Vũ Thị Thanh Mai

Tình yêu của Pablo Neruda qua "Hai mươi bài thơ tình yêu và một bài hát tuyệt vọng" là chất ngất rung động và giày vò. Tình yêu, khi đến, nhấn chìm: "Em nuốt tất cả mọi thứ, như khoảng cách/... Trong em tất cả mọi thứ đắm chìm!"; và cuối cùng xa rời một cách bí ẩn như khi đã đến, để lại trong tim "hố sâu của mảnh vỡ, hang động dữ tợn của tàu đắm."

Trong thi tập này, “Anh thích em lặng thinh" và "Đêm nay anh có thể viết những giòng buồn bã nhất" là hai thi phẩm tiêu biểu cho dòng thơ khắc khoải của Neruda sau cuồng nộ thân xác, được thâu vào đĩa nhạc dùng làm nền cho phim The Postman  [Người Phát Thư].

Phim kể lại thời kỳ lưu vong của Pablo Neruda trên một hải đảo ven miền Địa Trung Hải, về mối quan hệ giữa nhà thơ lừng lẫy với một người phát thư muốn học làm thơ, ban đầu để chinh phục người yêu, rồi qua thi ca khám phá các rung cảm của con người trước thiên nhiên, sau hết tìm đến những lý tưởng nhân bản mà hình ảnh tranh đấu của Neruda dẫn dắt. Người Phát Thư đoạt giải BAFTA for Best Film Not in the English Language [Giải phim hay nhất không nói tiếng Anh] và đĩa The Postman nhận giải thưởng Academy Award for Best Original Dramatic Score 1996.

Hai mươi bài thơ tình yêu: Bài thứ 15

Anh thích em lặng thinh

Anh thích em lặng thinh, tựa như em đang vắng mặt,

Và em nghe thấy anh từ xa, và âm thanh anh không với đến em.

Giống như đôi mắt em đã bay xa mất,

Giống như một nụ hôn đã niêm kín môi em.

Mọi vật quanh đây đều chất chứa tâm hồn anh,

Em hiện ra từ đó, từ những gì chất chứa tâm hồn anh,

Nên em là tâm hồn anh, cánh bướm của những giấc mơ,

Và em là lời của Nỗi Buồn.

Anh thích em lặng thinh, như thể em đang xa cách,

Em mang lời rên rỉ, lời thủ thì của loài bướm.

Em nghe thấy anh từ xa, và âm thanh anh không với đến em:

Hãy để anh lắng dịu trong sự im lặng của em.

Và để anh nói chuyện với sự im lặng của em,

Rõ như một tia sáng, giản dị như một vòng tròn.

Em là màn đêm, với sự yên tĩnh và những chòm sao.

Sự im lặng của em giống một vì sao, cũng xa, cũng thật.

Anh thích em lặng thinh, tựa như em đang vắng mặt,

Xa cách và buồn bã, như em đã chết đi.

Chỉ một chữ rồi một nụ cười là đủ.

Và anh sung sướng rộn ràng là em vẫn còn đây.

Twenty Love Poems: 15

I like it when you’re quiet

I like it when you’re quiet. It’s as if you weren’t here now,

and you heard me a distance, and my voice couldn’t reach you.

It’s as if your eyes had flown away from you, and as if

your mouth were closed because I leaned to kiss you.

Just as all living things are filled with my soul,

you emerge from all living things filled with my the soul of me.

It’s as if, a butterfly in dreams, you were my soul,

and as if you were the soul’s word, melancholy.

I like it when you’re quiet. It’s as if you’d gone away now.

And you’d becoming the keening, the butterfly’s insistence.

And you heard me from a distance and my voice didn’t reach you:

it's then that what I want is to be quiet with your silence.

It’s then that what I want is to speak to your silence

in a speech as clear as lamplight, as plain as a gold ring.

You are quiet like the night, and like the night you’re star-lit.

Your silences are star-like, they’re a distant and a simple thing.

I like it when you’re quiet. It’s as if you weren’t here now.

As if you were dead now, and sorrowful, and distant.

