Shirin Ebadi (2016. Until We Are Free.‎ New York: Random House)

Hà Thị Minh Đạo phỏng dịch

CHƯƠNG 11

NỀN TẢNG

Vào đầu mùa xuân năm 2009, Iran bắt đầu chuẩn bị cho cuộc bầu cử tổng thống vào tháng 6. Sự nổi tiếng của Ahmadinejad đã chìm sâu xuống đáy biển; Người Iran đã chỉ trích ông ta vì đã hủy hoại nền kinh tế và sự hà khắc trong chế độ cai trị của ông ta: kiểm duyệt tăng cường, cảnh sát nhân danh đạo đức, chương trình nghị sự Hồi giáo bảo thủ, từng bước chậm rãi trôi qua mỗi tháng, không tìm thấy một thay đổi nào mới mẻ trong đời sống công cộng Iran để khẳng định giá trị của ông ta. Nhiệm kỳ của Ahmadinejad đã chứng tỏ quá thảm khốc đối với một số lớn người Iran như vậy, cho nên cuộc bầu cử sắp tới khuyến khích mọi người bày tỏ sự thất vọng của họ theo những cách mà họ không thể hiện được trong nhiều tháng trước. Các sinh viên tại Đại học Công nghệ Sharif, ở Tehran, đã phản đối tổng thống khi ông phát biểu trong khuôn viên trường của họ, đã hô vang: "Nói dối! Nói dối!" Điều này đã được lặp lại ở một số nơi ông ta công khai phát biểu trong khi vận động bầu cử.

Hai đối thủ chính của Ahmadinejad là Mir Hossein Mousavi, một cựu thủ tướng nổi tiếng là một chính trị gia trong sạch, và Mehdi Karroubi, một giáo sĩ tiến bộ và là cựu diễn giả của quốc hội. Cả hai đều quyết tâm tránh cạnh tranh trực tiếp với nhau để ngăn chặn một nhiệm kỳ Ahmadinejad khác bằng bất cứ giá nào. Những người trẻ tuổi năng động, hiểu biết đã điều khiển trụ sở chiến dịch này. Cựu tổng thống Mohammad Khatami, người theo chủ nghĩa cải cách đã dành tám năm để kiểm soát Iran trước khi Ahmadinejad trở lại, đã treo một chiếc khăn màu xanh lá cây quanh cổ Mousavi trong một buổi lễ. Đó là một biểu tượng thể hiện sự ủng hộ từ các giáo sĩ vẫn được kính trọng rộng rãi, và màu xanh lá cây, màu của đạo Hồi, đã trở thành màu áo choàng dài của Mousavi.

Trong những tuần sau đó, các đường phố ở Tehran đầy những biểu ngữ và ruy băng xanh, với những lá cờ xanh tung bay từ các cột đèn. Thành phố đột ngột biến từ một thủ đô uể oải, khói bụi vì mệt mỏi, người dân phàn nàn về giá sữa và thịt tăng cao, trở thành một thành phố với những công dân sinh động, hào hứng thảo luận về chính sách kinh tế và đối ngoại. Đặc biệt là những người trẻ tuổi, rất phấn khích đến mức họ đã dành cả buổi tối và phần lớn thời gian qua đêm trên đường phố.

Vào đêm trước của cuộc bầu cử, tôi đã đi taxi dừng lại ở giao lộ của Phố Vali Asr và Quảng trường Vanak, ở trung tâm phía bắc Tehran. Đây là một trong những đoạn đường nhộn nhịp nhất của đại lộ dài dốc xuống từ dãy núi Alborz về phía nam của thành phố, với hàng cây cao vút suốt con đường. Được ủy quyền bởi một pháp sư Iran để cạnh tranh với đại lộ Champs Élysées, Vali Asr là đoạn đường của Tehran, nơi con cái của giới thượng lưu đua xe Ferrari, nơi các cửa hàng bán đồ lót sàn, rèm nhung từ Milan giá đắt hơn số tiền thu được cả đời của một công nhân xây dựng, nơi có gái mại dâm. Vắng vẻ vào giờ cao điểm, nơi các tài xế taxi và nam thanh niên để tóc dài và mặc áo phông kiểu grunge-rock xếp hàng để mua món thịt hầm nóng hổi từ các quầy lề đường. Khát vọng của tám triệu cư dân của Tehran dường như bắt nguồn từ đây.

Một chiếc xe buýt bầu cử đã dừng trước xe taxi của tôi, và đường phố ồn ào với tiếng còi xe điên cuồng. Nhưng thay vì những đứa trẻ thường bán diêm và xâu những bông hoa cam, lại là những người trẻ với những chiếc băng đô màu xanh lá cây tươi sáng đang uốn lượn quanh những chiếc xe đứng yên. Họ đang dựa vào cửa sổ để phát tờ rơi và áp phích tranh cử có ảnh và biểu ngữ màu xanh lá cây của ứng cử viên của họ trong cuộc bầu cử tổng thống vào ngày hôm sau.

Một vài người đến gần xe taxi của tôi, và khi họ đến gần hơn, họ nhận ra tôi.

"Là bà Ebadi!" một thanh niên đeo kính cận nặng và quàng khăn xanh đã khóc. "Bạn định bỏ phiếu cho ai?"

Mặc dù cửa sổ xe taxi đã đóng, anh ta vẫn hét lớn đến mức tôi có thể nghe rõ anh ta qua động cơ xe và radio. Tôi hạ cửa sổ để trả lời, nhưng một phụ nữ trẻ vẫy một quả bóng bay màu xanh lá cây và trả lời cho tôi:

"Tất nhiên cô ấy sẽ bỏ phiếu cho Mir Hossein!"

