Tiểu sử:

Tên thật Nguyễn Mạnh Hùng
Bút hiệu: Nam Dao, Dã Tượng
Giáo sư Kinh tế học tại Đại Học Laval – Québec, Canada.

Sách đã in

• Bể Dâu (tiểu thuyết lịch sử ), 2 tập, 991 tr, NXB Văn Mới, California, 2007.
• Những con người, những bóng ma, bút ký, 250 tr, NXB Văn Mới, California, 2006.
• L’écho du gong, edition Aube, France, 2006.
• Trăng thuê ảo ảnh (tập truyện), 190 tr, Nhà XB Hội Nhà Văn, Hà Nội, 2004.
• Đất Trời (tiểu thuyết lịch sử), 420 tr, Nxb Văn Mới, California, 2002; tái bản, 404 tr, NXB Đà Nẵng, Việt Nam, 2007.
• Khoảng chơi vơi (Truyện và Ký ), 242 tr, NXB ThiVan, 2001.
• Trong buốt pha lê (Tập Truyện ), 219 tr, NXB ThiVan, 2001.
• Ba vở kịch, 232 tr, NXB ThiVan, 2000.
• Tiếng Cồng (tiểu thuyết), 182 tr, NXB ThiVan, 2000.
• Gió Lửa (tiểu thuyết lịch sử), 493 tr, NXB ThiVan, 1999.

 

Thơ

• Dịch lại Thơ Đường, 230 tr, 1995, http://amvc.free.fr
• Chinh Phụ Ngâm dịch theo nguyên thể Hán văn, 148 tr, 1996, http:// amvc.free.fr/
• Thơ Nam Dao, 167 tr, 1996. http:// amvc.free.fr/
• Dấu Vết Ngậm Ngùi (tập thơ), 1989.

Nam Dao là một người viết tiểu thuyết nổi tiếng, nhưng ít người biết anh cũng làm thơ, và từ lâu. Những mối quan tâm của anh nặng về lịch sử, xã hội, cộng đồng, điều này thể hiện rõ trong văn xuôi. Tuy nhiên, trong thơ, chúng ta nhận ra một Nam Dao khác, của tình yêu, của khắc khoải siêu hình, những bày tỏ cá nhân, và vì vậy, những ước vọng thầm kín. Bên cạnh hai mối ám ảnh lớn, lịch sử và tiểu thuyết, thơ ca trở thành người bạn đường, ẩn mặt, riêng tư, nhưng chính vì thế mà ở đó người ta tìm thấy bóng dáng của cá nhân nhiều hơn cả.

Trong khi nghệ thuật của một nhà văn có thể được quan sát rõ ràng, và phần nào cũng có thể giải thích, thì tình hình quả có khó khăn hơn đối với một người làm thơ. Nam Dao trở nên nhẹ nhõm, hài hước, giản dị, nhưng cũng châm biếm hơn, khi nàng thơ chạm tay vào vai anh và những lúc như thế sự tra vấn của anh đối với con người, sự thách thức của những phẩm chất dưới hoàn cảnh khắc nghiệt, có thể đi xa theo lối khác.

Nam Dao không phải là một người tìm cách khai phá ngôn ngữ, và đây đó còn thấy dấu vết ảnh hưởng của người khác, cái khác. Nhưng những chủ đề của anh, những tình cảnh cá nhân, được thể hiện thành công nhất trong thơ tự do. Bài thơ có sức hấp dẫn của sự phối hợp, đôi khi hài hòa, giữa xúc cảm và siêu hình. Sự tiết chế ấy của các xúc cảm, đặt bên cạnh khuynh hướng thể hiện dàn trải trong tiểu thuyết, làm cho thơ có một phong vị khác, hoàn toàn có thể đứng riêng một mình giữa số lượng lớn trang viết của một nhà tiểu thuyết.

Thơ có lẽ là một trong những phần đẹp nhất của sự nghiệp một đời người. Chúc mừng Nam Dao vẫn thỉnh thoảng trở lại với nó, và trở lại được. Mong anh viết nhiều hơn.

Văn Việt trân trọng giới thiệu.

