Danh ngôn

Trong mọi cộng đồng, chúng ta cần một nhóm thiên thần gây rối.

We need, in every community, a group of angelic troublemakers.

(Bayard Rustin – trích bài phát biểu tại New York City 1963)

Trong mọi trường hợp, chắc chắn rằng sự thiếu hiểu biết, đi kèm với quyền lực, là kẻ thù tàn bạo nhất có thể có của công lý.

It is certain, in any case, that ignorance, allied with power, is the most ferocious enemy justice can have.

(James Baldwin - No Name in the Street 1972)

Các cuộc cách mạng và các cá nhân có thể bị giết hại, nhưng bạn không thể giết chết các ý tưởng.

While revolutionaries and individuals can be murdered, you cannot kill ideas.

(Thomas Sankara, một tuần trước khi bị ám sát, 1987)

Không có cảm giác nào cô đơn hơn việc bị chính đất nước mình trục xuất.

There's not a more lonely feeling than to be banished by my own country.

(Kiyo Sato – Kiyo’s Story 2009)

Ban Biên tập

Địa chỉ liên lạc:

1. Thơ

tho.vanviet.vd@gmail.com

2. Văn

vanviet.van14@gmail.com

3. Nghiên cứu Phê Bình

vanviet.ncpb@gmail.com

4. Vấn đề hôm nay

vanviet.vdhn1@gmail.com

5. Thư bạn đọc

vanviet.tbd14@gmail.com

6. Tư liệu

vanviet.tulieu@gmail.com

7. Văn học Miền Nam 54-75

vanhocmiennam5475@gmail.com

Tra cứu theo tên tác giả

Chủ Nhật, 11 tháng 6, 2023

Thơ Trần Đức Toản

TIẾNG RỪNG

Đàn bướm lạ vẽ vòng

thiên nhiên hoang đàng

thác ban mai tuyệt đẹp

thời khắc mặt trời trìu mến hôn vạn vật

vầng trăng pha lê chiếu sáng suốt đêm

còn ngời trên đá

những đồi sao ngụp lặn

dưới lăng kính muôn thủa của biển và cát

những đụn mây trắng nhởn nhơ trên cao

quấn quýt ngọn thông đơn độc

 

ánh hồng reo vách đá

sương lam thạch bích

rừng mê mẩn buông lơ

dòng suối soi tôi lên trời trong

văn vắt

những xao động muôn xa

kìa chim nhỏ bận rộn dưới tinh khôi

vừa khâu vừa hót

 

chằng chịt và yên ả

tôi giọt máu say

ngỡ không biết thời gian lúc này là đêm hay ngày

mặt trời nơi đây có khi là vì sao chạng vạng

chỉ những cánh hoa mỏng manh tỏa sáng

cái thấu suốt tìm tôi

 

khoảng trắng trong của thời gian gửi gắm

chỉ những gì thực thiên nhiên mới tồn tại nơi này

ánh mắt vãng lai của tôi chẳng thể hiểu được

sự phù thủy của rừng

phép ngụy trang của loài thú

những gì tôi không thấy

là những gì rừng giấu đi

 

Mặt trời đã lên cao

tôi đáp lễ một làn hương

khi chạm cái nắng chói chang của thế gian mù thẳm

 

CHIẾN THẮNG

 

ánh đèn sân khấu màu đỏ

tấm huy chương chói lọi

thêm vào đôi cầu vai, hắt lên lóng lánh

những vì sao, tít tắp không trung

sà thấp xuống tầm cao

hãy bước đều

hãy vung vẩy và nện gót

thực thi, cú nhảy tưởng tượng!

cứ nện gót và vung vẩy

đường phải đi

con đường vầng hồng

phía trước là đường lối, là quyền uy mạnh mẽ

thước phim huy hoàng rất đẹp

không gian cất nhạc

theo nhịp điệu lắc lư

chiến thắng

cái tên đó

làm nên điều mê mẩn

chiến thắng

vung vẩy và nện gót

triệu bước chân lang thang, nơi miệng vực rất gần

ôi vận mệnh khủng khiếp !

