Danh ngôn
Trong mọi cộng đồng, chúng ta cần một nhóm thiên thần gây rối.
We need, in every community, a group of angelic troublemakers.
(Bayard Rustin – trích bài phát biểu tại New York City 1963)
Trong mọi trường hợp, chắc chắn rằng sự thiếu hiểu biết, đi kèm với quyền lực, là kẻ thù tàn bạo nhất có thể có của công lý.
It is certain, in any case, that ignorance, allied with power, is the most ferocious enemy justice can have.
(James Baldwin - No Name in the Street 1972)
Các cuộc cách mạng và các cá nhân có thể bị giết hại, nhưng bạn không thể giết chết các ý tưởng.
While revolutionaries and individuals can be murdered, you cannot kill ideas.
(Thomas Sankara, một tuần trước khi bị ám sát, 1987)
Không có cảm giác nào cô đơn hơn việc bị chính đất nước mình trục xuất.
There's not a more lonely feeling than to be banished by my own country.
(Kiyo Sato – Kiyo’s Story 2009)
Ban Biên tập
Địa chỉ liên lạc:
1. Thơ
tho.vanviet.vd@gmail.com
2. Văn
vanviet.van14@gmail.com
3. Nghiên cứu Phê Bình
vanviet.ncpb@gmail.com
4. Vấn đề hôm nay
vanviet.vdhn1@gmail.com
5. Thư bạn đọc
vanviet.tbd14@gmail.com
6. Tư liệu
vanviet.tulieu@gmail.com
7. Văn học Miền Nam 54-75
vanhocmiennam5475@gmail.com
Tra cứu theo tên tác giả
- A. A. Fadeev
- A. Puskin
- A. T.
- Abdulrazak Gurnah
- Abraham F. Lowenthal
- Ace Le
- Ace Lê
- Adam Gopnik
- Adonis
- Adrian Horton
- Agi Mishol
- Ajar
- Akiko Miki
- Alain Guillemin
- Alan Phan
- Alăng Văn Gáo
- Alăng Văn Giáo
- Aldous Huxley
- Aleksandr Griboedov
- Alesandr Blok
- Alex Marshall
- Alex Smith
- Alex Thai
- Alex-Thái Đình Võ
- Alexander Fadeev
- Alexander Solzhenitsyn
- Alexandra Alter
- Alexandre FERON
- Alice Munro
- Alina Lesik
- Alison Flood
- Allen Ginsberg
- Amanda Gorman
- Amartya Sen
- Amelia Glaser
- Amos Oz
- An Nam
- Anatole France
- Anatoly Gavrilov
- Anders Olsson
- André Breton
- André Menras
- André Menras – Hồ Cương Quyết
- André Menras Hồ Cương Quyết
- Andrea Hoa Pham
- Andrea Kendall-Taylor
- Andreas Fulda
- Andreas Wimmer
- Andrew Postman
- Andy Cao
- Anh Anh
- Anh Hồng
- Anh Hồng (nhà thơ)
- Ánh Liên
- Anh Nhi
- Anh Văn
- Anika Zeller
- Anna Akhmatova
- Anna Maria Bracale Ceruti
- Anna Mitchell
- Anne Carson
- Anne Hébert
- Anne Henochowicz
- Annie Ernaux
- António Jacinto
- Antôn Nguyễn Trường Thăng
- Archimedes L.A. Patti
- Arlette Quỳnh Anh Trần
- Arnold Schwarzenegger
- Arthur Koestler
- Arty Abel
- Arvind Subramanian
- Augustina
- Aurélie Coulon
- Aurelien Breeden
- Ba Sàm
- Bá Thụ Đàm
- Bạch Cúc
- Bạch Hoàn
- Bách Mỵ
- Bách Thân
- Bạch X. Phẻ
- Bạch Xuân Phẻ
- Bakhtin
- Ban Mai
- Bàn Văn Thòn
- Ban Vận động Văn đoàn Độc lập Việt Nam
- Bảo Huân
- Bảo La
- Bảo Nhi Lê
- Bảo Ninh
- Bảo Phác
- Bão Vũ
- Barbara Demick
- Bashô
- Batrioldman
- Bauxite Việt Nam
- Bắc Đảo
- Bắc Phong
- Bằng Việt
- BB Ngô
- Bei Dao
- Benjamin Péret
- Benjamin Ramm
- Bertolt Brecht
- Bertrand Russell
- Bettina Rheims
- Bích Ngân
- Biếm họa
- Biên Cương
- Biệt Hiệu
- Bilahari Kausikan
- Billy Collins
- Bình Nguyên Lộc
- Brahma Chellaney
- Branko Milanovic
- Brett Reilly
- Brian Pascus
- Brian Wu
- Brice Pedroletti
- Brodsky
- Bryan
- Bùi An
- Bùi Bảo Trúc
- Bùi Bích Hà
- Bùi Chát
- Bùi Chí Trung
- Bùi Chí Vinh
- Bùi Công Thuấn
- Bùi Công Trực
- Bùi Đức Lại
- Bùi Giáng
- Bùi Hải Quảng
- Bùi Hoàng Tám
- Bùi Hoằng Vị
- Bùi Huệ Chi
- Bui Huy Hoi Bui
- Bùi Mai Hạnh
- Bùi Mạnh Hùng
- Bùi Mẫn Hân
- Bùi Minh Quốc
- Bùi Ngọc Tấn
- Bùi Quang Thắng
- Bùi Suối Hoa
- Bùi Thanh Hiếu
- Bùi Thanh Phương
- Bùi Thanh Tuấn
- Bùi Thụy Băng
- Bùi Tiến An
- Bùi Trân Phượng
- Bùi Trọng Hiền
- Bùi Văn Kha
- Bùi Văn Nam Sơn
- Bùi Việt Sỹ
- Bùi Vĩnh Phúc
- Bùi Xuân Bách
- Bùi Xuân Đính
- Bùi-Viết Văn Đức
- Bulgakov
- Bửu Chỉ
- C.D.
- Cái Lư Hương
- Cái Trọng Ty
- Cam Ly
- Cảnh Chánh
- Cao Bảo Vân
- Cao Bình Minh
- Cao Chi
- Cao Gia An
- Cao Hành Kiện
- Cao Huy Thuần
- Cao Kim Ánh
- Cao La
- Cao Quang Nghiệp
- Cao Tần
- Cao Thị Hồng
- Cao Thu Cúc
- Cao Việt Dũng
- Cao Xuân Hạo
- Cao Xuân Huy
- Carl Bildt
- Carl O. Schuster
- Carlos Assunção
- Carolyn Mary Kleefeld
- Cát Linh
- Cẩm Tú
- Cấn Thị Thêu
- Chan Phuong
- Chanh Tam
- Charles Bo
- Charles Bukowski
- Charles Simic
- Chau Doan
- Chân Minh
- Chân Pháp Xa
- Chân Phương
- Chân Xuân Tản Viên
- Châu Diên
- Châu Hải Đường
- Châu Hồng Thủy
- Châu Hữu Quang
- Chenn
- Chế Diễm Trâm
- Chế Lan Viên
- Chi Mai
- Chi Phương
- Chiêu Dương
- Chiêu Khiêm
- Chiharu Shiota
- Chim Hải
- Chim Trắng
- Chinh Ba
- Chính Tâm
- Chính Vĩ
- Chinua Achebe
- Chơn Không Cao Ngọc Phượng
- Christian Gampert
- Christian Welzel
- Christina Mary Hjortlund
- Christoph Giesen
- Christoph Sator
- Christopher Balding
- Christopher Goscha
- Christy Wampole
- Chu Dương
- Chu Hảo
- Chu Hoạch
- Chu Kim
- Chu Mộng Long
- Chu Quang Tiềm
- Chu Tử
- Chu Văn Lễ
- Chu Văn Sơn
- Chu Vĩnh Hải
- Chu Vương Miện
- Chu Xuân Diên
- Chung Le
- Claire Simon
- Clay Phạm
- Concepcion de Leon
- Connie Hoàng
- Cora Engelbrecht
- Costica Bradatan
- Cổ Ngư
- Cù An Hưng
- Cù Huy Hà Vũ
- Cù Mai Công
- Cù Tuấn
- Cung Minh Huân
- Cung Tích Biền
- Cung Trầm Tưởng
- D. S. Likhachev
- Da Màu
- Dạ Ngân
- Dạ Thảo Phương
- Dã Tượng
- DAD
- Dadolin Murak
- Damien Keown
- Dan Bilefsky
- Dan Slater
- Dana Gioia
- Danh ngôn
- Dani Rodrik
- Daniel Halpern
- Daniel Hautzinger
- Daron Accemoglu
- David Brown
- David Gascoyne
- David Marchese
- David Weinberger
- Ðặng Thơ Thơ
- Demetrio Paparoni
- DEUTSCHE WELLE
- Di
- Di Li
- Diêm Liên Khoa
- Diễm Thi
- Diễm Tường
- Diễn đàn Thế kỷ
- Diệp Duy Liêm
- Diệp Huy
- Ðinh Cường
- Dino Buzatti
- Dipanjan Roy Chaudhury
- Dmitri Prokofyev
- Dmitry Burago
- Dmitry Muratov
- Doãn Cẩm Liên
- Doãn Mạnh Dũng
- Doãn Mẫn
- Doãn Quốc Sỹ
- Dominique Lemieux
- Donald Inglehart
- Donna Ashworth
- Ðỗ Quang Nghĩa
- Ðỗ Quyên
- Du Tử Lê
- Dung Nguyễn
- Dũng Phan
- Dũng Trung Kqd
- Dũng Vũ
- Duy Lam
- Duy Tân
- Duy Thanh
- Duy Thông
- Duyên Anh
- Dư Hoa
- Dư Kiệt
- Dư Thị Hoàn
- Dư Thu Vũ
- Dương Đại Triều Lâm
- Dương Đình Giao
- Dương Khánh Phương
- Dương Kiền
- Dương Ngạn
- Dương Nghiễm Mậu
- Dương Ngọc Thái
- Dương Như Nguyện
- Dương Phương Vinh
- Dương Thắng
- Dương Thiệu Tước
- Dương Thu Hương
- Dương Thuấn
- Dương Tú
- Dương Tường
- Dương Văn Ba
- Dylan Suher
- Đà Văn
- Đàm Hà Phú
- Đàm Hách Thành
- Đào An Khánh
- Đào Anh Kha
- Đào Công Tiến
- Đào Duy Anh
- Đào Hiếu
- Đào Lê Na
- Đào Ngọc Chương
- Đào Nguyên
- Đào Nguyễn
- Đào Nguyên Phương Thảo
- Đào Như
- Đào Phương Liên
- Đào Quang Toản
- Đào Tấn Phần
- Đào Thái Tôn
- Đào Thị Hương
- Đào Tiến Thi
- Đào Trung Đạo
- Đào Trường Phúc
- Đào Tuấn
- Đào Tuấn Ảnh
- Đào Văn Thuỵ
- Đào Văn Tiến
- Đào Vũ Anh Hùng
- Đặng Anh Đào
- Đặng Bích Phượng
- Đặng Chương Ngạn
- Đặng Đình Cung
- Đặng Đình Mạnh
- Đặng Hà
- Đặng Hải Sơn
- Đặng Hoàng Giang
- Đặng Hồng Nam
- Đặng Hùng Võ
- Đặng Hương Giang
- Đặng Hữu
- Đặng Mai Lan
- Đặng Mậu Tựu
- Đăng Nguyên
- Đặng Phùng Quân
- Đặng Quốc Thông
- Đặng Sơn Duân
- Đặng Thái
- Đăng Thành
- Đặng Thân
- Đặng Thị Hảo
- Đặng Thơ Thơ
- Đặng Tiến
- Đặng Tiến (Thái Nguyên)
- Đặng Trung Nghĩa
- Đặng Túy
- Đặng Văn Dũng
- Đặng Văn Hùng
- Đặng Văn Ngữ
- Đặng Văn Sinh
- Đặng Vũ Vương
- Đặng Xuân Thảo
- Đặng Xuân Xuyến
- Đằng-Giao
- Điểm Thọ
- Đinh Bá Anh
- Đinh Cường
- Đinh Hoàng Thắng
- Đinh Hùng
- Đình Kính
- Đinh Linh
- Đinh Ngọc Thu
- Đinh Phương
- Đinh Phương Thảo
- Đinh Quang Anh Thái
- Đinh Thanh Huyền
- Đinh Thị Như Thúy
- Đinh Trường Chinh
- Đinh Từ Bích Thuý
- Đinh Từ Bích Thúy
- Đinh Văn Đức
- Đinh Vũ Hoàng Nguyên
- Đinh Ý Nhi
- Đinh Yên Thảo
- Đoàn Ánh Thuận
- Đoàn Bảo Châu
- Đoàn Cầm Thi
- Đoàn Công Lê Huy
- Đoàn Hồng Lê
- Đoàn Huy Giao
- Đoàn Huyền
- Đoàn Khắc Xuyên
- Đoàn Lê Giang
- Đoàn Nhã Văn
- Đoàn Thanh Liêm
- Đoan Trang
- Đoàn Tùng Nguyễn
- Đoàn Tử Huyến
- Đoàn Việt Hùng
- Đoàn Xuân Kiên
- Đỗ Anh Hoa
- Đỗ Anh Tuấn
- Đỗ Cao Bảo
- Đỗ Duy Ngọc
- Đỗ Đức
- Đỗ Đức Đông Ngàn
- Đỗ Đức Hiểu
- Đỗ Hòa
- Đỗ Hoàng Diệu
- Đỗ Hồng Ngọc
- Đỗ Hồng Nhung
- Đỗ Hữu Chí
- Đỗ Kh
- Đỗ Kh.