 

 

 

TA CHÚC GÌ NHAU TRONG MÙA BẤT AN

(gửi đám ăn mày, không chỉ văn chương)

 

Thần linh bỏ cuộc

đền thờ hoang

bầy ngôn sứ nay câm

 

Còn đâu, con người?

 

Còn đâu? đám ngư dân  nổ máy

cắm đầu bỏ chạy

chẳng phải sợ quá ngày giúm cá đánh lên ươn

biển nay cũng vạch đầy biên giới

tàu tuần tra lạ hoắc đón đường

 

Còn đâu? cạnh những mỏ kim cương

đất đá đào lên lổn nhổn

đám đánh thuê bản xứ súng ngoại gầm gừ

canh cho những ông chủ

đang đợi mở xâm-banh

hân hoan kết thu một năm lợi nhuận

 

Còn đâu? bọn như tôi như anh

hàng hàng lớp lớp

chen nhau ngày boxing day *

mắt dán vào những mặt hàng

bán tháo

 

Lời và lẽ, bát nháo

bầy ngôn sứ nay câm

thế giới lửng lơ

hải hạm khoe răng nanh

pháo phòng không chĩa lên mặt trời

cánh chim thép sà vào lòng biển

 

Trong khi bán đảo bên này

đã lắp giàn tên lửa tầm xa

Trong khi bán đảo bên kia

tiềm thủy đĩnh gắn đạn đầu nguyên tử

 

Trong khi tôi luồn vô em

Nhưng không cương cứng nổi

 

Còn đâu, con người?

 

Thế thì cho tôi hỏi

Ta chúc gì nhau trong mùa bất an?

 

*

Ngày 26-12, sau Giáng Sinh, hàng bán hạ giá ở Anh, Mỹ,

 người đời chen lấn tranh nhau mua như đánh boxe

 

 

 

HÓA THÂN

(tặng một người mang tên bình minh)

 

Trinh bạch

như tuyết phủ nơi này

lần đầu

          nắm tay nhau

nụ hôn

          hờ

                   trên má

 

Trinh bạch

          như tờ giấy trắng tinh

bút mực

          chùng chình

lời lẽ nào

          nói cho đủ

những ước mơ chưa thức kịp bình minh

 

Trinh bạch

          ngủ giấc li bì

quơ tay vòng ôm

                   nơi vắng em

 

Tôi cứ thế

sống một mùa trinh bạch

như hạt bụi trong ngần

gió thốc vào vũng nước đục

để rồi hạt bụi hóa thân

 

 

VÔ NGHĨA YÊU,

 

TÁI BÚT TRONG THẾ GIỚI 2 CHIỀU

 

 

… nghĩa là yêu ảo

mạng điện chạy vòng vòng chữ với nghĩa lang thang

thế giới hẹp

và phẳng

trên màn hình hai chiều mông vú dẹp người đời nay cũng phằng phằng phẳng

hai chiều

 

 

Vô nghĩa yêu

… nghĩa là, em yêu, anh yêu, anh đang làm gì, em là đêm anh lại ngày,

và ngược lại, em làm gì mặc, anh làm gì mặc,

mỗi người chúng ta thủ dâm bằng cách lấy tay ngoáy vào

lỗ mũi lỗ miệng

lỗ tai

lỗ trên lỗ dưới

khiến những con chữ nhào lộn làm xiệc tứ tung

áo cởi quần cởi vô tư cứ thế

trần truồng

con chữ cởi tôi cởi em cởi roàng roạc

sọc sạch tình em yêu anh

tình chúng ta yêu nhau từ tiền kiếp (cơ mà, sic)

 

Vô nghĩa yêu

... ngày mai em hẹn online

không thì offline em cũng vẫn một điệu hip hop

Anh yêu đêm qua anh có ngủ được không?

còn em ốm lăn ốm lóc

ốm vì tương tư nhưng viết blog trả lời thằng bạn em thì em tươi vui hiền dịu và nhắn với mọi người là em chưa yêu, em chẳng, em chả, dại gì em mất tự do.

 

Vô nghĩa, yêu

... khiến em sợ

thời gian qua

em thác xuống làm ma

không gì cả,

không chồng, không con, không anh

 

Vậy thì,  hỡi anh yêu

Online đi

Nhưng off line thì em vẫn đó

vẫn ỏn ẻn, em yêu anh,

thật mà!

