Thơ Lê Hoài Nguyên

Viết tặng anh Nguyễn Dậu

Vắt cuộc đời nhàu nát của anh

Từng giọt nước mắt

Những giọt nước mắt hiếm hoi trong cõi đời

Cho một loài rùa.

Cũng như cho những sinh linh khốn nạn

Những ma cô, gái đĩ, gã buôn mật rắn giả…

Chỉ mong sao họ giữ lại chút người.

Anh đã hứng bao mũi tên mũi dao

Của lũ quan chức thù vặt, vụ lợi, kiếm ăn cả gốc cây, bia đá, hoa văn miếu cổ, ván lát cầu Kiều.

Cứ như bàn tay nào bóp tim tôi

Nó giãy giụa đau đớn như con Nhắng chết vì bầy ăn trộm.

Cả anh, cả tôi, cả những sinh linh khốn nạn

Cả lũ ma cô, quan chức thù vặt vụ lợi

Không còn tồn tại

Nếu như một ngày

Loài tảo xanh ngắt kia chết đi

Những con rùa của tổ tiên để lại chết đi

Hồ Gươm chết

Trước sự thờ ơ…

1989

Nhân xem phim lễ hội rước Mẹ Lúa, Mẹ Nước

Tôi chỉ là hạt lúa

Con của Mẹ Lúa

Tôi chỉ là giọt nước

Con của Mẹ Nước.

Hạt lúa giữa cánh đồng

Giọt nước giữa dòng sông

Nếu không có vòng tạo hóa kia tôi sẽ là gì?

Có ngẩn ngơ chăng giữa những cơn lốc đô thị hóa

Tôi thành kính cúi đầu trước những đàn ông, đàn bà, trẻ em lam lũ đang quỳ lạy trước Mẹ Lúa, Mẹ nước.

Mới hôm kia

Người ta chiếu trên màn ảnh truyền hình

Cảnh nhân dân tiến công vào các cánh rừng cấm quốc gia

1988

Cái chết của rừng cọ

Tặng anh Ngô Ngọc Bội

-Trong bản điều tra về tình hình sản xuất của xã mình đầu năm bẩy mươi tôi có viết:

Để chặt 1000 tàu lá cọ phải mất 27 ngày công. Chở ra đến bến sông bán cho nhà nước được 27 đồng.

Để có gạo ăn trong từng ấy ngày người dân phải mua gạo chợ, 3,6 đồng một ki lô.

Cây cọ quê anh

Từ cổ xưa sinh sôi mãi thành rừng

Trong ký ức làng anh

Tuổi của cây gọi bằng tuổi của người

Trong tiềm thức anh

Một bàn tay xanh che đầu những tháng năm phiêu bạt

-Những linh cảm của tôi sau bản điều tra đã thành sự thật.Tôi phải chứng kiến những người dân quê tôi đau khổ mà đang tay phạt đứt ngọn cây rồi châm lửa đốt rừng, cánh rừng cọ bao đời nuôi sống ông bà, vợ chồng ,con cháu họ.

Không bao giờ tôi quên được những đêm mùa hè nóng nực và ngọn lửa dữ dội thiêu cháy đồi cọ quê tôi dạo ấy.

Hai mươi năm đi qua

Đồi cọ có ngôi mộ tổ họ anh trong bức ảnh tuyệt đẹp treo trên tường chỉ còn là kỷ niệm.

Trên khuôn mặt nứt nẻ của anh,những rẻo ruộng khô, những đồi trọc đá ong, những cái hồ cạn, những con đường sụt lở, những thân cọ chết đứng hiện lên cựa quậy như muốn nói điều gì…

1987

Sau cuộc hỏi cung

Từ ngữ của tôi

Như chiếc búa nhỏ kiên nhẫn

Gõ vào cánh cửa căn buồng đen tối.

Nụ cười của tôi

Như giọt nước

Cố làm nguội lạnh cặp mắt đầy dục vọng ma quái thù địch

Thời gian

Sẽ cho tôi dọi vào căn buồng đen tối trộn lẫn sự thật và dối trá

Với lương tâm tôi có quyền tin

Với nghề nghiệp tôi có quyền nghi ngờ

Đấy là phép thử khó khăn hơn bất cứ nghề nào.

