Danh ngôn
Trong mọi cộng đồng, chúng ta cần một nhóm thiên thần gây rối.
We need, in every community, a group of angelic troublemakers.
(Bayard Rustin – trích bài phát biểu tại New York City 1963)
Trong mọi trường hợp, chắc chắn rằng sự thiếu hiểu biết, đi kèm với quyền lực, là kẻ thù tàn bạo nhất có thể có của công lý.
It is certain, in any case, that ignorance, allied with power, is the most ferocious enemy justice can have.
(James Baldwin - No Name in the Street 1972)
Các cuộc cách mạng và các cá nhân có thể bị giết hại, nhưng bạn không thể giết chết các ý tưởng.
While revolutionaries and individuals can be murdered, you cannot kill ideas.
(Thomas Sankara, một tuần trước khi bị ám sát, 1987)
Không có cảm giác nào cô đơn hơn việc bị chính đất nước mình trục xuất.
There's not a more lonely feeling than to be banished by my own country.
(Kiyo Sato – Kiyo’s Story 2009)
Ban Biên tập
Địa chỉ liên lạc:
1. Thơ
tho.vanviet.vd@gmail.com
2. Văn
vanviet.van14@gmail.com
3. Nghiên cứu Phê Bình
vanviet.ncpb@gmail.com
4. Vấn đề hôm nay
vanviet.vdhn1@gmail.com
5. Thư bạn đọc
vanviet.tbd14@gmail.com
6. Tư liệu
vanviet.tulieu@gmail.com
7. Văn học Miền Nam 54-75
vanhocmiennam5475@gmail.com
Tra cứu theo tên tác giả
- A. A. Fadeev
- A. Puskin
- A. T.
- Abdulrazak Gurnah
- Abraham F. Lowenthal
- Ace Le
- Ace Lê
- Adam Gopnik
- Adonis
- Adrian Horton
- Agi Mishol
- Ajar
- Akiko Miki
- Alain Guillemin
- Alan Phan
- Alăng Văn Gáo
- Alăng Văn Giáo
- Aldous Huxley
- Aleksandr Griboedov
- Alesandr Blok
- Alex Marshall
- Alex Smith
- Alex Thai
- Alex-Thái Đình Võ
- Alexander Fadeev
- Alexander Solzhenitsyn
- Alexandra Alter
- Alexandre FERON
- Alice Munro
- Alina Lesik
- Alison Flood
- Allen Ginsberg
- Amanda Gorman
- Amartya Sen
- Amelia Glaser
- Amos Oz
- An Nam
- Anatole France
- Anatoly Gavrilov
- Anders Olsson
- André Breton
- André Menras
- André Menras – Hồ Cương Quyết
- André Menras Hồ Cương Quyết
- Andrea Hoa Pham
- Andrea Kendall-Taylor
- Andreas Fulda
- Andreas Wimmer
- Andrew Postman
- Andy Cao
- Anh Anh
- Anh Hồng
- Anh Hồng (nhà thơ)
- Ánh Liên
- Anh Nhi
- Anh Văn
- Anika Zeller
- Anna Akhmatova
- Anna Maria Bracale Ceruti
- Anna Mitchell
- Anne Carson
- Anne Hébert
- Anne Henochowicz
- Annie Ernaux
- António Jacinto
- Antôn Nguyễn Trường Thăng
- Archimedes L.A. Patti
- Arlette Quỳnh Anh Trần
- Arnold Schwarzenegger
- Arthur Koestler
- Arty Abel
- Arvind Subramanian
- Augustina
- Aurélie Coulon
- Aurelien Breeden
- Ba Sàm
- Bá Thụ Đàm
- Bạch Cúc
- Bạch Hoàn
- Bách Mỵ
- Bách Thân
- Bạch X. Phẻ
- Bạch Xuân Phẻ
- Bakhtin
- Ban Mai
- Bàn Văn Thòn
- Ban Vận động Văn đoàn Độc lập Việt Nam
- Bảo Huân
- Bảo La
- Bảo Nhi Lê
- Bảo Ninh
- Bảo Phác
- Bão Vũ
- Barbara Demick
- Bashô
- Batrioldman
- Bauxite Việt Nam
- Bắc Đảo
- Bắc Phong
- Bằng Việt
- BB Ngô
- Bei Dao
- Benjamin Péret
- Benjamin Ramm
- Bertolt Brecht
- Bertrand Russell
- Bettina Rheims
- Bích Ngân
- Biếm họa
- Biên Cương
- Biệt Hiệu
- Bilahari Kausikan
- Billy Collins
- Bình Nguyên Lộc
- Brahma Chellaney
- Branko Milanovic
- Brett Reilly
- Brian Pascus
- Brian Wu
- Brice Pedroletti
- Brodsky
- Bryan
- Bùi An
- Bùi Bảo Trúc
- Bùi Bích Hà
- Bùi Chát
- Bùi Chí Trung
- Bùi Chí Vinh
- Bùi Công Thuấn
- Bùi Công Trực
- Bùi Đức Lại
- Bùi Giáng
- Bùi Hải Quảng
- Bùi Hoàng Tám
- Bùi Hoằng Vị
- Bùi Huệ Chi
- Bui Huy Hoi Bui
- Bùi Mai Hạnh
- Bùi Mạnh Hùng
- Bùi Mẫn Hân
- Bùi Minh Quốc
- Bùi Ngọc Tấn
- Bùi Quang Thắng
- Bùi Suối Hoa
- Bùi Thanh Hiếu
- Bùi Thanh Phương
- Bùi Thanh Tuấn
- Bùi Thụy Băng
- Bùi Tiến An
- Bùi Trân Phượng
- Bùi Trọng Hiền
- Bùi Văn Kha
- Bùi Văn Nam Sơn
- Bùi Việt Sỹ
- Bùi Vĩnh Phúc
- Bùi Xuân Bách
- Bùi Xuân Đính
- Bùi-Viết Văn Đức
- Bulgakov
- Bửu Chỉ
- C.D.
- Cái Lư Hương
- Cái Trọng Ty
- Cam Ly
- Cảnh Chánh
- Cao Bảo Vân
- Cao Bình Minh
- Cao Chi
- Cao Gia An
- Cao Hành Kiện
- Cao Huy Thuần
- Cao Kim Ánh
- Cao La
- Cao Quang Nghiệp
- Cao Tần
- Cao Thị Hồng
- Cao Thu Cúc
- Cao Việt Dũng
- Cao Xuân Hạo
- Cao Xuân Huy
- Carl Bildt
- Carl O. Schuster
- Carlos Assunção
- Carolyn Mary Kleefeld
- Cát Linh
- Cẩm Tú
- Cấn Thị Thêu
- Chan Phuong
- Chanh Tam
- Charles Bo
- Charles Bukowski
- Charles Simic
- Chau Doan
- Chân Minh
- Chân Pháp Xa
- Chân Phương
- Chân Xuân Tản Viên
- Châu Diên
- Châu Hải Đường
- Châu Hồng Thủy
- Châu Hữu Quang
- Chenn
- Chế Diễm Trâm
- Chế Lan Viên
- Chi Mai
- Chi Phương
- Chiêu Dương
- Chiêu Khiêm
- Chiharu Shiota
- Chim Hải
- Chim Trắng
- Chinh Ba
- Chính Tâm
- Chính Vĩ
- Chinua Achebe
- Chơn Không Cao Ngọc Phượng
- Christian Gampert
- Christian Welzel
- Christina Mary Hjortlund
- Christoph Giesen
- Christoph Sator
- Christopher Balding
- Christopher Goscha
- Christy Wampole
- Chu Dương
- Chu Hảo
- Chu Hoạch
- Chu Kim
- Chu Mộng Long
- Chu Quang Tiềm
- Chu Tử
- Chu Văn Lễ
- Chu Văn Sơn
- Chu Vĩnh Hải
- Chu Vương Miện
- Chu Xuân Diên
- Chung Le
- Claire Simon
- Clay Phạm
- Concepcion de Leon
- Connie Hoàng
- Cora Engelbrecht
- Costica Bradatan
- Cổ Ngư
- Cù An Hưng
- Cù Huy Hà Vũ
- Cù Mai Công
- Cù Tuấn
- Cung Minh Huân
- Cung Tích Biền
- Cung Trầm Tưởng
- D. S. Likhachev
- Da Màu
- Dạ Ngân
- Dạ Thảo Phương
- Dã Tượng
- DAD
- Dadolin Murak
- Damien Keown
- Dan Bilefsky
- Dan Slater
- Dana Gioia
- Danh ngôn
- Dani Rodrik
- Daniel Halpern
- Daniel Hautzinger
- Daron Accemoglu
- David Brown
- David Gascoyne
- David Marchese
- David Weinberger
- Ðặng Thơ Thơ
- Demetrio Paparoni
- DEUTSCHE WELLE
- Di
- Di Li
- Diêm Liên Khoa
- Diễm Thi
- Diễm Tường
- Diễn đàn Thế kỷ
- Diệp Duy Liêm
- Diệp Huy
- Ðinh Cường
- Dino Buzatti
- Dipanjan Roy Chaudhury
- Dmitri Prokofyev
- Dmitry Burago
- Dmitry Muratov
- Doãn Cẩm Liên
- Doãn Mạnh Dũng
- Doãn Mẫn
- Doãn Quốc Sỹ
- Dominique Lemieux
- Donald Inglehart
- Donna Ashworth
- Ðỗ Quang Nghĩa
- Ðỗ Quyên
- Du Tử Lê
- Dung Nguyễn
- Dũng Phan
- Dũng Trung Kqd
- Dũng Vũ
- Duy Lam
- Duy Tân
- Duy Thanh
- Duy Thông
- Duyên Anh
- Dư Hoa
- Dư Kiệt
- Dư Thị Hoàn
- Dư Thu Vũ
- Dương Đại Triều Lâm
- Dương Đình Giao
- Dương Khánh Phương
- Dương Kiền
- Dương Ngạn
- Dương Nghiễm Mậu
- Dương Ngọc Thái
- Dương Như Nguyện
- Dương Phương Vinh
- Dương Thắng
- Dương Thiệu Tước
- Dương Thu Hương
- Dương Thuấn
- Dương Tú
- Dương Tường
- Dương Văn Ba
- Dylan Suher
- Đà Văn
- Đàm Hà Phú
- Đàm Hách Thành
- Đào An Khánh
- Đào Anh Kha
- Đào Công Tiến
- Đào Duy Anh
- Đào Hiếu
- Đào Lê Na
- Đào Ngọc Chương
- Đào Nguyên
- Đào Nguyễn
- Đào Nguyên Phương Thảo
- Đào Như
- Đào Phương Liên
- Đào Quang Toản
- Đào Tấn Phần
- Đào Thái Tôn
- Đào Thị Hương
- Đào Tiến Thi
- Đào Trung Đạo
- Đào Trường Phúc
- Đào Tuấn
- Đào Tuấn Ảnh
- Đào Văn Thuỵ
- Đào Văn Tiến
- Đào Vũ Anh Hùng
- Đặng Anh Đào
- Đặng Bích Phượng
- Đặng Chương Ngạn
- Đặng Đình Cung
- Đặng Đình Mạnh
- Đặng Hà
- Đặng Hải Sơn
- Đặng Hoàng Giang
- Đặng Hồng Nam
- Đặng Hùng Võ
- Đặng Hương Giang
- Đặng Hữu
- Đặng Mai Lan
- Đặng Mậu Tựu
- Đăng Nguyên
- Đặng Phùng Quân
- Đặng Quốc Thông
- Đặng Sơn Duân
- Đặng Thái
- Đăng Thành
- Đặng Thân
- Đặng Thị Hảo
- Đặng Thơ Thơ
- Đặng Tiến
- Đặng Tiến (Thái Nguyên)
- Đặng Trung Nghĩa
- Đặng Túy
- Đặng Văn Dũng
- Đặng Văn Hùng
- Đặng Văn Ngữ
- Đặng Văn Sinh
- Đặng Vũ Vương
- Đặng Xuân Thảo
- Đặng Xuân Xuyến
- Đằng-Giao
- Điểm Thọ
- Đinh Bá Anh
- Đinh Cường
- Đinh Hoàng Thắng
- Đinh Hùng
- Đình Kính
- Đinh Linh
- Đinh Ngọc Thu
- Đinh Phương
- Đinh Phương Thảo
- Đinh Quang Anh Thái
- Đinh Thanh Huyền
- Đinh Thị Như Thúy
- Đinh Trường Chinh
- Đinh Từ Bích Thuý
- Đinh Từ Bích Thúy
- Đinh Văn Đức
- Đinh Vũ Hoàng Nguyên
- Đinh Ý Nhi
- Đinh Yên Thảo
- Đoàn Ánh Thuận
- Đoàn Bảo Châu
- Đoàn Cầm Thi
- Đoàn Công Lê Huy
- Đoàn Hồng Lê
- Đoàn Huy Giao
- Đoàn Huyền
- Đoàn Khắc Xuyên
- Đoàn Lê Giang
- Đoàn Nhã Văn
- Đoàn Thanh Liêm
- Đoan Trang
- Đoàn Tùng Nguyễn
- Đoàn Tử Huyến
- Đoàn Việt Hùng
- Đoàn Xuân Kiên
- Đỗ Anh Hoa
- Đỗ Anh Tuấn
- Đỗ Cao Bảo
- Đỗ Duy Ngọc
- Đỗ Đức
- Đỗ Đức Đông Ngàn
- Đỗ Đức Hiểu
- Đỗ Hòa
- Đỗ Hoàng Diệu
- Đỗ Hồng Ngọc
- Đỗ Hồng Nhung
- Đỗ Hữu Chí
- Đỗ Kh
- Đỗ Kh.
- Đỗ Khiêm
- Đỗ Kim Thêm
- Đỗ Lai Thuý
- Đỗ Lai Thúy
- Đỗ Lê Anh Đào
- Đỗ Mạnh Hoàng
- Đỗ Minh Tuấn
- Đỗ Nghê
- Đỗ Ngọc
- Đỗ Ngọc Thống
- Đỗ Quang Nghĩa
- Đỗ Quang Vinh
- Đỗ Quý Toàn
- Đỗ Quyên
- Đỗ Quỳnh Dao
- Đỗ Thắng Cảnh
- Đỗ Thị Thu Trà
- Đỗ Thiên Anh Tuấn
- Đỗ Trí Vương
- Đỗ Trọng Khơi
- Đỗ Trung Quân
- Đỗ Trường
- Đỗ Tuyết Khanh
- Đồng Chuông Tử
- Đông Hoài
- Đông Hồ
- Đông Kha
- Đông Ngàn Đỗ Đức
- Đông Nghi
- Đức Ban
- Đức Đàm
- Đức Flying Bay
- Đức Hoàng
- Đức Lê
- Đức Phổ
- Đức Tâm
- Đức Tiến
- E.E. Cummings
- E.M. Chernoivanenko
- Eamonn Butler
- Eckart Kleßmann
- Eduardo Galeano
- Edward Hirsch
- Elena Pucillo Truong
- Elias Canetti
- Ellen Bass
- Eloisa Amezcua
- Emiel Roothooft
- Emmanuelle Jardonnet
- Eric Weiner
- Erica Frantz
- Erik Harms
- Erik Korling
- Euan Ward
- Evgheni Dobrenko
- F.N.