 

Vô nghĩa, cho anh tái bút

một lần

 

Giả như ta sống được ba  chiều

và đẩy chiều thời gian ngược về thời thơ nhỏ

anh sẽ dịu dàng

cầm tay em

nhắc em dẫu trái đất chưa phải địa đàng

nhưng chúng ta vẫn có thể yêu chân thật

như thời đồ đá thời đồ đồng

 

trước thời đồ ảo

online

 

 

TẤU KHÚC CHO NHỮNG BƯỚC LẠC

 

 

Lần trí nhớ

tôi bước theo mùi hương thiên lý

men góc tường vôi trắng

giàn hoa giấy mầu hồng

 

tôi đẩy cửa

đây, nhà tôi đây

căn phòng lầu hai bỏ trống

chiếc bàn học gầy gò

trên mặt bàn ngày xưa tôi khắc trái tim và mũi tên xuyên ngang

đánh dấu một cuộc tình thơ dại

                    

Tôi cứ tưởng yêu nhau

tôi nói anh yêu

anh nói em yêu

là đủ

cho đàn sẻ trên sợi dây điện chùng chình

bay lên

bắc cầu

cho chúng mình bước từng bước chông chênh

gặp nhau ôm nhau hôn nhau

không sợ ngã

và quên cho bằng hết những mai sau

 

tôi cứ tưởng theo đúng bảng chỉ đường

chỗ rẽ trái, tôi rẽ

chỗ rẽ phải, tôi rẽ

bảng stop, tôi ngừng

bảng báo có trường học, tôi giảm tốc  độ

bảng bảo hãy coi chừng, tôi trương mắt

cẩn trọng với mọi cuộc đời

như chính cuộc đời tôi

 

Thế nhưng sao

tôi vẫn nói anh yêu nghe anh đáp em yêu

đàn sẻ bây giờ lại nhớn nhác

chim bắc cầu năm xưa rụng

như những quả ung

chân tôi đạp hụt - dưới là khoảng không

tôi cũng rơi như một lần quá lứa

 

thế nhưng sao

trong căn phòng trống

tôi thấy trên mặt chiếc bàn vẫn còn trái tim

với mũi tên xuyên ngang

máu bây giờ nhỏ thật

 

Bảng rẽ trái, tôi rẽ phải

và ngược lại

Bảng bảo stop, tôi đi

bảng bảo coi chừng - tôi nhắm mắt đạp ga

cho xe chồm lên

trên vực bờ

bước lạc

 

 

KHOẢNG RỖNG

 

tôi lôi từ hộc tủ

          một mẩu  ấu thơ

cánh chuồn kim ngày nào

                             nho nhỏ

chở những ước mơ

 

 

thật khó hiểu

          những hộc tủ rỗng

chỉ còn bây giờ chút mùi thuốc đắng

          thoang thoảng những ngày qua

 

thật khó hiểu

giữa những bộn bề

vô nghĩa

tôi làm thơ

khổ thơ nhỏ

lòng tôi vần vũ

 

thật khó hiểu

thật khó hiểu

duyên hạnh ngộ đẩy đến gần

nhưng sao là

rồi những cuộc chia xa

 

Rất có thể, có gì đâu để hiểu

Thật, chẳng cần hiểu gì

          giữa những bước chân đi

mênh mông

          khoảng rỗng

 

 

MÊ SI

 

Thả gió cho về bên nớ

Thèm theo một vết chim di

Mùi thơm loài hoa Hạ Tử

Vương hoài những bước chân  đi

Bẻ cho cong vòng trí nhớ

Khoát tay từ buổi chia ly

Làm thơ như thuở mười sáu

mê si...

 

 

VẼ ĐI ...