Tôi đưa tay ra và cầm lấy các tờ rơi và tờ quảng cáo của chiến dịch. "Tôi đang bỏ phiếu cho tự do," tôi nói.

Lúc này, một đám đông nhỏ đã tụ tập quanh chiếc taxi của tôi, mọi người đang nói chuyện và cười với nhau. Tất cả họ đã nghe tôi, và họ hiểu câu trả lời của tôi là sự ủng hộ dành cho ứng cử viên của họ.

"Điều đó có nghĩa là cô ấy sẽ bỏ phiếu cho Mousavi," người thanh niên quàng khăn nói. "Mousavi là người-"

"Không, bạn có nghe thấy cô ấy không? Tự do là với Karroubi," một người khác cắt ngang, cầm áp phích của mình trên cao.

Tôi bật cười trước sự qua lại của họ và định nói gì đó thì chiếc taxi bắt đầu chuyển bánh. Tôi quay lại vẫy tay khi họ lùi lại vỉa hè, tay cầm đầy tờ rơi, Đã lâu rồi tôi mới thấy những người trẻ tuổi ở Tehran hoạt náo theo cách này, nói chuyện chính trị thoải mái trên đường phố như thể họ cảm thấy như vậy. công dân của một quốc gia đã cho họ quyền.

Phải mất nửa tiếng nữa tôi mới về đến nhà. Tôi mở khóa cửa văn phòng luật của mình và vội vã pha trà trước khi đồng nghiệp đến. Tôi tự hỏi, với cuộc bầu cử diễn ra vào buổi sáng, liệu các nhà chức trách có quan tâm nhiều đến báo cáo của các đồng nghiệp của tôi và tôi sẽ công bố vào cuối tuần hay không. Tôi in ra và ghim các bản sao của báo cáo dự thảo và chương trình làm việc của chúng tôi, để mắt đến đồng hồ. Trước đây, tôi đã từng có một trợ lý giúp tôi làm những công việc như vậy, nhưng chính quyền gần đây đã bắt giữ người phụ nữ trẻ cuối cùng làm việc cho tôi. Bây giờ tôi chủ yếu xoay sở một mình, nhận thức được những rủi ro mà bất kỳ ai làm việc với tôi phải gánh chịu. Tôi dừng lại một lúc để lấy lại hơi thở, và nhớ lấy điện thoại di động ra và tháo pin. Tôi không muốn nhà chức trách theo dõi cuộc họp của chúng tôi.

Khi bốn đồng nghiệp từ Trung tâm Bảo vệ Nhân quyền đến thì trời đã tối. Kể từ khi chính quyền đóng cửa văn phòng của chúng tôi vào tháng 12 năm 2008, chúng tôi vẫn tổ chức các cuộc họp hàng tuần tại văn phòng luật của tôi. Khối lượng caseload (tập thể những người phụ thuộc và cùng trách nhiệm trong một nhóm) của chúng tôi bảo vệ các nhà hoạt động và nhà báo bị bắt đã tăng gấp đôi trong năm qua, khi nhà nước tăng cường đàn áp những người chỉ trích mình. Bất chấp việc bắt giữ một số đồng nghiệp của tôi và sự quấy rối ngày càng gia tăng, chúng tôi vẫn kiên trì với công việc của mình và tất cả chúng tôi hy vọng rằng cuộc bầu cử này sẽ đưa một tổng thống vào nhiệm sở, người sẽ khoan dung cho các hoạt động của chúng tôi.

Tối hôm đó, chúng tôi dự định làm một báo cáo về các vụ hành quyết trẻ vị thành niên, một trong những lỗ hổng nghiêm trọng trong hệ thống tư pháp của đất nước. Mặc dù báo cáo quan trọng, nhưng mọi người đều bị cuốn vào sự phấn khích của cuộc bầu cử. Xung quanh bàn hội nghị, không ai trong chúng tôi có thể tập trung; chúng tôi chỉ muốn thảo luận về cuộc bầu cử tổng thống.

Kết quả quan trọng đối với tất cả chúng ta. Nếu Mahmoud Ahmadinejad đắc cử nhiệm kỳ thứ hai, đất nước sẽ còn lún sâu hơn vào sự đàn áp. Ahmadinejad chắc chắn sẽ không cho phép trung tâm đấu tranh mở cửa trở lại, và sẽ có nhiều kiểm duyệt hơn, nhiều vụ bắt giữ các nhà hoạt động hơn, một bầu không khí chính trị ngột ngạt hơn những gì chúng ta đã phải vật lộn để đối phó. Nhưng nếu một trong những đối thủ của anh ta, hoặc Mir Hossein Mousavi, ứng cử viên của những người trẻ tuổi đã chặn xe taxi của tôi, hoặc Mehdi Karroubi, giáo sĩ ôn hòa, giành chiến thắng, sẽ có cơ hội tốt để bầu không khí trở nên thoải mái hơn. Báo chí lại có thể đưa ra một nền tảng để tranh luận, và tất cả những người theo chủ nghĩa cải cách bị gạt ra ngoài lề xã hội, những người đã bị đẩy ra khỏi cuộc sống công cộng có thể quay trở lại chính trường. Tôi không dự đoán một nền dân chủ tự do, chỉ là sự trở lại của nền chính trị cạnh tranh và báo chí sôi nổi đã có trước Ahmadinejad. Quan trọng nhất, tôi hy vọng chúng ta có thể tiếp tục hoạt động nhân quyền một cách tự do hơn.

