Danh ngôn
Trong mọi cộng đồng, chúng ta cần một nhóm thiên thần gây rối.
We need, in every community, a group of angelic troublemakers.
(Bayard Rustin – trích bài phát biểu tại New York City 1963)
Trong mọi trường hợp, chắc chắn rằng sự thiếu hiểu biết, đi kèm với quyền lực, là kẻ thù tàn bạo nhất có thể có của công lý.
It is certain, in any case, that ignorance, allied with power, is the most ferocious enemy justice can have.
(James Baldwin - No Name in the Street 1972)
Các cuộc cách mạng và các cá nhân có thể bị giết hại, nhưng bạn không thể giết chết các ý tưởng.
While revolutionaries and individuals can be murdered, you cannot kill ideas.
(Thomas Sankara, một tuần trước khi bị ám sát, 1987)
Không có cảm giác nào cô đơn hơn việc bị chính đất nước mình trục xuất.
There's not a more lonely feeling than to be banished by my own country.
(Kiyo Sato – Kiyo’s Story 2009)
Ban Biên tập
Địa chỉ liên lạc:
1. Thơ
tho.vanviet.vd@gmail.com
2. Văn
vanviet.van14@gmail.com
3. Nghiên cứu Phê Bình
vanviet.ncpb@gmail.com
4. Vấn đề hôm nay
vanviet.vdhn1@gmail.com
5. Thư bạn đọc
vanviet.tbd14@gmail.com
6. Tư liệu
vanviet.tulieu@gmail.com
7. Văn học Miền Nam 54-75
vanhocmiennam5475@gmail.com
Tra cứu theo tên tác giả
- A. A. Fadeev
- A. Puskin
- A. T.
- Abdulrazak Gurnah
- Abraham F. Lowenthal
- Ace Le
- Ace Lê
- Adam Gopnik
- Adonis
- Adrian Horton
- Agi Mishol
- Ajar
- Akiko Miki
- Alain Guillemin
- Alan Phan
- Alăng Văn Gáo
- Alăng Văn Giáo
- Aldous Huxley
- Aleksandr Griboedov
- Alex Marshall
- Alex Smith
- Alex Thai
- Alex-Thái Đình Võ
- Alexander Fadeev
- Alexander Solzhenitsyn
- Alexandra Alter
- Alexandre FERON
- Alice Munro
- Alina Lesik
- Alison Flood
- Allen Ginsberg
- Amanda Gorman
- Amartya Sen
- Amelia Glaser
- Amos Oz
- An Nam
- Anatole France
- Anatoly Gavrilov
- Anders Olsson
- André Breton
- André Menras
- André Menras – Hồ Cương Quyết
- André Menras Hồ Cương Quyết
- Andrea Hoa Pham
- Andrea Kendall-Taylor
- Andreas Fulda
- Andreas Wimmer
- Andrew Postman
- Andy Cao
- Anh Anh
- Anh Hồng
- Anh Hồng (nhà thơ)
- Ánh Liên
- Anh Nhi
- Anh Văn
- Anika Zeller
- Anna Akhmatova
- Anna Maria Bracale Ceruti
- Anna Mitchell
- Anne Carson
- Anne Hébert
- Anne Henochowicz
- Annie Ernaux
- António Jacinto
- Antôn Nguyễn Trường Thăng
- Archimedes L.A. Patti
- Arlette Quỳnh Anh Trần
- Arnold Schwarzenegger
- Arthur Koestler
- Arty Abel
- Arvind Subramanian
- Augustina
- Aurélie Coulon
- Aurelien Breeden
- Ba Sàm
- Bá Thụ Đàm
- Bạch Cúc
- Bạch Hoàn
- Bách Mỵ
- Bách Thân
- Bạch X. Phẻ
- Bạch Xuân Phẻ
- Bakhtin
- Ban Mai
- Bàn Văn Thòn
- Ban Vận động Văn đoàn Độc lập Việt Nam
- Bảo Huân
- Bảo La
- Bảo Nhi Lê
- Bảo Ninh
- Bảo Phác
- Bão Vũ
- Barbara Demick
- Bashô
- Batrioldman
- Bauxite Việt Nam
- Bắc Đảo
- Bắc Phong
- Bằng Việt
- BB Ngô
- Bei Dao
- Benjamin Péret
- Benjamin Ramm
- Bertolt Brecht
- Bertrand Russell
- Bettina Rheims
- Bích Ngân
- Biếm họa
- Biên Cương
- Biệt Hiệu
- Bilahari Kausikan
- Billy Collins
- Bình Nguyên Lộc
- Brahma Chellaney
- Branko Milanovic
- Brett Reilly
- Brian Pascus
- Brian Wu
- Brice Pedroletti
- Brodsky
- Bryan
- Bùi An
- Bùi Bảo Trúc
- Bùi Bích Hà
- Bùi Chát
- Bùi Chí Trung
- Bùi Chí Vinh
- Bùi Công Thuấn
- Bùi Công Trực
- Bùi Đức Lại
- Bùi Giáng
- Bùi Hải Quảng
- Bùi Hoàng Tám
- Bùi Hoằng Vị
- Bùi Huệ Chi
- Bui Huy Hoi Bui
- Bùi Mai Hạnh
- Bùi Mạnh Hùng
- Bùi Mẫn Hân
- Bùi Minh Quốc
- Bùi Ngọc Tấn
- Bùi Quang Thắng
- Bùi Suối Hoa
- Bùi Thanh Hiếu
- Bùi Thanh Phương
- Bùi Thanh Tuấn
- Bùi Thụy Băng
- Bùi Tiến An
- Bùi Trân Phượng
- Bùi Trọng Hiền
- Bùi Văn Kha
- Bùi Văn Nam Sơn
- Bùi Việt Sỹ
- Bùi Vĩnh Phúc
- Bùi Xuân Bách
- Bùi Xuân Đính
- Bùi-Viết Văn Đức
- Bulgakov
- Bửu Chỉ
- C.D.
- Cái Lư Hương
- Cái Trọng Ty
- Cam Ly
- Cảnh Chánh
- Cao Bảo Vân
- Cao Bình Minh
- Cao Chi
- Cao Gia An
- Cao Hành Kiện
- Cao Huy Thuần
- Cao Kim Ánh
- Cao La
- Cao Quang Nghiệp
- Cao Tần
- Cao Thị Hồng
- Cao Thu Cúc
- Cao Việt Dũng
- Cao Xuân Hạo
- Cao Xuân Huy
- Carl Bildt
- Carl O. Schuster
- Carlos Assunção
- Carolyn Mary Kleefeld
- Cát Linh
- Cẩm Tú
- Cấn Thị Thêu
- Chan Phuong
- Chanh Tam
- Charles Bo
- Charles Bukowski
- Charles Simic
- Chau Doan
- Chân Minh
- Chân Pháp Xa
- Chân Phương
- Chân Xuân Tản Viên
- Châu Diên
- Châu Hải Đường
- Châu Hồng Thủy
- Châu Hữu Quang
- Chenn
- Chế Diễm Trâm
- Chế Lan Viên
- Chi Mai
- Chi Phương
- Chiêu Dương
- Chiêu Khiêm
- Chiharu Shiota
- Chim Hải
- Chim Trắng
- Chinh Ba
- Chính Tâm
- Chính Vĩ
- Chinua Achebe
- Chơn Không Cao Ngọc Phượng
- Christian Gampert
- Christian Welzel
- Christina Mary Hjortlund
- Christoph Giesen
- Christoph Sator
- Christopher Balding
- Christopher Goscha
- Christy Wampole
- Chu Dương
- Chu Hảo
- Chu Hoạch
- Chu Kim
- Chu Mộng Long
- Chu Quang Tiềm
- Chu Tử
- Chu Văn Lễ
- Chu Văn Sơn
- Chu Vĩnh Hải
- Chu Vương Miện
- Chu Xuân Diên
- Chung Le
- Claire Simon
- Clay Phạm
- Concepcion de Leon
- Connie Hoàng
- Cora Engelbrecht
- Costica Bradatan
- Cổ Ngư
- Cù An Hưng
- Cù Huy Hà Vũ
- Cù Mai Công
- Cù Tuấn
- Cung Minh Huân
- Cung Tích Biền
- Cung Trầm Tưởng
- D. S. Likhachev
- Dạ Ngân
- Dạ Thảo Phương
- Dã Tượng
- DAD
- Dadolin Murak
- Damien Keown
- Dan Bilefsky
- Dana Gioia
- Danh ngôn
- Dani Rodrik
- Daniel Halpern
- Daniel Hautzinger
- Daron Accemoglu
- David Brown
- David Gascoyne
- David Marchese
- David Weinberger
- Ðặng Thơ Thơ
- Demetrio Paparoni
- DEUTSCHE WELLE
- Di
- Di Li
- Diêm Liên Khoa
- Diễm Thi
- Diễm Tường
- Diễn đàn Thế kỷ
- Diệp Duy Liêm
- Diệp Huy
- Ðinh Cường
- Dino Buzatti
- Dipanjan Roy Chaudhury
- Dmitri Prokofyev
- Dmitry Burago
- Dmitry Muratov
- Doãn Mạnh Dũng
- Doãn Mẫn
- Doãn Quốc Sỹ
- Dominique Lemieux
- Donald Inglehart
- Donna Ashworth
- Ðỗ Quang Nghĩa
- Ðỗ Quyên
- Du Tử Lê
- Dung Nguyễn
- Dũng Phan
- Dũng Trung Kqd
- Dũng Vũ
- Duy Lam
- Duy Tân
- Duy Thanh
- Duy Thông
- Duyên Anh
- Dư Hoa
- Dư Kiệt
- Dư Thị Hoàn
- Dư Thu Vũ
- Dương Đại Triều Lâm
- Dương Đình Giao
- Dương Khánh Phương
- Dương Kiền
- Dương Ngạn
- Dương Nghiễm Mậu
- Dương Ngọc Thái
- Dương Như Nguyện
- Dương Phương Vinh
- Dương Thắng
- Dương Thiệu Tước
- Dương Thu Hương
- Dương Thuấn
- Dương Tú
- Dương Tường
- Dương Văn Ba
- Dylan Suher
- Đà Văn
- Đàm Hà Phú
- Đàm Hách Thành
- Đào An Khánh
- Đào Anh Kha
- Đào Công Tiến
- Đào Duy Anh
- Đào Hiếu
- Đào Lê Na
- Đào Ngọc Chương
- Đào Nguyên
- Đào Nguyễn
- Đào Nguyên Phương Thảo
- Đào Như
- Đào Phương Liên
- Đào Quang Toản
- Đào Tấn Phần
- Đào Thái Tôn
- Đào Thị Hương
- Đào Tiến Thi
- Đào Trung Đạo
- Đào Trường Phúc
- Đào Tuấn
- Đào Tuấn Ảnh
- Đào Văn Thuỵ
- Đào Văn Tiến
- Đào Vũ Anh Hùng
- Đặng Anh Đào
- Đặng Bích Phượng
- Đặng Chương Ngạn
- Đặng Đình Cung
- Đặng Đình Mạnh
- Đặng Hà
- Đặng Hải Sơn
- Đặng Hoàng Giang
- Đặng Hồng Nam
- Đặng Hùng Võ
- Đặng Hương Giang
- Đặng Hữu
- Đặng Mai Lan
- Đặng Mậu Tựu
- Đăng Nguyên
- Đặng Phùng Quân
- Đặng Quốc Thông
- Đặng Sơn Duân
- Đặng Thái
- Đăng Thành
- Đặng Thân
- Đặng Thị Hảo
- Đặng Thơ Thơ
- Đặng Tiến
- Đặng Tiến (Thái Nguyên)
- Đặng Trung Nghĩa
- Đặng Túy
- Đặng Văn Dũng
- Đặng Văn Hùng
- Đặng Văn Ngữ
- Đặng Văn Sinh
- Đặng Vũ Vương
- Đặng Xuân Thảo
- Đặng Xuân Xuyến
- Đằng-Giao
- Điểm Thọ
- Đinh Bá Anh
- Đinh Cường
- Đinh Hoàng Thắng
- Đinh Hùng
- Đình Kính
- Đinh Linh
- Đinh Ngọc Thu
- Đinh Phương
- Đinh Phương Thảo
- Đinh Quang Anh Thái
- Đinh Thanh Huyền
- Đinh Thị Như Thúy
- Đinh Trường Chinh
- Đinh Từ Bích Thuý
- Đinh Từ Bích Thúy
- Đinh Văn Đức
- Đinh Vũ Hoàng Nguyên
- Đinh Ý Nhi
- Đinh Yên Thảo
- Đoàn Ánh Thuận
- Đoàn Bảo Châu
- Đoàn Cầm Thi
- Đoàn Công Lê Huy
- Đoàn Hồng Lê
- Đoàn Huy Giao
- Đoàn Huyền
- Đoàn Khắc Xuyên
- Đoàn Lê Giang
- Đoàn Nhã Văn
- Đoàn Thanh Liêm
- Đoan Trang
- Đoàn Tùng Nguyễn
- Đoàn Tử Huyến
- Đoàn Việt Hùng
- Đoàn Xuân Kiên
- Đỗ Anh Hoa
- Đỗ Anh Tuấn
- Đỗ Cao Bảo
- Đỗ Duy Ngọc
- Đỗ Đức
- Đỗ Đức Đông Ngàn
- Đỗ Đức Hiểu
- Đỗ Hòa
- Đỗ Hoàng Diệu
- Đỗ Hồng Ngọc
- Đỗ Hồng Nhung
- Đỗ Hữu Chí
- Đỗ Kh
- Đỗ Kh.
- Đỗ Khiêm
- Đỗ Kim Thêm
- Đỗ Lai Thuý
- Đỗ Lai Thúy
- Đỗ Lê Anh Đào
- Đỗ Mạnh Hoàng
- Đỗ Minh Tuấn
- Đỗ Nghê
- Đỗ Ngọc
- Đỗ Ngọc Thống
- Đỗ Quang Nghĩa
- Đỗ Quang Vinh
- Đỗ Quý Toàn
- Đỗ Quyên
- Đỗ Quỳnh Dao
- Đỗ Thắng Cảnh
- Đỗ Thị Thu Trà
- Đỗ Thiên Anh Tuấn
- Đỗ Trí Vương
- Đỗ Trọng Khơi
- Đỗ Trung Quân
- Đỗ Trường
- Đỗ Tuyết Khanh
- Đồng Chuông Tử
- Đông Hoài
- Đông Hồ
- Đông Kha
- Đông Ngàn Đỗ Đức
- Đông Nghi
- Đức Ban
- Đức Đàm
- Đức Flying Bay
- Đức Hoàng
- Đức Lê
- Đức Phổ
- Đức Tâm
- Đức Tiến
- E.E. Cummings
- E.M. Chernoivanenko
- Eamonn Butler
- Eckart Kleßmann
- Eduardo Galeano
- Edward Hirsch
- Elena Pucillo Truong
- Elias Canetti
- Ellen Bass
- Eloisa Amezcua
- Emiel Roothooft
- Emmanuelle Jardonnet
- Eric Weiner
- Erica Frantz
- Erik Harms
- Erik Korling
- Euan Ward
- Evgheni Dobrenko
- F.N.