- Federico García Lorca
- Feliks Kuznesov
- Filip Lech
- Flanny O’Connor
- Florence Noiville
- Florian Altenhöner
- Francis Fukuyama
- Francis Fukuyma
- Frank Dikötter
- Frank O'Hara
- Frankfurt
- Fred Hiatt
- Friedrich Dürrenmatt
- Friedrich Nietzsche
- Fritz J. Raddatz
- Gabriel García Márquez
- Gaither Stewart
- Gaiutra Bahadur
- Gary Leupp
- Gặp gỡ và trò chuyện
- Georg Bönisch
- Georg Trakl
- George Burchett
- George Orwell
- George Perreault
- George Siemens
- Gerhard Will
- Germain Droogenbroodt
- Giang Dang
- Giang Lại Đức
- Giang Nam
- Giáng Vân
- Giáp Văn Dương
- Gideon Rachman
- Giuse Lê Công Đức
- Goethe
- Gonçalo Fernandes
- Gottfried Benn
- Graham Allison
- Grigory Yudin
- Günter Kunert
- Gyảng Anh Iên
- Hà Duy Phương
- Hà Dương Tuấn
- Hà Dương Tường
- Hà Đình Nguyên
- Hạ Đình Nguyên
- Hà Huy Sơn
- Hà Hương
- Hà Lệ Minh
- Hà Ngọc Hòa
- Hạ Nguyên
- Hà Nguyên Du
- Hà Nhân
- Hà Nhật
- Hà Phạm Phú
- Hà Quang Vinh
- Hà Sĩ Phu
- Hà Thanh Vân
- Hà Thế
- Hà Thị Minh Đạo
- Hà Thúc Sinh
- Hà Thủy Nguyên
- Hà Tùng Long
- Hà Tùng Sơn
- Hà Văn Thịnh
- Hà Văn Thùy
- Hà Vũ Trọng
- Hagi Kenaan
- Hai An Vu
- Hải Hạc
- Hải Ngọc
- Hai Thanh
- Han Dang
- Hàn Giang
- Han Kang
- Hàn Vĩnh Diệp
- Hạnh Nguyên
- Hạnh Phước
- Hạnh Viên
- Hannah Beech
- Hào Thiện Nhân
- Haruki Murakami
- Hân Hương
- Heiko Buschke
- Heinrich Heine
- Henri Michaux
- Henry David Thoreau
- Henry Wadsworth Longfellow
- Heriberto Araújo
- Hermann Hesse
- Hiền Trang
- Hiệp Ikaria
- Hiệu Minh
- Hiếu Tân
- Ho Lai-Ming
- Hòa Bình Lê
- Hoa Níp
- Hoài Hương
- Hoài Nam
- Hoài Phương
- Hoài Thanh
- Hoài Việt
- Hoài Ziang Duy
- Hoan Doan
- Hoàn Nguyễn
- Hoàng Ánh
- Hoàng Anh Tuấn
- Hoàng Cát
- Hoàng Cầm
- Hoàng Chí Hiếu
- Hoàng Chính
- Hoàng Cường Long
- Hoàng Dũng
- Hoàng Dương Tuấn
- Hoàng Đăng Khoa
- Hoàng Đỗ
- Hoàng Đông
- Hoàng Đức Truật
- Hoàng Hà
- Hoàng Hải Thủy
- Hoàng Hải Vân
- Hoảng Hãn
- Hoàng Hưng
- Hoàng Khởi Phong
- Hoàng Kim Oanh
- Hoàng Lại Giang
- Hoàng Lan
- Hoàng Lan Anh
- Hoàng Lan Chi
- Hoàng Lê
- Hoàng Lệ
- Hoàng Linh
- Hoàng Long
- Hoàng Mai Ðạt
- Hoàng Mạnh Hải
- Hoàng Minh Trí
- Hoàng Minh Tường
- Hoàng Nam
- Hoàng Nga
- Hoàng Ngọc Biên
- Hoàng Ngọc Hiến
- Hoàng Ngọc Nguyên
- Hoàng Ngọc Tuấn
- Hoàng Nguyễn
- Hoàng Nguyên Vũ
- Hoàng Nhơn
- Hoàng Nhuận Cầm
- Hoàng Phong Tuấn
- Hoàng Phủ Ngọc Tường
- Hoàng Quân
- Hoàng Quốc Hải
- Hoàng Thị Hường
- Hoàng Thị Thu Thủy
- Hoàng Thu Phố
- Hoàng Thúy
- Hoàng Thuỵ Anh
- Hoàng Tiến
- Hoàng Trung Thông
- Hoàng Tuấn Công
- Hoàng Tuấn Phổ
- Hoàng Tùng
- Hoàng Tuỵ
- Hoàng Văn Sơn
- Hoàng Việt
- Hoàng Vũ Thuật
- Hoàng Xuân Phú
- Hoàng Xuân Sơn
- Hoàng Xuân Tuyền
- Hoàng Yến
- Horst Bienek
- Howard Gardner
- Hồ Anh Thái
- Hồ Bạch Thảo
- Hồ Bất Khuất
- Hồ Diệu Vân
- Hồ Dzếnh
- Hồ Đắc Vũ
- Hồ Đình Nghiêm
- Hồ Hải Thụy
- Hồ Hữu Tường
- Hồ Minh Tâm
- Hồ Ngọc Đại
- Hồ Như
- Hồ Phú Bông
- Hồ Tịnh Tình
- Hồ Trường An
- Hồ Tú Bảo
- Hội những người ủng hộ GS. Chu Hảo
- Hồng Anh
- Hồng Hoang
- Hồng Lê Thọ
- Hồng Phú
- Huệ Hương Hoàng
- Huguette Bertrand
- Huong Nguyen
- Huy Cận
- Huy Đức
- Huy Tưởng
- Huyền Thương
- Huỳnh Duy Lộc
- Huỳnh Hoa
- Huỳnh Hữu Uỷ
- Huỳnh Hữu Ủy
- Huỳnh Kim Báu
- Huỳnh Kim Quang
- Huỳnh Lê Nhật Tấn
- Huỳnh Liễu Ngạn
- Huỳnh Ngọc Chênh
- Huỳnh Như Phương
- Huỳnh Sơn Phước
- Huỳnh Tấn Mẫm
- Huỳnh Thế Du
- Huỳnh Thục Vy
- Huỳnh Trọng Khang
- Huỳnh Tuấn Anh
- Hứa Chương Nhuận
- Hương Lan
- Hường Thanh
- Hương Thủy
- Hữu Danh
- Hữu Đông
- Hữu Loan
- Hữu Mai
- Hữu Phương
- Ian Bui
- Ian Johnson
- Igor Poglazov
- Ilza Burchett
- Inrasara
- Iris Radisch
- Isabella Kwai
- Issa
- Issac Bashevis Singer
- Italo Calvino
- Iya Kiva
- J. M. Lotman
- J.B Nguyễn Hữu Vinh
- Jacques Attali
- Jacques Prévert
- Jake Johnson
- James Borton
- James Daniel Spears
- James G. Zumwalt
- James Grossman
- James Joyce
- James Poniewozik
- James Stavridis
- James WrightJuan Felipe Herrera
- Janos Kornai
- Jared Carters
- Jason Lopata
- Jason Morris-Jung
- Jay Nordlinger
- Jaya K.
- Jean Chesnaux
- Jean d'Ormesson
- Jean Piaget
- Jean Przyluski
- Jean Toomer
- Jean-Jacques Brochier
- Jean-Jacques Roth
- Jean-Louis Rocca
- Jean-Luc Chalumeau
- Jean-Marc Roberts
- Jean-Patrick Géraud
- Jean-Paul Sartre
- Jefferson Cowie
- Jeffrey Hanfover
- Jeffrey Nall
- Jessica Swoboda
- Jessie Yeung
- Jiayang Fan
- Jimmy Carter
- Joan Hua
- João Guimarães Rosa
- Joaquin Nguyễn Hòa
- John Barrow
- John Cheever
- John Freeman
- John Keane
- John McCain
- Jon Fosse
- Jonathan Dee
- Jonathan London
- Jörg Wischermann
- Jorge Amado
- Jorge Luis Borges
- Joschka Fischer
- Josée Lapointe
- Joseph Wong
- Joseph Wright
- Josh Rogin
- Joshua Rothman
- Juan Pablo Cardenal
- Juan Pablo Cardenal & Heriberto Araújo
- Julia Cagé
- Julio Cortázar
- Jun’ichiro Tanizaki
- Kahil Gibral
- Kai Hoàng
- Kale
- Kalynh Ngô
- Kamel Daoud
- Kao Phú
- Kap Seol
- Karel Appel
- Karen Tongson
- Kate Chopin
- Kazuo Shiraga
- Kenneth Nguyen
- Keorapetse Kgositsile
- Kerstin Holm
- Kều Jang
- Kha Lương Ngãi
- Khái Hưng
- Khaly Chàm
- Khang Quốc Ngọc
- Khánh
- Khánh Bình
- Khánh Duy
- Khánh Ly
- Khánh Mai
- Khanh Nguyen
- Khanh Pham
- Khánh Phương
- Khánh Trâm
- Khánh Trường
- Khét
- Khế Iêm
- Khiêm Nhu
- Khổng Đức Thiêm
- Khuất Đẩu
- Khuê Phạm
- Khuyết Thư
- Kiệm Hoàng
- Kiến Văn
- Kiệt Anh Hùng
- Kiệt Tấn
- Kiều Duy Vĩnh
- Kiều Loan
- Kiều Mai Sơn
- Kiều Maily
- Kiều Phong
- Kiều Thị An Giang
- Kim Ân
- Kim Chi
- Kim Dung
- Kim Hạnh
- Kim Thúy
- Kim Trần
- Kinh Bắc
- Kính Hòa
- Klaus Wiegerefe
- Kúm
- Kurt-Martin Mayer
- Kỳ Duyên
- Kyoko Numano
- L. N. Tolstoy
- L. V. H.
- La Khắc Hoà
- La Khắc Hòa
- Lã Nguyên
- Lại Nguyên Ân
- Lam Điền
- Lam Ngọc
- Lam Thái Hòa
- Lan Nguyên
- Lang Anh
- Langston Hughes
- LAP
- Larry Diamond
- Lars Vargö
- Laura Cappelle
- Laurent Sagalovitsch
- Lawrence Ferlinghetti
- Lâm Chương
- Lâm Duyên
- Lâm Hạnh
- Lâm Lê
- Lâm Ngân Mai
- Lâm Quang Mỹ
- Lâm Thị Mỹ Dạ
- Leon Trotsky
- Leonard Cohen
- Lê An Thế
- Lê Anh Hoài
- Lê Anh Hùng
- Lê Ân
- Lê Bá Đảng
- Lê Bích Vượng
- Lê Chiều Giang
- Lê Công Định
- Lê Công Giàu
- Lê Công Tư
- Lê Ðình Nhất Lang
- Lê Dũng
- Lê Duy Nam
- Lê Đạt
- Lê Đăng Doanh
- Lê Đình Cai
- Lê Đình Khẩn
- Lê Đình Thắng
- Lê Đỗ Huy
- Lê Đức Dục
- Lê Đức Thôn
- Lê Giang Trần
- Lê Hải
- Lệ Hằng
- Lê Hiệp
- Lê Hoài Nguyên
- Lê Hoàng Diễm Trang
- Lê Hoàng Lân
- Lê Học Lãnh Vân
- Lê Hồ Quang
- Lê Hồng Hà
- Lê Hồng Hiệp
- Lê Hồng Lâm
- Lê Hùng
- Lê Hùng Vọng
- Lê Huyền Ái Mỹ
- Lê Huỳnh Lâm
- Lê Hữu
- Lê Hữu Khoá
- Lê Hữu Khóa
- Lê Hữu Nam
- Lê Kế Lâm
- Lê Khải
- Lê Kim Duy
- Lê Ký Thương
- Lê Lạc Giao
- Lê Luân
- Lê Mã Lương
- Lê Mai
- Lê Mai Lĩnh
- Lê Mạnh Chiến
- Lê Mạnh Đức
- Lê Minh Chánh
- Lê Minh Hà
- Lê Minh Hiền
- Lê Minh Khuê
- Lê Minh Phong
- Lê Ngân Hằng
- Lê Ngọc Luân
- Lê Ngọc Sơn
- Lê Nguyễn
- Lê Nguyễn Duy Hậu
- Lê Nguyễn Hương Trà
- Lê Nguyên Long
- Lê Nguyên Vỹ
- Lê Như Bình
- Lê Oa Đằng
- Lê Phan
- Lê Phú Khải
- Lê Quang
- Lê Quang Đức
- Lê Quảng Hà
- Lê Quang Hợp
- Lê Quang Thành
- Lê Quân
- Lê Quốc Anh
- Lê Quỳnh
- Lê Quỳnh Mai
- Lê Sa Long
- Lê Si Na
- Lê Sơn
- Lê Tất Đạt
- Lê Tất Điều
- Lê Thanh Dũng
- Lê Thanh Hải
- Lê Thanh Phong
- Lê Thanh Trường
- Lê Thân
- lê thi diem thuý
- Lê Thị Hồng Minh
- Lê Thị Huệ
- Lê Thị Hường
- Lê Thị Oanh
- Lê Thị Thấm Vân
- Lê Thiết Cương
- Lê Thiếu Nhơn
- Lê Thọ Bình
- Lê Thời Tân
- Lê Thời Thôi
- Lê Thu Hiền
- Lê Thúy Bảo Liên
- Lê Tiên Long
- Lê Trí Tuệ
- Lê Trinh
- Lê Trọng Nghĩa
- Lê Trọng Nguyễn
- Lê Trung Tĩnh
- Lê Trường Thanh
- Lê Tuấn Huy
- Lê Tuyết Hạnh
- Lê Văn Bỉnh
- Lê Văn Hảo
- Lê Văn Hiếu
- Lê Văn Hòa
- Lê Văn Luân
- Lê Văn Sơn
- Lê Văn Trung
- Lê Văn Tùng
