Tiểu thuyết của Huy Bảo

II. A và B

Tất cả người chết đều bình đẳng. Còn những người sống. Họ sống trong cùng một căn phòng. Người ta gọi nó là thế giới này. Một căn phòng với rất nhiều cánh cửa. Chúng ta có thể tiếp tục. Hoặc quay trở lại. Bằng cách đẩy một trong số các cánh cửa ấy.

Điều này cũng đúng với câu chuyện đang được kể. Hãy thử nhìn lại một lượt những cánh cửa dẫn người ta vào bên trong nó. Tôi mổ dọc câu chuyện. Moi ruột gan nó. Rồi chia vào các ngăn khác nhau.

Đầu tiên. Hãy nói qua về sự trần thuật. Hai điều được kể. Song song nhau. Cho thuận tiện hãy gọi chúng là A và B.

Câu chuyện A được kể bằng góc nhìn thứ ba. Đôi mắt hướng vào nhân vật hắn. Mọi sự kiện đều có bóng dáng của hắn trong đó. Ông già hắn. Người yêu cũ hắn. Chú rể trong đám cưới người yêu cũ hắn. Người yêu cũ của chú rể trong đám cưới người yêu cũ hắn. Và Vi.

Nhân vật Vi trong A cũng là một người kể chuyện khác. Chúng ta được quan sát Vi kể cho hắn ba câu chuyện. Ba câu chuyện về tình yêu. Chuyện về ông cậu út và tình cũ điên khùng. Chuyện tình giữa người yêu cũ chú rể với một nhà thơ. Rồi chuyện về hai người mà Vi gọi là Vladimir và Estragon. Một người sống và một người đã chết. Ít nhất đó là những gì chúng ta được biết. Ít nhất đó là những gì Vi muốn chúng ta biết.

Còn với câu chuyện B. Nó được tiếp cận bằng góc nhìn thứ nhất. Và chỉ có hai cảnh (so với ba cảnh của A). Dựa trên hai cảnh này tôi cho rằng B có vẻ tuyến tính hơn A. Chúng ta biết rõ cảnh sau tiếp nối cảnh trước. Chuyện được kể bằng lời một thám tử tư. Hay Private Investigator. Như trên danh thiếp của anh ta.

Nội dung của câu chuyện cũng sáng rõ. Thám tử cần phải tìm ra một người mất tích tên là Vi. Theo yêu cầu từ một người đàn ông tự xưng mình là Thợ Mũ. Manh mối gần như duy nhất anh ta có là cái căn hộ nơi Thợ Mũ tin rằng Vi đang sống ở đó. Cùng một người phụ nữ tên Vi khác (cũng biến mất). Hiện tại chúng ta biết người thực chất sống tại căn hộ là một bà già. Nơi này do con trai bà ta thuê cho.

Tiếp đến. Các nhân vật. Tôi cũng sẽ lần lượt liệt kê từng nhân vật. Đi từ A đến B. Hãy bỏ qua tầm quan trọng của họ trong hai câu chuyện trên. Làm sao biết được từ nào quan trọng hơn từ nào. Hay câu nào quan trọng hơn câu nào. Phải không?

Trong A chúng ta đã được gặp hắn. Đoạn đầu giới thiệu một vài thông tin. Trước hết là cha hắn. Một người mê bóng đá. Về mối tình của hắn với người yêu cũ. Sau đó được gọi bằng cô. Cô đã lấy chồng. Và chúng ta có thêm nhân vật chú rể. Cùng vài sơ lược về tính cách anh này. Chúng ta biết thêm chú rể có một người yêu cũ lớn hơn hắn nhiều tuổi. Đã tự sát vào năm 2007. Và rồi ta gặp Vi. Cùng những câu chuyện nhỏ hơn.

Ở câu chuyện đầu tiên Vi kể chúng ta có mặt tại Quảng Trị. Chuyện ba ông cậu. Nhân vật trung tâm là ông cậu út. Kế đến là cuộc rượt đuổi. Và ta gặp cô người yêu cũ của ông cậu này. Tiếp theo là câu chuyện thứ hai. Lần này chúng ta được giới thiệu thêm hai nhân vật. Nhà thơ. Và cô bồ của nhà thơ ấy. Những gì chúng ta biết về hai người họ rất ít. Người biết rõ hơn là người yêu cũ của chú rể. Ít nhất là biết về nhà thơ. Rồi ở câu chuyện cuối chúng ta được gặp Vladimir và Estragon. Hai người yêu nhau. Cùng một mụ phù thủy già. Ban đầu chúng ta không biết mụ ta là phù thủy. Cho tới khi hai lựa chọn mà mụ đưa cho Vladimir tiết lộ điều đó.

Bây giờ tới phần hắn. Hay có thể nói là những nhân vật được biết qua giọng kể ở ngôi thứ ba ẩn danh. Những nhân vật này liên can không ít thì nhiều tới cuộc đời hắn. Ông chủ tòa soạn. Những đồng bào tuổi Hợi. Nhà tiên tri trong mơ. Con cáo và con thỏ. Hải Tử (đến cùng bài thơ). Phạm Huỳnh Tam Lang. Tài xế xe tải và người ngồi cạnh. Nếu đi sâu thêm vào những dông dài của giọng kể. Trường hợp này chúng ta phải bỏ qua sự liên quan giữa hắn và các nhân vật. Fidel Castro. Người đàn ông Ấn Độ đầu trọc. Gregory XIII và Pio V. Ban Ki Moon. Shaun the Sheep. Hatsune Miku. Zidane và Figo. Một nhà văn trinh thám Mexico. Tôi có thể đã kể sót. Nếu có xin hãy thứ lỗi.

Bây giờ đến lượt B. Hãy bắt đầu với thám tử tư. Cũng là người kể chuyện. Nhưng khi vừa mở cửa để đến B ta bắt gặp một người kể chuyện khác. Thợ Mũ. Ta nghe từ Thợ Mũ trước khi ta biết câu chuyện được kể bằng ngôi thứ nhất. Qua lời thám tử tư. Thợ Mũ kể lại chuyện cho người kể chuyện. Cho đến hiện tại tôi vẫn đang phân vân nên xếp người phụ nữ tên Vi vào ngăn nào. Một mặt tôi nghĩ Vi là một nhân vật từ người kể chuyện chính. Nghĩa là thám tử tư của chúng ta. Mặt khác tôi không biết Vi có thực sự tồn tại không. Vì lẽ đó tôi cũng muốn xếp Vi vào trong ngăn nhân vật xuất hiện từ lời kể của Thợ Mũ.