- Federico García Lorca
- Feliks Kuznesov
- Filip Lech
- Flanny O’Connor
- Florence Noiville
- Florian Altenhöner
- Francis Fukuyama
- Francis Fukuyma
- Frank Dikötter
- Frank O'Hara
- Frankfurt
- Fred Hiatt
- Friedrich Dürrenmatt
- Friedrich Nietzsche
- Fritz J. Raddatz
- Gabriel García Márquez
- Gaither Stewart
- Gaiutra Bahadur
- Gary Leupp
- Gặp gỡ và trò chuyện
- Georg Bönisch
- Georg Trakl
- George Burchett
- George Orwell
- George Perreault
- George Siemens
- Gerhard Will
- Germain Droogenbroodt
- Giang Dang
- Giang Lại Đức
- Giang Nam
- Giáng Vân
- Giáp Văn Dương
- Gideon Rachman
- Giuse Lê Công Đức
- Goethe
- Gonçalo Fernandes
- Gottfried Benn
- Graham Allison
- Grigory Yudin
- Günter Kunert
- Gyảng Anh Iên
- Hà Duy Phương
- Hà Dương Tuấn
- Hà Dương Tường
- Hà Đình Nguyên
- Hạ Đình Nguyên
- Hà Huy Sơn
- Hà Hương
- Hà Lệ Minh
- Hà Ngọc Hòa
- Hạ Nguyên
- Hà Nguyên Du
- Hà Nhân
- Hà Nhật
- Hà Phạm Phú
- Hà Quang Vinh
- Hà Sĩ Phu
- Hà Thanh Vân
- Hà Thế
- Hà Thị Minh Đạo
- Hà Thúc Sinh
- Hà Thủy Nguyên
- Hà Tùng Long
- Hà Tùng Sơn
- Hà Văn Thịnh
- Hà Văn Thùy
- Hà Vũ Trọng
- Hagi Kenaan
- Hai An Vu
- Hải Hạc
- Hải Ngọc
- Hai Thanh
- Han Dang
- Hàn Giang
- Han Kang
- Hàn Vĩnh Diệp
- Hạnh Nguyên
- Hạnh Phước
- Hạnh Viên
- Hannah Beech
- Hào Thiện Nhân
- Haruki Murakami
- Hân Hương
- Heiko Buschke
- Heinrich Heine
- Henri Michaux
- Henry David Thoreau
- Henry Wadsworth Longfellow
- Heriberto Araújo
- Hermann Hesse
- Hiền Trang
- Hiệp Ikaria
- Hiệu Minh
- Hiếu Tân
- Ho Lai-Ming
- Hòa Bình Lê
- Hoa Níp
- Hoài Hương
- Hoài Nam
- Hoài Phương
- Hoài Thanh
- Hoài Việt
- Hoài Ziang Duy
- Hoan Doan
- Hoàn Nguyễn
- Hoàng Ánh
- Hoàng Anh Tuấn
- Hoàng Cát
- Hoàng Cầm
- Hoàng Chí Hiếu
- Hoàng Chính
- Hoàng Cường Long
- Hoàng Dũng
- Hoàng Dương Tuấn
- Hoàng Đăng Khoa
- Hoàng Đỗ
- Hoàng Đông
- Hoàng Đức Truật
- Hoàng Hà
- Hoàng Hải Thủy
- Hoàng Hải Vân
- Hoảng Hãn
- Hoàng Hưng
- Hoàng Khởi Phong
- Hoàng Kim Oanh
- Hoàng Lại Giang
- Hoàng Lan
- Hoàng Lan Anh
- Hoàng Lan Chi
- Hoàng Lê
- Hoàng Lệ
- Hoàng Linh
- Hoàng Long
- Hoàng Mai Ðạt
- Hoàng Mạnh Hải
- Hoàng Minh Trí
- Hoàng Minh Tường
- Hoàng Nam
- Hoàng Nga
- Hoàng Ngọc Biên
- Hoàng Ngọc Hiến
- Hoàng Ngọc Nguyên
- Hoàng Ngọc Tuấn
- Hoàng Nguyễn
- Hoàng Nguyên Vũ
- Hoàng Nhơn
- Hoàng Nhuận Cầm
- Hoàng Phong Tuấn
- Hoàng Phủ Ngọc Tường
- Hoàng Quân
- Hoàng Quốc Hải
- Hoàng Thị Hường
- Hoàng Thị Thu Thủy
- Hoàng Thu Phố
- Hoàng Thúy
- Hoàng Thuỵ Anh
- Hoàng Tiến
- Hoàng Trung Thông
- Hoàng Tuấn Công
- Hoàng Tuấn Phổ
- Hoàng Tùng
- Hoàng Tuỵ
- Hoàng Văn Sơn
- Hoàng Việt
- Hoàng Vũ Thuật
- Hoàng Xuân Phú
- Hoàng Xuân Sơn
- Hoàng Xuân Tuyền
- Hoàng Yến
- Horst Bienek
- Howard Gardner
- Hồ Anh Thái
- Hồ Bạch Thảo
- Hồ Bất Khuất
- Hồ Diệu Vân
- Hồ Dzếnh
- Hồ Đắc Vũ
- Hồ Đình Nghiêm
- Hồ Hải Thụy
- Hồ Hữu Tường
- Hồ Minh Tâm
- Hồ Ngọc Đại
- Hồ Như
- Hồ Phú Bông
- Hồ Tịnh Tình
- Hồ Trường An
- Hồ Tú Bảo
- Hội những người ủng hộ GS. Chu Hảo
- Hồng Anh
- Hồng Hoang
- Hồng Lê Thọ
- Hồng Phú
- Huệ Hương Hoàng
- Huguette Bertrand
- Huong Nguyen
- Huy Cận
- Huy Đức
- Huy Tưởng
- Huyền Thương
- Huỳnh Duy Lộc
- Huỳnh Hoa
- Huỳnh Hữu Uỷ
- Huỳnh Hữu Ủy
- Huỳnh Kim Báu
- Huỳnh Kim Quang
- Huỳnh Lê Nhật Tấn
- Huỳnh Liễu Ngạn
- Huỳnh Ngọc Chênh
- Huỳnh Như Phương
- Huỳnh Sơn Phước
- Huỳnh Tấn Mẫm
- Huỳnh Thế Du
- Huỳnh Thục Vy
- Huỳnh Trọng Khang
- Huỳnh Tuấn Anh
- Hứa Chương Nhuận
- Hương Lan
- Hường Thanh
- Hương Thủy
- Hữu Danh
- Hữu Đông
- Hữu Loan
- Hữu Mai
- Hữu Phương
- Ian Bui
- Ian Johnson
- Igor Poglazov
- Ilza Burchett
- Inrasara
- Iris Radisch
- Isabella Kwai
- Issa
- Issac Bashevis Singer
- Italo Calvino
- Iya Kiva
- J. M. Lotman
- J.B Nguyễn Hữu Vinh
- Jacques Attali
- Jacques Prévert
- Jake Johnson
- James Borton
- James Daniel Spears
- James G. Zumwalt
- James Grossman
- James Joyce
- James Poniewozik
- James Stavridis
- James WrightJuan Felipe Herrera
- Janos Kornai
- Jared Carters
- Jason Lopata
- Jason Morris-Jung
- Jay Nordlinger
- Jaya K.
- Jean Chesnaux
- Jean d'Ormesson
- Jean Piaget
- Jean Przyluski
- Jean Toomer
- Jean-Jacques Brochier
- Jean-Jacques Roth
- Jean-Louis Rocca
- Jean-Luc Chalumeau
- Jean-Marc Roberts
- Jean-Patrick Géraud
- Jean-Paul Sartre
- Jefferson Cowie
- Jeffrey Hanfover
- Jeffrey Nall
- Jessica Swoboda
- Jessie Yeung
- Jiayang Fan
- Jimmy Carter
- Joan Hua
- João Guimarães Rosa
- Joaquin Nguyễn Hòa
- John Barrow
- John Cheever
- John Freeman
- John Keane
- John McCain
- Jon Fosse
- Jonathan Dee
- Jonathan London
- Jörg Wischermann
- Jorge Amado
- Jorge Luis Borges
- Joschka Fischer
- Josée Lapointe
- Joseph Wright
- Josh Rogin
- Joshua Rothman
- Juan Pablo Cardenal
- Juan Pablo Cardenal & Heriberto Araújo
- Julia Cagé
- Julio Cortázar
- Jun’ichiro Tanizaki
- Kahil Gibral
- Kai Hoàng
- Kale
- Kalynh Ngô
- Kamel Daoud
- Kao Phú
- Kap Seol
- Karel Appel
- Karen Tongson
- Kate Chopin
- Kazuo Shiraga
- Kenneth Nguyen
- Keorapetse Kgositsile
- Kerstin Holm
- Kều Jang
- Kha Lương Ngãi
- Khái Hưng
- Khaly Chàm
- Khang Quốc Ngọc
- Khánh
- Khánh Bình
- Khánh Duy
- Khánh Ly
- Khánh Mai
- Khanh Nguyen
- Khanh Pham
- Khánh Phương
- Khánh Trâm
- Khánh Trường
- Khét
- Khế Iêm
- Khiêm Nhu
- Khổng Đức Thiêm
- Khuất Đẩu
- Khuê Phạm
- Khuyết Thư
- Kiệm Hoàng
- Kiến Văn
- Kiệt Anh Hùng
- Kiệt Tấn
- Kiều Duy Vĩnh
- Kiều Loan
- Kiều Mai Sơn
- Kiều Maily
- Kiều Phong
- Kiều Thị An Giang
- Kim Ân
- Kim Chi
- Kim Dung
- Kim Hạnh
- Kim Thúy
- Kim Trần
- Kinh Bắc
- Kính Hòa
- Klaus Wiegerefe
- Kúm
- Kurt-Martin Mayer
- Kỳ Duyên
- Kyoko Numano
- L. N. Tolstoy
- L. V. H.
- La Khắc Hoà
- La Khắc Hòa
- Lã Nguyên
- Lại Nguyên Ân
- Lam Điền
- Lam Ngọc
- Lam Thái Hòa
- Lan Nguyên
- Lang Anh
- Langston Hughes
- LAP
- Larry Diamond
- Lars Vargö
- Laura Cappelle
- Laurent Sagalovitsch
- Lawrence Ferlinghetti
- Lâm Chương
- Lâm Duyên
- Lâm Hạnh
- Lâm Lê
- Lâm Ngân Mai
- Lâm Quang Mỹ
- Lâm Thị Mỹ Dạ
- Leon Trotsky
- Leonard Cohen
- Lê An Thế
- Lê Anh Hoài
- Lê Anh Hùng
- Lê Ân
- Lê Bá Đảng
- Lê Bích Vượng
- Lê Chiều Giang
- Lê Công Định
- Lê Công Giàu
- Lê Công Tư
- Lê Ðình Nhất Lang
- Lê Dũng
- Lê Duy Nam
- Lê Đạt
- Lê Đăng Doanh
- Lê Đình Cai
- Lê Đình Khẩn
- Lê Đình Thắng
- Lê Đỗ Huy
- Lê Đức Dục
- Lê Đức Thôn
- Lê Giang Trần
- Lê Hải
- Lệ Hằng
- Lê Hiệp
- Lê Hoài Nguyên
- Lê Hoàng Diễm Trang
- Lê Hoàng Lân
- Lê Học Lãnh Vân
- Lê Hồ Quang
- Lê Hồng Hà
- Lê Hồng Hiệp
- Lê Hồng Lâm
- Lê Hùng
- Lê Hùng Vọng
- Lê Huyền Ái Mỹ
- Lê Huỳnh Lâm
- Lê Hữu
- Lê Hữu Khoá
- Lê Hữu Khóa
- Lê Hữu Nam
- Lê Kế Lâm
- Lê Khải
- Lê Kim Duy
- Lê Ký Thương
- Lê Lạc Giao
- Lê Luân
- Lê Mã Lương
- Lê Mai
- Lê Mai Lĩnh
- Lê Mạnh Chiến
- Lê Mạnh Đức
- Lê Minh Chánh
- Lê Minh Hà
- Lê Minh Hiền
- Lê Minh Khuê
- Lê Minh Phong
- Lê Ngân Hằng
- Lê Ngọc Luân
- Lê Ngọc Sơn
- Lê Nguyễn
- Lê Nguyễn Duy Hậu
- Lê Nguyễn Hương Trà
- Lê Nguyên Long
- Lê Nguyên Vỹ
- Lê Như Bình
- Lê Oa Đằng
- Lê Phan
- Lê Phú Khải
- Lê Quang
- Lê Quang Đức
- Lê Quảng Hà
- Lê Quang Hợp
- Lê Quang Thành
- Lê Quân
- Lê Quốc Anh
- Lê Quỳnh
- Lê Quỳnh Mai
- Lê Sa Long
- Lê Si Na
- Lê Sơn
- Lê Tất Đạt
- Lê Tất Điều
- Lê Thanh Dũng
- Lê Thanh Hải
- Lê Thanh Phong
- Lê Thanh Trường
- Lê Thân
- lê thi diem thuý
- Lê Thị Hồng Minh
- Lê Thị Huệ
- Lê Thị Hường
- Lê Thị Oanh
- Lê Thị Thấm Vân
- Lê Thiết Cương
- Lê Thiếu Nhơn
- Lê Thọ Bình
- Lê Thời Tân
- Lê Thời Thôi
- Lê Thu Hiền
- Lê Thúy Bảo Liên
- Lê Tiên Long
- Lê Trí Tuệ
- Lê Trinh
- Lê Trọng Nghĩa
- Lê Trọng Nguyễn
- Lê Trung Tĩnh
- Lê Trường Thanh
- Lê Tuấn Huy
- Lê Tuyết Hạnh
- Lê Văn Bỉnh
- Lê Văn Hảo
- Lê Văn Hiếu
- Lê Văn Hòa
- Lê Văn Luân
- Lê Văn Sơn
- Lê Văn Trung