- Lê Vĩnh Tài
- Lê Vĩnh Triển
- Lê Vũ Trường Giang
- Lê Xuân Khoa
- Lê Xuyên
- Li Edelkoort
- Li Zhongqin
- Liêu Diệc Vũ
- Liêu Thái
- Liễu Trương
- Linh Nguyên
- Linh Văn
- Linh Vân
- Linh-Chân Brown
- LKH
- Lorca
- Louis Aragon
- Louise Glück
- Lộc Vàng
- Luân Hoán
- Ludwig von Mises
- Luke Hunt
- Luke Turner
- Lữ Kiều
- Lữ Quỳnh
- Lương Đào
- Lương Thiệu Quân
- Lương Thư Trung
- Lưu Á Châu
- Lưu Bình Nhưỡng
- Lưu Diệu Vân
- Lưu Đức Trung
- Lưu Hà
- Lưu Hiểu Ba
- Lưu Khánh Thơ
- Lưu Mê Lan
- Lưu Minh Hải
- Lưu Na
- Lưu Nhi Dũ
- Lưu Quang Vũ
- Lưu Thuỷ Hương
- Lưu Thủy Hương
- Lưu Trọng Văn
- Lưu Uyên Khôi
- Lý Đợi
- Ly Hoàng Ly
- Lý Ngang
- Ly Phạm
- Lý Quang Hoàn
- Lý Thanh
- Lý Tiến Dũng
- Lý Toàn Thắng
- Lý Trực Dũng
- Lý Xuân Hải
- Lydia Davis
- Lynh Bacardi
- LysP
- M. Gorky
- M.L. Gasparov
- Mạc Phong Tuyền
- Mạc Văn Trang
- Mạc Việt Hồng
- Mạch Nha
- Mạch Quang Thắng
- Madeleine Riffaud
- Mai An Nguyễn Anh Tuấn
- Mai Anh Tuấn
- Mai Bá Ấn
- Mai Bá Kiếm
- Mai Chanh
- Mai Hiền
- Mai Khôi
- Mai Kim Ngọc
- Mai Nhật
- Mai Ninh
- Mai Quốc Ấn
- Mai Quỳnh
- Mai Quỳnh Nam
- Mai Sơn
- Mai Thái Lĩnh
- Mai Thanh Sơn
- Mai Thảo
- Mai Tú Ân
- Mai Văn Hoan
- Mai Văn Phấn
- Mai Văn Tính
- Maki Starfield
- Mamleev
- Mạnh Kim
- Marc Andrus
- Marcel Reich-Ranicki
- Marci Shore
- Marco Ferrarese
- Margarita Lyutova
- Maria Donovan
- Maria Ressa
- Mario Vargas Llosa
- Marion Hennebert
- Mark B. Hamilton
- Mark Binelli
- Mark Frankland
- Mark Osaki
- Mark Strand
- Marta Hillers
- Martin Jankowski
- Martin Kulldorff
- Marty Robbins
- Mary Morose
- Mary Walsh
- Mathias Mayer
- Matthew Clayfield
- Matthew Crawford
- Maurice Blanchot
- Maximilian Steinbeis
- May
- Maya Angelou
- Mặc Đỗ
- Mặc Lâm
- Mân Côi
- McAmmond Nguyễn Thị Tư
- Media Văn Việt
- Michael Burawoy
- Michael Scammell
- Miêng
- Mike Ives
- Mikhail Shishkin
- Mikhail Viktorovich Zygar
- Milan Kundera
- Mimmi Diệu Hường Bergström
- MInh Anh
- Minh Huệ
- Minh Hùng
- Minh Luật
- Minh Quang – Lê Chiên
- Minh Quang Ho
- Minh Tâm
- Minh Thùy
- Minh Thư
- Minh Toàn
- Minh Tuấn
- Monica Berlin
- Mỹ Hằng
- Mỹ Lan
- N. S. Khrushchev
- Nam Dao
- Nam Dao Nguyễn Mạnh Hùng
- Nam Đan
- Nam Đông
- Nam Nguyên
- Nam Sơn
- Naowarat Pongpaiboon
- Natalia lacovelli
- Nataliya Zhynkina
- Natsume Sōseki
- Nay Aung
- ng. anhanh
- Ng.Uyển Nicole Dương
- Ngải Vị VỊ
- Ngân Xuyên
- Nghệ thuật
- Nghiêm Lương Thành
- Nghiêm Phương Mai
- Nghiêm Xuân Hồng
- Nghiên Cứu Phê Bình
- Ngo Thu
- Ngọc Anh
- Ngọc Duy Phan
- Ngoc Hien Bui
- Ngọc Linh
- Ngô Anh Tuấn
- Ngô Bảo Châu
- Ngô Đình Thẩm
- Ngô Đồng
- Ngô Hương Giang
- Ngô Khắc Tài
- Ngộ Không Phí Ngọc Hùng
- Ngô Liêm Khoan
- Ngô Minh
- Ngô Minh Khôi
- Ngô Ngọc Loan
- Ngô Ngọc Trai
- Ngô Nguyên Dũng
- Ngô Nhật Đăng
- Ngô Quốc Phương
- Ngô Quốc Thịnh
- Ngô Thế Vinh
- Ngô Thị Kim Cúc
- Ngô Thị Thanh Lịch
- Ngô Tùng Phong
- Ngô Tự Lập
- Ngô Văn
- Ngô Văn Giá
- Ngô Viết Nam Sơn
- Ngô Viết Trọng
- Ngô Vĩnh Long
- Ngô Xuân Hội
- Ngô Xuân Phúc
- Ngô Xuân Thảo
- Ngu Yên
- Nguyen Duc Thanh
- Nguyễn Hải Hoành
- Nguyễn Anh Dũng
- Nguyễn Anh Tuấn
- Nguyễn Anh Tuấn - đạo diễn
- Nguyễn Bá Chung
- Nguyễn Bách Việt
- Nguyễn Bảo Chân
- Nguyễn Bắc Sơn
- Nguyên Bình
- Nguyên Cầm
- Nguyên Cẩn
- Nguyên Chánh
- Nguyễn Chí Hoan
- Nguyễn Chí Thuật
- Nguyễn Chí Trung
- Nguyễn Chí Tuyến
- Nguyễn Chinh Trung
- Nguyễn Cung Thông
- Nguyễn Cường
- Nguyễn Danh Bằng
- Nguyễn Danh Huế
- Nguyễn Danh Lam
- Nguyễn Ðăng Thường
- Nguyễn Duy
- Nguyễn Dương Quang
- Nguyễn Đạt
- Nguyễn Đắc Kiên
- Nguyễn Đắc Xuân
- Nguyễn Đăng Điệp
- Nguyễn Đăng Hưng
- Nguyễn Đăng Khoa
- Nguyễn Đăng Mạnh
- Nguyễn Đăng Na
- Nguyễn Đăng Quang
- Nguyễn Đăng Thường
- Nguyễn Đình Ấm
- Nguyễn Đình Bin
- Nguyễn Đình Bổn
- Nguyễn Đình Chú
- Nguyễn Đình Cống
- Nguyễn Đình Đăng
- Nguyễn Đình Huỳnh
- Nguyễn Đình Thắng
- Nguyễn Đình Thi
- Nguyễn Đình Toàn
- Nguyễn Đổng Chi
- Nguyễn Đông Thức
- Nguyễn Đức
- Nguyễn Đức Dương
- Nguyễn Đức Hiệp
- Nguyễn Đức Mậu
- Nguyễn Đức Sơn
- Nguyễn Đức Thắng
- Nguyễn Đức Tiến
- Nguyễn Đức Tùng
- Nguyễn Đức Tường
- Nguyễn Gia Trí
- Nguyên Giác
- Nguyên Giác Phan Tấn Hải
- Nguyễn Hà Luân
- Nguyễn Hải Hoành
- Nguyễn Hải Yến
- Nguyễn Hàn Chung
- Nguyễn Hiến Lê
- Nguyễn Hoa Lư
- Nguyễn Hoài Nam
- Nguyễn Hoài Văn
- Nguyễn Hoài Vân
- Nguyễn Hoàn
- Nguyễn Hoàn Nguyên
- Nguyễn Hoàng Ánh
- Nguyễn Hoàng Anh Thư
- Nguyễn Hoàng Diệu Thủy
- Nguyễn Hoàng Diệu Thúy
- Nguyễn Hoàng Giao
- Nguyễn Hoàng Linh
- Nguyễn Hoàng Trung
- Nguyễn Hoàng Văn
- Nguyễn Hồng Anh
- Nguyễn Hồng Giao
- Nguyễn Hồng Hưng
- Nguyễn Hồng Lam
- Nguyễn Hồng Nhung
- Nguyễn Hồng Thục
- Nguyễn Huệ Chi
- Nguyễn Hùng
- Nguyễn Huy Hoàng
- Nguyễn Huy Thiệp
- Nguyễn Huy Vũ
- Nguyên Hưng
- Nguyễn Hưng Quốc
- Nguyễn Hương
- Nguyễn Hữu Đễ
- Nguyễn Hữu Hồng Minh
- Nguyễn Hữu Liêm
- Nguyễn Hữu Nhật
- Nguyễn Hữu Sơn
- Nguyễn Hữu Thiết
- Nguyễn Hữu Việt Hưng
- Nguyễn Hữu Vinh
- Nguyễn kc Hậu
- Nguyễn Khải
- Nguyễn Khánh Duy
- Nguyễn Khánh Trường
- Nguyễn Khắc An
- Nguyễn Khắc Bình
- Nguyễn Khắc Mai
- Nguyễn Khắc Phê
- Nguyễn Khắc Phi
- Nguyễn Khắc Phục
- Nguyễn Khiêm
- Nguyễn Khôi
- Nguyễn Kiến Phước
- Nguyễn Kiều Dung
- Nguyễn Kiều Hưng
- Nguyên Lạc
- Nguyễn Lãm Thắng
- Nguyễn Lan Phương
- Nguyễn Lân Bình
- Nguyễn Lân Thắng
- Nguyễn Lê Hồng Hưng
- Nguyễn Lệ Uyên
- Nguyễn Linh Giang
- Nguyễn Linh Quang
- Nguyễn Lộ Trạch
- Nguyễn Luận
- Nguyễn Lương Hải Khôi
- Nguyễn Lương Ngọc
- Nguyễn Lương Vỵ
- Nguyễn Mai
- Nguyễn Man Nhiên
- Nguyễn Mạnh An Dân
- Nguyễn Mạnh Côn
- Nguyễn Mạnh Đẩu
- Nguyễn Mạnh Tiến
- Nguyễn Manh Trinh
- Nguyễn Mạnh Trinh
- Nguyễn Mạnh Tuấn
- Nguyễn Mạnh Tường
- Nguyễn Minh Anh
- Nguyễn Minh Hòa
- Nguyễn Minh Kính
- Nguyễn Minh Nhị
- Nguyễn Minh Nhựt
- Nguyễn Minh Thuyết
- Nguyễn Mộng Giác
- Nguyên Ngọc
- Nguyễn Ngọc Chu
- Nguyễn Ngọc Giao
- Nguyễn Ngọc Hoa
- Nguyễn Ngọc Lanh
- Nguyễn Ngọc Liễm
- Nguyễn Ngọc Lung
- Nguyễn Ngọc Tâm
- Nguyễn Ngọc Thiện
- Nguyễn Ngọc Tú Anh
- Nguyễn Ngọc Tư
- Nguyên Nguyên
- Nguyễn Nguyên
- Nguyễn Nguyên Bình
- Nguyễn Nhật Tín
- Nguyên Nhi
- Nguyễn Như Huy
- Nguyễn Phạm Hùng
- Nguyễn Phú Yên
- Nguyễn Phúc Vĩnh Ba
- Nguyễn Phượng
- Nguyễn Phương Đình
- Nguyễn Phương Mai
- Nguyễn Phương Mạnh
- Nguyễn Quang
- Nguyễn Quang A
- Nguyễn Quang Bình
- Nguyễn Quang Duy
- Nguyễn Quang Dy
- Nguyễn Quang Đồng
- Nguyễn Quang Hồng
- Nguyễn Quang Hưng
- Nguyễn Quang Lập
- Nguyễn Quang Thạch
- Nguyễn Quang Thân
- Nguyễn Quang Thiều
- Nguyễn Quang VInh
- Nguyễn Quân
- Nguyễn Quốc Lâm
- Nguyễn Quốc Thái
- Nguyễn Quốc Toàn
- Nguyễn Quốc Trụ
- Nguyễn Quốc Tuấn
- Nguyên Sa
- Nguyễn Sĩ Dũng
- Nguyễn Sơn Lâm
- Nguyễn Sỹ Phương
- Nguyễn Sỹ Tế
- Nguyễn Tà Cúc
- Nguyễn Tài Cẩn
- Nguyễn Tấn Cứ
- Nguyễn Tất Nhiên
- Nguyễn Thạch Giang
- Nguyễn Thái Hòa
- Nguyễn Thái Hợp
- Nguyễn Thái Sơn
- Nguyễn Thái Tuấn
- Nguyễn Thanh Bình
- Nguyễn Thanh Châu
- Nguyễn Thanh Giang
- Nguyễn Thanh Hiện
- Nguyễn Thanh Hùng
- Nguyễn Thanh Huy
- Nguyễn Thanh Huyền
- Nguyễn Thanh Mỹ
- Nguyễn Thành Nam
- Nguyễn Thanh Nghị
- Nguyễn Thanh Nguyệt
- Nguyễn Thành Phong
- Nguyễn Thanh Sơn
- Nguyễn Thành Sơn
- Nguyễn Thanh Tâm
- Nguyễn Thành Thi
- Nguyễn Thanh Tuyền
- Nguyễn Thanh Văn
- Nguyễn Thanh Việt
- Nguyễn Thế Hùng
- Nguyễn Thế Thanh
- Nguyễn Thị Ái Tiên
- Nguyễn Thị Bích Hậu
- Nguyễn Thị Bích Ngà
- Nguyễn Thị Bình
- Nguyễn thị Cỏ May
- Nguyễn Thị Dư Khánh
- Nguyễn Thị Hải
- Nguyễn Thị Hậu
- Nguyễn Thị Hiền
- Nguyễn Thị Hoàng
- Nguyễn Thị Hoàng Bắc
- Nguyễn Thị Khánh Minh
- Nguyễn Thị Khánh Trâm
- Nguyễn Thị Kim Chi
- Nguyễn Thị Kim Phụng
- Nguyễn Thị Minh Ngọc
- Nguyễn Thị Minh Thương
- Nguyễn Thị Ngọc Hải
- Nguyễn Thị Ngọc Nhung
- Nguyễn Thị Oanh