Bao giờ cũng vậy

Tôi mệt mỏi rời khỏi căn phòng đơn giản và thô kệch

Với ý nghĩ

Tìm kiếm sự thật trong lòng người sao mà vất vả!

1986

Lời cây bonsai

Tôi đứng nghiêng như một cánh chim đã lâu rồi

Nửa  thế kỷ

Như đôi chân của người đàn bà Trung Hoa

Tôi đã vặn thân làm nhiều khúc dị tật

Một hình hài nhiều dị tật càng tuyệt vời sao!

Chỗ cao, chỗ thấp, chỗ khô, chỗ nước

Trên gỗ, trên đá, trên đất, trên vôi vữa

Đủ các thế hệ chúng tôi đứng ngồi la liệt

Một thế giới kỳ ảo , một thế giới mất thăng bằng

Loài người đã khen nhau thú chơi kiên nhẫn đến kinh người

Và chúng tôi cũng kiên nhẫn đến kinh người…

1989

Bông hồng nở sớm

Sau mùa giông bão xác xơ

Hàng cây thu mình trong gió rét

Đón anh về sáng nay

Vườn mẹ nở bông hồng.

Màu đỏ thắm chạm vào nỗi đau của mẹ

Suốt một đời mòn mỏi lo âu

Màu đỏ thắm đánh thức nỗi buồn của đất

Bao năm mặt đất khô cằn.

Màu đỏ thắm cháy lên ký ức của anh

Một tình yêu vụt mất hai mươi năm

Bao mộng mơ khao khát âm thầm

Có ai nói với anh

-Ngày mai thôi bông hồng sẽ chết!

Nhưng hề chi

Màu đỏ kiêu sa cứ cháy trong gió rét

Và ở chân trời

Đang thì thầm cơn gió mùa xuân.

1989

Nói hộ Thị Mầu

Hãy nhìn em đây

Bầu ngực thanh xuân trong làn yếm đào đỏ thắm

Màu chói mắt vạt áo mớ ba

Chiếc thắt lưng hoa lý của em

Cái nhìn rạo rực của em

Và cái giọng quyến rũ đầy dự cảm

Nay mười tư mai đã là rằm…

Hãy nhìn em đây

Cái dáng đi như một cơn gió mùa xuân

Cái dáng đi và những đường nét của em, giống như những đường cong để lại trên cỏ cây muông thú.

***

Trong bốn bức tường cắm đầy mảnh chai

Trong thân con gái dậy thì

Tình yêu như một mầm cây khát khao trong sạch

Tình yêu đưa em đến trước cửa chùa

Đưa em vào cuộc đuổi bắt kiếm tìm

Đưa em đến cái ranh giới mỏng manh giữa sự lẳng lơ và sự thiêng liêng

Giữa cái đáng yêu và cái người ta nguyền rủa.

Cái gì ? Cái gì ?

Hãy trả lời em

Cái gì làm cho cuộc đời đau khổ của em người đem giễu cợt

Quả táo ơi

Táo rụng xuống sân đình!

****

Mấy trăm năm rồi

Người ta vẫn gọi em cái tên Mầu Thị

Nhưng cứ mỗi năm mùa xuân vẫn đến

Và bộ ngực yếm đào đỏ thắm làm người ta say đắm

Và người ta chờ tiếng trống Thị Mầu…

1986

Người đốt lửa không ngủ

Sương lạnh không làm đầu ta bớt nhức

Thấp thoáng sau những đám mây mờ mịt

Dòng Ngân Hà ám ảnh hồn ta

Lời Ông già lòng như sao Khuê

Chở thuyền là dân , lật thuyền cũng là dân.

Không thể nào ngủ được

Mỗi khi bắt ta nằm trên giường vua chúa ngày xưa

Vải sa tanh nhớp nháp cả da thịt.