- Lê Văn Tùng
- Lê Vĩnh Tài
- Lê Vĩnh Triển
- Lê Vũ Trường Giang
- Lê Xuân Khoa
- Lê Xuyên
- Li Edelkoort
- Li Zhongqin
- Liêu Diệc Vũ
- Liêu Thái
- Liễu Trương
- Linh Nguyên
- Linh Văn
- Linh Vân
- Linh-Chân Brown
- LKH
- Lorca
- Louis Aragon
- Louise Glück
- Lộc Vàng
- Luân Hoán
- Ludwig von Mises
- Luke Hunt
- Luke Turner
- Lữ Kiều
- Lữ Quỳnh
- Lương Đào
- Lương Thiệu Quân
- Lương Thư Trung
- Lưu Á Châu
- Lưu Bình Nhưỡng
- Lưu Diệu Vân
- Lưu Đức Trung
- Lưu Hà
- Lưu Hiểu Ba
- Lưu Khánh Thơ
- Lưu Mê Lan
- Lưu Minh Hải
- Lưu Na
- Lưu Nhi Dũ
- Lưu Quang Vũ
- Lưu Thuỷ Hương
- Lưu Thủy Hương
- Lưu Trọng Văn
- Lưu Uyên Khôi
- Lý Đợi
- Ly Hoàng Ly
- Lý Ngang
- Ly Phạm
- Lý Quang Hoàn
- Lý Thanh
- Lý Tiến Dũng
- Lý Toàn Thắng
- Lý Trực Dũng
- Lý Xuân Hải
- Lydia Davis
- Lynh Bacardi
- LysP
- M. Gorky
- M.L. Gasparov
- Mạc Phong Tuyền
- Mạc Văn Trang
- Mạc Việt Hồng
- Mạch Nha
- Mạch Quang Thắng
- Mai An Nguyễn Anh Tuấn
- Mai Anh Tuấn
- Mai Bá Ấn
- Mai Bá Kiếm
- Mai Chanh
- Mai Hiền
- Mai Khôi
- Mai Kim Ngọc
- Mai Nhật
- Mai Ninh
- Mai Quốc Ấn
- Mai Quỳnh
- Mai Quỳnh Nam
- Mai Sơn
- Mai Thái Lĩnh
- Mai Thanh Sơn
- Mai Thảo
- Mai Tú Ân
- Mai Văn Hoan
- Mai Văn Phấn
- Mai Văn Tính
- Maki Starfield
- Mamleev
- Mạnh Kim
- Marc Andrus
- Marcel Reich-Ranicki
- Marci Shore
- Marco Ferrarese
- Margarita Lyutova
- Maria Donovan
- Maria Ressa
- Mario Vargas Llosa
- Marion Hennebert
- Mark B. Hamilton
- Mark Binelli
- Mark Frankland
- Mark Osaki
- Mark Strand
- Marta Hillers
- Martin Jankowski
- Martin Kulldorff
- Marty Robbins
- Mary Morose
- Mary Walsh
- Mathias Mayer
- Matthew Clayfield
- Matthew Crawford
- Maurice Blanchot
- Maximilian Steinbeis
- May
- Maya Angelou
- Mặc Đỗ
- Mặc Lâm
- Mân Côi
- McAmmond Nguyễn Thị Tư
- Media Văn Việt
- Michael Burawoy
- Michael Scammell
- Miêng
- Mike Ives
- Mikhail Shishkin
- Mikhail Viktorovich Zygar
- Milan Kundera
- Mimmi Diệu Hường Bergström
- MInh Anh
- Minh Huệ
- Minh Hùng
- Minh Luật
- Minh Quang – Lê Chiên
- Minh Quang Ho
- Minh Tâm
- Minh Thùy
- Minh Thư
- Minh Toàn
- Minh Tuấn
- Monica Berlin
- Mỹ Hằng
- Mỹ Lan
- N. S. Khrushchev
- Nam Dao
- Nam Dao Nguyễn Mạnh Hùng
- Nam Đan
- Nam Đông
- Nam Nguyên
- Nam Sơn
- Naowarat Pongpaiboon
- Natalia lacovelli
- Nataliya Zhynkina
- Natsume Sōseki
- Nay Aung
- ng. anhanh
- Ng.Uyển Nicole Dương
- Ngải Vị VỊ
- Ngân Xuyên
- Nghệ thuật
- Nghiêm Lương Thành
- Nghiêm Phương Mai
- Nghiêm Xuân Hồng
- Nghiên Cứu Phê Bình
- Ngo Thu
- Ngọc Anh
- Ngọc Duy Phan
- Ngoc Hien Bui
- Ngọc Linh
- Ngô Anh Tuấn
- Ngô Bảo Châu
- Ngô Đình Thẩm
- Ngô Đồng
- Ngô Hương Giang
- Ngô Khắc Tài
- Ngộ Không Phí Ngọc Hùng
- Ngô Liêm Khoan
- Ngô Minh
- Ngô Minh Khôi
- Ngô Ngọc Loan
- Ngô Ngọc Trai
- Ngô Nguyên Dũng
- Ngô Nhật Đăng
- Ngô Quốc Phương
- Ngô Quốc Thịnh
- Ngô Thế Vinh
- Ngô Thị Kim Cúc
- Ngô Thị Thanh Lịch
- Ngô Tùng Phong
- Ngô Tự Lập
- Ngô Văn
- Ngô Văn Giá
- Ngô Viết Nam Sơn
- Ngô Viết Trọng
- Ngô Vĩnh Long
- Ngô Xuân Hội
- Ngô Xuân Phúc
- Ngô Xuân Thảo
- Ngu Yên
- Nguyen Duc Thanh
- Nguyễn Hải Hoành
- Nguyễn Anh Dũng
- Nguyễn Anh Tuấn
- Nguyễn Anh Tuấn - đạo diễn
- Nguyễn Bá Chung
- Nguyễn Bách Việt
- Nguyễn Bảo Chân
- Nguyễn Bắc Sơn
- Nguyên Bình
- Nguyên Cầm
- Nguyên Cẩn
- Nguyên Chánh
- Nguyễn Chí Hoan
- Nguyễn Chí Thuật
- Nguyễn Chí Trung
- Nguyễn Chí Tuyến
- Nguyễn Chinh Trung
- Nguyễn Cung Thông
- Nguyễn Cường
- Nguyễn Danh Bằng
- Nguyễn Danh Huế
- Nguyễn Danh Lam
- Nguyễn Ðăng Thường
- Nguyễn Duy
- Nguyễn Dương Quang
- Nguyễn Đạt
- Nguyễn Đắc Kiên
- Nguyễn Đắc Xuân
- Nguyễn Đăng Điệp
- Nguyễn Đăng Hưng
- Nguyễn Đăng Khoa
- Nguyễn Đăng Mạnh
- Nguyễn Đăng Na
- Nguyễn Đăng Quang
- Nguyễn Đăng Thường
- Nguyễn Đình Ấm
- Nguyễn Đình Bin
- Nguyễn Đình Bổn
- Nguyễn Đình Chú
- Nguyễn Đình Cống
- Nguyễn Đình Đăng
- Nguyễn Đình Huỳnh
- Nguyễn Đình Thắng
- Nguyễn Đình Thi
- Nguyễn Đình Toàn
- Nguyễn Đổng Chi
- Nguyễn Đông Thức
- Nguyễn Đức
- Nguyễn Đức Dương
- Nguyễn Đức Hiệp
- Nguyễn Đức Mậu
- Nguyễn Đức Sơn
- Nguyễn Đức Thắng
- Nguyễn Đức Tiến
- Nguyễn Đức Tùng
- Nguyễn Đức Tường
- Nguyễn Gia Trí
- Nguyên Giác
- Nguyên Giác Phan Tấn Hải
- Nguyễn Hà Luân
- Nguyễn Hải Hoành
- Nguyễn Hải Yến
- Nguyễn Hàn Chung
- Nguyễn Hiến Lê
- Nguyễn Hoa Lư
- Nguyễn Hoài Nam
- Nguyễn Hoài Văn
- Nguyễn Hoài Vân
- Nguyễn Hoàn
- Nguyễn Hoàn Nguyên
- Nguyễn Hoàng Ánh
- Nguyễn Hoàng Anh Thư
- Nguyễn Hoàng Diệu Thủy
- Nguyễn Hoàng Diệu Thúy
- Nguyễn Hoàng Giao
- Nguyễn Hoàng Linh
- Nguyễn Hoàng Trung
- Nguyễn Hoàng Văn
- Nguyễn Hồng Anh
- Nguyễn Hồng Giao
- Nguyễn Hồng Hưng
- Nguyễn Hồng Lam
- Nguyễn Hồng Nhung
- Nguyễn Hồng Thục
- Nguyễn Huệ Chi
- Nguyễn Hùng
- Nguyễn Huy Hoàng
- Nguyễn Huy Thiệp
- Nguyễn Huy Vũ
- Nguyên Hưng
- Nguyễn Hưng Quốc
- Nguyễn Hương
- Nguyễn Hữu Đễ
- Nguyễn Hữu Hồng Minh
- Nguyễn Hữu Liêm
- Nguyễn Hữu Nhật
- Nguyễn Hữu Sơn
- Nguyễn Hữu Thiết
- Nguyễn Hữu Việt Hưng
- Nguyễn Hữu Vinh
- Nguyễn kc Hậu
- Nguyễn Khải
- Nguyễn Khánh Duy
- Nguyễn Khánh Trường
- Nguyễn Khắc An
- Nguyễn Khắc Bình
- Nguyễn Khắc Mai
- Nguyễn Khắc Phê
- Nguyễn Khắc Phi
- Nguyễn Khắc Phục
- Nguyễn Khiêm
- Nguyễn Khôi
- Nguyễn Kiến Phước
- Nguyễn Kiều Dung
- Nguyễn Kiều Hưng
- Nguyên Lạc
- Nguyễn Lãm Thắng
- Nguyễn Lan Phương
- Nguyễn Lân Bình
- Nguyễn Lân Thắng
- Nguyễn Lê Hồng Hưng
- Nguyễn Lệ Uyên
- Nguyễn Linh Giang
- Nguyễn Linh Quang
- Nguyễn Lộ Trạch
- Nguyễn Luận
- Nguyễn Lương Hải Khôi
- Nguyễn Lương Ngọc
- Nguyễn Lương Vỵ
- Nguyễn Mai
- Nguyễn Man Nhiên
- Nguyễn Mạnh An Dân
- Nguyễn Mạnh Côn
- Nguyễn Mạnh Đẩu
- Nguyễn Mạnh Tiến
- Nguyễn Manh Trinh
- Nguyễn Mạnh Trinh
- Nguyễn Mạnh Tuấn
- Nguyễn Mạnh Tường
- Nguyễn Minh Anh
- Nguyễn Minh Hòa
- Nguyễn Minh Kính
- Nguyễn Minh Nhị
- Nguyễn Minh Nhựt
- Nguyễn Minh Thuyết
- Nguyễn Mộng Giác
- Nguyên Ngọc
- Nguyễn Ngọc Chu
- Nguyễn Ngọc Giao
- Nguyễn Ngọc Hoa
- Nguyễn Ngọc Lanh
- Nguyễn Ngọc Liễm
- Nguyễn Ngọc Lung
- Nguyễn Ngọc Tâm
- Nguyễn Ngọc Thiện
- Nguyễn Ngọc Tú Anh
- Nguyễn Ngọc Tư
- Nguyên Nguyên
- Nguyễn Nguyên Bình
- Nguyễn Nhật Tín
- Nguyên Nhi
- Nguyễn Như Huy
- Nguyễn Phạm Hùng
- Nguyễn Phú Yên
- Nguyễn Phúc Vĩnh Ba
- Nguyễn Phượng
- Nguyễn Phương Đình
- Nguyễn Phương Mai
- Nguyễn Phương Mạnh
- Nguyễn Quang
- Nguyễn Quang A
- Nguyễn Quang Bình
- Nguyễn Quang Duy
- Nguyễn Quang Dy
- Nguyễn Quang Đồng
- Nguyễn Quang Hồng
- Nguyễn Quang Hưng
- Nguyễn Quang Lập
- Nguyễn Quang Thạch
- Nguyễn Quang Thân
- Nguyễn Quang Thiều
- Nguyễn Quang VInh
- Nguyễn Quân
- Nguyễn Quốc Lâm
- Nguyễn Quốc Thái
- Nguyễn Quốc Toàn
- Nguyễn Quốc Trụ
- Nguyễn Quốc Tuấn
- Nguyên Sa
- Nguyễn Sĩ Dũng
- Nguyễn Sơn Lâm
- Nguyễn Sỹ Phương
- Nguyễn Sỹ Tế
- Nguyễn Tà Cúc
- Nguyễn Tài Cẩn
- Nguyễn Tấn Cứ
- Nguyễn Tất Nhiên
- Nguyễn Thạch Giang
- Nguyễn Thái Hòa
- Nguyễn Thái Hợp
- Nguyễn Thái Sơn
- Nguyễn Thái Tuấn
- Nguyễn Thanh Bình
- Nguyễn Thanh Châu
- Nguyễn Thanh Giang
- Nguyễn Thanh Hiện
- Nguyễn Thanh Hùng
- Nguyễn Thanh Huy
- Nguyễn Thanh Huyền
- Nguyễn Thanh Mỹ
- Nguyễn Thành Nam
- Nguyễn Thanh Nghị
- Nguyễn Thanh Nguyệt
- Nguyễn Thành Phong
- Nguyễn Thanh Sơn
- Nguyễn Thành Sơn
- Nguyễn Thanh Tâm
- Nguyễn Thành Thi
- Nguyễn Thanh Tuyền
- Nguyễn Thanh Văn
- Nguyễn Thanh Việt
- Nguyễn Thế Hùng
- Nguyễn Thế Thanh
- Nguyễn Thị Bích Hậu
- Nguyễn Thị Bích Ngà
- Nguyễn Thị Bình
- Nguyễn thị Cỏ May
- Nguyễn Thị Dư Khánh
- Nguyễn Thị Hải
- Nguyễn Thị Hậu
- Nguyễn Thị Hiền
- Nguyễn Thị Hoàng
- Nguyễn Thị Hoàng Bắc
- Nguyễn Thị Khánh Minh
- Nguyễn Thị Khánh Trâm
- Nguyễn Thị Kim Chi
- Nguyễn Thị Kim Phụng
- Nguyễn Thị Minh Ngọc
- Nguyễn Thị Minh Thương
- Nguyễn Thị Ngọc Hải
- Nguyễn Thị Ngọc Nhung
- Nguyễn Thị Oanh
