Danh ngôn
Trong mọi cộng đồng, chúng ta cần một nhóm thiên thần gây rối.
We need, in every community, a group of angelic troublemakers.
(Bayard Rustin – trích bài phát biểu tại New York City 1963)
Trong mọi trường hợp, chắc chắn rằng sự thiếu hiểu biết, đi kèm với quyền lực, là kẻ thù tàn bạo nhất có thể có của công lý.
It is certain, in any case, that ignorance, allied with power, is the most ferocious enemy justice can have.
(James Baldwin - No Name in the Street 1972)
Các cuộc cách mạng và các cá nhân có thể bị giết hại, nhưng bạn không thể giết chết các ý tưởng.
While revolutionaries and individuals can be murdered, you cannot kill ideas.
(Thomas Sankara, một tuần trước khi bị ám sát, 1987)
Không có cảm giác nào cô đơn hơn việc bị chính đất nước mình trục xuất.
There's not a more lonely feeling than to be banished by my own country.
(Kiyo Sato – Kiyo’s Story 2009)
Ban Biên tập
Địa chỉ liên lạc:
1. Thơ
tho.vanviet.vd@gmail.com
2. Văn
vanviet.van14@gmail.com
3. Nghiên cứu Phê Bình
vanviet.ncpb@gmail.com
4. Vấn đề hôm nay
vanviet.vdhn1@gmail.com
5. Thư bạn đọc
vanviet.tbd14@gmail.com
6. Tư liệu
vanviet.tulieu@gmail.com
7. Văn học Miền Nam 54-75
vanhocmiennam5475@gmail.com
Tra cứu theo tên tác giả
- A. A. Fadeev
- A. Puskin
- A. T.
- Abdulrazak Gurnah
- Abraham F. Lowenthal
- Ace Le
- Ace Lê
- Adam Gopnik
- Adonis
- Adrian Horton
- Agi Mishol
- Ajar
- Akiko Miki
- Alain Guillemin
- Alan Phan
- Alăng Văn Gáo
- Alăng Văn Giáo
- Aldous Huxley
- Aleksandr Griboedov
- Alesandr Blok
- Alex Marshall
- Alex Smith
- Alex Thai
- Alex-Thái Đình Võ
- Alexander Fadeev
- Alexander Solzhenitsyn
- Alexandra Alter
- Alexandre FERON
- Alice Munro
- Alina Lesik
- Alison Flood
- Allen Ginsberg
- Amanda Gorman
- Amartya Sen
- Amelia Glaser
- Amos Oz
- An Nam
- Anatole France
- Anatoly Gavrilov
- Anders Olsson
- André Breton
- André Menras
- André Menras – Hồ Cương Quyết
- André Menras Hồ Cương Quyết
- Andrea Hoa Pham
- Andrea Kendall-Taylor
- Andreas Fulda
- Andreas Wimmer
- Andrew Postman
- Andy Cao
- Anh Anh
- Anh Hồng
- Anh Hồng (nhà thơ)
- Ánh Liên
- Anh Nhi
- Anh Văn
- Anika Zeller
- Anna Akhmatova
- Anna Maria Bracale Ceruti
- Anna Mitchell
- Anne Carson
- Anne Hébert
- Anne Henochowicz
- Annie Ernaux
- António Jacinto
- Antôn Nguyễn Trường Thăng
- Archimedes L.A. Patti
- Arlette Quỳnh Anh Trần
- Arnold Schwarzenegger
- Arthur Koestler
- Arty Abel
- Arvind Subramanian
- Augustina
- Aurélie Coulon
- Aurelien Breeden
- Ba Sàm
- Bá Thụ Đàm
- Bạch Cúc
- Bạch Hoàn
- Bách Mỵ
- Bách Thân
- Bạch X. Phẻ
- Bạch Xuân Phẻ
- Bakhtin
- Ban Mai
- Bàn Văn Thòn
- Ban Vận động Văn đoàn Độc lập Việt Nam
- Bảo Huân
- Bảo La
- Bảo Nhi Lê
- Bảo Ninh
- Bảo Phác
- Bão Vũ
- Barbara Demick
- Bashô
- Batrioldman
- Bauxite Việt Nam
- Bắc Đảo
- Bắc Phong
- Bằng Việt
- BB Ngô
- Bei Dao
- Benjamin Péret
- Benjamin Ramm
- Bertolt Brecht
- Bertrand Russell
- Bettina Rheims
- Bích Ngân
- Biếm họa
- Biên Cương
- Biệt Hiệu
- Bilahari Kausikan
- Billy Collins
- Bình Nguyên Lộc
- Brahma Chellaney
- Branko Milanovic
- Brett Reilly
- Brian Pascus
- Brian Wu
- Brice Pedroletti
- Brodsky
- Bryan
- Bùi An
- Bùi Bảo Trúc
- Bùi Bích Hà
- Bùi Chát
- Bùi Chí Trung
- Bùi Chí Vinh
- Bùi Công Thuấn
- Bùi Công Trực
- Bùi Đức Lại
- Bùi Giáng
- Bùi Hải Quảng
- Bùi Hoàng Tám
- Bùi Hoằng Vị
- Bùi Huệ Chi
- Bui Huy Hoi Bui
- Bùi Mai Hạnh
- Bùi Mạnh Hùng
- Bùi Mẫn Hân
- Bùi Minh Quốc
- Bùi Ngọc Tấn
- Bùi Quang Thắng
- Bùi Suối Hoa
- Bùi Thanh Hiếu
- Bùi Thanh Phương
- Bùi Thanh Tuấn
- Bùi Thụy Băng
- Bùi Tiến An
- Bùi Trân Phượng
- Bùi Trọng Hiền
- Bùi Văn Kha
- Bùi Văn Nam Sơn
- Bùi Việt Sỹ
- Bùi Vĩnh Phúc
- Bùi Xuân Bách
- Bùi Xuân Đính
- Bùi-Viết Văn Đức
- Bulgakov
- Bửu Chỉ
- C.D.