- Đỗ Khiêm
- Đỗ Kim Thêm
- Đỗ Lai Thuý
- Đỗ Lai Thúy
- Đỗ Lê Anh Đào
- Đỗ Mạnh Hoàng
- Đỗ Minh Tuấn
- Đỗ Nghê
- Đỗ Ngọc
- Đỗ Ngọc Thống
- Đỗ Quang Nghĩa
- Đỗ Quang Vinh
- Đỗ Quý Toàn
- Đỗ Quyên
- Đỗ Quỳnh Dao
- Đỗ Thắng Cảnh
- Đỗ Thị Thu Trà
- Đỗ Thiên Anh Tuấn
- Đỗ Trí Vương
- Đỗ Trọng Khơi
- Đỗ Trung Quân
- Đỗ Trường
- Đỗ Tuyết Khanh
- Đồng Chuông Tử
- Đông Hoài
- Đông Hồ
- Đông Kha
- Đông Ngàn Đỗ Đức
- Đông Nghi
- Đức Ban
- Đức Đàm
- Đức Flying Bay
- Đức Hoàng
- Đức Lê
- Đức Phổ
- Đức Tâm
- Đức Tiến
- E.E. Cummings
- E.M. Chernoivanenko
- Eamonn Butler
- Eckart Kleßmann
- Eduardo Galeano
- Edward Hirsch
- Elena Pucillo Truong
- Elias Canetti
- Ellen Bass
- Eloisa Amezcua
- Emiel Roothooft
- Emmanuelle Jardonnet
- Eric Weiner
- Erica Frantz
- Erik Harms
- Erik Korling
- Euan Ward
- Evgheni Dobrenko
- F.N.
- Federico García Lorca
- Feliks Kuznesov
- Filip Lech
- Flanny O’Connor
- Florence Noiville
- Florian Altenhöner
- Francis Fukuyama
- Francis Fukuyma
- Frank Dikötter
- Frank O'Hara
- Frankfurt
- Fred Hiatt
- Friedrich Dürrenmatt
- Friedrich Nietzsche
- Fritz J. Raddatz
- Gabriel García Márquez
- Gaither Stewart
- Gaiutra Bahadur
- Gary Leupp
- Gặp gỡ và trò chuyện
- Georg Bönisch
- Georg Trakl
- George Burchett
- George Orwell
- George Perreault
- George Siemens
- Gerhard Will
- Germain Droogenbroodt
- Giang Dang
- Giang Lại Đức
- Giang Nam
- Giáng Vân
- Giáp Văn Dương
- Gideon Rachman
- Giuse Lê Công Đức
- Goethe
- Gonçalo Fernandes
- Gottfried Benn
- Graham Allison
- Grigory Yudin
- Günter Kunert
- Gyảng Anh Iên
- Hà Duy Phương
- Hà Dương Tuấn
- Hà Dương Tường
- Hà Đình Nguyên
- Hạ Đình Nguyên
- Hà Huy Sơn
- Hà Hương
- Hà Lệ Minh
- Hà Ngọc Hòa
- Hạ Nguyên
- Hà Nguyên Du
- Hà Nhân
- Hà Nhật
- Hà Phạm Phú
- Hà Quang Vinh
- Hà Sĩ Phu
- Hà Thanh Vân
- Hà Thế
- Hà Thị Minh Đạo
- Hà Thúc Sinh
- Hà Thủy Nguyên
- Hà Tùng Long
- Hà Tùng Sơn
- Hà Văn Thịnh
- Hà Văn Thùy
- Hà Vũ Trọng
- Hagi Kenaan
- Hai An Vu
- Hải Hạc
- Hải Ngọc
- Hai Thanh
- Han Dang
- Hàn Giang
- Han Kang
- Hàn Vĩnh Diệp
- Hạnh Nguyên
- Hạnh Phước
- Hạnh Viên
- Hannah Beech
- Hào Thiện Nhân
- Haruki Murakami
- Hân Hương
- Heiko Buschke
- Heinrich Heine
- Henri Michaux
- Henry David Thoreau
- Henry Wadsworth Longfellow
- Heriberto Araújo
- Hermann Hesse
- Hiền Trang
- Hiệp Ikaria
- Hiệu Minh
- Hiếu Tân
- Ho Lai-Ming
- Hòa Bình Lê
- Hoa Níp
- Hoài Hương
- Hoài Nam
- Hoài Phương
- Hoài Thanh
- Hoài Việt
- Hoài Ziang Duy
- Hoan Doan
- Hoàn Nguyễn
- Hoàng Ánh
- Hoàng Anh Tuấn
- Hoàng Cát
- Hoàng Cầm
- Hoàng Chí Hiếu
- Hoàng Chính
- Hoàng Cường Long
- Hoàng Dũng
- Hoàng Dương Tuấn
- Hoàng Đăng Khoa
- Hoàng Đỗ
- Hoàng Đông
- Hoàng Đức Truật
- Hoàng Hà
- Hoàng Hải Thủy
- Hoàng Hải Vân
- Hoảng Hãn
- Hoàng Hưng
- Hoàng Khởi Phong
- Hoàng Kim Oanh
- Hoàng Lại Giang
- Hoàng Lan
- Hoàng Lan Anh
- Hoàng Lan Chi
- Hoàng Lê
- Hoàng Lệ
- Hoàng Linh
- Hoàng Long
- Hoàng Mai Ðạt
- Hoàng Mạnh Hải
- Hoàng Minh Trí
- Hoàng Minh Tường
- Hoàng Nam
- Hoàng Nga
- Hoàng Ngọc Biên
- Hoàng Ngọc Hiến
- Hoàng Ngọc Nguyên
- Hoàng Ngọc Tuấn
- Hoàng Nguyễn
- Hoàng Nguyên Vũ
- Hoàng Nhơn
- Hoàng Nhuận Cầm
- Hoàng Phong Tuấn
- Hoàng Phủ Ngọc Tường
- Hoàng Quân
- Hoàng Quốc Hải
- Hoàng Thị Hường
- Hoàng Thị Thu Thủy
- Hoàng Thu Phố
- Hoàng Thúy
- Hoàng Thuỵ Anh
- Hoàng Tiến
- Hoàng Trung Thông
- Hoàng Tuấn Công
- Hoàng Tuấn Phổ
- Hoàng Tùng
- Hoàng Tuỵ
- Hoàng Văn Sơn
- Hoàng Việt
- Hoàng Vũ Thuật
- Hoàng Xuân Phú
- Hoàng Xuân Sơn
- Hoàng Xuân Tuyền
- Hoàng Yến
- Horst Bienek
- Howard Gardner
- Hồ Anh Thái
- Hồ Bạch Thảo
- Hồ Bất Khuất
- Hồ Diệu Vân
- Hồ Dzếnh
- Hồ Đắc Vũ
- Hồ Đình Nghiêm
- Hồ Hải Thụy
- Hồ Hữu Tường
- Hồ Minh Tâm
- Hồ Ngọc Đại
- Hồ Như
- Hồ Phú Bông
- Hồ Tịnh Tình
- Hồ Trường An
- Hồ Tú Bảo
- Hội những người ủng hộ GS. Chu Hảo
- Hồng Anh
- Hồng Hoang
- Hồng Lê Thọ
- Hồng Phú
- Huệ Hương Hoàng
- Huguette Bertrand
- Huong Nguyen
- Huy Cận
- Huy Đức
- Huy Tưởng
- Huyền Thương
- Huỳnh Duy Lộc
- Huỳnh Hoa
- Huỳnh Hữu Uỷ
- Huỳnh Hữu Ủy
- Huỳnh Kim Báu
- Huỳnh Kim Quang
- Huỳnh Lê Nhật Tấn
- Huỳnh Liễu Ngạn
- Huỳnh Ngọc Chênh
- Huỳnh Như Phương
- Huỳnh Sơn Phước
- Huỳnh Tấn Mẫm
- Huỳnh Thế Du
- Huỳnh Thục Vy
- Huỳnh Trọng Khang
- Huỳnh Tuấn Anh
- Hứa Chương Nhuận
- Hương Lan
- Hường Thanh
- Hương Thủy
- Hữu Danh
- Hữu Đông
- Hữu Loan
- Hữu Mai
- Hữu Phương
- Ian Bui
- Ian Johnson
- Igor Poglazov
- Ilza Burchett
- Inrasara
- Iris Radisch
- Isabella Kwai
- Issa
- Issac Bashevis Singer
- Italo Calvino
- Iya Kiva
- J. M. Lotman
- J.B Nguyễn Hữu Vinh
- Jacques Attali
- Jacques Prévert
- Jake Johnson
- James Borton
- James Daniel Spears
- James G. Zumwalt
- James Grossman
- James Joyce
- James Poniewozik
- James Stavridis
- James WrightJuan Felipe Herrera
- Janos Kornai
- Jared Carters
- Jason Lopata
- Jason Morris-Jung
- Jay Nordlinger
- Jaya K.
- Jean Chesnaux
- Jean d'Ormesson
- Jean Piaget
- Jean Przyluski
- Jean Toomer
- Jean-Jacques Brochier
- Jean-Jacques Roth
- Jean-Louis Rocca
- Jean-Luc Chalumeau
- Jean-Marc Roberts
- Jean-Patrick Géraud
- Jean-Paul Sartre
- Jefferson Cowie
- Jeffrey Hanfover
- Jeffrey Nall
- Jessica Swoboda
- Jessie Yeung
- Jiayang Fan
- Jimmy Carter
- Joan Hua
- João Guimarães Rosa
- Joaquin Nguyễn Hòa
- John Barrow
- John Cheever
- John Freeman
- John Keane
- John McCain
- Jon Fosse
- Jonathan Dee
- Jonathan London
- Jörg Wischermann
- Jorge Amado
- Jorge Luis Borges
- Joschka Fischer
- Josée Lapointe
- Joseph Wong
- Joseph Wright
- Josh Rogin
- Joshua Rothman
- Juan Pablo Cardenal
- Juan Pablo Cardenal & Heriberto Araújo
- Julia Cagé
- Julio Cortázar
- Jun’ichiro Tanizaki
- Kahil Gibral
- Kai Hoàng
- Kale
- Kalynh Ngô
- Kamel Daoud
- Kao Phú
- Kap Seol
- Karel Appel
- Karen Tongson
- Kate Chopin
- Kazuo Shiraga
- Kenneth Nguyen
- Keorapetse Kgositsile
- Kerstin Holm
- Kều Jang
- Kha Lương Ngãi
- Khái Hưng
- Khaly Chàm
- Khang Quốc Ngọc
- Khánh
- Khánh Bình
- Khánh Duy
- Khánh Ly
- Khánh Mai
- Khanh Nguyen
- Khanh Pham
- Khánh Phương
- Khánh Trâm
- Khánh Trường
- Khét
- Khế Iêm
- Khiêm Nhu
- Khổng Đức Thiêm
- Khuất Đẩu
- Khuê Phạm
- Khuyết Thư
- Kiệm Hoàng
- Kiến Văn
- Kiệt Anh Hùng
- Kiệt Tấn
- Kiều Duy Vĩnh
- Kiều Loan
- Kiều Mai Sơn
- Kiều Maily
- Kiều Phong
- Kiều Thị An Giang
- Kim Ân
- Kim Chi
- Kim Dung
- Kim Hạnh
- Kim Thúy
- Kim Trần
- Kinh Bắc
- Kính Hòa
- Klaus Wiegerefe
- Kúm
- Kurt-Martin Mayer
- Kỳ Duyên
- Kyoko Numano
- L. N. Tolstoy
- L. V. H.
