văn việt: Thơ Han Kang

Danh ngôn

Trong mọi cộng đồng, chúng ta cần một nhóm thiên thần gây rối.

We need, in every community, a group of angelic troublemakers.

(Bayard Rustin – trích bài phát biểu tại New York City 1963)

Trong mọi trường hợp, chắc chắn rằng sự thiếu hiểu biết, đi kèm với quyền lực, là kẻ thù tàn bạo nhất có thể có của công lý.

It is certain, in any case, that ignorance, allied with power, is the most ferocious enemy justice can have.

(James Baldwin - No Name in the Street 1972)

Các cuộc cách mạng và các cá nhân có thể bị giết hại, nhưng bạn không thể giết chết các ý tưởng.

While revolutionaries and individuals can be murdered, you cannot kill ideas.

(Thomas Sankara, một tuần trước khi bị ám sát, 1987)

Không có cảm giác nào cô đơn hơn việc bị chính đất nước mình trục xuất.

There's not a more lonely feeling than to be banished by my own country.

(Kiyo Sato – Kiyo’s Story 2009)

Thơ Han Kang

Hiền Trang dịch

Vậy là danh hiệu "nữ nhà văn châu Á đầu tiên giành giải Nobel" đã có chủ. Nếu có gì tôi tiếc nuối thì đó là, việc Han Kang được trao giải có lẽ cũng đồng nghĩa với việc các nhà văn nữ châu Á khác mà chúng ta vẫn nhắc nhiều mỗi mùa Nobel như Tàn Tuyết hay Yoko Tawada sẽ khó có cơ hội được vinh danh. Vì cũng như cuộc thi hoa hậu thôi, còn bao nhiêu hạng mục, trao cho cô da trắng rồi, da nâu rồi, da đen rồi, da vàng rồi, vẫn chưa xong, bao nhiêu vùng lãnh thổ khác cũng đang đợi công bằng mà.

Nhưng thôi, ai được chả được, quan trọng có Nobel thì hằng năm cả văn đàn đều có dịp chạy ra xem náo nhiệt. Xin dịch mấy bài thơ của Han Kang, gọi là góp vui. Tôi tra thấy bà có một tập thơ nghe tên rất hay "Tôi cất buổi tối vào ngăn kéo". Văn chương bà cũng thơ. Thế thì thơ hẳn phải hay.

Mark Rothko và tôi – Cái chết tháng Hai

Chẳng có gì để tuyên bố trước,

không có mối quan hệ nào giữa Mark Rothko và tôi.

Ông sinh ngày 25 tháng 9 năm 1903,

chết ngày 25 tháng 2 năm 1970.

Tôi sinh ngày 27 tháng 11 năm 1970

và tôi vẫn sống nhăn.

Chỉ là đôi khi tôi nghĩ về 9 tháng

cách ngăn giữa ngày tôi sinh và ngày ông lìa trần.

Chỉ vài ngày sau

cái buổi tinh mơ khi ông r//ạch cả hai cổ tay

trong căn bếp nối liền studio

thì cha mẹ tôi hợp thể

và rồi chẳng bao lâu một vụn sống

hẳn đã cư lưu bên trong tử cung ấm áp.

Trong khi đó nơi nghĩa trang New York cuối đông

cơ thể ông hẳn còn chưa rã nát.

Đó chẳng phải điều gì tuyệt vời,

chỉ cô đơn thôi.

Tôi hẳn đã trú chân như một hạt bụi

mà tim còn chưa đập,

không hay gì về chữ,

không hay gì về sáng,

không hay gì về lệ,

nằm bên trong một tử cung hồng.

Giữa chết và sống,

một tháng Hai như vách ngăn

cam chịu,

đến khi lành lặn,

Dưới lòng đất đương tan còn giá băng hơn nữa

hẳn bàn tay ông, lúc đó, đang hư tàn.

Mark Rothko và tôi 2

Nếu tách đôi hồn người

và xem ẩn gì trong đó, nó sẽ là thế này thôi.

Cho nên

đây là mùi máu huyết.

Bên trong lớp sơn lan muôn đời

không quét cọ, quét bằng bọt biển,

đỏ lặng lờ,

huyết hồn mùi của nó.

Nó dừng như vậy.

Hồi ức,

Điềm báo,

một chiếc la bàn,

và sự thật

rằng tôi chính là tôi

Một thứ gì đó rỉ ra,

Một thứ gì đó lan xa,

như sóng triều hữu hình,

nhập thành mạch tôi,

máu huyết người.

Giữa bóng đêm

và ánh sáng.

Đêm thăm thẳm

không vẳng thanh âm,

hay tia nắng,

một đêm trường tồn,

nằm cạnh tinh vân

nổ bùng từ thiên niên kỷ trước.

Có gì đó thấm lên

Có gì đó lan ra

Có gì đó trỗi dậy ngậm đêm máu me

trong miệng

như chú chim

vừa can qua đám mây

phát ra sấm sét

Nhập vào mao mạch tôi

huyết hồn người

Một thứ được gọi là tim

Tôi nghiền ngẫm một từ bị xoá

Một bộ phận của cái nét mờ còn sót lại

Chỗ nơi ㄱ hay ㄴ gấp khúc,

những ô trống đã rỗng đục

từ trước khi bị xoá,

những chỗ ấy tôi thấy mình muốn tiến tới

luồn vai

uốn eo

gập gối

mắt cá chân khép lại,

dẫu trái tim đã nhạt

cũng chẳng khiến thứ gì khác nhoà theo

một lưỡi dao tẩy chưa kỹ

cắt lìa môi tôi.

Kiếm tìm một chỗ tối hơn,

lưỡi tôi rùng mình cuốn lấy

Danh ngôn

Ban Biên tập

Tra cứu theo tên tác giả

Thơ Han Kang