Danh ngôn
Trong mọi cộng đồng, chúng ta cần một nhóm thiên thần gây rối.
We need, in every community, a group of angelic troublemakers.
(Bayard Rustin – trích bài phát biểu tại New York City 1963)
Trong mọi trường hợp, chắc chắn rằng sự thiếu hiểu biết, đi kèm với quyền lực, là kẻ thù tàn bạo nhất có thể có của công lý.
It is certain, in any case, that ignorance, allied with power, is the most ferocious enemy justice can have.
(James Baldwin - No Name in the Street 1972)
Các cuộc cách mạng và các cá nhân có thể bị giết hại, nhưng bạn không thể giết chết các ý tưởng.
While revolutionaries and individuals can be murdered, you cannot kill ideas.
(Thomas Sankara, một tuần trước khi bị ám sát, 1987)
Không có cảm giác nào cô đơn hơn việc bị chính đất nước mình trục xuất.
There's not a more lonely feeling than to be banished by my own country.
(Kiyo Sato – Kiyo’s Story 2009)
Ban Biên tập
Địa chỉ liên lạc:
1. Thơ
tho.vanviet.vd@gmail.com
2. Văn
vanviet.van14@gmail.com
3. Nghiên cứu Phê Bình
vanviet.ncpb@gmail.com
4. Vấn đề hôm nay
vanviet.vdhn1@gmail.com
5. Thư bạn đọc
vanviet.tbd14@gmail.com
6. Tư liệu
vanviet.tulieu@gmail.com
7. Văn học Miền Nam 54-75
vanhocmiennam5475@gmail.com
Tra cứu theo tên tác giả
- A. A. Fadeev
- A. Puskin
- A. T.
- Abdulrazak Gurnah
- Abraham F. Lowenthal
- Ace Le
- Ace Lê
- Adam Gopnik
- Adonis
- Adrian Horton
- Agi Mishol
- Ajar
- Akiko Miki
- Alain Guillemin
- Alan Phan
- Alăng Văn Gáo
- Alăng Văn Giáo
- Aldous Huxley
- Aleksandr Griboedov
- Alesandr Blok
- Alex Marshall
- Alex Smith
- Alex Thai
- Alex-Thái Đình Võ
- Alexander Fadeev
- Alexander Solzhenitsyn
- Alexandra Alter
- Alexandre FERON
- Alice Munro
- Alina Lesik
- Alison Flood
- Allen Ginsberg
- Amanda Gorman
- Amartya Sen
- Amelia Glaser
- Amos Oz
- An Nam
- Anatole France
- Anatoly Gavrilov
- Anders Olsson
- André Breton
- André Menras
- André Menras – Hồ Cương Quyết
- André Menras Hồ Cương Quyết
- Andrea Hoa Pham
- Andrea Kendall-Taylor
- Andreas Fulda
- Andreas Wimmer
- Andrew Postman
- Andy Cao
- Anh Anh
- Anh Hồng
- Anh Hồng (nhà thơ)
- Ánh Liên
- Anh Nhi
- Anh Văn
- Anika Zeller
- Anna Akhmatova
- Anna Maria Bracale Ceruti
- Anna Mitchell
- Anne Carson
- Anne Hébert
- Anne Henochowicz
- Annie Ernaux
- António Jacinto
- Antôn Nguyễn Trường Thăng
- Archimedes L.A. Patti
- Arlette Quỳnh Anh Trần
- Arnold Schwarzenegger
- Arthur Koestler
- Arty Abel
- Arvind Subramanian
- Augustina
- Aurélie Coulon
- Aurelien Breeden
- Ba Sàm
- Bá Thụ Đàm
- Bạch Cúc
- Bạch Hoàn
- Bách Mỵ
- Bách Thân
- Bạch X. Phẻ
- Bạch Xuân Phẻ
- Bakhtin
- Ban Mai
- Bàn Văn Thòn
- Ban Vận động Văn đoàn Độc lập Việt Nam
- Bảo Huân
- Bảo La
- Bảo Nhi Lê
- Bảo Ninh
- Bảo Phác
- Bão Vũ
- Barbara Demick
- Bashô
- Batrioldman
- Bauxite Việt Nam
- Bắc Đảo
- Bắc Phong
- Bằng Việt
- BB Ngô
- Bei Dao
- Benjamin Péret
- Benjamin Ramm
- Bertolt Brecht
- Bertrand Russell
- Bettina Rheims
- Bích Ngân
- Biếm họa
- Biên Cương
- Biệt Hiệu
- Bilahari Kausikan
- Billy Collins
- Bình Nguyên Lộc
- Brahma Chellaney
- Branko Milanovic
- Brett Reilly
- Brian Pascus
- Brian Wu
- Brice Pedroletti
- Brodsky
- Bryan
- Bùi An
- Bùi Bảo Trúc
- Bùi Bích Hà
- Bùi Chát
- Bùi Chí Trung
- Bùi Chí Vinh
- Bùi Công Thuấn
- Bùi Công Trực
- Bùi Đức Lại
- Bùi Giáng
- Bùi Hải Quảng
- Bùi Hoàng Tám
- Bùi Hoằng Vị
- Bùi Huệ Chi
- Bui Huy Hoi Bui
- Bùi Mai Hạnh
- Bùi Mạnh Hùng
- Bùi Mẫn Hân
- Bùi Minh Quốc
- Bùi Ngọc Tấn
- Bùi Quang Thắng
- Bùi Suối Hoa
- Bùi Thanh Hiếu
- Bùi Thanh Phương
- Bùi Thanh Tuấn
- Bùi Thụy Băng
- Bùi Tiến An
- Bùi Trân Phượng
- Bùi Trọng Hiền
- Bùi Văn Kha
- Bùi Văn Nam Sơn
- Bùi Việt Sỹ
- Bùi Vĩnh Phúc
- Bùi Xuân Bách
- Bùi Xuân Đính
- Bùi-Viết Văn Đức
- Bulgakov
- Bửu Chỉ
- C.D.
- Cái Lư Hương
- Cái Trọng Ty
- Cam Ly
- Cảnh Chánh
- Cao Bảo Vân
- Cao Bình Minh
- Cao Chi
- Cao Gia An
- Cao Hành Kiện
- Cao Huy Thuần
- Cao Kim Ánh
- Cao La
- Cao Quang Nghiệp
- Cao Tần
- Cao Thị Hồng
- Cao Thu Cúc
- Cao Việt Dũng
- Cao Xuân Hạo
- Cao Xuân Huy
- Carl Bildt
- Carl O. Schuster
- Carlos Assunção
- Carolyn Mary Kleefeld
- Cát Linh
- Cẩm Tú
- Cấn Thị Thêu
- Chan Phuong
- Chanh Tam
- Charles Bo
- Charles Bukowski
- Charles Simic
- Chau Doan
- Chân Minh
- Chân Pháp Xa
- Chân Phương
- Chân Xuân Tản Viên
- Châu Diên
- Châu Hải Đường
- Châu Hồng Thủy
- Châu Hữu Quang
- Chenn
- Chế Diễm Trâm
- Chế Lan Viên
- Chi Mai
- Chi Phương
- Chiêu Dương
- Chiêu Khiêm
- Chiharu Shiota
- Chim Hải
- Chim Trắng
- Chinh Ba
- Chính Tâm
- Chính Vĩ
- Chinua Achebe
- Chơn Không Cao Ngọc Phượng
- Christian Gampert
- Christian Welzel
- Christina Mary Hjortlund
- Christoph Giesen
- Christoph Sator
- Christopher Balding
- Christopher Goscha
- Christy Wampole
- Chu Dương
- Chu Hảo
- Chu Hoạch
- Chu Kim
- Chu Mộng Long
- Chu Quang Tiềm
- Chu Tử
- Chu Văn Lễ
- Chu Văn Sơn
- Chu Vĩnh Hải
- Chu Vương Miện
- Chu Xuân Diên
- Chung Le
- Claire Simon
- Clay Phạm
- Concepcion de Leon
- Connie Hoàng
- Cora Engelbrecht
- Costica Bradatan
- Cổ Ngư
- Cù An Hưng
- Cù Huy Hà Vũ
- Cù Mai Công
- Cù Tuấn
- Cung Minh Huân
- Cung Tích Biền
- Cung Trầm Tưởng
- D. S. Likhachev
- Da Màu
- Dạ Ngân
- Dạ Thảo Phương
- Dã Tượng
- DAD
- Dadolin Murak
- Damien Keown
- Dan Bilefsky
- Dan Slater
- Dana Gioia
- Danh ngôn
- Dani Rodrik
- Daniel Halpern
- Daniel Hautzinger
- Daron Accemoglu
- David Brown
- David Gascoyne
- David Marchese
- David Weinberger
- Ðặng Thơ Thơ
- Demetrio Paparoni
- DEUTSCHE WELLE
- Di
- Di Li
- Diêm Liên Khoa
- Diễm Thi
- Diễm Tường
- Diễn đàn Thế kỷ
- Diệp Duy Liêm
- Diệp Huy
- Ðinh Cường
- Dino Buzatti
- Dipanjan Roy Chaudhury
- Dmitri Prokofyev
- Dmitry Burago
- Dmitry Muratov
- Doãn Cẩm Liên
- Doãn Mạnh Dũng
- Doãn Mẫn
- Doãn Quốc Sỹ
- Dominique Lemieux
- Donald Inglehart
- Donna Ashworth
- Ðỗ Quang Nghĩa
- Ðỗ Quyên
- Du Tử Lê
- Dung Nguyễn
- Dũng Phan
- Dũng Trung Kqd
- Dũng Vũ
- Duy Lam
- Duy Tân
- Duy Thanh
- Duy Thông
- Duyên Anh
- Dư Hoa
- Dư Kiệt
- Dư Thị Hoàn
- Dư Thu Vũ
- Dương Đại Triều Lâm
- Dương Đình Giao
- Dương Khánh Phương
- Dương Kiền
- Dương Ngạn
- Dương Nghiễm Mậu
- Dương Ngọc Thái
- Dương Như Nguyện
- Dương Phương Vinh
- Dương Thắng
- Dương Thiệu Tước
- Dương Thu Hương
- Dương Thuấn
- Dương Tú
- Dương Tường
- Dương Văn Ba
- Dylan Suher
- Đà Văn
- Đàm Hà Phú
- Đàm Hách Thành
- Đào An Khánh
- Đào Anh Kha
- Đào Công Tiến
- Đào Duy Anh
- Đào Hiếu
- Đào Lê Na
- Đào Ngọc Chương
- Đào Nguyên
- Đào Nguyễn
- Đào Nguyên Phương Thảo
- Đào Như
- Đào Phương Liên
- Đào Quang Toản
- Đào Tấn Phần
- Đào Thái Tôn
- Đào Thị Hương
- Đào Tiến Thi
- Đào Trung Đạo
- Đào Trường Phúc
- Đào Tuấn
- Đào Tuấn Ảnh
- Đào Văn Thuỵ
- Đào Văn Tiến
- Đào Vũ Anh Hùng
- Đặng Anh Đào
- Đặng Bích Phượng
- Đặng Chương Ngạn
- Đặng Đình Cung
- Đặng Đình Mạnh
- Đặng Hà
- Đặng Hải Sơn
- Đặng Hoàng Giang
- Đặng Hồng Nam
- Đặng Hùng Võ
- Đặng Hương Giang
- Đặng Hữu
- Đặng Mai Lan
- Đặng Mậu Tựu
- Đăng Nguyên
- Đặng Phùng Quân
- Đặng Quốc Thông
- Đặng Sơn Duân
- Đặng Thái
- Đăng Thành
- Đặng Thân
- Đặng Thị Hảo
- Đặng Thơ Thơ
- Đặng Tiến
- Đặng Tiến (Thái Nguyên)
- Đặng Trung Nghĩa
- Đặng Túy
- Đặng Văn Dũng
- Đặng Văn Hùng
- Đặng Văn Ngữ
- Đặng Văn Sinh
- Đặng Vũ Vương
- Đặng Xuân Thảo
- Đặng Xuân Xuyến
- Đằng-Giao
- Điểm Thọ
- Đinh Bá Anh
- Đinh Cường
- Đinh Hoàng Thắng
- Đinh Hùng
- Đình Kính
- Đinh Linh
- Đinh Ngọc Thu
- Đinh Phương
- Đinh Phương Thảo
- Đinh Quang Anh Thái
- Đinh Thanh Huyền
- Đinh Thị Như Thúy
- Đinh Trường Chinh
- Đinh Từ Bích Thuý
- Đinh Từ Bích Thúy
- Đinh Văn Đức
- Đinh Vũ Hoàng Nguyên
- Đinh Ý Nhi
- Đinh Yên Thảo
- Đoàn Ánh Thuận
- Đoàn Bảo Châu
- Đoàn Cầm Thi
- Đoàn Công Lê Huy
- Đoàn Hồng Lê
- Đoàn Huy Giao
- Đoàn Huyền
- Đoàn Khắc Xuyên
- Đoàn Lê Giang
- Đoàn Nhã Văn
- Đoàn Thanh Liêm
- Đoan Trang
- Đoàn Tùng Nguyễn
- Đoàn Tử Huyến
- Đoàn Việt Hùng
- Đoàn Xuân Kiên
- Đỗ Anh Hoa
- Đỗ Anh Tuấn
- Đỗ Cao Bảo
- Đỗ Duy Ngọc
- Đỗ Đức
- Đỗ Đức Đông Ngàn
- Đỗ Đức Hiểu
- Đỗ Hòa
- Đỗ Hoàng Diệu
- Đỗ Hồng Ngọc
- Đỗ Hồng Nhung
- Đỗ Hữu Chí
- Đỗ Kh
- Đỗ Kh.
- Đỗ Khiêm
- Đỗ Kim Thêm
- Đỗ Lai Thuý
- Đỗ Lai Thúy
- Đỗ Lê Anh Đào
- Đỗ Mạnh Hoàng
- Đỗ Minh Tuấn
- Đỗ Nghê
- Đỗ Ngọc
- Đỗ Ngọc Thống
- Đỗ Quang Nghĩa
- Đỗ Quang Vinh
- Đỗ Quý Toàn
- Đỗ Quyên
- Đỗ Quỳnh Dao
- Đỗ Thắng Cảnh
- Đỗ Thị Thu Trà
- Đỗ Thiên Anh Tuấn
- Đỗ Trí Vương
- Đỗ Trọng Khơi
- Đỗ Trung Quân
- Đỗ Trường
- Đỗ Tuyết Khanh
- Đồng Chuông Tử
- Đông Hoài
- Đông Hồ
- Đông Kha
- Đông Ngàn Đỗ Đức
- Đông Nghi
- Đức Ban
- Đức Đàm
- Đức Flying Bay
- Đức Hoàng
- Đức Lê
- Đức Phổ
- Đức Tâm
- Đức Tiến
- E.E. Cummings
- E.M. Chernoivanenko
- Eamonn Butler
- Eckart Kleßmann
- Eduardo Galeano
- Edward Hirsch
- Elena Pucillo Truong
- Elias Canetti
- Ellen Bass
- Eloisa Amezcua
- Emiel Roothooft
- Emmanuelle Jardonnet
- Eric Weiner
- Erica Frantz
- Erik Harms
- Erik Korling
- Euan Ward
- Evgheni Dobrenko
- F.N.