Nhân vật tên Vi còn lại thì đơn giản hơn. Người này thuộc ngăn Thợ Mũ. Cô ta báo tin cho Thợ Mũ về sự mất tích của bạn mình. Qua lời kể của Thợ Mũ. Rồi mất tích. Cũng qua lời kể của Thợ Mũ. Đứng nhập nhằng trong hai ngăn còn có bà già sống ở căn hộ. Thợ Mũ đã gặp bà ta theo như lời ông kể. Con trai bà (nằm trong ngăn của thám tử tư) thì đã thay giọng kể ngôi thứ nhất xác minh sự tồn tại của bà.

Thám tử tư không thật sự tập trung. Đó không phải phẩm chất tốt cho nghề của anh ta. Vì thế mà câu chuyện này xuất hiện thêm các nhân vật khác. Tôi gọi họ là những nhân vật không nói. Bởi lẽ họ không góp giọng trong câu chuyện chính. Điều này không có ý cho rằng những nhân vật ấy không quan trọng. Doc. Con gái Doc. Người đàn bà tự tử từ tầng mười một. Hai nhân vật quần chúng thảo luận. Những hàng xóm. Hai đứa nhóc dưới đường. Ted Hughes. Hàn Phi. Tần Thủy Hoàng. Lý Tư. Rồi thì một Vi nữa. Người yêu cũ đã mất năm 2007 của con trai bà già sống ở căn hộ. Cũng có thể tôi đã bỏ sót ai đó.

Hãy nói tiếp về thời gian vậy. A và B có hai cách tiếp cận về thời gian trái ngược. Trong A. Chúng ta không biết được cảnh nào tới trước cảnh nào. Chúng ta không biết Vi kể cho hắn nghe câu chuyện nào trước hai câu chuyện còn lại. Hay câu chuyện nào sau cùng. Với B thì dễ hơn. Trật tự tuyến tính. Bắt đầu bằng cuộc gặp của anh thám tử tư và Thợ Mũ. Rồi tới việc điều tra về người mất tích. Các chi tiết cũng tuyến tính. Nhân vật đi vào nhà trước. Sau đó đẩy cửa. Nhập vào buổi chiều. Kiểu như thế.

Câu chuyện A đồng thời phơi ra các mốc thời gian khác. Các năm. Năm 1976. Năm 2007. Năm 1987. Thậm chí 2006 hay 2001. A rải ra trước mắt chúng ta một loạt sự kiện lịch sử (có lẽ có thật) diễn ra vào các năm ấy. Trận giao hữu. Động đất. Vũ trụ. Truyền hình. Công nghệ. Liên Hợp Quốc. Một số liên quan tới câu chuyện chính. Một số khác tôi không chắc.

Tôi có thể chắc về một thứ. Tháng tám. Buổi chiều giao mùa. Thời gian này được nhắc lại trong B. Ngoài ra còn có các mốc thời gian như hai năm trước. Hay năm năm trước. Hay tám năm trước. Những sự kiện xảy ra vào các thời điểm này có xác tín không? Chúng ta chưa thể kiểm chứng. Chúng ta chỉ được biết. Thông qua thám tử tư. Thông qua Thợ Mũ. Thứ chúng ta được kiểm chứng là giai đoạn xuống hạng của đội Cảng Sài Gòn. Một sự kiện được ghi lại bởi lịch sử. Tôi tự hỏi nếu vậy liệu lịch sử có phải một người kể chuyện khác.

Dù sao thì. Tôi đã mở một vài cánh cửa. Thật đáng tiếc. Một người không thể cùng lúc vào phòng bằng hai cánh cửa. Không thể cùng lúc. Nhưng lần lượt. Sau khi bạn đã rời khỏi phòng. Rồi trở lại với nó. Rồi rời khỏi phòng. Rồi trở lại với nó.

Cả chuyện đi ra bằng cửa nào cũng thú vị. Tôi thử phỏng đoán. Dựa trên cách câu chuyện được kể. Đối với câu chuyện này. Nghĩa là căn phòng này. Bạn cũng có quyền nhảy khỏi nó. Qua cửa sổ. Những cửa sổ mở. Chuyện đó hoàn toàn phụ thuộc vào ý chí của bạn. Bạn có thể nhảy ra khỏi bất kỳ từ nào. Bất kỳ câu nào. Có lẽ Vi cũng nghĩ như tôi. Nhưng vào phòng bằng cửa sổ dường như khó khăn hơn đôi chút. Rời đi bằng cửa sổ là tên một bức tranh của Robert Charney.

Ngôn ngữ cũng bình đẳng. Và mọi câu chuyện đều bình đẳng. Mọi cánh cửa bình đẳng. Dẫn vào những căn phòng bình đẳng. Kể cả các màu sắc. Kể cả các quang cảnh. Kể cả các giọng trần thuật. Kể cả các ngăn mà tôi chia mọi thứ vào trong. Tôi nên tạm dừng. Ở đây thôi. Trước khi sa đà vào ẩn dụ thêm lần nữa.

Một nhà thơ tôi biết đã viết như vầy.

kiểu như

em tái hiện mọi cảnh vật

nhưng bỏ quên

bỏ quên

tất cả màu sắc của chúng

…

Vi nói sự thật là duy ý chí. Một cách nhìn thú vị. Điều gì tạo nên ý chí? Logic. Thực chứng. Cả hai đều cần tiên đề. Vậy còn tiên đề? Nếu ý chí là cái có sau. Tôi phải thừa nhận tiên đề như thế nào? Vi đang ảo tưởng về sức mạnh và sự toàn vẹn của ý chí. Có phải không?

Màn một.

Trong căn phòng màu vàng có rất nhiều cửa.