Chúng tôi đã từ bỏ việc thảo luận về bản báo cáo và nói về việc các khu dân cư khác nhau của chúng tôi đã trở nên sống động như thế nào trước cuộc bỏ phiếu. "Trong khu chung cư của tôi, có những người trẻ tuổi đến tận ba giờ sáng la hét." Ahmadi, tạm biệt! Ahmadi, tạm biệt! ", Mohammadi thuật lại.

Những người khác trong nhóm kể lại những câu chuyện tương tự từ khắp thành phố. Một trong những luật sư nói rằng một nhóm thanh niên đã chặn cô ở một góc phố và mời cô tham gia một cuộc thảo luận chính trị về diều hâu để chấm dứt sự cô lập quốc tế của Iran. Một người khác nói rằng cô ấy đã bị ấn tượng bởi sự tôn trọng của mọi người trong những cuộc thảo luận sôi nổi này, trong các tiệm bánh, trong giao thông, tại các ki-ốt bán báo. Sau khi thảo luận về tất cả những gì chúng tôi đã thấy xung quanh thành phố, chúng tôi cảm thấy rằng động lực rõ ràng đang chống lại Ahmadinejad và có rất ít khả năng anh ấy sẽ được bầu lại. Hầu như ở khắp mọi nơi ở Tehran, từ các quận của tầng lớp lao động ở ngoại ô thành phố đến các khu vực trung lưu ở trung tâm và phía bắc, người Iran rõ ràng đang chuyển hướng sang các ứng cử viên tiến bộ. Chúng tôi đã làm việc quá lâu mà không có bất kỳ triển vọng thay đổi nào, và niềm hy vọng mới mẻ, mong manh này khiến những nỗ lực của chúng tôi dường như cấp bách hơn bao giờ hết.

Đột nhiên Narges vỗ tay và hét lên. "Tại sao chúng ta lại lãng phí thời gian? Báo cáo này phải được xuất bản trong một tuần!"

Mọi người im phăng phắc, chúng tôi cúi đầu, nhấp ngụm trà và bắt đầu làm việc. Phải mất vài giờ chúng tôi mới kết thúc, và chúng tôi đồng ý gặp lại nhau vào tuần sau, khi tôi trở về từ một chuyến đi ngắn hạn đến Majorca, nơi tôi sẽ đến vào tối hôm đó để đọc diễn văn về quyền tự do ngôn luận. Các đồng nghiệp của tôi chào tạm biệt và đi vào đêm. Tôi rửa những tách trà, dọn dẹp văn phòng và trở về nhà đi lên lầu.

Javad đang ngồi trên ghế xem tivi, đợi tôi, "Em làm gì lâu thế? Anh hy vọng em về sớm hơn một chút trước khi phải đi lần nữa."

Anh ấy đã đúng. Kể từ khi con gái nhỏ của chúng tôi, Nargess, đã chuyển ra nước ngoài hai năm trước đó để học cao học, tôi đã làm việc nhiều giờ hơn, và những lời phàn nàn của anh ấy, mặc dù hiếm, là công bằng. Tôi ngồi xuống bên cạnh anh trên chiếc ghế dài và dựa nhẹ vào vai anh. "Tôi xin lỗi - chúng tôi bị bắt gặp nói về cuộc bầu cử. Nhưng đây là chuyến đi cuối cùng của tôi trước mùa hè, và sau đó chúng tôi sẽ có ba tháng cho riêng mình. Với Nargess cũng vậy." Mùa hè này, con gái của chúng tôi sẽ về nhà từ The Hague, nơi nó đang học việc sau khi học xong thạc sĩ ở Canada, và tôi rất mong được nghỉ. Chúng tôi sẽ đến ngôi nhà nhỏ trong vườn cây ăn quả của chúng tôi ở vùng nông thôn ngay bên kia Tehran, mời họ hàng của chúng tôi đến thăm, và ăn bữa trưa ngoài trời, dưới ánh nắng mặt trời.

Tôi bắt đầu rửa một ít đồ uống để làm salad, sau đó dọn bàn ăn cho bữa tối. Chúng tôi đang ăn thì anh họ của tôi từ Đức gọi điện nói rằng anh ấy sẽ đến Tehran trong vài ngày tới. Tôi đã mời anh ấy dành thời gian với chúng tôi tại vườn cây ăn quả. Tôi cũng đã nghĩ đến việc hỏi thăm người bạn và chị gái của mình, và ý tưởng về buổi tụ họp gia đình này đã cổ vũ tôi khi tôi thu dọn hành lý để đến sân bay. Tôi đang nhét vài bộ quần áo vào túi xách khi Javad mang cho tôi một tách trà. "Chỉ cần dừng lại một phút và thư giãn trước khi bạn rời đi."

Vào thời điểm đó, tôi yêu chồng mình nhiều như bất cứ lúc nào trong cuộc hôn nhân kéo dài gần 30 năm của chúng tôi. Anh ấy thường xuyên lo lắng cho sức khỏe của tôi, chê tôi ăn ít cơm hơn và tập thể dục nhiều hơn. Anh ấy chú ý vì quan tâm, nhưng anh ấy không bao giờ cằn nhằn, như một đối tác thực sự. Anh ấy đã theo cách này ngay từ đầu: trong những năm đầu tôi theo học, anh ấy không bao giờ mong đợi tôi giải trí hoặc làm mứt của riêng tôi, giống như một bà nội trợ giỏi của Iran, và trong những năm sau đó, anh ấy chăm sóc các cô gái khi tôi phải đi công tác nước ngoài.