cứ vung vẩy và nện gót!

nện gót!

trong bữa tiệc mừng, hãy mỉm cười

thay vì căm ghét chiến tranh

con người, chỉ yêu chiến thắng

 

DANH TÍNH THÁNH THẦN

 

đất nước ngả nghiêng

dựng tượng đài

bên hình thù vĩ đại

đừng quên ghi chú phần danh tính

để thánh thần thiêng liêng còn có chốn quay về

lễ tang cho thần thánh phải nhiều nước mắt

khi ai đó lìa đời

chúng ta khóc như mưa

khóc úp mặt vào hai bàn tay trắng

hai bàn tay trắng

để chẳng khó nhận ra

những núi vàng cao ngất

và thánh thần cao cả

ôi chao

thế kỷ nào

cũng vậy!

và vẫn vậy!

kẻ đốn rừng lại trồng cây đạo đức

khắc tên mình vào mái râm

cây xum xuê

trổ hoa!

mùi giáo điều xa bay tít tắp

con đầu đàn ăn trái thơm

chúng ta ghiền trái đắng

sự thật là gì nhỉ

chẳng ai có thể làm nổi

nếu không phải sức mạnh quỷ thần

là viên đạn

thẳng lỗ tim.

nếu đòn roi vẫn còn sống sót

thánh thần

cái tên bấy lâu tôn thờ

cái tên chẳng còn ai tin

để gọi ư

hay để thét!

bao giờ hết run rẩy

bao giờ mới đứng lên làm người

bao giờ con người mới được làm người.

 

KIẾN TẠO

 

Những đóa hoa hoan nghênh

lời tuyên thệ

chúng ta sẽ bắt đầu kiến tạo những nốt nhạc

dù viển vông, nhưng nó không thể thiếu tiếng dạo vang

nó phải luôn tồn tại

những lời hứa có đôi cánh mộng du, dẫu luôn trùng lặp

nó cũng cần được chăm sóc để lớn lên

cần được nâng cao

được vuốt ve

và kiên định để vươn ra thế giới

chúng ta

để không bị chôn chân quá lâu, trong vòng luẩn quẩn

mỗi địa danh là một đầu tầu

khát khởi hành

bao ánh nhìn thán phục

sẽ xoa dịu

muôn vàn những cơn đau

của người yếu thế...

những cánh rừng từ nay thêm tuổi

màu xanh lại sinh ra sự sống

trước một thân cây đổ

hãy thắp một nén hương

sẽ kiến tạo những bước đi vững chãi

tài sản chúng ta biển bạc, rừng vàng, kho tàng đạo đức…

có người vờ lắng nghe

có kẻ thiêm thiếp ngủ, giật mình ngáp vặt

có kẻ mất hồn khiếp sợ

dù tất cả vẫn tạo cho mình

nụ cười bay bổng

hãy ngước nhìn

hình ảnh thánh thần vung vẩy

thành thục mở lòng

mạnh mẽ biết bao, đẹp đẽ biết bao

vững tin và đừng suy ngẫm

tấn kịch bi hài

đắt như niềm tin

rẻ như lời hứa

nay hay mai cũng vậy, thuở nào.

 

LÒNG TAY NẮM CHẶT

 

Ngày thời xấu

một chính khách vừa qua đời

chưa kịp nhận ra

cái gông của thời đại

cấm đám văn nhân bổ báng

cấm những sắc màu hỉ hả

cái chết

vẫn bí ẩn như mọi điều bí ẩn

cứ phơi bày nơi mọi phơi bày

cái chết sẽ được trình bày

cống hiến không hề nhỏ

 

Huyệt lạnh

xin lòng tay đừng nắm chặt

cho tử thi một nương tựa cuối cùng

ngày chưa mới

vội gì chôn sống tên tuổi

ôi những thượng đế hám chơi

đã tột cùng thất vọng về nhau

 

Ngọn nến hết mình cháy lên nghi lễ

soi vầng trán tro, thảm thê, khổ nạn

soi hằn những toan tính, về thế giới bỏ không

ngay cả khi tử nạn rồi

vẫn chờ sẵn những đá tảng xanh uy nghi ở đây,

để ông bước dạo 

vì sao đế vương vẫn cần số đông hầu hạ

nhưng cần hơn là sức mạnh hùm beo, nhảy múa

để cơn nổi giận

ông tiếp tục hành quyết giấc mơ của đám chúng sinh

để chống lại bức xạ có thể bức tử ông lần nữa.