Tôi ngồi giữa phòng. Ghế đối diện còn trống. Trên mặt bàn có một bình hoa. Trong bình không có hoa.

Em bước vào. Đẩy mở một trong số những cánh cửa.

Tôi: Anh tưởng em không tới.

Em: Em cũng đã tưởng vậy.

Tôi: Em vẫn khỏe?

Em: Em cũng tạm. Anh thì sao?

Tôi: Cũng như em. Chuyện đó sao rồi?

Em: Em nghĩ đã xong xuôi.

Tôi: Như vậy thì tốt quá.

Em: Ừ. Như vậy thì tốt quá.

Hai người im lặng khoảng một phút. Tôi lấy trong túi ra gói thuốc. Châm thuốc.

Em: Ước gì thời điểm đó em có thể yêu anh như là hơi nước.

Tôi: (Thở dài. Nhìn về phía bình hoa. Trong bình không có hoa) Nghĩa là sao?

Em: Nghĩa là em là hơi nước. Em len lỏi qua khe nứt trên tường. Để lại gần anh. Để ở bên anh. Khi anh xuống phố em sẽ đi theo anh. Khi anh vào tiệm rượu. Khi anh ra công viên. Khi anh tán tỉnh một người đàn bà. Khi anh làm tình cùng một người đàn bà. Một người đàn bà nhuộm tóc đỏ. Em ở trước mũi anh khi anh mơn trớn lần lượt hai núm vú. Rồi anh đưa nó vào bên trong. Em đã ở đó từ trước. Như anh đưa nó vào bên trong em. Nhưng em chỉ là hơi nước thôi. Khi anh rời đi vào rạng sáng. Khi anh trở lại con phố. Khi anh cảm giác được mùi của người đàn bà trên cơ thể mình. Em đã ở đó. Em xuất hiện giữa quang cảnh. Và vô hình giữa quang cảnh.

Tôi: Anh xin lỗi.

Em: Nhưng anh tự do. Anh tự do. Và anh là chính anh. Anh sống cuộc đời anh muốn. Làm những điều anh muốn. Và hơi nước. Hơi nước lúc nào cũng hạnh phúc khi được chứng kiến anh như thế. Và em thì ở đó. Em đã ở đó. Có thể em sẽ bay đi. Trở về với bầu trời. Chẳng hạn.

Tôi: Có thể một lúc em sẽ muốn có hình dạng.

Em: Có thể lắm.

Bộ phim mà em yêu thích nhất có tên là Frances Ha. Phim kể về Frances. Sống giữa New York. Và mối quan hệ giữa cô và người bạn thân Sophie. Về tình yêu mà Frances đã dành cho Sophie.

Trong phim có một đoạn kia làm em say mê. Đoạn Sophie trở về căn hộ và ngủ cạnh Frances sau khi chia tay fiancé của mình. Rồi Sophie rời đi. Và Frances đuổi theo cô ta.

Sức nặng của trò rượt đuổi thật kỳ quái. Cuộc hành hương từ trái tim đến trái tim. Em nói. Tôi chưa từng xem bộ phim. Anh thích nó qua lời em. Tôi nói. Như vậy đã là quá đủ. Mười ngón chân trần của em chìm dần vào trong cát.

Màn hai.

Trên bãi biển không có ai khác.

Tôi trần truồng. Em đang cởi quần áo. Ánh mặt trời làm những vỏ chai rỗng lấp lánh.

Tôi: Em cũng biết. Biển bất toàn và vô vọng.

Em: Em biết.

Tôi: Vì em. Anh đã yêu vẻ đẹp của những thứ thảm hại.

Em: Anh có thể đâm vào trái tim em bất kỳ lúc nào. Em chỉ muốn anh cảm nhận. Sự mềm mại của nó.

Tôi ngồi xổm xuống. Mặt trời ở hướng Tây. Cái bóng của em phủ lên hoàn toàn cơ thể tôi.

Em: Tử cung em bị lộn ngược. Đứa trẻ em sinh ra tan biết trước mắt chúng mình. Anh dùng tay ấn ngược tử cung em vào bên trong.

Tôi: Anh không muốn nhìn về phía biển. Anh không muốn nhìn thấy nó bất toàn và vô vọng.

Em: Chúng mình nhìn nghiêng. Khuôn mặt anh nghiêng. Xương hàm anh. Cách nó được kết nối với cổ. Anh sẽ giải thích. Cách em làm tất thảy đàn ông trên đời đau khổ vì mình.

Tôi: Anh là một trong số đó.

Em: Nhưng có gì đó đã mất đi. Một bức điêu khắc chân dung Caesar lố bịch.

Tôi: Vì em. Anh đã đâm dao vào tim người ta. Vì em. Susie. Anh đã đâm dao vào tim người ta vì em. Susie.

Em: Trái tim em lưu giữ toàn bộ những nhát dao ấy.

Tôi: Không. Không phải.

Em lùi lại. Cái bóng của em xa dần cơ thể tôi. Tôi tiến lên. Em lùi lại thêm.

Tôi: Anh có thể trở lại làm hơi nước.

Em: Đó không phải là điều chúng mình được chọn nữa.

Nhiều năm đã trôi qua kể từ ngày hôm đó.

Hãy nói về cách những ẩn dụ tạo ra thế giới này. Xương sườn. Trái táo. Con rắn. Những ẩn dụ vô tính. Những ẩn dụ làm đầy thế giới. Bồ câu. Ô liu. Những ẩn dụ hủy diệt thế giới. Ngựa.

Tôi muốn nói tiếp về những đồng bào tuổi Hợi. Thứ giọng trần thuật trong A dường như quên mất họ. Hemingway. Nabokov. Borges. Calvino. Elvis Presley. Ôi những đồng bào tuổi Hợi của tôi. Chỉ vì họ không sinh ra vào năm 2007 thôi sao?

Những ẩn dụ có làm người ta yêu nhau không? Milan Kundera có một câu về chuyện này. Sự nguy hiểm của ẩn dụ. Mối tương quan giữa ẩn dụ và tình yêu. Kundera thì không nằm trong danh sách những đồng bào tuổi Hợi.

Màn ba.