Chuông cửa vang lên. Đó là người lái xe sẽ đưa tôi đến sân bay cho chuyến bay qua đêm. Tôi cầm túi và quét mắt chung quanh phòng, đề phòng quên thứ gì đó. Ở cửa trước, Javad đứng đợi tôi, như anh ấy vẫn thường làm, cầm kinh Koran của mẹ tôi. Anh ấy mỉm cười dịu dàng và giơ cao để tôi có thể chui qua, theo phong tục của Iran, để nó che chở và bảo vệ tôi trong suốt chuyến đi. Tôi đi qua bên dưới cuốn sách ba lần, cúi đầu xuống hôn lên bìa của nó, và sau đó quay lại ôm Javad.

“Quay lại nhanh,” anh nói, siết chặt cánh tay tôi. Tôi bước xuống lầu ra chiếc taxi đang đợi, vẫn cảm nhận được hơi ấm của bàn tay anh trên lưng. Tôi không hề biết rằng tôi sẽ không bao giờ được nhìn thấy nhà, hay đất nước của mình nữa.

CHƯƠNG 12

THỦ ĐOẠN TRONG BẦU CỬ

Thực sự chỉ có thân xác của tôi đến Majorca; đầu tôi đã ở lại Tehran. Khoảnh khắc tôi bước vào phòng khách sạn của mình. Tôi đã bật máy tính của mình. Các trang web tin tức đã đưa tin về một lượng lớn cử tri đi bỏ phiếu tại các điểm bỏ phiếu. Chỉ có số cử tri đáng kể mới có thể đánh bại Ahmadinejad và các đồng minh theo chủ nghĩa chính thống của anh ta.

Ngày hôm sau, tôi đang ngồi trong quán cà phê trên một con hẻm rải sỏi ở khu phố cổ Palma với thông dịch viên tiếng Ba Tư-Tây Ban Nha, Rima, và một số người tổ chức khác. Rima kiểm tra điện thoại của mình và sau đó vui mừng hét lên, "Mousavi đã chiến thắng!" Nhưng trong thời gian cần thiết để giải thích cho những người cùng chúng tôi điều gì đã xảy ra và chấp nhận lời chúc mừng của họ, một email khác đã đến.

Rima đọc từ đó một cách bàng hoàng: "Ahmadinejad đã thắng ở vòng đầu tiên, với hai mươi bốn triệu phiếu bầu."

Tôi nhìn nhanh đồng hồ, cẩn thận tính toán thời gian chênh lệch. Làm thế nào mà các phiếu bầu đã được kiểm đếm nhanh chóng như vậy? Và hai mươi bốn triệu, một con số quá lớn? Những người ủng hộ ông ấy đã ở đâu trong những ngày cuối cùng đó? Lá phiếu của tất cả những người trẻ tuổi đã chiếm đóng thành phố là gì? Tôi cảm thấy một sự bí mật bao trùm lấy mình, như ngụ ý của điều này - rằng trung tâm sẽ đóng cửa trong ít nhất bốn năm nữa - đã chìm vào dĩ vãng. Tôi xin lỗi nhóm bạn trong quán cà phê và trở lại với máy tính xách tay của tôi tại khách sạn, nơi tôi sẽ ở trong vài giờ tới. Karroubi và Mousavi đã phản đối cuộc bỏ phiếu, cáo buộc gian lận. Kết quả là Karroubi chỉ có 300.000 phiếu bầu, một con số mà anh ta cho là là ít hơn tổng số trong chính đảng và trụ sở chiến dịch của anh ta. Mousavi đã không đồng ý với kết quả đó. Đã có cuộc nói chuyện về những chiếc hộp bị giả mạo, về sự vội vàng vô hình mà cuộc bỏ phiếu đã được thông báo, những kết quả đáng kinh ngạc cho thấy rằng mỗi ứng cử viên cải cách đã thất bại ngay cả quê hương của mình - điều không thể tưởng tượng được. Những từ như "ăn cắp" đang được sử dụng và đám đông bị sốc đang tụ tập. Tôi dành cả buổi tối cho anh ấy trên điện thoại, như nói chuyện với người thân, với đồng nghiệp.

Ngày hôm sau, khi tỉnh dậy, tôi được biết lãnh đạo tối cao đã gửi một thông điệp chúc mừng đến Ahmadinejad; điều này đã niêm phong mọi thứ. Nó có nghĩa là những phản đối của những người kiểm phiếu sẽ bị bỏ qua. Đám đông tụ tập bên ngoài Bộ Nội vụ để phản đối kết quả một lần nữa; các quan chức đi ra và nói với họ rằng họ sẽ điều tra. Nhưng rõ ràng là về mặt chế độ, cuộc bỏ phiếu đã xong; bây giờ người Iran sẽ phải chấp nhận kết quả này.

Nhưng lần này họ đã từ chối. Vào khoảng nửa đêm ngày 13 tháng 6, nhà cầm quyền bắt đầu bắt người, trong số đó có những chính trị gia tài ba nhất của đất nước. Họ thậm chí còn bắt Tiến sĩ Ebrahim Yazdi, thủ lĩnh của Phong trào Tự do, đã bảy mươi tám tuổi và đang ở trong bệnh viện, đang gắn vào ống truyền tĩnh mạch để điều trị ung thư. Họ đã tống cổ anh ta ra khỏi giường bệnh và đưa anh ta vào nhà tù.

