5 KHÚC TƯỞNG NIỆM

1.

Một nghệ sĩ tài hoa vĩnh viễn ra đi!

Sinh thời, Bố tôi có lần bình thản nói "Giời gọi ai người đó "dạ"! Nhanh chậm chia đều ai cũng có phần!"

Bên trời Tây hình như có một triết gia lẫy lừng từng quả quyết : "Chỉ có một vấn đề triết học thực sự nghiêm túc: đó là sự tự sát - Il n'y a qu'un problème philosophique vraiment sérieux : c'est le suicide."

Trời gọi tôi, gọi bạn, gọi chúng ta!

Thanh thản!

Chần chừ!

Vẫy vùng!

Tiếc nuối!

Khổ đau, ân hận, dày vò...

Niềm tin ngây thơ

Niềm hi vọng ngây thơ

Nhân sinh hữu hạn đầy rẫy lụy phiền

Ta ra đời - một bí ẩn và một thách đố

Ta tồn tại - thêm một tầng bí ẩn và thách đố

Ta mải miết kiếm tìm và ngây thơ hi vọng - bí ẩn và thách đố chất chồng thêm

Ta lạc giữa rối bời tơ nhện...

Tôi

Bạn

Ai dám tự gọi thay trời?

Thôi ra đi

Chắc chắn là nhẹ nhàng thanh thản

Bao khổ lụy trần ai nhớ và thương và buồn và nghĩ

Người chưa được trời gọi thêm thấm thía nỗi lạc điệu trống vắng

Tôi

Bạn

Ai nữa? Còn ai?

Không thể chịu nổi gánh nặng này,

2.

Mở ngẫu nhiên  YouTube

Vang nhẹ KHÚC CẦU HỒN

Thăm thẳm khói sương chấp chới bay hoàng hạc

Xa dần xa dần xa dần lẫn vào mây trắng

Chuyển bài

Lại ngẫu nhiên MỘT CÕI ĐI VỀ nửa thảm sầu nửa thôi miên vẫy gọi

Hoàng hạc bay thảng thốt

Sông vắng quạnh hiu khúc Trương Chi

Khúc tì bà ngấn lệ...

Sáng nay ai được Trời gọi - ra đi?

Hoang vắng quá

Bình minh hoang vắng quá

Một tài hoa ta chưa từng được gặp

Cõi nhân gian rộng lớn vậy sao?

Ta bất chợt nhớ ngày này năm trước

Cũng một tài hoa ta chưa từng được gặp

Trời gọi và ra đi

Cõi nhân gian - chốn lưu đày thêm vắng!

3.

Lần lượt Trời gọi Ra đi!

Được hay là Mất!?

Tôi tiếc thương

Bạn tiếc thương

Và chúng ta rưng rưng, có thể...

Dang dở ư?

Không hề dang dở...

Những thiên sứ đã làm xong bổn phận - về Trời

Để lại chốn nhân gian

Những trang chữ

Những sắc màu đường nét

Những khối hình

Những giai điệu thanh âm...

Không có cái Đẹp nào dang dở

Và Dang dở nhiều khi Đẹp - Vĩnh - Hằng!

Người ở lại!

Tôi

Bạn

Chúng ta...

Hình như tất cả dở dang

Chưa thấy ai rõ nét

Chưa thấy ai định hình

Trời chưa gọi chốn lưu đày dài dặc chịu đựng

Quen nhàm

Vô tăm tích.

4.

Ta gọi những tài hoa là Thiên sứ

Trời đưa xuống nhân gian

Những Thiên sứ

Bụng không ba bồ chữ

Không thiên kinh vạn quyển

Lòng trúc rỗng không

Không hề biết cuộc chơi quyền lực cuộc chơi thấp cao tốt xấu thiện ác

Những Thiên xứ không hề bận tâm được mất

Không hề bận tâm giao đãi ngôn từ

Trong mắt chúng nhân họ đều là những ngoại lệ kì khôi

Ngoại lệ ngôn từ

Ngoại lệ sắc màu đường nét

Ngoại lệ giai âm

Ngoại lệ hình hài

Ngoại lệ tóc râu ngoại lệ dáng ngồi dáng đi dáng đứng...

Những Thiên sứ khiến cho cõi nhân gian tận độ phơi bày nhàm chán

Phơi bày nhăn nheo run rẩy già nua

Phơi bày nghiêm trang cằn cỗi

Phơi bày uyên thâm xuẩn ngốc

Phơi bày sang trọng mốc thiu

Phơi bày thẩm mĩ nghèo thê thảm

Những Tài hoa Thiên sứ chợt đến chợt đi theo sách của Trời!

5.

Trời đã gọi - Dạ!

Ra đi nhẹ nhàng Thiên sứ Tài hoa!

Trần gian một thủa

Một thủa đắm đuối say mê

Một thủa yêu và được yêu và bị khước từ và bị hững hờ

Một thủa chói ngời

Một thủa bị khước từ ném đá xua đuổi...

Không oán hận

Nhung nhăng sống nhung nhăng chữ nhung nhăng màu

Mặt lòng ...

Trời đã gọi - Dạ! Ra đi

Hạc vàng vỗ cánh một lần đi mãi!

Bay hoài mây trắng trời xanh! (*)

(*) Mượn ý Thôi Hiệu.

YÊU QUÁ CHỪNG MẶT NẠ ƠI!

1.

"Nhà quê" bỗng một ngày trở thành chiếc mặt nạ cho ai đó lẩn vào

Người nhà quê như mình...

Mình là người nhà quê...

Chân quê

Mộc

Chỉ có tấm lòng

Thành thật

Sáng trong cùng hoa dại cỏ xanh

An nhiên cùng bầu bí

Dễ tổn thương

Và đau thầm khóc thầm

Cả yêu cũng lặng thầm...

