Dạ Ngân

Sốc không? Thưa các bạn, sốc. Kiểu sốc của rượu ngon, ủ mười năm. Vì mười năm rồi BÙI CHÁT muốn quên việc làm thơ, chuyên chú vẽ.

Dạ Ngân tôi mà viết về thơ của ai đó thì thật là liều mạng. Nhưng tôi không quên nhóm Mở miệng, tôi quý Bùi Chát với công việc khổ sai (theo mọi nghĩa) khi dám làm một nhà xuất bản có tên là Giấy Vụn; tôi cũng không quên bạn ấy có nhiều tập thơ và là một gương mặt Thơ “…nói lên thực chất mê hoảng của vấn đề” – (trích nhà phê bình Thụy Khuê).

Mới đây gặp bạn ấy trong buổi ra mắt Thuyền của nhà văn hải ngoại Nguyễn Đức Tùng, Bùi Chát hỏi địa chỉ và gởi tặng tôi tập thơ vừa in, bởi Nxb Đà Nẵng. Một vinh hạnh cho tôi, về mặt đồng nghiệp với nhau.

Sau 10 năm cự tuyệt với thơ – chữ của BÙI CHÁT, tôi tiếp nhận Chúng ta đang trôi đi đâu?! với sự trọng thị chậm rãi. Chắc chắn đây là thứ thơ để đọc bằng mắt chứ không phải để ngâm ngợi hay để đọc giữa đám đông, giữa quảng trường. Đọc từng bài, đọc từng phần, đọc từng thể thơ để đọc lại, hoặc đánh dấu hoặc ghi vào sổ tay. Vậy đó, một nhà thơ kỹ tính và kiên quyết phá cách, một thế hệ người viết của thế kỷ này, không ngoái nhìn những lớp người thuộc phía muôn năm cũ.

Có 36 bài thơ ngắn và 1 bài thơ không ngắn (dài tới 5 trang in, bài thơ đối thoại với Tôi là mây trắng của đời tôi của Lưu Quang Vũ). Rất nhiều bài thơ ngắn mà riêng cái tên nếu liệt kê ra đây cũng đã là một thứ gì đó như thơ và nhiều ý nghĩa: Cũng như em, anh không hát một mình; Chú thích cho một cuộc đi; Bài thơ – hai cách xử; Không thể chối từ; Trên đường chúng ta đi; Cháy. Một quy trình…

Không thể đọc trên bề mặt văn bản. BÙI CHÁT khiến tôi phải vừa đọc vừa dừng để tự đào xới mình, đào xới ký ức và xét nét tương lai để xem mình có đồng hành với tư duy và nhân sinh của nhà thơ, hay dừng lại, hoặc chối từ đọc tiếp và đọc nốt.

1.

Tôi đã chứng kiến nhiều cái chết

Buồn. Thê thảm

Kinh hoàng, đến nỗi…

Không còn ai dám chết

2.

Tôi đã chứng kiến nhiều cái chết

Buồn

Thê thảm

Kinh hoàng

Đến mức…

Không ai còn dám sống

(Nghịch lý - trang 20)

Đây nữa:

Bài thơ của một người yêu nước mình

Bên tập thơ của một người yêu nước khác

Họ cùng nhau

Ngồi yên

Chuyển lặng im thành im lặng

Để nhìn về thiên đường mất mát

(Một hướng – trang 24)

Và nữa đây:

Nếu đi đủ lâu

Chúng ta sẽ tới được quá khứ

Và mọi nỗi đau sẽ lại bắt đầu

(Vận mệnh – trang 51)

Quả là không khó đọc nhưng không thể “nuốt” mà không thấy mắc, đúng không? Cả 36 bài thơ ngắn đều như những vết khắc, tâm tư ta không nhàn nhã được nữa, trái lại, còn có những bài tôi không đơn cử ra đây vì thơ không ngắn mà cũng không để đọc một lần – thơ ấy không độc thoại với cá nhân, cá thể. Ẩn tầng, sâu xa và đáo để, phải, rất đáo để kiểu Bùi Chát.

Còn có thể Thơ Điện tín, bạn có bao giờ nghe nói có kiểu thơ này chưa? Triết lý (không phải triết học), như những mũi kim đi nhẹ vào huyệt đạo để mọi thứ không yên được nữa.

(-) là của tôi đánh dấu, vì đó là một câu Thơ điện tín:

- Lỗi nào của bàn chân khi một người không chịu bước

(câu số 3.)

- Chữ như máu, nếu không biết cầm, chữ sẽ hết

(câu số 24.)

- Không thể tắm hai lần trên một dòng sông, nhưng có thể chết

nhiều lần trong một cuộc đời

(câu số 29.)

- Không còn nước mắt để buồn khổ cũng có thể hiểu là vẫn còn

rất nhiều nước mắt để cho vay

(câu số 38.)

- Con cái là những vị khách đặc biệt, phải biết cảm ơn vì đã chọn

đến chơi nhà ta thay vì nhà người khác

(câu số 57.)

- Mỗi lần bỏ rơi niềm cô đơn của mình, tôi thấy cả hai đều

cô đơn hơn

(câu số 65.)

- Khi biết mình đang mù quáng, tôi biết mình đã sáng mắt

(câu số 68.)

-Nghệ sĩ, không nhất thiết phải nói điều gì qua tác phẩm, nếu cần

nói tự thân tác phẩm sẽ biết cách

(câu số 76.)

- Tập thể có lẽ được kết cấu vững chắc bởi những cá nhân rụt rè

(câu số 113.)

- Hạnh phúc như Thánh Gióng, không cần phải tập trườn, bò,

nhưng lúc nào cũng có thể đứng dậy và bỏ đi

(câu số 217.)

Cả thảy 219 câu các bạn à, chiếm 44 trang, đoan chắc, đây là phần độc giả thấy thú vị, rất thú vị. Phải ghi nhận tác giả cụ non một cách đáng yêu và xuất sắc, phải, rất cụ non mà lại rất ông già, thực là già.

Cảm ơn BÙI CHÁT đã tặng chị tập thơ thứ 7 này trong sự nghiệp Thơ của em. Thơ không phải để cự tuyệt, đúng không, bằng chứng là em yêu mến đã quay lại và lợi hại hơn trước.

24/6/2025