- Cái Lư Hương
- Cái Trọng Ty
- Cam Ly
- Cảnh Chánh
- Cao Bảo Vân
- Cao Bình Minh
- Cao Chi
- Cao Gia An
- Cao Hành Kiện
- Cao Huy Thuần
- Cao Kim Ánh
- Cao La
- Cao Quang Nghiệp
- Cao Tần
- Cao Thị Hồng
- Cao Thu Cúc
- Cao Việt Dũng
- Cao Xuân Hạo
- Cao Xuân Huy
- Carl Bildt
- Carl O. Schuster
- Carlos Assunção
- Carolyn Mary Kleefeld
- Cát Linh
- Cẩm Tú
- Cấn Thị Thêu
- Chan Phuong
- Chanh Tam
- Charles Bo
- Charles Bukowski
- Charles Simic
- Chau Doan
- Chân Minh
- Chân Pháp Xa
- Chân Phương
- Chân Xuân Tản Viên
- Châu Diên
- Châu Hải Đường
- Châu Hồng Thủy
- Châu Hữu Quang
- Chenn
- Chế Diễm Trâm
- Chế Lan Viên
- Chi Mai
- Chi Phương
- Chiêu Dương
- Chiêu Khiêm
- Chiharu Shiota
- Chim Hải
- Chim Trắng
- Chinh Ba
- Chính Tâm
- Chính Vĩ
- Chinua Achebe
- Chơn Không Cao Ngọc Phượng
- Christian Gampert
- Christian Welzel
- Christina Mary Hjortlund
- Christoph Giesen
- Christoph Sator
- Christopher Balding
- Christopher Goscha
- Christy Wampole
- Chu Dương
- Chu Hảo
- Chu Hoạch
- Chu Kim
- Chu Mộng Long
- Chu Quang Tiềm
- Chu Tử
- Chu Văn Lễ
- Chu Văn Sơn
- Chu Vĩnh Hải
- Chu Vương Miện
- Chu Xuân Diên
- Chung Le
- Claire Simon
- Clay Phạm
- Concepcion de Leon
- Connie Hoàng
- Cora Engelbrecht
- Costica Bradatan
- Cổ Ngư
- Cù An Hưng
- Cù Huy Hà Vũ
- Cù Mai Công
- Cù Tuấn
- Cung Minh Huân
- Cung Tích Biền
- Cung Trầm Tưởng
- D. S. Likhachev
- Da Màu
- Dạ Ngân
- Dạ Thảo Phương
- Dã Tượng
- DAD
- Dadolin Murak
- Damien Keown
- Dan Bilefsky
- Dan Slater
- Dana Gioia
- Danh ngôn
- Dani Rodrik
- Daniel Halpern
- Daniel Hautzinger
- Daron Accemoglu
- David Brown
- David Gascoyne
- David Marchese
- David Weinberger
- Ðặng Thơ Thơ
- Demetrio Paparoni
- DEUTSCHE WELLE
- Di
- Di Li
- Diêm Liên Khoa
- Diễm Thi
- Diễm Tường
- Diễn đàn Thế kỷ
- Diệp Duy Liêm
- Diệp Huy
- Ðinh Cường
- Dino Buzatti
- Dipanjan Roy Chaudhury
- Dmitri Prokofyev
- Dmitry Burago
- Dmitry Muratov
- Doãn Cẩm Liên
- Doãn Mạnh Dũng
- Doãn Mẫn
- Doãn Quốc Sỹ
- Dominique Lemieux
- Donald Inglehart
- Donna Ashworth
- Ðỗ Quang Nghĩa
- Ðỗ Quyên
- Du Tử Lê
- Dung Nguyễn
- Dũng Phan
- Dũng Trung Kqd
- Dũng Vũ
- Duy Lam
- Duy Tân
- Duy Thanh
- Duy Thông
- Duyên Anh
- Dư Hoa
- Dư Kiệt
- Dư Thị Hoàn
- Dư Thu Vũ
- Dương Đại Triều Lâm
- Dương Đình Giao
- Dương Khánh Phương
- Dương Kiền
- Dương Ngạn
- Dương Nghiễm Mậu
- Dương Ngọc Thái
- Dương Như Nguyện
- Dương Phương Vinh
- Dương Thắng
- Dương Thiệu Tước
- Dương Thu Hương
- Dương Thuấn
- Dương Tú
- Dương Tường
- Dương Văn Ba
- Dylan Suher
- Đà Văn
- Đàm Hà Phú
- Đàm Hách Thành
- Đào An Khánh
- Đào Anh Kha
- Đào Công Tiến
- Đào Duy Anh
- Đào Hiếu
- Đào Lê Na
- Đào Ngọc Chương
- Đào Nguyên
- Đào Nguyễn
- Đào Nguyên Phương Thảo
- Đào Như
- Đào Phương Liên
- Đào Quang Toản
- Đào Tấn Phần
- Đào Thái Tôn
- Đào Thị Hương
- Đào Tiến Thi
- Đào Trung Đạo
- Đào Trường Phúc
- Đào Tuấn
- Đào Tuấn Ảnh
- Đào Văn Thuỵ
- Đào Văn Tiến
- Đào Vũ Anh Hùng
- Đặng Anh Đào
- Đặng Bích Phượng
- Đặng Chương Ngạn
- Đặng Đình Cung
- Đặng Đình Mạnh
- Đặng Hà
- Đặng Hải Sơn
- Đặng Hoàng Giang
- Đặng Hồng Nam
- Đặng Hùng Võ
- Đặng Hương Giang
- Đặng Hữu
- Đặng Mai Lan
- Đặng Mậu Tựu
- Đăng Nguyên
- Đặng Phùng Quân
- Đặng Quốc Thông
- Đặng Sơn Duân
- Đặng Thái
- Đăng Thành
- Đặng Thân
- Đặng Thị Hảo
- Đặng Thơ Thơ
- Đặng Tiến
- Đặng Tiến (Thái Nguyên)
- Đặng Trung Nghĩa
- Đặng Túy
- Đặng Văn Dũng
- Đặng Văn Hùng
- Đặng Văn Ngữ
- Đặng Văn Sinh
- Đặng Vũ Vương
- Đặng Xuân Thảo
- Đặng Xuân Xuyến
- Đằng-Giao
- Điểm Thọ
- Đinh Bá Anh
- Đinh Cường
- Đinh Hoàng Thắng
- Đinh Hùng
- Đình Kính
- Đinh Linh
- Đinh Ngọc Thu
- Đinh Phương
- Đinh Phương Thảo
- Đinh Quang Anh Thái
- Đinh Thanh Huyền
- Đinh Thị Như Thúy
- Đinh Trường Chinh
- Đinh Từ Bích Thuý
- Đinh Từ Bích Thúy
- Đinh Văn Đức
- Đinh Vũ Hoàng Nguyên
- Đinh Ý Nhi
- Đinh Yên Thảo
- Đoàn Ánh Thuận
- Đoàn Bảo Châu
- Đoàn Cầm Thi
- Đoàn Công Lê Huy
- Đoàn Hồng Lê
- Đoàn Huy Giao
- Đoàn Huyền
- Đoàn Khắc Xuyên
- Đoàn Lê Giang
- Đoàn Nhã Văn
- Đoàn Thanh Liêm
- Đoan Trang
- Đoàn Tùng Nguyễn
- Đoàn Tử Huyến
- Đoàn Việt Hùng
- Đoàn Xuân Kiên
- Đỗ Anh Hoa
- Đỗ Anh Tuấn
- Đỗ Cao Bảo
- Đỗ Duy Ngọc
- Đỗ Đức
- Đỗ Đức Đông Ngàn
- Đỗ Đức Hiểu
- Đỗ Hòa
- Đỗ Hoàng Diệu
- Đỗ Hồng Ngọc
- Đỗ Hồng Nhung
- Đỗ Hữu Chí
- Đỗ Kh
- Đỗ Kh.