- Nguyễn Thị Phước
- Nguyễn Thị Thanh Bình
- Nguyễn Thị Thanh Hải
- Nguyễn Thị Thanh Lưu
- Nguyễn Thị Thanh Xuân
- Nguyễn Thị Thanh Yến
- Nguyễn Thị Thảo An
- Nguyễn Thị Thúy Hạnh
- Nguyễn Thị Thùy Linh
- Nguyễn Thị Thụy Vũ
- Nguyễn Thị Thuyền
- Nguyễn Thị Tịnh Thy
- Nguyễn Thị Từ Huy
- Nguyễn Thị Vinh
- Nguyễn Thiện Tống
- Nguyễn Thiện Tơ
- Nguyễn Thói Đời
- Nguyễn Thông
- Nguyễn Thu Quỳnh
- Nguyễn Thu Trang
- Nguyễn Thùy Dương
- Nguyễn Thúy Hạnh
- Nguyễn Thụy Long
- Nguyễn Thuỵ Phương
- Nguyễn Thùy Song Thanh
- Nguyễn Thỵ
- Nguyễn Thy Anh
- Nguyễn Tiến Dũng
- Nguyễn Tiến Lập
- Nguyễn Tiến Trung
- Nguyễn Tiến Văn
- Nguyễn Trần Bạt
- Nguyễn Tri Phương Đông
- Nguyễn Triệu Nam
- Nguyễn Trọng Bình
- Nguyễn Trọng Chức
- Nguyễn Trọng Huân
- Nguyễn Trọng Khôi
- Nguyễn Trọng Tạo
- Nguyễn Trung
- Nguyễn Trung Bảo
- Nguyễn Trung Dân
- Nguyễn Trung Hiếu
- Nguyễn Trung Kiên
- Nguyễn Trung Thuần
- Nguyễn Trường Giang
- Nguyễn Trường Huy
- Nguyễn Trường Uy
- Nguyễn Tuấn
- Nguyễn Tuấn Anh
- Nguyễn Tuấn Khoa
- Nguyễn Tùng
- Nguyễn Tùng Linh
- Nguyễn Tuyết Lan
- Nguyễn Tuyết Lộc
- Nguyễn Tư Nghiêm
- Nguyễn Tử Siêm
- Nguyễn Tường Bách
- Nguyễn Tường Thiết
- Nguyễn Tường Thụy
- Nguyễn Ước
- Nguyễn Vạn Phú
- Nguyễn Văn
- Nguyễn Văn Ba
- Nguyễn Văn Chính
- Nguyễn Văn Ðậu
- Nguyễn Văn Dũng
- Nguyễn Văn Đài
- Nguyễn Văn Gia
- Nguyễn Văn Hạnh
- Nguyễn Văn Hiệp
- Nguyễn Văn Hùng
- Nguyễn Văn Huyên
- Nguyễn Văn Lợi
- Nguyễn Văn Lục
- Nguyễn Văn Miếng
- Nguyễn Văn Nghệ
- Nguyễn Văn Nho
- Nguyễn Văn Phong
- Nguyễn Văn Phú
- Nguyễn Văn Phước
- Nguyễn Văn Sâm
- Nguyễn Văn Sơn
- Nguyễn Văn Tao
- Nguyễn Văn Thiệu
- Nguyễn Văn Thọ
- Nguyễn Văn Trọng
- Nguyễn Văn Trung
- Nguyễn Văn Tuấn
- Nguyễn Văn Vĩnh
- Nguyễn Văn Xuân
- Nguyễn Vi Khải
- Nguyễn Vi Yên
- Nguyễn Viện
- Nguyễn Việt Anh
- Nguyễn Việt Chiến
- Nguyễn Viết Lãm
- Nguyễn Vĩnh Nguyên
- Nguyễn Vũ Hiệp
- Nguyễn Vũ Tiềm
- Nguyễn Vỹ
- Nguyễn Vy Khanh
- Nguyễn Xuân Diện
- Nguyễn Xuân Hằng
- Nguyễn Xuân Hoàng
- Nguyễn Xuân Hưng
- Nguyễn Xuân Khánh
- Nguyễn Xuân Khoát
- Nguyễn Xuân Nghĩa
- Nguyễn Xuân Nha
- Nguyễn Xuân Quang
- Nguyễn Xuân Thiệp
- Nguyễn Xuân Thọ
- Nguyễn Xuân Tiệp
- Nguyễn Xuân Tường Vy
- Nguyễn Xuân Xanh
- Nguyễn Ý Thuần
- Nguyên Yên
- Nguyễn-Chương Mt
- Nguyễn-hòa-Trước
- Nguyệt Chu
- Nguyệt Quỳnh
- Nguyệt Vi
- Ngự Thuyết
- Người Buôn Gió
- Ngyễn Trung Bảo
- Nh. Tay Ngàn
- Nhã
- Nhã Ca
- Nhã Duy
- Nhã Thuyên
- Nhan Do Thanh
- Nhân Hồng
- Nhật Chiêu
- Nhật Lệ
- Nhất Linh
- Nhật Tiến
- Nhật Tuấn
- Nhất Uyên
- Nhị Linh
- Nhị Ngã
- Nhóm Vì một Hà Nội xanh
- Như Huy
- Như Không
- Như Quỳnh
- Như Quỳnh de Prelle
- Như Ý
- Nhược Thủy
- Niall Ferguson
- Nick Hilden
- Nicolas Casey
- Nikulin
- Nina McPherson
- Ninh Dương
- Ninh Kiều
- Nobert Hummelt
- Nông Hồng Diệu
- NP Phan
- Obama
- Ocean Vương
- Octavio Paz
- Ogden Nash
- Oksana Zabuzhko
- Oleg Kashin
- Ondrej Slowik
- onggiaolang
- Orlando Figes
- Orwell
- Oscar Salemink
- Oscar Wilde
- Pablo Neruda
- Pablo Picasso
- Palmer
- Patrick Frater
- Patrick Lodge
- Paul Auster
- Paul Celan
- Paul Éluard
- Paul Hoover
- Paul Mendez
- Paul Mozur
- Paul Theroux
- Paul-François Paoli
- Paulus Lê Sơn
- Pavel Basinsky
- Pavlo Vyshebaba
- Paweł Kubiak
- Pawel Kuczynski
- Paweł Łepkowski
- Percy Mabandu
- Pervez Hoodbhoy
- Peter B. Zinoman
- Peter Hansen
- Peter Harvey
- Peter Kleiner
- Peter Singer
- Phạm Anh Tuấn
- Phạm Biểu Tâm
- Phạm Cao Hoàng
- Phạm Châu
- Phạm Chí Dũng
- Phạm Chi Lan
- Phạm Chu Sa
- Phạm Công Luận
- Phạm Công Thiện
- Phạm Công Út
- Phạm Duy
- Phạm Duy Nghĩa
- Phạm Đình Trọng
- Phạm Đình Vy
- Phạm Đoan Trang
- Phạm Hải Anh
- Phạm Hải Âu
- Phạm Hiền Mây
- Phạm Hoàng Quân
- Phạm Hồng Sơn
- Phạm Hùng Việt
- Phạm Huy Thông
- Phạm Khiêm Ích
- Phạm Kiều Tùng
- Phạm Kỳ Đăng
- Phạm Lệ Quyên
- Phạm Lê Vương Các
- Phạm Linh
- Phạm Lưu Vũ
- Phạm Minh Hoàng
- Phạm Minh Ngọc
- Phạm Minh Quân
- Phạm Minh Trung
- Phạm Ngọc Lư
- Phạm Ngọc Thái
- Phạm Ngọc Tiến
- Phạm Nguyên Trường
- Phạm Ngữ
- Phạm Phan Long
- Phạm Phú Cường
- Phạm Phú Hải
- Phạm Phú Minh
- Phạm Phú Phong
- Phạm Phú Thứ
- Phạm Phú Viết
- Phạm Phúc Thịnh
- Phạm Phương
- Phạm Quang Ái
- Phạm Quang Long
- Phạm Quang Trung
- Phạm Quang Tuấn
- Phạm Sỹ Sáu
- Phạm Tăng
- Phạm Thành
- Phạm Thành Hưng
- Phạm Thanh Nghiên
- Phạm Thảo Nguyên
- Phạm Thế Cường
- Phạm Thị
- Phạm Thị Anh Nga
- Phạm Thị Hoài
- Phạm Thị Kiều Ly
- Phạm Thị Ngọc
- Phạm Thị Phương
- Phạm Thiên Ân
- Phạm Thiên Thư
- Phạm Tín An Ninh
- Phạm Toàn
- Phạm Trần
- Phạm Trọng Chánh
- Phạm Trung Nghĩa
- Phạm Tuấn
- Phạm Tư Thanh Thiện
- Phạm Tường Vân
- Phạm Văn
- Phạm Văn Khoái
- Phạm Văn Quang
- Phạm Văn Song
- Phạm Văn Tình
- Phạm Văn Vũ
- Pham Viem Phuong
- Phạm Viêm Phương
- Phạm Viết Đào
- Phạm Việt Hưng
- Phạm Vũ Lửa Hạ
- Phạm Xuân Đài
- Phạm Xuân Hùng
- Phạm Xuân Nguyên
- Phạm Xuân Trường
- Phan An Sa
- Phan Ba
- Phan Bội Châu
- Phan Cẩm Thượng
- Phan Châu Thành
- Phan Cự Đệ
- Phan Đạo
- Phan Đắc Lữ
- Phan Đình Diệu
- Phan Độc Lập
- Phan Hải-Đăng
- Phan Hồng Giang
- Phan Huy Dũng
- Phan Huy Đường
- Phan Huy Lê
- Phan Huyền Thư
- Phan Kế Toại
- Phan Khôi
- Phan Lặng Yên
- Phan Mạnh Quỳnh
- Phan Nam Sinh
- Phan Ngọc
- Phan Nguyên
- Phan Nhật Nam
- Phan Nhiên Hạo
- Phan Ni Tấn
- Phan Phương Đạt
- Phan Quang
- Phan Tấn Hải
- Phan Tấn Uẩn
- Phan Thanh Bình
- Phan Thắng
- Phan Thế Hải
- Phan Thị Hà Dương
- Phan Thị Kim Phúc
- Phan Thị Trọng Tuyển
- Phan Thị Vàng Anh
- Phan Thu Vân
- Phan Thúy Hà
- Phan Trang Hy
- Phan Trí Đỉnh
- Phan Trọng Hoàng Linh
- Phan Văn Giưỡng
- Phan Văn Song
- Phan Văn Thắng
- Phan Vũ
- Phan Xine
- Phan Xuân Sinh
- Phannguyên Psg
- Phanxipăng
- Phaolô VI
- Pháp Hoan
- Pháp Vân
- Phapxa Chan
- Phát biểu nhận giải Văn Việt
- Phil Caputo
- Philip Larkin
- Philip Roth
- Phong Linh
- Phong Nguyen
- Phong Quang
- Phố Văn
- Phú Quang
- Phù Sa
- Phúc Lai GB
- Phúc Tiến
- Phunchok Stobdan
- Phùng Anh Kiệt
- Phùng Hi
- Phùng Hoài Ngọc
- Phùng Học Vinh
- Phùng Ngọc Kiên
- Phùng Nguyễn
- Phùng Quán
- Phùng Thành Chủng
- Phùng Thị Hạ Nguyên
- Phùng Thị Như Hà
- Phuong Ta
- Phương Hương
- Phương Phương
- Phương Thảo
- Phương Thuý
- Phương Uy
- Pierre Darriulat
- Pierre Lemieux
- Prashanth Parameswaran
- Qladimir Pyljow
- Quách Hạo Nhiên
- Quách Tấn
- Quách Thoại
- Quảng Diệu Trần Bảo Toàn
- Quang Dũng
- Quang Đức
- Quang Minh
- Quang Phan
- Quảng Tánh Trần Cầm
- Quậy Nguyễn
- Quế Hương
- Quốc Dũng
- Quốc Phương
- Quốc Toản
- Quyên Di
- Quyên Hoàng
- Quỳnh Iris de Prelle
- Quỳnh Vi
- Rabindranath Tagore
- Rainer Maria Rilke
- Ralph Chaplin
- Rebecca Mead
- Rebecca Solnit
- Reiner Traub
- Remo Verdickt
- Riccardo Gazzaniga
- Richard C. Paddock
- Richard Millet
- Richard Serra
- Robert Desnos
- Robert McCrump
- Roger Vu
- Roland Barthes
- Romain Rolland
- Ronald F. Inglehart
- Ruben David Gonzalez Gallego
- Russell Edson
- Ruth Ingram
- Ryszard Legutko
- Salman Rushdie
- Salvatore Babones
- Sam Dresser
- Sạn chữ
- Sandra Kerschbaumer
- Sara Teasdale
- Sarah Pulliam Bailey
- Sarah Thornton
- Sáu Nghệ
- Sergio Bitar
- Shakespeare
- Shannon Van Sant
- Sheikha A
- Sheila Fischman
- Sheila Ngoc Pham
- Sheri Berman
- Shigeeda Yutaka
- Shirin Ebadi
- Shukshin
- Simon Johnson
- Sire Apm Lukwesa
- Slavoj Žižek
- Sohaniim
- Son Kieu Mai
- Song Chi
- Song Hà
- Song Nguyễn
- Song Phạm
- Song Phan
- Song Thao
- Số đặc biệt
- Sơn Ca
- Sơn Hoàng Liên
- Sơn Kiều Mai
- Sơn Nam
- Stefano Harney
- Stephan Koester
- Stephen B. Young
- Steve Earle
- Susan Sontag
- Suzuki Katsuhiko
- Sương Nguyệt Minh
- Sương Quỳnh
- Svetlana Alexievich
- Svetlana Alexievitch
- Svetlana Alexiévitch
- Sylvia Plath
- T. Đ.