 

vẽ đi...

bóng chim lưng chừng trời

sợi dây thép ngăn ngang tầm mắt

nhún nhẩy

chao nghiêng

buổi tàn thu

 mùa đuổi theo mùa

 vội vã

 

vẽ đi...

một trái tim đen

hai bàn tay trắng

những hạt cát ven bờ

biển và biển

sóng rút kéo xa triền đất hứa

 

vẽ đi...

những cánh gió lưng chừng trời

giấc ngủ muộn

những bình minh không muốn thức

 

vẽ đi...

cứ vẽ cả những gì vô hình vô tướng

như vẽ những  bờ môi son

thiếu một nụ hôn dịu ngọt

 

vẽ đi…

để rồi xoá

tất cả

xoá đến thiên thu

xoá cho đến bờ mép hư vô

bằng một vòng độ lượng

lòng ta

 

 

CHUYỆN CÙNG SẺ NHỎ

(thơ gửi một người, và những ngày đông bắt đầu lộng gió)

 

Người thủy thủ già tóc chớm màu muối

tay vân vê chuỗi mộng một đời

tai bỗng nghe...

giữa gió lộng trùng khơi

một tiếng chim

 rất nhỏ

 

Tiếng chim lạ mơ hồ trong gió

tiếng chim yếu ớt

mong manh

như một lời kêu cứu

dẫu trên đầu,

                   trời xanh

dẫu dưới chân,

                   biển xanh

 

Người thủy thủ già ngơ ngẩn

một con sẻ nhỏ loanh quoanh

trên boong tàu nép mình trốn gió

-         Này, chim đất liền!

Sao lại lạc trên đại dương chập chùng sóng gió?

-         Tôi đi kiếm ăn

       quên mất giờ về tổ

tàu ra khơi

và tôi lạc ra khơi

 

Người thủy thủ già thảng thốt gọi

em ơi!

rồi bật khóc như đứa trẻ bơ vơ lạc lối

tay giang ra

                   nhưng tay nào đủ rộng

mang đến cho em chút hơi ấm tình người

 

Biển vô tận

                   sóng dềnh

                                      bọt sủi

lăn tăn xa đi chớm tóc bạc thời gian

gió cứ thế đẩy đưa hy vọng

trôi về đâu những kiếp cơ hàn?

 

Giữa hai cột buồm

                   những sợi cáp giăng ngang

bỗng từ đâu hàng trăm chim sẻ

                   bay về đậu thành hàng

Sao sẻ nhỏ kia vẫn lạc lõng trên boong

                 cắm cúi tìm gì?

                       có phải là những mẩu bánh mì vãi vụn?

 

- Này sẻ nhỏ, hãy bay lên tìm  đàn

          để  bớt cô đơn và quên đi phiền muộn

          quên gió sáng hoang vu

                   quên mây chiều hoang vu

quên những trôi xa, quên kiếp không nhà

quên để nhớ bước về bờ bến cũ

 

-  Ô, thủy thủ, hẳn mắt chắc lòa

                 sợi cáp treo trên đầu chẳng có lấy một bóng chim

          chỉ ó biển, mỏ dài móng sắc

 bay trên cao

 lơ lửng, rập rình

 

Người thủy thủ chợt nghĩ về mình

          suốt một đời tất bật

gió rám cháy da, tay sần nứt nẻ

hả miệng

ngửa mặt hát 

Hát rằng:

          “Ô hay, ta đã làm chi đời ta?” *

 

Câu thơ lạnh cắt da

người thủy thủ xòe tay phủ mặt

                             che hoang tưởng đời mình

Con chim sẻ thình lình

đậu lên vai người, nhỏ nhẹ:

-         Ta cho nhau một chút an bình!

 

Quơ tay lau nước mắt

người thủy thủ 

 hồi sinh

nghe trong tim máu trào như sóng biển

 theo ánh bình minh

                             cùng  mặt trời xuống núi

 

Thì ra

Sự  Sống

          ta viết hoa

muôn đời,

vẫn vùng lên từ những tro than

vẫy đôi cánh tình yêu lừng lững.

 

Cảm ơn em, sẻ nhỏ

đã nhắc ta

Sự Sống

          chan hòa

 

____

*

Thơ Vũ Hoàng Chương

 

 

BẤT NGỜ, GIỮA MỘT VÒNG TAY

 

Như mưa những ngày cuối hạ

giọt mưa tím mướt từ em

nhỏ vào hồn anh,

từng giọt

 

Như nắng những ngày đầu  thu

những giọt nắng vương tà áo

quấn quít

vàng óng một đời 

 

Hạ qua và thu đã tới

rồi trời chuyển dạ sang đông

gió chợt làm em ngơ ngẩn

 

Bốn mùa từ em trong vắt

thời gian

động cánh chim bay

đi tìm trăm miền nắng ấm

bất ngờ

 giữa  một vòng tay

 

 

ĐÂU LÀ ...