- Nguyễn Thị Phước
- Nguyễn Thị Thanh Bình
- Nguyễn Thị Thanh Hải
- Nguyễn Thị Thanh Lưu
- Nguyễn Thị Thanh Xuân
- Nguyễn Thị Thanh Yến
- Nguyễn Thị Thảo An
- Nguyễn Thị Thúy Hạnh
- Nguyễn Thị Thùy Linh
- Nguyễn Thị Thụy Vũ
- Nguyễn Thị Thuyền
- Nguyễn Thị Tịnh Thy
- Nguyễn Thị Từ Huy
- Nguyễn Thị Vinh
- Nguyễn Thiện Tống
- Nguyễn Thiện Tơ
- Nguyễn Thói Đời
- Nguyễn Thông
- Nguyễn Thu Quỳnh
- Nguyễn Thu Trang
- Nguyễn Thùy Dương
- Nguyễn Thúy Hạnh
- Nguyễn Thụy Long
- Nguyễn Thuỵ Phương
- Nguyễn Thùy Song Thanh
- Nguyễn Thỵ
- Nguyễn Thy Anh
- Nguyễn Tiến Dũng
- Nguyễn Tiến Lập
- Nguyễn Tiến Trung
- Nguyễn Tiến Văn
- Nguyễn Trần Bạt
- Nguyễn Tri Phương Đông
- Nguyễn Triệu Nam
- Nguyễn Trọng Bình
- Nguyễn Trọng Chức
- Nguyễn Trọng Huân
- Nguyễn Trọng Khôi
- Nguyễn Trọng Tạo
- Nguyễn Trung
- Nguyễn Trung Bảo
- Nguyễn Trung Dân
- Nguyễn Trung Hiếu
- Nguyễn Trung Kiên
- Nguyễn Trung Thuần
- Nguyễn Trường Giang
- Nguyễn Trường Huy
- Nguyễn Trường Uy
- Nguyễn Tuấn
- Nguyễn Tuấn Anh
- Nguyễn Tuấn Khoa
- Nguyễn Tùng
- Nguyễn Tùng Linh
- Nguyễn Tuyết Lan
- Nguyễn Tuyết Lộc
- Nguyễn Tư Nghiêm
- Nguyễn Tử Siêm
- Nguyễn Tường Bách
- Nguyễn Tường Thiết
- Nguyễn Tường Thụy
- Nguyễn Ước
- Nguyễn Vạn Phú
- Nguyễn Văn
- Nguyễn Văn Ba
- Nguyễn Văn Chính
- Nguyễn Văn Ðậu
- Nguyễn Văn Dũng
- Nguyễn Văn Đài
- Nguyễn Văn Gia
- Nguyễn Văn Hạnh
- Nguyễn Văn Hiệp
- Nguyễn Văn Hòa
- Nguyễn Văn Hùng
- Nguyễn Văn Huyên
- Nguyễn Văn Lợi
- Nguyễn Văn Lục
- Nguyễn Văn Miếng
- Nguyễn Văn Nghệ
- Nguyễn Văn Nho
- Nguyễn Văn Phong
- Nguyễn Văn Phú
- Nguyễn Văn Phước
- Nguyễn Văn Sâm
- Nguyễn Văn Sơn
- Nguyễn Văn Tao
- Nguyễn Văn Thiệu
- Nguyễn Văn Thọ
- Nguyễn Văn Trọng
- Nguyễn Văn Trung
- Nguyễn Văn Tuấn
- Nguyễn Văn Vĩnh
- Nguyễn Văn Xuân
- Nguyễn Vi Khải
- Nguyễn Vi Yên
- Nguyễn Viện
- Nguyễn Việt Anh
- Nguyễn Việt Chiến
- Nguyễn Viết Lãm
- Nguyễn Vĩnh Nguyên
- Nguyễn Vũ Hiệp
- Nguyễn Vũ Tiềm
- Nguyễn Vỹ
- Nguyễn Vy Khanh
- Nguyễn Xuân Diện
- Nguyễn Xuân Hằng
- Nguyễn Xuân Hoàng
- Nguyễn Xuân Hưng
- Nguyễn Xuân Khánh
- Nguyễn Xuân Khoát
- Nguyễn Xuân Nghĩa
- Nguyễn Xuân Nha
- Nguyễn Xuân Quang
- Nguyễn Xuân Thiệp
- Nguyễn Xuân Thọ
- Nguyễn Xuân Tiệp
- Nguyễn Xuân Tường Vy
- Nguyễn Xuân Xanh
- Nguyễn Ý Thuần
- Nguyên Yên
- Nguyễn-Chương Mt
- Nguyễn-hòa-Trước
- Nguyệt Chu
- Nguyệt Quỳnh
- Nguyệt Vi
- Ngự Thuyết
- Người Buôn Gió
- Ngyễn Trung Bảo
- Nh. Tay Ngàn
- Nhã
- Nhã Ca
- Nhã Duy
- Nhã Thuyên
- Nhan Do Thanh
- Nhân Hồng
- Nhật Chiêu
- Nhật Lệ
- Nhất Linh
- Nhật Tiến
- Nhật Tuấn
- Nhất Uyên
- Nhị Linh
- Nhị Ngã
- Nhóm Vì một Hà Nội xanh
- Như Huy
- Như Không
- Như Quỳnh
- Như Quỳnh de Prelle
- Như Ý
- Nhược Thủy
- Niall Ferguson
- Nick Hilden
- Nicolas Casey
- Nikulin
- Nina McPherson
- Ninh Dương
- Ninh Kiều
- Nobert Hummelt
- Nông Hồng Diệu
- NP Phan
- Obama
- Ocean Vương
- Octavio Paz
- Ogden Nash
- Oksana Zabuzhko
- Oleg Kashin
- Ondrej Slowik
- onggiaolang
- Orlando Figes
- Orwell
- Oscar Salemink
- Oscar Wilde
- Pablo Neruda
- Pablo Picasso
- Palmer
- Patrick Frater
- Patrick Lodge
- Paul Auster
- Paul Celan
- Paul Éluard
- Paul Hoover
- Paul Mendez
- Paul Mozur
- Paul Theroux
- Paul-François Paoli
- Paulus Lê Sơn
- Pavel Basinsky
- Pavlo Vyshebaba
- Paweł Kubiak
- Pawel Kuczynski
- Paweł Łepkowski
- Percy Mabandu
- Pervez Hoodbhoy
- Peter B. Zinoman
- Peter Hansen
- Peter Harvey
- Peter Kleiner
- Peter Singer
- Phạm Anh Tuấn
- Phạm Biểu Tâm
- Phạm Cao Hoàng
- Phạm Châu
- Phạm Chí Dũng
- Phạm Chi Lan
- Phạm Chu Sa
- Phạm Công Luận
- Phạm Công Thiện
- Phạm Công Út
- Phạm Duy
- Phạm Duy Nghĩa
- Phạm Đình Trọng
- Phạm Đình Vy
- Phạm Đoan Trang
- Phạm Hải Anh
- Phạm Hải Âu
- Phạm Hiền Mây
- Phạm Hoàng Quân
- Phạm Hồng Sơn
- Phạm Hùng Việt
- Phạm Huy Thông
- Phạm Khiêm Ích
- Phạm Kiều Tùng
- Phạm Kỳ Đăng
- Phạm Lệ Quyên
- Phạm Lê Vương Các
- Phạm Linh
- Phạm Lưu Vũ
- Phạm Minh Hoàng
- Phạm Minh Ngọc
- Phạm Minh Quân
- Phạm Minh Trung
- Phạm Ngọc Lư
- Phạm Ngọc Thái
- Phạm Ngọc Tiến
- Phạm Nguyên Trường
- Phạm Ngữ
- Phạm Phan Long
- Phạm Phú Cường
- Phạm Phú Hải
- Phạm Phú Minh
- Phạm Phú Phong
- Phạm Phú Thứ
- Phạm Phú Viết
- Phạm Phúc Thịnh
- Phạm Phương
- Phạm Quang Ái
- Phạm Quang Long
- Phạm Quang Trung
- Phạm Quang Tuấn
- Phạm Sỹ Sáu
- Phạm Tăng
- Phạm Thành
- Phạm Thành Hưng
- Phạm Thanh Nghiên
- Phạm Thảo Nguyên
- Phạm Thế Cường
- Phạm Thị
- Phạm Thị Anh Nga
- Phạm Thị Hoài
- Phạm Thị Kiều Ly
- Phạm Thị Ngọc
- Phạm Thị Phương
- Phạm Thiên Ân
- Phạm Thiên Thư
- Phạm Tín An Ninh
- Phạm Toàn
- Phạm Trần
- Phạm Trọng Chánh
- Phạm Trung Nghĩa
- Phạm Tuấn
- Phạm Tư Thanh Thiện
- Phạm Tường Vân
- Phạm Văn
- Phạm Văn Khoái
- Phạm Văn Quang
- Phạm Văn Song
- Phạm Văn Tình
- Phạm Văn Vũ
- Pham Viem Phuong
- Phạm Viêm Phương
- Phạm Viết Đào
- Phạm Việt Hưng
- Phạm Vũ Lửa Hạ
- Phạm Xuân Đài
- Phạm Xuân Hùng
- Phạm Xuân Nguyên
- Phạm Xuân Trường
- Phan An Sa
- Phan Ba
- Phan Bội Châu
- Phan Cẩm Thượng
- Phan Châu Thành
- Phan Cự Đệ
- Phan Đạo
- Phan Đắc Lữ
- Phan Đình Diệu
- Phan Độc Lập
- Phan Hải-Đăng
- Phan Hồng Giang
- Phan Huy Dũng
- Phan Huy Đường
- Phan Huy Lê
- Phan Huyền Thư
- Phan Kế Toại
- Phan Khôi
- Phan Lặng Yên
- Phan Mạnh Quỳnh
- Phan Nam Sinh
- Phan Ngọc
- Phan Nguyên
- Phan Nhật Nam
- Phan Nhiên Hạo
- Phan Ni Tấn
- Phan Phương Đạt
- Phan Quang
- Phan Tấn Hải
- Phan Tấn Uẩn
- Phan Thanh Bình
- Phan Thắng
- Phan Thế Hải
- Phan Thị Hà Dương
- Phan Thị Kim Phúc
- Phan Thị Trọng Tuyển
- Phan Thị Vàng Anh
- Phan Thu Vân
- Phan Thúy Hà
- Phan Trang Hy
- Phan Trí Đỉnh
- Phan Trọng Hoàng Linh
- Phan Văn Giưỡng
- Phan Văn Song
- Phan Văn Thắng
- Phan Vũ
- Phan Xine
- Phan Xuân Sinh
- Phannguyên Psg
- Phanxipăng
- Phaolô VI
- Pháp Hoan
- Pháp Vân
- Phapxa Chan
- Phát biểu nhận giải Văn Việt
- Phil Caputo
- Philip Larkin
- Philip Roth
- Phong Linh
- Phong Nguyen
- Phong Quang
- Phố Văn
- Phú Quang
- Phù Sa
- Phúc Lai GB
- Phúc Tiến
- Phunchok Stobdan
- Phùng Anh Kiệt
- Phùng Hi
- Phùng Hoài Ngọc
- Phùng Học Vinh
- Phùng Ngọc Kiên
- Phùng Nguyễn
- Phùng Quán
- Phùng Thành Chủng
- Phùng Thị Hạ Nguyên
- Phùng Thị Như Hà
- Phuong Ta
- Phương Hương
- Phương Phương
- Phương Thảo
- Phương Thuý
- Phương Uy
- Pierre Darriulat
- Pierre Lemieux
- Prashanth Parameswaran
- Qladimir Pyljow
- Quách Hạo Nhiên
- Quách Tấn
- Quách Thoại
- Quảng Diệu Trần Bảo Toàn
- Quang Dũng
- Quang Đức
- Quang Minh
- Quang Phan
- Quảng Tánh Trần Cầm
- Quậy Nguyễn
- Quế Hương
- Quốc Dũng
- Quốc Phương
- Quốc Toản
- Quyên Di
- Quyên Hoàng
- Quỳnh Iris de Prelle
- Quỳnh Vi
- Rabindranath Tagore
- Rainer Maria Rilke
- Ralph Chaplin
- Rebecca Mead
- Rebecca Solnit
- Reiner Traub
- Remo Verdickt
- Riccardo Gazzaniga
- Richard C. Paddock
- Richard Millet
- Richard Serra
- Robert Desnos
- Robert McCrump
- Roger Vu
- Roland Barthes
- Romain Rolland
- Ronald F. Inglehart
- Ruben David Gonzalez Gallego
- Russell Edson
- Ruth Ingram
- Ryszard Legutko
- Salman Rushdie
- Salvatore Babones
- Sam Dresser
- Sạn chữ
- Sandra Kerschbaumer
- Sara Teasdale
- Sarah Pulliam Bailey
- Sarah Thornton
- Sáu Nghệ
- Sergio Bitar
- Shakespeare
- Shannon Van Sant
- Sheikha A
- Sheila Fischman
- Sheila Ngoc Pham
- Sheri Berman
- Shigeeda Yutaka
- Shirin Ebadi
- Shukshin
- Simon Johnson
- Sire Apm Lukwesa
- Slavoj Žižek
- Sohaniim
- Son Kieu Mai
- Song Chi
- Song Hà
- Song Nguyễn
- Song Phạm
- Song Phan
- Song Thao
- Số đặc biệt
- Sơn Ca
- Sơn Hoàng Liên
- Sơn Kiều Mai
- Sơn Nam
- Stefano Harney
- Stephan Koester
- Stephen B. Young
- Steve Earle
- Susan Sontag
- Suzuki Katsuhiko
- Sương Nguyệt Minh
- Sương Quỳnh
- Svetlana Alexievich
- Svetlana Alexievitch
- Svetlana Alexiévitch
- Sylvia Plath
- T. Đ.