- T.Vấn
- Tạ Anh Thư
- Tạ Chí Đại Trường
- Tạ Duy Anh
- Tạ Tỵ
- Tạ Văn Tài
- Tạ Văn Thông
- Tạ Xuân Hải
- Tadeusz Rósewicz
- Tam Ích
- Tamarchenko
- Tàn Tuyết
- Tanaami Keiichi
- Taras Shevchenko
- Tarik Khaldi
- Tăng Quang
- Tâm An
- Tâm Chánh
- Tâm Don
- Tâm Thường Định
- Tâm Việt
- Tấn An
- Teolinda Gersão
- Teresa Mỹ Chúc
- Thạch Đạt Lang
- Thạch Quỳ
- Thạch Thảo
- Thái Bá Tân
- Thái Bá Vân
- Thái Bảo
- Thái Hà
- Thái Hạo
- Thái Kế Toại
- Thái Kim Lan
- Thái Ngọc San
- Thái Sinh
- Thái Thanh
- Thái Thăng Long
- Thái Tuấn
- Thái Văn
- Thái Văn Đào
- Thái Vũ
- Thạnh Đà
- Thanh Hằng - Anh Khoa
- Thành Lộc
- Thanh Nam
- Thanh Ngọc
- Thanh Phương
- Thanh Tâm Tuyền
- Thanh Thảo
- Thanh Thuỷ
- Thanh Trúc
- Thanh Tùng
- Thanh Xuân
- Thanhhà Lại
- Thảo Dân
- Thao Dinh
- Thảo luận
- Thảo Nguyên
- Thảo Trường
- Thảo Vy
- Thẩm Đống
- Thận Nhiên
- Thân Trọng Mẫn
- Thân Trọng Sơn
- Thế Dũng
- Thế Giang
- Thế Quân
- THẾ THANH
- Thế Uyên
- Thi Hoàng
- Thi Nguyên
- Thi sỹ ỦA
- Thi Vũ
- Thích Nhất Hạnh
- Thích Nữ Chân Không
- Thích Phước An
- Thierry Leclère
- Thierry Lentz
- Thiên Di
- Thiên Điểu
- Thiền Lâm
- Thiền Nguyễn
- Thiên Thai
- Thiện Tùng
- Thiện Ý
- Thiết Thạch
- Thiếu Khanh
- Thiều Mai Lâm
- Tho Nguyen
- Thomas A. Bass
- Thomas Bo Pedersen
- Thomas Mahler
- Thomas S. Mullaney
- Thông Đặng
- Thơ
- Thu Phong
- Thu Vàng
- Thuận
- Thuần Ngô
- Thuận Paris
- Thuận Thiên
- Thục Quyên
- Thụy An
- Thùy Dung
- Thụy Khuê
- Thùy Linh
- Thụy My
- Thủy Tiên
- Thư Bạn Đọc
- Thường Quán
- Thy An
- Tịch Ru
- Tiet Hung Thai
- Tiêu Dao Bảo Cự
- Tiêu Kiện Sinh
- Tiểu Tử
- Tillman Miller
- Timothy Brennan
- Timothy Garton Ash
- Timothy Snyder
- Tina Hà Giang
- Tomas Tranströmer
- Tô Đăng Khoa
- Tô Hải
- Tô Hoàng
- Tố Hữu
- Tô Lan Hương
- Tô Ngọc Vân
- Tô Thẩm Huy
- Tô Thùy Yên
- Tô Văn Trường
- Tôi Đây
- Tôn Thất Thông
- Tống Văn Công
- Trà Đóa
- Trà Nhiên
- Tracy K. Smith
- Tran Dinh Dung
- Tran Nam Dung
- Trang Châu
- Trang Hạ
- Trang Thanh
- Trang Thế Hy
- Trangđài Glassey Trầnguyễn
- Trangđài Glasssey-Trầnguyễn
- Trao đổi
- Trầm Tử Thiêng
- Trần Anh Hùng
- Trần Bá Đại Dương
- Trần Bang
- Trần Bình Nam
- Trần C. Trí
- Trần Cao Lĩnh
- Trần Cao Tường
- Trần Công Tâm
- Trần Công Tín
- Trần Dạ Từ
- Trần Dần
- Trần Doãn Nho
- Trần Dũng Thanh Huy
- Trần Duy
- Trần Duy Phiên
- Trần Duy Trung
- Trần Đăng Khoa
- Trần Đăng Tuấn
- Trần Đĩnh
- Trần Đình Bút
- Trần Đình Hoành
- Trần Đình Lương
- Trần Đình Sơn Cước
- Trần Đình Sử
- Trần Đình Triển
- Trần Đình Trợ
- Trần Độ
- Trần Đồng Minh
- Trần Đức Anh Sơn
- Trần Đức Thảo
- Trần Đức Tiến
- Trần Đức Tín
- Trần Đức Toản
- Trần Gia Huấn
- Trần Gia Ninh
- Trần Hà Linh
- Trần Hạ Tháp
- Trần Hạ Vi
- Trần Hải
- Trần Hạnh
- Trần Hậu
- Trần Hoài Anh
- Trần Hoài Thư
- Trần Hoàng Phố
- Trần Hoàng Trúc
- Trần Hoàng Vy
- Trần Hùng
- Trần Huy Bích
- Trần Huy Minh Phương
- Trần Huy Quang
- Trần Huỳnh Duy Thức
- Trần Hữu Dũng
- Trần Hữu Khánh
- Trần Hữu Quang
- Trần Hữu Tá
- Trần Hữu Thục
- Trần Khánh Triệu
- Trần Kiêm Đoàn
- Trần Kiêm Trinh Tiên
- Trần Kim Trắc
- Trần Kỳ Trung
- Trần Lam
- Trần Lê Sơn Ý
- Trần Lương
- Trần Lý Trí Tân
- Trần Mạnh Hảo
- Trần Mạnh Tuấn
- Trần Minh Phi
- Trần Minh Quốc
- Trần Mộng Tú
- Trần Nam Bình
- Trần Ngân Hà
- Trần Nghi Hoàng
- Trần Ngọc Cư
- Trần Ngọc Hiếu
- Trần Ngọc Tuấn
- Trần Ngọc Vương
- Trần Nguyên Đán
- Trần Nhã Thụy
- Trần Nhương
- Trần Phong Giao
- Trần Phong Vũ
- Trần Quang Đức
- Trần Quang Lộc
- Trần Quốc Nam
- Trần Quốc Thuận
- Trần Quốc Toàn
- Trần Quốc Trọng
- Trần Quốc Vượng
- Trần Quyết Thắng
- Trân Sa
- Trần Song Hào
- Trần Thành
- Trần Thanh Ái
- Trần Thanh Cảnh
- Trần Thanh Huy
- Trần Thanh Vân
- Trần Thắng
- Trần Thế Vĩnh
- Trần Thị Băng Thanh
- Trần Thị Diệu Tâm
- Trần Thị Lai Hồng
- Trần Thị Lam
- Trần Thị NgH.
- Trần Thị Nguyệt Mai
- Trần Thị Phương Phương
- Trần Thị Thanh Thoả
- Trần Thị Trường
- Trần Thiện Đạo
- Trần Thùy Mai
- Trần Tiến
- Trần Tiễn Cao Đăng
- Trần Tiến Dũng
- Trần Tiễn Khanh
- Trần Tố Nga
- Trần Trọng Dương
- Trần Trọng Thức
- Trần Trọng Vũ
- Trần Trung Chính
- Trần Trung Đạo
- Trần Tuấn
- Trần Từ Mai
- Trần Vàng Sao
- Trần Văn Chánh
- Trần Văn Đỉnh
- Trần Văn Khê
- Trần Văn Minh
- Trần Văn Nam
- Trần Văn Thọ
- Trần Văn Thủy
- Trần Văn Tý
- Trần Vấn Lệ
- Trần Việt Hà
- Trần Viết Ngạc
- Trần Vinh Dự
- Trần Vũ
- Trần Vũ Hải
- Trần Vương Thuấn
- Trần Vương Thuận
- Trần Wũ Khang
- Trần Xuân Hoài
- Trần Xuân Linh
- Trần Xuân Lĩnh
- Trần Xuân Thảo
- Trần Yên Hòa
- Trần Yên Nguyên
- Trên
- Trên Facebook
- Trên Facebook/Minds
- Trên kệ sách
- Trên trang diaCRITICS
- Trí Hiệu Dân
- Triều Anh
- Triều Hoa Đại
- Triêu Nhan
- Triều Sơn
- Triệu Tử Dương
- Trịnh Anh Tuấn
- Trịnh Bá Phương
- Trịnh Bách
- Trịnh Cao Hòa Thanh
- Trịnh Chu
- Trịnh Công Sơn
- Trịnh Cung
- Trịnh Duy Kỳ
- Trịnh Hữu Long
- Trịnh Kim Tiến
- Trịnh Lữ
- Trịnh Minh Tuấn
- Trịnh Sơn
- Trịnh Thanh Thủy
- Trịnh Thu Tuyết
- Trịnh Vĩnh Phúc
- Trịnh Xuân Thuận
- Trịnh Xuân Thủy
- Trịnh Y Thư
- Trọng Anh
- Trọng Phú
- Trọng Thành
- Tru Sa
- Trúc Giang
- Trúc Thông
- Trúc Ty
- Trump
- Trung Bảo
- Trung Dũng Kqd
- Trùng Dương
- Trung Trung Đỉnh
- Trư Sa
- Trường An
- Trương Anh Ngọc
- Trương Anh Thụy
- Trương Chính
- Trương Duy Nhất
- Trương Đăng Dung
- Trương Điện Thắng
- Trương Đình Phượng
- Trương Hồng Quang
- Trương Huy San
- Trường Minh
- Trương Ngọc Chương
- Trương Nguyên
- Trương Nguyện Thành
- Trương Nhân Tuấn
- Trương Phượng
- Trương Quang
- Trương Quang Đệ
- Trương Quang Nhuệ
- Trương Quang Vĩnh
- Trương Thị Ngọc Hân
- Trương Thiên Phàm
- Trương Thu Hiền
- Trương Tố Hoa
- Trương Trọng Nghĩa
- Trương Tửu
- Trương Văn Dân
- Trương Văn Vĩnh
- Trương Vũ
- Trương Xuân Thiên
- Tú Mỡ
- Tù Quốc Hoài
- Tù Sâm
- Tú Trung Hồ
- Tuấn Duy
- Tuấn Khanh
- Tuân Nguyễn
- Tuấn Thảo
- Tuệ Anh
- Tuệ Đăng
- Tuệ Nguyên
- Tuệ Nhân
- Tuệ Nhật
- Tuệ Sĩ
- Tuệ Sỹ
- Tùng Dương Cola
- Tung Nguyen
- Turner
- Túy Hồng
- Tuyết Nghi
- Tư
- Từ Dung
- Tư liệu
- Tử Linh
- Từ Mai Trần Huy Bích
- Từ Quốc Hoài
- Từ Sâm
- Từ Thức
- Tưởng
- Tương Lai
- Umberto Eco
- Uông Tăng Kỳ
- Uông Triều
- Uyển Ca
- Uyên Nguyễn
- Uyên Thao
- Uyên Vũ
- V. Erofiev
- Vàng A Giang
- Varlam Shalamov
- Vasco Gargalo
- Vasily Makarovich
- Văn
- Văn Biển
- Văn Cao
- Văn Chinh
- Văn Công Hùng
- Văn Giá
- Văn học
- Văn học Miền Nam 54-75
- Văn Như Cương
- Văn Quang
- Văn Tâm
- Văn Việt
- Vấn đề hôm nay
- Vận Động Ứng Cử Đại Biểu Quốc Hội 2016
- Vân Hạ
- Vân Phi
- Velcrow Ripper
- Veronica Melkozerova
- Vi Lãng
- Vi Trần
- Vi Yên
- Viet Thanh Nguyen
- Viên Linh
- Việt Bách
- Việt Bình
- Việt Dzũng
- Việt Khang
- Việt Lang
- Việt Phương
- Viktor Maslov
- Vinh Anh
- Vĩnh Hảo
- Vĩnh Quyền
- Virginia Heffernan
- Virginia Woolf
- Vladimir Nabokov
- Võ An Đôn
- Võ Anh Minh
- Võ Anh Thơ
- Võ Bá Cường
- Võ Đắc Danh
- Võ Định Hình
- Võ Đức Phúc
- Võ Hồng
- Võ Huy Tâm
- Võ Hương Quỳnh
- Võ Kỳ Điền
- Võ Ngàn Sông
- Võ Phiến
- Võ Thị Hảo
- Võ Thị Thu Hằng
- Võ Tiến Cường
- Võ Tòng Xuân
- Võ Trí Hảo
- Võ Văn Quản
- Võ Văn Tạo
- Võ Văn Thôn
- Võ Xuân Quế
- Võ Xuân Sơn
- Volker Weidermann
- Volodymyr Vynnychenko
- Volodymyr Zelenskyy
- Vũ Bằng
- Vũ Biện Điền
- Vũ Cao Đàm
- Vũ Cát Tường
- Vũ Đình Hòe
- Vũ Đình Huỳnh
- Vũ Đình Liên
- Vũ Đình Phòng
- Vũ Đức Khanh
- Vũ Đức Phúc
- Vũ Đức Sao Biển
- Vu Gia
- Vũ Hà Văn
- Vũ Hạnh
- Vũ Hoàng Chương
- Vũ Hoàng Thư
- Vũ Hồng Ánh
- Vũ Huy Ngọc
- Vũ Huy Quang
- Vũ Khắc Hoè
- Vũ Khắc Khoan
- Vũ Kim Hạnh
- Vũ Kim Thu
- Vũ Lâm
- Vũ Lập Nhật
- Vũ My Lan
- Vũ Ngọc Giao
- Vũ Ngọc Hoàng
- Vũ Ngọc Tâm
- Vũ Ngọc Tiến
- Vũ Nho
- Vũ Oanh
- Vũ Quang Việt
- Vũ Quí Hạo Nhiên
- Vũ Quốc Ngữ
- Vũ Quỳnh Hương
- Vũ Quỳnh Nh.
- Vũ Thành Sơn
- Vũ Thanh Tâm
- Vũ Thanh Tùng
- Vũ Thành Tự Anh
- Vũ Thế Khôi
- Vũ Thị Hải
- Vũ Thị Nhuận
- Vũ Thị Phương Anh
- Vũ Thị Phương Lan
- Vũ Thị Thanh
- Vũ Thị Thanh Mai
- Vũ Thư Hiên
- Vũ Tiến Lập
- Vũ Trọng Khải
- Vũ Tuấn Hoàng
- Vũ Từ Trang
- Vũ Tường
- Vũ Viết Tuân
- Vũ Xuân Tửu
- Vương Bích Ngọc
- Vương Đan
- Vương Huy
- Vương Ngọc Minh
- Vương Tiểu Nhị
- Vương Trí Nhàn
- Vương Trọng
- Vương Trùng Dương
- Vương Trung Hiếu
- Vy Thảo
- W. H. Auden
- Wa Praong
- Walt Whitman
- Walter Isaacson
- Wayne Karlin
- Wells
- Wendy Barker
- Wilhelm Schmid
- Will Nguyen
- William Carlos Williams
- William Nee
- William Stafford
- William Stanley Merwin
- Winston Phan Đào Nguyên
- Wislawa Szymborska
- Wolf Biermann
- Wolfgang Borchert
- Wynn Gadkar Wilcox
- Xie Tao
- Xuân Ba
- Xuân Diệu
- Xuân Dương
- Xuân Đài
- Xuân Minh
- Xuân Phượng
- Xuân Sách
- Xuân Thọ
- Xuân Vũ
- Xương Văn
- Y Chan
- Ý Nhi
- Y Uyên
- Yanis Varoufakis
- Yevgeny Yevtushenko
- Yên Ba
- Yên Khắc Chính
- Yến Năng
- Yên San
- Yên San Thụy Miên
- Yiyun Li
- Yoko Ogawa
- Yōko Ogawa
- Young Sang Lee
- Yuliya Ilchuk
- Yuno Bigboi
- Yves Sintomer
- Yvette Tan
- Zac Herman
Văn học miền Nam 54-75 (495): Chu Tử (kỳ 9)
Sống
Chương 7
- Kính thưa ứng cử viên Tổng Thống!
- Thôi chú “tốp” lại cho anh nhờ! Đừng gọi thế!
Từ hôm Thảo, nghe lời xúi “khôn” của Kha, đưa đơn ứng cử Tổng Thống, các em út của Thảo đã tâng bốc Thảo, mỗi khi cần “đả” của Thảo chút tiền tiêu vặt. Thảo thừa biết là chúng nịnh xằng, nhưng mỗi lần thấy chúng xưng hô: “Kính thưa ứng cử viên Tổng Thống”, chàng vẫn khoái nghe hơn. Tuy Thảo nạt em út, không cho gọi như vậy, Thảo đã bắt đầu thấy ghét những đàn em vẫn tiếp tục gọi mình bằng “ông” hay “anh”. Một vài đứa em út xỏ lá, lại bố trí mưu mô với ông thầy bói Kim, để khi bất thình lình, họ đưa Thảo tới xem bói, thì lão thầy bói sẽ sụp lạy, tung hô “vạn tuế”, khiến Thảo tuy biết là chúng dàn cảnh, mà vẫn thích thú để chúng bịp, và Thảo chịu khó nghe bịp, rồi dần dần chàng cũng bịp cả mình!