 

KHI TÂM HỒN CHÚNG TA ĐỔ NÁT

 

Liệu ánh sáng có hiện lên, cuối con đường

không biết ngày mai sẽ ra sao

khi tâm hồn chúng ta ngập chìm

trong xó tối

trên nóc nhà thờ

một vì sao le lói

vẫn ẩn đâu đây, những hy vọng ban mai

khi Chúa đi qua, quãng thế gian này

nhưng đến giờ tận

bầu trời xanh lại vống lên màu đen

những đám mây thay màu, vẽ khuôn mặt người

chúng ta bản sao y chang, về cái chết lạ

sao số phận chúng ta, lại đặt trên tay kẻ khác

chúng ta hát,bài hát lạc quan về một thiên đường

 

một thiên đường

bằng sự hão huyền

bằng thứ minh họa vớ vẩn

dẫu chẳng ngây ngô chút nào

về hình hài và thế đứng

chúng ta người chủ, mang danh hiệu giả

một trào lưu

cuồng nhiệt, điên dại...

trong tiếng quát, của âm thanh mệnh lệnh

dưới họng súng, của những kẻ thanh toán lịch sử

 

thế giới bình yên, vô cùng quyến rũ

bởi tràn ngập thương yêu

sao tâm hồn chúng ta đổ nát.

 

ẢO TƯỞNG

 

Ảo tưởng của chúng ta thật sáng láng

bộ mặt nó nếu thiếu vắng

thật dễ chịu nếu nó an ủi chúng ta trong xó xỉnh cuộc đời

những kẻ tạo ra ảo tưởng

lại không hề ảo tưởng

những kẻ nuôi dưỡng kỳ quái

nhắm vào sự kỳ quặc

ảo tưởng ư! Mưu chước nó đùa bỡn với bao ham thích

nó sẵn sàng phủi tay

ngay trên tờ giấy trắng

nó thạo trò hỏa mù

biết nhảy múa

biết im lặng

giỏi tung hứng, vị hương ngất ngây từ một bông hoa giả

cái mũi ngốc nghếch của chúng ta hay não trạng

 

chính chúng ta, không ai khác

chứng thực cho sự vô thực

mọi giá trị bị đánh đồng

đôi khi ảo tưởng ngang qua

bằng những chữ vàng danh dự

lời phát ngôn - nhất trí

cái bắt tay

cái ôm dường thắm thiết

ai nhìn thấy trước ngọn ngành

hiện hữu và che đậy

dựng lên và xoá đi

chiến tranh không mang bộ mặt thật

tất nhiên chúng ta không mù quáng

trong thế kỷ hoang đường.

 

KHUÔN MẶT BỊ VẼ BÙA

 

Bịt tai, che mắt

trong tuyệt vọng

 

Chẳng phải ngạc nhiên

chẳng phải đột nhiên lạc điệu

trên khuôn mặt chúng ta

với đồng thuận của hai con mắt

lại tìm kẻ dẫn đường

 

Rồi một ngày

quyền lực - siêu vi

con người tham lam độc ác

con người dối trá

con người hèn hạ

 

Thế kỷ ê chề

hội họp bảo kê

vị thế những chiếc ghế

 

Những dãy bàn trắng tinh phủ bụi

mượn chúng ta tới lui

góp thêm bàn tay vỗ

và chúng ta nhảy múa

 

Rồi một ngày

bởi chính bất lực

con người cuồng điên bạo lực

 

Sau bốn bức tường ngoan cố

những kẻ vô thần

những cái đầu toàn trị

mượn những đồng tiền còm cõi

vẽ bùa lên mặt chúng ta.