- La Khắc Hoà
- La Khắc Hòa
- Lã Nguyên
- Lại Nguyên Ân
- Lam Điền
- Lam Ngọc
- Lam Thái Hòa
- Lan Nguyên
- Lang Anh
- Langston Hughes
- LAP
- Larry Diamond
- Lars Vargö
- Laura Cappelle
- Laurent Sagalovitsch
- Lawrence Ferlinghetti
- Lâm Chương
- Lâm Duyên
- Lâm Hạnh
- Lâm Lê
- Lâm Ngân Mai
- Lâm Quang Mỹ
- Lâm Thị Mỹ Dạ
- Leon Trotsky
- Leonard Cohen
- Lê An Thế
- Lê Anh Hoài
- Lê Anh Hùng
- Lê Ân
- Lê Bá Đảng
- Lê Bích Vượng
- Lê Chiều Giang
- Lê Công Định
- Lê Công Giàu
- Lê Công Tư
- Lê Ðình Nhất Lang
- Lê Dũng
- Lê Duy Nam
- Lê Đạt
- Lê Đăng Doanh
- Lê Đình Cai
- Lê Đình Khẩn
- Lê Đình Thắng
- Lê Đỗ Huy
- Lê Đức Dục
- Lê Đức Thôn
- Lê Giang Trần
- Lê Hải
- Lệ Hằng
- Lê Hiệp
- Lê Hoài Nguyên
- Lê Hoàng Diễm Trang
- Lê Hoàng Lân
- Lê Học Lãnh Vân
- Lê Hồ Quang
- Lê Hồng Hà
- Lê Hồng Hiệp
- Lê Hồng Lâm
- Lê Hùng
- Lê Hùng Vọng
- Lê Huyền Ái Mỹ
- Lê Huỳnh Lâm
- Lê Hữu
- Lê Hữu Khoá
- Lê Hữu Khóa
- Lê Hữu Nam
- Lê Kế Lâm
- Lê Khải
- Lê Kim Duy
- Lê Ký Thương
- Lê Lạc Giao
- Lê Luân
- Lê Mã Lương
- Lê Mai
- Lê Mai Lĩnh
- Lê Mạnh Chiến
- Lê Mạnh Đức
- Lê Minh Chánh
- Lê Minh Hà
- Lê Minh Hiền
- Lê Minh Khuê
- Lê Minh Phong
- Lê Ngân Hằng
- Lê Ngọc Luân
- Lê Ngọc Sơn
- Lê Nguyễn
- Lê Nguyễn Duy Hậu
- Lê Nguyễn Hương Trà
- Lê Nguyên Long
- Lê Nguyên Vỹ
- Lê Như Bình
- Lê Oa Đằng
- Lê Phan
- Lê Phú Khải
- Lê Quang
- Lê Quang Đức
- Lê Quảng Hà
- Lê Quang Hợp
- Lê Quang Thành
- Lê Quân
- Lê Quốc Anh
- Lê Quỳnh
- Lê Quỳnh Mai
- Lê Sa Long
- Lê Si Na
- Lê Sơn
- Lê Tất Đạt
- Lê Tất Điều
- Lê Thanh Dũng
- Lê Thanh Hải
- Lê Thanh Phong
- Lê Thanh Trường
- Lê Thân
- lê thi diem thuý
- Lê Thị Hồng Minh
- Lê Thị Huệ
- Lê Thị Hường
- Lê Thị Oanh
- Lê Thị Thấm Vân
- Lê Thiết Cương
- Lê Thiếu Nhơn
- Lê Thọ Bình
- Lê Thời Tân
- Lê Thời Thôi
- Lê Thu Hiền
- Lê Thúy Bảo Liên
- Lê Tiên Long
- Lê Trí Tuệ
- Lê Trinh
- Lê Trọng Nghĩa
- Lê Trọng Nguyễn
- Lê Trung Tĩnh
- Lê Trường Thanh
- Lê Tuấn Huy
- Lê Tuyết Hạnh
- Lê Văn Bỉnh
- Lê Văn Hảo
- Lê Văn Hiếu
- Lê Văn Hòa
- Lê Văn Luân
- Lê Văn Sơn
- Lê Văn Trung
- Lê Văn Tùng
- Lê Vĩnh Tài
- Lê Vĩnh Triển
- Lê Vũ Trường Giang
- Lê Xuân Khoa
- Lê Xuyên
- Li Edelkoort
- Li Zhongqin
- Liêu Diệc Vũ
- Liêu Thái
- Liễu Trương
- Linh Nguyên
- Linh Văn
- Linh Vân
- Linh-Chân Brown
- LKH
- Lorca
- Louis Aragon
- Louise Glück
- Lộc Vàng
- Luân Hoán
- Ludwig von Mises
- Luke Hunt
- Luke Turner
- Lữ Kiều
- Lữ Quỳnh
- Lương Đào
- Lương Thiệu Quân
- Lương Thư Trung
- Lưu Á Châu
- Lưu Bình Nhưỡng
- Lưu Diệu Vân
- Lưu Đức Trung
- Lưu Hà
- Lưu Hiểu Ba
- Lưu Khánh Thơ
- Lưu Mê Lan
- Lưu Minh Hải
- Lưu Na
- Lưu Nhi Dũ
- Lưu Quang Vũ
- Lưu Thuỷ Hương
- Lưu Thủy Hương
- Lưu Trọng Văn
- Lưu Uyên Khôi
- Lý Đợi
- Ly Hoàng Ly
- Lý Ngang
- Ly Phạm
- Lý Quang Hoàn
- Lý Thanh
- Lý Tiến Dũng
- Lý Toàn Thắng
- Lý Trực Dũng
- Lý Xuân Hải
- Lydia Davis
- Lynh Bacardi
- LysP
- M. Gorky
- M.L. Gasparov
- Mạc Phong Tuyền
- Mạc Văn Trang
- Mạc Việt Hồng
- Mạch Nha
- Mạch Quang Thắng
- Madeleine Riffaud
- Mai An Nguyễn Anh Tuấn
- Mai Anh Tuấn
- Mai Bá Ấn
- Mai Bá Kiếm
- Mai Chanh
- Mai Hiền
- Mai Khôi
- Mai Kim Ngọc
- Mai Nhật
- Mai Ninh
- Mai Quốc Ấn
- Mai Quỳnh
- Mai Quỳnh Nam
- Mai Sơn
- Mai Thái Lĩnh
- Mai Thanh Sơn
- Mai Thảo
- Mai Tú Ân
- Mai Văn Hoan
- Mai Văn Phấn
- Mai Văn Tính
- Maki Starfield
- Mamleev
- Mạnh Kim
- Marc Andrus
- Marcel Reich-Ranicki
- Marci Shore
- Marco Ferrarese
- Margarita Lyutova
- Maria Donovan
- Maria Ressa
- Mario Vargas Llosa
- Marion Hennebert
- Mark B. Hamilton
- Mark Binelli
- Mark Frankland
- Mark Osaki
- Mark Strand
- Marta Hillers
- Martin Jankowski
- Martin Kulldorff
- Marty Robbins
- Mary Morose
- Mary Walsh
- Mathias Mayer
- Matthew Clayfield
- Matthew Crawford
- Maurice Blanchot
- Maximilian Steinbeis
- May
- Maya Angelou
- Mặc Đỗ
- Mặc Lâm
- Mân Côi
- McAmmond Nguyễn Thị Tư
- Media Văn Việt
- Michael Burawoy
- Michael Scammell
- Miêng
- Mike Ives
- Mikhail Shishkin
- Mikhail Viktorovich Zygar
- Milan Kundera
- Mimmi Diệu Hường Bergström
- MInh Anh
- Minh Huệ
- Minh Hùng
- Minh Luật
- Minh Quang – Lê Chiên
- Minh Quang Ho
- Minh Tâm
- Minh Thùy
- Minh Thư
- Minh Toàn
- Minh Tuấn
- Monica Berlin
- Mỹ Hằng
- Mỹ Lan
- N. S. Khrushchev
- Nam Dao
- Nam Dao Nguyễn Mạnh Hùng
- Nam Đan
- Nam Đông
- Nam Nguyên
- Nam Sơn
- Naowarat Pongpaiboon
- Natalia lacovelli
- Nataliya Zhynkina
- Natsume Sōseki
- Nay Aung
- ng. anhanh
- Ng.Uyển Nicole Dương
- Ngải Vị VỊ
- Ngân Xuyên
- Nghệ thuật
- Nghiêm Lương Thành
- Nghiêm Phương Mai
- Nghiêm Xuân Hồng
- Nghiên Cứu Phê Bình
- Ngo Thu
- Ngọc Anh
- Ngọc Duy Phan
- Ngoc Hien Bui
- Ngọc Linh
- Ngô Anh Tuấn
- Ngô Bảo Châu
- Ngô Đình Thẩm
- Ngô Đồng
- Ngô Hương Giang
- Ngô Khắc Tài
- Ngộ Không Phí Ngọc Hùng
- Ngô Liêm Khoan
- Ngô Minh
- Ngô Minh Khôi
- Ngô Ngọc Loan
- Ngô Ngọc Trai
- Ngô Nguyên Dũng
- Ngô Nhật Đăng
- Ngô Quốc Phương
- Ngô Quốc Thịnh
- Ngô Thế Vinh
- Ngô Thị Kim Cúc
- Ngô Thị Thanh Lịch
- Ngô Tùng Phong
- Ngô Tự Lập
- Ngô Văn
- Ngô Văn Giá
- Ngô Viết Nam Sơn
- Ngô Viết Trọng
- Ngô Vĩnh Long
- Ngô Xuân Hội
- Ngô Xuân Phúc
- Ngô Xuân Thảo
- Ngu Yên
- Nguyen Duc Thanh
- Nguyễn Hải Hoành
- Nguyễn Anh Dũng
- Nguyễn Anh Tuấn
- Nguyễn Anh Tuấn - đạo diễn
- Nguyễn Bá Chung
- Nguyễn Bách Việt
- Nguyễn Bảo Chân
- Nguyễn Bắc Sơn
- Nguyên Bình
- Nguyên Cầm
- Nguyên Cẩn
- Nguyên Chánh
- Nguyễn Chí Hoan
- Nguyễn Chí Thuật
- Nguyễn Chí Trung
- Nguyễn Chí Tuyến
- Nguyễn Chinh Trung
- Nguyễn Cung Thông
- Nguyễn Cường
- Nguyễn Danh Bằng
- Nguyễn Danh Huế
- Nguyễn Danh Lam
- Nguyễn Ðăng Thường
- Nguyễn Duy
- Nguyễn Dương Quang
- Nguyễn Đạt
- Nguyễn Đắc Kiên
- Nguyễn Đắc Xuân
- Nguyễn Đăng Điệp
- Nguyễn Đăng Hưng
- Nguyễn Đăng Khoa
- Nguyễn Đăng Mạnh
- Nguyễn Đăng Na
- Nguyễn Đăng Quang
- Nguyễn Đăng Thường
- Nguyễn Đình Ấm
- Nguyễn Đình Bin
- Nguyễn Đình Bổn
- Nguyễn Đình Chú
- Nguyễn Đình Cống
- Nguyễn Đình Đăng
- Nguyễn Đình Huỳnh
- Nguyễn Đình Thắng
- Nguyễn Đình Thi
- Nguyễn Đình Toàn
- Nguyễn Đổng Chi
- Nguyễn Đông Thức
- Nguyễn Đức
- Nguyễn Đức Dương
- Nguyễn Đức Hiệp
- Nguyễn Đức Mậu
- Nguyễn Đức Sơn
- Nguyễn Đức Thắng
- Nguyễn Đức Tiến
- Nguyễn Đức Tùng
- Nguyễn Đức Tường
- Nguyễn Gia Trí
- Nguyên Giác
- Nguyên Giác Phan Tấn Hải
- Nguyễn Hà Luân
- Nguyễn Hải Hoành
- Nguyễn Hải Yến
- Nguyễn Hàn Chung
- Nguyễn Hiến Lê
- Nguyễn Hoa Lư
- Nguyễn Hoài Nam
- Nguyễn Hoài Văn
- Nguyễn Hoài Vân
- Nguyễn Hoàn
- Nguyễn Hoàn Nguyên
- Nguyễn Hoàng Ánh
- Nguyễn Hoàng Anh Thư
- Nguyễn Hoàng Diệu Thủy
- Nguyễn Hoàng Diệu Thúy
- Nguyễn Hoàng Giao
- Nguyễn Hoàng Linh
- Nguyễn Hoàng Trung
- Nguyễn Hoàng Văn
- Nguyễn Hồng Anh
- Nguyễn Hồng Giao
- Nguyễn Hồng Hưng
- Nguyễn Hồng Lam
- Nguyễn Hồng Nhung
- Nguyễn Hồng Thục
- Nguyễn Huệ Chi
- Nguyễn Hùng
- Nguyễn Huy Hoàng
- Nguyễn Huy Thiệp
- Nguyễn Huy Vũ
- Nguyên Hưng
- Nguyễn Hưng Quốc
- Nguyễn Hương
- Nguyễn Hữu Đễ
- Nguyễn Hữu Hồng Minh
- Nguyễn Hữu Liêm
- Nguyễn Hữu Nhật
- Nguyễn Hữu Sơn
- Nguyễn Hữu Thiết
- Nguyễn Hữu Việt Hưng
- Nguyễn Hữu Vinh
- Nguyễn kc Hậu
- Nguyễn Khải
- Nguyễn Khánh Duy
- Nguyễn Khánh Trường
- Nguyễn Khắc An
- Nguyễn Khắc Bình
- Nguyễn Khắc Mai
- Nguyễn Khắc Phê
- Nguyễn Khắc Phi
- Nguyễn Khắc Phục
- Nguyễn Khiêm
- Nguyễn Khôi
- Nguyễn Kiến Phước
- Nguyễn Kiều Dung
- Nguyễn Kiều Hưng
- Nguyên Lạc
- Nguyễn Lãm Thắng
- Nguyễn Lan Phương
- Nguyễn Lân Bình
- Nguyễn Lân Thắng
- Nguyễn Lê Hồng Hưng
- Nguyễn Lệ Uyên
- Nguyễn Linh Giang
- Nguyễn Linh Quang
- Nguyễn Lộ Trạch
- Nguyễn Luận
- Nguyễn Lương Hải Khôi
- Nguyễn Lương Ngọc
- Nguyễn Lương Vỵ
- Nguyễn Mai
- Nguyễn Man Nhiên
- Nguyễn Mạnh An Dân
- Nguyễn Mạnh Côn
- Nguyễn Mạnh Đẩu
- Nguyễn Mạnh Tiến
- Nguyễn Manh Trinh
- Nguyễn Mạnh Trinh
- Nguyễn Mạnh Tuấn
- Nguyễn Mạnh Tường
- Nguyễn Minh Anh
- Nguyễn Minh Hòa
- Nguyễn Minh Kính
- Nguyễn Minh Nhị
- Nguyễn Minh Nhựt
- Nguyễn Minh Thuyết
- Nguyễn Mộng Giác
- Nguyên Ngọc
- Nguyễn Ngọc Chu
- Nguyễn Ngọc Giao
- Nguyễn Ngọc Hoa
- Nguyễn Ngọc Lanh
- Nguyễn Ngọc Liễm
- Nguyễn Ngọc Lung
- Nguyễn Ngọc Tâm
- Nguyễn Ngọc Thiện
- Nguyễn Ngọc Tú Anh
- Nguyễn Ngọc Tư
- Nguyên Nguyên
- Nguyễn Nguyên Bình
- Nguyễn Nhật Tín
- Nguyên Nhi
- Nguyễn Như Huy
- Nguyễn Phạm Hùng
- Nguyễn Phú Yên
- Nguyễn Phúc Vĩnh Ba
- Nguyễn Phượng
- Nguyễn Phương Đình
- Nguyễn Phương Mai
- Nguyễn Phương Mạnh
- Nguyễn Quang
- Nguyễn Quang A
- Nguyễn Quang Bình
- Nguyễn Quang Duy
- Nguyễn Quang Dy
- Nguyễn Quang Đồng
- Nguyễn Quang Hồng
- Nguyễn Quang Hưng
- Nguyễn Quang Lập
- Nguyễn Quang Thạch
- Nguyễn Quang Thân
- Nguyễn Quang Thiều
- Nguyễn Quang VInh
- Nguyễn Quân
- Nguyễn Quốc Lâm
- Nguyễn Quốc Thái
- Nguyễn Quốc Toàn
- Nguyễn Quốc Trụ
- Nguyễn Quốc Tuấn
- Nguyên Sa
- Nguyễn Sĩ Dũng
- Nguyễn Sơn Lâm
- Nguyễn Sỹ Phương