Trên một bãi cỏ sau cơn mưa.

Tôi đứng đợi. Em cúi xuống. Buộc lại dây chiếc giày bên chân trái.

Em: Có lúc em thật nhỏ bé (Sợi dây giày bung ra lại). Giữa tình yêu của anh. Dành cho một người đàn bà tóc đỏ. Chẳng hạn.

Tôi: Nhưng em đã để anh ở rất xa. Khi anh quay lại. Em vẫn ở yên chỗ cũ.

Gió len vào cỏ. Và áo quần.

Em: Khi đã trở nên nhỏ hơn. Em nghĩ em nên biến mất. Em đã nhỏ tới mức không thể nhìn thấy mình trong đồng tử anh nữa.

Tôi: Việc đó làm anh muốn đi tiếp. Việc em ở yên chỗ cũ. Anh muốn đi thật xa nơi đó. Xa khỏi chỗ em đang đứng ấy.

Em: Em đã yêu anh như vậy đó.

Tôi: Đó là lý do cho chuyến đi.

Em: Đúng.

Tôi: Nhưng em vẫn đứng. Ở cái chỗ đó. Khi anh đã xa lắm. Ở xa nhiều lắm (Tìm trong túi áo. Không thấy bật lửa). Xa em như biển ở xa chúng mình.

Em: Em sẽ trở thành một thứ tròn và sáng. Và em không có mắt mũi. Hay tóc tai. Nhưng em có một cái miệng khổng lồ. Em sẽ trở thành một thứ tròn và sáng. Và có một cái miệng khổng lồ.

Tôi: Như mặt trăng?

Em: Phải. Như mặt trăng. Và em sẽ nuốt em vào bên trong.

Tôi: Nhưng khi anh quay lại. Em vẫn đứng. Ở cái chỗ cũ đó.

Em: Em ước gì anh chết đi. Bên trong cơ thể em.

Raymond Carver không phải là một trong những đồng bào tuổi Hợi. Ông ta sinh năm 1938. Vậy là tuổi Dần. Tôi thích đoạn kết trong cái truyện Sao không nhảy đi? Đại khái là. Nhân vật nữ trong câu chuyện đã kể mãi. Về một buổi chiều kỳ lạ. Giữa một bãi chiến trường đồ cũ. Cho tới khi không ai còn muốn nghe nữa.

Tôi từng muốn trở thành bạn trai âm nhạc của Susie. Không biết điều gì đã phai đi. Trên cuộc hành hương từ trái tim đến trái tim. Điều này có hoang đường quá chăng? Còn em sẽ là Patty của tôi. Những trái cam trên bàn đã héo. Vỏ của chúng chuyển sang màu nâu.

Đừng quên. Bạn có thể nhảy khỏi phòng bằng cửa sổ. Em nói em đã để mở mọi cánh cửa mở. Tôi hứa tôi sẽ mang hoa tới. Và thay nước trong bình. Tôi không chắc em có còn nhớ lời hứa đó không.

Người đàn bà dưới cái cây tháng Tám

rửa ráy tai mình

Ở nơi ánh sáng hội tụ. Vi nghiêng đầu. Để sóng chảy qua tai. Cô giải thích. Một kiểu biến nước thành rượu nào đó. Tôi tin vậy.

…

Suốt ba tuần sau đó thám tử tư của chúng ta loay hoay ở những nơi anh nghĩ người phụ nữ tên Vi có khả năng lui tới. Những tiệm cà phê. Những tiệm rượu. Phát thể loại âm nhạc Vi hay nghe. Trưng mấy cuốn sách Vi sẽ đọc. Theo lời Thợ Mũ. Tháng tám đã trôi qua như vậy.

Một vài suy nghĩ chiếm lấy tâm trí thám tử tư trong quãng thời gian đó. Chúng đặc biệt đến vào thời khắc đẩy cửa. Người phụ nữ đã nhập vào buổi chiều. Như cái cách Thợ Mũ nhập vào màu vàng của buổi chiều nọ. Mình không đến được thế giới đó. Thám tử tư thở dài.

Tiền vẫn được gửi đều đặn vào ngày thứ sáu. Và mỗi lần nhận tiền lại ném thám tử tư của chúng ta vào những điểm mù tâm trí khác. Suy nghĩ toàn bộ chuyện này chỉ là một phi vụ rửa tiền thoạt đầu làm thám tử tư kinh hãi. Nhưng rồi nó cũng lịm dần. Nhường chỗ cho suy nghĩ khác.

Đôi lúc là bài thơ. Và tấm hình đen trắng trên tờ báo. Thám tử tư càng ngày càng tin vào sự xác tín của hồi tưởng lúc đó. Rằng mình không nhầm người. Buổi chiều hôm nay đã bắt đầu như thế. Như trở lại vạch xuất phát. Những khách bộ hành không mang theo khuôn mặt. Đường đến cái căn hộ. Và dĩ nhiên. Màu vàng của buổi chiều giao mùa vẫn chối từ thám tử tư của chúng ta.

Những ông chồng say xỉn thuộc về buổi chiều. Những con chim bồ câu ăn bánh mì từ tay mấy bà già thuộc về buổi chiều. Những đứa con nít chờ đèn đi bộ chuyển xanh thuộc về buổi chiều. Thám tử tư bấm chuông. Thời gian trung bình để hút hết một điếu thuốc là khoảng năm phút. Và tâm trí lại làm công việc nó làm giỏi nhất.

Toàn bộ câu chuyện của B sẽ rơi vào chỗ này. Một pha lọt hố thỏ. Có lẽ. Không phải vì những người ở lại. Vi đã nói vậy.

Anh tìm ai? Người phụ nữ mở cửa hỏi.

Một nhà thơ. Thám tử tư đáp. Khuôn mặt người phụ nữ trong tấm hình. Cũng có vài điểm khác. Một vài nếp nhăn. Ông ta thuê căn hộ này. Cho mẹ.

Mọi sự giải thích. Thám tử tư nghĩ. Mọi sự giải thích đã được biết từ trước. Quả thật.

Tôi biết ông ta. Và cả bà mẹ. Ông ta ít khi tới đây lắm.