- Đỗ Khiêm
- Đỗ Kim Thêm
- Đỗ Lai Thuý
- Đỗ Lai Thúy
- Đỗ Lê Anh Đào
- Đỗ Mạnh Hoàng
- Đỗ Minh Tuấn
- Đỗ Nghê
- Đỗ Ngọc
- Đỗ Ngọc Thống
- Đỗ Quang Nghĩa
- Đỗ Quang Vinh
- Đỗ Quý Toàn
- Đỗ Quyên
- Đỗ Quỳnh Dao
- Đỗ Thắng Cảnh
- Đỗ Thị Thu Trà
- Đỗ Thiên Anh Tuấn
- Đỗ Trí Vương
- Đỗ Trọng Khơi
- Đỗ Trung Quân
- Đỗ Trường
- Đỗ Tuyết Khanh
- Đồng Chuông Tử
- Đông Hoài
- Đông Hồ
- Đông Kha
- Đông Ngàn Đỗ Đức
- Đông Nghi
- Đức Ban
- Đức Đàm
- Đức Flying Bay
- Đức Hoàng
- Đức Lê
- Đức Phổ
- Đức Tâm
- Đức Tiến
- E.E. Cummings
- E.M. Chernoivanenko
- Eamonn Butler
- Eckart Kleßmann
- Eduardo Galeano
- Edward Hirsch
- Elena Pucillo Truong
- Elias Canetti
- Ellen Bass
- Eloisa Amezcua
- Emiel Roothooft
- Emmanuelle Jardonnet
- Eric Weiner
- Erica Frantz
- Erik Harms
- Erik Korling
- Euan Ward
- Evgheni Dobrenko
- F.N.
- Federico García Lorca
- Feliks Kuznesov
- Filip Lech
- Flanny O’Connor
- Florence Noiville
- Florian Altenhöner
- Francis Fukuyama
- Francis Fukuyma
- Frank Dikötter
- Frank O'Hara
- Frankfurt
- Fred Hiatt
- Friedrich Dürrenmatt
- Friedrich Nietzsche
- Fritz J. Raddatz
- Gabriel García Márquez
- Gaither Stewart
- Gaiutra Bahadur
- Gary Leupp
- Gặp gỡ và trò chuyện
- Georg Bönisch
- Georg Trakl
- George Burchett
- George Orwell
- George Perreault
- George Siemens
- Gerhard Will
- Germain Droogenbroodt
- Giang Dang
- Giang Lại Đức
- Giang Nam
- Giáng Vân
- Giáp Văn Dương
- Gideon Rachman
- Giuse Lê Công Đức
- Goethe
- Gonçalo Fernandes
- Gottfried Benn
- Graham Allison
- Grigory Yudin
- Günter Kunert
- Gyảng Anh Iên
- Hà Duy Phương
- Hà Dương Tuấn
- Hà Dương Tường
- Hà Đình Nguyên
- Hạ Đình Nguyên
- Hà Huy Sơn
- Hà Hương
- Hà Lệ Minh
- Hà Ngọc Hòa
- Hạ Nguyên
- Hà Nguyên Du
- Hà Nhân
- Hà Nhật
- Hà Phạm Phú
- Hà Quang Vinh
- Hà Sĩ Phu
- Hà Thanh Vân
- Hà Thế
- Hà Thị Minh Đạo
- Hà Thúc Sinh
- Hà Thủy Nguyên
- Hà Tùng Long
- Hà Tùng Sơn
- Hà Văn Thịnh
- Hà Văn Thùy
- Hà Vũ Trọng
- Hagi Kenaan
- Hai An Vu
- Hải Hạc
- Hải Ngọc
- Hai Thanh
- Han Dang
- Hàn Giang
- Han Kang
- Hàn Vĩnh Diệp
- Hạnh Nguyên
- Hạnh Phước
- Hạnh Viên
- Hannah Beech
- Hào Thiện Nhân
- Haruki Murakami
- Hân Hương
- Heiko Buschke
- Heinrich Heine
- Henri Michaux
- Henry David Thoreau
- Henry Wadsworth Longfellow
- Heriberto Araújo
- Hermann Hesse
- Hiền Trang
- Hiệp Ikaria
- Hiệu Minh
- Hiếu Tân
- Ho Lai-Ming
- Hòa Bình Lê
- Hoa Níp
- Hoài Hương
- Hoài Nam
- Hoài Phương
- Hoài Thanh
- Hoài Việt
- Hoài Ziang Duy
- Hoan Doan
- Hoàn Nguyễn
- Hoàng Ánh
- Hoàng Anh Tuấn
- Hoàng Cát
- Hoàng Cầm
- Hoàng Chí Hiếu
- Hoàng Chính
- Hoàng Cường Long
- Hoàng Dũng
- Hoàng Dương Tuấn
- Hoàng Đăng Khoa
- Hoàng Đỗ
- Hoàng Đông
- Hoàng Đức Truật
- Hoàng Hà
- Hoàng Hải Thủy
- Hoàng Hải Vân
- Hoảng Hãn
- Hoàng Hưng
- Hoàng Khởi Phong
- Hoàng Kim Oanh
- Hoàng Lại Giang
- Hoàng Lan
- Hoàng Lan Anh
- Hoàng Lan Chi
- Hoàng Lê
- Hoàng Lệ
- Hoàng Linh
- Hoàng Long
- Hoàng Mai Ðạt
- Hoàng Mạnh Hải
- Hoàng Minh Trí
- Hoàng Minh Tường
- Hoàng Nam
- Hoàng Nga
- Hoàng Ngọc Biên
- Hoàng Ngọc Hiến
- Hoàng Ngọc Nguyên
- Hoàng Ngọc Tuấn
- Hoàng Nguyễn
- Hoàng Nguyên Vũ
- Hoàng Nhơn
- Hoàng Nhuận Cầm
- Hoàng Phong Tuấn
- Hoàng Phủ Ngọc Tường
- Hoàng Quân
- Hoàng Quốc Hải
- Hoàng Thị Hường