- Nguyễn Sỹ Tế
- Nguyễn Tà Cúc
- Nguyễn Tài Cẩn
- Nguyễn Tấn Cứ
- Nguyễn Tất Nhiên
- Nguyễn Thạch Giang
- Nguyễn Thái Hòa
- Nguyễn Thái Hợp
- Nguyễn Thái Sơn
- Nguyễn Thái Tuấn
- Nguyễn Thanh Bình
- Nguyễn Thanh Châu
- Nguyễn Thanh Giang
- Nguyễn Thanh Hiện
- Nguyễn Thanh Hùng
- Nguyễn Thanh Huy
- Nguyễn Thanh Huyền
- Nguyễn Thanh Mỹ
- Nguyễn Thành Nam
- Nguyễn Thanh Nghị
- Nguyễn Thanh Nguyệt
- Nguyễn Thành Phong
- Nguyễn Thanh Sơn
- Nguyễn Thành Sơn
- Nguyễn Thanh Tâm
- Nguyễn Thành Thi
- Nguyễn Thanh Tuyền
- Nguyễn Thanh Văn
- Nguyễn Thanh Việt
- Nguyễn Thế Hùng
- Nguyễn Thế Thanh
- Nguyễn Thị Bích Hậu
- Nguyễn Thị Bích Ngà
- Nguyễn Thị Bình
- Nguyễn thị Cỏ May
- Nguyễn Thị Dư Khánh
- Nguyễn Thị Hải
- Nguyễn Thị Hậu
- Nguyễn Thị Hiền
- Nguyễn Thị Hoàng
- Nguyễn Thị Hoàng Bắc
- Nguyễn Thị Khánh Minh
- Nguyễn Thị Khánh Trâm
- Nguyễn Thị Kim Chi
- Nguyễn Thị Kim Phụng
- Nguyễn Thị Minh Ngọc
- Nguyễn Thị Minh Thương
- Nguyễn Thị Ngọc Hải
- Nguyễn Thị Ngọc Nhung
- Nguyễn Thị Oanh
- Nguyễn Thị Phước
- Nguyễn Thị Thanh Bình
- Nguyễn Thị Thanh Hải
- Nguyễn Thị Thanh Lưu
- Nguyễn Thị Thanh Xuân
- Nguyễn Thị Thanh Yến
- Nguyễn Thị Thảo An
- Nguyễn Thị Thúy Hạnh
- Nguyễn Thị Thùy Linh
- Nguyễn Thị Thụy Vũ
- Nguyễn Thị Thuyền
- Nguyễn Thị Tịnh Thy
- Nguyễn Thị Từ Huy
- Nguyễn Thị Vinh
- Nguyễn Thiện Tống
- Nguyễn Thiện Tơ
- Nguyễn Thói Đời
- Nguyễn Thông
- Nguyễn Thu Quỳnh
- Nguyễn Thu Trang
- Nguyễn Thùy Dương
- Nguyễn Thúy Hạnh
- Nguyễn Thụy Long
- Nguyễn Thuỵ Phương
- Nguyễn Thùy Song Thanh
- Nguyễn Thỵ
- Nguyễn Thy Anh
- Nguyễn Tiến Dũng
- Nguyễn Tiến Lập
- Nguyễn Tiến Trung
- Nguyễn Tiến Văn
- Nguyễn Trần Bạt
- Nguyễn Tri Phương Đông
- Nguyễn Triệu Nam
- Nguyễn Trọng Bình
- Nguyễn Trọng Chức
- Nguyễn Trọng Huân
- Nguyễn Trọng Khôi
- Nguyễn Trọng Tạo
- Nguyễn Trung
- Nguyễn Trung Bảo
- Nguyễn Trung Dân
- Nguyễn Trung Hiếu
- Nguyễn Trung Kiên
- Nguyễn Trung Thuần
- Nguyễn Trường Giang
- Nguyễn Trường Huy
- Nguyễn Trường Uy
- Nguyễn Tuấn
- Nguyễn Tuấn Anh
- Nguyễn Tuấn Khoa
- Nguyễn Tùng
- Nguyễn Tùng Linh
- Nguyễn Tuyết Lan
- Nguyễn Tuyết Lộc
- Nguyễn Tư Nghiêm
- Nguyễn Tử Siêm
- Nguyễn Tường Bách
- Nguyễn Tường Thiết
- Nguyễn Tường Thụy
- Nguyễn Ước
- Nguyễn Vạn Phú
- Nguyễn Văn
- Nguyễn Văn Ba
- Nguyễn Văn Chính
- Nguyễn Văn Ðậu
- Nguyễn Văn Dũng
- Nguyễn Văn Đài
- Nguyễn Văn Gia
- Nguyễn Văn Hạnh
- Nguyễn Văn Hiệp
- Nguyễn Văn Hòa
- Nguyễn Văn Hùng
- Nguyễn Văn Huyên
- Nguyễn Văn Lợi
- Nguyễn Văn Lục
- Nguyễn Văn Miếng
- Nguyễn Văn Nghệ
- Nguyễn Văn Nho
- Nguyễn Văn Phong
- Nguyễn Văn Phú
- Nguyễn Văn Phước
- Nguyễn Văn Sâm
- Nguyễn Văn Sơn
- Nguyễn Văn Tao
- Nguyễn Văn Thiệu
- Nguyễn Văn Thọ
- Nguyễn Văn Trọng
- Nguyễn Văn Trung
- Nguyễn Văn Tuấn
- Nguyễn Văn Vĩnh
- Nguyễn Văn Xuân
- Nguyễn Vi Khải
- Nguyễn Vi Yên
- Nguyễn Viện
- Nguyễn Việt Anh
- Nguyễn Việt Chiến
- Nguyễn Viết Lãm
- Nguyễn Vĩnh Nguyên
- Nguyễn Vũ Hiệp
- Nguyễn Vũ Tiềm
- Nguyễn Vỹ
- Nguyễn Vy Khanh
- Nguyễn Xuân Diện
- Nguyễn Xuân Hằng
- Nguyễn Xuân Hoàng
- Nguyễn Xuân Hưng
- Nguyễn Xuân Khánh
- Nguyễn Xuân Khoát
- Nguyễn Xuân Nghĩa
- Nguyễn Xuân Nha
- Nguyễn Xuân Quang
- Nguyễn Xuân Thiệp
- Nguyễn Xuân Thọ
- Nguyễn Xuân Tiệp
- Nguyễn Xuân Tường Vy
- Nguyễn Xuân Xanh
- Nguyễn Ý Thuần
- Nguyên Yên
- Nguyễn-Chương Mt
- Nguyễn-hòa-Trước
- Nguyệt Chu
- Nguyệt Quỳnh
- Nguyệt Vi
- Ngự Thuyết
- Người Buôn Gió
- Ngyễn Trung Bảo
- Nh. Tay Ngàn
- Nhã
- Nhã Ca
- Nhã Duy
- Nhã Thuyên
- Nhan Do Thanh
- Nhân Hồng
- Nhật Chiêu
- Nhật Lệ
- Nhất Linh
- Nhật Tiến
- Nhật Tuấn
- Nhất Uyên
- Nhị Linh
- Nhị Ngã
- Nhóm Vì một Hà Nội xanh
- Như Huy
- Như Không
- Như Quỳnh
- Như Quỳnh de Prelle
- Như Ý
- Nhược Thủy
- Niall Ferguson
- Nick Hilden
- Nicolas Casey
- Nikulin
- Nina McPherson
- Ninh Dương
- Ninh Kiều
- Nobert Hummelt
- Nông Hồng Diệu
- NP Phan
- Obama
- Ocean Vương
- Octavio Paz
- Ogden Nash
- Oksana Zabuzhko
- Oleg Kashin
- Ondrej Slowik
- onggiaolang
- Orlando Figes
- Orwell
- Oscar Salemink
- Oscar Wilde
- Pablo Neruda
- Pablo Picasso
- Palmer
- Patrick Frater
- Patrick Lodge
- Paul Auster
- Paul Celan
- Paul Éluard
- Paul Hoover
- Paul Mendez
- Paul Mozur
- Paul Theroux
- Paul-François Paoli
- Paulus Lê Sơn
- Pavel Basinsky
- Pavlo Vyshebaba
- Paweł Kubiak
- Pawel Kuczynski
- Paweł Łepkowski
- Percy Mabandu
- Pervez Hoodbhoy
- Peter B. Zinoman
- Peter Hansen
- Peter Harvey
- Peter Kleiner
- Peter Singer
- Phạm Anh Tuấn
- Phạm Biểu Tâm
- Phạm Cao Hoàng
- Phạm Châu
- Phạm Chí Dũng
- Phạm Chi Lan
- Phạm Chu Sa
- Phạm Công Luận
- Phạm Công Thiện
- Phạm Công Út
- Phạm Duy
- Phạm Duy Nghĩa
- Phạm Đình Trọng
- Phạm Đình Vy
- Phạm Đoan Trang
- Phạm Hải Anh
- Phạm Hải Âu
- Phạm Hiền Mây
- Phạm Hoàng Quân
- Phạm Hồng Sơn
- Phạm Hùng Việt
- Phạm Huy Thông
- Phạm Khiêm Ích
- Phạm Kiều Tùng
- Phạm Kỳ Đăng
- Phạm Lệ Quyên
- Phạm Lê Vương Các
- Phạm Linh
- Phạm Lưu Vũ
- Phạm Minh Hoàng
- Phạm Minh Ngọc
- Phạm Minh Quân
- Phạm Minh Trung
- Phạm Ngọc Lư
- Phạm Ngọc Thái
- Phạm Ngọc Tiến
- Phạm Nguyên Trường
- Phạm Ngữ
- Phạm Phan Long
- Phạm Phú Cường
- Phạm Phú Hải
- Phạm Phú Minh
- Phạm Phú Phong
- Phạm Phú Thứ
- Phạm Phú Viết
- Phạm Phúc Thịnh
- Phạm Phương
- Phạm Quang Ái
- Phạm Quang Long
- Phạm Quang Trung
- Phạm Quang Tuấn
- Phạm Sỹ Sáu
- Phạm Tăng
- Phạm Thành
- Phạm Thành Hưng
- Phạm Thanh Nghiên
- Phạm Thảo Nguyên
- Phạm Thế Cường
- Phạm Thị
- Phạm Thị Anh Nga
- Phạm Thị Hoài
- Phạm Thị Kiều Ly
- Phạm Thị Ngọc
- Phạm Thị Phương
- Phạm Thiên Ân
- Phạm Thiên Thư
- Phạm Tín An Ninh
- Phạm Toàn
- Phạm Trần
- Phạm Trọng Chánh
- Phạm Trung Nghĩa
- Phạm Tuấn
- Phạm Tư Thanh Thiện
- Phạm Tường Vân
- Phạm Văn
- Phạm Văn Khoái
- Phạm Văn Quang
- Phạm Văn Song
- Phạm Văn Tình
- Phạm Văn Vũ
- Pham Viem Phuong
- Phạm Viêm Phương
- Phạm Viết Đào
- Phạm Việt Hưng
- Phạm Vũ Lửa Hạ
- Phạm Xuân Đài
- Phạm Xuân Hùng
- Phạm Xuân Nguyên
- Phạm Xuân Trường
- Phan An Sa
- Phan Ba
- Phan Bội Châu
- Phan Cẩm Thượng
- Phan Châu Thành
- Phan Cự Đệ
- Phan Đạo
- Phan Đắc Lữ
- Phan Đình Diệu
- Phan Độc Lập
- Phan Hải-Đăng
- Phan Hồng Giang
- Phan Huy Dũng
- Phan Huy Đường
- Phan Huy Lê
- Phan Huyền Thư
- Phan Kế Toại
- Phan Khôi
- Phan Lặng Yên
- Phan Mạnh Quỳnh
- Phan Nam Sinh
- Phan Ngọc
- Phan Nguyên
- Phan Nhật Nam
- Phan Nhiên Hạo
- Phan Ni Tấn
- Phan Phương Đạt
- Phan Quang
- Phan Tấn Hải
- Phan Tấn Uẩn
- Phan Thanh Bình
- Phan Thắng
- Phan Thế Hải
- Phan Thị Hà Dương
- Phan Thị Kim Phúc
- Phan Thị Trọng Tuyển
- Phan Thị Vàng Anh
- Phan Thu Vân
- Phan Thúy Hà
- Phan Trang Hy
- Phan Trí Đỉnh
- Phan Trọng Hoàng Linh
- Phan Văn Giưỡng
- Phan Văn Song
- Phan Văn Thắng
- Phan Vũ
- Phan Xine
- Phan Xuân Sinh
- Phannguyên Psg
- Phanxipăng
- Phaolô VI
- Pháp Hoan
- Pháp Vân
- Phapxa Chan
- Phát biểu nhận giải Văn Việt
- Phil Caputo
- Philip Larkin
- Philip Roth
- Phong Linh
- Phong Nguyen
- Phong Quang
- Phố Văn
- Phú Quang
- Phù Sa
- Phúc Lai GB
- Phúc Tiến
- Phunchok Stobdan
- Phùng Anh Kiệt
- Phùng Hi
- Phùng Hoài Ngọc
- Phùng Học Vinh
- Phùng Ngọc Kiên
- Phùng Nguyễn
- Phùng Quán
- Phùng Thành Chủng
- Phùng Thị Hạ Nguyên
- Phùng Thị Như Hà
- Phuong Ta
- Phương Hương
- Phương Phương
- Phương Thảo
- Phương Thuý
- Phương Uy
- Pierre Darriulat
- Pierre Lemieux
- Prashanth Parameswaran
- Qladimir Pyljow
- Quách Hạo Nhiên
- Quách Tấn
- Quách Thoại
- Quảng Diệu Trần Bảo Toàn
- Quang Dũng
- Quang Đức
- Quang Minh
- Quang Phan
- Quảng Tánh Trần Cầm
- Quậy Nguyễn
- Quế Hương
- Quốc Dũng
- Quốc Phương
- Quốc Toản
- Quyên Di
- Quyên Hoàng
- Quỳnh Iris de Prelle
- Quỳnh Vi
- Rabindranath Tagore
- Rainer Maria Rilke
- Ralph Chaplin
- Rebecca Mead
- Rebecca Solnit
- Reiner Traub
- Remo Verdickt
- Riccardo Gazzaniga
- Richard C. Paddock
- Richard Millet
- Richard Serra
- Robert Desnos
- Robert McCrump
- Roger Vu
- Roland Barthes
- Romain Rolland
- Ronald F. Inglehart
- Ruben David Gonzalez Gallego
- Russell Edson
- Ruth Ingram
- Ryszard Legutko
- Salman Rushdie
- Salvatore Babones
- Sam Dresser
- Sạn chữ
- Sandra Kerschbaumer
- Sara Teasdale
- Sarah Pulliam Bailey
- Sarah Thornton
- Sáu Nghệ
- Sergio Bitar
- Shakespeare
- Shannon Van Sant
- Sheikha A
- Sheila Fischman
- Sheila Ngoc Pham
- Sheri Berman
- Shigeeda Yutaka
- Shirin Ebadi
- Shukshin
- Simon Johnson
- Sire Apm Lukwesa
- Slavoj Žižek
- Sohaniim
- Son Kieu Mai
- Song Chi
- Song Hà
- Song Nguyễn
- Song Phạm
- Song Phan
- Song Thao
- Số đặc biệt
- Sơn Ca
- Sơn Hoàng Liên
- Sơn Kiều Mai
- Sơn Nam
- Stefano Harney
- Stephan Koester
- Stephen B. Young
- Steve Earle
- Susan Sontag
- Suzuki Katsuhiko
- Sương Nguyệt Minh
- Sương Quỳnh
- Svetlana Alexievich
- Svetlana Alexievitch
- Svetlana Alexiévitch
- Sylvia Plath
- T. Đ.