- Federico García Lorca
- Feliks Kuznesov
- Filip Lech
- Flanny O’Connor
- Florence Noiville
- Florian Altenhöner
- Francis Fukuyama
- Francis Fukuyma
- Frank Dikötter
- Frank O'Hara
- Frankfurt
- Fred Hiatt
- Friedrich Dürrenmatt
- Friedrich Nietzsche
- Fritz J. Raddatz
- Gabriel García Márquez
- Gaither Stewart
- Gaiutra Bahadur
- Gary Leupp
- Gặp gỡ và trò chuyện
- Georg Bönisch
- Georg Trakl
- George Burchett
- George Orwell
- George Perreault
- George Siemens
- Gerhard Will
- Germain Droogenbroodt
- Giang Dang
- Giang Lại Đức
- Giang Nam
- Giáng Vân
- Giáp Văn Dương
- Gideon Rachman
- Giuse Lê Công Đức
- Goethe
- Gonçalo Fernandes
- Gottfried Benn
- Graham Allison
- Grigory Yudin
- Günter Kunert
- Gyảng Anh Iên
- Hà Duy Phương
- Hà Dương Tuấn
- Hà Dương Tường
- Hà Đình Nguyên
- Hạ Đình Nguyên
- Hà Huy Sơn
- Hà Hương
- Hà Lệ Minh
- Hà Ngọc Hòa
- Hạ Nguyên
- Hà Nguyên Du
- Hà Nhân
- Hà Nhật
- Hà Phạm Phú
- Hà Quang Vinh
- Hà Sĩ Phu
- Hà Thanh Vân
- Hà Thế
- Hà Thị Minh Đạo
- Hà Thúc Sinh
- Hà Thủy Nguyên
- Hà Tùng Long
- Hà Tùng Sơn
- Hà Văn Thịnh
- Hà Văn Thùy
- Hà Vũ Trọng
- Hagi Kenaan
- Hai An Vu
- Hải Hạc
- Hải Ngọc
- Hai Thanh
- Han Dang
- Hàn Giang
- Han Kang
- Hàn Vĩnh Diệp
- Hạnh Nguyên
- Hạnh Phước
- Hạnh Viên
- Hannah Beech
- Hào Thiện Nhân
- Haruki Murakami
- Hân Hương
- Heiko Buschke
- Heinrich Heine
- Henri Michaux
- Henry David Thoreau
- Henry Wadsworth Longfellow
- Heriberto Araújo
- Hermann Hesse
- Hiền Trang
- Hiệp Ikaria
- Hiệu Minh
- Hiếu Tân
- Ho Lai-Ming
- Hòa Bình Lê
- Hoa Níp
- Hoài Hương
- Hoài Nam
- Hoài Phương
- Hoài Thanh
- Hoài Việt
- Hoài Ziang Duy
- Hoan Doan
- Hoàn Nguyễn
- Hoàng Ánh
- Hoàng Anh Tuấn
- Hoàng Cát
- Hoàng Cầm
- Hoàng Chí Hiếu
- Hoàng Chính
- Hoàng Cường Long
- Hoàng Dũng
- Hoàng Dương Tuấn
- Hoàng Đăng Khoa
- Hoàng Đỗ
- Hoàng Đông
- Hoàng Đức Truật
- Hoàng Hà
- Hoàng Hải Thủy
- Hoàng Hải Vân
- Hoảng Hãn
- Hoàng Hưng
- Hoàng Khởi Phong
- Hoàng Kim Oanh
- Hoàng Lại Giang
- Hoàng Lan
- Hoàng Lan Anh
- Hoàng Lan Chi
- Hoàng Lê
- Hoàng Lệ
- Hoàng Linh
- Hoàng Long
- Hoàng Mai Ðạt
- Hoàng Mạnh Hải
- Hoàng Minh Trí
- Hoàng Minh Tường
- Hoàng Nam
- Hoàng Nga
- Hoàng Ngọc Biên
- Hoàng Ngọc Hiến
- Hoàng Ngọc Nguyên
- Hoàng Ngọc Tuấn
- Hoàng Nguyễn
- Hoàng Nguyên Vũ
- Hoàng Nhơn
- Hoàng Nhuận Cầm
- Hoàng Phong Tuấn
- Hoàng Phủ Ngọc Tường
- Hoàng Quân
- Hoàng Quốc Hải
- Hoàng Thị Hường
- Hoàng Thị Thu Thủy
- Hoàng Thu Phố
- Hoàng Thúy
- Hoàng Thuỵ Anh
- Hoàng Tiến
- Hoàng Trung Thông
- Hoàng Tuấn Công
- Hoàng Tuấn Phổ
- Hoàng Tùng
- Hoàng Tuỵ
- Hoàng Văn Sơn
- Hoàng Việt
- Hoàng Vũ Thuật
- Hoàng Xuân Phú
- Hoàng Xuân Sơn
- Hoàng Xuân Tuyền
- Hoàng Yến
- Horst Bienek
- Howard Gardner
- Hồ Anh Thái
- Hồ Bạch Thảo
- Hồ Bất Khuất
- Hồ Diệu Vân
- Hồ Dzếnh
- Hồ Đắc Vũ
- Hồ Đình Nghiêm
- Hồ Hải Thụy
- Hồ Hữu Tường
- Hồ Minh Tâm
- Hồ Ngọc Đại
- Hồ Như
- Hồ Phú Bông
- Hồ Tịnh Tình
- Hồ Trường An
- Hồ Tú Bảo
- Hội những người ủng hộ GS. Chu Hảo
- Hồng Anh
- Hồng Hoang
- Hồng Lê Thọ
- Hồng Phú
- Huệ Hương Hoàng
- Huguette Bertrand
- Huong Nguyen
- Huy Cận
- Huy Đức
- Huy Tưởng
- Huyền Thương
- Huỳnh Duy Lộc
- Huỳnh Hoa
- Huỳnh Hữu Uỷ
- Huỳnh Hữu Ủy
- Huỳnh Kim Báu
- Huỳnh Kim Quang
- Huỳnh Lê Nhật Tấn
- Huỳnh Liễu Ngạn
- Huỳnh Ngọc Chênh
- Huỳnh Như Phương
- Huỳnh Sơn Phước
- Huỳnh Tấn Mẫm
- Huỳnh Thế Du
- Huỳnh Thục Vy
- Huỳnh Trọng Khang
- Huỳnh Tuấn Anh
- Hứa Chương Nhuận
- Hương Lan
- Hường Thanh
- Hương Thủy
- Hữu Danh
- Hữu Đông
- Hữu Loan
- Hữu Mai
- Hữu Phương
- Ian Bui
- Ian Johnson
- Igor Poglazov
- Ilza Burchett
- Inrasara
- Iris Radisch
- Isabella Kwai
- Issa
- Issac Bashevis Singer
- Italo Calvino
- Iya Kiva
- J. M. Lotman
- J.B Nguyễn Hữu Vinh
- Jacques Attali
- Jacques Prévert
- Jake Johnson
- James Borton
- James Daniel Spears
- James G. Zumwalt
- James Grossman
- James Joyce
- James Poniewozik
- James Stavridis
- James WrightJuan Felipe Herrera
- Janos Kornai
- Jared Carters
- Jason Lopata
- Jason Morris-Jung
- Jay Nordlinger
- Jaya K.
- Jean Chesnaux
- Jean d'Ormesson
- Jean Piaget
- Jean Przyluski
- Jean Toomer
- Jean-Jacques Brochier
- Jean-Jacques Roth
- Jean-Louis Rocca
- Jean-Luc Chalumeau
- Jean-Marc Roberts
- Jean-Patrick Géraud
- Jean-Paul Sartre
- Jefferson Cowie
- Jeffrey Hanfover
- Jeffrey Nall
- Jessica Swoboda
- Jessie Yeung
- Jiayang Fan
- Jimmy Carter
- Joan Hua
- João Guimarães Rosa
- Joaquin Nguyễn Hòa
- John Barrow
- John Cheever
- John Freeman
- John Keane
- John McCain
- Jon Fosse
- Jonathan Dee
- Jonathan London
- Jörg Wischermann
- Jorge Amado
- Jorge Luis Borges
- Joschka Fischer
- Josée Lapointe
- Joseph Wong
- Joseph Wright
- Josh Rogin
- Joshua Rothman
- Juan Pablo Cardenal
- Juan Pablo Cardenal & Heriberto Araújo
- Julia Cagé
- Julio Cortázar
- Jun’ichiro Tanizaki
- Kahil Gibral
- Kai Hoàng
- Kale
- Kalynh Ngô
- Kamel Daoud
- Kao Phú
- Kap Seol
- Karel Appel
- Karen Tongson
- Kate Chopin
- Kazuo Shiraga
- Kenneth Nguyen
- Keorapetse Kgositsile
- Kerstin Holm
- Kều Jang
- Kha Lương Ngãi
- Khái Hưng
- Khaly Chàm
- Khang Quốc Ngọc
- Khánh
- Khánh Bình
- Khánh Duy
- Khánh Ly
- Khánh Mai
- Khanh Nguyen
- Khanh Pham
- Khánh Phương
- Khánh Trâm
- Khánh Trường
- Khét
- Khế Iêm
- Khiêm Nhu
- Khổng Đức Thiêm
- Khuất Đẩu
- Khuê Phạm
- Khuyết Thư
- Kiệm Hoàng
- Kiến Văn
- Kiệt Anh Hùng
- Kiệt Tấn
- Kiều Duy Vĩnh
- Kiều Loan
- Kiều Mai Sơn
- Kiều Maily
- Kiều Phong
- Kiều Thị An Giang
- Kim Ân
- Kim Chi
- Kim Dung
- Kim Hạnh
- Kim Thúy
- Kim Trần
- Kinh Bắc
- Kính Hòa
- Klaus Wiegerefe
- Kúm
- Kurt-Martin Mayer
- Kỳ Duyên
- Kyoko Numano
- L. N. Tolstoy
- L. V. H.
- La Khắc Hoà
- La Khắc Hòa
- Lã Nguyên
- Lại Nguyên Ân
- Lam Điền
- Lam Ngọc
- Lam Thái Hòa
- Lan Nguyên
- Lang Anh
- Langston Hughes
- LAP
- Larry Diamond
- Lars Vargö
- Laura Cappelle
- Laurent Sagalovitsch
- Lawrence Ferlinghetti
- Lâm Chương
- Lâm Duyên
- Lâm Hạnh
- Lâm Lê
- Lâm Ngân Mai
- Lâm Quang Mỹ
- Lâm Thị Mỹ Dạ
- Leon Trotsky
- Leonard Cohen
- Lê An Thế
- Lê Anh Hoài
- Lê Anh Hùng
- Lê Ân
- Lê Bá Đảng
- Lê Bích Vượng
- Lê Chiều Giang
- Lê Công Định
- Lê Công Giàu
- Lê Công Tư
- Lê Ðình Nhất Lang
- Lê Dũng
- Lê Duy Nam
- Lê Đạt
- Lê Đăng Doanh
- Lê Đình Cai
- Lê Đình Khẩn
- Lê Đình Thắng
- Lê Đỗ Huy
- Lê Đức Dục
- Lê Đức Thôn
- Lê Giang Trần
- Lê Hải
- Lệ Hằng
- Lê Hiệp
- Lê Hoài Nguyên
- Lê Hoàng Diễm Trang
- Lê Hoàng Lân
- Lê Học Lãnh Vân
- Lê Hồ Quang
- Lê Hồng Hà
- Lê Hồng Hiệp
- Lê Hồng Lâm
- Lê Hùng
- Lê Hùng Vọng
- Lê Huyền Ái Mỹ
- Lê Huỳnh Lâm
- Lê Hữu
- Lê Hữu Khoá
- Lê Hữu Khóa
- Lê Hữu Nam
- Lê Kế Lâm
- Lê Khải
- Lê Kim Duy
- Lê Ký Thương
- Lê Lạc Giao
- Lê Luân
- Lê Mã Lương
- Lê Mai
- Lê Mai Lĩnh
- Lê Mạnh Chiến
- Lê Mạnh Đức
- Lê Minh Chánh
- Lê Minh Hà
- Lê Minh Hiền
- Lê Minh Khuê
- Lê Minh Phong
- Lê Ngân Hằng
- Lê Ngọc Luân
- Lê Ngọc Sơn
- Lê Nguyễn
- Lê Nguyễn Duy Hậu
- Lê Nguyễn Hương Trà
- Lê Nguyên Long
- Lê Nguyên Vỹ
- Lê Như Bình
- Lê Oa Đằng
- Lê Phan
- Lê Phú Khải
- Lê Quang
- Lê Quang Đức
- Lê Quảng Hà
- Lê Quang Hợp
- Lê Quang Thành
- Lê Quân
- Lê Quốc Anh
- Lê Quỳnh
- Lê Quỳnh Mai
- Lê Sa Long
- Lê Si Na
- Lê Sơn
- Lê Tất Đạt
- Lê Tất Điều
- Lê Thanh Dũng
- Lê Thanh Hải
- Lê Thanh Phong
- Lê Thanh Trường
- Lê Thân
- lê thi diem thuý
- Lê Thị Hồng Minh
- Lê Thị Huệ
- Lê Thị Hường
- Lê Thị Oanh
- Lê Thị Thấm Vân
- Lê Thiết Cương
- Lê Thiếu Nhơn
- Lê Thọ Bình
- Lê Thời Tân
- Lê Thời Thôi
- Lê Thu Hiền
- Lê Thúy Bảo Liên
- Lê Tiên Long
- Lê Trí Tuệ
- Lê Trinh
- Lê Trọng Nghĩa
- Lê Trọng Nguyễn
- Lê Trung Tĩnh
- Lê Trường Thanh
- Lê Tuấn Huy
- Lê Tuyết Hạnh
- Lê Văn Bỉnh
- Lê Văn Hảo
- Lê Văn Hiếu
- Lê Văn Hòa
- Lê Văn Luân
- Lê Văn Sơn
- Lê Văn Trung