- Hoàng Thị Thu Thủy
- Hoàng Thu Phố
- Hoàng Thúy
- Hoàng Thuỵ Anh
- Hoàng Tiến
- Hoàng Trung Thông
- Hoàng Tuấn Công
- Hoàng Tuấn Phổ
- Hoàng Tùng
- Hoàng Tuỵ
- Hoàng Văn Sơn
- Hoàng Việt
- Hoàng Vũ Thuật
- Hoàng Xuân Phú
- Hoàng Xuân Sơn
- Hoàng Xuân Tuyền
- Hoàng Yến
- Horst Bienek
- Howard Gardner
- Hồ Anh Thái
- Hồ Bạch Thảo
- Hồ Bất Khuất
- Hồ Diệu Vân
- Hồ Dzếnh
- Hồ Đắc Vũ
- Hồ Đình Nghiêm
- Hồ Hải Thụy
- Hồ Hữu Tường
- Hồ Minh Tâm
- Hồ Ngọc Đại
- Hồ Như
- Hồ Phú Bông
- Hồ Tịnh Tình
- Hồ Trường An
- Hồ Tú Bảo
- Hội những người ủng hộ GS. Chu Hảo
- Hồng Anh
- Hồng Hoang
- Hồng Lê Thọ
- Hồng Phú
- Huệ Hương Hoàng
- Huguette Bertrand
- Huong Nguyen
- Huy Cận
- Huy Đức
- Huy Tưởng
- Huyền Thương
- Huỳnh Duy Lộc
- Huỳnh Hoa
- Huỳnh Hữu Uỷ
- Huỳnh Hữu Ủy
- Huỳnh Kim Báu
- Huỳnh Kim Quang
- Huỳnh Lê Nhật Tấn
- Huỳnh Liễu Ngạn
- Huỳnh Ngọc Chênh
- Huỳnh Như Phương
- Huỳnh Sơn Phước
- Huỳnh Tấn Mẫm
- Huỳnh Thế Du
- Huỳnh Thục Vy
- Huỳnh Trọng Khang
- Huỳnh Tuấn Anh
- Hứa Chương Nhuận
- Hương Lan
- Hường Thanh
- Hương Thủy
- Hữu Danh
- Hữu Đông
- Hữu Loan
- Hữu Mai
- Hữu Phương
- Ian Bui
- Ian Johnson
- Igor Poglazov
- Ilza Burchett
- Inrasara
- Iris Radisch
- Isabella Kwai
- Issa
- Issac Bashevis Singer
- Italo Calvino
- Iya Kiva
- J. M. Lotman
- J.B Nguyễn Hữu Vinh
- Jacques Attali
- Jacques Prévert
- Jake Johnson
- James Borton
- James Daniel Spears
- James G. Zumwalt
- James Grossman
- James Joyce
- James Poniewozik
- James Stavridis
- James WrightJuan Felipe Herrera
- Janos Kornai
- Jared Carters
- Jason Lopata
- Jason Morris-Jung
- Jay Nordlinger
- Jaya K.
- Jean Chesnaux
- Jean d'Ormesson
- Jean Piaget
- Jean Przyluski
- Jean Toomer
- Jean-Jacques Brochier
- Jean-Jacques Roth
- Jean-Louis Rocca
- Jean-Luc Chalumeau
- Jean-Marc Roberts
- Jean-Patrick Géraud
- Jean-Paul Sartre
- Jefferson Cowie
- Jeffrey Hanfover
- Jeffrey Nall
- Jessica Swoboda
- Jessie Yeung
- Jiayang Fan
- Jimmy Carter
- Joan Hua
- João Guimarães Rosa
- Joaquin Nguyễn Hòa
- John Barrow
- John Cheever
- John Freeman
- John Keane
- John McCain
- Jon Fosse
- Jonathan Dee
- Jonathan London
- Jörg Wischermann
- Jorge Amado
- Jorge Luis Borges
- Joschka Fischer
- Josée Lapointe
- Joseph Wong
- Joseph Wright
- Josh Rogin
- Joshua Rothman
- Juan Pablo Cardenal
- Juan Pablo Cardenal & Heriberto Araújo
- Julia Cagé
- Julio Cortázar
- Jun’ichiro Tanizaki
- Kahil Gibral
- Kai Hoàng
- Kale
- Kalynh Ngô
- Kamel Daoud
- Kao Phú
- Kap Seol
- Karel Appel
- Karen Tongson
- Kate Chopin
- Kazuo Shiraga
- Kenneth Nguyen
- Keorapetse Kgositsile
- Kerstin Holm
- Kều Jang
- Kha Lương Ngãi
- Khải Đơn
- Khái Hưng
- Khaly Chàm
- Khang Quốc Ngọc
- Khánh
- Khánh Bình
- Khánh Duy
- Khánh Ly
- Khánh Mai
- Khanh Nguyen
- Khanh Pham
- Khánh Phương
- Khánh Trâm
- Khánh Trường
- Khét
- Khế Iêm
- Khiêm Nhu
- Khổng Đức Thiêm
- Khuất Đẩu
- Khuê Phạm
- Khuyết Thư
- Kiệm Hoàng
- Kiến Văn
- Kiệt Anh Hùng
- Kiệt Tấn
- Kiều Duy Vĩnh
- Kiều Loan
- Kiều Mai Sơn
- Kiều Maily
- Kiều Phong
- Kiều Thị An Giang
- Kim Ân
- Kim Chi
- Kim Dung
- Kim Hạnh
- Kim Thúy
- Kim Trần
- Kinh Bắc
- Kính Hòa
- Klaus Wiegerefe
- Kúm
- Kurt-Martin Mayer
- Kỳ Duyên
- Kyoko Numano
- L. N. Tolstoy
- L. V. H.