 

THIÊN ĐƯỜNG

Mỏi dốc

đá mòn cuộc nhân gian

động Thiên đường phía bàn tay vẫy

luồng khí lạnh toả ra từ hướng nào

không biết từ đâu đến

bức tường đá kịp mở ra

ôi lâu đài ngủ quên!

trùng lặp giấc mơ lạ ngỡ mình gặp lại

những thiên thạch như vừa phôi thai

dưới ngôi bảo tàng của bàn tay khổng lồ

mấy triệu năm

bản thể bừng sáng

khúc xạ đan nhau

hào quang rực rỡ

 

hấng bàn tay

giọt mát phun từ đáy miệng thiên thần

ve vuốt tóc rối

tôi lắng nghe núi rừng hợp tấu

giọng nói của ký ức xa vời

vào sâu vào sâu nữa

lòng đất chôn trụ thiên sừng sững

phiến đá nghiêng bóng lặng ai ngồi

ánh sáng đổi

chợt vụt qua bóng ngựa phi rất nhanh

không hề thấy tiếng gió

thác loạn

dưới những hình hài ngây ngô

giáo gươm sắc cắm sâu vào đất

lẫn vào bóng đêm

còn vọng lại bước chân

khách lữ.

 

MÂY NẶNG

Đám mây nặng trĩu

cuồng quay những cơn mưa không hồi kết

chúng ta bị chôn vào bốn góc tường

bị đầu độc bởi ngàn âm thanh chát chúa

danh dự đôi khi bị phỉ báng

ngay cả trẻ thơ tung tăng đến trường như những cánh bướm

chúng thản nhiên buông lời nói rất đời

mặt đất loang những vũng nước mong mỏi muốn bay lên

ví như trong bữa tiệc

ta buộc phải xích lại gần chiếc bàn

với lời thoại của cái bụng đầy

đang say sưa làm xiếc về sự cao cả

ôi nụ cười dành cho tôi

trào dòng nước mắt

 

tôi suốt đời lênh đênh trên dòng ấy

ví như ngôn từ thất lạc

bởi mất niềm tin

giữa xa xót và lãng quên

phải viết lên bằng máu

trong tận cùng cõi lặng

còn vọng về tiếng thì thào cát bụi

gió dại dột thổi mãi

tiếng chim không bầy

giữa đại ngàn hoang vu

hay vì chặng đường còn phải bay xa của nó.

 

NGÔI LÀNG

 

Cái tên làng Đồng Tâm ngỡ ngẫu nhiên

cũng chẳng là gì nếu chiến lũy chỉ mang danh một cái tên

nhưng không phải một cái tên mà một nhân chứng hùng

ngôi thành lũy của những bước đường cùng

không gì khác hơn ngoài tiếng kêu cứu của đất đai đòi điều sáng tỏ

chuyển dịch nỗi bất công những bản án

mọi chiêu trò chiếm đoạt

những nông điền không đất

triệu con người tốt lành muôn thời thuộc về đất

những thế lực bí ẩn, Thượng Đế bí ẩn

phải làm gì để đứng lên làm người?

biết lựa chọn sức mạnh nào đây

 

sự lựa chọn đi vào lãng quên nhiều thế kỷ

những con đường chất đầy lo nghĩ chất đầy đá gỗ

cuộc xung trận thời trung cổ

cuộc chiến kết cục một câu hỏi, cán cân không cần sự so sánh

cái giá của đau thương cần sự khôn ngoan tài trí

những nông điền không đất

những người không tội lỗi

tấn bi kịch dành họ

nhưng chiếc thòng lọng không thể lơ lửng treo lên

cái tên làng chứng minh điều đó.