Cùng đêm đó, gần ba giờ, một nhóm ủng hộ Ahmadinejad, đi cùng với cảnh sát, đã tấn công ký túc xá sinh viên Đại học Tahran. Họ bắn chết 5 sinh viên và làm ít nhất một trăm người bị thương.

Ngày 15 tháng 6, hàng triệu người Iran đã tràn ra các đường phố ở Tehran trong cuộc biểu tình lớn nhất kể từ Cách mạng Hồi giáo năm 1979. Họ diễu hành một cách hòa bình và phần lớn trong im lặng, giơ cao những tấm biểu ngữ có nội dung "Lá phiếu của tôi ở đâu?" và "Sự im lặng của chúng tôi là những gì chúng tôi không thể nói." Họ mang theo một biểu ngữ màu xanh lá cây dài hàng trăm thước, một dấu hiệu ủng hộ Mousavi, người đã tự mình bước ra để chào đón đám đông. Anh ấy đã hứa với một điều gì đó, để bảo vệ phiếu bầu của họ. Những đám đông bao la xung quanh thành phố rất yên bình, nhưng trong hai vụ việc, chính quyền đã nổ súng vào những người biểu tình. Tại một kho vũ khí, họ đã bắn ít nhất hai thanh niên. Khi những người bị thương được đưa đến bệnh viện, chính quyền đã xuất hiện và đưa họ đến nhà tù. Bộ Văn hóa và Hướng dẫn Hồi giáo đã ra lệnh cho tất cả các nhà báo nước ngoài phải thả lỏng Iran; Chính quyền đã bắt giữ một số nhà báo Iran và gửi tin nhắn cho những người khác, nói rằng những tay súng bắn tỉa đang chờ đợi để nổ súng vào họ, nếu họ rời khỏi nhà của họ.

Phòng khách sạn của tôi ở Majorca, với bộ khăn trải giường màu xanh da trời có hoa văn rực rỡ và những bức tường màu chanh, cảm giác như một cái lồng. Tôi được biết một vài đồng nghiệp của tôi đã bị bắt; những người khác đã nhận được những lời đe dọa và đã đạt được mục tiêu cao hơn. Tại một số điểm, Internet kết nối chậm. Ngày càng ít email đến, tôi dựa vào điện thoại.

"Đây là một cuộc đảo chính. Đừng quay lại Tehran ngay bây giờ", một đồng nghiệp mà tôi đã liên hệ được cho biết. "Chờ ít nhất một tháng."

Cả Javad và anh trai tôi, người mà tôi thường xuyên nói chuyện, đều phản đối việc tôi quay lại.

"Họ sẽ bắt bạn ở sân bay," Javad nói. "Lộn xộn ở đây. Quá nguy hiểm".

Tôi không thực sự sợ hãi khi phải vào tù. Tôi biết rằng sẽ quá tốn kém về mặt chính trị đối với nhà nước nếu giữ một người đoạt giải Nobel bị giam cầm quá lâu và tôi sẽ được thả sau một câu thần chú. Nhưng các đặc vụ tình báo đã quá thông minh về điều đó. Họ sẽ sắp xếp, như họ đã làm trong quá khứ, để một đám đông tấn công nhà tôi, và tôi sẽ bị giết trong trận hỗn chiến.

Tôi ngồi trên giường, nhìn ra biển, một màu xanh lam nhạt trong hoàng hôn, và nghĩ về một hồ sơ vụ án mà tôi đã nghiên cứu trong suốt những năm qua. Trở lại năm 1999, khi tôi đang đại diện cho gia đình của một cặp vợ chồng bất đồng chính kiến ​​đã bị sát hại bởi các đặc vụ tình báo lừa đảo, tôi đã xem qua danh sách ám sát của đội tử thần trong tiểu bang. Cặp vợ chồng mà gia đình tôi đại diện đã bị đâm chết tại nhà của họ vào tháng 11 năm 1998; Trong ba tuần sau cái chết của họ, ba nhà văn bất đồng chính kiến ​​đã chết ở ngoại ô Tehran, tất cả đều bị bóp cổ. Nhiều người cảm thấy rằng đó là mối liên hệ giữa những vụ giết người này, nhưng không ai tưởng tượng được rằng nó sẽ là một thứ gì đó có hệ thống lạnh lùng như một danh sách đơn giản, do các đặc vụ nhà nước lập ra. Hầu hết các nhà văn và trí thức xuất hiện trong danh sách đã bị giết, nhưng một vài cái tên vẫn còn. Tên tôi là một trong danh sách đó. Bộ Tình báo đã chính thức chấp thuận việc giết tôi. Các nhà chức trách đã không thể thực hiện nó khi đó, bởi vì những người theo chủ nghĩa cải cách bắt đầu tiết lộ sự liên kết giữa nhà nước với các đội tử thần. Nhưng bây giờ thì sao, khi đất nước này rung chuyển hơn bất kỳ thời điểm nào trong lịch sử?