- La Khắc Hoà
- La Khắc Hòa
- Lã Nguyên
- Lại Nguyên Ân
- Lam Điền
- Lam Ngọc
- Lam Thái Hòa
- Lan Nguyên
- Lang Anh
- Langston Hughes
- LAP
- Larry Diamond
- Lars Vargö
- Laura Cappelle
- Laurent Sagalovitsch
- Lawrence Ferlinghetti
- Lâm Chương
- Lâm Duyên
- Lâm Hạnh
- Lâm Lê
- Lâm Ngân Mai
- Lâm Quang Mỹ
- Lâm Thị Mỹ Dạ
- Leon Trotsky
- Leonard Cohen
- Lê An Thế
- Lê Anh Hoài
- Lê Anh Hùng
- Lê Ân
- Lê Bá Đảng
- Lê Bích Vượng
- Lê Chiều Giang
- Lê Công Định
- Lê Công Giàu
- Lê Công Tư
- Lê Ðình Nhất Lang
- Lê Dũng
- Lê Duy Nam
- Lê Đạt
- Lê Đăng Doanh
- Lê Đình Cai
- Lê Đình Khẩn
- Lê Đình Thắng
- Lê Đỗ Huy
- Lê Đức Dục
- Lê Đức Thôn
- Lê Giang Trần
- Lê Hải
- Lệ Hằng
- Lê Hiệp
- Lê Hoài Nguyên
- Lê Hoàng Diễm Trang
- Lê Hoàng Lân
- Lê Học Lãnh Vân
- Lê Hồ Quang
- Lê Hồng Hà
- Lê Hồng Hiệp
- Lê Hồng Lâm
- Lê Hùng
- Lê Hùng Vọng
- Lê Huyền Ái Mỹ
- Lê Huỳnh Lâm
- Lê Hữu
- Lê Hữu Khoá
- Lê Hữu Khóa
- Lê Hữu Nam
- Lê Kế Lâm
- Lê Khải
- Lê Kim Duy
- Lê Ký Thương
- Lê Lạc Giao
- Lê Luân
- Lê Mã Lương
- Lê Mai
- Lê Mai Lĩnh
- Lê Mạnh Chiến
- Lê Mạnh Đức
- Lê Minh Chánh
- Lê Minh Hà
- Lê Minh Hiền
- Lê Minh Khuê
- Lê Minh Phong
- Lê Ngân Hằng
- Lê Ngọc Luân
- Lê Ngọc Sơn
- Lê Nguyễn
- Lê Nguyễn Duy Hậu
- Lê Nguyễn Hương Trà
- Lê Nguyên Long
- Lê Nguyên Vỹ
- Lê Như Bình
- Lê Oa Đằng
- Lê Phan
- Lê Phú Khải
- Lê Quang
- Lê Quang Đức
- Lê Quảng Hà
- Lê Quang Hợp
- Lê Quang Thành
- Lê Quân
- Lê Quốc Anh
- Lê Quỳnh
- Lê Quỳnh Mai
- Lê Sa Long
- Lê Si Na
- Lê Sơn
- Lê Tất Đạt
- Lê Tất Điều
- Lê Thanh Dũng
- Lê Thanh Hải
- Lê Thanh Phong
- Lê Thanh Trường
- Lê Thân
- lê thi diem thuý
- Lê Thị Hồng Minh
- Lê Thị Huệ
- Lê Thị Hường
- Lê Thị Oanh
- Lê Thị Thấm Vân
- Lê Thiết Cương
- Lê Thiếu Nhơn
- Lê Thọ Bình
- Lê Thời Tân
- Lê Thời Thôi
- Lê Thu Hiền
- Lê Thúy Bảo Liên
- Lê Tiên Long
- Lê Trí Tuệ
- Lê Trinh
- Lê Trọng Nghĩa
- Lê Trọng Nguyễn
- Lê Trung Tĩnh
- Lê Trường Thanh
- Lê Tuấn Huy
- Lê Tuyết Hạnh
- Lê Văn Bỉnh
- Lê Văn Hảo
- Lê Văn Hiếu
- Lê Văn Hòa
- Lê Văn Luân
- Lê Văn Sơn
- Lê Văn Trung
- Lê Văn Tùng
- Lê Vĩnh Tài
- Lê Vĩnh Triển
- Lê Vũ Trường Giang
- Lê Xuân Khoa
- Lê Xuyên
- Li Edelkoort
- Li Zhongqin
- Liêu Diệc Vũ
- Liêu Thái
- Liễu Trương
- Linh Nguyên
- Linh Văn
- Linh Vân
- Linh-Chân Brown
- LKH
- Lorca
- Louis Aragon
- Louise Glück
- Lộc Vàng
- Luân Hoán
- Ludwig von Mises
- Luke Hunt
- Luke Turner
- Lữ Kiều
- Lữ Quỳnh
- Lương Đào
- Lương Thiệu Quân
- Lương Thư Trung
- Lưu Á Châu
- Lưu Bình Nhưỡng
- Lưu Diệu Vân
- Lưu Đức Trung
- Lưu Hà
- Lưu Hiểu Ba
- Lưu Khánh Thơ
- Lưu Mê Lan
- Lưu Minh Hải
- Lưu Na
- Lưu Nhi Dũ
- Lưu Quang Vũ
- Lưu Thuỷ Hương
- Lưu Thủy Hương
- Lưu Trọng Văn
- Lưu Uyên Khôi
- Lý Đợi
- Ly Hoàng Ly
- Lý Ngang
- Ly Phạm
- Lý Quang Hoàn
- Lý Thanh
- Lý Tiến Dũng
- Lý Toàn Thắng
- Lý Trực Dũng
- Lý Xuân Hải
- Lydia Davis
- Lynh Bacardi
- LysP
- M. Gorky
- M.L. Gasparov
- Mạc Phong Tuyền
- Mạc Văn Trang
- Mạc Việt Hồng
- Mạch Nha
- Mạch Quang Thắng
- Madeleine Riffaud
- Mai An Nguyễn Anh Tuấn
- Mai Anh Tuấn
- Mai Bá Ấn
- Mai Bá Kiếm
- Mai Chanh
- Mai Hiền
- Mai Khôi
- Mai Kim Ngọc
- Mai Nhật
- Mai Ninh
- Mai Quốc Ấn
- Mai Quỳnh
- Mai Quỳnh Nam
- Mai Sơn
- Mai Thái Lĩnh
- Mai Thanh Sơn
- Mai Thảo
- Mai Tú Ân
- Mai Văn Hoan
- Mai Văn Phấn
- Mai Văn Tính
- Maki Starfield
- Mamleev
- Mạnh Kim
- Mão Xuyên
- Marc Andrus
- Marcel Reich-Ranicki
- Marci Shore
- Marco Ferrarese