 

NƠI ĐÀN CHIM BAY ĐI

Phía trước tôi con đường không hoạn lộ

tiếng kêu giữa không trung

trả lời ư?

không ai

ánh mắt tôi buồn bã chạm vào hư vô

trong tôi cái xác huyền rã rời

chân mỏi mệt như mang vác gánh nặng khổng lồ

gió mãi đưa tôi đi

nơi tôi không bao giờ tới được

những làng mạc

những cánh rừng hoang

nơi đàn chim bay đi

 

tôi tựa cây bị người làm nghiêng ngả

ai gọi tôi

nắng nhạt quét những tia cuối cùng

ôi lòng trăng trong sáng vô ngần!

gợi những điều vơ vẩn

ngày vơ vẩn đủ một đời trơ trọi

và ảo ảnh chỉ là chớp mắt

một đêm sao chi chít

sông ngân lớp lớp vỗ yên bình

ngàn con sóng không ngơi nghỉ

một đêm mưa gió không bao giờ quên được

tôi chiêm ngưỡng em sao đẹp lạ lùng

nhờ ánh sáng những tia chớp

để ánh mắt tôi chạm vào hư vô

đêm ẩn vào bóng núi

 

Phía trước tôi con đường không hoạn lộ.

 

CON CÁ VÀ BẦU TRỜI

Con cá mơ bầu trời

nhẩy lên khỏi mặt nước

nó đã lầm

một tiếng động ngầm trên mặt sóng

đủ để một con cá lớn nuốt nó

lặng im để sống

im lặng như chết

chết trong giấc mơ thôi thúc

những chiếc lá thiên di

thiên nhiên ban tặng mùa hoa vàng

chút hương trời đuổi theo đám mây chiều chạng vạng

 

lá phổi của tôi tắm gội

trong màn sương đêm đêm

đợi bình minh trong ánh mắt rã rời

những nỗi buồn người ta ném vào tôi

khuôn hình đầy cay đắng

tôi con cá của cơn lũ mùa uẩn ức

giữa những tảng đá vững chãi

chỉ để tôi qua

bọt nước tan tành

tôi lắng tai

những âm điệu của biển khơi réo gọi

và phải học để yêu lấy chiếc lưới của đồng loại.

 

DANH DỰ CỦA NGÔN TỪ

Từ những xó tối

tiếng chào đêm bằng son phấn

một người điên bị xua đuổi

bởi thành phố quá nhiều rác

và cần phải nghiêm trị sự la thét

những tiếng kêu không thành tiếng kêu được nữa

 

Ngã tư

mọi con đường vào thành phố đều qua đây

trước mắt chúng ta đầy khẩu ngữ

mái đầu chúng ta chạm phải

một khoảng rỗng huyễn hoặc

hình khuôn của một thế giới tẻ ngắt

những nỗi buồn được sinh ra từ hy vọng và bão táp

 

ánh đèn đang cháy

bộ trang phục đáng hổ thẹn nhất

không khí tác oai tác quái

những tờ bạc gió nuốt

và còn bao nhiêu gió thông thống

trong thế gian say giấc ngủ kia

dưới gầm trời

con sâu nhỏ nhất cũng than van

bộ dạng của chiếc lá giả tạo

tôi họa nhân chứng

nổ tung sức chịu

tất cả sự trỗi dậy

trong danh dự của ngôn từ.

 

BÔNG HOA TRONG ĐÊM

Bông hoa mang niềm riêng từ miền châu thổ

rực rỡ đến kỳ lạ

tôi chạm môi vào cánh hoa hé mở

như chạm hơi thở ấm nồng dẫu lòng còn ngờ vực

tôi thầm hát về thế giới lệ hoa

giọt lệ đẹp mong manh

bên cửa sổ

những vì sao xa xăm lãng mạn và cô đơn

tiếp tục đốt lửa an ủi bầu trời

vũ trụ bí ẩn vận hành những tinh tú hoang sơ

đâu đó tiếng rên rỉ của vạn côn trùng trong muộn phiền nuối tiếc

như tiếng vọng nhắc nhớ mãi còn hồi vọng

bông hồng đỏ giống như mặt trời đỏ ban mai tỏa rạng

đêm nay mang làn hương mỏng lan xa

tựa dòng suối chaỷ êm

khe đá màu thạch bích

dẫn đi, hồn tôi biển cả

khoảnh khắc thật tuyệt vời

hơn lúc nào hết tôi nhận thấy

thiên nhiên mang một nỗi cảm thông ùa đến

để tôi bước ra khỏi vòng xoáy

đi vào một bầu trời khác

khi cuộc sống hiện tại luôn ồn ã

nơi hồn tôi buồn bã bị vùi lấp bởi nhiều tầng bụi bặm

ánh trăng ướt đẫm bên cửa sổ chan xuống cùng tạo thể lặng im

khoác lên ngôn từ lộng lẫy

sự giao thoa óng ả

thời khắc trôi về vô tận

bông hoa mãi đưa nguồn hương lạ

tôi thiếp đi

mơ thấy mình

bay...  