Tất cả những suy nghĩ này tràn ngập trong đầu tôi, rất nhiều trong số chúng không thể giải quyết được và mâu thuẫn với nhau. Một mặt, tôi nghĩ, nếu Cộng hòa Hồi giáo đang cầu nguyện cho cái chết của tôi, tại sao tôi phải giúp nó? Nhưng mặt khác, tôi muốn ở Iran, giữa gia đình và đồng nghiệp của tôi. Tôi muốn báo trước số phận và định mệnh của họ. Tôi đóng gói chiếc túi của mình như thể đang theo dõi, không chắc nó sẽ đến đâu.

Tôi ngập ngừng lên máy bay, bay tới Madrid, rồi đến Amsterdam. Ở đó, tôi đã có ba giờ nghỉ ngơi, mà tôi đã dành để đi lang thang khắp các sảnh của nhà ga, vẫn không biết phải làm gì. Tôi đứng bên cổng khởi hành, nhìn chằm chằm vào chữ "Tehran" trên bảng. Và tôi nhìn với vẻ ghen tị với tất cả những người có thể bay mà không sợ phía bên kia. Trong một thời gian, tôi tham gia vào dòng, và sau đó, vào giây phút cuối cùng, tôi lùi lại. Có lẽ đó là quyết định định mệnh nhất trong cuộc đời tôi. Tôi thường suy nghĩ về những gì có thể đã khác đi, nếu tôi bước lên chuyến bay đó. Tôi có thể đã bị quản thúc tại gia, giống như các nhà lãnh đạo đối lập của Phong trào Xanh. Hoặc có lẽ tôi đã có thể đưa ra tiếng nói của mình cho cuộc đấu tranh, và bằng cách nào đó đảm bảo rằng thế giới vẫn tiếp tục theo dõi.

Tôi bước ra khỏi sảnh khởi hành và gọi cho con gái tôi là Nargess.

"Nargess jan, tôi tới đây," tôi nói. Và sau đó tôi tìm thấy một chuyến tàu và đi đến con gái của tôi.

CHƯƠNG 13

MỘT MÌNH TRONG THẾ GIỚI

Những ngày đầu của các cuộc biểu tình đã khiến thế giới chấn động, và những hình ảnh và cảnh tượng về một quốc gia Trung Đông đang vươn lên vì tự do đã chiếm ưu thế trên các bản tin quốc tế. Tôi tưởng tượng rằng các cuộc biểu tình sẽ buộc Lãnh tụ Tối cao Khamenei phải lùi bước, thừa nhận gian lận và tổ chức các cuộc bầu cử mới. Mousavi thậm chí đã đồng ý không trực tiếp lùi bước, chỉ đơn giản là để mở đường cho Ahmadinejad bước xuống. Nhưng khi Nargess và tôi quan sát ông ấy bên bờ sông, rõ ràng là chế độ không chỉ không chuẩn bị để chống lưng mà còn có ý định bóp chết các cuộc biểu tình.

Trong những ngày căng thẳng của cuối tháng 6, nhà nước đã gửi các sĩ quan cảnh sát, nhân viên an ninh và lính bán quân sự xuống đường với đầy đủ vũ khí. Họ đánh đập những người đang phản đối ôn hòa; họ nổ súng vào những đám đông không có vũ khí, bao gồm già trẻ, công nhân và tầng lớp trung lưu. Trên một con phố, một người dân quân đã bắn một phụ nữ trẻ tên là Neda Agha Soltan, để lại một thân hình nát bét trên đường. Người dân trên đường phố đã quản lý để bắt giữ những dân quân đã giết cô ấy. Họ lấy thẻ căn cước của anh ta ra khỏi người anh ta để giữ làm bằng chứng rằng anh ta đã làm việc cho nhà nước. Một người đi đường đã quay phim lại toàn bộ sự việc và tung lên mạng; vụ giết Neda được lan truyền rộng rãi, và khuôn mặt lạnh lùng của cô ấy trở thành biểu tượng cho sự tàn bạo thời bấy giờ.

Đến đây mọi người mới biết những người bị thương vào viện thường bị công an bắt đưa vào viện cấp cứu. Và vì vậy những người bị thương đã về nhà, chờ đợi sau khi gọi các bác sĩ mà họ biết để điều trị.

Xuyên suốt, những người biểu tình của Iran không dùng đến bạo lực trả đũa. Họ biết rằng một chút bạo lực nhỏ nhất đối với nhà nước sẽ khiến chế độ phản ứng dữ dội, tiến hành giết chóc và hành quyết, như đã từng làm trong những ngày đầu của cuộc cách mạng khi bị người dân thách thức.

Và vì vậy họ ngoan cố ở lại trên đường phố, hô vang, "Chúng tôi không muốn có một nhà nước Hồi giáo!" và "Chết cho kẻ độc tài!"

Khi căng thẳng gia tăng và mức độ sâu sắc của thách thức đối với chế độ ngày càng rõ ràng, nhiều người Iran bắt đầu phàn nàn rằng Hoa Kỳ đã không làm đủ để hỗ trợ những người biểu tình. "Tại sao Obama không nói điều gì đó?" người ta hỏi; họ cảm thấy câu trả lời của anh ta thật buồn tẻ và đáng thất vọng. Một số tưởng tượng rằng những lời nói mạnh mẽ có thể tạo ra sự khác biệt trên thực tế; một số người dường như nghĩ rằng chúng sẽ mang giá trị biểu tượng có tầm quan trọng riêng. Nhưng tôi nghĩ những tuyên bố thận trọng của Tổng thống Obama chính xác là cách tiếp cận đúng đắn. Cuối cùng thì ông ấy có thể làm được gì? Ông ấy sẽ gửi quân đội để bảo vệ những người biểu tình? Dĩ nhiên là không. Liệu ông ấy có định đưa ra những tuyên bố hàng tuần lên án nhà lãnh đạo tối cao và ủng hộ phe đối lập không? Đây sẽ là một sự hủy diệt nếu thực hiện ý định này. Nó sẽ khuyến khích các nhân vật cầm quyền và khiến họ gọi những người đối lập là người Mỹ, điều này sẽ có nguy cơ tạo ra rạn nứt giữa các nhà lãnh đạo đối lập và người dân Iran. Tôi cảm thấy những nhận xét tinh tế nhưng rõ ràng của tổng thống phản ánh sự hiểu biết sâu sắc về động lực liên vùng bên trong Iran. Cuối cùng, những người đang đè bẹp những người biểu tình đã không thể khai thác phản ứng của Mỹ để tăng cường đàn áp họ.

