Nguyễn Man Nhiên

Năm 1967, nghệ sỹ nổi tiếng của trào lưu Pop Art Mỹ, ANDY WARHOL (1928-1987) đã thiết kế một trong những bìa album nhạc mang tính biểu tượng nhất của mọi thời đại, nổi bật với hình ảnh một quả CHUỐI màu vàng đơn giản, cho bản thu âm đầu tay của nhóm nhạc rock THE VELVET UNDERGROUND, mà lúc ấy ông đang là người quản lý.

Các phiên bản ban đầu của CHUỐI, mà giờ đây đã trở thành những món đồ sưu tập đắt giá, có in kèm miếng dán kép, cho phép người hâm mộ "peel and see" – làm động tác lột vỏ chuối. Cảm giác mang tính tương tác và nghệ thuật này sẽ mãi mãi là thương hiệu gắn liền với ban nhạc cũng như với Warhol.

Như nghệ sỹ dự định, hình ảnh của quả chuối, với liên tưởng tình dục của nó, đã thu hút sự chú ý cuồng nhiệt của công chúng. Trên thực tế, album này của nhóm The Velvet Underground không gặt hái thành công thương mại, tuy vậy nó đã được tạp chí Rolling Stone xếp hạng thứ 13 trong số những album nhạc rock vĩ đại nhất mọi thời.

Phong cách nổi tiếng của Warhol, được xác định bởi niềm đam mê ngày càng tăng của công chúng với văn hóa tiêu dùng, trưng bày các vật thể trần tục như là chủ thể chính tượng trưng cho sự gia tăng sản xuất và phân phối hàng loạt trong thời đại công nghiệp và quảng cáo nở rộ ở Hoa Kỳ những năm 1960.

Mặc dù Warhol đã chấm dứt hợp tác với nhóm rock The Velvet Underground vào năm 1968, ông tiếp tục thử nghiệm mô-típ Chuối qua nhiều phương tiện và chất liệu khác nhau, thực hiện nhiều tác phẩm lấy cảm hứng từ Chuối trong suốt sự nghiệp của mình. Những hình ảnh khác trở thành chủ đề chính và mang tính biểu tượng trong sáng tác của ông bao gồm lon súp Cambell, nữ diễn viên điện ảnh Marilyn Monroe, chai nước Coca-Cola và chuột Mickey.

Rất lâu sau cái chết của Warhol, Chuối tiếp tục gây tranh cãi. Vào năm 2012, các cựu thành viên ban nhạc The Velvet Underground đã kiện Quỹ Warhol định cấp phép sử dụng hình ảnh Chuối trên các phụ kiện iPad. Tuy nhiên, tranh cãi pháp lý cũng tiết lộ rằng thiết kế Chuối chưa bao giờ được đăng ký bản quyền. Sau khi các bên đạt được thỏa thuận, thẩm phán liên bang đã bác bỏ vụ kiện.

Người ta có thể tin rằng Warhol sẽ hài lòng với kết quả phân xử trên, vì nền tảng các tác phẩm của ông là kêu gọi sự chú ý đến các vật phẩm sản xuất hàng loạt và khuyến khích tự do ngôn luận trong một thị trường nghệ thuật mạnh mẽ. Sự kiện gây tranh cãi này càng làm nổi bật tầm quan trọng của Chuối và sự tồn tại của nó với tư cách một tác phẩm nghệ thuật bên ngoài cái bìa đĩa nhạc của nhóm The Velvet Underground.

CHUỐI nổi tiếng, ngay cả khi không có lớp vỏ chờ lột gợi ý của nó, sẽ mãi là một trong những BIỂU TƯỢNG có giá trị nhất được sáng tạo bởi nghệ sỹ tiền phong ANDY WARHOL.

ANDY WARHOL, BANANA (1967)

The Andy Warhol Museum, Pittsburgh