Trần Thùy Mai

Prophet Song (Khúc hát tiên tri), là tiểu thuyết thứ năm của Paul Lynch nhà văn nổi tiếng của Ireland.

Khi được trao giải Booker năm 2023, đã có nhiều dư luận khen chê trái chiều về tác phẩm. Đến năm nay, tiểu thuyết đang một lần nữa được nhiều người đọc lại.

Đây là một tác phẩm thuộc dòng tiểu thuyết mạt thế (Dystopian fiction, còn được gọi là tiểu thuyết phản địa đàng), một tiểu loại của thể loại hư cấu viễn tưởng (Fantasy).

Bối cảnh trong truyện là đất nước Ireland, nhưng ở đây Ireland chỉ là một địa danh giả định, bởi câu chuyện nói đến một ám ảnh mà cả thế giới phương Tây đang đối mặt.

Gia đình Stack là một gia đình trung lưu ở thủ đô Dublin. Người chồng, Larry, là một giáo viên; người vợ, Eilish, làm việc cho một công ty sinh học. Họ có bốn đứa con: Mark 16 tuổi, Molly 14, Bailey 12 và Ben mới sinh được vài tháng.

Cuộc sống của họ êm đềm, đầy đủ và thoải mái, như phần lớn những gia đình trung lưu ở châu Âu ngày nay: Đi làm, nấu ăn, yêu thương, chăm sóc và cãi cọ nhau…

Thật ra đã có vài dấu hiệu bất ổn, nhưng không có gì đáng lưu tâm, chỉ như một đám mây bé xíu ở cuối chân trời. Vậy nhưng, đến cuối cuốn tiểu thuyết, đám mây đen ấy đã nhanh chóng che phủ khắp bầu trời, biến Ireland thành một vùng đất hoang vu.

Qua cách viết của Lynch, quá trình này diễn ra một cách tiệm tiến và hoàn toàn tự nhiên. Cứ qua từng trang, người đọc cảm nhận những mối đe dọa đang dần dần tiến tới, càng lúc càng gần hơn, lớn hơn.

Câu chuyện bắt đầu vào một tối mùa thu, khi những cây anh đào trong vườn nhà Stack đã rụng gần hết lá.

Có hai người đàn ông gõ cửa, họ đứng lẩn trong bóng tối hành lang. Đó là người của GNSB- cục Dịch vụ Quốc gia- họ muốn nói chuyện với Eilish.

Sau cuộc gặp, Eilish cảm thấy bất an. Giới giáo viên đang tổ chức một cuộc biểu tình lớn vào ngày mai. Eilish nhớ lại những lời cảnh báo và khuyên chồng đừng đi, nhưng Larry là phó thư ký công đoàn nên không thể vắng mặt.

Anh an ủi vợ rằng mình đang sống trong một thể chế tự do, có hiến pháp và pháp quyền. Biểu tình chỉ là một sự kiện bình thường, chẳng có gì phải quan ngại.

Sáng hôm sau Larry đi và không trở về nhà. Eilish lo sợ, cô không ngừng gọi điện cho chồng, nhưng chỉ nhận được sự yên lặng vô vọng.

Tiếp theo, hai sinh viên bị tống giam vì tội vẽ tranh biếm.

Nhiều vụ xuống đường rầm rộ nổ ra, đòi trả tự do cho những người bị bắt. Tất cả đều bị nhận chìm trong những cuộc đàn áp bạo lực.

Xã hội đã thay đổi. Đảng Liên minh Quốc gia, một đảng dân túy cực hữu gần đây đã nắm quyền kiểm soát. Họ vừa thông qua đạo luật “Quyền lực Khẩn cấp”. Lý do “khẩn cấp” không bao giờ được giải thích, có lẽ đó hoàn toàn là một phát minh. Chỉ biết rằng, đạo luật này vô hiệu hóa hiến pháp, cho phép cảnh sát bắt giam người dân mà không cần xét xử.

Ngày càng nhiều công dân mất tích. Những người còn lại hoang mang, không biết phải làm sao?

Tại công ty, một trong những đồng nghiệp của Eilish, bỗng nhiên được thăng chức, vượt lên trên vị trí của cô. Cô ngạc nhiên không hiểu lý do, cho đến khi nhìn thấy phù hiệu N.A.P của Đảng Liên minh Quốc gia ghim trên ve áo của anh ta.

Nhưng sự xui rủi vẫn chưa hết. Chẳng bao lâu tên tuổi của Larry bị công bố trên báo, với tội danh phản loạn. Ngay lúc báo đăng, Eilish đã bị công ty sa thải.

Gia đình Stack dần rơi vào cảnh túng thiếu. Dù còn đi học, Mark, con trai lớn của Eilish bị gọi vào lính. Muốn cứu con, Eilish nhờ người đưa Mark vượt biên sang nước Anh.

Đi được nửa đường, Mark biết tin những người phản kháng đã thành lập lực lượng nổi dậy. Cậu bỏ ý định vượt biên và chạy vào căn cứ, xin gia nhập phiến quân.

Ireland cuối cùng đã rơi vào cuộc nội chiến tàn khốc…

Các cuộc không kích dữ dội tàn phá thành phố. Eilish vật lộn đến kiệt sức để bảo vệ gia đình giữa đói lạnh và bom đạn. Cô ráng bám lấy thủ đô Dublin, hy vọng một ngày kia chồng và con trai sẽ trở về…

Nhưng Larry đã chết, Mark đã chết, và Bailey 12 tuổi cuối cùng cũng chết trong một cuộc đánh bom.

Eilish, dẫn hai con gái ra đi. Đi tàu, đi xe, đi bộ, đi bằng mọi phương tiện, bỏ lại nhà cửa sau lưng. Cùng với hàng ngàn người tị nạn, họ bước đi dưới bầu trời tăm tối, xuyên qua một Ireland đổ nát. Chưa biết sẽ đi đâu, nhưng biết làm sao khi thế giới sau lưng đã hoàn toàn tan vỡ …

Một kết cục không có hậu, nhưng dù sao tác giả đã khép lại câu chuyện với một niềm hy vọng.

Nhà văn Benjamin Markovits nhận xét: “Quả thực, cuốn tiểu thuyết đến vào thời điểm mà nỗi lo sợ của chúng ta được gợi lên hàng ngày qua các bản tin: rằng khế ước xã hội sắp bị phá vỡ, rằng cuộc sống bình thường sắp biến thành một cuộc sinh tồn khốc liệt, không phải là cuộc đấu tranh sinh tồn diễn ra trong tự nhiên, mà tồi tệ hơn, diễn ra trên lằn ranh giữa các hệ phái đối lập.”

Dorothy Yaqub, nhà bình luận trên trang mạng Goodreads thì viết: “Khúc hát tiên tri là một tiểu thuyết rất hấp dẫn, sâu sắc và mạnh mẽ. Thật không may, nó đúng là rất tiên tri.

Lynch đã làm chúng ta kinh ngạc khi mô tả cách một chính phủ bình thường dần dần rơi vào chế độ toàn trị. Nếu bạn có chút quan tâm đến chính trị, tôi thành thực khuyên bạn nên đọc cuốn sách này.