- Lê Văn Tùng
- Lê Vĩnh Tài
- Lê Vĩnh Triển
- Lê Vũ Trường Giang
- Lê Xuân Khoa
- Lê Xuyên
- Li Edelkoort
- Li Zhongqin
- Liêu Diệc Vũ
- Liêu Thái
- Liễu Trương
- Linh Nguyên
- Linh Văn
- Linh Vân
- Linh-Chân Brown
- LKH
- Lorca
- Louis Aragon
- Louise Glück
- Lộc Vàng
- Luân Hoán
- Ludwig von Mises
- Luke Hunt
- Luke Turner
- Lữ Kiều
- Lữ Quỳnh
- Lương Đào
- Lương Thiệu Quân
- Lương Thư Trung
- Lưu Á Châu
- Lưu Bình Nhưỡng
- Lưu Diệu Vân
- Lưu Đức Trung
- Lưu Hà
- Lưu Hiểu Ba
- Lưu Khánh Thơ
- Lưu Mê Lan
- Lưu Minh Hải
- Lưu Na
- Lưu Nhi Dũ
- Lưu Quang Vũ
- Lưu Thuỷ Hương
- Lưu Thủy Hương
- Lưu Trọng Văn
- Lưu Uyên Khôi
- Lý Đợi
- Ly Hoàng Ly
- Lý Ngang
- Ly Phạm
- Lý Quang Hoàn
- Lý Thanh
- Lý Tiến Dũng
- Lý Toàn Thắng
- Lý Trực Dũng
- Lý Xuân Hải
- Lydia Davis
- Lynh Bacardi
- LysP
- M. Gorky
- M.L. Gasparov
- Mạc Phong Tuyền
- Mạc Văn Trang
- Mạc Việt Hồng
- Mạch Nha
- Mạch Quang Thắng
- Madeleine Riffaud
- Mai An Nguyễn Anh Tuấn
- Mai Anh Tuấn
- Mai Bá Ấn
- Mai Bá Kiếm
- Mai Chanh
- Mai Hiền
- Mai Khôi
- Mai Kim Ngọc
- Mai Nhật
- Mai Ninh
- Mai Quốc Ấn
- Mai Quỳnh
- Mai Quỳnh Nam
- Mai Sơn
- Mai Thái Lĩnh
- Mai Thanh Sơn
- Mai Thảo
- Mai Tú Ân
- Mai Văn Hoan
- Mai Văn Phấn
- Mai Văn Tính
- Maki Starfield
- Mamleev
- Mạnh Kim
- Marc Andrus
- Marcel Reich-Ranicki
- Marci Shore
- Marco Ferrarese
- Margarita Lyutova
- Maria Donovan
- Maria Ressa
- Mario Vargas Llosa
- Marion Hennebert
- Mark B. Hamilton
- Mark Binelli
- Mark Frankland
- Mark Osaki
- Mark Strand
- Marta Hillers
- Martin Jankowski
- Martin Kulldorff
- Marty Robbins
- Mary Morose
- Mary Walsh
- Mathias Mayer
- Matthew Clayfield
- Matthew Crawford
- Maurice Blanchot
- Maximilian Steinbeis
- May
- Maya Angelou
- Mặc Đỗ
- Mặc Lâm
- Mân Côi
- McAmmond Nguyễn Thị Tư
- Media Văn Việt
- Michael Burawoy
- Michael Scammell
- Miêng
- Mike Ives
- Mikhail Shishkin
- Mikhail Viktorovich Zygar
- Milan Kundera
- Mimmi Diệu Hường Bergström
- MInh Anh
- Minh Huệ
- Minh Hùng
- Minh Luật
- Minh Quang – Lê Chiên
- Minh Quang Ho
- Minh Tâm
- Minh Thùy
- Minh Thư
- Minh Toàn
- Minh Tuấn
- Monica Berlin
- Mỹ Hằng
- Mỹ Lan
- N. S. Khrushchev
- Nam Dao
- Nam Dao Nguyễn Mạnh Hùng
- Nam Đan
- Nam Đông
- Nam Nguyên
- Nam Sơn
- Naowarat Pongpaiboon
- Natalia lacovelli
- Nataliya Zhynkina
- Natsume Sōseki
- Nay Aung
- ng. anhanh
- Ng.Uyển Nicole Dương
- Ngải Vị VỊ
- Ngân Xuyên
- Nghệ thuật
- Nghiêm Lương Thành
- Nghiêm Phương Mai
- Nghiêm Xuân Hồng
- Nghiên Cứu Phê Bình
- Ngo Thu
- Ngọc Anh
- Ngọc Duy Phan
- Ngoc Hien Bui
- Ngọc Linh
- Ngô Anh Tuấn
- Ngô Bảo Châu
- Ngô Đình Thẩm
- Ngô Đồng
- Ngô Hương Giang
- Ngô Khắc Tài
- Ngộ Không Phí Ngọc Hùng
- Ngô Liêm Khoan
- Ngô Minh
- Ngô Minh Khôi
- Ngô Ngọc Loan
- Ngô Ngọc Trai
- Ngô Nguyên Dũng
- Ngô Nhật Đăng
- Ngô Quốc Phương
- Ngô Quốc Thịnh
- Ngô Thế Vinh
- Ngô Thị Kim Cúc
- Ngô Thị Thanh Lịch
- Ngô Tùng Phong
- Ngô Tự Lập
- Ngô Văn
- Ngô Văn Giá
- Ngô Viết Nam Sơn
- Ngô Viết Trọng
- Ngô Vĩnh Long
- Ngô Xuân Hội
- Ngô Xuân Phúc
- Ngô Xuân Thảo
- Ngu Yên
- Nguyen Duc Thanh
- Nguyễn Hải Hoành
- Nguyễn Anh Dũng
- Nguyễn Anh Tuấn
- Nguyễn Anh Tuấn - đạo diễn
- Nguyễn Bá Chung
- Nguyễn Bách Việt
- Nguyễn Bảo Chân
- Nguyễn Bắc Sơn
- Nguyên Bình
- Nguyên Cầm
- Nguyên Cẩn
- Nguyên Chánh
- Nguyễn Chí Hoan
- Nguyễn Chí Thuật
- Nguyễn Chí Trung
- Nguyễn Chí Tuyến
- Nguyễn Chinh Trung
- Nguyễn Cung Thông
- Nguyễn Cường
- Nguyễn Danh Bằng
- Nguyễn Danh Huế
- Nguyễn Danh Lam
- Nguyễn Ðăng Thường
- Nguyễn Duy
- Nguyễn Dương Quang
- Nguyễn Đạt
- Nguyễn Đắc Kiên
- Nguyễn Đắc Xuân
- Nguyễn Đăng Điệp
- Nguyễn Đăng Hưng
- Nguyễn Đăng Khoa
- Nguyễn Đăng Mạnh
- Nguyễn Đăng Na
- Nguyễn Đăng Quang
- Nguyễn Đăng Thường
- Nguyễn Đình Ấm
- Nguyễn Đình Bin
- Nguyễn Đình Bổn
- Nguyễn Đình Chú
- Nguyễn Đình Cống
- Nguyễn Đình Đăng
- Nguyễn Đình Huỳnh
- Nguyễn Đình Thắng
- Nguyễn Đình Thi
- Nguyễn Đình Toàn
- Nguyễn Đổng Chi
- Nguyễn Đông Thức
- Nguyễn Đức
- Nguyễn Đức Dương
- Nguyễn Đức Hiệp
- Nguyễn Đức Mậu
- Nguyễn Đức Sơn
- Nguyễn Đức Thắng
- Nguyễn Đức Tiến
- Nguyễn Đức Tùng
- Nguyễn Đức Tường
- Nguyễn Gia Trí
- Nguyên Giác
- Nguyên Giác Phan Tấn Hải
- Nguyễn Hà Luân
- Nguyễn Hải Hoành
- Nguyễn Hải Yến
- Nguyễn Hàn Chung
- Nguyễn Hiến Lê
- Nguyễn Hoa Lư
- Nguyễn Hoài Nam
- Nguyễn Hoài Văn
- Nguyễn Hoài Vân
- Nguyễn Hoàn
- Nguyễn Hoàn Nguyên
- Nguyễn Hoàng Ánh
- Nguyễn Hoàng Anh Thư
- Nguyễn Hoàng Diệu Thủy
- Nguyễn Hoàng Diệu Thúy
- Nguyễn Hoàng Giao
- Nguyễn Hoàng Linh
- Nguyễn Hoàng Trung
- Nguyễn Hoàng Văn
- Nguyễn Hồng Anh
- Nguyễn Hồng Giao
- Nguyễn Hồng Hưng
- Nguyễn Hồng Lam
- Nguyễn Hồng Nhung
- Nguyễn Hồng Thục
- Nguyễn Huệ Chi
- Nguyễn Hùng
- Nguyễn Huy Hoàng
- Nguyễn Huy Thiệp
- Nguyễn Huy Vũ
- Nguyên Hưng
- Nguyễn Hưng Quốc
- Nguyễn Hương
- Nguyễn Hữu Đễ
- Nguyễn Hữu Hồng Minh
- Nguyễn Hữu Liêm
- Nguyễn Hữu Nhật
- Nguyễn Hữu Sơn
- Nguyễn Hữu Thiết
- Nguyễn Hữu Việt Hưng
- Nguyễn Hữu Vinh
- Nguyễn kc Hậu
- Nguyễn Khải
- Nguyễn Khánh Duy
- Nguyễn Khánh Trường
- Nguyễn Khắc An
- Nguyễn Khắc Bình
- Nguyễn Khắc Mai
- Nguyễn Khắc Phê
- Nguyễn Khắc Phi
- Nguyễn Khắc Phục
- Nguyễn Khiêm
- Nguyễn Khôi
- Nguyễn Kiến Phước
- Nguyễn Kiều Dung
- Nguyễn Kiều Hưng
- Nguyên Lạc
- Nguyễn Lãm Thắng
- Nguyễn Lan Phương
- Nguyễn Lân Bình
- Nguyễn Lân Thắng
- Nguyễn Lê Hồng Hưng
- Nguyễn Lệ Uyên
- Nguyễn Linh Giang
- Nguyễn Linh Quang
- Nguyễn Lộ Trạch
- Nguyễn Luận
- Nguyễn Lương Hải Khôi
- Nguyễn Lương Ngọc
- Nguyễn Lương Vỵ
- Nguyễn Mai
- Nguyễn Man Nhiên
- Nguyễn Mạnh An Dân
- Nguyễn Mạnh Côn
- Nguyễn Mạnh Đẩu
- Nguyễn Mạnh Tiến
- Nguyễn Manh Trinh
- Nguyễn Mạnh Trinh
- Nguyễn Mạnh Tuấn
- Nguyễn Mạnh Tường
- Nguyễn Minh Anh
- Nguyễn Minh Hòa
- Nguyễn Minh Kính
- Nguyễn Minh Nhị
- Nguyễn Minh Nhựt
- Nguyễn Minh Thuyết
- Nguyễn Mộng Giác
- Nguyên Ngọc
- Nguyễn Ngọc Chu
- Nguyễn Ngọc Giao
- Nguyễn Ngọc Hoa
- Nguyễn Ngọc Lanh
- Nguyễn Ngọc Liễm
- Nguyễn Ngọc Lung
- Nguyễn Ngọc Tâm
- Nguyễn Ngọc Thiện
- Nguyễn Ngọc Tú Anh
- Nguyễn Ngọc Tư
- Nguyên Nguyên
- Nguyễn Nguyên
- Nguyễn Nguyên Bình
- Nguyễn Nhật Tín
- Nguyên Nhi
- Nguyễn Như Huy
- Nguyễn Phạm Hùng
- Nguyễn Phú Yên
- Nguyễn Phúc Vĩnh Ba
- Nguyễn Phượng
- Nguyễn Phương Đình
- Nguyễn Phương Mai
- Nguyễn Phương Mạnh
- Nguyễn Quang
- Nguyễn Quang A
- Nguyễn Quang Bình
- Nguyễn Quang Duy
- Nguyễn Quang Dy
- Nguyễn Quang Đồng
- Nguyễn Quang Hồng
- Nguyễn Quang Hưng
- Nguyễn Quang Lập
- Nguyễn Quang Thạch
- Nguyễn Quang Thân
- Nguyễn Quang Thiều
- Nguyễn Quang VInh
- Nguyễn Quân
- Nguyễn Quốc Lâm
- Nguyễn Quốc Thái
- Nguyễn Quốc Toàn
- Nguyễn Quốc Trụ
- Nguyễn Quốc Tuấn
- Nguyên Sa
- Nguyễn Sĩ Dũng
- Nguyễn Sơn Lâm
- Nguyễn Sỹ Phương
- Nguyễn Sỹ Tế
- Nguyễn Tà Cúc
- Nguyễn Tài Cẩn
- Nguyễn Tấn Cứ
- Nguyễn Tất Nhiên
- Nguyễn Thạch Giang
- Nguyễn Thái Hòa
- Nguyễn Thái Hợp
- Nguyễn Thái Sơn
- Nguyễn Thái Tuấn
- Nguyễn Thanh Bình
- Nguyễn Thanh Châu
- Nguyễn Thanh Giang
- Nguyễn Thanh Hiện
- Nguyễn Thanh Hùng
- Nguyễn Thanh Huy
- Nguyễn Thanh Huyền
- Nguyễn Thanh Mỹ
- Nguyễn Thành Nam
- Nguyễn Thanh Nghị
- Nguyễn Thanh Nguyệt
- Nguyễn Thành Phong
- Nguyễn Thanh Sơn
- Nguyễn Thành Sơn
- Nguyễn Thanh Tâm
- Nguyễn Thành Thi
- Nguyễn Thanh Tuyền
- Nguyễn Thanh Văn
- Nguyễn Thanh Việt
- Nguyễn Thế Hùng
- Nguyễn Thế Thanh
- Nguyễn Thị Bích Hậu
- Nguyễn Thị Bích Ngà
- Nguyễn Thị Bình
- Nguyễn thị Cỏ May
- Nguyễn Thị Dư Khánh
- Nguyễn Thị Hải
- Nguyễn Thị Hậu
- Nguyễn Thị Hiền
- Nguyễn Thị Hoàng
- Nguyễn Thị Hoàng Bắc
- Nguyễn Thị Khánh Minh
- Nguyễn Thị Khánh Trâm
- Nguyễn Thị Kim Chi
- Nguyễn Thị Kim Phụng
- Nguyễn Thị Minh Ngọc
- Nguyễn Thị Minh Thương
- Nguyễn Thị Ngọc Hải
- Nguyễn Thị Ngọc Nhung
- Nguyễn Thị Oanh