Lần cuối tôi tới đây tôi đã gặp ông ta.

Chuyện đó tôi cũng biết. Nụ cười của người phụ nữ làm thám tử tư thấy dễ chịu. Màu vàng của buổi chiều nhuộm lên cơ thể cô ta. Một sự vật nữa thuộc về buổi chiều. Có thể điều đó đã làm dịu nỗi kỳ quặc của cuộc hội thoại.

Tôi cũng đang tìm cô. Sau cùng thám tử tư nói.

Vậy anh nên vào nhà.

Tất thảy nội thất đều quen thuộc. Vị trí của bàn ghế. Cách ba cánh quạt quay trên đầu họ. Hai ly nước lạnh tương tự. Và hiển nhiên. Mọi rèm cửa kéo kín.

Thợ Mũ?

Thám tử tư gật đầu. Người phụ nữ đẩy cái gạt tàn. Thám tử tư châm điếu thuốc cuối cùng trong túi áo. Ngắm nghía một chút mấy bức tranh rẻ tiền trên tường.

Anh có muốn nghe đáp án không?

Rất vui lòng. Thám tử tư đáp.

Tôi sống ở căn hộ này. Cùng một người khác trùng tên. Chủ nhân chính thức của căn hộ cũng biết điều đó. Người không biết là bà già. Cùng con trai của bà ta. Phần người trùng tên với tôi. Nếu có dịp. Anh sẽ gặp cô ấy sớm thôi.

Cô ấy nói là cô đã biến mất.

Phải. Cũng như cách cô ta biến mất. Nhiều sự biến mất là cần thiết. Không phải vì những người ở lại.

Tôi không hiểu.

Hãy nhớ lại. Người đàn bà đã tự sát từ tầng mười một. Năm năm trước thời điểm câu chuyện B được kể. Hãy nhớ lại. Cách bà ta nằm. Những vệt máu trong đầu những người hàng xóm của thám tử tư. Hãy nhớ lại. Màu sắc của buổi chiều ngày hôm ấy. Cái cách thi thể mềm ra giữa quang cảnh.

Tất cả chuyện này bắt đầu từ năm 2007. Tất cả chuyện này được gọi là Kịch một phút.

Lễ hội Kịch một phút là thuật ngữ chỉ một đêm diễn kịch, mỗi vở kịch kéo dài không quá sáu mươi giây.

Liên hoan Kịch Một Phút (OMPF, hay #1MPF trên Twitter) là một công ty sân khấu cộng đồng lưu động toàn quốc do đạo diễn kiêm nhà soạn kịch Dominic D'Andrea đến từ New York đứng đầu. Từ năm 2007, OMPF đã hợp tác với các công ty sân khấu, tổ chức xã hội hoặc các tổ chức phi lợi nhuận khác tại hàng chục thành phố của Mỹ. OMPF hợp tác với các nhà viết kịch và nghệ sĩ khác để tham gia vào việc sáng tác kịch ngắn và đồng lòng xây dựng cộng đồng nghệ thuật địa phương.

(Theo Wikipedia).

Anh có thích xem kịch không?

Tôi không biết. Có lẽ. Thám tử tư của chúng ta ném điếu thuốc vào gạt tàn. Hồi tôi còn học cấp hai. Có lẽ tôi đã thay đổi.

Tôi cũng thay đổi mà anh thám tử. Lại là cách người phụ nữ cười một cách dễ chịu. Chúng tôi là những nhân vật. Chúng tôi lúc nào cũng thay đổi.

Vậy sao?

Sau vở kịch kéo dài một phút tất thảy nhân vật coi như đã chết. Ít nhất là trong cái không gian gọi là sân khấu. Nếu mọi thứ thuận lợi. Chúng tôi sẽ đẩy cửa. Và bước vào những căn phòng trong đầu.

Sân khấu bây giờ xuất hiện những nhân vật khác. Họ cũng sống một phút ngắn ngủi. Dưới ánh đèn vàng. Rồi màn được kéo. Những nhân vật tiếp tục chết.

Tôi phải ngăn nỗi thèm thuồng của mình. Nỗi thèm thuồng muốn kể cho bạn nghe những gì đã chạy qua tâm trí thám tử tư lúc ấy. Xin bạn bình tĩnh. Và hãy để ý đến màu sắc. Và hãy để ý đến quang cảnh. Cách nó mềm ra. Và cả cái bóng. Đừng quên cái bóng.

Tôi mù mờ quá. Thám tử tư nói. Tôi đang ở trong giấc mơ à?

Không thể phủ nhận chuyện đó. Người phụ nữ đáp. Tôi tin rằng chúng ta đang ở trong giấc mơ của một người tôi biết. Ngắn gọn thì. Tôi đã thấy thích một thứ ánh sáng màu vàng khác.

Màu vàng. Thám tử tư buộc miệng thốt lên. Của buổi chiều.

Phải. Điều đó dẫn tới tất cả những chuyện này. Tôi từng muốn được sống. Ở căn phòng trong đầu. Căn phòng với rất nhiều cánh cửa. Thời đó cái gì cũng đẹp. Rồi lửa tắt. Và tôi đã chạy trốn.

Khỏi cái gì?

Người đàn ông đó.

Thợ Mũ?

Ở chỗ này rèm bị kéo lại. Đèn tắt. Khán giả vỗ tay. Đốm sáng duy nhất còn sót lại là từ điếu thuốc giữa hai môi thám tử tư. Vậy là mình đã chết. Thám tử tư của chúng ta nghĩ. Đó là suy nghĩ ít ỏi mà tôi có thể tiết lộ. Rồi căn phòng đầu tiên xuất hiện.

Hẹn gặp lại. Người phụ nữ nói. Nếu còn có cơ hội.

…

Đó là cách câu chuyện này được kể. Tình yêu lúc nào cũng là một cái dùi đục. Tôi đã kết bạn với nhiều người. Những người bạn một phút. Susie không thích bộ phim đó. Phim của Wong Kar Wai bắt đầu bằng tình bạn một giờ. Days of being wild thì phải.