Lúc đầu, chàng nghĩ mình sở dĩ ra ứng cử là vì sắp vỡ nợ, nhưng chỉ vài ngày sau, chàng quên phứt ngay cái lý do bần tiện đó để đinh ninh rằng chàng vì dân vì nước mà tranh đấu! Cho nên Thảo say sưa lao mình vào công cuộc tranh cử. Biệt thự của Thảo đổi thành trụ sở vận động, lúc nào cũng tấp nập hàng trăm cán bộ, cố vấn. Cũng theo gương Mạnh Thường Quân, Thảo chia các cố vấn, cán bộ làm nhiều loại, nhiều cỡ. Loại tồi nhất là loại chỉ cần ngày ngày nuôi ăn hai bữa rồi muốn làm gì thì làm, có phản tuyên truyền Thảo cũng không sao. Hạng này chiếm đa số. Có những thanh niên đáng nhẽ buổi trưa phải mất 10$ đến quán Anh Vũ ăn cơm, cũng rủ nhau tới nhà Thảo, nhập nhằng đóng vai cán bộ, ăn chạc một bữa cơm, tán dóc một vài câu, rồi chuồn. Hạng thứ hai là hạng mỗi ngày, ngoài việc ăn uống, còn “vòi” Thảo phải cấp “công tác phí”. Thảo thường giao tiền cho ông “bí thư” của Thảo giữ, mỗi khi có một cán bộ đến báo cáo, hoặc cố vấn hiến kế, Thảo chìa một ngón tay ra hiệu, thì ông bí thư sẽ “dâng” ông cán bộ một “bách”, Thảo chì hai ngón tay, thì ông cán bộ sẽ lĩnh hai “bách”. Hạng thứ ba là bộ tham mưu tối cao của Thảo. Bộ tham mưu này gồm có một chính khách đối lập, chuyên việc soạn thảo các tuyên ngôn, diễn văn, v.v. để cho Thảo đọc, một ông chủ báo rất đa mưu vì nghiền, một ông đại công chức bị thải hồi và một nhà văn chuyên viết Pháp ngữ! Bọn này được đãi ngộ vào hàng thượng khách, được Thảo thỉnh thoảng “dâng” năm, bảy “ghim”.
Thảo đang đi đi, lại lại trong phòng khách, tập đọc bài diễn văn nảy lửa mà bộ tham mưu vừa trao cho chàng, thì Văn lò dò tới. Vừa nhìn thấy Văn, Thảo vội cất giấu bản diễn văn vào túi, giơ cả hai tay ra bắt tay Văn, rung thật mạnh:
- Đi đâu mất hút mà mấy hôm nay, tìm hoài không thấy anh? Bộ tham mưu của tôi không có anh viết giúp tuyên ngôn thì hỏng bét!
Văn cười:
- Viết thì viết, nhưng “tiền trao cháo múc”, liệu anh có đồng ý không?
- Thì tiền trao cháo múc! Vậy điều kiện của anh ra sao?
Văn cười:
- Nói đùa vậy, chứ anh thiếu gì người viết “chiến” hơn tôi. Hôm nay tôi đến đây, không phải là giúp ý kiến anh về việc anh ra ứng cửa, mà là để bàn với anh về chuyện Kha...
Từ khi Thảo ra ứng cử, thì những chuyện buôn lậu, Thảo cho là bần tiện, không đáng quan tâm, nên chàng chỉ mong tống Văn đi để chàng tập đọc diễn văn:
- Thuốc phiện mất đã lâu ngày, nói tới làm gì? Còn chuyện Hổ bị bắt thì, theo ý tôi, anh nên gặp thằng Kha mà giải quyết với hắn.
- Hắn trốn, có dám gặp tôi đâu mà giải quyết!
- Tôi gọi điện thoại cho anh nói chuyện thẳng với nó nhé!
Thảo quay số điện thoại, và khi có tiếng Kha ở đầu dây, Thảo nói trong ống:
- Này có anh Văn cần nói chuyện với anh đây này.
Rồi Thảo đưa ống điện thoại cho Văn. Văn vừa áp cái máy vào tai, thì đầu dây bên kia, Kha cắt ngay, khiến Văn quăng cái ống nghe xuống bàn, lẩm bẩm:
- Thằng khốn nạn! Nó không dám nói chuyện với tôi. Để tôi đến thẳng nhà nó...
Nghe Văn dọa tới nhà Kha, Thảo xúi thêm để Văn cút đi cho sớm:
- Phải đó, anh lại nhà nó đi!
Văn lừ đừ bắt tay Thảo. Thảo nhìn Văn, cười tủm tỉm, dặn dò:
- Này, có đến thì đừng gây lộn, đánh nó đấy nhé. Độ này thằng cha “cay cú” lắm, cũng chả nên trêu vào nó.
- Cay cú với ai?
- Cay cú về cô em của ông, chứ còn cay cú với ai nữa!
Văn không muốn nghe thêm, bắt tay từ giã Thảo... Ra tới đường, Văn tần ngần suy nghĩ thấy dự định tới thẳng nhà Kha của mình chỉ là một chuyện điên cuồng. Chắc chắn Kha lánh mặt không tiếp, mà có gặp Kha cũng chỉ là để gây gổ thêm, chửi bới, cãi lộn, không ăn nhằm gì! Văn chợt có ý nghĩ đến thăm Lượng, chàng tự nhủ: “Ừ! Mà sao mình lại không tới nhà Lượng”. Rồi Văn cười thầm, liên tưởng tới những lời mà Huyền đã nói với Văn, về “ức đoán” của Tuyết cho rằng Văn “sợ” Tuyết, nên không dám lại thăm Lượng. Nghe em kể chuyện, Văn chỉ biết lắc đầu, nhắc đi, nhắc lại một câu: “Con bé láo quá! Láo quá”.
...Văn vẫy taxi và khi xe đậu trước cửa nhà Lượng, Văn không khỏi bực tức thấy điệu bộ mình không được tự nhiên. Văn tự nhủ: “Gặp con bé, mình phải cho nó một bài học mới được”. Nhưng khi chàng bấm chuông, người đầy tớ gái chạy ra nói: “Ông cháu đi vắng, chỉ có một mình bà cháu ở nhà”. Văn do dự không biết có nên vào hay không. Văn còn đang tần ngần, thì Tuyết đã hiện ra ở ngưỡng cửa và nàng hớn hở kêu:
- Kìa thầy!
Tuyết hấp tấp chạy bổ ra. Dáng điệu vui mừng, hồn nhiên của Tuyết làm cho Văn hết tức bực, nhưng chàng vẫn giữ nét mặt nghiêm nghị, hỏi Tuyết:
- Anh Lượng đi đâu, sắp về chưa?
Tuyết nhanh nhẩu:
- Đi ra phố, sắp về rồi. Mời thầy vào!
Tuyết mặc một cái quần cao-bồi, bó sát lấy đùi, và một cái áo hở cả tay lẫn cổ, khiến Văn ngượng nghịu nhìn thoáng Tuyết, rồi lững thững đi lên thềm, ngó quanh ngó quẩn, đợi Tuyết mở cửa phòng khách.
Văn tưởng Tuyết sẽ vào trong nhà, thay quần áo, ăn vận cho kín đáo, để tiếp chàng, nhưng Tuyết hình như không để ý tới cách phục sức của mình, khiến Văn thấy cần phải “chỉnh” Tuyết ngay. Chàng vừa ngồi xuống đi-văng đã nghiêm nghị nói với Tuyết...
- Hôm qua, Huyền nó có lại nhà thầy. Nó kể chuyện nó có lại thăm Tuyết...
Tuyết đưa mắt nhìn Văn, và Tuyết biết ngay là Huyền đã nói tất cả những điều mình nói với Văn.
Không hiểu Tuyết có hoảng sợ thực hay không, nhưng bề ngoài, Tuyết cũng làm ra vẻ lấm lét, lễ phép hỏi Văn:
- Thưa thầy, chị Huyền có nói chuyện gì không ạ?
Văn cười, nhưng vẫn có vẻ nghiêm:
- Nó nói nhiều lắm. Tôi biết đó toàn là chuyện đùa, nhưng tôi cũng thấy cần phải giải thích với Tuyết một vài điểm!
- Dạ, thầy cứ dạy!
Không khí trở nên nghiêm trang một cách giả tạo. Hình như cả hai người đều không tin ở những lời mình nói, nhưng vẫn cố làm ra vẻ tin tưởng.
Tuyết ngoan ngoãn lắng nghe những lời chỉnh huấn của Văn:
- Tuyết cũng biết tôi không phải là kẻ đạo đức giả. Nhiều khi tôi không phân biệt nổi thế nào là xấu, thế nào là tốt. Và có nhẽ tôi cũng xấu như mọi người. Nhưng có một điều, tôi vẫn cho không nên “bỡn cợt”, coi thường, đó là cái tình thầy trò... Cho nên khi tôi thấy Huyền nó nói, tôi không khỏi buồn, tuy vẫn biết là Tuyết đùa...
Có nhẽ, trong giây phút Văn nói những lời kể trên, Văn thành khẩn thực, cho nên Tuyết cũng xúc động nhìn Văn, nói nhỏ:
- Thưa thầy, thầy tha lỗi cho con.
Tuyết có vẻ hối lỗi, khiến Văn càng phấn khởi hùng biện:
- Chắc Tuyết biết không còn gì đẹp bằng tình thầy trò. Những lúc chán đời nhất, tôi vẫn còn chút an ủi cuối cùng khi nghĩ đến những người học trò vừa ngoan, vừa dữ tợn, láo lếu của mình... Đối với Tuyết, tuy tôi không lại thăm, nhưng chắc Tuyết thừa biết tôi vẫn hằng mong cho Tuyết tìm thấy hạnh phúc với anh Lượng...
Tuyết đột nhiên ngẩn mặt nhìn Văn, trả lời:
- Cám ơn thầy. Nhưng tiện hôm nay, con có việc muốn trình bày.
- Việc gì?
- Con định trở về với gia đình, con không ở với ông Lượng nữa!
Lời nói của Tuyết đột ngột, nhưng không làm cho Văn sửng sốt. Tuy nhiên, Văn vẫn làm vẻ ngạc nhiên, hỏi Tuyết:
- Sao thế con?
Tuyết chưa biết bắt đầu thế nào, tìm kế hoãn binh, nói với Văn:
- Để Tuyết pha cà phê cho thầy uống, rồi Tuyết xin kể hết. Tuyết pha cà phê tuyệt lắm thầy ạ!
Tuyết thong thả đi lấy đường, lấy “phích”, hình như cố trì hoãn giây phút trả lời Văn.
Nhìn cà phê chảy từng giọt, từng giọt, và nhìn Tuyết chăm chú ngắm những giọt cà phê, Văn hỏi Tuyết:
- Có nhẽ Lượng nhiều tuổi, không hợp với Tuyết phải không?
Tuyết vẫn nhìn ly cà phê, như trả lời ly cà phê, chứ không phải trả lời Văn:
- Không phải là vì nhiều tuổi. Thú thực với thầy, Tuyết cũng không ưa bọn con trai cùng lứa tuổi.
- Thế thì tại sao? Lượng chiều và yêu Tuyết lắm cơ mà?
- Có nhẽ vì thành kiến ngay từ buổi gặp gỡ đầu tiên. Vả lại cũng còn một lý do sâu xa hơn, nếu thầy đừng mắng, đừng bảo con là hỗn, thì con sẽ nói.
- Con cứ nói!
- Lý do sâu xa nhất là tại thầy!
Văn cao mày:
- Sao lại tại thầy?
Tuyết mỉm cười rất hồn nhiên:
- Kể ra tại thầy mà cũng không phải tại thầy... Hồi Tuyết đi học ở trường thầy, đã có lần Tuyết vào nghe “chạc” một giờ dạy của thầy mà thầy không biết. Buổi đó thầy giảng về bài luận: “Tại sao người ta sợ sự thực”. Tuyết nhớ rành mạch lời thầy giảng rằng, con người vốn hèn nhát, sợ sự thật của lòng mình, của tâm hồn mình, nên vô tình hay cố ý vẫn thỏa hiệp điều đình với sự thật, với lương tâm để tự dối mình, tự tạo một hình ảnh không đến nỗi quá xấu, để mình khỏi ghê tởm mình, chứ không ai dám nhìn thẳng vào những ý nghĩ, vào tâm tình mình. Ai cũng chỉ mong thỏa hiệp với lương tâm, thỏa hiệp cả với quá khứ. Khi đó thầy dùng một tiếng Pháp gì hay hơn, đúng danh từ “thỏa hiệp” chữ gì thầy nhỉ?
- “Composer”!
- Phải rồi “composer avec la vérité”. Đúng quá thầy ạ! Hồi đó, Tuyết vì hoàn cảnh gia đình điêu linh, nên đã làm một chuyện xấu xa. Tuyết bị lương tâm dằn vặt, nên Tuyết tìm đủ lý lẽ để tự bào chữa. Tuyết tìm đủ cách “composer avec la vérité” như lời thầy dạy, cho nên khi Tuyết nghe lời thầy nói, Tuyết thấy thấm thía... Tuyết đã lĩnh hội bài học của thầy khiến từ thái độ, cử chỉ, đến lời nói của con, ai cũng cho là táo bạo, trắng trợn... Vì vậy, đối với Lượng, chẳng nói thì thầy cũng hiểu là con chỉ định lợi dụng. Sở dĩ con chịu tạm thời lấy Lượng cốt là để giải quyết những khó khăn vật chất, nhất là để cha con đỡ vất vả. Bây giờ con đã có tiền, cha con đã có cái nhà riêng và chút vốn, dĩ nhiên lúc này con không cần đến Lượng nữa...
Những lời nói sống sượng đến tàn bạo của Tuyết, làm Văn rùng mình, có cảm tưởng mình còn ngây thơ hơn cả Tuyết! Văn nghiêm nét mặt, bảo Tuyết:
- Con làm thế đâu có được! Lợi dụng Lượng như vậy không nên, Tuyết ạ!
Tuyết vội trả lời:
- Sống là lợi dụng lẫn nhau! Lượng cũng lợi dụng con! Vả lại, đồng tiền của Lượng cũng là đồng tiền của người khác, con có lấy chỉ là đòi về cho cha con những số tiền mồ hôi, nước mắt, mà họ cướp của cha Tuyết!