- Nguyễn Thị Phước
- Nguyễn Thị Thanh Bình
- Nguyễn Thị Thanh Hải
- Nguyễn Thị Thanh Lưu
- Nguyễn Thị Thanh Xuân
- Nguyễn Thị Thanh Yến
- Nguyễn Thị Thảo An
- Nguyễn Thị Thúy Hạnh
- Nguyễn Thị Thùy Linh
- Nguyễn Thị Thụy Vũ
- Nguyễn Thị Thuyền
- Nguyễn Thị Tịnh Thy
- Nguyễn Thị Từ Huy
- Nguyễn Thị Vinh
- Nguyễn Thiện Tống
- Nguyễn Thiện Tơ
- Nguyễn Thói Đời
- Nguyễn Thông
- Nguyễn Thu Quỳnh
- Nguyễn Thu Trang
- Nguyễn Thùy Dương
- Nguyễn Thúy Hạnh
- Nguyễn Thụy Long
- Nguyễn Thuỵ Phương
- Nguyễn Thùy Song Thanh
- Nguyễn Thỵ
- Nguyễn Thy Anh
- Nguyễn Tiến Dũng
- Nguyễn Tiến Lập
- Nguyễn Tiến Trung
- Nguyễn Tiến Văn
- Nguyễn Trần Bạt
- Nguyễn Tri Phương Đông
- Nguyễn Triệu Nam
- Nguyễn Trọng Bình
- Nguyễn Trọng Chức
- Nguyễn Trọng Huân
- Nguyễn Trọng Khôi
- Nguyễn Trọng Tạo
- Nguyễn Trung
- Nguyễn Trung Bảo
- Nguyễn Trung Dân
- Nguyễn Trung Hiếu
- Nguyễn Trung Kiên
- Nguyễn Trung Thuần
- Nguyễn Trường Giang
- Nguyễn Trường Huy
- Nguyễn Trường Uy
- Nguyễn Tuấn
- Nguyễn Tuấn Anh
- Nguyễn Tuấn Khoa
- Nguyễn Tùng
- Nguyễn Tùng Linh
- Nguyễn Tuyết Lan
- Nguyễn Tuyết Lộc
- Nguyễn Tư Nghiêm
- Nguyễn Tử Siêm
- Nguyễn Tường Bách
- Nguyễn Tường Thiết
- Nguyễn Tường Thụy
- Nguyễn Ước
- Nguyễn Vạn Phú
- Nguyễn Văn
- Nguyễn Văn Ba
- Nguyễn Văn Chính
- Nguyễn Văn Ðậu
- Nguyễn Văn Dũng
- Nguyễn Văn Đài
- Nguyễn Văn Gia
- Nguyễn Văn Hạnh
- Nguyễn Văn Hiệp
- Nguyễn Văn Hòa
- Nguyễn Văn Hùng
- Nguyễn Văn Huyên
- Nguyễn Văn Lợi
- Nguyễn Văn Lục
- Nguyễn Văn Miếng
- Nguyễn Văn Nghệ
- Nguyễn Văn Nho
- Nguyễn Văn Phong
- Nguyễn Văn Phú
- Nguyễn Văn Phước
- Nguyễn Văn Sâm
- Nguyễn Văn Sơn
- Nguyễn Văn Tao
- Nguyễn Văn Thiệu
- Nguyễn Văn Thọ
- Nguyễn Văn Trọng
- Nguyễn Văn Trung
- Nguyễn Văn Tuấn
- Nguyễn Văn Vĩnh
- Nguyễn Văn Xuân
- Nguyễn Vi Khải
- Nguyễn Vi Yên
- Nguyễn Viện
- Nguyễn Việt Anh
- Nguyễn Việt Chiến
- Nguyễn Viết Lãm
- Nguyễn Vĩnh Nguyên
- Nguyễn Vũ Hiệp
- Nguyễn Vũ Tiềm
- Nguyễn Vỹ
- Nguyễn Vy Khanh
- Nguyễn Xuân Diện
- Nguyễn Xuân Hằng
- Nguyễn Xuân Hoàng
- Nguyễn Xuân Hưng
- Nguyễn Xuân Khánh
- Nguyễn Xuân Khoát
- Nguyễn Xuân Nghĩa
- Nguyễn Xuân Nha
- Nguyễn Xuân Quang
- Nguyễn Xuân Thiệp
- Nguyễn Xuân Thọ
- Nguyễn Xuân Tiệp
- Nguyễn Xuân Tường Vy
- Nguyễn Xuân Xanh
- Nguyễn Ý Thuần
- Nguyên Yên
- Nguyễn-Chương Mt
- Nguyễn-hòa-Trước
- Nguyệt Chu
- Nguyệt Quỳnh
- Nguyệt Vi
- Ngự Thuyết
- Người Buôn Gió
- Ngyễn Trung Bảo
- Nh. Tay Ngàn
- Nhã
- Nhã Ca
- Nhã Duy
- Nhã Thuyên
- Nhan Do Thanh
- Nhân Hồng
- Nhật Chiêu
- Nhật Lệ
- Nhất Linh
- Nhật Tiến
- Nhật Tuấn
- Nhất Uyên
- Nhị Linh
- Nhị Ngã
- Nhóm Vì một Hà Nội xanh
- Như Huy
- Như Không
- Như Quỳnh
- Như Quỳnh de Prelle
- Như Ý
- Nhược Thủy
- Niall Ferguson
- Nick Hilden
- Nicolas Casey
- Nikulin
- Nina McPherson
- Ninh Dương
- Ninh Kiều
- Nobert Hummelt
- Nông Hồng Diệu
- NP Phan
- Obama
- Ocean Vương
- Octavio Paz
- Ogden Nash
- Oksana Zabuzhko
- Oleg Kashin
- Ondrej Slowik
- onggiaolang
- Orlando Figes
- Orwell
- Oscar Salemink
- Oscar Wilde
- Pablo Neruda
- Pablo Picasso
- Palmer
- Patrick Frater
- Patrick Lodge
- Paul Auster
- Paul Celan
- Paul Éluard
- Paul Hoover
- Paul Mendez
- Paul Mozur
- Paul Theroux
- Paul-François Paoli
- Paulus Lê Sơn
- Pavel Basinsky
- Pavlo Vyshebaba
- Paweł Kubiak
- Pawel Kuczynski
- Paweł Łepkowski
- Percy Mabandu
- Pervez Hoodbhoy
- Peter B. Zinoman
- Peter Hansen
- Peter Harvey
- Peter Kleiner
- Peter Singer
- Phạm Anh Tuấn
- Phạm Biểu Tâm
- Phạm Cao Hoàng
- Phạm Châu
- Phạm Chí Dũng
- Phạm Chi Lan
- Phạm Chu Sa
- Phạm Công Luận
- Phạm Công Thiện
- Phạm Công Út
- Phạm Duy
- Phạm Duy Nghĩa
- Phạm Đình Trọng
- Phạm Đình Vy
- Phạm Đoan Trang
- Phạm Hải Anh
- Phạm Hải Âu
- Phạm Hiền Mây
- Phạm Hoàng Quân
- Phạm Hồng Sơn
- Phạm Hùng Việt
- Phạm Huy Thông
- Phạm Khiêm Ích
- Phạm Kiều Tùng
- Phạm Kỳ Đăng
- Phạm Lệ Quyên
- Phạm Lê Vương Các
- Phạm Linh
- Phạm Lưu Vũ
- Phạm Minh Hoàng
- Phạm Minh Ngọc
- Phạm Minh Quân
- Phạm Minh Trung
- Phạm Ngọc Lư
- Phạm Ngọc Thái
- Phạm Ngọc Tiến
- Phạm Nguyên Trường
- Phạm Ngữ
- Phạm Phan Long
- Phạm Phú Cường
- Phạm Phú Hải
- Phạm Phú Minh
- Phạm Phú Phong
- Phạm Phú Thứ
- Phạm Phú Viết
- Phạm Phúc Thịnh
- Phạm Phương
- Phạm Quang Ái
- Phạm Quang Long
- Phạm Quang Trung
- Phạm Quang Tuấn
- Phạm Sỹ Sáu
- Phạm Tăng
- Phạm Thành
- Phạm Thành Hưng
- Phạm Thanh Nghiên
- Phạm Thảo Nguyên
- Phạm Thế Cường
- Phạm Thị
- Phạm Thị Anh Nga
- Phạm Thị Hoài
- Phạm Thị Kiều Ly
- Phạm Thị Ngọc
- Phạm Thị Phương
- Phạm Thiên Ân
- Phạm Thiên Thư
- Phạm Tín An Ninh
- Phạm Toàn
- Phạm Trần
- Phạm Trọng Chánh
- Phạm Trung Nghĩa
- Phạm Tuấn
- Phạm Tư Thanh Thiện
- Phạm Tường Vân
- Phạm Văn
- Phạm Văn Khoái
- Phạm Văn Quang
- Phạm Văn Song
- Phạm Văn Tình
- Phạm Văn Vũ
- Pham Viem Phuong
- Phạm Viêm Phương
- Phạm Viết Đào
- Phạm Việt Hưng
- Phạm Vũ Lửa Hạ
- Phạm Xuân Đài
- Phạm Xuân Hùng
- Phạm Xuân Nguyên
- Phạm Xuân Trường
- Phan An Sa
- Phan Ba
- Phan Bội Châu
- Phan Cẩm Thượng
- Phan Châu Thành
- Phan Cự Đệ
- Phan Đạo
- Phan Đắc Lữ
- Phan Đình Diệu
- Phan Độc Lập
- Phan Hải-Đăng
- Phan Hồng Giang
- Phan Huy Dũng
- Phan Huy Đường
- Phan Huy Lê
- Phan Huyền Thư
- Phan Kế Toại
- Phan Khôi
- Phan Lặng Yên
- Phan Mạnh Quỳnh
- Phan Nam Sinh
- Phan Ngọc
- Phan Nguyên
- Phan Nhật Nam
- Phan Nhiên Hạo
- Phan Ni Tấn
- Phan Phương Đạt
- Phan Quang
- Phan Tấn Hải
- Phan Tấn Uẩn
- Phan Thanh Bình
- Phan Thắng
- Phan Thế Hải
- Phan Thị Hà Dương
- Phan Thị Kim Phúc
- Phan Thị Trọng Tuyển
- Phan Thị Vàng Anh
- Phan Thu Vân
- Phan Thúy Hà
- Phan Trang Hy
- Phan Trí Đỉnh
- Phan Trọng Hoàng Linh
- Phan Văn Giưỡng
- Phan Văn Song
- Phan Văn Thắng
- Phan Vũ
- Phan Xine
- Phan Xuân Sinh
- Phannguyên Psg
- Phanxipăng
- Phaolô VI
- Pháp Hoan
- Pháp Vân
- Phapxa Chan
- Phát biểu nhận giải Văn Việt
- Phil Caputo
- Philip Larkin
- Philip Roth
- Phong Linh
- Phong Nguyen
- Phong Quang
- Phố Văn
- Phú Quang
- Phù Sa
- Phúc Lai GB
- Phúc Tiến
- Phunchok Stobdan
- Phùng Anh Kiệt
- Phùng Hi
- Phùng Hoài Ngọc
- Phùng Học Vinh
- Phùng Ngọc Kiên
- Phùng Nguyễn
- Phùng Quán
- Phùng Thành Chủng
- Phùng Thị Hạ Nguyên
- Phùng Thị Như Hà
- Phuong Ta
- Phương Hương
- Phương Phương
- Phương Thảo
- Phương Thuý
- Phương Uy
- Pierre Darriulat
- Pierre Lemieux
- Prashanth Parameswaran
- Qladimir Pyljow
- Quách Hạo Nhiên
- Quách Tấn
- Quách Thoại
- Quảng Diệu Trần Bảo Toàn
- Quang Dũng
- Quang Đức
- Quang Minh
- Quang Phan
- Quảng Tánh Trần Cầm
- Quậy Nguyễn
- Quế Hương
- Quốc Dũng
- Quốc Phương
- Quốc Toản
- Quyên Di
- Quyên Hoàng
- Quỳnh Iris de Prelle
- Quỳnh Vi
- Rabindranath Tagore
- Rainer Maria Rilke
- Ralph Chaplin
- Rebecca Mead
- Rebecca Solnit
- Reiner Traub
- Remo Verdickt
- Riccardo Gazzaniga
- Richard C. Paddock
- Richard Millet
- Richard Serra
- Robert Desnos
- Robert McCrump
- Roger Vu
- Roland Barthes
- Romain Rolland
- Ronald F. Inglehart
- Ruben David Gonzalez Gallego
- Russell Edson
- Ruth Ingram
- Ryszard Legutko
- Salman Rushdie
- Salvatore Babones
- Sam Dresser
- Sạn chữ
- Sandra Kerschbaumer
- Sara Teasdale
- Sarah Pulliam Bailey
- Sarah Thornton
- Sáu Nghệ
- Sergio Bitar
- Shakespeare
- Shannon Van Sant
- Sheikha A
- Sheila Fischman
- Sheila Ngoc Pham
- Sheri Berman
- Shigeeda Yutaka
- Shirin Ebadi
- Shukshin
- Simon Johnson
- Sire Apm Lukwesa
- Slavoj Žižek
- Sohaniim
- Son Kieu Mai
- Song Chi
- Song Hà
- Song Nguyễn
- Song Phạm
- Song Phan
- Song Thao
- Số đặc biệt
- Sơn Ca
- Sơn Hoàng Liên
- Sơn Kiều Mai
- Sơn Nam
- Stefano Harney
- Stephan Koester
- Stephen B. Young
- Steve Earle
- Susan Sontag
- Suzuki Katsuhiko
- Sương Nguyệt Minh
- Sương Quỳnh
- Svetlana Alexievich
- Svetlana Alexievitch
- Svetlana Alexiévitch
- Sylvia Plath
- T. Đ.