- Margarita Lyutova
- Maria Donovan
- Maria Ressa
- Mario Vargas Llosa
- Marion Hennebert
- Mark B. Hamilton
- Mark Binelli
- Mark Frankland
- Mark Osaki
- Mark Strand
- Marta Hillers
- Martin Jankowski
- Martin Kulldorff
- Marty Robbins
- Mary Morose
- Mary Walsh
- Mathias Mayer
- Matthew Clayfield
- Matthew Crawford
- Maurice Blanchot
- Maximilian Steinbeis
- May
- Maya Angelou
- Mặc Đỗ
- Mặc Lâm
- Mân Côi
- McAmmond Nguyễn Thị Tư
- Media Văn Việt
- Michael Burawoy
- Michael Scammell
- Miêng
- Mike Ives
- Mikhail Shishkin
- Mikhail Viktorovich Zygar
- Milan Kundera
- Mimmi Diệu Hường Bergström
- MInh Anh
- Minh Huệ
- Minh Hùng
- Minh Luật
- Minh Quang – Lê Chiên
- Minh Quang Ho
- Minh Tâm
- Minh Thùy
- Minh Thư
- Minh Toàn
- Minh Tuấn
- Monica Berlin
- Mỹ Hằng
- Mỹ Lan
- N. S. Khrushchev
- Nam Dao
- Nam Dao Nguyễn Mạnh Hùng
- Nam Đan
- Nam Đông
- Nam Nguyên
- Nam Sơn
- Naowarat Pongpaiboon
- Natalia lacovelli
- Nataliya Zhynkina
- Natsume Sōseki
- Nay Aung
- ng. anhanh
- Ng.Uyển Nicole Dương
- Ngải Vị VỊ
- Ngân Xuyên
- Nghệ thuật
- Nghiêm Lương Thành
- Nghiêm Phương Mai
- Nghiêm Xuân Hồng
- Nghiên Cứu Phê Bình
- Ngo Thu
- Ngọc Anh
- Ngọc Duy Phan
- Ngoc Hien Bui
- Ngọc Linh
- Ngô Anh Tuấn
- Ngô Bảo Châu
- Ngô Đình Thẩm
- Ngô Đồng
- Ngô Hương Giang
- Ngô Khắc Tài
- Ngộ Không Phí Ngọc Hùng
- Ngô Liêm Khoan
- Ngô Minh
- Ngô Minh Khôi
- Ngô Ngọc Loan
- Ngô Ngọc Trai
- Ngô Nguyên Dũng
- Ngô Nhật Đăng
- Ngô Quốc Phương
- Ngô Quốc Thịnh
- Ngô Thế Vinh
- Ngô Thị Kim Cúc
- Ngô Thị Thanh Lịch
- Ngô Tùng Phong
- Ngô Tự Lập
- Ngô Văn
- Ngô Văn Giá
- Ngô Viết Nam Sơn
- Ngô Viết Trọng
- Ngô Vĩnh Long
- Ngô Xuân Hội
- Ngô Xuân Phúc
- Ngô Xuân Thảo
- Ngu Yên
- Nguyen Duc Thanh
- Nguyễn Hải Hoành
- Nguyễn Anh Dũng
- Nguyễn Anh Tuấn
- Nguyễn Anh Tuấn - đạo diễn
- Nguyễn Bá Chung
- Nguyễn Bách Việt
- Nguyễn Bảo Chân
- Nguyễn Bắc Sơn
- Nguyên Bình
- Nguyên Cầm
- Nguyên Cẩn
- Nguyên Chánh
- Nguyễn Chí Hoan
- Nguyễn Chí Thuật
- Nguyễn Chí Trung
- Nguyễn Chí Tuyến
- Nguyễn Chinh Trung
- Nguyễn Cung Thông
- Nguyễn Cường
- Nguyễn Danh Bằng
- Nguyễn Danh Huế
- Nguyễn Danh Lam
- Nguyễn Ðăng Thường
- Nguyễn Duy
- Nguyễn Dương Quang
- Nguyễn Đạt
- Nguyễn Đắc Kiên
- Nguyễn Đắc Xuân
- Nguyễn Đăng Điệp
- Nguyễn Đăng Hưng
- Nguyễn Đăng Khoa
- Nguyễn Đăng Mạnh
- Nguyễn Đăng Na
- Nguyễn Đăng Quang
- Nguyễn Đăng Thường
- Nguyễn Đình Ấm
- Nguyễn Đình Bin
- Nguyễn Đình Bổn
- Nguyễn Đình Chú
- Nguyễn Đình Cống
- Nguyễn Đình Đăng
- Nguyễn Đình Huỳnh
- Nguyễn Đình Thắng
- Nguyễn Đình Thi
- Nguyễn Đình Toàn
- Nguyễn Đổng Chi
- Nguyễn Đông Thức
- Nguyễn Đức
- Nguyễn Đức Dương
- Nguyễn Đức Hiệp
- Nguyễn Đức Mậu
- Nguyễn Đức Sơn
- Nguyễn Đức Thắng
- Nguyễn Đức Tiến
- Nguyễn Đức Tùng
- Nguyễn Đức Tường
- Nguyễn Gia Trí
- Nguyên Giác
- Nguyên Giác Phan Tấn Hải
- Nguyễn Hà Luân
- Nguyễn Hải Hoành
- Nguyễn Hải Yến
- Nguyễn Hàn Chung
- Nguyễn Hiến Lê
- Nguyễn Hoa Lư
- Nguyễn Hoài Nam
- Nguyễn Hoài Văn
- Nguyễn Hoài Vân
- Nguyễn Hoàn
- Nguyễn Hoàn Nguyên
- Nguyễn Hoàng Ánh
- Nguyễn Hoàng Anh Thư
- Nguyễn Hoàng Diệu Thủy
- Nguyễn Hoàng Diệu Thúy
- Nguyễn Hoàng Giao
- Nguyễn Hoàng Linh
- Nguyễn Hoàng Trung
- Nguyễn Hoàng Văn
- Nguyễn Hồng Anh
- Nguyễn Hồng Giao
- Nguyễn Hồng Hưng
- Nguyễn Hồng Lam
- Nguyễn Hồng Nhung
- Nguyễn Hồng Thục
- Nguyễn Huệ Chi
- Nguyễn Hùng
- Nguyễn Huy Hoàng
- Nguyễn Huy Thiệp
- Nguyễn Huy Vũ
- Nguyên Hưng
- Nguyễn Hưng Quốc