Văn đành xoay về mặt tình cảm:
- Nhưng làm thế thật tội nghiệp cho Lượng! Anh ấy yêu Tuyết, bỏ anh ấy thì “tội” cho anh!...
- Anh ấy nhiều tiền, có khổ sở một chút cũng không sao! Vả lại, con cho rằng Tuyết bỏ đi ba ngày, thì anh sẽ quên hết!
Văn thấy Tuyết nhận định rất đúng và chàng cũng tin là chỉ ba ngày sau, là Lượng quên hết. Tự nhiên Văn thấy đau xót giùm Tuyết. Chàng buộc miệng nói:
- Thầy thương con quá.
Và chàng vội nói thêm:
- Thương con như Thu, con đẻ của thầy ở nhà!
Tuyết lẳng lặng xúc một muỗng đường, đổ vào ly cà phê, quấy cho đường tan, rồi đặt ly cà phê trước mặt Văn:
- Thầy thử nếm cà phê con pha xem ra sao!
Văn uống một ngụm, hơi nhăn mặt, nói với Tuyết:
- Ít đường, nên hơi đắng.
Tuyết cười buồn:
- Đắng mới ngon, có phải không thầy? Hương vị cuộc đời đắng hơn nhiều, mà ai cũng vẫn thích sống thầy nhỉ?
Văn uống luôn cạn ly, tuồng như cố gắng uống cả câu nói đắng cay của Tuyết. Tuyết thủ thỉ nói tiếp:
- Kỳ quặc một điều là gặp ai, con cũng ưa nói chuyện vui, phá phách, thế mà gặp thầy thì lại thích nói những chuyện buồn... Tại sao thế thầy?
Văn cười:
- Thú thực câu chuyện Tuyết nói cho thầy biết Tuyết định bỏ Lượng, làm thầy áy náy lắm, vì thầy có cảm tưởng thầy cũng có trách nhiệm về quyết định của Tuyết.
- Ồ! đây là việc riêng của con, có liên quan gì tới thầy!
- Vẫn biết là không liên can, nhưng giá Tuyết đừng nói cho thầy biết thì hơn. Biết chuyện mà không can nổi Tuyết, nó ra làm sao ấy!
Tuyết cười phá:
- Thầy lẩn thẩn rồi! Con có phải là đứa con nít nữa đâu mà thầy lo phải gánh trách nhiệm về hành động của con. Mỗi người có một quan niệm sống, một hướng đi để tìm hạnh phúc... Ngay bây giờ thầy bảo chị Thu, con thầy ở nhà, phải sống theo quan niệm của thầy đã chắc gì nó nghe thầy, huống chi là con! Con có nhiều ly do không thể nghe lời khuyên can của thầy được, thì thầy có trách nhiệm gì mà thầy áy náy?
Văn lắc đầu:
- Tuyết chưa hiểu hết ý của thầy. Vẫn biết mỗi người có một quan niệm sống, và thầy tôn trọng hơn ai hết, quyền tự do tự tạo lấy hạnh phúc của mọi người. Nhưng điều mà thầy lo ngại là thầy thấy cái quan niệm sống, cái hướng đi tìm hạnh phúc của Tuyết hình như giống cái quan niệm của thầy, mà theo kinh nghiệm của thầy, cái quan niệm sống này sẽ chỉ làm Tuyết khổ sở... Cho nên thầy lo cho Tuyết là vì thế.
- Nhưng đã chắc gì là con chịu ảnh hưởng cái quan niệm sống của thầy? Sự thực là con cũng chưa hiểu rõ quan niệm sống của thầy ra sao?
- Tuyết nói là Tuyết bắt chước thầy, không chịu điều đình, thỏa hiệp với sự thật, với lương tâm. Điều đó nguy lắm con ạ! Bí quyết sống là phải thỏa hiệp với cuộc đời, nhận lấy phần hạnh phúc hoặc tủn mủn, hoặc mong manh, mà cuộc đời dành cho chúng ta, không nên băn khoăn, thắc mắc tự hỏi: “Hạnh phúc có thế thôi ư? Đời có thế thôi ư?” thì chỉ mang khổ vào người, nhất là đối với một người đàn bà... Từ trước đến nay, thầy vẫn tưởng rằng “sống” là phải tìm tòi, khám phá không ngừng; nhưng càng tìm tòi thì càng chua xót, càng buồn... Thầy có một ông anh họ, năm nay đã sáu mươi tuổi mà hầu như chưa biết buồn bao giờ, và từ bốn mươi năm nay, ông làm công chức, ông chỉ có một niềm hạnh phúc không thay đổi là làm việc suốt tuần lễ, đợi đến chiều thứ bảy để được đánh “tổ tôm” còm, cùng mấy người bạn đồng sự. Không biết là ông ta ngu hay khôn hơn mình. Nhưng có điều chắc chắn là ông không khổ bằng mình. Tuyết nên bắt chước ông anh họ của thầy, chớ đừng ngang ngạnh không chịu thỏa hiệp với cuộc đời, thì nguy hiểm lắm...!
Tuyết đứng lên, vái luôn Văn ba vái:
- Con xin lạy cả ông anh họ của thầy và luôn cả cái hạnh phúc đánh “tổ tôm” của ông. Con khổ thì con ráng chịu, nhưng con sẽ sống theo quan niệm của con. Mà con cam đoan với thầy là sẽ tìm thấy hạnh phúc, cho thầy coi!
Văn sực nhớ tới ông già chạy xe xích lô, cha đẻ của Tuyết, và chàng hỏi thăm Tuyết:
- Thế còn ông thân sinh ra Tuyết hiện giờ ra sao?
- Cám ơn thầy, vẫn thế!
Thực ra, Tuyết nói dối. Ông già thân sinh ra Tuyết – ông Phó Lành – đã thay đổi nhiều, từ khi Tuyết lấy Lượng. Ông không phải vất vả như trước. Sẵn có tiền, lại nhớ con gái vì xa con, không biết làm gì để khuây khỏa, ông đâm ra nghiện rượu... Trước kia, tuy phải đầu tắt mặt tối, nhưng ít nhất ông cũng thấy đời ông còn ý nghĩa, còn mục đính rõ rệt là kiếm tiền nuôi cho con ăn học, và tuy khổ về vật chất, ông lại hãnh diện và vui về tinh thần. Nhưng bây giờ thì thật hết! Sống đối với ông chỉ là cố tìm cách quên đời, đợi chết, chết để chôn ở một mảnh đất không phải là cánh đồng của nơi chôn nhau cắt rốn, cho nên nhiều buổi chiều, ông uống rượu, rồi nhớ con, nhớ quê hương, ông khóc rống như bò...
Nghe Văn hỏi thăm, Tuyết chạnh nhớ đến hoàn cảnh đơn chiếc của cha, thở dài nói tiếp:
- Có nhẽ cha con độ này giở chứng chết!
- Sao vậy?
- Ông cụ sống lủi thủi một thân một mình, nên uống rượu cả ngày và khóc luôn. Nhiều lúc, con lẩn thẩn nghĩ: đáng nhẽ cứ để cha con làm xe thì ông cụ lại sung sướng hơn bây giờ. Vì vậy, con tính trở về với cha con. Bố con xung khắc, sống gần nhau thì cãi nhau, nhưng xa thì nhớ...
Văn tự nhiên thấy buồn hộ cho ông già của Tuyết:
- Ừ, nếu Tuyết về với ông già thì cũng là điều tốt... Miễn là Tuyết đừng bỏ Lượng để sống với người khác.
Tuyết vội giải thích:
- Con có phải vì yêu người khác mà bỏ ông Lượng đâu! Lần này trở về, con sẽ lại đi học.
- Lại đi học?
- Vâng, con sẽ lại đi học. Nhưng con sẽ tìm một cái trường nào không ai biết tung tích con là ai cả. Có nhẽ con sẽ ra Huế.
- Sao thế?
- Để cắt đứt với quá khứ, thầy ạ! Người ta mỗi người có tới ba, bốn bộ mặt; ba, bốn “bản ngã”, thầy nhỉ! Ngoài “con Tuyết lợi dụng ông Lượng”, còn có con “Tuyết nữ sinh”, và bên cạnh con “Tuyết đợt sóng mới”, còn có con Tuyết sống với cha già nữa, có phải không thầy? Cũng như thầy, khi ở lớp học thì con thấy thầy đạo mạo ghê, nhưng ngoài “Giáo sư Văn đạo mạo”, chắc còn nhiều ông Văn khác thầy nhỉ...
Văn phì cười, vui vẻ bảo Tuyết:
- Con học đâu cái lối soi mói tâm lý người khác vậy?
Để cắt đứt, chàng đứng dậy, nói với Tuyết:
- Thôi thầy đi, chả đợi ông Lượng nữa. Ông Lượng về, thì bảo giùm lại kiếm thầy ngay. Có việc cần lắm!
- Chắc việc lão Kha phải không thầy?
- Ừ!
- Con đã nói với thầy, để con “trị” thằng cha đó hộ thầy, mà thầy cứ gạt đi. Chị Huyền đã hứa đưa con lại nhà nó, thầy bằng lòng không?
Văn cười:
- Có nhẽ phải nhờ đến Tuyết thực!
Mắt Tuyết long lanh, gương mặt thoáng trở nên dữ dội, độc ác:
- Nó có ba đầu sáu tay, con cũng sẽ trị nổi! Đấy thầy xem, chỉ vì hôm đầu tiên gặp ông Lượng, con nghe cái giọng khinh bỉ, đáng ghét của ông ta gọi con là gái “đĩ”, nên ít ngày nữa, con sẽ bỏ đi, để xem hắn khổ vì đồ “đĩ” như thế nào?
Văn nhìn Tuyết, lắc đầu:
- Quả tình, nghe con nói, thầy cũng bắt đầu “sợ” Tuyết.
Hai thầy trò thẳng thắn nhìn nhau cười. Văn dặn Tuyết:
- Nếu trong vòng một giờ, anh Lượng trở về, Tuyết nói giùm là mời anh tới nhà anh Phan, tôi đợi anh ở đó.
- Ông Phan, người yêu của bà Phi Yến, hở thầy?
- Chả biết có phải là người yêu hay không?
- Nghe nói lúc này Phi Yến sống với ông Phan mà! Hay thầy cho con đi cùng, con xuống “xem mặt” ông Phan ra sao một chút!
Văn gạt đi:
- Cô này kỳ cục quá! Có cái gì mà xem! Thôi thầy đi đây!
... Ngồi trên xe taxi, Văn thừ người ra suy nghĩ. Chàng quên phứt chuyện Thịnh, Hổ bị bắt, để băn khoăn nghĩ tới trường hợp Lượng và Tuyết.
Đến nhà Phan, Văn trả tiền xe, sắp sửa bước lên cầu thang gác, thì người đàn ông dưới nhà nói:
- Ông tìm ông Phan hả? Ông Phan dọn đi rồi.
Văn sửng sốt:
- Dọn đi? Ông ấy dọn đi từ bao giờ?
- Mới được vài ngày thôi!
- Ông có biết ông ấy dọn đi đâu không?
- Tôi cũng không rõ. Ông ấy bí mật lắm!
Văn tần ngần, đứng im một lát, rồi hỏi:
- Xin lỗi ông! Tôi hỏi hơi tò mò, gần đây ông có thấy người đàn bà nào tới thăm ông Phan không?
Người đàn ông nhanh nhẩu đáp:
- Có! Một người đàn bà sang trọng, đi xe Hoa Kỳ... Nhưng chắc không phải nhân tình...
Văn cười hỏi:
- Sao ông biết?
- Trông thì đoán ra ngay, ông ta lù đù, làm gì có nhân tình sắc sảo, như bà nọ. Mà bà này chỉ đến ban ngày.
Từ biệt người đàn ông, Văn lững thững đi bộ dọc theo đường Nguyễn Kim, đầu óc loay hoay tự hỏi: “Tại sao Phan lại bí mật dọn đi”? Óc tưởng tượng của Văn thêu dệt ra năm, bảy giả thuyết ly kỳ khác nhau. Từ lâu, việc Phan trút áo linh mục để làm Cách mạng, vẫn gợi trí tò mò của Văn, muốn tìm hiểu cái bí mật của đời Phan, vì Văn nghi rằng cái mục tiêu làm Cách mạng của Phan, biết đâu chỉ là một cớ mà chàng viện ra để thỏa hiệp với lương tâm, và bên cạnh cái lý do công khai đó, chắc còn những lý do sâu xa bí ẩn khác. Văn nghĩ tới Phi Yến, đến buổi tái ngộ giữa hai người trong khung cảnh u uất nhà thím Tư. Văn tự nhủ: “Có nhẽ Phan cũng là một thứ Phổ Chiêu thiền sư, Phạm Thái, bên ngoài đóng vai lãnh tụ đảng Tiêu Sơn chống Tây Sơn, nhưng bên trong chỉ là một gã si tình, mê Trương Quỳnh Như hơn cả sự nghiệp Cách mạng...”
Ý nghĩ đó làm Văn tự nhiên vui vui, nhận thấy trong tất cả mọi bí mật của người đàn ông, bao giờ cũng có cái bóng dáng đáng ghét và đáng yêu của người đàn bà...
Ra tới đường, Văn nhìn ngang ngửa tìm taxi thì một cái xe Peugeot đã lặng lẽ đậu bên cạnh chàng, trên xe có một người đàn ông và một người đàn bà:
- Đi tìm “inspiration” hay sao mà lại thơ thẩn ở đây, anh Văn?
Văn vui mừng nhận ra vợ chồng Uy và Diễm. Uy làm giám đốc một cơ quan nọ, Diễm làm nữ giáo sư. Cả hai vợ chồng đều là bạn thân của Văn. Không những thế, giữa Diễm và Văn, hồi niên thiếu còn có cả một “thiên tình sử” mà Uy – chồng Diễm – thường gọi đùa là thiên tình sử “Gary Cộp”... Số là, mùa hè năm đó, Văn đi Huế du ngoạn, ngụ tại nhà anh ruột Diễm, là một sinh viên bạn học với Văn. Diễm hồi đó là một nữ sinh trường Đồng Khánh. Văn là một gã si tình, mơ mộng, chỉ ngổ ngáo, bạo dạn với những người chàng không yêu. Còn đối với những người chàng yêu thì chành nhút nhát, vụng về. Văn yêu Diễm, nhưng không dám nói ra, mà vẫn gọi Diễm bằng “chị”. Văn thường xem xi-nê thấy tài tử Gary Cooper vẫn có tác phong ôm hôn “đại” các bà, các cô, mà không hề bị cự tuyệt. Một buổi sáng đẹp, Diễm rủ Văn đi chơi núi Ngự Bình bằng xe đạp. Tới đỉnh đồi, hai người dừng xe, nhìn xuống sông Hương ẩn hiện đằng xa. Trong khung cảnh trời nước huyền ảo, Văn ngắm Diễm, gió làm nổi bật cái ngực tròn trĩnh như trái đồi xuân, và tung bay làn tóc mây trên khuôn mặt diễm lệ của nàng, khiến Văn nghĩ tới Gary Cooper, và giữa lúc bất ngờ nhất, chàng ôm đại Diễm, vụng về hôn lên má, lên trán nàng. Diễm gỡ ra, tiện tay tát cho Văn một cái bạt tai, rồi nàng đạp xe trở về nhà, Văn lùi lũi đi xe đạp theo sau, câm nín không hé răng nói một câu xin lỗi hoặc giải thích. Về tới nhà Diễm, chàng vội vàng thu xếp hành lý để ngay chiều hôm đó, đáp chuyến xe lửa tốc hành trở về Hà Nội, vì chàng chỉ sợ Diễm “mét” với anh nàng thì thật là “tai vạ”. Lúc sắp sửa từ biệt, Diễm thương hại nhìn chàng, nói:
- Anh cứ yên tâm! Tôi không “mét” anh tôi đâu. Nhưng tại sao anh vốn là người đứng đắn, lại có cử chỉ như vậy.