- T.Vấn
- Tạ Anh Thư
- Tạ Chí Đại Trường
- Tạ Duy Anh
- Tạ Tỵ
- Tạ Văn Tài
- Tạ Văn Thông
- Tạ Xuân Hải
- Tadeusz Rósewicz
- Tam Ích
- Tamarchenko
- Tàn Tuyết
- Tanaami Keiichi
- Taras Shevchenko
- Tarik Khaldi
- Tăng Quang
- Tâm An
- Tâm Chánh
- Tâm Don
- Tâm Thường Định
- Tâm Việt
- Tấn An
- Teolinda Gersão
- Teresa Mỹ Chúc
- Thạch Đạt Lang
- Thạch Quỳ
- Thạch Thảo
- Thái Bá Tân
- Thái Bá Vân
- Thái Bảo
- Thái Hà
- Thái Hạo
- Thái Kế Toại
- Thái Kim Lan
- Thái Ngọc San
- Thái Sinh
- Thái Thanh
- Thái Thăng Long
- Thái Tuấn
- Thái Văn
- Thái Văn Đào
- Thái Vũ
- Thạnh Đà
- Thanh Hằng - Anh Khoa
- Thành Lộc
- Thanh Nam
- Thanh Ngọc
- Thanh Phương
- Thanh Tâm Tuyền
- Thanh Thảo
- Thanh Thuỷ
- Thanh Trúc
- Thanh Tùng
- Thanh Xuân
- Thanhhà Lại
- Thảo Dân
- Thao Dinh
- Thảo luận
- Thảo Nguyên
- Thảo Trường
- Thảo Vy
- Thẩm Đống
- Thận Nhiên
- Thân Trọng Mẫn
- Thân Trọng Sơn
- Thế Dũng
- Thế Giang
- Thế Quân
- THẾ THANH
- Thế Uyên
- Thi Hoàng
- Thi Nguyên
- Thi sỹ ỦA
- Thi Vũ
- Thích Nhất Hạnh
- Thích Nữ Chân Không
- Thích Phước An
- Thierry Leclère
- Thierry Lentz
- Thiên Di
- Thiên Điểu
- Thiền Lâm
- Thiền Nguyễn
- Thiên Thai
- Thiện Tùng
- Thiện Ý
- Thiết Thạch
- Thiếu Khanh
- Thiều Mai Lâm
- Tho Nguyen
- Thomas A. Bass
- Thomas Bo Pedersen
- Thomas Mahler
- Thomas S. Mullaney
- Thông Đặng
- Thơ
- Thu Phong
- Thu Vàng
- Thuận
- Thuần Ngô
- Thuận Paris
- Thuận Thiên
- Thục Quyên
- Thụy An
- Thùy Dung
- Thụy Khuê
- Thùy Linh
- Thụy My
- Thủy Tiên
- Thư Bạn Đọc
- Thường Quán
- Thy An
- Tịch Ru
- Tiet Hung Thai
- Tiêu Dao Bảo Cự
- Tiêu Kiện Sinh
- Tiểu Tử
- Tillman Miller
- Timothy Brennan
- Timothy Garton Ash
- Timothy Snyder
- Tina Hà Giang
- Tomas Tranströmer
- Tô Đăng Khoa
- Tô Hải
- Tô Hoàng
- Tố Hữu
- Tô Lan Hương
- Tô Ngọc Vân
- Tô Thẩm Huy
- Tô Thùy Yên
- Tô Văn Trường
- Tôi Đây
- Tôn Thất Thông
- Tống Văn Công
- Trà Đóa
- Trà Nhiên
- Tracy K. Smith
- Tran Dinh Dung
- Tran Nam Dung
- Trang Châu
- Trang Hạ
- Trang Thanh
- Trang Thế Hy
- Trangđài Glassey Trầnguyễn
- Trangđài Glasssey-Trầnguyễn
- Trao đổi
- Trầm Tử Thiêng
- Trần Anh Hùng
- Trần Bá Đại Dương
- Trần Bang
- Trần Bình Nam
- Trần C. Trí
- Trần Cao Lĩnh
- Trần Cao Tường
- Trần Công Tâm
- Trần Công Tín
- Trần Dạ Từ
- Trần Dần
- Trần Doãn Nho
- Trần Dũng Thanh Huy
- Trần Duy
- Trần Duy Phiên
- Trần Duy Trung
- Trần Đăng Khoa
- Trần Đăng Tuấn
- Trần Đĩnh
- Trần Đình Bút
- Trần Đình Hoành
- Trần Đình Lương
- Trần Đình Sơn Cước
- Trần Đình Sử
- Trần Đình Triển
- Trần Đình Trợ
- Trần Độ
- Trần Đồng Minh
- Trần Đức Anh Sơn
- Trần Đức Thảo
- Trần Đức Tiến
- Trần Đức Tín
- Trần Đức Toản
- Trần Gia Huấn
- Trần Gia Ninh
- Trần Hà Linh
- Trần Hạ Tháp
- Trần Hạ Vi
- Trần Hải
- Trần Hạnh
- Trần Hậu
- Trần Hoài Anh
- Trần Hoài Thư
- Trần Hoàng Phố
- Trần Hoàng Trúc
- Trần Hoàng Vy
- Trần Hùng
- Trần Huy Bích
- Trần Huy Minh Phương
- Trần Huy Quang
- Trần Huỳnh Duy Thức
- Trần Hữu Dũng
- Trần Hữu Khánh
- Trần Hữu Quang
- Trần Hữu Tá
- Trần Hữu Thục
- Trần Khánh Triệu
- Trần Kiêm Đoàn
- Trần Kiêm Trinh Tiên
- Trần Kim Trắc
- Trần Kỳ Trung
- Trần Lam
- Trần Lê Sơn Ý
- Trần Lương
- Trần Lý Trí Tân
- Trần Mạnh Hảo
- Trần Mạnh Tuấn
- Trần Minh Phi
- Trần Minh Quốc
- Trần Mộng Tú
- Trần Nam Bình
- Trần Ngân Hà
- Trần Nghi Hoàng
- Trần Ngọc Cư
- Trần Ngọc Hiếu
- Trần Ngọc Tuấn
- Trần Ngọc Vương
- Trần Nguyên Đán
- Trần Nhã Thụy
- Trần Nhương
- Trần Phong Giao
- Trần Phong Vũ
- Trần Quang Đức
- Trần Quang Lộc
- Trần Quốc Nam
- Trần Quốc Thuận
- Trần Quốc Toàn
- Trần Quốc Trọng
- Trần Quốc Vượng
- Trần Quyết Thắng
- Trân Sa
- Trần Song Hào
- Trần Thành
- Trần Thanh Ái
- Trần Thanh Cảnh
- Trần Thanh Huy
- Trần Thanh Vân
- Trần Thắng
- Trần Thế Vĩnh
- Trần Thị Băng Thanh
- Trần Thị Diệu Tâm
- Trần Thị Lai Hồng
- Trần Thị Lam
- Trần Thị NgH.
- Trần Thị Nguyệt Mai
- Trần Thị Phương Phương
- Trần Thị Thanh Thoả
- Trần Thị Trường
- Trần Thiện Đạo
- Trần Thùy Mai
- Trần Tiến
- Trần Tiễn Cao Đăng
- Trần Tiến Dũng
- Trần Tiễn Khanh
- Trần Tố Nga
- Trần Trọng Dương
- Trần Trọng Thức
- Trần Trọng Vũ
- Trần Trung Chính
- Trần Trung Đạo
- Trần Tuấn
- Trần Từ Mai
- Trần Vàng Sao
- Trần Văn Chánh
- Trần Văn Đỉnh
- Trần Văn Khê
- Trần Văn Minh
- Trần Văn Nam
- Trần Văn Thọ
- Trần Văn Thủy
- Trần Văn Tý
- Trần Vấn Lệ
- Trần Việt Hà
- Trần Viết Ngạc
- Trần Vinh Dự
- Trần Vũ
- Trần Vũ Hải
- Trần Vương Thuấn
- Trần Vương Thuận
- Trần Wũ Khang
- Trần Xuân Hoài
- Trần Xuân Linh
- Trần Xuân Lĩnh
- Trần Xuân Thảo
- Trần Yên Hòa
- Trần Yên Nguyên
- Trên
- Trên Facebook
- Trên Facebook/Minds
- Trên kệ sách
- Trên trang diaCRITICS
- Trí Hiệu Dân
- Triều Anh
- Triều Hoa Đại
- Triêu Nhan
- Triều Sơn
- Triệu Tử Dương
- Trịnh Anh Tuấn
- Trịnh Bá Phương
- Trịnh Bách
- Trịnh Cao Hòa Thanh
- Trịnh Chu
- Trịnh Công Sơn
- Trịnh Cung
- Trịnh Duy Kỳ
- Trịnh Hữu Long
- Trịnh Kim Tiến
- Trịnh Lữ
- Trịnh Minh Tuấn
- Trịnh Sơn
- Trịnh Thanh Thủy
- Trịnh Thu Tuyết
- Trịnh Vĩnh Phúc
- Trịnh Xuân Thuận
- Trịnh Xuân Thủy
- Trịnh Y Thư
- Trọng Anh
- Trọng Phú
- Trọng Thành
- Tru Sa
- Trúc Giang
- Trúc Thông
- Trúc Ty
- Trump
- Trung Bảo
- Trung Dũng Kqd
- Trùng Dương
- Trung Trung Đỉnh
- Trư Sa
- Trường An
- Trương Anh Ngọc
- Trương Anh Thụy
- Trương Chính
- Trương Duy Nhất
- Trương Đăng Dung
- Trương Điện Thắng
- Trương Đình Phượng
- Trương Hồng Quang
- Trương Huy San
- Trường Minh
- Trương Ngọc Chương
- Trương Nguyên
- Trương Nguyện Thành
- Trương Nhân Tuấn
- Trương Phượng
- Trương Quang
- Trương Quang Đệ
- Trương Quang Nhuệ
- Trương Quang Vĩnh
- Trương Thị Ngọc Hân
- Trương Thiên Phàm
- Trương Thu Hiền
- Trương Tố Hoa
- Trương Trọng Nghĩa
- Trương Tửu
- Trương Văn Dân
- Trương Văn Vĩnh
- Trương Vũ
- Trương Xuân Thiên
- Tú Mỡ
- Tù Quốc Hoài
- Tù Sâm
- Tú Trung Hồ
- Tuấn Duy
- Tuấn Khanh
- Tuân Nguyễn
- Tuấn Thảo
- Tuệ Anh
- Tuệ Đăng
- Tuệ Nguyên
- Tuệ Nhân
- Tuệ Nhật
- Tuệ Sĩ
- Tuệ Sỹ
- Tùng Dương Cola
- Tung Nguyen
- Turner
- Túy Hồng
- Tuyết Nghi
- Tư
- Từ Dung
- Tư liệu
- Tử Linh
- Từ Mai Trần Huy Bích
- Từ Quốc Hoài
- Từ Sâm
- Từ Thức
- Tưởng
- Tương Lai
- Umberto Eco
- Uông Tăng Kỳ
- Uông Triều
- Uyển Ca
- Uyên Nguyễn
- Uyên Thao
- Uyên Vũ
- V. Erofiev
- Vàng A Giang
- Varlam Shalamov
- Vasco Gargalo
- Vasily Makarovich
- Văn
- Văn Biển
- Văn Cao
- Văn Chinh
- Văn Công Hùng
- Văn Giá
- Văn học
- Văn học Miền Nam 54-75
- Văn Như Cương
- Văn Quang
- Văn Tâm
- Văn Việt
- Văn.
- Vấn đề hôm nay
- Vận Động Ứng Cử Đại Biểu Quốc Hội 2016
- Vân Hạ
- Vân Phi
- Velcrow Ripper
- Veronica Melkozerova
- Vi Lãng
- Vi Trần
- Vi Yên
- Viet Thanh Nguyen
- Viên Linh
- Việt Bách
- Việt Bình
- Việt Dzũng
- Việt Khang
- Việt Lang
- Việt Phương
- Viktor Maslov
- Vinh Anh
- Vĩnh Hảo
- Vĩnh Quyền
- Virginia Heffernan
- Virginia Woolf
- Vladimir Nabokov
- Võ An Đôn
- Võ Anh Minh
- Võ Anh Thơ
- Võ Bá Cường
- Võ Đắc Danh
- Võ Định Hình
- Võ Đức Phúc
- Võ Hồng
- Võ Huy Tâm
- Võ Hương Quỳnh
- Võ Kỳ Điền
- Võ Ngàn Sông
- Võ Phiến
- Võ Thị Hảo
- Võ Thị Thu Hằng
- Võ Tiến Cường
- Võ Tòng Xuân
- Võ Trí Hảo
- Võ Văn Quản
- Võ Văn Tạo
- Võ Văn Thôn
- Võ Xuân Quế
- Võ Xuân Sơn
- Volker Weidermann
- Volodymyr Vynnychenko
- Volodymyr Zelenskyy
- Vũ Bằng
- Vũ Biện Điền
- Vũ Cao Đàm
- Vũ Cát Tường
- Vũ Đình Hòe
- Vũ Đình Huỳnh
- Vũ Đình Liên
- Vũ Đình Phòng
- Vũ Đức Khanh
- Vũ Đức Phúc
- Vũ Đức Sao Biển
- Vu Gia
- Vũ Hà Văn
- Vũ Hạnh
- Vũ Hoàng Chương
- Vũ Hoàng Thư
- Vũ Hồng Ánh
- Vũ Huy Ngọc
- Vũ Huy Quang
- Vũ Khắc Hoè
- Vũ Khắc Khoan
- Vũ Kim Hạnh
- Vũ Kim Thu
- Vũ Lâm
- Vũ Lập Nhật
- Vũ My Lan
- Vũ Ngọc Giao
- Vũ Ngọc Hoàng
- Vũ Ngọc Tâm
- Vũ Ngọc Tiến
- Vũ Nho
- Vũ Oanh
- Vũ Quang Việt
- Vũ Quí Hạo Nhiên
- Vũ Quốc Ngữ
- Vũ Quỳnh Hương
- Vũ Quỳnh Nh.
- Vũ Thành Sơn
- Vũ Thanh Tâm
- Vũ Thanh Tùng
- Vũ Thành Tự Anh
- Vũ Thế Khôi
- Vũ Thị Hải
- Vũ Thị Nhuận
- Vũ Thị Phương Anh
- Vũ Thị Phương Lan
- Vũ Thị Thanh
- Vũ Thị Thanh Mai
- Vũ Thư Hiên
- Vũ Tiến Lập
- Vũ Trọng Khải
- Vũ Tuấn Hoàng
- Vũ Từ Trang
- Vũ Tường
- Vũ Viết Tuân
- Vũ Xuân Tửu
- Vương Bích Ngọc
- Vương Đan
- Vương Huy
- Vương Ngọc Minh
- Vương Tiểu Nhị
- Vương Trí Nhàn
- Vương Trọng
- Vương Trùng Dương
- Vương Trung Hiếu
- Vy Thảo
- W. H. Auden
- Wa Praong
- Walt Whitman
- Walter Isaacson
- Wayne Karlin
- Wells
- Wendy Barker
- Wilhelm Schmid
- Will Nguyen
- William Carlos Williams
- William Nee
- William Stafford
- William Stanley Merwin
- Winston Phan Đào Nguyên
- Wislawa Szymborska
- Wolf Biermann
- Wolfgang Borchert
- Wynn Gadkar Wilcox
- Xie Tao
- Xuân Ba
- Xuân Diệu
- Xuân Dương
- Xuân Đài
- Xuân Minh
- Xuân Phượng
- Xuân Sách
- Xuân Thọ
- Xuân Vũ
- Xương Văn
- Y Chan
- Ý Nhi
- Y Uyên
- Yanis Varoufakis
- Yevgeny Yevtushenko
- Yên Ba
- Yên Khắc Chính
- Yến Năng
- Yên San
- Yên San Thụy Miên
- Yiyun Li
- Yoko Ogawa
- Yōko Ogawa
- Yoko Tawada
- Young Sang Lee
- Yuliya Ilchuk
- Yuno Bigboi
- Yves Sintomer
- Yvette Tan
- Zac Herman
Chân Nhân (kỳ 13)
Tiểu thuyết của Trần Thanh Cảnh
MƯỜI BA
Thày Bút ở Hà Nội về được vài hôm thì có tin triều hội cách tuột mọi chức vụ của Son sứ quân, nhập kho đợi ngày xử tiếp.