Hãy nói về chuyện đã xảy ra vào cái năm Hợi nọ. 2007 là năm Đinh Hợi. Nhóm tứ hành xung là Dần Thân Tỵ Hợi. Sammuel Beckett mất vào năm Tỵ. 1989. Hai năm sau chuyến bay từ Paris về Sài Gòn của người yêu cũ chú rể.

Quay trở lại chuyện năm 2007. Hôm nay tôi đã thay nước cho bình hoa chưa? Mãi đến sau này. Mãi đến sau này. Khi tôi đã để ý đến cách quang cảnh mềm ra xung quanh mình. Hãy nhìn bông hoa trong bình. Cách nó sống chỉ bằng những giọt nước ít ỏi. Cách nó sống trong đầu tôi. Trong đầu Susie. Chờ đã. Hình như hôm nay tôi có khách.

Màn bốn.

Trong căn phòng màu vàng có rất nhiều cửa.

Tôi ngồi giữa phòng. Ghế đối diện còn trống. Trên mặt bàn có một bình hoa. Trong bình có hoa.

Thám tử tư bước vào. Đẩy mở một trong số những cánh cửa.

Tôi: Tôi đang đợi anh đấy.

Thám tử tư: Đây là chỗ mà cô ta đã nói.

Tôi: Vi?

Thám tử tư: (Đi qua. Đi lại. Rồi kéo ghế. Châm thuốc) Toàn bộ chuyện này quá phi lý.

Tôi: Phi lý. Từ đó mà anh và tôi xuất hiện.

Thám tử tư: Ông là ai nữa?

Tôi: Anh phải giới thiệu về mình trước khi hỏi người khác. Đạo đức đấy. Anh bạn. Đạo đức.

Thám tử tư làu bàu chửi thề. Lấy danh thiếp trong túi áo ra. Đẩy về phía tôi.

Thám tử tư: Tôi chắc chắn là ông đã biết hết từ trước. Ông tạo ra cái trò này?

Tôi: Ngược lại. Anh bạn. Tôi không tạo ra nó. Nó đã tạo ra tôi. Và nó đã tạo ra anh. Tôi biết một số chuyện. Có lẽ vì tôi đã ở đây lâu hơn. Vậy thôi. Có mấy gã đã ở đây từ trước đó. Một gã kia. Tên là Vladimir. Vác một cái xác trên vai. Tên của người chết là Estragon.

Thám tử tư: Nó là cái gì?

Tôi: Cái trò này.

Thám tử tư: Cái trò này. Rốt cục nó là trò gì?

Tôi: Vi đã giải thích cho anh. Kịch một phút.

Thám tử tư: Vậy còn Thợ Mũ?

Tôi: Cũng như tôi và anh. Anh thám tử à. Cũng là kẻ được tạo ra từ cái gọi là Kịch một phút.

Thám tử tư: Vậy sao ông ta lại tìm người đó?

Tôi: Vi?

Thám tử tư: (Gật đầu) Phải. Vi. Hoặc cái gì đó. Bất kỳ cái gì đó.

Tôi: Anh nghĩ tại sao?

Thám tử tư: Tôi không biết được. Rửa tiền? Trả thù? Ghen tuông?

Tôi: Ẩn dụ. Anh thám tử à. Tôi và anh. Và Vi. Và Thợ Mũ. Chúng ta là những ẩn dụ. Chúng ta ở đây để nói điều cần phải nói. Tôi mang theo lý tưởng về chính tôi từ trước khi ra đời. Trước khi tôi xuất hiện những ý niệm về tôi đã tồn tại. Kịch một phút. Anh bạn. Kịch một phút.

Thám tử tư: Nói tôi nghe. Nếu vậy toàn bộ chuyện này đã được biết trước?

Tôi: Không hẳn.

Thám tử tư: Còn chỗ này?

Tôi: Tôi cho rằng đây là nơi những vở kịch tiếp tục.

Thám tử tư: Trong đầu?

Tôi: Phải. Trong đầu của một người tôi biết.

Như vậy. Có thể nói câu chuyện B đã đi tới hồi kết. Hoặc ở một cảnh khác. Một cảnh trên bãi cỏ. Nơi chúng ta sẽ gặp lại Thợ Mũ. Và người đàn ông đã mở cửa cho thám tử tư trong lần đầu tiên anh ta đến cái căn hộ.

Người đàn ông nằm trên bãi cỏ nọ. Với một lỗ đạn nơi trái tim. Thợ Mũ nói nó là tình yêu. Một cái dùi đục. Đã tạo ra thứ khoảng trống không cách nào san lấp.

Hãy nhớ lại. Hãy nhớ lại lần cuối. Buổi chiều và màu sắc của nó. Buổi chiều và sự mềm ra của quang cảnh. Và cả vết máu. Vết máu sẽ thấm vào bốn bức tường trong đầu. Tất cả người chết đều bình đẳng.

Như vậy đó là kết thúc? Thợ Mũ hỏi.

Có thể nói là vậy.

Đây là bài thơ trên tờ báo. Bài thơ mà cơn hồi tưởng đã nhắc tới.

Vậy là giờ đây anh gánh chịu

tất cả những gì mà tổ tiên gây ra

tất cả là một từ đầy chủ quan

kiểu như

sóng để lại mọi cảnh vật

nhưng lấy đi

tất cả màu sắc của chúng

dưới ánh sáng ngày anh phải học

hai mươi hai cách để nói một lời tạm biệt

hai mươi hai cách để lá thư

không bị lạc trong sự vô chừng nơi bưu điện

hai mươi hai cách khác

hai mươi hai cách rời đi trong thinh lặng

còn quá nhiều thứ muốn biết

quá nhiều âm thanh muốn nghe quá nhiều mùi hương

quá nhiều sách làng nhàng và phim đầu tay

quá nhiều khuôn mặt các cuộc hẹn quá nhiều câu hỏi vụn vặt

quá nhiều tình yêu quá nhiều ngạo mạn

quá nhiều cồn chưa thử quá nhiều cái ác quá nhiều dấu chân trần trên cát

vậy mà dưới ánh sáng ngày anh phải học

hai mươi hai cách để nói một lời tạm biệt

trong công viên ai đó

đã đào sẵn lối thoát hiểm

có phải hôm nay anh sẽ

trở thành người tự do đúng không

vết thương từ mũi tên của người thợ săn

và tiếng kêu cứu trên miệng vực đã quá xa xôi

xa xôi là một từ đầy chủ quan

kiểu như

anh chưa từng nghĩ

chúng mình sẽ xa nhau đến vậy

khi em hóa thành hơi nước nhạt

trôi vào căn phòng đầy ẩn dụ

anh là một bức tượng đồng

anh là mảnh đất bị tranh chấp

anh là la bàn anh là kim phút

bến tàu và nhà thổ và bãi rác sân sau

đem đến đây đi

tất cả những gì mà tổ tiên gây ra

tất cả những gì mà anh gây ra

tất cả là một từ đầy chủ quan

kiểu như

em tái hiện mọi cảnh vật

nhưng bỏ quên

bỏ quên

tất cả màu sắc của chúng.