 

Ta lặng ngắm đời mình

Như đời một kẻ lạ

Hoàng hôn

          rồi bình minh

Ta nhìn ta,

 ta hỏi

ta có thật là ta?

Và Ta là gì nhỉ

chỉ một thoáng phôi pha?

 

Ta cười, nghe nức nở

tiếng đứa trẻ xa nhà

hỏi đâu là nguồn cội

 

Và đâu là… đâu là…

 

 

RỊ MỌ

 

Tao cũng vào facebook

Cũng ăn nói lao xao

Tao bảo, tao là tao

Thế đó.

 

Này bạn, xin mời vào

Tao là bạn

bạn của tao là….

toàn những hình những ảnh

toàn những người nổi danh

học vấn thì  đầy rẫy

bằng cấp thừa tung hoành

và những nàng kiều nữ

tuổi nào cũng cứ xanh

 

Rị mọ (tao không thật hiểu nghĩa, nhưng mọ vần với nọ)

Rị mọ (lập lại cho thơ (?) tao có nội hàm đủng đỉnh chiều sâu)

Tí ngọ (một  cách chửi thề của ông cha, lâu rồi, thưở còn xưa hơn diễm xưa)

Tí ngọ

nỗi cô đơn lại chập chùng lời nhắn

Nhắn rằng:

ta cần nhưng chẳng thể có nhau

 

Buột miệng: 

con mèo mày trèo cây cau

hỏi thăm chú chuột đi đâu vắng nhà.

 

 

CHUỘT

 

Những con chuột trên  bãi  biển

Rúc rích dưới  chân

Luẩn quẩn

Chạy quanh

Gương mắt nhìn thách thức

 

Thật là bực

 tôi thành miếng thịt ôi

giữa chập chùng những lon bia lỏng chỏng

 

Dưới chân

 Cát bỏng cháy

trên đầu

 Mặt trời cháy

trong thân xác tôi

        trùng trùng nhiệt đới

anh lại hiện hình

bốc cháy

             mùi khét lẹt

 

Cuộc nhậu nhẹt

Mới bắt đầu

Như hàng trăm cuộc nhậu thường niên

những con chuột cứ rúc rích

Hàng trăm con

                      dưới chân

 

Ấy thế mà tôi vẫn cứ nói tôi yêu

như phát điên

 

Tôi

Miếng thịt ôi

       chưa chịu rữa

cứ còn lần lữa

      Với loài chuột quanh mình

 

 

U UẨN NHIỀU ƯU LẠC

 

Bấy giờ, những cơn mưa kéo dài.

Quán cà phê chìa ra mặt đường nhớp nước.

Phố vặn mình theo độ cong của lòng. Cô quạnh.

 

Bấy giờ, nhìn ra, mây xám.

Bộ hành lao chao

Ô che đầu căng gió bốc lên

người nhạc sĩ tranh Chagall lửng lơ bay

bỏ nhân gian vào tiếng vĩ cầm thê thiết 

 

Bấy giờ vũng mắt úp một vùng bóng tối

Vực sâu đo bằng gì?

Câu hát lớm chớm những sợi tóc bạc

chiều quán Monge nén chặt nỗi sầu

 

Tôi nhìn, không nói.

 

Bấy giờ chuông nhà thờ gióng giả

Cõi tâm linh khuất đám mây đen

người kéo vĩ cầm vẫn còn lơ lửng

 

Bấy giờ, tiếng hát dân dã một nẻo khuất

Viền mắt em sâu thoáng ánh chiều tàn

Vành môi cong thách thức

định mệnh nào vây anh?

 

Tôi nói.

Một mình

 

Bấy giờ dòng sông cạnh Nhà Thờ Đức Bà đông giá

Trên gác chuông một con chim rỉa cánh

Âm thanh li ti bụi nước

Vô hình

 

Bấy giờ tôi nhìn trộm những ngón tay em

Như năm cánh huệ

trắng và thơm

Bỗng dưng tôi ước mình là phím đàn,

chờ tay em đập xuống,

biến tôi thành âm thanh.