Một lũ lâu la dắt nhau vaò khám ra tòa. Con dân nước Việt được mẻ mắt tròn mắt dẹt, thấy quan nha hết thời ra vành móng ngựa trùng trùng điệp điệp. Mấy ông gọi là lão thành ngồi lo lắng, cứ như thế này thì rồi hết ráo cán bộ làm việc. Rồi thì ra tòa kể tuốt biếu ai, cúng ai... toàn trăm tỷ, ngàn tỷ. Tòa nghe phát hoảng. Gõ búa liên hồi bảo thôi, thôi... Chúng bay chưa ai kịp khảo đã xưng, đã cứ kể tông tốc ra thế thì tao cũng chết à? Nhưng mà nghe họ khai thì thấy rợn người. Rợn người vì tiền. Tiền như lá tre. Toàn tiền dân tiền nước, tiền đi vay nợ mà chúng nó tiêu phá nhanh hơn đốt mã! Cả nước ngao ngán bảo nhau rằng thảo nào thế giới họ cứ thắc mắc, nền kinh tế nước ta như cái đứa trẻ nuôi mãi không chịu lớn lên. Bao nhiêu tiền của đổ vào mà cứ đì đẹt không chịu cất cánh. Thì ra là tiền vào đây, vào cái hang chuột cống to sụ mà cụ Nhất đợt này quyết lôi ra trước ánh sáng cho nhân dân phỉ nhổ. Tiền của dân của nước đổ hết vào cái hang chuột cống ấy, rồi nó chảy đi ngóc ngách tận đẩu tận đâu thì biết bao nhiêu cho vừa. Thôi cầu cho cụ Nhất lôi được con chuột đầu đàn ra xử là đám chuột nhỡ, chuột nhắt tự dưng tan hết.
Thế nhưng tay đệ tử thân tín nhất ở phủ Thượng Thiên Linh Nhãn là nam nhân Khang lại bảo:
“Chả giải quyết vấn đề gì”.
“Sao nhà ngươi lại nói thế?” - Thày Bút hỏi lại khi hai thày trò ngồi đàm đạo thế sự sau một buổi cấp lệnh cho khách.
Nam nhân Khang từ tốn nói:
“Tôi đã du học Đông Âu vào đúng thời kỳ họ chuyển đổi chế độ. Tình hình nước ta bây giờ cũng chả khác bên ấy hồi đó là bao. Rất cần kíp có sự thay đổi. Nhưng phải là sự thay đổi trong hòa bình kiểu như bên ấy người ta đã làm. Làm được như thế, chỉ một bước là chúng ta sẽ tiến đến văn minh giàu mạnh. Ai làm được điều đó nhân dân nước Việt sẽ thờ là thánh sống. Nếu các nhà chính trị có trách nhiệm lèo lái con thuyền đất nước hiện nay không có những sự điều chỉnh kịp thời, lái con thuyền đi về hướng tự do dân chủ văn minh cho phù hợp với xu thế cuộc sống, cứ để cho đất nước chìm đắm mãi trong sự lạc hậu về mọi mặt, từ lý thuyết đến thực tiễn. Thì việc bắt và xử một số tên quan tham, tuy là cần thiết nhưng vẫn không phải là giải pháp căn cơ lâu dài. Nếu cứ để nguyên thể chế đã quá lạc hậu như hiện nay, diệt được một tên quan tham này sẽ đẻ ra cả trăm tên quan tham khác. Bởi hủ bại tham nhũng không tự nhiên mà sinh ra, nó là con đẻ của thể chế. Nếu cứ cố tình duy trì kéo dài mãi cái thể chế đã lỗi thời này thì hậu quả sẽ cực kỳ thảm khốc cho dân tộc. Bởi quy luật của muôn đời là cùng tắc biến. Mà cái sự đã bị đẩy đến cùng khi biến sẽ vô cùng đau đớn. Sẽ lại là đầu rơi máu chảy. Sẽ lại là binh đao. Và sẽ lại là hận thù bao đời mãi không nguôi. Thế cho nên cần có các nhà chính trị sáng suốt dám vì quyền lợi của nhân dân. Muốn lưu danh sử sách ngàn năm. Họ cần phải đứng lên cầm cờ, làm một điều gì đó cho dân tộc này, đất nước này”.
Nghe nam nhân Khang nói thế, thày Bút chợt nhớ tại bữa rượu tối hôm nọ ngoài kinh thành, tay đệ tử cũng đã nói gần như thế. Hắn còn nói thêm là, có thể cụ Nhất đang làm một cuộc quét dọn nhà cửa để đón cái mới. Bởi nguyên tắc là khi một chủ nhân mới ngôi nhà tới người ta sẽ phải dọn sạch, tống khứ những cái gì là rác rưởi cũ kỹ vô dụng. Nghe thế thày Bút có một thoáng giật mình. Mình là gì, mình là ai, mình là đồ thiết yếu trong ngôi nhà không thể gỡ bỏ hay là đám bụi bặm cần phải rũ sạch... Thày Bút suy nghĩ lung lắm. Thày nhớ ngài Viện phó có nói một câu thú vị, ngài bảo một vĩ nhân đã đúc kết: “Quyền lực tuyệt đối dẫn đến tham nhũng tuyệt đối!”. Ngài Viện phó nói, các vị sứ quân, các cụ ở trong triều hầu như đang nắm trong tay quyền lực tuyệt đối. May mắn cho nhân dân nếu được sứ quân, được cụ nào biết vì việc chung thì nước còn khá. Chẳng may quyền lực lớn mà trong tay những người như bè lũ cựu cụ Nhị thì thôi rồi. Họ đã xẻ nước ra bán lẻ, và đã đang âm mưu bán buôn một phát cho ngoại bang cả cơ đồ mấy ngàn năm, cả chín mươi triệu dân nước này. Cho nên chính trị mà chơi trò may rủi thì thật nguy hiểm. Cần phải tạo ra thiết chế xã hội làm sao đó chọn đúng người tài đức, loại bỏ kẻ gian manh. Và quan trọng là thiết chế xã hội đó luôn có cơ chế tự “sửa sai”. Loại bỏ những kẻ cơ hội, không xứng đáng lọt vào bộ máy điều hành bằng ý nguyện của toàn dân.
Thày Bút hỏi nam nhân Khang:
“Vậy thì theo nhà ngươi, nước ta phải làm gì? Chả nhẽ thôi không chống tham nhũng, không chống bọn nội xâm à?”.
“Việc lật mặt bọn tham nhũng bán nước tất nhiên vẫn phải làm. Cơ mà việc cần làm để cho đất nước tiến lên, giàu mạnh, văn minh không tham nhũng, không hủ bại chính là phải chuyển đổi cả mô hình cấu trúc xã hội. Chuyển đổi cả thể chế trong hòa bình theo hướng thượng tôn pháp luật. Nhà nước pháp quyền, dân chủ, tự do. xây dựng thiết chế tam quyền phân lập mà thế giới người ta đã làm thành công mấy trăm năm nay. Chỉ có con đường đó. Tất yếu. Không thể khác” - Nam nhân Khang kết luận một câu xanh rờn.
Thày Bút cười, vỗ vai nam nhân Khang nói:
“Mấy đại nhân hôm nọ ngồi với ta cũng nói y như ngươi. Cơ mà các đại nhân ấy bảo, cần có những bước đi khôn khéo và đúng mực. Cần phải có một thời gian để chuyển đổi. Bởi nếu không với tính cách nhớ lâu thù dai nhỏ nhen của dân ta, không cẩn thận lại có cuộc nồi da nấu thịt tan hoang cả nước chứ không có tự do dân chủ ấm no hạnh phúc như ngươi nói đâu!”.
“Thế các đại nhân ấy có nói là cần phải đi ngay những bước đầu tiên để cải cách chính trị không? Hay lại cũng chỉ như mấy ông cựu quan chức ăn no đẫy diều rồi bây giờ về hưu suốt ngày chém gió là cải cách thể chế này nọ, nhưng chả nói được là bắt đầu từ đâu?”.
“Có, họ có nói”.
“Họ nói sao thày?”
“Họ cho rằng bước đi đầu tiên để hướng về một xã hội dân chủ và cũng là để chống tham nhũng được triệt để, lâu dài là: Tự do ngôn luận, tự do báo chí. Chính thức công nhận và cho báo chí tư nhân hoạt động theo luật”.
“Đúng vậy thưa thày. Tự do ngôn luận. Công khai mọi hoạt động của nhà nước trừ vài lĩnh vực liên quan đến bí mật phòng thủ quốc gia ra thì nạn tham nhũng, hành hạ nhân dân chấm dứt ngay. Lũ quan tham chỉ biết đục khoét sẽ bị bêu riếu ra ánh sáng của công luận và loại ra khỏi bộ máy công quyền. Người tài đức, công tâm sẽ được trọng dụng. Đất nước sẽ khởi sắc ngay”.
Thày Bút cười khà khà, bảo:
“Ở với nhau bao nhiêu năm, nay ta mới thấy nhà ngươi chém gió hăng như vậy. Ngươi thay đổi nhiều quá!”.
Nam nhân Khang cũng cười:
“Bẩm thày. Thày cũng thay đổi rất nhiều đấy ạ. Mà thế giới hàng ngày biến đổi không ngừng, liệu thày trò ta có cưỡng lại được vòng quay của cuộc sống không?”.
Đêm hôm ấy thày Bút mất ngủ.
Không ngờ câu nói của đệ tử như một câu hỏi vô tình lại làm thày suy nghĩ mãi. Có ai cưỡng lại được vòng quay của số phận, của cuộc sống không? Vòng đời sinh - lão - tử- bệnh - lão là bất biến. Vòng quay của định mệnh ấy không chừa một ai. Tất cả. Cõi nhân sinh ba vạn chín ngàn ngày rồi tất cả đều đi về chỗ ấy. Chỗ của hư vô... Trong đêm thanh vắng, như có một cuốn phim hiện trong óc thày về cuộc đời năm mươi sáu năm qua. Từ một chú bé con làng Cùng, vừa lớn lên đã lang thang phiêu bạt dọc miền đất nước, chui rúc tận những cánh rừng xa xăm nơi biên giới Tây Nguyên. May mắn vớ được một món rồi quay trở lại làng quê nối nghiệp gia đình thành ra một thày cúng. Thày tâm linh. Mới đầu cũng chỉ là cái sự tính toán kiếm tiền nhàn nhã, nhưng rồi khi khoác lên người bộ quần áo thày cúng, ngồi vào cái vị trí ngày xưa các thế hệ trong gia đình đã ngồi, được trọng vọng, nNhưng do hầu như không đọc được một chữ trong cuốn sách gia truyền nên Bút phải dùng đến những mẹo vặt để lừa thiên hạ. Không ngờ những trò Bút diễn lại đúng vào lúc cả làng, cả nước đang cần một cái gì đó để bù vào cho cái thế giới tinh thần đang đổ vỡ tan tành nên Bút đã thành thày. Thành ra như một cái gì đó cho mọi người bấu víu. Thậm chí có lúc Bút đã tuyên ngôn rằng, mình chính là Chân Nhân Tiên Sinh từ ngàn xưa tái sinh. Mình sẽ là người đi tìm lại Thiên Đạo đã thất truyền của làng Cùng. Thế nhưng Bút không vào núi ngồi thiền, ăn hoa cỏ và uống sương sớm được, nên giấc mơ Chân Nhân đành tạm gác lại. Bút một lần vô tình đọc được một quyển sách nói sơ về tu tập theo trường phái Mật Tông, nam nữ song tu trong mật thất để cùng nhau tìm đến cảnh giới thiên đường ngay nơi trần thế. Bút rất lấy làm đắc ý. Những rắp tâm mình sẽ dùng cái gọi là Mật Tông để thỏa ý nguyện cuộc đời. Thế rồi cóp nhặt mỗi chỗ một tí, lại được Đại Quốc Sư tô vẽ thêm, Bút đã khai sinh ra một cái đạo gọi là thờ Thượng Thiên Linh Nhãn, như một sự kết hợp của Thiên Đạo xa xưa, của Mật Tông, của tục thờ Thánh Mẫu và vô số những dị đoan vốn đầy rẫy trong làng Cùng. Chỉ với mục đích kiếm tiền và thỏa mãn dục vọng. Thế nhưng cũng có rất nhiều người tin theo. Bút cứ việc nương theo niềm tin mù quáng của người đời mà kiếm chác. Rồi thời thế đưa đẩy, Bút trở nên một thày tâm linh lừng danh, được quan quyền cả nước đón đưa trọng vọng. Thày tâm linh, đó là danh xưng của Bút bây giờ. Nhưng tâm linh, nó là cái gì? Thày Bút từ rất lâu đã muốn giải điều này nhưng biết chắc mình không đủ khả năng. Hồi Đại quốc sư về phủ, Thày Bút cũng đã hỏi câu ấy. Đại Quốc sư không trả lời mà bảo ta về kinh thành, sẽ viết hẳn một bộ Chân Nhân Tiên Kinh - gọi tắt là Chân Kinh - cho thày. Trong đó sẽ giải đáp tất cả mọi câu hỏi của chúng sinh, thày sẽ lấy đó làm chân ngôn giảng giải cho đệ tử. Thế nhưng Đại Quốc sư về kinh, một đi không thấy trở lại nữa. Có đôi lần thày Bút đánh tiếng ra thăm, để đàm đạo, thì người nhà Đại Quốc sư nhắn là ngài ốm, không tiếp khách. Mãi sau thày Bút cũng hiểu rằng, Đại Quốc sư thực ra chỉ là danh bất như thực, tài năng gọn ở câu chém gió! Cũng tài, chỉ mỗi nghề chém gió, thỉnh thoảng đến đền nọ miếu kia cho ba cái chữ lăng nhăng, mà rồi trở thành quốc sư một nước! Bộ Chân Kinh uyên thâm để dẫn dắt các đệ tử đạo thờ Thượng Thiên Linh Nhãn mãi mãi không bao giờ xuất hiện. Cơ mà câu hỏi tâm linh là cái gì, thày Bút vẫn chưa có lời giải đáp, lúc rỗi rãi thày vẫn cứ suy tư về nó. Kể từ lúc bắt đầu kế nghiệp gia đình, tuy thày chưa bao giờ tìm thấy câu trả lời xác tín, nhưng thày vẫn nói với tất cả con nhang đệ tử rằng, những cái thuộc về tâm linh là không giải thích được. Là một thế giới khác. Là việc của đấng tối cao, của Đức Thượng Thiên. Tất cả họ đã tin vào một khái niệm mù mờ gọi là, tâm linh. Tin thày là sứ giả của đấng tối cao ấy, là người có quyền năng thông tam giới, trò chuyện được cả với thánh thần và ma quỷ, họ đã đến, lễ bái và xin lệnh. Thày đã cấp lệnh. Từ phủ của thày ra về, niềm tin mù mờ nhưng mãnh liệt ấy đã dẫn dắt họ hành động như những kẻ phi nhân tính. Bởi họ nghĩ có một đấng tối cao phò trợ, cho phép. Ngày xưa họ hành động theo niềm tin vào lý tưởng. Ngày nay lý tưởng thành ra một đống vô hồn, họ cần phải có cái gọi là tâm linh bấu víu, giải thích, biện minh cho mọi hành động trong cuộc đời. Họ cứ đi theo niềm tin mù mờ về cái gọi là tâm linh ấy. Và hình như nó cũng cứu rỗi được tâm hồn họ trong những thời khắc nào đó.