- T.Vấn
- Tạ Anh Thư
- Tạ Chí Đại Trường
- Tạ Duy Anh
- Tạ Tỵ
- Tạ Văn Tài
- Tạ Văn Thông
- Tạ Xuân Hải
- Tadeusz Rósewicz
- Tam Ích
- Tamarchenko
- Tàn Tuyết
- Tanaami Keiichi
- Taras Shevchenko
- Tarik Khaldi
- Tawada Yoko
- Tăng Quang
- Tâm An
- Tâm Chánh
- Tâm Don
- Tâm Thường Định
- Tâm Việt
- Tấn An
- Teolinda Gersão
- Teresa Mỹ Chúc
- Thạch Đạt Lang
- Thạch Quỳ
- Thạch Thảo
- Thái Bá Tân
- Thái Bá Vân
- Thái Bảo
- Thái Hà
- Thái Hạo
- Thái Kế Toại
- Thái Kim Lan
- Thái Ngọc San
- Thái Sinh
- Thái Thanh
- Thái Thăng Long
- Thái Tuấn
- Thái Văn
- Thái Văn Đào
- Thái Vũ
- Thạnh Đà
- Thanh Hằng - Anh Khoa
- Thành Lộc
- Thanh Nam
- Thanh Ngọc
- Thanh Phương
- Thanh Tâm Tuyền
- Thanh Thảo
- Thanh Thuỷ
- Thanh Trúc
- Thanh Tùng
- Thanh Xuân
- Thanhhà Lại
- Thảo Dân
- Thao Dinh
- Thảo luận
- Thảo Nguyên
- Thảo Trường
- Thảo Vy
- Thẩm Đống
- Thận Nhiên
- Thân Trọng Mẫn
- Thân Trọng Sơn
- Thế Dũng
- Thế Giang
- Thế Quân
- THẾ THANH
- Thế Uyên
- Thi Hoàng
- Thi Nguyên
- Thi sỹ ỦA
- Thi Vũ
- Thích Nhất Hạnh
- Thích Nữ Chân Không
- Thích Phước An
- Thierry Leclère
- Thierry Lentz
- Thiên Di
- Thiên Điểu
- Thiền Lâm
- Thiền Nguyễn
- Thiên Thai
- Thiện Tùng
- Thiện Ý
- Thiết Thạch
- Thiếu Khanh
- Thiều Mai Lâm
- Tho Nguyen
- Thomas A. Bass
- Thomas Bo Pedersen
- Thomas Mahler
- Thomas S. Mullaney
- Thông Đặng
- Thơ
- Thu Phong
- Thu Vàng
- Thuận
- Thuần Ngô
- Thuận Paris
- Thuận Thiên
- Thục Quyên
- Thụy An
- Thùy Dung
- Thụy Khuê
- Thùy Linh
- Thụy My
- Thủy Tiên
- Thư Bạn Đọc
- Thường Quán
- Thy An
- Tịch Ru
- Tiet Hung Thai
- Tiêu Dao Bảo Cự
- Tiêu Kiện Sinh
- Tiểu Tử
- Tillman Miller
- Timothy Brennan
- Timothy Garton Ash
- Timothy Snyder
- Tina Hà Giang
- Tomas Tranströmer
- Tô Đăng Khoa
- Tô Hải
- Tô Hoàng
- Tố Hữu
- Tô Lan Hương
- Tô Ngọc Vân
- Tô Thẩm Huy
- Tô Thùy Yên
- Tô Văn Trường
- Tôi Đây
- Tôn Thất Thông
- Tống Văn Công
- Trà Đóa
- Trà Nhiên
- Tracy K. Smith
- Tran Dinh Dung
- Tran Nam Dung
- Trang Châu
- Trang Hạ
- Trang Thanh
- Trang Thế Hy
- Trangđài Glassey Trầnguyễn
- Trangđài Glasssey-Trầnguyễn
- Trao đổi
- Trầm Tử Thiêng
- Trần Anh Hùng
- Trần Bá Đại Dương
- Trần Bang
- Trần Bình Nam
- Trần C. Trí
- Trần Cao Lĩnh
- Trần Cao Tường
- Trần Công Tâm
- Trần Công Tín
- Trần Dạ Từ
- Trần Dần
- Trần Doãn Nho
- Trần Dũng Thanh Huy
- Trần Duy
- Trần Duy Phiên
- Trần Duy Trung
- Trần Đăng Khoa
- Trần Đăng Tuấn
- Trần Đĩnh
- Trần Đình Bút
- Trần Đình Hoành
- Trần Đình Lương
- Trần Đình Sơn Cước
- Trần Đình Sử
- Trần Đình Triển
- Trần Đình Trợ
- Trần Độ
- Trần Đồng Minh
- Trần Đức Anh Sơn
- Trần Đức Thảo
- Trần Đức Tiến
- Trần Đức Tín
- Trần Đức Toản
- Trần Gia Huấn
- Trần Gia Ninh
- Trần Hà Linh
- Trần Hạ Tháp
- Trần Hạ Vi
- Trần Hải
- Trần Hạnh
- Trần Hậu
- Trần Hoài Anh
- Trần Hoài Thư
- Trần Hoàng Phố
- Trần Hoàng Trúc
- Trần Hoàng Vy
- Trần Hùng
- Trần Huy Bích
- Trần Huy Minh Phương
- Trần Huy Quang
- Trần Huỳnh Duy Thức
- Trần Hữu Dũng
- Trần Hữu Khánh
- Trần Hữu Quang
- Trần Hữu Tá
- Trần Hữu Thục
- Trần Khánh Triệu
- Trần Kiêm Đoàn
- Trần Kiêm Trinh Tiên
- Trần Kim Trắc
- Trần Kỳ Trung
- Trần Lam
- Trần Lê Sơn Ý
- Trần Lương
- Trần Lý Trí Tân
- Trần Mạnh Hảo
- Trần Mạnh Tuấn
- Trần Minh Phi
- Trần Minh Quốc
- Trần Mộng Tú
- Trần Nam Bình
- Trần Ngân Hà
- Trần Nghi Hoàng
- Trần Ngọc Cư
- Trần Ngọc Hiếu
- Trần Ngọc Tuấn
- Trần Ngọc Vương
- Trần Nguyên Đán
- Trần Nhã Thụy
- Trần Nhương
- Trần Phong Giao
- Trần Phong Vũ
- Trần Quang Đức
- Trần Quang Lộc
- Trần Quốc Nam
- Trần Quốc Thuận
- Trần Quốc Toàn
- Trần Quốc Trọng
- Trần Quốc Vượng
- Trần Quyết Thắng
- Trân Sa
- Trần Song Hào
- Trần Thành
- Trần Thanh Ái
- Trần Thanh Cảnh
- Trần Thanh Huy
- Trần Thanh Vân
- Trần Thắng
- Trần Thế Vĩnh
- Trần Thị Băng Thanh
- Trần Thị Diệu Tâm
- Trần Thị Lai Hồng
- Trần Thị Lam
- Trần Thị NgH.
- Trần Thị Nguyệt Mai
- Trần Thị Phương Phương
- Trần Thị Thanh Thoả
- Trần Thị Trường
- Trần Thiện Đạo
- Trần Thùy Mai
- Trần Tiến
- Trần Tiễn Cao Đăng
- Trần Tiến Dũng
- Trần Tiễn Khanh
- Trần Tố Nga
- Trần Trọng Dương
- Trần Trọng Thức
- Trần Trọng Vũ
- Trần Trung Chính
- Trần Trung Đạo
- Trần Tuấn
- Trần Từ Mai
- Trần Vàng Sao
- Trần Văn Chánh
- Trần Văn Đỉnh
- Trần Văn Khê
- Trần Văn Minh
- Trần Văn Nam
- Trần Văn Thọ
- Trần Văn Thủy
- Trần Văn Tý
- Trần Vấn Lệ
- Trần Việt Hà
- Trần Viết Ngạc
- Trần Vinh Dự
- Trần Vũ
- Trần Vũ Hải
- Trần Vương Thuấn
- Trần Vương Thuận
- Trần Wũ Khang
- Trần Xuân Hoài
- Trần Xuân Linh
- Trần Xuân Lĩnh
- Trần Xuân Thảo
- Trần Yên Hòa
- Trần Yên Nguyên
- Trên
- Trên Facebook
- Trên Facebook/Minds
- Trên kệ sách
- Trên trang diaCRITICS
- Trí Hiệu Dân
- Triều Anh
- Triều Hoa Đại
- Triêu Nhan
- Triều Sơn
- Triệu Tử Dương
- Trịnh Anh Tuấn
- Trịnh Bá Phương
- Trịnh Bách
- Trịnh Cao Hòa Thanh
- Trịnh Chu
- Trịnh Công Sơn
- Trịnh Cung
- Trịnh Duy Kỳ
- Trịnh Hữu Long
- Trịnh Kim Tiến
- Trịnh Lữ
- Trịnh Minh Tuấn
- Trịnh Sơn
- Trịnh Thanh Thủy
- Trịnh Thu Tuyết
- Trịnh Vĩnh Phúc
- Trịnh Xuân Thuận
- Trịnh Xuân Thủy
- Trịnh Y Thư
- Trọng Anh
- Trọng Phú
- Trọng Thành
- Tru Sa
- Trúc Giang
- Trúc Thông
- Trúc Ty
- Trump
- Trung Bảo
- Trung Dũng Kqd
- Trùng Dương
- Trung Trung Đỉnh
- Trư Sa
- Trường An
- Trương Anh Ngọc
- Trương Anh Thụy
- Trương Chính
- Trương Duy Nhất
- Trương Đăng Dung
- Trương Điện Thắng
- Trương Đình Phượng
- Trương Hồng Quang
- Trương Huy San
- Trường Minh
- Trương Ngọc Chương
- Trương Nguyên
- Trương Nguyện Thành
- Trương Nhân Tuấn
- Trương Phượng
- Trương Quang
- Trương Quang Đệ
- Trương Quang Nhuệ
- Trương Quang Vĩnh
- Trương Thị Ngọc Hân
- Trương Thiên Phàm
- Trương Thu Hiền
- Trương Tố Hoa
- Trương Trọng Nghĩa
- Trương Tửu
- Trương Văn Dân
- Trương Văn Vĩnh
- Trương Vũ
- Trương Xuân Thiên
- Tú Mỡ
- Tù Quốc Hoài
- Tù Sâm
- Tú Trung Hồ
- Tuấn Duy
- Tuấn Khanh
- Tuân Nguyễn
- Tuấn Thảo
- Tuệ Anh
- Tuệ Đăng
- Tuệ Nguyên
- Tuệ Nhân
- Tuệ Nhật
- Tuệ Sĩ
- Tuệ Sỹ
- Tùng Dương Cola
- Tung Nguyen
- Turner
- Túy Hồng
- Tuyết Nghi
- Tư
- Từ Dung
- Tư liệu
- Tử Linh
- Từ Mai Trần Huy Bích
- Từ Quốc Hoài
- Từ Sâm
- Từ Thức
- Tưởng
- Tương Lai
- Umberto Eco
- Uông Tăng Kỳ
- Uông Triều
- Uyển Ca
- Uyên Nguyễn
- Uyên Thao
- Uyên Vũ
- V. Erofiev
- Vàng A Giang
- Varlam Shalamov
- Vasco Gargalo
- Vasily Makarovich
- Văn
- Văn Biển
- Văn Cao
- Văn Chinh
- Văn Công Hùng
- Văn Giá
- Văn học
- Văn học Miền Nam 54-75
- Văn Như Cương
- Văn Quang
- Văn Tâm
- Văn Việt
- Văn.
- Vấn đề hôm nay
- Vận Động Ứng Cử Đại Biểu Quốc Hội 2016
- Vân Hạ
- Vân Phi
- Velcrow Ripper
- Veronica Melkozerova
- Vi Lãng
- Vi Trần
- Vi Yên
- Viet Thanh Nguyen
- Viên Linh
- Việt Bách
- Việt Bình
- Việt Dzũng
- Việt Khang
- Việt Lang
- Việt Phương
- Viktor Maslov
- Vinh Anh
- Vĩnh Hảo
- Vĩnh Quyền
- Virginia Heffernan
- Virginia Woolf
- Vladimir Nabokov
- Võ An Đôn
- Võ Anh Minh
- Võ Anh Thơ
- Võ Bá Cường
- Võ Đắc Danh
- Võ Định Hình
- Võ Đức Phúc
- Võ Hồng
- Võ Huy Tâm
- Võ Hương Quỳnh
- Võ Kỳ Điền
- Võ Ngàn Sông
- Võ Phiến
- Võ Thị Hảo
- Võ Thị Thu Hằng
- Võ Tiến Cường
- Võ Tòng Xuân
- Võ Trí Hảo
- Võ Văn Quản
- Võ Văn Tạo
- Võ Văn Thôn
- Võ Xuân Quế
- Võ Xuân Sơn
- Volker Weidermann
- Volodymyr Vynnychenko
- Volodymyr Zelenskyy
- Vũ Bằng
- Vũ Biện Điền
- Vũ Cao Đàm
- Vũ Cát Tường
- Vũ Đình Hòe
- Vũ Đình Huỳnh
- Vũ Đình Liên
- Vũ Đình Phòng
- Vũ Đức Khanh
- Vũ Đức Phúc
- Vũ Đức Sao Biển
- Vu Gia
- Vũ Hà Văn
- Vũ Hạnh
- Vũ Hoàng Chương
- Vũ Hoàng Thư
- Vũ Hồng Ánh
- Vũ Huy Ngọc
- Vũ Huy Quang
- Vũ Khắc Hoè
- Vũ Khắc Khoan
- Vũ Kim Hạnh
- Vũ Kim Thu
- Vũ Lâm
- Vũ Lập Nhật
- Vũ My Lan
- Vũ Ngọc Giao
- Vũ Ngọc Hoàng
- Vũ Ngọc Tâm
- Vũ Ngọc Tiến
- Vũ Nho
- Vũ Oanh
- Vũ Quang Việt
- Vũ Quí Hạo Nhiên
- Vũ Quốc Ngữ
- Vũ Quỳnh Hương
- Vũ Quỳnh Nh.
- Vũ Thành Sơn
- Vũ Thanh Tâm
- Vũ Thanh Tùng
- Vũ Thành Tự Anh
- Vũ Thế Khôi
- Vũ Thị Hải
- Vũ Thị Nhuận
- Vũ Thị Phương Anh
- Vũ Thị Phương Lan
- Vũ Thị Thanh
- Vũ Thị Thanh Mai
- Vũ Thư Hiên
- Vũ Tiến Lập
- Vũ Trọng Khải
- Vũ Tuấn Hoàng
- Vũ Từ Trang
- Vũ Tường
- Vũ Viết Tuân
- Vũ Xuân Tửu
- Vương Bích Ngọc
- Vương Đan
- Vương Huy
- Vương Ngọc Minh
- Vương Tiểu Nhị
- Vương Trí Nhàn
- Vương Trọng
- Vương Trùng Dương
- Vương Trung Hiếu
- Vy Thảo
- W. H. Auden
- Wa Praong
- Walt Whitman
- Walter Isaacson
- Wayne Karlin
- Wells
- Wendy Barker
- Wilhelm Schmid
- Will Nguyen
- William Carlos Williams
- William Nee
- William Stafford
- William Stanley Merwin
- Winston Phan Đào Nguyên
- Wislawa Szymborska
- Wolf Biermann
- Wolfgang Borchert
- Wynn Gadkar Wilcox
- Xie Tao
- Xuân Ba
- Xuân Diệu
- Xuân Dương
- Xuân Đài
- Xuân Minh
- Xuân Phượng
- Xuân Sách
- Xuân Thọ
- Xuân Vũ
- Xương Văn
- Y Chan
- Ý Nhi
- Y Uyên
- Yanis Varoufakis
- Yevgeny Yevtushenko
- Yên Ba
- Yên Khắc Chính
- Yến Năng
- Yên San
- Yên San Thụy Miên
- Yiyun Li
- Yoko Ogawa
- Yōko Ogawa
- Yoko Tawada
- Young Sang Lee
- Yuliya Ilchuk
- Yuno Bigboi
- Yves Sintomer
- Yvette Tan
- Zac Herman
Văn học miền Nam 54-75 (273): Nguyễn Thụy Long (4)
Loan Mắt Nhung
1
10 giờ đêm, Loan mới về tới bến xe An Đông. Bến xe vẫn còn nhộn nhịp, hắn lần mò vào nhà cho thuế ghế bố. Chị Bảy chủ nhà ngồi thu lu trên chiếc ghế xích đu, người chị khoác một tấm mền, đầu đội khăn len xùm xụp, chị ngồi ngay cửa ra vào. Khi thấy Loan tới, chị ngước lên :
- Về sớm vậy nhỏ ?
Loan toét miệng cười :
- Đi hoài rạc cả người, tôi muốn về nằm ngủ cho yên thân.
Chị Bảy xì một tiếng :
- Hôm nay ăn nói mạnh dạn quá vậy. Bộ có tiền rồi sao ?
Loan lúc lắc túi :
- Thiếu giống, hôm nay ngủ, tôi trả tiền thuê ghế bố cho chị đàng hoàng.
Chị Bảy ngồi đu đưa tấm thân mập tròn trên chiếc ghế :
- Bộ chỉ có hôm nay mày trả tiền tao thôi sao; còn suốt tháng nay tối nào cũng về ngủ coi như "pha" luôn ?