Tôi thường xuyên nói chuyện với các phương tiện truyền thông thế giới trong suốt vụ lộn xộn này. Tôi giữ liên lạc chặt chẽ với bạn bè và đồng nghiệp ở Tehran, trong các cuộc phỏng vấn và xuất hiện bất tận, tôi chuyển tiếp những gì đang xảy ra. Ngay sau đó, chính quyền bắt đầu triệu tập hai đồng nghiệp của tôi để thẩm vấn. Thông qua họ, chính phủ đã gửi một thông điệp cho tôi: "Hãy nói với Ebadi rằng nếu cô ấy giữ thái độ trung lập về chuyện này, chúng tôi sẽ để cô ấy yên. Sau khi mọi chuyện lắng xuống, chúng tôi thậm chí sẽ để cô ấy mở trung tâm trở lại. Nhưng với điều kiện là cô ấy hãy im lặng. "

Tôi đã gửi lại thông điệp này: "Tôi không ủng hộ bất kỳ chính trị gia cụ thể nào trong cuộc chiến này. Điều tôi ủng hộ là người dân và quyền của họ với tư cách công dân. Tất nhiên tôi không thể im lặng trước những vụ giết người và tàn bạo đang diễn ra. Trung tâm có giá trị như một nơi tôn nghiêm. Nếu tôi im lặng và không bảo vệ người dân của mình, tại sao tôi lại cần một văn phòng? "

Vị trí của các quan chức an ninh đã có một điểm mâu thuẫn quan trọng: họ không muốn tôi lên tiếng về những vụ lạm dụng đang diễn ra. Họ thấy điều này đe dọa và muốn tôi im lặng. Tại sao tôi phải thực hiện mong muốn của họ? Đặc biệt là mỗi ngày, tin tức kinh hoàng hơn đến từ Iran.

Nhiều người trong số những người biểu tình bị bắt đã được đưa đến một trung tâm giam giữ tạm thời có tên Kahrizak, mà trong trí tưởng tượng của người Iran bây giờ là một cái tên gây ám ảnh, giống như Abu Ghraib. Đó là một nhà kho đúc sẵn rộng lớn được chia thành nhiều phòng nhỏ, và nhà chức trách dồn tù nhân vào những không gian này, thường không cho họ vào nhà vệ sinh. Ở đây, tra tấn có hệ thống và tàn bạo. Các cai ngục dùng chai và dùi cui khống chế các tù nhân nam và hãm hiếp phụ nữ. Một số người bị bắt đã chết trong những hoàn cảnh này, bao gồm cả con trai của một quan chức cấp cao, người tình cờ là một người ủng hộ Ahmadinejad. Chính khi cậu bé này bị giết, các cơ sở chính trị mới bắt đầu chú ý. Khi các nạn nhân chỉ là những người nghèo khó, những người bên ngoài không có liên hệ gì với nhà nước, thì chế độ vẫn chưa bị lay chuyển.

Đến cuối tháng 7 năm 2009, người Iran cuối cùng đã rút lui khỏi đường phố. Khi các báo cáo xuất hiện về các vụ hãm hiếp và lạm dụng tại Kahrizak, mọi người đã hiểu chính xác cái giá mà họ phải trả cho việc thách thức chế độ. Đa số quyết định rằng họ không sẵn sàng cho cuộc sống của họ hoặc để họ tan vỡ, nhưng sự bất bình của họ ngày càng giảm dần. Vào mỗi buổi tối trên khắp thành phố, mọi người bắt đầu lên nóc các tòa nhà của họ và bắt đầu khóc "Allaho akbar" trong đêm. Việc hét lên "Chúa vĩ đại" từ sân thượng tại một quốc gia Hồi giáo là điều không nên làm, là một hành vi phạm tội có thể bị trừng phạt; nhưng trong hành động tập thể của họ, khi nghe thấy những tiếng vọng vang khắp các đường phố và khắp các khu phố, mọi người đã báo hiệu cho nhau, và cho nhà cầm quyền biết rằng họ đã không quên. Khẩu hiệu "Quyết tử cho kẻ độc tài" đã khắc sâu trong tim họ.