- T.Vấn
- Tạ Anh Thư
- Tạ Chí Đại Trường
- Tạ Duy Anh
- Tạ Tỵ
- Tạ Văn Tài
- Tạ Văn Thông
- Tạ Xuân Hải
- Tadeusz Rósewicz
- Tam Ích
- Tamarchenko
- Tàn Tuyết
- Tanaami Keiichi
- Taras Shevchenko
- Tarik Khaldi
- Tăng Quang
- Tâm An
- Tâm Chánh
- Tâm Don
- Tâm Thường Định
- Tâm Việt
- Tấn An
- Teolinda Gersão
- Teresa Mỹ Chúc
- Thạch Đạt Lang
- Thạch Quỳ
- Thạch Thảo
- Thái Bá Tân
- Thái Bá Vân
- Thái Bảo
- Thái Hà
- Thái Hạo
- Thái Kế Toại
- Thái Kim Lan
- Thái Ngọc San
- Thái Sinh
- Thái Thanh
- Thái Thăng Long
- Thái Tuấn
- Thái Văn
- Thái Văn Đào
- Thái Vũ
- Thạnh Đà
- Thanh Hằng - Anh Khoa
- Thành Lộc
- Thanh Nam
- Thanh Ngọc
- Thanh Phương
- Thanh Tâm Tuyền
- Thanh Thảo
- Thanh Thuỷ
- Thanh Trúc
- Thanh Tùng
- Thanh Xuân
- Thanhhà Lại
- Thảo Dân
- Thao Dinh
- Thảo luận
- Thảo Nguyên
- Thảo Trường
- Thảo Vy
- Thẩm Đống
- Thận Nhiên
- Thân Trọng Mẫn
- Thân Trọng Sơn
- Thế Dũng
- Thế Giang
- Thế Quân
- THẾ THANH
- Thế Uyên
- Thi Hoàng
- Thi Nguyên
- Thi sỹ ỦA
- Thi Vũ
- Thích Nhất Hạnh
- Thích Nữ Chân Không
- Thích Phước An
- Thierry Leclère
- Thierry Lentz
- Thiên Di
- Thiên Điểu
- Thiền Lâm
- Thiền Nguyễn
- Thiên Thai
- Thiện Tùng
- Thiện Ý
- Thiết Thạch
- Thiếu Khanh
- Thiều Mai Lâm
- Tho Nguyen
- Thomas A. Bass
- Thomas Bo Pedersen
- Thomas Mahler
- Thomas S. Mullaney
- Thông Đặng
- Thơ
- Thu Phong
- Thu Vàng
- Thuận
- Thuần Ngô
- Thuận Paris
- Thuận Thiên
- Thục Quyên
- Thụy An
- Thùy Dung
- Thụy Khuê
- Thùy Linh
- Thụy My
- Thủy Tiên
- Thư Bạn Đọc
- Thường Quán
- Thy An
- Tịch Ru
- Tiet Hung Thai
- Tiêu Dao Bảo Cự
- Tiêu Kiện Sinh
- Tiểu Tử
- Tillman Miller
- Timothy Brennan
- Timothy Garton Ash
- Timothy Snyder
- Tina Hà Giang
- Tomas Tranströmer
- Tô Đăng Khoa
- Tô Hải
- Tô Hoàng
- Tố Hữu
- Tô Lan Hương
- Tô Ngọc Vân
- Tô Thẩm Huy
- Tô Thùy Yên
- Tô Văn Trường
- Tôi Đây
- Tôn Thất Thông
- Tống Văn Công
- Trà Đóa
- Trà Nhiên
- Tracy K. Smith
- Tran Dinh Dung
- Tran Nam Dung
- Trang Châu
- Trang Hạ
- Trang Thanh
- Trang Thế Hy
- Trangđài Glassey Trầnguyễn
- Trangđài Glasssey-Trầnguyễn
- Trao đổi
- Trầm Tử Thiêng
- Trần Anh Hùng
- Trần Bá Đại Dương
- Trần Bang
- Trần Bình Nam
- Trần C. Trí
- Trần Cao Lĩnh
- Trần Cao Tường
- Trần Công Tâm
- Trần Công Tín
- Trần Dạ Từ
- Trần Dần
- Trần Doãn Nho
- Trần Dũng Thanh Huy
- Trần Duy
- Trần Duy Phiên
- Trần Duy Trung
- Trần Đăng Khoa
- Trần Đăng Tuấn
- Trần Đĩnh
- Trần Đình Bút
- Trần Đình Hoành
- Trần Đình Lương
- Trần Đình Sơn Cước
- Trần Đình Sử
- Trần Đình Triển
- Trần Đình Trợ
- Trần Độ
- Trần Đồng Minh
- Trần Đức Anh Sơn
- Trần Đức Thảo
- Trần Đức Tiến
- Trần Đức Tín
- Trần Đức Toản
- Trần Gia Huấn
- Trần Gia Ninh
- Trần Hà Linh
- Trần Hạ Tháp
- Trần Hạ Vi
- Trần Hải
- Trần Hạnh
- Trần Hậu
- Trần Hoài Anh
- Trần Hoài Thư
- Trần Hoàng Phố
- Trần Hoàng Trúc
- Trần Hoàng Vy
- Trần Hùng
- Trần Huy Bích
- Trần Huy Minh Phương
- Trần Huy Quang
- Trần Huỳnh Duy Thức
- Trần Hữu Dũng
- Trần Hữu Khánh
- Trần Hữu Quang
- Trần Hữu Tá
- Trần Hữu Thục
- Trần Khánh Triệu
- Trần Kiêm Đoàn
- Trần Kiêm Trinh Tiên
- Trần Kim Trắc
- Trần Kỳ Trung
- Trần Lam
- Trần Lê Sơn Ý
- Trần Lương
- Trần Lý Trí Tân
- Trần Mạnh Hảo
- Trần Mạnh Tuấn
- Trần Minh Phi
- Trần Minh Quốc
- Trần Mộng Tú
- Trần Nam Bình
- Trần Ngân Hà
- Trần Nghi Hoàng
- Trần Ngọc Cư
- Trần Ngọc Hiếu
- Trần Ngọc Tuấn
- Trần Ngọc Vương
- Trần Nguyên Đán
- Trần Nhã Thụy
- Trần Nhương
- Trần Phong Giao
- Trần Phong Vũ
- Trần Quang Đức
- Trần Quang Lộc
- Trần Quốc Nam
- Trần Quốc Thuận
- Trần Quốc Toàn
- Trần Quốc Trọng
- Trần Quốc Vượng
- Trần Quyết Thắng
- Trân Sa
- Trần Song Hào
- Trần Thành
- Trần Thanh Ái
- Trần Thanh Cảnh
- Trần Thanh Huy
- Trần Thanh Vân
- Trần Thắng
- Trần Thế Vĩnh
- Trần Thị Băng Thanh
- Trần Thị Diệu Tâm
- Trần Thị Lai Hồng
- Trần Thị Lam
- Trần Thị NgH.
- Trần Thị Nguyệt Mai
- Trần Thị Phương Phương
- Trần Thị Thanh Thoả
- Trần Thị Trường
- Trần Thiện Đạo
- Trần Thùy Mai
- Trần Tiến
- Trần Tiễn Cao Đăng
- Trần Tiến Dũng
- Trần Tiễn Khanh
- Trần Tố Nga
- Trần Trọng Dương
- Trần Trọng Thức
- Trần Trọng Vũ
- Trần Trung Chính
- Trần Trung Đạo
- Trần Tuấn
- Trần Từ Mai
- Trần Vàng Sao
- Trần Văn Chánh
- Trần Văn Đỉnh
- Trần Văn Khê
- Trần Văn Minh
- Trần Văn Nam
- Trần Văn Thọ
- Trần Văn Thủy
- Trần Văn Tý
- Trần Vấn Lệ
- Trần Việt Hà
- Trần Viết Ngạc
- Trần Vinh Dự
- Trần Vũ
- Trần Vũ Hải
- Trần Vương Thuấn
- Trần Vương Thuận
- Trần Wũ Khang
- Trần Xuân Hoài
- Trần Xuân Linh
- Trần Xuân Lĩnh
- Trần Xuân Thảo
- Trần Yên Hòa
- Trần Yên Nguyên
- Trên
- Trên Facebook
- Trên Facebook/Minds
- Trên kệ sách
- Trên trang diaCRITICS
- Trí Hiệu Dân
- Triều Anh
- Triều Hoa Đại
- Triêu Nhan
- Triều Sơn
- Triệu Tử Dương
- Trịnh Anh Tuấn
- Trịnh Bá Phương
- Trịnh Bách
- Trịnh Cao Hòa Thanh
- Trịnh Chu
- Trịnh Công Sơn
- Trịnh Cung
- Trịnh Duy Kỳ
- Trịnh Hữu Long
- Trịnh Kim Tiến
- Trịnh Lữ
- Trịnh Minh Tuấn
- Trịnh Sơn
- Trịnh Thanh Thủy
- Trịnh Thu Tuyết
- Trịnh Vĩnh Phúc
- Trịnh Xuân Thuận
- Trịnh Xuân Thủy
- Trịnh Y Thư
- Trọng Anh
- Trọng Phú
- Trọng Thành
- Tru Sa
- Trúc Giang
- Trúc Thông
- Trúc Ty
- Trump
- Trung Bảo
- Trung Dũng Kqd
- Trùng Dương
- Trung Trung Đỉnh
- Trư Sa
- Trường An
- Trương Anh Ngọc
- Trương Anh Thụy
- Trương Chính
- Trương Duy Nhất
- Trương Đăng Dung
- Trương Điện Thắng
- Trương Đình Phượng
- Trương Hồng Quang
- Trương Huy San
- Trường Minh
- Trương Ngọc Chương
- Trương Nguyên
- Trương Nguyện Thành
- Trương Nhân Tuấn
- Trương Phượng
- Trương Quang
- Trương Quang Đệ
- Trương Quang Nhuệ
- Trương Quang Vĩnh
- Trương Thị Ngọc Hân
- Trương Thiên Phàm
- Trương Thu Hiền
- Trương Tố Hoa
- Trương Trọng Nghĩa
- Trương Tửu
- Trương Văn Dân
- Trương Văn Vĩnh
- Trương Vũ
- Trương Xuân Thiên
- Tú Mỡ
- Tù Quốc Hoài
- Tù Sâm
- Tú Trung Hồ
- Tuấn Duy
- Tuấn Khanh
- Tuân Nguyễn
- Tuấn Thảo
- Tuệ Anh
- Tuệ Đăng
- Tuệ Nguyên
- Tuệ Nhân
- Tuệ Nhật
- Tuệ Sĩ
- Tuệ Sỹ
- Tùng Dương Cola
- Tung Nguyen
- Turner
- Túy Hồng
- Tuyết Nghi
- Tư
- Từ Dung
- Tư liệu
- Tử Linh
- Từ Mai Trần Huy Bích
- Từ Quốc Hoài
- Từ Sâm
- Từ Thức
- Tưởng
- Tương Lai
- Umberto Eco
- Uông Tăng Kỳ
- Uông Triều
- Uyển Ca
- Uyên Nguyễn
- Uyên Thao
- Uyên Vũ
- V. Erofiev
- Vàng A Giang
- Varlam Shalamov
- Vasco Gargalo
- Vasily Makarovich
- Văn
- Văn Biển
- Văn Cao
- Văn Chinh
- Văn Công Hùng
- Văn Giá
- Văn học
- Văn học Miền Nam 54-75
- Văn Như Cương
- Văn Quang
- Văn Tâm
- Văn Việt
- Vấn đề hôm nay
- Vận Động Ứng Cử Đại Biểu Quốc Hội 2016
- Vân Hạ
- Vân Phi
- Velcrow Ripper
- Veronica Melkozerova
- Vi Lãng
- Vi Trần
- Vi Yên
- Viet Thanh Nguyen
- Viên Linh
- Việt Bách
- Việt Bình
- Việt Dzũng
- Việt Khang
- Việt Lang
- Việt Phương
- Viktor Maslov
- Vinh Anh
- Vĩnh Hảo
- Vĩnh Quyền
- Virginia Heffernan
- Virginia Woolf
- Vladimir Nabokov
- Võ An Đôn
- Võ Anh Minh
- Võ Anh Thơ
- Võ Bá Cường
- Võ Đắc Danh
- Võ Định Hình
- Võ Đức Phúc
- Võ Hồng
- Võ Huy Tâm
- Võ Hương Quỳnh
- Võ Kỳ Điền
- Võ Ngàn Sông
- Võ Phiến
- Võ Thị Hảo
- Võ Thị Thu Hằng
- Võ Tiến Cường
- Võ Tòng Xuân
- Võ Trí Hảo
- Võ Văn Quản
- Võ Văn Tạo
- Võ Văn Thôn
- Võ Xuân Quế
- Võ Xuân Sơn
- Volker Weidermann
- Volodymyr Vynnychenko
- Volodymyr Zelenskyy
- Vũ Bằng
- Vũ Biện Điền
- Vũ Cao Đàm
- Vũ Cát Tường
- Vũ Đình Hòe
- Vũ Đình Huỳnh
- Vũ Đình Liên
- Vũ Đình Phòng
- Vũ Đức Khanh
- Vũ Đức Phúc
- Vũ Đức Sao Biển
- Vu Gia
- Vũ Hà Văn
- Vũ Hạnh
- Vũ Hoàng Chương
- Vũ Hoàng Thư
- Vũ Hồng Ánh
- Vũ Huy Ngọc
- Vũ Huy Quang
- Vũ Khắc Hoè
- Vũ Khắc Khoan
- Vũ Kim Hạnh
- Vũ Kim Thu
- Vũ Lâm
- Vũ Lập Nhật
- Vũ My Lan
- Vũ Ngọc Giao
- Vũ Ngọc Hoàng
- Vũ Ngọc Tâm
- Vũ Ngọc Tiến
- Vũ Nho
- Vũ Oanh
- Vũ Quang Việt
- Vũ Quí Hạo Nhiên
- Vũ Quốc Ngữ
- Vũ Quỳnh Hương
- Vũ Quỳnh Nh.