 

Tôi không nhìn.

Không nói.

 

Bấy giờ tôi bay theo những cánh chim sũng nước

một chiều mưa

bỏ tiếng đàn lại

cùng những giấc mơ

cuối ngày lưu lạc.

Và

… những bơ vơ.

 

ND (13-07-2008)

tặng KA và một chiều mưa Paris

 

 

NGHIỆP VÀ DUYÊN

gửi em, tháng tám

ND 2009

 

Gặp em.  Bến bờ lưu lạc.

Lạ, như nghiệp duyên.

Và một góc đời tôi ngỡ đã quên

 

Tôi lại bắt đầu mơ những giấc mơ thời thơ thiếu

Nghe đâu đây câu hát cũ, có ai về bên bến sông Tương

khổ thơ cổ tương cố bất tương kiến

ta lạc nhau chăng? 

Trong cõi ấy.

Vô thường

 

Bức ảnh em đưa, em nhìn nghiêng.

Đời xoay ngang, con đò gặp sóng

trên dòng nước lưu lạc. Trôi nhanh.

Tôi nhìn, em chỉ còn một nửa

Nửa bên kia, tôi đoán.

Chút chòng chành.

 

Rồi cũng ghé bến bờ, em bước

                            con đường đi xuống núi một mình

Xin nguyện cầu cho em tôi chút nắng

để em cười.

Thật tươi.

 

Tôi cũng oằn lưng một đời lưu lạc

chẳng biết về đâu nơi gọi là nhà

nếu có nhớ, giàn hoa thiên lý cũ

                            mùi thơm gió lặng cứ bay xa

 

Tôi  vẫn bước, con đường còn trước  mặt

sỏi đá dưới chân oằn oại kêu thầm

sao con đường cứ dài hun hút

 

Em có biết không,

nếu sánh vai nhau

                   con đường sẽ ngắn lại

 

Em có nhớ không, từ những lần tiền kiếp

nếu nắm tay nhau

ta cùng bước,

 bước dài  

 

Em có còn thương những câu mẹ ru năm ấy

ầu ơ… ai nhớ thương ai, ai hò hẹn

trên những con đường xa

 

Những con đường xa, những con đường  xa

với nghiệp với duyên

một thoáng ta bà…

 

 

SÓNG XÔ GỀNH ĐÁ

 

Con sóng bất ngờ

ngả vào ghềnh đá

khẽ khàng xin một thoáng bình an

mắt u uẩn

đẩy chiều rơi

 

chiều rơi xuống, rất nhẹ, bên đời

 

Ghềnh đá vòng tay ôm người hóa sóng

Sóng vờn quanh. Sóng bạc đầu

Ngọn gió lạ xót xa cúi hỏi

Đi đâu?

 

Con sóng cũng ngập ngừng cúi hỏi

Đá cũng có thể làm con nước đau

Bọt sóng rã trên mênh mông biển vỡ

Về đâu?

 

Cất cánh bay vòng một cánh hải âu

Bay như bay vòng trái đất

điểm khởi đi cũng là nơi đến

 

Bây giờ, thế này, hỡi sóng

Cứ ngả vào anh cho đỡ chút bồng bềnh

Giữa chốn này,

vốn dĩ lênh đênh

 

Bây giờ, thế này, em bé nhỏ

Thương nhau, ta thật lòng

Và đừng đếm những gì còn mất

 

Bây giờ, gềnh đá ư? Ảo ảnh

Cuộc đời nào mà không cần ảo ảnh?

Giả như anh chỉ là

             hòn đá cuội lăn tròn

Thì là sóng, em cứ xô anh ngã

 

Con sóng bờ đại dương bên kia.

Dẫu nơi em không là biển cả

Con sóng vẫn tràn bờ khao khát 

Vì tình mà lòng em thành sóng nghiêng chao.

 

Con sóng bờ đại dương bên kia.

Định mệnh nào đẩy em ngả lên ghềnh đá

Sóng bạc đầu

             lòng vẫn trong veo

 

Xin ôm chặt người ta yêu hóa sóng

Sóng có lăn, 

đá cũng sẽ lăn theo.