Niềm tin vào tâm linh là một cái gì mù mờ, mơ hồ, nhưng tiền thì là thật. Họ vơ vét được thật nhiều. Và họ cũng lại hối lộ thánh thần nhiều, bằng lễ vật, bằng đền chùa miếu mạo nguy nga xây cất khắp nơi. Và bằng cả những món tiền lớn cung tiến cho phủ thờ Thượng Thiên Linh Nhãn của thày Bút, người mà họ tin là sứ giả của thánh thần. Hoặc giả vờ tin thế. Cái thẻ của Son sứ quân có 20 tỷ VND trong đó cũng chỉ là một trong những món quà trả công cho sứ giả tâm linh như mọi đầu lĩnh, sứ quân, quan quyền lâu la đã từng tới phủ, đã từng xin cấp lệnh. Đã từng mời thày đi với tư cách thày tâm linh riêng. Nhìn dòng tiền chảy vào túi mình một cách dễ dàng, nhiều lúc thày Bút cũng hoảng sợ. Bởi thày cũng hiểu đấy là những đồng tiền bất chính. Với đồng lương của nhà nước trả như hiện thời, quan chức đủ ăn đủ tiêu tùng tiệm đã là may, nói gì làm giàu. Thế mà tất cả họ đều rất giàu. Cực kỳ giàu. Cực kỳ nhiều tiền. Cực kỳ nhiều tài sản. Tiền ăn cắp trấn lột nhân dân của lũ cướp ngày. Tiền bán từng khoảng ruộng đồng đồi núi biển khơi cho ngoại bang. Những đồng tiền máu. May mà hồng phúc nước Việt chưa hết. Còn có người đứng lên ngăn chặn mưu đồ bán đứng cả dân cả nước của lũ tham tàn rồi chạy đi miền đất khác, tìm tổ quốc khác hòng an hưởng vinh hoa phú quý. Hình như có một cuộc chiến thật sự đang bắt đầu. Nhưng cuộc chiến này hoàn toàn không đơn giản. Một cuộc đấu ngày càng ác liệt đang diễn ra trên chính trường nước ta. Có người nói đó chỉ là một cuộc tranh giành phe phái. Không có tiếng bom rơi đạn nổ. Nhưng tính chất của nó cũng là một mất một còn.
Cụ Nhất đang cầm cờ chính nghĩa chiếm thế thượng phong. Nhân dân và công luận cả nước đang hân hoan ủng hộ. Phe cựu cụ Nhị mặc dù bị tấn công dữ dội, từng đàn chuột cống béo mầm khoác áo quan chức lần lượt lộ sáng. Thế nhưng con chuột chúa đầu đàn vẫn chưa bị điểm mặt công khai, chưa bị lột mặt nạ. Mặc dù cả nước ai cũng biết là ai đó. Chính trị luôn là một trò chơi nguy hiểm và đầy may rủi. Phần thắng chỉ thuộc về kẻ mạnh và nắm rõ luật chơi. Không bao giờ được phép cảm tính tại đây. Cần phải có những bài bản lớp lang thận trọng để dần bóc ra những chứng cứ rõ ràng trong mớ bòng bong thời cuộc để khiến đối phương phải câm họng cúi đầu nhận tội. Mà càng phải thận trọng hơn khi động đến một cái kẻ nào đó lại còn liên quan đến thế lực ngoại bang đang lăm le gậy gộc ngoài cửa, chỉ đợi có biến là xông vào nhà chúng ta. Lúc đó có khi lá cờ chính nghĩa lại đổi chủ. Chính trị là vậy.
Thày Bút càng nghĩ càng hoảng sợ. Con và vợ thì đã yên vị nơi trời xa, chỉ còn một mình thày nơi quê nhà. Kiếm tiền và ăn chơi nhảy múa. Thày biết thừa những cái trò vè của mình, nào là thượng thiên, tâm linh, thánh thần, ma quỷ... Nó như là cái mặt lai* làm bằng giấy bồi của dân hàng mã Đông Hồ, theo thời gian mọi màu mè lòe loẹt sẽ bong tróc hết, sẽ chỉ còn lớp giấy bồi vô dụng. Mọi trò diễn bấy lâu sẽ đến lúc lộ vở, hết bài. Hay nói đơn giản nhẹ nhõm như dân làng Cùng bảo là, thày hết lộc! Thực ra ban đầu khi tự xưng là Chân Nhân, là thày tâm linh và vẽ ra một vài thứ linh thiêng, thày Bút cũng định chỉ lòe bịp thiên hạ u mê đang đổ vỡ niềm tin để kiếm ăn chơi, cho nó nhàn thân. Thế nhưng không ngờ cái lúc Bút nổi lên làm thày thì đúng là lúc cả nước Việt đang rơi vào một tình thế hỗn loạn chưa từng có trong lịch sử. Kinh tế thì phát triển, đời sống vật chất được cải thiện. Thế nhưng đời sống tinh thần, nhất là niềm tin có một sự đổ vỡ rất to lớn. Ngày xưa cha ông ta đã tin vào một thế giới sau khi chết vẫn tồn tại song hành với nhân gian, gọi là âm phần. Âm sao dương vậy. Vẫn tin là tổ tông ở thế giới bên kia vẫn dõi theo chỉ bảo phù hộ con cháu mọi việc to nhỏ ở đời. Vẫn tin là có một Ông Giời quyền năng cao nhất, quyết định hết thảy mọi việc. Cho nên bàn thờ tại gia, ban thờ tại đình làng miếu mạo, thần cây đa, hồn cây gạo... luôn được thành kính giữ gìn, hương khói quanh năm. Đấy là đức tin của người Việt. Khoảng trăm năm gần đây, cơn bão mang tên thế giới đại đồng quét ngang ta, tàn phá hết cả cõi tâm linh nước Việt. Cái cơn bão này, theo như nam nhân Khang, một đồ đệ đọc nhiều biết rộng của thày Bút nói, nó xuất phát từ châu Âu. Tại đó cách đây đúng một trăm bẩy mươi năm, có hai tay bất đắc chí với xã hội viết ra một cái tuyên ngôn. Tuyên ngôn về thế giới đại đồng! Hai tay này khá tài tình nên đã dụ dỗ được vô khối những kẻ từ khố rách bần hàn đến thượng lưu trí thức đi theo. Thời ấy nhân loại trên hoàn cầu này đa số đều đang lầm than khốn khổ, đói rách, chiến tranh liên miên, bệnh tật dày vò...Họ mong chờ một đấng cứu thế. Hai ông Tây kia hô hào mọi người tự đứng lên cứu mình. Bảo chết thì thôi, tiếc gì? Được thì được tất cả. Mất chỉ có khổ đau. Mà đằng nào chả chết? Rồi họ bảo chả có thượng đế chúa trời thánh thần gì đâu. Thế giới này là vật chất và vật chất. Vật chất sinh ra vật chất. Vật chất đánh đổ vật chất. Nên con người ta chỉ cần biết có vật chất... Thế rồi sau hàng trăm năm mang vật chất ra chọi nhau, nhân loại bỗng bàng hoàng tỉnh ngộ, vật chất là quan trọng nhưng không phải là tất cả. Cái thế giới đại đồng mà hai tay bất đắc chí kia bịa ra rốt cuộc là một trò lừa mị kinh hoàng! Con dân cả nước Việt hụt hẫng khủng khiếp. Điều này thì các nhà xã hội học hay ví von một cách bóng bẩy là, sự đổ vỡ niềm tin. Đúng thế. Khi cơn bão mang tên, thế giới đại đồng, vật chất... ấy tan đi thì người Việt bây giờ bỗng thấy chống chếnh không biết neo gửi hồn mình vào đâu. Đức tin thì đã mất. Mà con người ta ở đời đâu chỉ sống bằng vật chất hưởng thụ áo cơm. Con người đích thực luôn cần cả một niềm tin vào những điều tốt đẹp linh thiêng để mà sống, để làm người. Thật may mắn cho những dân tộc, cho những người có đức tin ở một đấng cao xanh toàn năng. Thật bất hạnh cho chúng ta, cho dân Việt bao năm nay đã bị đánh cắp mất niềm tin. Đã bị lừa mị và tin vào những thần tượng giả dối. Bây giờ khi thần tượng sụp đổ, họ hoang mang. Họ nháo nhào đi tìm niềm tin. Tìm lại đức tin. Nhiều kẻ có chức có quyền thì sau khi ăn cướp của dân của nước được một đống của khổng lồ, bỗng cũng thấy sợ hãi với những hành động phi nghĩa và đống của bất chính lù lù như trái núi kia. Họ cũng tìm bấu vào một điều gì khả dĩ an ủi cho những hành động vô luân với chính đồng bào mình, tổ quốc mình. Họ cần một cái gì đó để vỗ về tâm hồn ô trọc của họ được yên. Và khi nhiều kẻ vô luân đang chới với, mất phương hướng trong cái biển vật chất khổng lồ do chính mình tạo ra, sắp chết ngụp trong đó thì Thày Bút đưa ra cho họ một cái bè chuối ghép vội bằng những thân chuối tươi rói mềm sụn. Là đạo thờ Thượng Thiên Linh Nhãn: Thiên Đạo. Họ lập tức bám vào. Họ nghĩ đây là những giá trị mới. Họ nhắm mắt tự an ủi linh hồn mình đã được cứu rỗi. Họ trả công hậu hĩnh cho thày Bút, người mà họ coi như là sứ giả của đấng tối cao với niềm mong mỏi hối lộ thánh thần nhiều như thế thì sẽ mua được vé lên chuyến tàu siêu thoát ở thế giới vĩnh hằng. Nhưng thoát đi đâu?
Thày Bút là người làm ra cái bè chuối ấy, thày hiểu cái bè ấy sẽ rữa, tan, chìm ngập trong cái bể vật chất thối hoắc mùi bất nghĩa này. Thày hiểu điều đó nên âm thầm tranh thủ ăn chơi hưởng thụ và cũng... nghĩ cách tự cứu rỗi linh hồn mình.
Thày Bút nghĩ cách tiêu những đồng tiền của đám quan tham, đám làm ăn bất chính cúng vào phủ Thượng Thiên Linh Nhãn dưới danh nghĩa cung tiến, tạ ơn thánh thần ấy đi. Như là một hình thức tán lộc.
Thày Bút đi làm từ thiện.
Thày Bút đi cung tiến xây đình chùa miếu mạo các nơi.
Thày Bút đã đưa hai con ra nước ngoài học, đưa vợ sang đó ở chăm con. Rồi mua nhà cửa, tìm cách cư trú dài hạn không về nữa.
Thày Bút ưu ái xây nhà mua xe cho các nữ tử mà thày quý mến đã từng được đưa vào mật thất trên tầng bốn phủ thờ cùng tu tập mật tông. Các nam nhân trung thành cũng được thày chăm lo chu đáo như vậy.
Nhưng thày Bút có một điều sơ suất. Mà không thể gọi là sơ suất, là chẳng qua nó vào cái thế bất khả kháng. Đó là cách xử lý với người đàn bà đầu tiên của đời mình, bà Hạnh Thục. Người đàn bà đó đã cho Bút biết mùi xác thịt ái ân đầu tiên năm mười lăm tuổi và khi người đó ba mươi ba. Thế nhưng thật lạ kỳ, cho đến mãi sau này, ngoài năm mươi, ngoài sáu mươi... bà Hạnh Thục vẫn cứ rừng rực khao khát như
ở tuổi băm khi xưa. Theo năm tháng, vài thứ trên cơ thể người đàn bà ấy có già đi, xuống cấp. Thế nhưng những cái phần làm nên một người đàn bà rực lửa tình vẫn còn nguyên, vẫn nở nang phồn thực tràn trề. Trong trường hợp vợ chồng bình thường, thì đó là ân sủng hiếm hoi của thượng đế dành cho một người nữ, cho cả lứa đôi. Nhưng giữa Bút và bà Hạnh Thục là ở một mối quan hệ rất khó nói, không định nghĩa được. Chẳng có một lời tuyên bố nào được đưa ra, hay một thủ tục tượng trưng nào đó cũng không có nốt. Nhưng mấy chục năm rồi họ vẫn cứ điềm nhiên quan hệ với nhau. Không hẳn là gia đình. Không là vợ chồng chính thức. Thế nhưng ngay cả với Ly, là người vợ chính thức có hôn thú, cô ấy cũng đành phải coi bà Hạnh Thục là vợ không chính thức, là người nhà... Thật là một tình trạng rắc rối mập mờ hỗn mang. Vấn đề rắc rối về sau là, do Bút cũng vốn được trời cho một khả năng đàn ông hơn người nên dần không bằng lòng với cuộc đời chỉ có hai người đàn bà, vốn bị dân làng Cùng thủ cựu coi là đồ thừa. Trong sâu thẳm cõi lòng, Bút vẫn bị ám ảnh về cái hình ảnh non tơ nõn nà của cô bạn gái thủa thiếu thời, nàng Chi Mai. Cô bạn gái mà thằng đàn ông trong Bút luôn thèm khát cực độ. Nhưng vì Chi Mai trong trắng quá nên Bút không đủ can đảm làm một điều gì hơn là đêm đêm vọng tưởng. Khi mức khát thèm và sự kích thích tình dục do vô tình của cô hàng xóm gây ra, tới ngưỡng không chịu nổi nó đã nhảy bổ vào hiếp dâm cô Hạnh Thục trong một đêm trăng. Thế rồi được chấp nhận, được xá tội. Khi hàng đêm ngập chìm thỏa thuê trong thân thể nóng rực, mềm mại, ướt át tràn trề của người đàn bà đương độ khát tình, thì Bút vẫn cứ không ngừng được suy nghĩ về cái thân thể non trẻ nõn nà với những sợi lông tơ vàng óng như rơm kia. Sau này kiếm được nhiều tiền, rồi làm thày tâm linh, có muôn vàn cơ hội và muôn vàn nữ tử sẵn sàng hiến dâng. Bút hưởng thụ. Ra sức hưởng thụ. Thế nhưng hình ảnh Chi Mai hầu như vẫn cứ ám ảnh hắn. Nhưng Bút cũng hiểu rằng, Chi Mai đã vĩnh viễn chỉ còn là ảo ảnh mờ xa của thời niên thiếu. Hắn vẫn làm tình với bà Hạnh Thục như là một sự trả thù vu vơ, như là một chút an ủi nào đó. Rồi năm tháng qua đi, tự dưng đến một lúc, mỗi khi làm tình với bà Hạnh Thục, Bút cảm thấy chán ngán. Nhiều khi thày Bút cảm thấy mình như bị hiếp dâm. Bút thấy dường như là mình đang phải trả cái giá quá đắt cho hành động nông nổi thủa thiếu thời. Bút chán ngán. Khi tới mức ngán như cơm nếp nát, lời của dân Làng Cùng, không thể chịu nổi nữa, thày Bút đã dàn xếp để đưa bà Hạnh Thục về trông nhà cũ trong xóm Dâu. Rồi âm thầm ra lệnh cho tay chân cấm cửa.