Vẫn còn một chuyện nữa. Dưới buổi chiều vàng luôn chối từ thám tử tư của chúng ta.

…

III. Số phận của lá thư

Năm 1976. Đội Cảng Sài Gòn và đội Tổng cục đường sắt có một trận giao hữu. Hai cầu thủ ghi bàn cho Tổng cục đường sắt là Mai Đức Chung và Lê Thụy Hải. Bàn thắng đầu tiên đến từ một cú treo bóng. Mai Đức Chung có chiều cao lý tưởng so với các tiền đạo thời đó. Lê Thụy Hải ấn định tỉ số bằng một cú sút xa đẹp mắt. Sau khi thấy thủ môn Lưu Kim Hoàng mắc lỗi vị trí.

Có quá nhiều thứ đã rơi. Vào khoảng trống bất khả kháng cự của từng buổi chiều giao mùa nối tiếp từng buổi chiều giao mùa. Ngày qua ngày. Tháng qua tháng. Năm qua năm. Khuôn mặt này chồng lên khuôn mặt khác. Ẩn dụ này chồng lên ẩn dụ khác. Cái thành phố chết tiệt này. Hắn lẩm bẩm.

Cô đã có mặt. Ở tất cả những nơi hắn đặt chân tới. Những đồng xu vàng rơi ra từ đôi mắt cô giờ đây trở lại. Chúng xâm chiếm không gian. Chúng dẫn đường hắn qua ngày tận thế đã được dự báo. Và công viên nước bỏ hoang cùng trò Vòng xoay tử thần. Và tấm biển quảng cáo. Và ngọn lửa. Đích đến của cuộc hành hương vô vọng là biển.

Nhìn về phía biển là một trong số những cách. Nhưng biển. Bản thân nó vốn đã bất toàn và vô vọng. Chỉ hơi nước mới len lỏi vào được những khe nứt. Hắn biết. Hắn biết cô cũng biết.

Em cứ bỏ mặc mọi thứ như vậy?

Em chẳng biết mình có quyền làm gì khác. Cô đáp. Những đồng xu vàng rơi ra từ đôi mắt cô.

Cho anh trở về đi.

Ước gì chuyện đó dễ dàng.

Những đồng xu vàng rơi ra ngày một nhiều. Đầu tiên là vào nơi cô đang đứng. Rồi thì sự chất chồng ánh sáng. Cho tới lúc hắn nhận ra thì chuyện không thể nào xoay chuyển nữa. Những đồng xu vàng đã ngập tới bụng cô.

Cả Mai Đức Chung lẫn Lê Thụy Hải đều trở thành những huấn luyện viên nổi tiếng sau khi giải nghệ. Mai Đức Chung thành danh với sự nghiệp huấn luyện đội tuyển nữ. Trong khi đó Lê Thụy Hải đã dẫn dắt hơn mười đội bóng trải dài từ Bắc tới Nam.

Vì lẽ đó. Không từ nào quan trọng hơn từ nào. Và cũng không thể biết. Có câu nào quan trọng hơn những câu còn lại. Trong bóng đá hiện đại đội hình 4 - 2 - 4 ít khi được trọng dụng. Thời của tấn công biên truyền thống đã qua từ lâu lắm.

Rồi những đồng xu vàng chỉ còn chừa cho cô phần đầu. Trời trồng hắn ở đó. Một vết sẹo lành miệng. Sau ba năm thì tình yêu trong hắn đã cạn. Hắn biết. Hắn biết cô cũng biết. Giấc mơ kết thúc bằng việc những đồng xu vàng lấp lấy toàn bộ cơ thể cô.

Tháng mười hai năm 2007. Ricardo Kaka đoạt Quả bóng vàng. Lối đá của anh chàng này thật khác. So với các cầu thủ Brazil mà tôi từng xem. Kaka rê dắt bóng trực diện và tốc độ. Ít động tác thừa. Cả vẻ bề ngoài cũng lạ lùng. Giống như một bức tượng La Mã.

(Bức tượng La Mã. Bức tượng đầu Caesar hay sao?)

Mà chuyện Kaka thì liên quan gì đâu tới các đồng bào tuổi Hợi. Hắn thừa kế không gì khác từ ông già. Ngoài cái kiểu diễn đạt. Cái kiểu diễn đạt vụng về. Cái kiểu diễn đạt không câu nào quan trọng hơn câu nào. Ít nhất hắn nghĩ vậy. Rồi hắn nghĩ chẳng có gì đáng tự hào về điều đó.

Những giấc mơ ấy hầu như trọn vẹn. Vi giải thích. Nên khi tỉnh dậy tôi quên hết. Trừ vị tê trên đầu lưỡi.

Nhưng cái bóng họ đã quá xa khi hắn hôn Vi. Sóng xô vào sóng như cố hữu. Và ký tự xô vào ký tự. Và lịch sử xô vào lịch sử. Dưới sự chứng giám của buổi chiều. Và màu sắc của nó. Và quang cảnh. Ẩn dụ nối ẩn dụ. Vi nói hắn không thể khước từ những cú ném. Rằng toàn bộ buổi chiều giao mùa chỉ là cơn ảo tưởng thê lương của nhân loại.

Và kể cả tôi cũng thế.

Tôi không mong gì hơn. Hắn đáp.

