khe nước ấy. Lang thang hết các triền dốc và hỏi tất cả mọi người có thể hỏi được.
-Mấy chỗ như vậy ở đây có cả đống!- Một tên thợ săn (dỏm) từng nói với hắn như vậy.
Thế hắn đòi gã dắt mình đi xem vài nơi vào ngày mai, cả hai thoả thuận giá cả rồi cùng cạn ly. Nhưng rồi gã thợ săn không xuất hiện, chẳng buồn đếm xỉa đến món tiền đã thoả thuận. Từ đó trở đi hắn không bao giờ thấy tên thợ săn ấy nữa, cũng như không thể tìm về cái khe nước ngày xưa.
-Anh thay đồ vào phòng nghỉ đi, ngồi ở đây cảm lạnh bây giờ!
Hắn giật mình vì giọng của nàng. Nàng lúc nào cũng nói nhỏ nhẹ và dịu dàng, có lẽ đó là thói quen nghề nghiệp của một giáo viên cấp một. Hắn chợt nhớ rằng ngày xưa mỗi khi hắn về nhà trong tình trạng say sưa, nàng sẽ pha một ly chanh nóng không cần hắn phải lên tiếng yêu cầu hay đòi hỏi. Nàng còn nói mình thích chăm sóc cho chồng, sau đó nàng sẽ bóp vai cho hắn…
Mọi chuyện đã từng như thế.
Đứng dậy hắn bước lảo đảo.
-Con đâu rồi em?
-Nó đi học thêm tiếng Anh rồi, chín giờ mới về tới nhà. Anh không nhớ à? Anh kêu em đăng ký lớp này cho con mà!
Hắn vỗ trán.
-Anh quên mất!
Lớp là của một người bạn học của hắn trước kia, giờ anh ta là chủ một trung tâm tiếng Anh uy tín nhất thành phố. Cả hai gặp nhau trong một cuộc nhậu nhẹt và hắn nói sẽ đầu tư cho công ty anh một khoản tiền kếch xù.
*
Một buổi trưa nóng bức hắn thức dậy trong thị trấn, mặt nhễ nhại mồ hôi. Phòng không có điều hoà, quạt thì hoàn toàn vô dụng trong thời tiết này. Hắn trở dậy, ngồi thừ ra một lúc.
Rồi chẳng biết làm gì, hắn ra khỏi nhà nghỉ và lại lang thang trên phố.
Quệt mồ hôi trên trán, hắn thở dốc dù chỉ đang đi trên đường bẳng phẳng. Hắn đã phát tướng khá nhiều, bụng lộ ra hẳn và tròn căng, lại con thêm bệnh tim. Nếu giờ có một triền dốc tươi đẹp nào đó thì hắn cũng chẳng leo nổi.
Đột nhiên hắn nhớ tới câu chuyện nửa năm trước ở quán cà phê, về cái lối mòn mà bọn trẻ hay sử dụng để phục kích xe ra vào hầm. Theo lời chỉ dẫn hắn tìm đến nơi đó, lối đi ẩn sau một bức tường bằng tôn đã mục nát, bị che kín bởi lớp cỏ dại dày đặc.
Con đường mòn ẩn dưới chân núi, vòng vèo qua những gốc thông trơ trọi và đu đưa trên bờ vực mà chẳng có bờ rào bảo hộ. Hắn nép sát người vào vách núi, vừa bước tim vừa đập thình thịch. Điều gì lôi kéo hắn đến con đường này? Hắn muốn thấy lũ trẻ vui sướng với trò chơi tàn ác đó sao? Hay hắn muốn ngăn cản? Hay là tham gia?
Hắn chẳng thấy mục đích nào rõ ràng cả!
Nhưng hắn vẫn cứ bước, giống như trong giấc mơ và giống như cái buổi sáng tinh mơ rất nhiều năm về trước. Luôn luôn là thế.