 

BƯỚC ĐÊM

 

Ánh sáng của ngôi sao lưu đày dâng lên bầu trời

nụ cười phiêu lãng đã tắt ngấm

ngoài kia ngàn vạn đom đóm rữa tàn

đêm ôm trùm sương đục

thành phố như một gã cao bồi

những con đường mờ ảo và ngái ngủ

chỉ cửa hàng rượu sáng rực

những bóng ma dữ tợn

không khí săn tìm im bặt

trong bụng kẻ vô gia cư

chiếc bánh mì thơm nức

nhịp thở cõng mây

tiếng chậm chịch phía sau, hỗn mang phía trước

gió thao túng bốn mặt

nhưng không mang đi tục tĩu và rác rưởi


đêm gầm gào

chỉ còn chút trần trụi của lòng tốt nhìn nhau

và im lặng là sự phân mảng

chẳng thể ước ao

hy vọng thành tiếng kêu đau đớn

ôi văn minh! ngày càng xa lạ

phó mặc bước chân

phó thác cho những gì còn lại

cho những gì không còn lại

đêm rỗng

dựng lên những chiếc bóng đứng

đêm rỗng

pho tượng trên cao ôm gối ngủ

Gió thổi loạn

tóc nở bung hoa tuyết

 

ĐƯỜNG IN BÓNG

Suối nhỏ len mình qua bóng tối

tiếng thác trên cao gào sâu vào giấc ngủ rừng

bên sườn núi

hoa mong manh bé nhỏ xoè cánh như những ngón tay thon

dịu dàng và long lanh sương mai

trong dáng dấp hiện về cây anh đào vừa hé

khẽ rùng mình

thôi đừng khơi dậy đôi mắt sao buồn bã đáy biển im

vụt qua một cánh chim

tấm áo choàng của hoàng hôn như tia chớp nhận mặt

một cội thông hưu hắt

 

những cành xanh trong mơ hiện ra vẫy gọi

con đường phủ lá những bước chân không chạm tới mùa xuân

ôi đá! Bàn tay tôi ngỡ chạm vào vũ trụ

trong vô biên bí ẩn nhiệm màu

mắt tôi không dời khỏi một tảng đá lớn giống như cửa động kỳ vĩ

ôi rừng núi và con tim man dại

đá vẫn lặng im như sấm sét ngàn đời

vật thể lạ không thể nào nhập vào thế giới cô tịch

và đâu đó xáo trộn những âm thanh lạ về đêm quần tụ

hồn như một dải mây

vắt ngang vũ trụ.

 

ÂN XÁ CHO MÌNH

 

núp sau con đường sỏi

con vàng đã lắng nghe

một cái vụt không ý thức.

nhanh vô cùng .

nghĩ mãi mà không hiểu

cái đuôi mưu mẹo vẫy vẫy

nơi cán cờ phất lên

vàng ơi sao cuốn mình vào cơn mơ

hay cái mũi trí khôn của mày

ngửi thấy mùi hỏa thiêu thơm lừng

trong bó rơm vàng sọm

hay bước chân mày thèm da diết con đường

dưới bóng trăng khuya mộng mỵ

chỉ một tiếng tru

mày nhận ra, mày còn sống

khi bạn tình, bị thít chặt kéo lê

có thể mày chán chường, ngôi nhà pha lê

muốn cuốn xéo

khỏi những bức tường thuỷ tinh, kẽm gai ngoằn nghoèo

khỏi những hồn người rách bươm tơi tả

vàng ơi, sao mày không hồi hương

không ngộ nghĩnh, nằm ngoan, mộng mơ trên cỏ?

 

T.Đ.T