- Vũ Thành Sơn
- Vũ Thanh Tâm
- Vũ Thanh Tùng
- Vũ Thành Tự Anh
- Vũ Thế Khôi
- Vũ Thị Hải
- Vũ Thị Nhuận
- Vũ Thị Phương Anh
- Vũ Thị Phương Lan
- Vũ Thị Thanh
- Vũ Thị Thanh Mai
- Vũ Thư Hiên
- Vũ Tiến Lập
- Vũ Trọng Khải
- Vũ Tuấn Hoàng
- Vũ Từ Trang
- Vũ Tường
- Vũ Viết Tuân
- Vũ Xuân Tửu
- Vương Bích Ngọc
- Vương Đan
- Vương Huy
- Vương Ngọc Minh
- Vương Tiểu Nhị
- Vương Trí Nhàn
- Vương Trọng
- Vương Trùng Dương
- Vương Trung Hiếu
- Vy Thảo
- W. H. Auden
- Wa Praong
- Walt Whitman
- Walter Isaacson
- Wayne Karlin
- Wells
- Wendy Barker
- Wilhelm Schmid
- Will Nguyen
- William Carlos Williams
- William Nee
- William Stafford
- William Stanley Merwin
- Winston Phan Đào Nguyên
- Wislawa Szymborska
- Wolf Biermann
- Wolfgang Borchert
- Wynn Gadkar Wilcox
- Xie Tao
- Xuân Ba
- Xuân Diệu
- Xuân Dương
- Xuân Đài
- Xuân Minh
- Xuân Phượng
- Xuân Sách
- Xuân Thọ
- Xuân Vũ
- Xương Văn
- Y Chan
- Ý Nhi
- Y Uyên
- Yanis Varoufakis
- Yevgeny Yevtushenko
- Yên Ba
- Yên Khắc Chính
- Yến Năng
- Yên San
- Yên San Thụy Miên
- Yiyun Li
- Yoko Ogawa
- Yōko Ogawa
- Yoko Tawada
- Young Sang Lee
- Yuliya Ilchuk
- Yuno Bigboi
- Yves Sintomer
- Yvette Tan
- Zac Herman
Những con mèo lang chạ giữa lưng chừng ngọn gió (1)
Nguyễn Viện
1.
Thức dậy giữa một cơn mơ dang dở, tôi với tay cầm ly nước trên bàn đầu giường, uống một ngụm, dường như mùi nàng còn vương vất. Giấc mơ ấy dường như thật. Có thể đến chết tôi vẫn không nguôi bị ám ảnh bởi cái mùi nồng đượm lúa chín trên thân thể nàng.
Đêm trở nên mơ hồ.
Có phải tôi đã cầm bàn tay mỏng manh dịu dàng của Đồng Xanh bởi một thầm kín nào thôi thúc? Có phải tôi đã ôm hôn tha thiết Đồng Xanh như tận cùng của những thanh xuân đang tan biến?
Quán rượu vắng và điệu Jazz ngật ngừ. Đồng Xanh là một giấc mơ bát ngát. Tôi hụt hơi trong khoảng trống của sự im lặng trên cánh đồng đầy hơi men đó. Và tôi biết sẽ một lần nữa thất bại trước một cô gái kiêu hãnh lạnh lùng. Nhưng sự ngưỡng vọng của tôi với Đồng Xanh như kẻ thành tín trước chân lý, say đắm và bất khả vãn hồi.
Văn nói về một bầu trời xanh thẳm như suy niệm về cái chết và kinh nghiệm cận tử. Tôi nói về tình yêu và sự khát khao tình dục như nguyên ủy cội nguồn sự sống. Đồng Xanh ngồi giữa những câu chuyện ấy và lún trong cát.
Văn gọi thêm rượu. Đồng Xanh cũng uống thêm một ly.
Đồng Xanh nói, người em yêu quí nhất trên đời đã chết sau một cuộc cãi nhau với mẹ. Cậu uống thuốc trừ sâu. Có thể vì cậu đã quá yêu mẹ và thất vọng về mẹ, sau khi mẹ lấy người chồng thứ ba.
Và em bỏ nhà đi.
Bỏ đi là một giấc mơ hào hùng nhất mà tôi nghĩ tôi cần phải làm. Nhưng người ngược ngạo là tôi lại không thể bỏ đi. Một bi kịch buồn thảm và vô vọng. Tôi lê lết cuộc sống này một cách thừa thãi.
Đồng Xanh nói, nhưng đừng lo cho em. Em không phải là một cô bé trầm cảm tội nghiệp. Em thích sự cô độc. Cần cô độc.
Một bức tường thành băng giá vừa được dựng lên bao kín Đồng Xanh. Tôi là kẻ đứng ngoài.
Đồng Xanh kể, cậu nói với mẹ trước khi chết, tôi không tha thứ cho chị cũng như chồng chị. Em biết cậu nói thế không phải chỉ vì tức giận việc ông dượng dụ dỗ mẹ bán nhà của ông bà ngoại, rồi mua nhà khác như một thủ đoạn cướp đoạt, từ tài sản riêng tiền hôn nhân sang tài sản chung của vợ chồng, mà cậu lo cho em. Nhưng em không hiểu tại sao cậu tự tử. Tại sao cậu không giết dượng như em nghĩ, sau khi biết ông dượng tán tỉnh em.
Tôi nói, giết người cũng không phải chuyện dễ.
Đồng Xanh bảo, nhưng sao cậu lại tự giết mình được?
Tôi không biết. Tôi không phải người trong cuộc. Tôi không thể tự diễn giải về hành động của người khác.
Văn nói, điều ý nghĩa nhất mà Chúa đã làm là chịu chết. Tôi bảo điều quan trọng nhất là Chúa đã sống như một con người.
Dường như đêm là thứ không thật. Mùi rượu nồng nàn trong miệng Đồng Cỏ làm tôi ngây ngất và tôi sẽ không bao giờ quên nó. Tôi mút lưỡi Đồng Cỏ và uống nước bọt của nàng.
Nhưng Đồng Xanh nói, có lần em phải bắt tay một người khác, khi về em phải tắm lại dù lúc đó đã giữa đêm và trời rất lạnh. Không ai đụng được vào người em.
Tuy nhiên, trong quán rượu tôi đã nắm tay Đồng Xanh và hôn tha thiết bàn tay thon dài mềm mại của nàng. Trên đường về, tôi cũng đã ôm Đồng Xanh như cách tôi từ biệt một nỗi niềm xa vắng.
Nhưng Đồng Xanh bảo em không phải là người yêu của anh.
Ở một nơi xa hơn, Đồng Cỏ nói em thương anh và em lúc nào cũng muốn có anh trong đời. Dù vậy, giữa lòng đồng cỏ mênh mông, một gã đàn ông khác đang vun trồng những mầm xanh mới.
Tôi vùi vào đêm.
Lúc ấy, cơn mơ thả những sợi dây thừng xuống và những sợi dây thừng nói bạn có thể chọn một trong những sợi dây này để tự kết thúc.
Đồng Xanh hỏi lại tôi, tại sao cậu chết?
Tôi biết trả lời sao? Tôi cầm tay nàng, để bảo vệ em. Tại sao cậu không giết gã khốn nạn đó? Tôi nói, cậu không muốn chị của cậu khổ.
Nếu tôi tự treo mình lên một cành cây hay nhảy xuống một vực thẳm thì có khác gì tôi bơi cùng Đồng Xanh hay Đồng Cỏ giữa sóng biển?
Đồng Cỏ nói, em không thể thiếu anh. Tôi cười, cũng như không thể thiếu một gã đàn ông bất kỳ nào. Đồng Cỏ nói, em không dễ dãi thế đâu. Tất nhiên, tôi nói, ai thì cũng phải đáp ứng đúng đẳng cấp của em. Đồng Cỏ bảo, sự chung thủy với em là vô nghĩa.
Đồng Cỏ gởi tôi đường link https://www.youtube.com/watch?v=y9p0-NSirQA và bảo tôi nghe đi. Hymn of the Cherubim - Pyotr Ilyich Tchaikovsky – Extended.
Và tôi nghe. Sự thành tín của con chiên hướng về đấng tối cao.
Những lúc nằm ôm Đồng Cỏ, tôi vừa thấy thân thiết vừa xa lạ. Có một thế giới khác trong đồng cỏ mà tôi không thể biết tới.
Cũng như Đồng Xanh, có thể tôi đã cầm một bàn tay không có linh hồn. Đồng Xanh như một khái niệm hơn là một thực thể mà tôi ngưỡng vọng. “Em không phải người yêu của anh”. Trên đồng xanh, tôi là một cơn gió thoảng.
Tôi nói với Đồng Xanh, cho anh thử chút rượu của em. Đồng Xanh gật đầu. Tôi lắc nhẹ cái ly trước khi uống một ngụm nhỏ. Mùi thơm của rượu bay đi. Mùi rượu tràn ngập căn phòng và căn phòng tràn ngập một thứ âm nhạc uể oải. Tôi không biết mình đang bay đi hay chìm xuống.
Văn nói, giữa cái tôi muốn và cái tôi là, có một khoảng cách mà có thể không bao giờ người ta vượt qua được.
Đồng Xanh chớp mắt. Hình như nàng tìm thấy điều gì của mình trong câu nói đó.
Đồng Cỏ kể, em đã sống với dượng từ nhỏ. Đó là hình ảnh một người cha mà em có thể cảm nhận được. Nhưng càng lớn, em càng nhận ra, ông ấy đã nuôi em như nuôi một con vật để làm thịt. Em ghê tởm ông ấy, dù em không thể phủ nhận ông ấy yêu em. Ông ấy luôn tìm cách để ôm em. Mẹ thường tìm cách bào chữa cho ổng. Em ghê tởm mẹ. Bà để mặc kệ em. Cuối cùng, em cũng đã thoát được căn nhà bệnh hoạn ấy bằng một học bổng du học ở Mỹ. Và em chọn điện ảnh vì tính bi kịch của cuộc sống mà em muốn trình bày như một nạn nhân.
Đồng Xanh nói, em nhớ có lần cậu nói với mẹ mà em vô tình nghe được. Chị mê cặc nên mới ngu thế.
Tận hiến cho tình yêu thì không biết thế nào là ngu hay khôn, tôi nghĩ nhưng không nói gì.
Đồng Xanh nói tiếp, đàn ông dưới mắt em chỉ là một loài thú. Vì thế, em nuôi một con chó. Và em đặt tên nó là Kít.
Trong một lần đi chữa bệnh, ông bác sĩ riêng đã đè Đồng Xanh xuống giường đòi hiếp. Nàng quẫy đạp chống cự nhưng càng chống, cơn dâm cuồng của gã bác sĩ càng hung hãn. Thay vì la hét, nàng chọn sự im lặng khinh bỉ lạnh lùng của mình ném vào mặt gã.
Cái nhìn khinh bỉ ấy làm tắt mọi ngọn lửa. Cả hai đứng dậy, ông bác sĩ bối rối rồi quì xuống xin lỗi nàng.
Đồng Xanh nói, không bao giờ em cảm thấy hết nhơ nhớp từ sự cọ xát ấy.
Đồng Cỏ bảo, có thể sự có mặt của ông dượng và cái cách ông ta nựng nịu em đã đẩy em đến một trạng thái cực đoan trong tình cảm. Em chỉ yêu được các chú các bác và chọn người sẽ bỏ em.
Đồng Xanh kể, có lần em đi với ông dượng, ổng quàng tay qua em và nói mọi người nhìn mình và họ nghĩ mình là một cặp. Em đã đi nhanh hơn và bỏ ông ta lại với đám đông.
Ông thầy dạy viết kịch bản phim là một người Mỹ gốc Ấn, nước da sáng và đẹp trai như một diễn viên, Đồng Cỏ kể, em đã ngủ với lão suốt học kỳ. Dù không phải là người phá trinh em, nhưng em vẫn coi lão như mối tình đầu. Lão khai mở em và em nhận biết được mình là một đồng cỏ hoang dại.
2.
Đồng Cỏ yêu một người khác.
Văn hỏi, ông biết người đó không?
Biết. Hắn vốn là bạn tôi. Tôi giới thiệu cho Đồng Cỏ để giúp cô ấy thực hiện một dự án phim.
Ông giao trứng cho ác, Văn cười.
Ừ, để trứng là trứng và ác là ác, tôi cay đắng nói.