Cái gì ngăn cách ta

Đến nỗi ta thèm đi bộ trên đường

Thèm ngồi dưới một gốc đa

Thèm bát nước chè xanh giữa mảnh sân nhà cha mẹ

Thèm nói một câu với người bạn gái xưa đã thương ta…

Giở trang sách những câu dân giã

Bỗng giật mình :

Làm người có miệng có môi

Khi buồn thì khóc khi vui thì cười

Chân lý không phải tìm trên chín tầng mây

Chân lý ở ngay đây

Từ miệng của nhân dân.

Ta nghe trong gió nhiều chuyện lạ

Bao nỗi oan khiên bao sự suy đồi

Lòng dân đau thành tâm thần chính trị

Dân cô đơn tìm đến thánh thần

Lòng dân buồn lang thang

Cay đắng cười câu tiếu lâm hiện đại.

Ta đã thấy rồi đất nước

Còn những túp lều xiêu vẹo

Những dòng sông khô héo

Những người già dắt cháu ăn xin

Đồng tiền bay như giấy vụn

Bọn cường hào mới

Như những bóng ma lướt trên mặt người dân

Không có cả tiếng quạ kêu nữa rồi

Quạ đi hết vì không còn chỗ sống

Vẫn có những trẻ em bị đánh chết oan

Ôi những ai đau nỗi đau của đất nước

Đã bảy mươi tuổi ta còn lừa ai nữa

Mà không dám gọi đó là nỗi đau!

Bỗng quanh ta

Trẻ con hát đồng giao

Như xưa ta hát cùng bè bạn

Lặc cò cò

Mò cuốc cuốc

Cò chân luốc

Cuốc chân vàng

Sang đây chơi

Ngồi đây hát

Mỏ dính cát

Thì xuống sông

Bùn dính lông

Thì đi rửa

Chân dẫm lúa

Thì phải treo

Cù kheo à ập

Khoan các cháu hát lại

Cho ta nghe cái đoạn này

Mỏ dính cát

Thì xuống sông

Bùn dính lông

Thì đi rửa

Chân dẫm lúa

Thì phải treo

Sáng mai

Ta đốt lửa.

Tháng 12 – 1986

Thế giới đang tồn tại

1+1 = 2

Hình thức kết hợp hiển nhiên của sự vật, điểm khởi đầu kiến thức của tôi. Hôm nay trong bài học mới tôi phải hiểu:

1+1 = 1

0+0 = 1

0+1 = 0

Đấy là bản chất trừu tượng của sự vận động, sự thống nhất của thế giới. Cái công thức vĩ đại đã sinh ra ngành Điều khiển học.

Khi phát minh ra kính thiên văn,ánh sáng các thiên hà đã nuôi khát vọng con người rời mặt đất bay lên.Cuối thế kỷ hai mươi, một nhà khoa học lại thốt lên: Cái tuyệt vời nhất trên trái đất này là vẻ đẹp của cấu trúc AND.

Trái đất mênh mông thời trung cổ đã thành quả cầu bé nhỏ trước mặt con tôi. Trước Ma Gien Lăng không ai dám ra đi về một phía mà lại tin trở về nơi cũ.Ý nghĩ về lực hút từ quả táo rụng của Niu Tơn thật là kỳ diệu. Song con người đã biết làm nên sức đẩy phi thường để chiến thắng sức hút kinh khủng đó…

****

Em và tôi đã đến với nhau trong cái thời ta chỉ coi nhau như những thiên thần.Và ta đã khổ đau vì không thể nào thánh thiện.Vì sự vụn vặt tẻ nhạt đời thường.Vì sự bất lực cô đơn.Chẳng có chiếc đũa thần nào hóa được hai ta là một.Bây giờ thì ta dạy con ta: Các con phải chấp nhận lẫn nhau và cùng tồn tại.Tình yêu không thể nào vĩnh viễn, là sự tìm thấy , đánh mất và tìm kiếm không ngừng.

Tôi không thể mãi là thần tượng của em. Xin hãy bình tâm với cám dỗ của những vòng hào quang tôi trót vẽ cho em. Tôi chỉ là một con

người nhỏ bé trần tục như bao đồng loại khác.