Biết bị cấm cửa, bà Hạnh Thục cay đắng lắm.
Hơn nửa cuộc đời bà đã cống hiến, đã phục vụ Bút.
Đứa con gái duy nhất của bà đã từ mặt mẹ cũng chỉ vì Bút. Trong phẫn uất đắng cay của người đàn bà bị phụ tình, bà đã âm thầm ủ mưu trả thù. Đàn bà bị tình phụ trả thù thì thật là ghê gớm, không biết đâu mà lường.
Thế là vụ túm đầu thày Bút dúi vào háng giữa thanh thiên bạch nhật hôm hội làng đã xảy ra...
Sau nhiều ngày suy nghĩ, một đêm, thày Bút gọi riêng nam nhân Khang nói chuyện:
“Nhà ngươi theo ta từ lúc lập phủ Thượng Thiên Linh Nhãn tính đến nay có lẽ đã chục năm lẻ. Mọi việc trong phủ ngươi biết rõ cả. Phần ta đến nay tuy tuổi chưa cao nhưng dịp này hốt nhiên tâm thần bất động, mọi việc chán nản. Việc người việc thần đều không muốn ngó đến nữa. Ta chỉ muốn vào chân núi hoang, lập cái am nhỏ, uống nước suối, ăn rau rừng cho thanh tịnh, buông bỏ mọi việc. Vậy ngươi ở lại thay ta trông nom hương khói phủ thờ. Mọi việc cứ tùy mà định liệu”.
“Dạ thưa thày, tôi đâu có được thánh cho ăn lộc mà dám gánh việc này? Xưa nay tôi theo giúp việc cho thày cũng là mong cho lòng thanh thản và giải được những điều ấm ức trong lòng bấy lâu. Nay phủ Thượng Thiên Linh Nhãn mới thành, con nhang đệ tử có đông nhưng chưa khắp. Chân Kinh thày nói định truyền dạy cho chúng sinh vẫn chưa thấy đâu. Thày cứ thế mà bỏ đi sao?”
“Thôi được, đến lúc này ta chả giấu diếm nhà ngươi điều gì nữa. Ta vốn tự biết mình đâu phải là người có đủ tư cách và chí khí làm thày thiên hạ. Chẳng qua là cái sự chẳng đừng. Lúc thời buổi khó khăn nhốn nháo, ta học mót được vài chiêu lẻ của ông cha lại cóp nhặt thêm vài trò trong thiên hạ, định bày trò kiếm ăn cho nhàn thân mà thôi. Nào ngờ gặp thời loạn pháp, gặp thêm tay Đại Quốc Sư xúi bẩy, bày trò. Lại đã trót mạnh miệng tuyên bố mình là Chân Nhân Tiên Sinh, thế là quan dân cả nước đang bơ vơ bấu hết cả vào. Ta đành phải đóng vai cứu thế. Nhưng kịch nào rồi cũng có lúc hạ màn, trò nào rồi cũng kết thúc. Hồi trước ở trong Sài Gòn phò trợ Son sứ quân, ta nhân lúc nhàn rỗi có đọc quyển Nam Hoa Kinh của Trang Tử. Ta lờ mờ hiểu hình như cái Thiên Đạo của làng ta hồi thượng cổ đấy chính là cái sự Thuận Thiên. Thuận theo mọi lẽ của trời đất, ấy là đạo. Ta đọc đi đọc lại thiên Đại Tông Sư và chợt hiểu việc mình dám mạo xưng Chân Nhân ấy là sự phỉ báng đất trời. Ta hối. Xong rồi suy ngẫm về thời cuộc gần đây của nước nhà, ta đồ rằng cụ Nhất có thể là bậc Chân Nhân được Đức Thượng Thiên phái xuống giúp nước Việt. Bậc Chân Nhân xuất hiện thì giả chân như ta có lẽ nên kết thúc. Ta kết thúc ta!”.
“Xin thày chớ nói vậy. Cả tôi và thày đều chưa qua lục thập hoa giáp. Đời hãy còn dài. Thày cứ ở đây trụ trì. Bọn tôi phò trợ. Thày không làm Chân Nhân Tiên Sinh thì làm giáo chủ. Nay mai thành pháp danh thánh địa thì cả thày và trò đều chẳng vẻ vang ư?”.
“Ta chán cái sự vẻ vang rồi. Ý ta đã quyết, ngươi không phải nói nhiều nữa. Nhà ngươi vốn cung kính nghe lời ta tuyệt đối từ xưa đến nay. Đừng cưỡng lại lần nào cho hư hao danh vị đệ tử chân truyền. Vả lại người xưa dạy, cung kính không bằng tuân lệnh. Ta ban lệnh cuối cho ngươi chấp pháp phủ này!”.
“Thày đã nói thế thì tôi xin tuân theo. Cơ mà xin thày để lại cho tôi quyển sách gia truyền, để tôi nghiền ngẫm. Biết đâu lại thấu hiểu được mọi sự trên đời”.
Thày Bút nhìn nam nhân Khang mỉm cười bí hiểm. Trong mắt của thày có ánh lên một chút gì đó như là tinh nghịch hay giễu cợt. Thày bảo:
“Được. Ta để lại hết cho ngươi!”.
Nhưng rồi tự nhiên ánh mắt thày Bút lại đột ngột thay đổi. Dịu xuống. Có một chút gì đó u uẩn trong đó, thày hạ giọng thì thầm với tay đệ tử thân tín nhất:
“Theo như ta đoán thì tình hình nước Việt sắp biến. Vận cùng tắc biến. Dân ta liệu có vượt qua khỏi đoạn trường khốn khó này không thì còn trông cả vào sự phò trợ của tổ tiên. Ngươi hãy đợi xem nhé!”.
Kể từ đó thày Bút đi biệt. Đi đâu không ai rõ tung tích. Dân làng Cùng nói thày Bút vào núi sâu xây am ở hẳn trong đó, không ra đến ngoài nữa. Bây giờ râu tóc rụng tiệt, trọc lông lốc, mặt mũi đen nhẻm như quỷ sứ của Diêm Vương mới dưới địa phủ lên. Có người bảo là ông ấy vào tít mãi vùng rừng Tây Nguyên, về lại bản Nùng xưa ở ẩn, giờ trông như người Ê đê, Mơ nông, Gia rai. Nhưng lại có tin đồn là ông ấy cặp với một em chân dài, dắt nhau đi nước ngoài sống, không dám ở Việt Nam nữa. Vì ông ấy cầm rất nhiều tiền của các quan to, sợ có lúc bị lần đến thì mất cả tiền lẫn mạng. Rất nhiều tin. Thực hư không biết đâu mà lần. Chỉ có một điều thực là kể từ ấy tuyệt không thấy bóng thày Bút ở làng Cùng.
Nhưng phủ Thượng Thiên Linh Nhãn thì vẫn lù lù ở đấy. Giờ đây làng Cùng chả còn như xưa. Không còn lũy tre. Không còn đầm sen. Người ta đã lấp ráo cả đầm sen lẫn sông Ba Huyện để phân lô chia nền bán. Rồi cả cánh đồng Mê mênh mông xưa cũng biến thành khu công nghiệp, ống khói nhà máy nhấp nhô như rừng, ngày đêm tỏa ra những luồng khí thải hắc ám. Phủ Thượng Thiên Linh Nhãn lọt thỏm trong rừng bê tông xám xịt và những mái tôn nhọn hoắt xanh đỏ luôm nhuôm đủ kiểu.
Nam nhân Khang thay thày Bút chủ trì phủ.
Vào cái đêm đầu tiên chấp pháp tại phủ, nam nhân Khang vô cùng hứng khởi, đóng cửa phòng lại, mở quyển sách cúng bìa da được truyền lại ra. Định bụng sẽ bắt đầu nghiền ngẫm để tìm chân kinh. Hồi đầu tiên bỏ việc ở viện nghiên cứu đến theo hầu thày Bút, Khang đã ngỏ ý muốn được thày cho đọc và giảng giải quyển sách bí truyền này.
Thày Bút cười bảo:
“Không có gì đâu”.
Khang không tin, nghĩ là mình mới tới, chưa đủ độ tin cậy với thày. Sau này có mấy lần nữa Khang lại ngỏ ý xin được thày truyền dạy cho mình quyển sách. Thế nhưng thày Bút vẫn chỉ cười mà bảo:
“Không có gì đâu. Ta nói thật đó. Khi nào có chân kinh ta sẽ truyền cho cả thể”.
Ngay từ hồi bé, Khang đã nổi tiếng cả vùng là học giỏi và mê đọc sách. Khang đọc nhiều đến nỗi gù cả người. Năm hết cấp ba, Khang thi đại học gần đạt điểm tuyệt đối nên nhà nước cho ngay sang Đông Âu học về kỹ thuật quân sự. Ở bên đó, Khang tranh thủ học thêm cả tiếng Anh, tiếng Pháp rồi mầy mò tìm thêm sách đọc. Khang đọc rất nhiều thứ. Từ sách khoa học kỹ thuật cho đến văn học nghệ thuật, triết học, tôn giáo phương Tây. Tình hình Đông Âu rối loạn, thể chế thay đổi, Khang về nước đi làm tại viện nghiên cứu một thời gian, lấy vợ, sinh con. Lúc đó nước mình cũng đang bắt đầu đổi mới, mọi sự loạn hết cả lên. Khang cũng hoang mang không biết rồi sự đời sẽ đi đến đâu. Khang suốt ngày vùi đầu vào đọc sách và nghiên cứu. Thế nhưng cũng chả được giao một việc gì, một công trình gì cho ra hồn. Những cái gọi là công trình nghiên cứu của viện nơi Khang làm việc, thực chất chỉ là chỗ lãnh đạo giải ngân, phung phí tiền thuế của dân mà chả đem lại một kết quả khoa học hay thực tiễn nào. Khang chán nản cực độ, quay ra đọc sách về tâm linh. Lúc đó ở nước mình, phong trào nghiên cứu lại về tâm linh nổi lên rất mạnh. Thậm chí nhà nước còn bảo trợ cho một trung tâm nghiên cứu cái gọi là tiềm năng con người. Các nhà ngoại cảm, các nhà tâm linh xuất hiện nhan nhản, rất được nể trọng. Ngay tại quê mình, Khang nghe nói có thày Bút xuất thân thày cúng gia truyền nay là thày tâm linh rất được tín. Quan chức và dân kinh doanh buôn bán khắp vùng, ngoài kinh thành lũ lượt kéo nhau về xin lệnh. Rất linh. Lại nghe nói nhà thày vẫn giữ được quyển sách cổ đã truyền từ mấy ngàn năm, trong đó hình như có viết về cái Thiên Đạo đã thất truyền của làng Cùng. Đại Quốc Sư lừng danh của nước cũng đã về nhiều ngày để cùng với thày Bút diễn giải ý người xưa thành kinh sách mới cho dân cả nước Việt. Nghe thiên hạ đồn râm ran là dân nước Việt sắp có một bộ Chân Kinh để thay cho những đạo sách đã lạc hậu bấy nay.
Khang đang bế tắc, nghe tin, lòng khấp khởi. Khang tới điện thày Bút làm lễ và xin được tiếp kiến. Thày Bút cũng nghe tiếng Khang từ xưa. Bởi tuy Khang là người mãi trên làng Ngọc, không học cùng cấp một cấp hai. Sau lên cấp ba thì mới cùng trường nhưng không cùng lớp. Danh tiếng Khang học giỏi thì lừng lẫy cả vùng Kinh Bắc. Thày Bút vẫn âm thầm vì nể. Cuộc tiếp kiến hôm đó có cả Đại Quốc Sư lừng danh. Không biết Thày Bút và Đại Quốc Sư nói gì mà sau hôm đó Khang quyết bỏ hết vợ con, công việc... tới phủ Thày Bút làm đệ tử. Chỉ với một niềm mong muốn sẽ được học những điều bí truyền trong cuốn sách cổ, và sẽ hiểu được cái Thiên Đạo của dân làng Cùng thời thượng cổ. Khang thông minh, học cao biết rộng nên được Thày Bút tin tưởng lắm. Khi trước ở phủ điện trong xóm Dâu cũng vậy mà sau này ra phủ Thượng Thiên Linh Nhãn bên cạnh làng cũng thế, nam nhân Khang luôn là đệ tử số một của thày Bút. Nam nhân Khang một lòng nghĩ rằng, tới duyên, mình sẽ được đọc quyển sách quý kia.
Đêm nay khi còn một mình trong phòng, Khang đốt một ít trầm trong lư hương, rồi lấy quyển sách ra khỏi cái tráp gỗ đựng bộ đồ cúng trứ danh của thày Bút. Một quyển sách bìa da cũ kỹ đã xỉn đen lại, bên trong là những trang giấy dó ố vàng nhưng dày dặn dai tốt. Lòng tràn trề hy vọng. Khang hy vọng sẽ đọc được trong quyển sách bí truyền kia những luận giải chính xác về cái Thiên Đạo đã thất truyền. Nếu tìm lại được Thiên Đạo thì dân làng Cùng, dân cả nước Việt sẽ vượt qua tam giới, chỉ sống đời nhân gian hạnh phúc rồi sẽ hóa thành tiên trên cõi thiên thai. Không bao giờ phải chịu kiếp quỷ sứ của Diêm Vương.
Nhưng nam nhân Khang thất vọng hoàn toàn. Đúng như thày Bút nói, bên trong quyển sách chả có gì mà đọc. Xưa kia trên những tờ giấy dó đó chắc cũng có những dòng văn tự. Nhưng có thể là do thời gian quá lâu, những dòng chữ cổ đó đã gần như bay sạch mực, mờ tịt. Hoặc cũng có thể là do chính thày Bút đã tẩy xóa sạch chả sót dòng nào. Giờ đây, không ai có thể đọc được cái gì trên đó nữa. Nam nhân Khang chợt nhớ ánh mắt nhấp nháy và nụ cười bí hiểm của thày Bút mỗi khi Khang đề nghị được đọc quyển sách cổ. Luôn chỉ có một câu duy nhất: “Không có gì đâu!”.
Khang ngồi thẫn thờ một mình trong đêm. Quyển sách có đúng một trăm bảy mươi trang. Khang ngồi trong đêm tỉ mẩn lật đi lật lại từng trang. Chính xác là một trăm bảy mươi. Trang nào cũng lem luốc mờ ảo như nhau. Thế nhưng trang nào cũng có hình vẽ chèn lên bằng nét bút rõ ràng quen thuộc của ông thày mình, năm con nòng nọc đang sóng hàng bơi, rất chi là sinh động. Không có một chữ nào nói về Thiên Đạo. Tuyệt đối không.
T.T.C.
* Mặt lai: Là một thứ gần như mặt nạ, làng hàng mã Đông Hồ bồi từ giấy bản và vẽ màu lên, gắn vào các hình nhân đốt cúng cho hồn ma dưới âm phủ - nên còn gọi là mặt ma.