Ông còn yêu Đồng Cỏ không? Văn hỏi.
Còn, nhưng rất buồn, tôi thành thật.
Chia tay luôn rồi chứ? Văn hỏi tiếp.
Cũng không hẳn. Vẫn có thể đến với nhau khi cần, tuy không còn là người yêu của nhau. Tôi nói.
Ông không ghen à? Văn lại hỏi.
Cảm giác có một thằng khác nằm giữa cũng không dễ chịu gì, tôi nói.
Văn trầm ngâm chậm rãi, sống thật được với nhau cũng không đơn giản.
Đồng Cỏ bảo, em yêu Tấn nhưng không có nghĩa Tấn là người thay thế anh. Trong lòng em, anh vẫn là anh.
Tôi nói với Đồng Cỏ, từ bất cứ góc độ nào, anh cũng là người thất bại. Và anh sẽ ra đi để em sống trọn vẹn với Tấn.
Nhưng Đồng Cỏ bảo, em vẫn yêu anh theo một cách nào đó. Và em không muốn mất anh.
Hiện thực lầy lội. Tôi mất khả năng tự hủy. Ôm Đồng Cỏ, tôi như phơi trần mình giữa nắng. Và yêu đồng cỏ, tôi để cơn mưa thối đất. Liệu tình yêu có trở nên vô nghĩa không? Nếu không để tình yêu trở nên vô nghĩa, tôi có thể sống nổi không? Và chắc gì điều có ý nghĩa sẽ tốt hơn sự vô nghĩa?
Tôi là một hình nhân vật vờ.
Văn rủ, mình kiếm chỗ nào đi chơi ít ngày?
Đang buồn, tôi bảo đi đâu cũng được.
Đi Đà Lạt cho mát nhé?
Ừ, tôi đồng ý.
Văn đăng ký vé máy bay và khách sạn giùm tôi.
Đồng Cỏ nói, anh không sợ lên đó buồn chết à?
Tôi bảo để nỗi buồn giết nỗi buồn.
Văn và tôi sáng quán, trưa quán, tối quán. Đêm ngủ chèo queo với một chút lạnh và mùi nhựa thông của những quá vãng.
Cơn mơ từ rừng bước ra, chiếc váy dài kéo lê thành cánh đồng, phản ánh màu xanh thẳm của bầu trời và cả mù sương của hư ảo. Tôi bật thốt… Đồng Xanh. Và tôi nắm hai tay Đồng Xanh như một chào hỏi. Chúng tôi ngồi đối diện nhau.
Tôi nói, em không khác giấc mơ là mấy.
Anh thì giống đúng như em đã biết, Đồng Xanh bảo, nhưng ít nghiêm nghị hơn.
Tôi cười, anh không những là người không nghiêm nghị, mà còn ba trợn.
Đồng Xanh cũng cười. Chúng tôi đã vượt qua được khoảng cách giữa mơ và thực.
Tôi không nhớ bằng cách nào, tôi đã ngồi sát cạnh Đồng Xanh và nắm tay nàng khi nói chuyện. Và khi nắm tay nàng nói chuyện, tôi diễn đạt tôi một cách dễ dàng hơn. Có thể vì nàng đã nồng ấm hơn. Tôi cũng biết về Đồng Xanh nhiều hơn. Những sở thích của nàng về âm nhạc qua những tâm trạng khác nhau. Và tôi biết đây là một phụ nữ tôi chờ đợi và ngưỡng vọng. Tuy nhiên, Đồng Xanh mãi mãi vẫn là một bí ẩn và là một giấc mơ xa vời.
Giấc mơ của tôi đang làm gì? Đấy là một câu hỏi tôi viết thành thơ. Hầu như tất cả câu chuyện của nàng, tôi đã viết thành thơ. Đồng Xanh không ngừng khuấy động tôi và tạo nên những cảm xúc bất nhất, ngay cả khi Đồng Xanh im lặng. Và thường thì nàng luôn im lặng. Đồng Xanh cho tôi những khoảng trống hoang vu của núi đồi và nỗi hoang mang mùi cỏ.
Buổi tối, Đồng Xanh đi uống rượu với tôi và Văn.
Văn lúc nào cũng muốn nói về cái chết và nỗi chết.
Đồng Cỏ nói với mẹ, khi nào con chết thì làm ơn cuốn chiếu vất ra bãi rác.
Bà mẹ ngỡ ngàng. Ông dượng kinh ngạc nhìn nàng như một ai khác. Bà chửi nàng bất hiếu. Họ không hiểu được sự vô nghĩa của một xác người và những phức cảm về cuộc sống cũng như những nỗi niềm về sự bất hạnh của con gái họ.
Văn nói, người ta có thể lựa chọn cách chết như một thái độ với cuộc sống. Nhưng sự hèn nhát đã khiến con người tự đánh mất tự do của mình.
Tôi nhớ Đồng Cỏ, tôi cũng nhớ đến cái chết của ông cậu Đồng Xanh. Bóp tay Đồng Xanh, tôi nói, nỗi chết hiện diện bất khả phân ly và bất khả tư nghị, nó làm người ta yêu quí những giây phút hiện tại.
Đồng Xanh lún xuống sâu hơn trong cát lầy.
Khi mở cửa tiễn Đồng Cỏ về, ông dượng ôm nàng và nói, bố yêu con lắm. Đồng Cỏ nói với tôi, anh thấy khốn nạn không.
Thằng đàn ông nào cũng có cái khốn nạn với phụ nữ, tôi nói, nhưng không phải vì thế mà họ thiếu lòng trắc ẩn.
Đồng Cỏ nói, em không thấy mình được yêu thương.
Nhưng đã có rất nhiều đàn ông đến với em, tôi nói.
Họ chỉ muốn ngủ với em thôi, Đồng Cỏ bảo.
Anh không tin tất cả họ đều như vậy. Ít nhất cũng có người yêu em như anh, tôi nói.
Đồng Cỏ hỏi, anh có nghĩ Tấn yêu em không?
Làm sao anh biết được. Nhưng Tấn đã ngủ với em mà không cho em niềm tin về một tình yêu thì rất có thể nó là thằng khốn nạn. Tôi nói một cách ghen tức.
Trong lầy lội, tôi làm tổn thương Đồng Cỏ và cũng tự làm tổn thương mình bằng cách đay nghiến mối tình lang chạ của nàng và cái lì lợm chiếm giữ vô vọng một người yêu đã mất của tôi.
Càng về khuya, Đồng Xanh càng câm nín. Nàng uống rượu lặng lẽ. Dường như tôi cũng đang cảm thấy cát lầy dưới chân mình.
3.
Đồng Cỏ nói, hôm qua em khóc sưng mắt.
Tôi hỏi sao vậy?
Đồng Cỏ bảo, Tấn coi em như một con mèo hoang. Tại sao Tấn lại đối xử với em như vậy?
Nếu em tin vào tình yêu thì hãy đến với Tấn, tôi đau xót nói, lụy tình cũng đâu có sao, nếu em thấy Tấn xứng đáng.
Đồng Cỏ bảo, em không hạ mình.
Trong thâm tâm, tôi không thấy Tấn xứng đáng để Đồng Cỏ phải khổ, nhưng tôi không muốn nói Tấn hèn, sau khi đã ngủ được với Đồng Cỏ. Tấn sợ tình yêu của Đồng Cỏ và sợ vợ biết.
Tôi biết trước điều gì sẽ xảy ra khi Đồng Cỏ và Tấn làm việc chung với nhau. Nghe Đồng Cỏ cởi mở thân thiết nói chuyện, nhìn bàn tay mềm mại của Đồng Cỏ, mường tượng bầu vú ngọt ngào không áo lót, và dưới áp lực của đôi mắt tràn đầy tự do… không thể không sa ngã.
Dựng phim là một công việc đòi hỏi sự gần gũi và thấu hiểu lẫn nhau giữa đạo diễn và người dựng, Đồng Cỏ và Tấn đã vượt qua mọi che chắn để đến với nhau và vào trong nhau, như một phim của chính họ.
Tôi trở thành kẻ đứng ngoài.
Nhưng Tấn đã đứng lại. Đồng Cỏ hụt hẫng và nàng vật vã. Một lần nữa, cũng là tôi chia sẻ với Đồng Cỏ nỗi buồn đau của sự thất vọng.
Nằm giữa đồng cỏ, thân xác tôi rũ liệt. Dù Đồng Cỏ vẫn ôm và xoa đầu tôi gối trên ngực nàng. Dù tôi vẫn tận hưởng mùi da thơm thanh thoát từ bầu vú nàng. Linh hồn tôi về địa ngục. Linh hồn nàng lưu lạc. Chúng tôi tự đày đọa mình giữa xa lạ của một khoảng trống điêu linh.
Mỗi sáng thức dậy, tôi nhìn ngày trước mặt chỉ thấy một nỗi niềm hôn ám. Đồng Cỏ bảo em cũng vậy. Tôi cảm thấy như bị lột sạch, tất cả niềm vui và ý nghĩa.
Đồng Xanh nói, em chưa bao giờ thấy niềm vui hay ý nghĩa trong cuộc sống này. Tại sao em không chọn cái chết như cậu? Em còn chờ đợi điều gì?
Chờ đợi, có lẽ là điều bí ẩn nhất của cuộc sống. Chờ đợi là lý do để tồn tại, nhưng chờ đợi cũng là nỗi ám ảnh không đáng có nhất. Tôi chờ đợi một đồng xanh, một đồng cỏ hay điều gì khác mà tôi buồn chán đến thế? Tôi muốn kết thúc với cả đồng xanh và đồng cỏ, như điều đáng kể nhất để chấm dứt mọi chờ đợi. Nhưng tôi cũng tự hỏi, sự chấm dứt ấy có giúp tôi xa lìa thế giới này?
Tôi không còn thiết tha điều gì, nhưng tôi không thể không nhớ Đồng Xanh và Đồng Cỏ. Tôi không cần ý nghĩa, nhưng tôi không thể thiếu Đồng Xanh cũng như Đồng Cỏ như một thiết yếu.
Tôi không biết đồng xanh và đồng cỏ còn đó không?
Đồng Xanh nói, em không có thật.
Nhưng Đồng Cỏ bảo, em vẫn còn đây.
Còn đây và không có thật là một thực thể hư ảo. Có cũng như không. Tôi vuốt ve Đồng Cỏ và nàng nằm im không xúc cảm. Có thể tôi sẽ phải tìm ngủ với một cô gái bất kỳ nào đó biết rên.
4.
Giấc mơ của tôi trên cao nguyên.
Đồng Xanh ôm Kít và xoa đầu nó. Mẹ đi suốt buổi tối, con ở nhà một mình có buồn không? Mà thôi đừng giận mẹ nhé, mẹ đâu muốn xa con lâu thế. Mẹ cũng buồn mà. Tối nay mẹ uống hơi nhiều. Dù sao cũng là một đêm thú vị. Mẹ thích cách nói chuyện của họ, cho dù những câu chuyện ấy không phải là nỗi bận tâm của mẹ. Có những điều mẹ không biết và không thích, nhưng nó tạo nên một bầu khí mà ở cái xó xỉnh này chúng ta sẽ không bao giờ thấy. Mẹ cảm nhận được một thế giới khác đang mở ra với mẹ và mẹ sẽ thuộc về thế giới ấy. Chữ nghĩa không chỉ nằm trên trang giấy mà chúng ta đã nhờ nó để sống, chữ nghĩa cũng được nói ra bởi những người yêu chữ. Và chữ nghĩa có một đời sống riêng của nó. Chúng ta đã chia sẻ nó mỗi ngày thành cơm gạo và tình yêu. Những người đàn ông uống rượu với mẹ đã nói về sự chết. Cũng chỉ là chuyện tầm phào thôi, nhưng nó làm mẹ lún sâu trong cát. Mẹ không giờ quên được cái chết của ông cậu. Có những điều mẹ không muốn nghĩ tới, nhưng câu chuyện của họ khiến mẹ đau đớn. Mẹ biết cậu yêu chị của mình vì thế cậu đã chọn cái chết để giữ trọn tình yêu ấy một cách thuần khiết nhất. Tuy nhiên, mẹ tiếc là cậu đã sai lầm. Bà chị ấy coi tình yêu của cậu như sự vòi vĩnh của đứa trẻ. Mẹ cũng tiếc là sao cậu không dành hết tình yêu của cậu cho mẹ. Mẹ yêu cậu mà. Mẹ yêu cậu nhất trên đời. Mẹ cũng nói với cậu rồi, nhưng cậu chỉ cười và coi mẹ như một đứa trẻ vòi vĩnh. Con đừng cắn cậu nhé. Hãy yêu cậu và bảo vệ cậu như mẹ. Linh hồn của cậu đang nhìn mình đó. Nhưng con đừng có ồn lên như thế, để linh hồn cậu an nghỉ. Linh hồn là gì con biết không? Đó là một hơi thở toát ra từ những lỗ chân lông. Cũng là hơi thở của trời đất. Con cũng có hơi thở, vì thế con cũng có linh hồn. Hãy để linh hồn an nghỉ ở đâu đó. Đừng mang linh hồn đi lung tung, linh hồn sẽ bị lạc. Con hiểu gì không, Kít? Sao con nhìn mẹ lạ lùng vậy? Mẹ không say đâu. Có thể mẹ sẽ nhớ họ, những người đàn ông uống rượu với mẹ đó. Dù thế nào, chúng ta vẫn phải thận trọng. Mẹ chỉ yêu con và tin con thôi, đúng không Kít. Chỉ có Kít trung thành và vâng lời mẹ. Họ còn ở đây ngày mai nữa và mẹ đã hứa sẽ ngồi uống với họ thêm một đêm. Con hiểu mẹ chứ? Họ cũng là rượu của mẹ. Và là một loại rượu quí. Mẹ sẽ uống cạn. Chỉ có hai đêm thôi, không phải cho một đời, nhưng cũng đủ để nhớ chúng ta có những phút giây đáng sống. Trân trọng cái đẹp, chúng ta sẽ nhận được cái đẹp. Một cuộc gặp gỡ không đi đến đâu, nhưng vẫn có thể lưu giữ chúng ta trong một khung hình đẹp đẽ. Những khoảnh khắc bất chợt và thoáng qua có thể làm chúng ta đau khổ mãi mãi. Dẫu sao, sống hay chết thì chúng ta vẫn phải đi đến tận cùng niềm vui hay nỗi buồn của mình. Mẹ biết sẽ chẳng có gì khác khi mặt trời lại mọc cho một ngày mới. Cuộc đời của chúng ta cũng vẫn sẽ thế này. Và chúng ta tiếp tục với sự vô nghĩa ngay cả với những ý nghĩ của mình. Nhưng chúng ta không thể không nghĩ. Mẹ đã không bỏ được rượu và thuốc lá chỉ vì sự trống rỗng này. Mẹ cũng không thể tưởng tượng được thế nào là lành mạnh. Mới nghĩ tới lành mạnh thôi cũng đã chết khiếp. Sự tẻ nhạt là một án tù chung cuộc cho tất cả. Nhưng mẹ không biết mẹ có mở lòng được không, khi mẹ quá chán ghét cuộc sống. Sự khả tín mà mẹ có thể gởi gắm không nằm trong các giao tiếp, có thể vì thế mà mẹ bị xem là khép kín. Mẹ chỉ tin vào chính mình và sự cảm nhận của mẹ từ bên trong. Những ông bạn rượu đó lại là những người đa nghi. Rất có thể họ cũng không tự đánh giá được giá trị đích thực của bản thân mình, mặc dù họ có thừa sự kiêu hãnh. Không có sự kiêu hãnh con người sẽ chết. Chúng ta có gì để kiêu hãnh? Là chúng ta chẳng sợ gì cả. Sự cô độc và cô đơn mà chúng ta sở hữu không chỉ khinh miệt với cả thế giới, mà nó còn là một tự do đủ để phỉ báng mọi ý nghĩa cho cuộc sống này. Chúng ta cũng không cần gì cả, ngoài chính sự cô độc và tự do của chúng ta. Vì thế, chúng ta cũng không cần một đàn ông nào để yêu thương và được yêu thương. Tình yêu đôi lứa không là chỗ để nương tựa hay che chở. Chúng ta ngủ một mình giữa trời đất và chúng ta tận hưởng cuộc đời mình như ngọn nến giữa tối tăm.