Sau chừng mười lăm phút đi bộ, con đường mòn dần tách khỏi chân núi và dẫn tới một mô đất bằng khá rộng rãi. Nơi đó dày đặc những bụi cỏ lau mọc cao quá đầu, đung đưa trong gió. Hắn nhìn xuống chân mình và thấy rác ở khắp nơi. Từ chai nhựa, vỏ lon, vỏ hộp cho đến đủ các vật dụng khác. Dường như tất cả đều là rác vứt xuống từ các xe đi ngang qua hầm, bị gió cuốn đi khắp nơi. Chau mày, hắn thấy phía trước, ngay trong bụi cỏ dày là một đám trẻ con chừng năm sáu đứa, chúng tựa sát người vào hàng rào bảo hộ của đường cao tốc, ngay đoạn xe sắp sửa chui vào hầm. Cả đám rì rầm gì đó với sự thích thú, có cả những tiếng cười cố nén lại thành những tiếng rít ngắn.
Hắn rảo bước về phía đám trẻ, ngày một nhanh hơn. Nhưng đã quá muộn, một chiếc xe lao tới và lũ nhóc ném đá. Và ngay sau đó có tiếng phanh gấp trong đường hầm, tiếng gào thét vang lên chói tai.
-Tụi bay làm gì đó?- Hắn gào.
Cả bọn quay lại, giật mình khi thấy người lớn. Một thằng nhóc nhặt viên đá dưới chân ném về phía hắn, viên đá đập trúng trán làm hắn ngã ra phía sau, đầu óc choáng váng. Trong cơn đau hắn nghe tiếng những bước chân rầm rập chạy qua mình, một thằng nhóc còn đá một cái vào mặt hắn rồi mới bỏ đi. Lồm cồm bò dậy, hắn sờ trán và nhận ra trên đó là một cục u lớn.
-Đứng lại đó!- Hắn gầm lên, răng nghiến chặt đuổi theo bọn nhóc.
Nhưng bọn chúng lẩn đi rất nhanh, hệt như những con nai tung mình chạy trốn. Chỉ có một thằng nhóc duy nhất bị tụt lại vì quá béo. Tấm lưng nung núc thịt của nó rung lên sau mỗi bước chạy khó nhọc. Rồi thằng nhóc vấp một bụi cỏ và ngã ụp mắt xuống đất, hắn nhanh chóng chạy lại, nắm lấy tay của nó rồi kéo về phía mình.
Khuôn mặt của thằng nhóc lầm lì, cáu bẳn và quạu quọ. Hắn sững lại, một ý nghĩ chợt nảy ra vào lúc đó, chẳng liên quan gì đến logic mà chỉ là cảm nhận. Thằng nhóc quen thuộc đến lạ lùng.
-Mẹ con có phải tên Linh?- Hắn hỏi trong hơi thở khó nhọc.
Thằng nhóc mở to mắt nhìn hắn, cái nhìn ngơ ngác của một con thú hoang đã không còn vẻ gì là hiểm ác hay độc địa nữa. Cái nhìn hệt như con nai đực rất nhiều nằm về trước. Con nai uống cái vũng bạc huyền diệu ở nơi trung tâm của cả vũ trụ này!
-Phải không?- Hắn gằn giọng, siết tay nó chặt hơn.
Thằng nhóc khẽ nhăn mặt, rồi nó chậm rãi há miệng ra như định nói gì đó, hắn cúi xuống lắng nghe.
Nhưng không có bất kỳ lời nói nào.
Nó nhe răng cắn vào mặt hắn. Hắn cảm thấy thằng nhóc vừa dứt mạnh môt mẩu thịt của mình.
Máu nóng tuôn ra xối xả, hắn lấy hai tay ôm mặt.
Đầu óc hắn ngây ngất, quay mòng mòng.
Hắn ngã vật xuống, trước khi ngất đi hắn còn nghe tiếng bước chân nặng nề của thằng nhóc chạy xa dần, xa mãi... vào cánh rừng thăm thẳm…
12/03/2020, …sau khi trở về từ Đà Lạt…