Văn phải thú thực với nàng là Văn bắt chước “Gary Cộp” khiến nàng lườm Văn, nói:
- Anh mà cũng đòi bắt chước “Gary Cộp”!
Văn về Hà Nội, cố quên cái tát trên đỉnh núi Ngự. Một năm sau, chàng được tin Diễm lấy chồng, Uy – chồng Diễm – cũng là một bạn học của Văn. Uy yêu vợ nên hay ghen. Tối tân hôn, Uy “lục vấn” vợ, tìm hiểu xem vợ có yêu ai trước kia không. Diễm thẳng thắn nói để chồng biết nàng không yêu ai, và chỉ có một lần, nàng tát Văn trên núi Ngự Bình. Nàng thú thực với chồng, là sau khi tát Văn, nàng cũng thương hại Văn, và nếu Văn hỏi nàng làm vợ, thì nàng cũng ưng thuận, nhưng Văn sợ quá, chạy một mạch về Bắc, tuyệt vô âm tín từ đó. Nghe chuyện vợ kể, Uy vốn là một thanh niên thích chơi “Fair Play” đã tỏ thái độ “quân tử” bằng cách luôn luôn mời Văn tới thăm vợ chồng mình. Sự thực thì Uy có nhiều lòng tự ái, chàng muốn tỏ cho Văn biết chàng là kẻ chiến thắng, không có mặc cảm sợ sệt đối với một “tình địch cũ”.
Văn cũng chiều theo lòng háo thắng của Uy, thường lui tới nhà bạn, gắng gượng “đóng vai người bạn đáng thương” một cách đầy đủ, không có chuyện gì đáng tiếc, đáng xấu hổ cho lương tâm của ba người, và Diễm thầm biết ơn Văn về điểm đó. Bây giờ thì Diễm đã có ba con, Diễm không còn đẹp não nùng như xưa nữa, Văn có thể nhìn thẳng thắn vào mắt Diễm mà không sợ sóng gió nổi dậy trong lòng, cho nên Văn càng hay lui tới nhà bạn, và giữa ba người, “tình sử Gary Cộp” lúc này, chỉ còn là một kỷ niệm vui, khiến cả ba người đều hãnh diện cho tình bạn của họ, và Diễm đem chuyện “Gary Cộp” kể cả cho các con nghe...
...Thấy vợ chồng bạn, Văn vui vẻ mở cửa, trèo lên xe:
- May quá! Đang tìm xe thì lại gặp anh chị. Anh chị và các cháu vẫn mạnh?
Diễm vui vẻ trả lời:
- Các cháu vẫn nhắc bác “Gary Cộp” luôn, không hiểu sao đã mấy tuần không thấy bác lại chơi.
Uy nhìn gương mặt gầy guộc của Văn, dịu dàng nói với bạn:
- Trông anh độ này “xuống” lắm! Gary Cộp Mỹ chết rồi, liệu “Gary Cộp” Việt Nam sống được bao lâu nữa?
Văn cười buồn:
- Cũng gắng sống, anh chị ạ!
- Phải gắng mà sống chứ ạ! Tiện xe đây, mới anh lại thăm chúng tôi, rồi lát nữa, tôi sẽ đánh xe đưa anh về nhà và mang biếu anh một ít sâm cao ly về dùng cho dễ ngủ...
- Thế thì còn gì hơn! Tôi đang bị bệnh mất ngủ!
Uy và Diễm là cặp vợ chồng lành mạnh. Hạnh phúc của họ là thứ hạnh phúc giản dị, nhưng không kém phần sâu sắc. Uy chu đáo với gia đình, chu đáo với vợ, con, bạn bè, mà vẫn biết sống riêng cho mình, cho lý tưởng mình. Đứng trước hạnh phúc của bạn, Văn – vốn bản tính hoài nghi – thường soi mói, tìm hiểu xem họ có sung sướng thực không, hạnh phúc của họ có gì giả tạo, hời hợt không. Nhưng rốt cuộc, Văn cũng phải thừa nhận là Uy đã đạt tới một nghệ thuật sống vững chắc hơn chàng. Cho nên mỗi lần cảm thấy “ngấy” sống, Văn thường tìm đến nhà bạn, để khuây khỏa lấy thêm sức yêu đời.
Vừa tới nhà Uy, Oanh – con gái Uy và là bạn học cùng lớp với con gái Văn – đã chạy ra với lũ em, ríu rít bâu lấy Văn. Văn chưa kịp ngồi thì Oanh đã chất vấn:
- Cái chuyện ngắn “Một Cuộc Đời” cháu đưa cho bác, đã gần một tháng rồi, bác vẫn chưa đăng lên báo cho cháu à?
Văn thừ người, hỏi lại:
- “Một Cuộc Đời” nào nhỉ? Mày đưa cho bác bao giờ?
Biết tính Văn đãng trí, Diễm nói đùa với con:
- Chắc bác mày đi “ca-bi-nê” mất “Một Cuộc Đời” rồi. Thôi để lập cuộc đời khác con ạ!
Lời nói của Diễm làm Uy nhìn Văn, mỉm cười, vì Uy đã nhiều lần kết án Văn về cái tội “ca- bi-nê” cả vào cuộc đời, và chàng sở dĩ khổ, chỉ vì chàng coi thường cuộc đời quá, chàng đem cuộc đời ra thí nghiệm lung tung.
Nghe mẹ nói, Oanh tưởng thực là Văn đã dùng tác phẩm của mình để đi “ca-bi-nê”, liền phụng phịu nói với Văn:
- Cháu bắt đền bác đấy! Cháu và chị Thu phải hợp tác viết hai đêm liền, mới hoàn thành, mà bác nỡ đi “ca-bi-nê” mất của cháu!
Văn vội an ủi Oanh:
- Thôi! Con cứ yên tâm, rồi bác sẽ thu xếp cho con và Thu được phụ trách mục “Bạn Trai” ở báo của bác, tha hồ chúng mày muốn viết gì thì viết!
Oanh nhăn nhó hỏi:
- Sao lại mục “Bạn Trai” hở bác?
Văn giải thích:
- Ở Tòa báo của bác, có mục “Bạn Gái”, từ khi giao cho một người đàn ông phụ trách, giả vờ làm nữ ký giả, thì đông độc giả hỏi han lắm. Cho nên bác nghĩ, nếu mục “Bạn Trai” mà lại giao cho một lũ con gái như chúng mày thí chắc cũng đông độc giả...
- Nhưng chúng con biết cái gì mà phụ trách mục đó? Bọn con trai nó hỏi thì biết đằng nào mà trả lời?
- Cứ trả lời láo lếu, lung tung, càng láo thì càng đông độc giả con ạ!
Uy lắc đầu, cười bảo con:
- Bác mày đang dạy mày cái nghệ thuật “ca-bi-nê” vào cuộc đời đấy con ạ. Thôi chúng mày đi vào trong nhà học đi, để bác nói chuyện với ba má!
Oanh ngoan ngoãn vào nhà trong. Văn nhìn theo, nói với vợ chồng Uy:
- Chúng nó chóng lớn quá, anh chị nhỉ.
Diễm trả lời:
- Có nhìn chúng nó, mới biết là mình già, có phải không anh? Cháu Thu nhà anh cũng như con Oanh nhà này, đã sắp đến tuổi lấy chồng. Bọn mình sắp lụ khụ trở thành nhạc phụ, nhạc mẫu cả...
Nghe Diễm nói, Văn tự nhiên thấy buồn lạ lùng và chàng nói với vợ chồng Uy:
- Không phải tôi chỉ nghĩ đến cái “già” sắp tới. Độ này đêm nào, tôi cũng nghĩ đến cái chết, càng nghĩ đến cái chết, tôi càng thấy thèm sống ghê, tưởng chừng như tôi chưa hề sống, chưa biết hương vị cuộc đời là thế nào! Dạo nọ, nghe tin Hemingway từ trần, tôi tìm đọc lại tác phẩm “Hồi Chuông Báo Tử Cho Ai” và mấy đêm liền, cứ khắc khoải không ngủ, mường tượng như tiếng chuông báo tử cho chính mình đã bắt đầu dóng...
Diễm muốn nhân dịp này, khuyên Văn, nên ôn tồn bảo Văn:
- Bởi vậy, lúc này anh nên chí thú làm ăn hơn trước đi, anh Văn ạ! Tôi nghe nói chị buồn về anh lắm đấy!
Văn ngơ ngác:
- Ô kìa! Tôi có ăn chơi, hư hỏng gì đâu mà sao chị lại khuyên tôi nên chí thú...
Uy vội giải thích để Văn khỏi buồn:
- Diễm nó thấy anh cựa quậy, vùng vẫy luôn, nên khuyên anh đừng ngang ngạnh quá, chứ có bảo anh hư hỏng đâu! Sự thực, những kẻ mang tâm hồn phiến loạn đối với cuộc đời như anh, bao giờ cũng khổ. Anh vẫn nói với tôi là anh không chịu thỏa hiệp với cuộc đời, nhưng ít nhất cũng phải biết cam nhận, biết “accepter”, biết tự “accepter” mình, “accepter” những người thân của mình và cả xã hội chung quanh mình, nhiên hậu rồi mới tính chuyện sửa đổi, nếu có thể được... Nghệ thuật sống là thế đấy...
Anh có đồng ý với tôi không? Chứ lúc nào anh cũng chỉ chực “ca-bi-nê” vào cuộc đời, thì hỏng bét cả.
Văn là người ít chịu phục thiện, nhưng nghe Uy nói, Văn thấy những lời bạn nói thật thấm thái. Chàng yên lặng một lúc mới nói với Uy:
- Anh nói rất xác đáng. Nhưng có lẽ là nghiệp dĩ anh ạ. Dù tôi muốn tu tỉnh, chắc cũng chả đi tới đâu. Chối bỏ cái bản ngã của mình, mình sẽ không là mình nữa, còn lố lăng là khác. Cái thứ người như tôi mà cũng quan trọng hóa cuộc đời thì chỉ thêm dơ dáng!
- Sao lại dơ dáng? Tôi có bảo anh phải quan trọng hóc cuộc đời đâu! Nhưng nếu anh bớt khinh thế ngạo vật, thêm trung hậu một chút, thì sự sống sẽ có ý nghĩa với anh ngay.
Văn trịnh trọng, nửa đùa nửa thật:
- Xin lĩnh ý! Từ nay sẽ không còn bao giờ dám “ca-bi-nê” vào bất cứ cái gì. Thôi, anh đưa xe cho tôi về để ngủ cho ngoan, bắt đầu từ tối nay.
Diễm vui vẻ bảo Văn:
- Anh phải làm đúng lời anh hứa đấy!
- Dạ!
Văn chào Diễm, rồi cùng Uy ra xe. Khi Văn vừa bước vào nhà, đã thấy hai người lạ ngồi đợi Văn ở phòng khách. Nhã – vợ Văn – chưa kịp nói gì thì hai người lạ mặt đã tự giới thiệu là nhân viên công lực có nhiệm vụ mời Văn lại Nha Công An có việc khẩn. Nghe người nhân viên công lực nói, Nhã thất sắc nhìn chồng vì nàng vẫn đinh ninh hai người đó là bạn của Văn. Văn nghĩ tới Hổ và Thịnh đã bị bắt hơn một tuần nay, chàng bình tĩnh hỏi hai nhân viên:
- Đi ngay bây giờ hở hai ông, tôi tưởng gì cũng phải đợi sáng mai chứ!
- Dạ! Đây là trường hợp đặc biệt. Vả lại, chúng tôi cũng chỉ là người thừa hành nhiệm vụ, ông tới sẽ rõ...
Nhã lo lắng, hỏi một nhân viên:
- Liệu có trở về ngay không, thưa ông?
Người nhân viên lạnh lùng:
- Thưa, tôi cũng không biết rõ.
Văn ôn tồn bảo vợ:
- Mình hỏi các ông ấy làm gì! Các ông có biết gì hơn mình. Mình lấy cho tôi một cái áo “len” phòng xa đêm gặp lạnh, và một bộ đồ ngủ.
Rồi ngoảnh lại phía Uy, từ lúc vào nhà Văn, vẫn đứng yên:
- Anh có thấy là... nghiệp dĩ không? Tôi định tối nay sẽ về ngoan ngoãn, hú hí với vợ con, thì lại có các ông này đến mời đị..
Uy đưa hộp sâm cho Nhã, rồi nói:
- Chị nhét hộp sâm này vào gói quần áo của anh.
Nhã nhìn Uy như cầu cứu:
- Anh có xe đấy hả?
- Có xe.
Nhã khoác vội cái áo dài, nói với Uy:
- Anh làm ơn cho tôi đi cùng xe, xem các ông ấy đưa nhà tôi tới đâu!
Văn vội gạt đi:
- Đi làm gì vô ích mình! Các con ngủ cả rồi à?
Nhã nước mắt chảy vòng quanh:
- Chúng nó ngủ cả rồi. Em đánh thức chúng nó dậy nhé?
Văn lắc đầu:
- Để chúng ngủ em ạ! Ngày mai, nếu anh chưa về thì nói sự thực cho chúng hiểu và bảo các con học cho ngoan. Còn về tiền, lúc nào cần quá, thì lại anh Uy, anh ấy sẽ “lo” giùm em. Chắc anh có vắng, cũng chỉ một thời gian ngắn...
Người nhân viên giục:
- Thôi đi chứ!
Văn tiến ra trước, có hai nhân viên đi kèm hai bên, Uy và Nhã đi theo sau. Hai người Công An và Văn bước lên xe “Jip” đã đợi sẵn trước cửa. Xe mở máy chạy ngay, Văn nhìn cái xe Peugeot của Uy chạy sát theo xe của mình, tự nhủ: “Nếu không có cái “đuôi” kia thì có nhẽ đêm nay, mình ngủ rất ngon giấc ở nhà Công An cũng chưa biết chừng”...
Nguồn: vietmessenger.org