Diễn đàn Câu lạc bộ Văn đoàn Độc lập Việt Nam: Nguyễn Lâm – Người giữ ngọn lửa trừu tượng miền Nam

Danh ngôn

“Thế giới này, như nó đang được tạo ra, là không chịu đựng nổi. Nên tôi cần có mặt trăng, tôi cần niềm hạnh phúc hoặc cần sự bất tử, tôi cần điều gì đó có thể là điên rồ nhưng không phải của thế giới này.”

“Ce monde, tel qu’il est fait, n’est pas supportable. J’ai donc besoin de la lune, ou du bonheur, ou de l’immortalité, de quelque chose qui ne soit dement peut-etre, mais qui ne soit pas de ce monde.”

(Albert Camus, Caligula)

“Tất cả chúng ta, để có thể sống được với thực tại, đều buộc phải nuôi dưỡng trong mình đôi chút điên rồ.”

“Nous sommes tous obligés, pour rendre la realite supportable, d’entretenir en nous quelques petites folies.”

(Marcel Proust, À l’ombre des jeunes filles en fleurs)

“Nghệ thuật và không gì ngoài nghệ thuật, chúng ta có nghệ thuật để không chết vì sự thật.”

“L’art et rien que l’art, nous avons l’art pour ne point mourir de la vérité.” (Friedrich Nietzsche, Le Crépuscule des Idoles)

“Mạng xã hội đã trao quyền phát ngôn cho những đạo quân ngu dốt, những kẻ trước đây chỉ tán dóc trong các quán bar sau khi uống rượu mà không gây hại gì cho cộng đồng. Trước đây người ta bảo bọn họ im miệng ngay. Ngày nay họ có quyền phát ngôn như một người đoạt giải Nobel. Đây chính là sự xâm lăng của những kẻ ngu dốt.”

“Social media danno diritto di parola a legioni di imbecilli che prima parlavano solo al bar dopo un bicchiere di vino, senza danneggiare la collettività. Venivano subito messi a tacere, mentre ora hanno lo stesso diritto di parola di un Premio Nobel. È l’invasione degli imbecilli.”

(Umberto Eco, trích từ bài phỏng vấn thực hiện tại Đại học Turin (Ý), ngày 10 tháng 6 năm 2015, ngay sau khi U. Eco nhận học vị Tiến sĩ danh dự ngành Truyền thông và Văn hoá truyền thông đại chúng. Nguyên văn tiếng Ý đăng trên báo La Stampa 11.06.2015)

Nguyễn Lâm – Người giữ ngọn lửa trừu tượng miền Nam

Lê Minh

Trong không gian thanh tịnh của Huyen Art House, số 8 Đặng Tất, Quận 1, TP. Hồ Chí Minh, triển lãm “Tưởng niệm 100 ngày mất họa sĩ Nguyễn Lâm (1941–2025)” do ArtBlue Gallery (Singapore) phối hợp cùng gia đình cố họa sĩ tổ chức, đã mở ra một thế giới hội họa đầy xúc cảm.

Từ 03/10 đến 13/10/2025, giới mỹ thuật và công chúng yêu tranh được gặp lại người họa sĩ tài hoa qua hơn 25 bức sơn dầu khổ lớn, đại diện cho hành trình hơn sáu thập kỷ sáng tạo của ông – một cuộc đời hiến dâng trọn vẹn cho nghệ thuật.

Khác với những triển lãm thương mại thông thường, không gian trưng bày lần này được dựng nên như một cuộc hồi tưởng và tri ân, nơi người xem cảm nhận được sự tiếp nối của dòng chảy nghệ thuật Việt Nam từ thế hệ vàng Đông Dương đến hiện đại.

Bảng giá và mã QR code được đặt bên cạnh từng tác phẩm, thể hiện tính minh bạch, công khai và chuyên nghiệp trong vận hành thị trường nghệ thuật đương đại, đồng thời tạo cầu nối để người xem dễ dàng tiếp cận tác phẩm gốc của họa sĩ.

Nguyễn Lâm – Người mở đường cho trừu tượng Việt Nam

Sinh năm 1941 tại Cần Thơ, Nguyễn Lâm (tên thật Lâm Huỳnh Long) tốt nghiệp Trường Quốc gia Cao đẳng Mỹ thuật Sài Gòn năm 1963. Trước đó, ông được trao bằng khen tại Triển lãm Mỹ thuật Quốc tế Sài Gòn 1962, Huy chương bạc Triển lãm Mùa xuân cùng năm, và là một trong số ít họa sĩ Việt Nam có tác phẩm dự Biennale de Paris (1961, 1963), cùng nhiều triển lãm quốc tế tại Kuala Lumpur, New Delhi, New York.

Ông từng giảng dạy tại Trường Quốc gia Trang trí Mỹ thuật Gia Định, là thành viên Hội Mỹ thuật TP. Hồ Chí Minh và Hội Mỹ thuật Việt Nam. Trong hơn sáu mươi năm cầm cọ, Nguyễn Lâm để lại hơn một nghìn tác phẩm, góp phần định hình diện mạo mỹ thuật Việt Nam hiện đại.

Nguyễn Lâm là người tiên phong trong dòng trừu tượng miền Nam, cùng thời với Nguyễn Trung, Hồ Hữu Thủ, Trịnh Cung, Đinh Cường, Nguyên Khai – những tên tuổi đã làm nên giai đoạn rực rỡ của hội họa Việt sau 1954.