Loan nheo mắt, đôi mắt có hàng lông mi cong vút như mắt một đứa con gái đẹp. Khuôn mặt Loan lại đều đặn, sống mũi cao, hàm rang nhỏ và trắng sát. Loan có cái sắc đẹp của một đứa con gái nhiều hơn là một nam nhi. Mọi người ở bến xe này đều công nhận vậy. Người ta không biết Loan từ đâu lạc loài đến, hình như hắn cũng chẳng có nghề nghiệp gì.
Mấy hôm đầu, Loan có một ít tiền, hắn thuê ghế bố nhà chị Bảy ngủ qua đêm, sáng hôm sau hắn đi sớm.. 11, 12 giờ đêm mới lần mò về. Riết rồi Loan hết tiền. Đêm cuối cùng khi đưa 10 đồng bạc cho chị Bẩy để mướn ghế, hắn rầu rầu nói :
- Không chừng tối nay em không còn ngủ đây nữa.
- Mày đi đâu ?
- Em không muốn đi đâu, nhưng rủi hết tiền rồi.
Chị Bảy nhìn dáng dấp tội nghiệp của Loan, chị cũng thấy thương hại. Chị vén chiếc khăn choàng đầu ra, ngước mặt hỏi lại Loan.
- Mầy hết tiền thật rồi sao ?
Loan không hiểu nổi thái độ của chị Bảy, nhưng nó vẫn đỡ lấy điếu thuốc, ra chỗ cây nhang ở quầy bán thuốc lá lẻ mồi nhờ mang về cho chị Bảy. Chị Bảy hút bập bập đầu điếu thuốc đỏ lừ, chị nhả khói mù mịt. Một lát chị chậm rãi nói :
- Thấy mày cũng thương hại, rủi là tao mắc chuyện buôn bán, gặp ai tao cũng động lòng thương hết thì tao sạt nghiệp.
Loan cương quyết lắc đầu :
- Dạ không, tui chỉ than phiền vậy thôi mà, hết tiền thì ngủ ngoài đường...
Chị Bảy xua tay, đột nhiên đưa điếu thuốc đang hút giở cho Loan, nói :
- Hút đi.
Con mẹ thiệt khó hiểu. Loan nghĩ thầm. Nó cứ đỡ lấy điếu thuốc và hút ngon lành chờ đợi. Ánh chừng Loan hút được ba hơi thuốc, chị Bảy bỗng nói một câu cộc lốc :
- Được !
- Gì vậy ?
Chị Bảy cười khì khì :
- Được, tao cho mày ngủ nhờ, nhưng nhớ dậy sớm dọn dẹp nhà cửa giúp tao, sòng phẳng há mày.
Loan nhoẻn miệng cười.
- Dứt dạt như vậy lại hay, nhưng bắt đầu từ tối mai nghe.
Loan toan bước đi, chị Bảy kêu giật lại :
- Nè cưng, ra biểu !
Loan đứng khựng lại. Chị Bảy nói luôn :
- Nhưng không phải tối nào mày cũng được ngủ nhờ như vậy đâu nghe, khi có tiền là phải thanh toán đó.
- Vậy ra tôi nợ chị sao ?
- Không phải, nghĩa là tối nào có tiền, mày cao hứng thì trả tao tối đó. Mày lại là khách, tao đi mắc mùng và căng ghế bố cho mày, chịu hôn ?
Loan cười :
- Chịu !
Chị Bảy nằm ngửa người lên ghế xích đu :
- Nói vậy chớ sức mấy mà mày trả tao, đời mà, ai lợi dụng được nhau thì cứ lợi dụng.
Bị chạm tự ái, Loan nổi cáu :
- Nè tôi nói thiệt, tôi chưa hề tính chuyện lợi dụng ai hết, chị nói vậy tôi khỏi cần đi. Tôi sẽ ngủ chị nốt đêm nay, mai khỏi ngủ nữa.
Chị Bảy phát cười ré lên :
- Trời đất ơi ! Cô bác coi, thằng nhỏ chưa mở mắt mà nó đòi ngủ tui chớ. Sức mấy mậy.
Biết nói hớ, Loan bẽn lẽn, nói nhỏ :
- Tôi đâu có nói vậy ?
Mấy chị đàn bà ngồi ăn cháo hột vịt muối ngồi quanh đó, vui miệng hỏi tới :
- Vậy mầy nói sao hả Loan ?
Loan càng bối rối, chống chế :
- Tui muốn nói là khi nào tui có tiền thì tui sẽ thuê ghế bố ngủ. Chớ đâu có...
Chị Bảy dí tay vào trán Loan :
- Ừ, nói vậy mới được chớ, coi chừng nói bậy nói bạ gặp ông xã nhà tao đó mậy !
Mấy chị đàn bà ngồi gần đó phát cười lớn, trong khi Loan lủi mất. Một người nói :
- Coi thằng bé dễ thương hết sức.
Chị Bảy chép miệng :
- Nghe đâu nó cũng là con nhà tử tế.
Loan nằm ngửa trên ghế bố, hai tay độn dưới đầu, đỉnh mùng thấp lè tè, nó chỉ cần co đầu gối lên là chạm. Phía bên ngoài mùng muỗi đói kêu vo ve. Xung quanh Loan ghế bố kê la liệt, nhiều cái đã có người nằm, chị Bảy vẫn không ngớt đưa khách vào nhận chỗ.
Mười một giờ đêm đối với bến xe An Đông còn quá sớm. Ngoài lộ tiếng xe cộ còn nỗ rầm rầm. Loan nhắm mắt lại cố dỗ giấc ngủ, nhưng không tài nào ngủ được. Những âm thanh ồn ào chi phối nó. Ngọn đèn điện vàng khè mắc ngay giữa đỉnh mùng Loan, nó khó chịu, nằm úp mặt xuống chiếc gối mỏng nhưng chỉ một lát thế nằm đó lại làm Loan khó chịu. Loan lại đổi lối nằm. Nó thở dài thầm nghĩ, không chừng mình thức trắng đêm mất.
Hai mắt Loan chong chong, ngọi đèn vàng vọt dòi dõi. Loan nhìn rõ trên đỉnh mùng có một con rệp đang bò quanh quẩn. Khung mùng hình chữ nhật đối với con rệp hình như quá lớn, đến độ nó không nhận thức nổi phải bò đến chổ nào thì hết phạm vi cái mùng, nó quanh quẩn mãi ở khoảng trũng của đỉnh mùng. Loan đưa mắt theo dõi con vật nhỏ bé một cách chăm chú. Chuyện đó đối với nơi tạm bợ bẩn thỉu này thường quá. Khách trọ không có quyền khiếu nại, nếu có kẻ ngứa miệng cằn nhằn. Chị Bảy chủ nhà sẽ nhã nhặn trả lời : Dạ thưa ông hay thưa bà, gần đây có một cái bin đinh đầy đủ tiện nghi, ông (hay bà) không vừa lòng nhà ngủ tạm bợ này, nhà cháu sẽ đưa ông tới thuê phòng. Khách trọ đành nín khe. Với hàng chục nhà cho thuê ghế bố ở bến xe An Đông, tối với khách trọ chỉ là một đêm tạm bợ chờ sáng ra xe lên đường. Mọi người đều dễ dãi, dễ dãi đến độ buông thả...
Loan vẫn không ngủ được. Cạnh hắn một người đàn ông ngủ ngáy như cưa gỗ, thỉnh thoảng xặc nước miếng lại ho lên xù xụ, mỗi lần hắn giở mình là lại cằn nhằn. Ở cuối dãy, tiếng một đứa trẻ đột nhiên khóc thét lên, người mẹ phát vào đít nó bồm bộp, chị nghiến răng nghiến lợi chửi con. Ngủ đi tao vặn cổ chết con đĩ mụ nội mày giờ. Đứa bé rấm rức khóc, hình như người mẹ đang ấn vú vào miệng nó, đứa bé khóc không ra tiếng, ghế bố chuyển động, nó đang oằn mình. Người mẹ rít lên :
- Ngủ đi, tổ cha mày không ngủ tao bóp mũi chết ngắc ông cố nội nhà bây.
Hình như đứa bé bị đau, nó vùng ra khỏi mẹ phát khóc ré lên. Những người nằm quanh đó choàng thức giấc. Có tiếng đàn bà ra lời :
- Con khóc phải dỗ chớ, bộ nhà chị thuê riêng nhà này sao ?
Tiếng người đàn bà có con đối đáp lại :
- Dỗ hả, nè chị ra mà dỗ đi, đồ con quỉ con yêu ở đâu không hà ?
- Nhà chị ăn nói dễ nghe quá há, con chị hay con tôi. Con nít nó biết gì, có gan thì giết phứt nó đi có ai nói gì đâu. Đồ mẹ bất nhơn.
Có tiếng ném đến bịch một cái xuống ghé bố, đứa nhỏ khóc thét lên, rồi người đàn bà vén mùng xấn xổ đứng dậy. Mụ vấn tóc :
- Con nào ra lời đó, giỏi ra mặt coi ?
Người đàn bà nằm giường gần đó cũng không vừa, mụ cũng tốc mùng dậy, một tay xốc quần :
- Con này đây, đồ bất nhơn, muốn ăn thua có liền đây !
Thấy to tiếng, những người đang ngủ vội bật dậy, nhẩy xuống đất can. Mỗi người một lời thành ra âm thanh hỗn độn. Có người chửi nhoi cả hai bên, rồi khạc nhổ khậm khẹc.
Gã đàn ông nằm chung ở giường mụ đàn bà nhoài người ra túm lấy tay mụ :
- Thôi em, ra lời làm chi, vô ngủ, con họ mà họ không biết thương mình hơi sức đâu thương dùm.
Người đàn bà có con bị hai người giữ tay vẫn xấn xổ :
- Con này khỏi cần ai thương dùm con hết á ! Con tui, tui ghét, giết chết còn được nữa kia.
Chị Bảy đang ngồi ngoài cửa, thấy trong nhà to tiếng nên vội vã chạy vào hỏi :
- Có chuyện gì đó các người ?
Khách trọ lao nhao mỗi kẻ nói một câu, tuy không vỡ lẽ hẳn câu chuyện. Nhưng chị đã biết nguyên nhân sự to tiếng. Chị xua tay :
- Thôi tôi xin các người, to tiếng cảnh sát nghe tiếng họ đến hốt ráo, lại hết ngủ.
Một lát sau không khí trở lại yên lặng, bình thường Loan vẫn không ngủ được, nó thao thức hết giở mình bên này lại xoay bên kia. Xung quanh Loan tiếng ngáy vang rền. Có người mơ ngủ bỗng cười lên sằng sặc. Thỉnh thoảng chị Bảy lại đưa một người khách vào nhận chỗ ngủ. Có khi là một đôi trai gái, họ mướn một chiếc giường trong buồng riêng.
Đêm hình như đã khuya lắm, Loan không biết là đã mấy giờ, nhưng hai mắt Loan vẫn chong chong. Nó nghĩ bụng, chắc vì ly cà phê hồi chiều nên không ngủ được.
Buổi chiều mưa nhỏ hạt, Loan ngồi ở quán cà phê chờ Thiệu, Thiệu là em Loan, cùng cha khác mẹ. Nhưng hai anh em thương nhau vô cùng, Loan bỏ nhà ra đi gần một tháng nay vì không chịu được sự ác độc của bà mẹ ghẻ. Thiệu hiểu điều đó hơn ai hết nên càng thương người anh xấu số. Mỗi tuần lễ, vào chiều thứ bảy, hai anh em lại hẹn gặp nhau tại quán cà phê Tư Hùng cách xa nhà một đường hẻm.
Mưa rả rích suốt từ trưa, khi Loan tới quán Tư Hùng thì người nó đã ướt sũng và lạnh cóng. Lòng bàn tay ướt se lại, tím ngắt. Loan xoa hai bàn tay vào nhau cho đỡ lạnh, gọi một ly cà phê đen nhỏ. Cà phê bốc khói thơm, trên mặt ly váng bơ. Loan xúc đúng hai muỗng đường cho vào ly khuấy đều. Khuôn mặt Loan phản chiếu trong ly cà phe tan ra. Nó nâng ly lên uống từng hớp nhỏ chép chép miệng. Loan chợt nghĩ đến một hơi thuốc. Trong khung cảnh ấm cúng này cũng nên làm một hai điếu thuốc cho lòng đỡ lạnh. Loan móc túi lấy mấy đồng bạc lẻ ra xạp thuốc ngay trước mặt cửa hàng mua bốn điếu Ru-By. Loan hít hơi thuốc vào sâu trong cổ họng, từ từ thở ra đằng mũi, hương vị đậm đà. Loan không còn thấy khó chịu và đăng đắng như mấy hôm đầu.
Phía ngoài đường mưa nhỏ hạt dần, con đường bóng nhẫy. Nhiều người đứng trú mưa ở hàng hiên đã bỏ đi. Thiệu vẫn chưa tới, Loan uống được phân nửa ly cà phê, Loan thấy nóng ruột, chưa bao giờ Thiệu thất hứa. Bốn giờ rưỡi chiều rồi, đã quá giờ hẹn nửa tiếng. Gió ngoài đường lại nổi lên, một cơn mưa thứ nhì sắp ập đến. Giữa lúc đó thì Thiệu choàng áo mưa tất cả chạy vào quán. Nó vuốt những giọt nước bám trên mặt, vắt chiếc áo mưa ướt sũng lên thành ghế đoạn ngồi xuống trước mặt anh :
- Anh chờ em lâu lắm phải không ?
Loan nhìn thẳng vào mặt em :
- Tao tưởng mầy không đến chứ ?
Thiệu cười :
- Bão em cũng đến, em biết anh chờ mà...
Loan nói nhỏ :
- Mày uống gì kêu đi.
- Em uống nước chanh.
- Mưa mà uống nước chanh lạnh chết, cà phê sữa nhá ?
Thiệu lắc đầu :
- Uống cà phê tối về không ngủ được.
- Vậy uống sữa thêm một chút cà phê ?
Thiệu gật đầu. Đôi mắt Thiệu vui vẻ, nó nhìn anh :
- Trông anh tuần này gầy hơn tuần trước.
Thiệu hạ thấp giọng, gương mặt thoáng buồn :
- Hay là anh về nhà đi.
Loan trừng mắt nhìn em :
- Về sao được, vả lại tao không muốn về.
Thiệu nói nhỏ :
- Em biết anh giận mẹ em lắm, nhưng anh vẫn bảo anh không chấp đàn bà kia mà.
Loan chống tay lên cằm, nhìn ra ngoài mưa. Nó an ủi em :
- Nguyên nhân để tao bỏ nhà ra đi, không phải chỉ vì mẹ, tao lớn rồi mày thấy chứ. Mười bảy tuổi tao muốn tự mình tạo lấy đời sống, rồi sau này thiết tưởng cũng chẳng muộn.
Thiệu ngồi cúi mặt :
- Anh kiếm được việc làm chưa ?
Loan lắc đầu :
- Chưa có gì chắc chắn, nhưng tao nghĩ rằng cần nhẫn nại thêm một chút nữa.
Loan hỏi tiếp :
- Chắc mẹ chửi tao dữ lắm hả, nhất là ông bố.
Thiệu im lặng một lát mới trả lời :
- Bố lúc nào mà chả chửi, tối ngày ổng say bét nhè...