Ahmadinejad, say sưa với chiến thắng của mình, gọi các đối thủ của mình là khas o khashak, không gì khác ngoài 'Bụi bẩn”. "Trong ngắn hạn, ông ấy có thể dễ dàng sử dụng quyền lực; với tư cách là tổng thống, ông ấy đã đè bẹp cuộc nổi dậy rộng rãi và quan trọng nhất mà Iran từng chứng kiến ​​kể từ Cách mạng Hồi giáo. Khamenei tuyên bố ủng hộ không ngừng nghỉ của mình đối với Ahmadunejad và nhiều Vệ binh Cách mạng, những người đã xử lý sự đàn áp để củng cố hệ thống, thậm chí còn giành được nhiều quyền lực hơn trước. Tổng thống đã bổ nhiệm một số lính canh vào các vị trí nội các và ảnh hưởng kinh tế của Lực lượng Vệ binh Cách mạng, vốn đã đáng kể, còn được mở rộng hơn nữa. Nhưng chiến thắng về mặt đạo đức thuộc về những người biểu tình, và Tình cảm của công chúng chính thống đã chuyển từ sự thờ ơ đối với chế độ sang cuộc cách mạng thực sự. Nhạc sĩ cổ điển hàng đầu của Iran, Mohammad Reza Shajarian, công khai đứng về phía 'bụi bẩn' và yêu cầu đài truyền hình nhà nước ngừng phát sóng âm nhạc của ông, một nhạc sĩ thuộc thế hệ trẻ đã viết một bài hát có tên "Khas o Khashak" và nhanh chóng lan truyền.

Vào thời điểm đó, tôi đã nói chuyện với Javah hàng đêm trên điện thoại. Tôi gọi điện khi biết anh ấy đi làm về hoặc anh ấy tự gọi điện đến căn hộ của Nargess. Một đêm, anh ấy nói với tôi rằng một lệnh triệu tập của tòa án đã đến cho tôi.

"Tôi đã nói với họ rằng bạn thậm chí không ở trong nước. Anh ấy nói.

"Đó chỉ là một lời cảnh báo khác. Họ muốn tôi im lặng."

Giữa cuộc thẩm vấn và sau đó là việc giam giữ các đồng nghiệp của tôi và quy mô và mức độ nghiêm trọng của cuộc tra tấn tại Kahrizak, tôi biết rằng tôi không thể trở lại Iran sớm. Và điều này làm tôi buồn vô cùng. Làm thế nào tôi có thể từ bỏ Tehran của mình? Sau tất cả, tôi là người đã ở lại Iran dù phải trải qua những điều kiện khó khăn nhất. Ngay cả trong Chiến tranh Iran-Iraq và trong những ngày Tehran đang hứng chịu hàng loạt tên lửa. Tôi đã không rời khỏi đất nước của mình. Tôi là người luôn bị phản đối khi bạn bè tôi chọn cách di cư. Tôi không rời Iran với ý định tránh xa. Tôi đã rời đi chỉ mang theo hành lý xách tay.

Nỗi buồn cũng không nguôi ngoai theo thời gian. Mỗi ngày, tôi bắt đầu với màu sắc của những ngôi nhà, những hàng quế và hoa tulip đỏ rực, và cảm thấy chênh vênh vô cùng. Nargess đã trang trí căn hộ nhỏ của mình, theo phong cách Hà Lan, có bồn rửa trong phòng chính, bằng gạch và ngói của Iran, nhưng mặc dù được bao quanh bởi tất cả các loại vải và màu sắc của ngôi nhà. Tôi cảm thấy cuộc sống thật là kinh khủng.

Một buổi sáng, tôi soi gương trong phòng tắm và nhận thấy phần cổ họng bên phải, ngay dưới hàm, bị sưng tấy. Một cục to bằng quả óc chó nhô ra ngoài. Nó không đau đớn, nhưng tất nhiên điều đầu tiên xuất hiện trong tâm trí của một người là bệnh ung thư. Tôi cần gặp bác sĩ. Nhưng ai? Tôi không có bảo hiểm y tế ở Hà Lan.

Vài ngày sau, tôi đề cập vấn đề của mình với một người bạn, người này đã giới thiệu tôi với một chuyên gia ở The Hague, một bác sĩ thực vật học, người biết và tôn trọng công việc của tôi. Anh ta tiếp đón tôi một cách ân cần và từ chối nhận một khoản phí. Sau một số cuộc kiểm tra và chụp MRI, anh ấy kết luận rằng căng thẳng thần kinh đã khiến các ống dẫn nước bọt của tôi bị tắc nghẽn. Anh ta kê đơn một loại thuốc an thần, loại có tác dụng vừa phải. Nhưng nó không giải quyết được vấn đề then chốt. Nỗi buồn lớn của tôi nảy sinh khi xa Iran, và không có loại thuốc nào có thể xoa dịu nỗi đau này.

Một số ngày, khi mặt trời lặn, tôi tưởng tượng tôi nghe thấy tiếng kêu gọi cầu nguyện, một phiên chợ, như chúng ta nói bằng tiếng Ba Tư. Tôi nghĩ có lẽ có một nhà thờ Hồi giáo địa phương, và tôi sẽ tìm kiếm nó. Nhưng tôi sớm nhận ra không có ai ở gần đó; nó chỉ là tâm trí của tôi tạo ra những âm thanh quen thuộc. Đôi khi tôi tình cờ nghe thấy tiếng người nói chuyện trong một cửa hàng và sẽ nghĩ rằng tôi đã nhặt được một mẩu tiếng Iran; nhưng khi tôi nghe lại. Tôi đã thường sai. Vì vậy, tôi đã làm điều duy nhất tôi biết: Tôi làm việc chăm chỉ hơn. Tôi di chuyển nhiều hơn, phát biểu nhiều hơn, phỏng vấn nhiều hơn. Với công việc, hầu hết thời gian, tôi chỉ có thể xoay xở để giữ cho công việc yêu quí của mình hoạt động.