Ông được xem là người đưa nghệ thuật Việt vượt khỏi hình tướng, bước vào lãnh địa của cảm xúc thuần túy và triết lý.

Màu sắc trong tranh Nguyễn Lâm luôn ấm, trầm, có chiều sâu triết học. Ông không kể chuyện, mà “vẽ cảm giác” – nơi ánh sáng, âm thanh, ký ức hòa vào nhau. Trên chất liệu sơn dầu và sơn mài, ông tạo nên một ngôn ngữ riêng, vừa thiền định vừa mạnh mẽ, như một bản hòa âm giữa tĩnh và động.

Năm 2013, ông được Tổng Lãnh sự Pháp tại TP.HCM tin tưởng giao phục chế bức “Đám rước” (1,8 × 3m) của danh họa Nguyễn Gia Trí; năm 2014, ông tiếp tục phục chế thành công ba bức lớn tại Thư viện Khoa học Tổng hợp TP.HCM, gồm “Hoài niệm xứ Bắc”, “Múa dưới trăng” và “Trừu tượng” – minh chứng cho kỹ năng và sự hiểu biết sâu sắc của ông với chất liệu truyền thống.

Trong một cuộc phỏng vấn năm 1997, khi tác phẩm của ông được tuyển chọn vào đại triển lãm “Southeast Asian Art: A New Spirit” do Bảo tàng Quốc gia Singapore tổ chức, Nguyễn Lâm từng chia sẻ:

“Không nắm giữ những cái đã qua làm vốn liếng hành trang thì ngay cả bước đi cũng không vững. Hãy là một chủ thể với di sản văn hóa truyền thống của mình như một kẻ kế thừa xứng đáng và nhìn ra, có bổ sung, hoán đổi, bắt nhịp dòng trào lưu lớn.”

Các tác phẩm trưng bày – Catalogue 2025

(Danh mục chính thức kèm giá và QR code công khai từ ArtBlue Gallery)

Dòng Trừu Tượng (Abstract Series)

PO1 (2022) – Sơn dầu trên toan, 110 × 140 cm – 20.000 USD

PO2 (2021) – 110 × 140 cm – 20.000 USD

PO3 (2021) – 110 × 140 cm – 20.000 USD

PO4 (2021) – 110 × 140 cm – 20.000 USD

PO5 (2019) – 110 × 140 cm – 20.000 USD

PO6 (2019) – 110 × 140 cm – 20.000 USD

PO7 (2019) – 110 × 140 cm – 20.000 USD

PO8 (2019) – 110 × 140 cm – 20.000 USD

PO9 (2018) – 145 × 180 cm – 35.000 USD

PO10 (2018) – 145 × 180 cm – 35.000 USD

Dòng Thiếu Nữ (Lady Series)

P11 (2023) – Sơn dầu trên toan, 100 × 130 cm – 20.000 USD

P12 (2023) – 100 × 130 cm – 20.000 USD

P13 (2023) – 100 × 130 cm – 20.000 USD

P14 (2023) – 100 × 130 cm – 20.000 USD

P15 (2023) – 100 × 130 cm – 20.000 USD

Dòng Trừu Tượng – Giai đoạn Q & T (2018–2021)

Q01 (2018) – 110 × 140 cm – 20.000 USD

Q02 (2018) – 110 × 140 cm – 20.000 USD

Q03 (2018) – 110 × 140 cm – 20.000 USD

Q04 (2022) – 130 × 130 cm – 20.000 USD

Q05 (2023) – Thiếu nữ, 100 × 130 cm – 20.000 USD

T01 (2019) – 110 × 140 cm – 20.000 USD

T02 (2020) – 130 × 130 cm – 20.000 USD

T03 (2015) – 100 × 100 cm – 16.000 USD

T04 (2021) – 110 × 140 cm – 20.000 USD

T05 (2021) – 110 × 140 cm – 20.000 USD

QR Code: người xem có thể quét trực tiếp tại triển lãm để xem hồ sơ tác phẩm, hình ảnh độ phân giải cao, chứng chỉ xuất xứ (COA) và thông tin xác thực do ArtBlue Studio phát hành.

Tinh thần Nguyễn Lâm – Ánh sáng còn mãi

Không gian triển lãm khép lại trong ánh vàng dịu của sơn dầu, trong những nhịp màu như lời thì thầm của người họa sĩ gửi lại.

Nguyễn Lâm từng nói:

“Tôi nghĩ mình mới chỉ đi được một bước, còn các con tôi và đồng nghiệp trẻ sẽ đi xa hơn và mới mẻ hơn.”

Triển lãm này không chỉ là cuộc tưởng niệm, mà còn là một lời tiếp nối – để lớp họa sĩ trẻ nhìn thấy con đường ông đã mở, và để người yêu nghệ thuật cảm nhận rằng tranh của Nguyễn Lâm vẫn còn sống, vẫn thở, vẫn truyền đi niềm tin bất tận vào hội họa Việt Nam.

Bài viết dành cho triển lãm tưởng niệm 100 ngày mất họa sĩ Nguyễn Lâm, Huyen Art House, TP. Hồ Chí Minh – tháng 10/2025.