Trong một thoáng hình ảnh gia đình cũ hiện ra trong đầu Loan. Những buổi tối ngồi hầu bài thâu canh, tiếng xoa mạt nhược tiếng lè nhè gắt gỏng của bố. Loan hỏi em :
- Hồi này mấy bà bạn của mẹ còn tới đánh tổ tôm không ?
Thiệu cười buồn :
- Vẫn không có gì thay đổi.
Loan dục em uống sữa. Thiệu nâng ly lên thổi phù phù. Hơi nóng bốc lên làm mờ ly thủy tinh. Loan nhìn vào khuôn mặt non ớt của em, nó bỗng cảm thấy thương hại. Loan nhìn những giọt mưa rơi van vát ngoài trời giọng xa vắng :
- Tao có cảm tưởng như đã bỏ nhà đi lâu lắm rồi, chưa biết ngày nào mới về.
Tiếng nói sau cùng của Loan nghe buồn bã. Loan khẽ chớp mắt :
- Tao hy vọng rằng sau này tao khá giả rồi, anh em mình sẽ về ở chung với nhau. Tụi mình sẽ không bao giờ còn xa nhau nữa.
Thiệu cười nhạt :
- Đâu được, anh còn vợ con phải lo nữa chứ...
- Mình sẽ làm một đại gia đình hết sức thương yêu và giúp đỡ nhau.
Tiếng nói của Loan chắc chắn và tin tưởng. Thiệu không muốn cắt ngang niềm hoài vọng của anh. Thiệu biết những giây phút đó đối với anh rất hiếm hoi. Thiệu mỉm cười biểu đồng tình.
Bóng tối bắt đầu xâm nhập chiếc quán nhỏ vắng vẻ. Phía góc bàn sát với cửa có một người đàn ông ngồi uống cà phê, đốm lửa sáng ở đầu điếu thuốc thỉnh thoảng lại rực lên. Chợt thấy thèm thuốc, Loan móc túi lấy một điếu thuốc ra mồi nhờ. Thiệu nhìn anh lờ mờ nhả khói, nó trách nhẹ :
- Bây giờ anh lại bầy đặt hút thuốc nữa.
Loan mỉm cười :
- Tao cần phải biết hết, trải qua hết, có thế mới sống được với đời.
Ngày Loan còn ở nhà, Thiệu đã cảm phục anh, Thiệu coi anh như một thần tượng của mình. Sau khi Loan đi, mỗi tuần lễ gặp lại nhau. Thiệu thấy anh mình lớn hẳn lên, từng trải hẳn lên. Thiệu say sưa nghe anh kể những chuyện lạ trên "bước đường giang hồ". Nhất nhất mọi hành động gì của anh. Thiệu đều cho là phải là hay.
Như chợt nhớ ra, Thiệu cởi nút khuy áo rút từ trong bụng ra một cuốn sổ cỡ trung bình trao cho Loan. Nó nói nhanh :
- Mải nói chuyện quên mất cuốn nhật ký của anh, em kiếm mãi mới thấy đó.
Loan đỡ lấy cuốn sổ, nó giở từng trang, lòng rưng rưng cảm động. Tấm anh của mẹ Loan nằm kẹp ở giữa cuốn sách. Tấm hình đã úa vàng, người đàn bà vấn khăn vành đây mờ mờ. Mẹ Loan đó.
Chợt nhớ đến tấm hình của mẹ, Loan xoay người với tay lên giường lấy cuốn sách. Ánh đèn trong nhà ngủ vàng vọt lọc qua vải mùng làm Loan nhìn không rõ tấm hình. Đôi mắt của mẹ đầy tha thiết. Tuy không nhìn rõ nhưng Loan nhớ từng dấu vết nhỏ trong tấm hình. Xa xôi quá, không còn gì nữa sau khi mẹ Loan mất. Loan nhớ như in hình ảnh buổi chiều cuối đông khi đưa mẹ ra nghĩa trang ở miền Bắc. Những viên đất khô từ bàn tay nhỏ bé của Loan thả rơi xuống huyệt. Cái rét căm căm không làm Loan run rẩy. Loan nhìn ra xa ngoài lộ, con đường tàu điện ở đó, con đường chạy suốt tới Hà Đông. Những hàng cây me trồng dọc theo đường trơ trụi lá. Bầu trời ảm đạm. Hai bố con giắt nhau ra khỏi nghĩa địa, đi bộ đến ô Cầu Giấy. Bố Loan giắt Loan vào một cửa hàng ăn. Ông lầm lì ngồi uống rượu, mặt ông tái lại nhưng hai mắt ngầu đỏ Loan còn nhớ như in những tia máu đỏ chằng chịt trong tròng trắng mắt cha. Trời sẩm tối, hai bố con ngồi trên chiếc xe tay lọc cọc trở về thành phố. Ông nói nhỏ bên tai Loan :
- Con sẽ có một người mẹ khác, cũng hiền như mẹ. Con còn có cả một đứa em kháu khỉnh nữa. Ba phải nói với con trước khi dẫn bà và em về nhà, ba không muốn con thiếu tình thương của mẹ.
Mười năm trời rồi, Loan không được nghe những lời nói thân yêu đó nữa. Tất cả những lời nói của bố nó ngày nào đã đảo ngược hết. Chỉ riêng có Thiệu, Thiệu càng lớn càng dễ thương.
Loan nằm úp mặt xuống gối, sao đêm nay khó ngủ quá thế này. Loan nghe từ ngoài lộ vẳng vào tiếng xe cộ ì ì... Giường bên cạnh có tiếng động, tiếng giở mình. Loan lén đưa mắt nhìn, một bàn tay đàn ông luồn ra khỏi mùng, bàn tay lần sang mép giường bên cạnh, tự động vén mùng lên rồi bò vào, khuỷu tay co lên hạ xuống chạy suốt, cử động.
Giường bên kia có tiếng đàn bà ậm ừ, tiếng giở mình thở dài, rồi im lặng. Một lát sau người đàn ông nhoài mình ra khỏi mùng mặt ghé sát vào mùng bên cạnh. Hắn nghe ngóng một lúc rồi vén mùng nhoài người vào trong. Bỗng một tiếng bốp vang lên, hắn giật bắn người, thụt lại. Có người choàng thức giấc lên tiếng hỏi
- Cái gì đó ?
Không có tiếng trả lời, chị Bảy từ ngoài đi vào, tiếng guốc của chị kéo lê trên sàn lẹt xẹt. Chị lên tiếng :
- Ráng mà chịu ăn đòn, lộn xộn thì cứ xáng bể mặt ra cho tui, tổ mẹ cái giống dê xồm.
Gã đàn ông nằm giường bên cạnh im thin thít, trong ánh sáng mờ mờ rọi qua mùng hắn, Loan thấy hắn giơ tay lên sờ má. Loan mỉm cười xoay người úp mặt vào gối nhắm mắt, nó thấy người mệt mỏi lạ lùng...
Loan mở mắt ra thì trời đã sáng rõ, ghế bố đêm hôm qua đã được dẹp gọn vào một góc nhà. Loan mệt mỏi vô cùng nên còn muốn nằm nán lại thêm chút nữa. Người Loan như muốn dán chặt xuống ghế bố, mọi cử động đối với Loan lúc này đều uể oải.
Chị Bảy đi vào, chị nhìn vào mùng, chị tốc mùng lên :
- Dậy lỏi tì, trời sáng banh mắt ra rồi.
Loan mỉm cười :
- Mệt quá chị !
- Mày làm gì mà mệt.
- Đêm qua khó ngủ quá.
- Làm gì mà khó ngủ ?
Chị cười, nhìn Loan :
- Mày ăn cái tát hồi hôm đó phải không ?
- Đâu có, thằng cha nằm cạnh tui đấy chứ.
Chị Bảy cười khì khì phát nhẹ vào người Loan :
- Thôi dậy đi mày, không thấy cửa hàng bắt đầu buôn bán rồi đó sao ?
Những chiếc ghế bố dẹp gọn, nhà ngủ biến thành một cửa hàng thợ may. Tiếng máy may chạy xành xạch, Loan thấy một vạt nắng chiếu chênh chếch qua cửa kính có vẽ chữ nhà may Toàn Thịnh bằng sơn đỏ ngược. Loan thu xếp quần áo, đồ vặt vãnh, đứng dậy. Chị Bảy vừa dẹp mùng mền vừa nói :
- Mày thấy tao làm ăn đàng hoàng không, mày trả tiền tao là tao hầu mày như khách liền.
Loan lấy trong túi xách tay ra một hộp thuốc đánh răng và cái bàn chải. Nó ra nhà sau rửa mặt. Phòng tắm liền với cầu tiêu nên mùi khai thối dậy lên nồng nặc. Nước đựng ở trong chiếc lu cáu bẩn, tanh ngòm. Loan xúc miệng, đánh răng qua loa, nó vục nước lên rửa mặt, giơ tay áo lên quẹt ngang. Loan thấy người khoan khoái dần, sự mệt mỏi chỉ còn vương lại trong cơ thể nó như một hơi khói, Loan đứng trước tấm kiếng vỡ vặn vẹo người. Những khóp xương dãn ra kêu cụp cụp. Máu bắt đầu chạy đều trong cơ thể Loan làm sắc mặt Loan hồng lên. Loan móc túi quần ở bên trái ra một cái lược nhỏ đưa lên đầu chải, mớ tóc rối bù được vén gọn làm khuôn mặt Loan trở nên rạng rỡ hơn.
Chị Bảy đi vào trong thấy Loan đứng trước kiếng bèn nói :
- Ngắm vuốt gì mà kỹ quá vậy mày ?
Loan quay lại mỉm cười với chị Bảy, nó không trả lời vào câu hỏi :
- Chị đi ngủ chưa ?
Chị Bảy ngáp :
- Mệt thấy mẹ, hôm nào cũng lấy đêm làm ngày tao nản quá rồi, nhưng chót làm nghề này nên phải theo đuổi...
Nắng sớm mai hửng lên chói chang. Ngoài bến xe tấp nập, những chiếc xe hàng bắt đầu khởi hành, tiếng máy xe rú lên, khói từ ống bô phun ra mù mịt. Hành khách tấp nập lên xuống, tiếng gà vịt kêu chí choé như âm thanh trong một khu chợ.
Loan ngồi ở quán cà phê ngay đầu đường, nó ăn một đĩa cơm tấm bì. Đĩa cơm nóng hôi hổi bốc hơi thơm, nó nhai kỹ miếng cơm bùi, ngậy mỡ, hương vị đậm đà của nước mắm pha làm miếng cơm thêm ngọt. Ăn xong đĩa cơm. Loan gọi ly cà phê đen nhỏ, nó hút thuốc lá, lưỡi rát vì hút quá nhiều nên hương vị cà phê bớt ngon. Xung quanh Loan có nhiều người ngồi uống cà phê, phần đông là dân lao động làm ăn làm lũ. Một người đàn ông ngồi co cả hai chân lên chiếc ghế đẩu, đổ cà phê ra đĩa húp xùm xụp. Hắn than phiền vì hồi này chạy xe không kiếm được bao nhiêu, vợ lại đẻ nữa.
Một người đàn ông khác ngồi cạnh đó nhóng cổ lên hỏi :
- Ê vợ anh đẻ con trai hay con gái ?
- Con trai.
- Vậy là may phước rồi.
- May phước cái c.c... Tám đứa rồi, chưa biết chết đói lúc nào. Vợ tao hồi này bịnh hoạn hoài, hết cả buôn bán.
Một chị đàn bà "xí" một tiếng :
- Bởi tại nghèo mà còn ham.
Gã đàn ông cười :
- Ai mà ham, đâu có dè "sơ sơ" vậy mà...
Chị đàn bà há hốc miệng ra cười, mụ co nốt một chân kia lên ghế, luồn những móng tay sơn đỏ chót vào ống quần Mỹ A gãi rột rột :
- Tốt giống dữ.
Gã đàn ông vừa ăn vừa cằn nhằn về thời thế khó khăn. Nắng đã lên cao. Loan trả tiền đứng vậy đi. Nó đi dọc theo đường Đinh Tiên Hoàng lên Sàigon. Loan nhớ đến cái hẹn với Minh. Minh là bạn thân của Loan, nó di cư vào Nam có một mình. Hồi đầu tiên Minh sống trong trại học sinh Phú Thọ, sau này kiếm được tiền Minh xin ra ngoài. Số tiền hàng tháng Minh kiếm được không đáng bao nhiêu, hắn đói thường xuyên. Nhưng Minh can đảm, nó không bao giờ than thở mà chỉ cắn răng chịu đựng, vì thế Loan quý mến Minh. Trước kia hai đứa học chung với nhau, sau này Minh xin được vào trường công, nhưng tình bạn vẫn giữ như cũ. Hôm vừa rồi Minh hứa tìm cho Loan một chỗ dạy học tư gia.
Loan tới nhà Minh vào khoảng 10 giờ sáng. Trời lúc này trở nên oi bức lạ thường. Minh ở sâu tuốt trong một ngõ hẻm bẩn thỉu, căn phòng Minh ở trên một căn gác xép cao lêu đêu như một cái chuồng chim. Trời nắng nóng như một cái lò bánh mì, trời mưa dột tứ tung. Minh thuê căn phòng đó một trăm rưởi, thêm năm chục tiền điện nữa là đúng hai trăm. Con mẹ chủ nhà hạn chế đủ thứ, hai ngày Minh mới được tắm một lần, điện đúng 10 giờ cúp. Vậy mà muốn thức khua hơn để học bài cũng khó. Thắp đèn cày thì mụ la sợ ngủ quên cháy nhà. Cháy nhà tôi thì anh lấy gì mà đền, bán cái xác anh đi liệu có được ba trăm bạc không ? Minh vẫn thường vừa cười vừa kể cho Loan nghe câu đó.
- Sư nó chứ, cái thân tao mà bán không được lấy ba trăm đồng thì khốn nạn quá phải không mày ?
Khi Loan bước vào nhà thì mụ chủ ngồi ở cái ghế xích đu ngay cửa, nhận ra Loan là người thường hay đến chơi, mụ không hỏi nhưng cũng phải nói một câu ra oai :
- Cậu Minh ở trên lầu, lên thì đi nhè nhẹ, chứ cái cầu thang nhà này không chắc chắc lắm đâu. Người gì đâu mà bạn bè rầm rập.
Loan thấy nóng mặt, nhưng nó không nói gì, nó hiểu hoàn cảnh hiện tại của bạn. Loan lẳng lặng đi lên lầu.
Minh đang nằm ở giường, thấy bạn đến. Minh ngồi nhỏm dậy :
- Kệ mẹ nó, con mẹ lắm điều gây với tao hoài.
Loan ngồi xuống bên cạnh :
- Mỗi lần tới với mày tức bỏ mẹ đi ấy.
Minh xua tay :
- Ăn thua mẹ gì, mày thỉnh thoảng mới bị một lần còn tao hàng ngày thì sao ?
Loan hãy còn hậm hực :
- Thuê nhà mà như đi ở nhờ ấy thì ở làm mẹ gì.