- Nguyễn Hương
- Nguyễn Hữu Đễ
- Nguyễn Hữu Hồng Minh
- Nguyễn Hữu Liêm
- Nguyễn Hữu Nhật
- Nguyễn Hữu Sơn
- Nguyễn Hữu Thiết
- Nguyễn Hữu Việt Hưng
- Nguyễn Hữu Vinh
- Nguyễn kc Hậu
- Nguyễn Khải
- Nguyễn Khánh Duy
- Nguyễn Khánh Trường
- Nguyễn Khắc An
- Nguyễn Khắc Bình
- Nguyễn Khắc Mai
- Nguyễn Khắc Phê
- Nguyễn Khắc Phi
- Nguyễn Khắc Phục
- Nguyễn Khiêm
- Nguyễn Khôi
- Nguyễn Kiến Phước
- Nguyễn Kiều Dung
- Nguyễn Kiều Hưng
- Nguyên Lạc
- Nguyễn Lãm Thắng
- Nguyễn Lan Phương
- Nguyễn Lân Bình
- Nguyễn Lân Thắng
- Nguyễn Lê Hồng Hưng
- Nguyễn Lệ Uyên
- Nguyễn Linh Giang
- Nguyễn Linh Quang
- Nguyễn Lộ Trạch
- Nguyễn Luận
- Nguyễn Lương Hải Khôi
- Nguyễn Lương Ngọc
- Nguyễn Lương Thịnh
- Nguyễn Lương Vỵ
- Nguyễn Mai
- Nguyễn Man Nhiên
- Nguyễn Mạnh An Dân
- Nguyễn Mạnh Côn
- Nguyễn Mạnh Đẩu
- Nguyễn Mạnh Tiến
- Nguyễn Manh Trinh
- Nguyễn Mạnh Trinh
- Nguyễn Mạnh Tuấn
- Nguyễn Mạnh Tường
- Nguyễn Minh Anh
- Nguyễn Minh Hòa
- Nguyễn Minh Kính
- Nguyễn Minh Nhị
- Nguyễn Minh Nhựt
- Nguyễn Minh Thuyết
- Nguyễn Mộng Giác
- Nguyên Ngọc
- Nguyễn Ngọc Chu
- Nguyễn Ngọc Giao
- Nguyễn Ngọc Hoa
- Nguyễn Ngọc Lanh
- Nguyễn Ngọc Liễm
- Nguyễn Ngọc Lung
- Nguyễn Ngọc Tâm
- Nguyễn Ngọc Thiện
- Nguyễn Ngọc Tú Anh
- Nguyễn Ngọc Tư
- Nguyên Nguyên
- Nguyễn Nguyên
- Nguyễn Nguyên Bình
- Nguyễn Nhật Tín
- Nguyên Nhi
- Nguyễn Như Huy
- Nguyễn Phạm Hùng
- Nguyễn Phú Yên
- Nguyễn Phúc Vĩnh Ba
- Nguyễn Phượng
- Nguyễn Phương Đình
- Nguyễn Phương Mai
- Nguyễn Phương Mạnh
- Nguyễn Quang
- Nguyễn Quang A
- Nguyễn Quang Bình
- Nguyễn Quang Duy
- Nguyễn Quang Dy
- Nguyễn Quang Đồng
- Nguyễn Quang Hồng
- Nguyễn Quang Hưng
- Nguyễn Quang Lập
- Nguyễn Quang Thạch
- Nguyễn Quang Thân
- Nguyễn Quang Thiều
- Nguyễn Quang VInh
- Nguyễn Quân
- Nguyễn Quốc Lâm
- Nguyễn Quốc Thái
- Nguyễn Quốc Toàn
- Nguyễn Quốc Trụ
- Nguyễn Quốc Tuấn
- Nguyên Sa
- Nguyễn Sĩ Dũng
- Nguyễn Sơn Lâm
- Nguyễn Sỹ Phương
- Nguyễn Sỹ Tế
- Nguyễn Tà Cúc
- Nguyễn Tài Cẩn
- Nguyễn Tấn Cứ
- Nguyễn Tất Nhiên
- Nguyễn Thạch Giang
- Nguyễn Thái Hòa
- Nguyễn Thái Hợp
- Nguyễn Thái Sơn
- Nguyễn Thái Tuấn
- Nguyễn Thanh Bình
- Nguyễn Thanh Châu
- Nguyễn Thanh Giang
- Nguyễn Thanh Hiện
- Nguyễn Thanh Hùng
- Nguyễn Thanh Huy
- Nguyễn Thanh Huyền
- Nguyễn Thanh Mỹ
- Nguyễn Thành Nam
- Nguyễn Thanh Nghị
- Nguyễn Thanh Nguyệt
- Nguyễn Thành Phong
- Nguyễn Thanh Sơn
- Nguyễn Thành Sơn
- Nguyễn Thanh Tâm
- Nguyễn Thành Thi
- Nguyễn Thanh Tuyền
- Nguyễn Thanh Văn
- Nguyễn Thanh Việt
- Nguyễn Thế Hùng
- Nguyễn Thế Thanh
- Nguyễn Thị Ái Tiên
- Nguyễn Thị Bích Hậu
- Nguyễn Thị Bích Ngà
- Nguyễn Thị Bình
- Nguyễn thị Cỏ May
- Nguyễn Thị Dư Khánh
- Nguyễn Thị Hải
- Nguyễn Thị Hậu
- Nguyễn Thị Hiền
- Nguyễn Thị Hoàng
- Nguyễn Thị Hoàng Bắc
- Nguyễn Thị Khánh Minh
- Nguyễn Thị Khánh Trâm
- Nguyễn Thị Kim Chi
- Nguyễn Thị Kim Phụng
- Nguyễn Thị Minh Ngọc
- Nguyễn Thị Minh Thương
- Nguyễn Thị Ngọc Hải
- Nguyễn Thị Ngọc Nhung
- Nguyễn Thị Oanh
- Nguyễn Thị Phước
- Nguyễn Thị Thanh Bình
- Nguyễn Thị Thanh Hải
- Nguyễn Thị Thanh Lưu
- Nguyễn Thị Thanh Xuân
- Nguyễn Thị Thanh Yến
- Nguyễn Thị Thảo An
- Nguyễn Thị Thúy Hạnh
- Nguyễn Thị Thùy Linh
- Nguyễn Thị Thụy Vũ
- Nguyễn Thị Thuyền
- Nguyễn Thị Tịnh Thy
- Nguyễn Thị Từ Huy
- Nguyễn Thị Vinh
- Nguyễn Thiện Tống
- Nguyễn Thiện Tơ
- Nguyễn Thói Đời
- Nguyễn Thông
- Nguyễn Thu Quỳnh
- Nguyễn Thu Trang
- Nguyễn Thùy Dương
- Nguyễn Thúy Hạnh