****

Tuổi bốn mươi đã đưa ta đến gần kề giới hạn của đời ta. Hy vọng và đau khổ. Thành đạt và tan vỡ. Ta hiểu cái cần có và cái không thể có, cái có thể của ta…Ta biết giữ cái mà ta đang có.

Thế giới gồm cả cái giới hạn và cái không giới hạn. Chạm vào cái có giới hạn thì giản đơn. Hình dung ra giới hạn của cái không giới hạn thì đầy gian khổ. Cũng như đen và trắng, cao thượng và thấp hèn, thiện và ác, xấu và đẹp, chỉ là những phạm trù tương đối trong lịch sử.

Người ta đã trả giá. Một tuổi thanh xuân, một đời người, một thế hệ,một thiên niên kỷ để hiểu ra cái giản đơn giữa bao mê cung rắc rối: Con người…Cái tưởng như sắp diệt vong thì chưa thể chết. Cái tưởng bất biến thì lại đang biến hóa. Cái tưởng không gặp nhau lại có thể gặp nhau…

Loài người đi tìm chân lý, mà chân lý còn đang tiến lên phía trước không ngừng…

Bi kịch cho những dân tộc chỉ tin vào những tín điều chật hẹp và không tưởng. Hãy xem họ đang thần thiêng hóa các pho tượng của mình.

****

Cắt thế giới ra từng đoạn từng khúc ư. Hay để nguyên nó mà trầm tưởng mà chiêm ngưỡng.

Tôi là một phần không chia cắt khỏi thế giới.

Tôi hiểu:

Cần phải đối xử với thế giới như nó đang tồn tại.

1988

  Con và cha

Có thể

Con rất chóng quên những điều cha chẳng lúc nào quên

Con lại nhớ những điều cha không đáng nhớ

Cái đối với con như là bọt bể

Lại là cái cha mang nặng một đời

Con giản đơn trong sáng đến rạch ròi

Cha như mớ chỉ vò rối rắm

Con ào ạt băng đi không chờ không đợi

Cha đắn đo ở mãi khúc quành

Nhưng dù sao

Con đã có cái mà cha chưa có.

1993

Viết cho một người đàn bà

Từ phương Bắc em lại bay về phương Nam. Giã từ tuyết lạnh em rơi vào khoảng trời ngợp nắng. Giã từ cuộc phiêu lưu này, em lại nhập cuộc phiêu lưu khác.

Trong cuộc hành trình bất tận kiếm tìm. Những buổi chiều giông bão. Những đám mây đen ám ảnh chân trời. Trái tim em không bình yên. Trái tim run rẩy. Những hạt bụi trần tục cuộc đời chạm vào làm em đau đớn.

Em đi tìm người đàn ông lý tưởng. Họ cho em những mảnh vụn của đàn ông. Có những kẻ trí tuệ không đáng một xu. Có những kẻ nhân cách không đáng một xu. Họ đã quỳ dưới chân em. Bố thí cho họ xong ,em sằng sặc cười hắt rượu vào mặt họ.

Đập phá, đập phá, em đã đập phá. Bất chấp tất cả những lời ngợi khen cũng như những lời diễu cợt. Đấy là một cách tuyên chiến với thần tượng giới tính của người đàn bà. Nhảy qua giới tính ư? Hay làm cho nó giới tính hơn? Rốt cuộc em không thoát được ra ngoài định mệnh. Tiếng kêu của em là tiếng kêu thương, tiếng kêu của con chim trong lồng thèm khát bầu trời xanh tít tắp.

Em

Cô bé gái chân trần cầm đóa giành giành chạy dọc bờ suối bưởi Nga My. Người con gái thì thầm với những bông cúc biển trong một đêm hè đầy sao như của Đô Đê. Người đàn bà nức nở , giọt nước mắt lần đầu nhỏ xuống chiếc bình tan vỡ.

Một cái chấm nhỏ không mờ.

Trên đoạn khởi đầu đường đời nặng nhọc của tôi.

Matxcova 1989

Tác giả gửi Văn Việt