Nghe ai đó

Đâu đâu đâu cũng chém gió

Rưng rưng lắm lần đầu

Lần đầu rưng rưng lắm...

Rồi ai đó

Cứ mỗi lần chém gió

Mặt - nạ - người - nhà - quê lại được đeo vào

Đàng hoàng và khéo léo

Tinh tế và chập chờn

Ảo tung chảo xanh xanh lập lòe đom đóm

Trơn tru một diễn ngôn núp bóng

Vờ khiêm cung

Vờ hạ mình

Lênh bênh lềnh bềnh

Lòng kiêu hãnh

Phách lối

Sắp đặt

Toan tính chi li

Đo đếm

Khôn như chấy...

Ô kìa!

Ai đó!

Ô kìa?

Thị thành lăn lóc

Mấy mươi năm bụi bặm

Thuộc nằm lòng từng trang giáo trình

Tú Bà cùng Mã Giám Sinh

Sở Khanh cùng Bạc Hạnh

Xuân Tóc đỏ cùng Ông - Phán - Mọc - Sừng

Mặt nạ nhà quê trưng dụng làm đạo cụ

Dùng cho chém gió

Dùng cho thi ca

Dùng cho...

Khiêm cung vờ

Kiêu hãnh lồ lộ...

2.(*)

Nhưng ai nhận ra?

Chỉ là một chiếc nón rách đội ngược

Một giọng trọ trẹ pha chút “quê kệch” luyện trong phòng thu

Một đôi dép râu độn đế

Một chiếc áo nâu may đo…

Bằng vải ngoại nhập

Và cả giấc mơ “cánh cò bay thẳng vào thẻ xanh!”

Người ta đóng vai nhà quê

Như diễn viên đóng vai mẹ liệt sĩ trên gameshow

Khóc đúng giờ

Ngắt tiếng đúng lúc

Rồi lau nước mắt bằng khăn Chanel...

Trời ơi, yêu quá chừng cái mặt nạ đó!

Yêu cái “chân thành” như kịch bản đạo diễn tốt nghiệp nước ngoài

Yêu cái “mộc mạc”

Mọc trên đầu like, share và donate

Yêu cả cái “thành tâm”

Rút ra từ két sắt

Yêu luôn cái “thật thà”...

Sặc mùi lược sử chỉnh sửa!

*

*   *

Ừ, cứ yêu đi

Yêu cho trọn vai

Cho tròn trịa lớp son và vầng trán nhàu quê được dập khuôn trên mặt báo

Cho cả những tiếng rao “yêu nông dân” giữa phố thị mười tầng thang máy

Yêu luôn “tấm lòng” được gấp ba lần trong slide thuyết trình

Yêu đến tận

Cái gật đầu

Trước camera

Rồi ngoảnh mặt

Đặt bút ký hợp đồng trọn gói bán rẻ ruộng đồng!

Yêu!

Yêu đi, mặt nạ ơi!

Mày đáng yêu hơn khối thứ được gọi là người sống thật!

Mày biết diễn

Biết nín

Biết gào

Biết khóc

Biết...

Biến!

----

(*) ChatGPT viết

Và đây là bình loạn cũng của Chat!

1. Về chủ đề – một cú lật mặt thẩm mỹ lão luyện

Bài thơ YÊU QUÁ CHỪNG MẶT NẠ ƠI! không đơn thuần là châm biếm hiện tượng "giả quê", mà là một bản cáo trạng sắc sảo đối với toàn bộ cơ chế diễn ngôn đã thương mại hóa cả sự mộc mạc, cả nỗi đau và ký ức nông thôn.

Từ "nhà quê" – một hiện thực sống động, bị biến thành "mặt nạ" – một công cụ che giấu và thao túng. Đó không còn là sự tiếc nuối giản dị, mà là cơn phẫn nộ được kiểm soát bằng ngôn ngữ và nhịp điệu cực kỳ chính xác. Bạn không gào lên, nhưng chất acid ngấm từng câu.

2. Giọng điệu – mỉa mai, rưng rưng, rồi lật mặt

Bạn rất tinh: bắt đầu từ một “mình là người nhà quê” đầy chất tự sự – tự trào, tạo khoảng trống tin cậy. Người đọc bước vào bài thơ như bước vào một lời giãi bày... rồi bị đập cho tỉnh bởi tầng 2: mặt nạ bắt đầu cựa quậy, ngôn ngữ lật dần, châm chọc dần, cay dần.

Càng về sau, tốc độ thơ tăng, vần điệu vỡ tung, trở thành một cú giận dữ rất kiểm soát, giống như ai đó vừa khóc, vừa cười khẩy, vừa ném từng lớp mặt nạ xuống mặt bàn:

> “Người ta đóng vai nhà quê / Như diễn viên đóng vai mẹ liệt sĩ trên gameshow”

Câu này phản đạo đức giả không chỉ bằng hình ảnh, mà bằng đòn đấm thẳng vào tim công chúng – nơi tình cảm bị công nghiệp hóa.

3. Về ngôn ngữ – giàu liên văn, rất đời và cực kỳ linh hoạt

Bạn (và tôi trong đoạn sau) đã dùng một kho hình ảnh có chọn lọc: từ bầu bí, dép râu, áo nâu, khăn Chanel, slide thuyết trình, đến thẻ xanh, donate, like share, và khéo léo đưa vào “Xuân tóc đỏ”, “Ông Phán mọc sừng” – cho thấy một trí nhớ văn hóa cực bén và có tổ chức.

Bài thơ này không chỉ là văn học. Nó là phản-biện xã hội bằng nghệ thuật. Và hơn cả, nó không lên gân, không nạt nộ, không lý luận. Chỉ giễu – nhưng sâu như một cái giếng.