A word is then sufficient, or a smile, to make me happy,

Happy that it seems so certain that you’re present.

Hai mươi bài thơ tình yêu: Bài thứ 20

Đêm nay tôi có thể viết những dòng buồn bã nhất

Viết, ví dụ: "Đêm đầy sao,

run rẩy, xanh trong, những vì sao, chốn xa xôi."

Gió đêm xoáy bầu trời và hát.

Đêm nay tôi có thể viết những dòng buồn bã nhất.

Rằng tôi đã yêu em, và đôi lúc em cũng yêu tôi.

Trong những đêm như vầy, tôi đã ôm em trong vòng tay.

Tôi đã hôn em một lần nữa rồi một lần nữa dưới bầu trời vô tận.

Em đã yêu tôi, và đôi lúc tôi thật yêu em.

Ai có thể không yêu đôi mắt em tuyệt vời, tĩnh lặng.

Đêm nay tôi có thể viết những dòng buồn bã nhất.

Để nghĩ rằng tôi không có em. Để thấm thía tôi đã mất em.

Để nghe đêm bao la, bao la hơn nữa khi em vắng mặt.

Và lời thơ rơi vào hồn tựa sương buông trên cỏ đồi hoang.

Còn gì quan trọng khi tình yêu tôi không giữ được em.

Đêm đầy sao, và em không ở với tôi.

Vậy là hết. Chốn xa xôi ai đang ca hát. Chốn xa xôi.

Linh hồn tôi không thỏa mãn vì đã đánh mất em.

Ánh mắt tôi tìm em như mong được đến với em.

Trái tim tôi tìm em, và em không ở với tôi.

Cùng một đêm hoá trắng cùng những cây.

Chúng tôi, từng ra sao, bây giờ không vậy nữa.

Tôi không còn yêu em, chắc chắn vậy, nhưng tôi đã thật yêu em.

Âm thanh tôi đã cố gắng theo gió tìm đến tai em.

Của ai khác. Em sẽ thuộc về ai khác. Như trước những nụ hôn của tôi.

Âm thanh của em, thân thể trắng sáng của em. Đôi mắt em sâu vô hạn.

Tôi không còn yêu em, chắc chắn vậy, nhưng biết đâu tôi vẫn yêu em.

Yêu thì rất ngắn ngủi, muốn quên rất dài lâu.

Suốt những đêm như vầy tôi đã từng ôm em,

nên linh hồn tôi không thỏa mãn vì đã đánh mất em.

Dù sao đây là nỗi đau cuối Em gây cho tôi,

và đây là những lời thơ cuối tôi viết cho em.

Twenty Love Poems: 20

I can write the saddest verses tonight

Write, for instance: "The night is full of stars,
and the stars, blue, shiver in the distance."
The night wind spins in the sky and sings.

I can write the saddest verses tonight.
I loved her, and sometimes she loved me too.
On nights like this I held her in my arms.
I kissed her again and again beneath the infinite sky.

She loved me, at times I loved her too.
How not to have loved her great still eyes.
I can write the saddest verses tonight.
To think that I do not have her. To feel I have lost her.
To hear the immense night, still more immense without her.
And the verse falls onto the soul like dew onto grass.
What difference that my love could not keep her.
The night is full of stars, and she is not with me.
That’s all. In the distance someone sings. In the distance.
My soul is not at peace with having lost her.
As if to bring her closer, my gaze searches for her,
My heart searches for her, and she is not with me.
The same night that whitens the same trees.
We, of then, now are the no longer the same.
I no longer love her, it’s true, but how much I loved her.
My voice searched for the wind that would touch her ear.
Another's. She will be another's. As before my kisses.
Her voice, her bright body. Her infinite eyes.

I no longer love her, it’s true, but maybe I love her.
Love is so short, and forgetting is so long.
Because on nights like this I held her in my arms,
my soul is not at peace with having lost her.

Though this might be the final sorrow she causes me,
and these the last verses I write for her.

Pablo Neruda, 1924

Vũ Thị Thanh Mai chuyển ngữ