Khi nào anh rời khỏi. Chỉ cần nói tôi biết.

Vẫn còn thứ khiến tôi muốn ở lại.

Hải Tử nổi tiếng nhất với bài thơ cuối cùng ông làm. Một bài thơ đại ý nói về việc hãy nhìn ra biển. Khi hoa mùa xuân sắp nở. Chúc mọi người hạnh phúc. Thật sự hạnh phúc. Và chỉ mong được nhìn ra biển. Khi hoa mùa xuân sắp nở.

(Lại là tôi đây. Tôi xen vào giây lát thôi. Tôi không biết tại sao Hải Tử bắt đầu được dịch tại Việt Nam. Sau khi tôi đã đọc ông ta trong bóng tối ít nhất năm năm. Tôi nghĩ nhờ tôi người ta mới bắt đầu đọc Hải Tử cũng nên. Đùa thôi. Ý kiến riêng của tôi là. Mấy bản dịch có vẻ hơi trọng nhịp điệu quá).

Đôi lúc tôi thấy ở lại đến tận cùng câu chuyện hóa ra chẳng có nghĩa lý gì. Vi nói. Và hắn nghĩ làm sao nhận ra thế nào là nghĩa lý. Nếu như không ở lại đến tận cùng câu chuyện. Cái bóng thì luôn bị xô lệch. Bởi các yếu tố quang cảnh bất khả kháng cự. Nhưng làm sao hắn hiểu. Việc quang cảnh đã mềm ra như thế nào. Mãi cho tới sau này. Mãi cho tới sau này.

Số phận của lá thư đó ra sao? Hắn hỏi.

Khi hắn hôn Vi có lẽ họ đều biết không gian đã tàn úa. Chẳng có chỗ cho bất kỳ câu chuyện nào nữa. Điều hắn biết còn là chú rể còn yêu cô nhiều hơn. Nhưng tình yêu không phải là thứ hắn có tư cách đo. Như những giấc mơ trong đầu người khác không dành cho hắn. Quần áo và áo quần. Dưới ánh sáng màu vàng của một buổi chiều giao mùa.

Hắn có quyền nhảy khỏi nơi này. Từ cửa sổ. Hoặc đường đường chính chính đẩy một trong số những cánh cửa. Từ bao giờ hắn ý thức chuyện đó? Rằng rồi thì hắn cũng sẽ bước vào một căn phòng khác. Nhưng chuyện đó thì không phải lý do hắn chọn ở lại. Hắn ý thức chuyện đó thì không phải lý do hắn chọn ở lại. Dù sao đi nữa. Không điều gì là cần thiết cho những người ở lại.

Tôi thèm đọc điều gì được viết. Trong cái lá thư ấy. Hắn nói. Với cái bóng. Và rồi bật cười vì nghĩ đây quả là lối hành văn của ông già.

Hắn nhìn theo. Về phía buổi chiều giao mùa. Các sắc độ. Sự phơi sáng. Sau khi Vi đã đi cùng người đàn ông. Họ giống như một đôi tình nhân buồn bã. Hắn nghĩ. Trước khi nhận ra cô đã để cái bóng của mình ở lại. Bên cạnh hắn. Không biết hắn có đau khổ vì điều này không. Thêm một thứ bóng tối nữa mà ai đó lại nhờ hắn giữ. Hắn tự hỏi. Vậy đây là nơi ánh sáng hội tụ?

(Thợ Mũ luôn thích những câu đố. Thậm chí ám ảnh với chúng. Để thuận theo ý Thợ Mũ tôi sẽ kết lại chuyện này bằng một câu đố vậy. Mà có khi một câu đố cũng là thứ tôi muốn.

Đố bạn. Người đàn ông đã đi với Vi trong cảnh cuối cùng này là ai?

1. Thợ Mũ. Lúc nào cũng thích đi tìm người khác. Không biết lần này tìm Vi có việc gì không đây.

1. Thám tử tư. Anh bạn này cũng là một chuyên gia tìm người. Hãy nhớ là thám tử tư của chúng ta không dễ bỏ cuộc đâu. Tìm ra con gái Doc sau hai tháng thì cũng ghê gớm đấy.

1. Tôi. Tôi tin rằng rõ ràng mình cũng có lý do để tìm Vi. Chỉ là chưa thể tiết lộ cho bạn được. Thôi hãy coi như đó là phần thưởng nếu trả lời đúng vậy.

Nhớ còn phải giải thích đó. Nếu không thì làm sao tôi biết liệu bạn có chơi ăn gian không. Bạn chẳng thể gặp tôi rồi nhờ tôi gợi ý được đâu. Tôi cũng phải đi rồi.

Như vậy. Một câu chuyện có thể kết thúc ở bất cứ đâu. Mong là Susie sẽ thích. Nó dành riêng cho em. Susie luôn thích kể tôi nghe những câu chuyện. Những câu chuyện em được nghe lại từ ai đó. Vladimir chẳng hạn. Mọi câu chuyện kỳ quái từ em. Nhưng đâu có câu chuyện nào quan trọng hơn câu chuyện nào. Phải không?

Khi em đến tôi sẽ hỏi em tên của bông hoa trong bình. Bông hoa đã sống. Bằng lượng nước hằng ngày ít ỏi. Hoặc trong bình chưa bao giờ có hoa cũng nên.

Người đàn bà tháng Sáu nhặt nhạnh nước, nhặt nhạnh ánh trăng

Người đàn bà tháng Bảy thì bán sợi bông

Người đàn bà dưới cái cây tháng Tám

rửa ráy tai mình

Tôi nghe từ cửa sổ đối diện

rằng người đàn bà tháng Chín đã đính hôn

chiếc nhẫn như con gà con đẫm ướt trong túi nàng

Người đàn bà tháng Mười thổi nến

trong đám cưới nàng ta. Những cánh cửa đen

rơi trên nền cỏ

Câu chuyện là quần áo. Người ta mặc chúng vào. Người ta cởi chúng ra. Chuyện này lặp đi lặp lại. Ngày qua ngày. Tháng qua tháng. Năm qua năm. Thường khi người ta mặc quần áo. Những tấm rèm được kéo lại).