5.
Trên tầng 17, Đồng Cỏ đứng nhìn mưa và quay lại nói với tôi, em nhớ những cơn mưa năm ngoái khi anh nhắn tin cho em không đến được, em chợt thấy yêu anh thật nhiều, cũng như em yêu Tấn. Tình yêu ấy không giống nhau, nhưng nó vẫn là tình yêu. Anh tin em không?
Tôi ôm Đồng Cỏ và vỗ lưng nàng, anh biết điều ấy, vì thế anh vẫn còn có thể đến đây với em. Trong tận cùng sâu thẳm, anh không muốn làm tình với em nữa, không phải vì em từ chối anh, mà anh không muốn phải va chạm với Tấn đang ẩn trú trong em. Làm tình với em lúc này sẽ là một tai nạn, cả anh và em đều bị tổn thương.
Tại sao anh vẫn đến ôm em? Đồng Cỏ hỏi.
Ừ, anh vẫn muốn ôm em, vì anh yêu em, cho dù anh cũng thật sự muốn bỏ em.
Cơn mưa chậm và lâu. Đồng Cỏ và tôi cùng nhìn mưa. Tôi bị ướt. Cầm tay Đồng Cỏ, tôi nói, tay em rất đẹp. Và tôi hôn tay nàng, cả mặt trước và sau. Tình yêu rào rạt dưới làn da.
Tôi thích bàn tay ấy xoa đầu tôi.
Đồng Cỏ hỏi, anh muốn nghe em nói thật không?
Tôi bảo, em nói đi.
Mấy bữa trước có thằng nhỏ tán tỉnh em. Nó đòi ngủ với em.
Em gặp nó ở đâu? Tôi hỏi.
Trên một trang hẹn hò trên mạng, Đồng Cỏ nói thật.
Tôi bảo, gặp nhau trên đó thì nó đòi ngủ với em là đúng rồi. Em ngủ với nó chưa?
Không. Vì nó nhạt quá. Thật ra lúc này, em cần một quan hệ tình dục không tình yêu, Đồng Cỏ nói, nhưng em đã cắt nó rồi.
Trả thù Tấn à?
Không, em không trả thù ai, Đồng Cỏ bảo, em chỉ muốn tự giải tỏa mình khỏi sự bế tắc hiện nay. Anh có buồn em không?
Tôi nói, buồn và khó chịu.
Chung thủy với Tấn là vô nghĩa. Nằm ôm anh, em không cảm thấy có lỗi với Tấn. Nhưng yêu Tấn, em có lỗi với anh. Em không biết phải làm sao.
Tôi không là gì. Tôi như người đã chết. Nhưng sao tôi vẫn thèm khát? Làm cách nào để tôi ra đi, để tôi quên Đồng Cỏ? Tôi cũng không biết phải làm sao.
Tôi gọi cho Hoa Cỏ mà tôi từng thích trước khi quen Đồng Cỏ, nhưng chưa bao giờ ngủ với nhau. Anh buồn quá. Hoa Cỏ bảo, anh ở đâu em tới. Tôi cho địa chỉ. Và chúng tôi ôm lấy nhau. Hoa Cỏ hỏi, anh bị thất tình à? Tôi bảo ừ. Hoa Cỏ hôn tôi, cô nói, em cho anh lần này, một lần thôi, để anh chết khỏi hối tiếc. Chúng tôi cởi quần áo cho nhau. Và chúng tôi chiều nhau.
Tôi không tìm thấy một Hoa Cỏ của những lời tỏ tình xưa cũ. Tôi không tìm thấy xúc cảm của thân xác. Hoa Cỏ đã tàn úa. Nỗi buồn tôi còn nguyên. Không ai thay được Đồng Cỏ phụ bạc. Mặc dù, sau đó tôi vẫn muốn gặp lại Hoa Cỏ để vùi dập mình, nhưng Hoa Cỏ cương quyết từ chối, cô bảo, em đã nói một lần thôi mà.
Hoa Cỏ về quê. Tôi biết cô sẽ xa tôi mãi mãi.
Em không biết phải làm sao. Đồng Cỏ luôn nói câu ấy sau mỗi lần ngủ với Tấn. Tôi tự hủy mình khi nằm ôm Đồng Cỏ. Và tôi trở thành một di chỉ trong lòng đồng cỏ phiêu dạt.
Cơn mưa sẽ bất tận. Tôi sẽ thối rữa.
Nhưng trước khi tắt thở, tôi đi Phan Thiết tìm một niềm u nhã. Ở đó, tôi biến tôi thành cát trong gió chạy. Tôi biến tôi thành cỏ hoang. Tôi biến tôi thành tiếng chuông. Cô gái quê bảo, sự thanh tịnh không có thật. Tôi hỏi, tại sao? Cô gái nói, nếu ông không thanh tịnh thì niềm u nhã cũng sẽ hão huyền. Tôi hỏi cô gái, em đi tu à? Không, cô gái nói, tại sao cứ phải tu. Đóa sen đâu có tu. Ngọn núi cũng đâu có tu. Em ở ngoài thế giới này.
Quả thật, tôi đang sống với mông muội của Đồng Cỏ và Đồng Xanh. Cả Hoa Cỏ và Niềm U Nhã bất chợt cũng huyền hoặc xa vắng. Tôi không biết phải làm sao.
6.
Đồng Xanh đến quán rượu với chiếc váy đen và đôi giày cao gót, lêu nghêu và mỏng manh. Có vẻ như Đồng Xanh không muốn nhượng bộ tầm thấp của tôi. Anh sẽ luôn phải ngước nhìn, tôi cười bảo. Đồng Xanh im lặng ngồi xuống cạnh tôi.
Văn nói, cám ơn em đã đến.
Không biểu hiện gì, Đồng Xanh đốt thuốc. Tôi nói, em làm anh nhớ đến mẹ. Một hình ảnh quen thuộc, người đàn bà uống rượu một mình và hút thuốc trong quán vắng. Mẹ tôi là một bí ẩn của con thuyền mắc cạn.
Văn cũng nói về mẹ của mình như một người mẹ cô đơn và bà cũng uống rượu hút thuốc. Ông bố Văn có nhiều vợ. Câu chuyện dẫn đến những mối tình chung chạ. Tôi không bị lún trong cát như câu chuyện về cái chết ngày hôm qua với Đồng Xanh. Nhưng tôi giống như kẻ tự xẻ thịt mình và nướng.
Văn nói, tình yêu tự nó là một chân thật.
Đồng Xanh bảo, tình yêu chỉ là một phóng tưởng, vì thế nó không chân thật.
Nhưng sự đau khổ hay hạnh phúc do tình yêu mang đến là có thật, tôi nói.
Tôi nhớ Đồng Cỏ và mối tình lang chạ của nàng. Đồng Cỏ nói, em đang uống rượu, chai rượu anh tặng. Tôi hỏi, em vui hay buồn? Em trống rỗng, Đồng Cỏ nói. Tôi hỏi tiếp, Tấn mới về phải không? Đồng Cỏ bảo anh đừng nói đến chuyện đó nữa, dù sao em cũng là đứa khốn nạn. Trong tận cùng em không muốn yêu ai. Em muốn mình là người vô tính và yêu một điều gì đó lớn lao hơn tình yêu nam nữ. Em khát khao sống mạnh mẽ cô độc, nhưng em vẫn không tránh được bi lụy vì tình. Em không hạnh phúc. Ngay cả với anh trước đây, em vẫn luôn chờ đợi ngày anh không đến nữa. Với Tấn cũng thế, rồi Tấn cũng sẽ bỏ em như những người đàn ông khác. Mặc dù em khát khao được chung thủy, nhưng bản thân em cũng không thể chung thủy. Em không hiểu tại sao lại thế. Phải chăng, nỗi cô đơn của em không thể lấp đầy hay tình yêu của em chỉ là ảo ảnh.
Tôi hỏi Đồng Xanh, em không tin tình yêu, điều ấy may mắn hay bất hạnh?
Em thoải mái, Đồng Xanh nói.
Tôi nhìn thấy Đồng Xanh bất cần, khinh bạc. Tôi cũng chợt nhận ra mình nhỏ bé.
Văn nói, tin vào tình yêu hay không thì nó vẫn có thể đến hoặc không đến. Cũng như sẽ không có tình yêu lớn hay nhỏ bởi bản chất của nó là chân thật.
Tôi đồng ý với Văn. Có thể vì thế tôi vẫn muốn đến ôm Đồng Cỏ cho dù trong đồng cỏ không chỉ có mình tôi.
Cầm tay Đồng Xanh, tôi nói, những cảm xúc của chúng ta là có thật. Sự có mặt của em, bây giờ và ở đây, có thể làm anh hoang mang, nhưng anh biết, sẽ làm anh nhớ mãi.
Văn nói, bữa nay uống nhiều hơn một chút, đêm cuối rồi.
Đồng Xanh hỏi, lỡ say thì sao?
Tôi bảo, thì về ngủ với anh.
Rượu thêm. Giấc mơ sẽ dài hơn. Tôi chênh vênh trên đỉnh núi. Bóng tôi đổ xuống trong ly rượu. Đồng xanh mênh mông hơn. Tôi không muốn nghĩ đến ngày mai.
Tình yêu không tình dục hay tình dục không tình yêu đều là những tình huống bi đát, tôi nói.
Cũng chả sao, Văn nói, vẫn còn hơn không có gì.
Tôi hỏi Đồng Xanh, em có “chả sao” không?
Có một chút bối rối, nhưng Đồng Xanh nói dứt khoát, với em thì hoặc không có gì, hoặc có tất cả.
Văn bảo, một chủ nghĩa hiện thực khắc kỷ. Nhưng thật ra cũng thiếu thực tế.
Đồng Xanh nói, thực tế hay không thì đó vẫn là điều có thể chọn lựa.
Tôi cười bảo, chính xác thì đây chỉ là vấn đề của các ngôn từ. Và ngôn từ làm mất dấu sự thật. Hoặc nó bộc lộ sự thật ở một góc độ khác.
Đồng Xanh nói, nó cũng là cách để chúng ta tự làm khó mình.
Cuối cùng, nếu chúng ta đẩy ngôn từ lên mức một nghệ thuật, tôi nói, xét cho cùng cũng là một thứ giải trí.
Văn cười ha ha… liệu thế có là bi kịch không?
Đồng Xanh bảo, nghe cứ như là trò lừa mị ấy nhỉ.
Đúng như thế, tôi nói, văn chương nghệ thuật lừa mị sự cả tin ngây thơ của con người.
Đồng Xanh cười cười hỏi tôi, giống như cách anh tỏ tình phải không?
Tôi cũng cười. Quả thật, viết với anh là một cách tỏ tình. Vì thế, nó cần một đối tượng cụ thể để bày tỏ.
Đồng Xanh bảo, nhưng em cảm nhận được phía sau nó là hư vô. Sự hủy hoại và nỗi nghi hoặc về chính việc viết của anh.
Tôi muốn chết. Và hãy chôn cùng tôi một người đàn bà. Tôi muốn nói điều ấy, nhưng tôi không muốn lại phải tranh luận về tính ích kỷ, phong kiến của mình. Thay vì thế, tôi nói, nằm chết giữa đồng xanh hay đồng cỏ như một con sâu sẽ là điều đẹp đẽ nhất mà tôi ao ước. Trời đất khoan dung sẽ không phụ bạc tôi. Trong vòng tay ôm của đồng cỏ cũng như đồng xanh, tôi được bôi xóa.
Chia tay nhau, không biết bao giờ gặp lại. Trên xe đưa Đồng Xanh về nhà, nàng nói, hai ngày qua nhanh thật. Tôi hỏi, về ngủ với anh không? Không được, Đồng Xanh nói, em phải về với con.
Tôi không ưa chó.