- Ơ hay, không ở đây thì thử hỏi rằng ở đâu được hơn, giá rẻ mạt, chịu khổ một chút còn hơn... Tao cố gắng cho qua hết giai đoạn khốn cùng này.
Hơi nóng từ mái tôn phả xuống hầm hập. Loan phanh ngực áo, lấy một tờ báo gấp tư quạt phành phạch :
- Tìm đường mà lỉnh đi. Nằm đây chịu thế quái nào được.
Minh uể oải gấp cuốn sách lại, để lên kệ :
- Ừ thì đi, nếu hôm nay không hẹn mày tao đâu có thèm nằm ở căn nhà chó đẻ này. Tao bò ra vườn Tao Đàn nằm học còn khoái hơn.
Chờ cho Minh mặc quần áo xong, cả hai xuống thang gác. Mụ chủ nhà vẫn ngồi nguyên ở ghế xích đu, mụ nhìn theo hai người :
- Học trò học choẹt gì bọn này, toàn là đồ đá cá lăn dưa ở đâu không... Thấy người ta có tuổi không đứa nào gật đầu chào được một cái.
Minh bấm tay Loan ra hiệu cho bạn đừng ra lời :
- Kệ con mẹ khùng, đối đáp làm chó gì cho phí lời.
- Không hiểu sao con mẹ hôm nay lắm lời quá vậy. Những lần trước tao đến đâu có đến nỗi "dữ dội".
Trời gần về trưa nắng chói chang. Loan và Minh đi ra khỏi xóm, Minh hỏi :
- Bây giờ mình đi đâu đớp chứ ?
- Lên quán Anh Vũ, mỗi thằng chỉ hết năm tì thôi mà ăn thả cửa.
Loan vừa đi vừa nhìn xuống chân :
- Tao có nghe nói đến quán đó nhưng chưa bao giờ ăn cả.
Minh trả lời lơ đãng :
- Ăn cũng được, tao ăn cả năm nay rồi, gạo xay hơi dối một chút, càng bổ. Mày coi tao có bịnh hoạn gì đâu.
Loan nhìn bạn :
- Mày không bịnh hoạn nhưng người mới xanh lướt như tàu lá thôi.
Minh nói nhỏ :
- Tại tao ở căn nhà "bần tiện" quá, kiếm được khá tiền một chút là tao tếch cho rồi. Mẹ kiếp, nhiều khi ức hộc máu mồm ra mà phải câm như hến.
Hai người tới quán Anh Vũ vào khoảng 12 giờ trưa. Quán đông khách, phần đông là học sinh và trẻ em sống bằng đủ nghề lam lũ. Chỗ quầy mua "tích kê" đông nghẹt người, cô bán vé đóng dấu liên tu mà vẫn không kịp bán. Quạt máy quay vo vo trên trần, làm mùi hôi từ áo quần pha lẫn mùi nước mắm, thịt cá xông lên nồng nặc. Khi lấy được hai tích kê ra, người Minh mồ kê nhễ nhại. Minh lắc đầu :
- Ăn được bữa cơm khổ như con chó.
Loan nhìn vào hai tấm giấy vàng ghi giá mười đồng :
- Sao mày bảo chỉ có năm đồng một bữa.
Minh cười :
- Hôm nay tao bao mày một bữa ngon nên tao sài bảnh. Ở đây có hai loại "tích kê", năm đồng và mười đồng. Giá đắt tức nhiên thức ăn ngon hơn. Chỉ những dịp "đại lễ" tao mới sài tới thứ "tích kê" này.
Trong khi nói, Minh nhìn trước nhìn sau tìm bàn. Vừa thấy một cái bàn trống, nó vội nhào đến :
- Vào đây mày, giữ lấy chỗ, đừng cho thằng nào cướp nghe, tao đi lấy thức ăn. Lo bới cơm đi.
Loan bắt chước những người khác, lấy một cái chậu nhôm ra thùng bới cơm, cơm nóng bốc khói nghi ngút, hương vị gạo chín tỏa ra mông mốc mùi cám. Loan bới đầy một chậu mang ra bàn, sau đó nó đi kiếm hai cái bát hai đôi đũa, lau sạch chất nhờn bằng một mảnh giấy.
Minh cũng mang hai khay đồ ăn ra. Trên mỗi khay có tô canh bí nấu tôm khô, một đĩa đậu kho cà chua và một khúc cá lóc. Minh xoa tay :
- Có vẻ xôm trò chứ mày :
Loan biểu đồng tình :
- Bà cả đọi mà được như vầy là nhất rồi, có khi tao đói rã họng ra mà không có năm tì để đớp mới bực chứ.
- Thôi ăn đi !
Vừa nói dứt lời. Minh vồ lấy bát xới cơm và ăn như máy. Bữa cơm ngon lành, Minh ăn không bỏ sót một món nào. Hắn luôn luôn nhắc nhở bạn :
- Phải ăn cho hết, bỏ uổng. Nếu có thể ăn thêm được của ai cũng cứ ăn. Đ. M. cơm chứ phải cứt đâu.
Mười phút sau, chậu cơm và hai khay đồ ăn hết nhẵn nhụi. Chén nước mắm ở trước mặt Minh còn phân nửa, nó nói :
- Đ. M. nước mắm không uống được chứ nuốt trôi thì tao cũng húp ráo.
Loan phì cười về hành động tham lam của bạn. Minh hối :
- Thôi đứng dậy, mày theo tao đi tráng miệng.
- Tráng miệng gì ?
Minh kéo tuột Loan vào nhà bếp. Trên những chiếc lò khổng lồ, ba người đàn ông lực lưỡng xoay trần, cầm bơi chèo đánh chiếc thùng phuy nấu cơm. Khói bóc lên nghi ngút làm mồ hôi họ nhỏ giọt vào cả thùng cơm.
Người đàn ông cầm cái khăn lót nâng bỏng nồi cơm lên, úp chụp vào cái thau vĩ đại, cả đống cơm cao ngồn ngộn đổ gọn vào chậu, một mảng cháy to bằng cái mẹt vàng khè tróc ra. Bon lỏi đứng gần đó nhào vào cướp lấy cướp để. Minh cũng xách ra được một miếng cháy to tổ bố, nó bẻ đôi đưa cho Loan :
- Táp thêm miếng cháy nóng hổi này nữa cho chắc dạ, ngon đ... chịu được.
Minh lại kéo Loan chạy tuồn tuột ra ngoài, nó vồ lấy ve hột tiêu rắc lên miếng cháy, xịt tàu vị yểu thêm, bẻ gấp đôi miếng cháy lại cho vào miệng nhai rau ráu. Loan bắt chước làm theo Minh, đứng dựa tường nhai cháy nhồm nhoàm :
- Thơm ghê đi ấy !
Đôi mắt của Minh mở lớn, rạng rỡ. Ăn xong miếng cơm cháy cả hai đứa đều no căng bụng. Minh lại giắt Loan vào lấy ca múc nước trà uống. Vừa xỉa răng, Minh vừa chép chép miệng :
- Đáng đồng tiền bát gạo lắm, nè mày coi tao no căng cả phao câu ra.
Minh xoa bụng cười hinh hích. Loan vui lây cái vui của bạn, nó thấy bạn vô tư và hồn nhiên. Loan ao ước lúc nào mình cũng được như bạn.
Loan nói :
- Bây giờ đến lượt tao mời mày một chầu.
- Chầu gì ?
- Một là đi "xi la ma" hai là đi uống cà phê.
- Mày có nhiều tiền không mà dám mời tao ?
Loan vỗ tay vào túi :
- Không nhiều lắm, nhưng đủ. Thằng em tao mới tiếp tế hôm qua.
Minh gạt đi :
- Đủ thì không nên, chiều nay tao phải đi dạy học, vậy tốt hơn là mình nên đi uống cà phê rồi vào vườn Tao Đàn "nghê" một giấc.
Loan gật đầu, Loan quen quán cà phê ở đường Bùi Viện. Quán trông như một sở thú nhỏ. Chủ nhân ngôi quán trồng hoa, cây leo đầy quán, giữa quán lại có một bể nước bằng kiếng, bên trong nuôi một con cá vĩ đại. Suốt ngày nó bơi đi bơi lại nhởn nhơ. Trên tường có hai lồng chim. Một lồng nhốt đôi vàng khuyên suốt ngày hót líu lo, lồng kia là một con sáo đứng soi gương nói :
- Chào ông ! Đ. M. ông b c.
Mỗi lần khách hàng vào, con sáo lại "xổ nho" liên tu. Bà chủ quán chạy ra la con vật, nhân tiện cải chính :
- Tổ mẹ bay, ăn nói hỗn hào đập chết cha mày bây giờ. Đó các ông thấy, một vài ông "dô" quán dạy con sáo này nói bậy không hà. Nó là con vật đâu có biết gì, ai dạy gì nó nói vậy...
Khách hàng dễ dãi bỏ qua.
Loan và Minh vào quán, con sáo cũng chửi cho một tràng dài. Loan chỉ cười, nói với Minh :
- Hồi trước nhà tao ở gần đây, mỗi ngày tao phải ra quán này nghe con sáo chửi mấy keo mới đã.
Loan và Minh gọi cà phê đen. Mãi lúc đó Minh mới báo cho Loan biết :
- Tao đã tìm cho mày được một việc làm rồi, chịu khó nghe mày.
- Việc gì ?
Minh gật gù :
- Kèm trẻ tại tư gia như tao, mỗi tháng tám bò.
Loan mỉm cười nhìn vào mắt bạn :
- Tao chỉ mong có thế để đi học thêm.
Minh cúi mặt nhìn xuống ly cà phê của mình, nó cầm cái muổng khuấy đều đều :
- Phải cố gắng chứ biết sao, từ xưa tới nay tao có nhờ vả được ai đâu, vả lại mình muốn nhờ vả cũng chẳng có ai.
Giọng Minh chợt trở nên buồn buồn. Nó nói sang chuyện khác ngay :
- Mày đừng tưởng kiếm tiền được của thiên hạ dễ như trở bàn tay đâu.
Loan hỏi tới :
- Thế gia đình mày định giới thiệu tao đến ra sao ?
Minh trả lời rành rẽ :
- Một gia đình rất tử tế, nhưng thằng lỏi mày kèm dạy là một đứa "trời đánh thánh đâm". Một đứa trẻ "siêu" mất dạy.
Loan tò mò hỏi tới :
- Mất dạy ra sao mày nói thử tao nghe ?
Minh cười, khua khua tay trước mặt :
- Thằng lỏi chừng 19 tuổi thôi, năm nay thi tiểu học, học dốt vô địch, hỗn, du côn. Ông bố nó từng phải nhốt nó trên lầu lấy xích sắt xiềng nó vào chân bàn, vì xểnh ra một cái là cu cậu trốn đi chơi, có khi mấy ngày liền mới bò về nhà... Nhưng chưa hết đâu, nó còn bẻ gẫy cả chân bàn để đi luôn.
Loan ngắt lời :
- Nhưng nhốt nó trên lầu rồi mà.
- Leo ống máng xuống.
Loan đưa tay lên gãi đầu :
- Khó thế đấy.
Minh giải thích :
- Ấy tao phải nói với mày trước, nếu kham nổi thì nhận lời, còn không thì có quyền từ chối.
Loan ngồi ngẫm nghĩ một lát, nó uống từng miếng cà phê nhỏ, cuối cùng Loan gật đầu :
- Thôi cũng được, chẳng lẽ chịu thất nghiệp mãi sao.
Minh khuyến khích :
- Cứ nhận lời đi, bước đầu tiên gian nan sau này mới đáng quí. Điều quan trọng nhất của mày trong giai đoạn đầu không phải là dạy học.
Loan nhíu mày :
- Sao khó hiểu thế, dạy học mà lại không phải dạy học thì là cái mẹ gì.
Minh chu mỏ ra :
- Mày không nhớ các cụ nói rằng "tiên học lễ hậu học văn" à. Để tao chỉ cách cho mày tháng đầu tiên tới dạy, nó lôi thôi mày cứ đánh bỏ mẹ nó cho tao. Đánh, đánh hoài cho cu cậu tởn lúc đó mới hậu học văn.
Nói xong Minh cười khì khì. Loan tiếp lời bạn :
- Nó cũng biết dạy lại tao tiên học lễ lắm chứ.
Minh nắm tay lại dứ dứ trước mặt :
- Uýnh, uýnh thật hăng là đâu vào đó, nếu cần, mày chơi đòn giang hồ làm cho cu cậu khiếp đảm trước là ăn tiền chớ có gì đâu.
Loan cười xuề xòa :
- Thôi được rồi, thế bao giờ mày lôi tao đi giới thiệu ?
- Tối nay được không ?
- Đối với tao sớm ngày nào hay ngày đó.
Minh ngồi im lặng một lát :
- Mày cũng phải tính đến chuyện giải quyết chỗ ăn chỗ ở cho mày trước đã chứ.
Loan phân vân :
- Giải quyết bằng cách nào ? Một tháng trời nay tao sống lang thang, tiều đâu mà thuê nhà.
Minh ngồi ôm đầu suy nghĩ :
- Được, tao sẽ giải quyết cho mày, mày sẽ về ở chung với tao.
Loan cướp lời :
- Ở chung sao được, con mẹ chủ nhà của mày dữ như cọp cái ấy, đời nào nó chịu.
Minh chặc chặc lưỡi :
- Khó quáy gì, tao sẽ trả tiền thêm. Con mẹ đó chỉ tiền thôi tuy khó tính một tí nhưng cũng phải chịu vậy chứ sao. Thời gian này là lúc đen tối của đời mình kia mà.
Loan phân vân :
- Mày biết hiện giờ tao đâu có tiền.
Thốt nhiên Minh nắm lấy bàn tay bạn :
- Tao biết chứ, đừng lo, tao cố đi xoay sở cho mày, tao sẽ vay chủ tao một ít tiền trước, rồi mày sẽ ứng trả sau.
Loan nhìn lên bàn tay bạn :
- Ở cũng chưa yên, còn sự ăn uống nữa chứ. Mày lo thân mày không cũng đã nặng rồi.
Đôi mắt Minh thật tha thiết :
- Trong lúc này, mày đừng thèm suy nghĩ làm gì cho mệt óc. Dẫu sao tao cũng là thằng ra đời trước mày, phải nhận rằng cái tinh quái của tao không kém thằng nào hết...
Loan không nói gì, nó nhè nhẹ gật đầu, lòng rưng rưng cảm động. Một lát Minh rút tay ra khỏi tay bạn :
- Chu rồi, bây giờ tụi mình chuồn thôi.
Minh nhìn đồng hồ trên tường :
- Chết mẹ rồi, tao tới giờ phải đi dạy học. Thôi mày lang thang ở đâu đi, chiều đúng năm giờ chờ tao ở quán Anh Vũ. Ăn cơm xong rồi tao dắt mày tới nhà học trò mày.
Hay người chia tay nhau. Loan đi lang thang lên Sàigon. Trời nóng nực một cách lạ thường, nó rẽ vào rạp hát Vĩnh Lợi mua một cái vé vào coi.