- Nguyễn Thụy Long
- Nguyễn Thuỵ Phương
- Nguyễn Thùy Song Thanh
- Nguyễn Thỵ
- Nguyễn Thy Anh
- Nguyễn Tiến Dũng
- Nguyễn Tiến Lập
- Nguyễn Tiến Trung
- Nguyễn Tiến Văn
- Nguyễn Trần Bạt
- Nguyễn Tri Phương Đông
- Nguyễn Triệu Nam
- Nguyễn Trọng Bình
- Nguyễn Trọng Chức
- Nguyễn Trọng Huân
- Nguyễn Trọng Khôi
- Nguyễn Trọng Tạo
- Nguyễn Trung
- Nguyễn Trung Bảo
- Nguyễn Trung Dân
- Nguyễn Trung Hiếu
- Nguyễn Trung Kiên
- Nguyễn Trung Thuần
- Nguyễn Trường Giang
- Nguyễn Trường Huy
- Nguyễn Trường Uy
- Nguyễn Tuấn
- Nguyễn Tuấn Anh
- Nguyễn Tuấn Khoa
- Nguyễn Tùng
- Nguyễn Tùng Linh
- Nguyễn Tuyết Lan
- Nguyễn Tuyết Lộc
- Nguyễn Tư Nghiêm
- Nguyễn Tử Siêm
- Nguyễn Tường Bách
- Nguyễn Tường Thiết
- Nguyễn Tường Thụy
- Nguyễn Ước
- Nguyễn Vạn Phú
- Nguyễn Văn
- Nguyễn Văn Ba
- Nguyễn Văn Chính
- Nguyễn Văn Ðậu
- Nguyễn Văn Dũng
- Nguyễn Văn Đài
- Nguyễn Văn Gia
- Nguyễn Văn Hạnh
- Nguyễn Văn Hiệp
- Nguyễn Văn Hòa
- Nguyễn Văn Hùng
- Nguyễn Văn Huyên
- Nguyễn Văn Lợi
- Nguyễn Văn Lục
- Nguyễn Văn Miếng
- Nguyễn Văn Nghệ
- Nguyễn Văn Nho
- Nguyễn Văn Phong
- Nguyễn Văn Phú
- Nguyễn Văn Phước
- Nguyễn Văn Sâm
- Nguyễn Văn Sơn
- Nguyễn Văn Tao
- Nguyễn Văn Thiệu
- Nguyễn Văn Thọ
- Nguyễn Văn Trọng
- Nguyễn Văn Trung
- Nguyễn Văn Tuấn
- Nguyễn Văn Vĩnh
- Nguyễn Văn Xuân
- Nguyễn Vi Khải
- Nguyễn Vi Yên
- Nguyễn Viện
- Nguyễn Việt Anh
- Nguyễn Việt Chiến
- Nguyễn Viết Lãm
- Nguyễn Vĩnh Nguyên
- Nguyễn Vũ Hiệp
- Nguyễn Vũ Tiềm
- Nguyễn Vỹ
- Nguyễn Vy Khanh
- Nguyễn Xuân Diện
- Nguyễn Xuân Hằng
- Nguyễn Xuân Hoàng
- Nguyễn Xuân Hưng
- Nguyễn Xuân Khánh
- Nguyễn Xuân Khoát
- Nguyễn Xuân Nghĩa
- Nguyễn Xuân Nha
- Nguyễn Xuân Quang
- Nguyễn Xuân Thiệp
- Nguyễn Xuân Thọ
- Nguyễn Xuân Tiệp
- Nguyễn Xuân Tường Vy
- Nguyễn Xuân Xanh
- Nguyễn Ý Thuần
- Nguyên Yên
- Nguyễn-Chương Mt
- Nguyễn-hòa-Trước
- Nguyệt Chu
- Nguyệt Quỳnh
- Nguyệt Vi
- Ngự Thuyết
- Người Buôn Gió
- Ngyễn Trung Bảo
- Nh. Tay Ngàn
- Nhã
- Nhã Ca
- Nhã Duy
- Nhã Thuyên
- Nhan Do Thanh
- Nhân Hồng
- Nhật Chiêu
- Nhật Lệ
- Nhất Linh
- Nhật Tiến
- Nhật Tuấn
- Nhất Uyên
- Nhị Linh
- Nhị Ngã
- Nhóm Vì một Hà Nội xanh
- Như Huy
- Như Không
- Như Quỳnh
- Như Quỳnh de Prelle
- Như Ý
- Nhược Thủy
- Niall Ferguson
- Nick Hilden
- Nicolas Casey
- Nikulin
- Nina McPherson
- Ninh Dương
- Ninh Kiều
- Nobert Hummelt
- Nông Hồng Diệu
- NP Phan
- Obama
- Ocean Vương
- Octavio Paz
- Ogden Nash
- Oksana Zabuzhko
- Oleg Kashin
- Ondrej Slowik
- onggiaolang
- Orlando Figes
- Orwell
- Oscar Salemink
- Oscar Wilde
- Pablo Neruda
- Pablo Picasso
- Palmer
- Patrick Frater
- Patrick Lodge
- Paul Auster
- Paul Celan
- Paul Éluard
- Paul Hoover
- Paul Mendez
- Paul Mozur
- Paul Theroux
- Paul-François Paoli
- Paulus Lê Sơn
- Pavel Basinsky
- Pavlo Vyshebaba
- Paweł Kubiak
- Pawel Kuczynski
- Paweł Łepkowski
- Percy Mabandu
- Pervez Hoodbhoy
- Peter B. Zinoman
- Peter Hansen
- Peter Harvey
- Peter Kleiner
- Peter Singer
- Phạm Anh Tuấn
- Phạm Biểu Tâm
- Phạm Cao Hoàng
- Phạm Châu
- Phạm Chí Dũng
- Phạm Chi Lan
- Phạm Chu Sa
- Phạm Công Luận
- Phạm Công Thiện
- Phạm Công Trứ
- Phạm Công Út
- Phạm Duy
- Phạm Duy Nghĩa
- Phạm Đình Trọng
- Phạm Đình Vy
- Phạm Đoan Trang
- Phạm Hải Anh
- Phạm Hải Âu
- Phạm Hiền Mây
- Phạm Hoàng Quân
- Phạm Hồng Sơn
- Phạm Hùng Việt
- Phạm Huy Thông
- Phạm Khiêm Ích
- Phạm Kiều Tùng
- Phạm Kỳ Đăng
- Phạm Lệ Quyên
- Phạm Lê Vương Các
- Phạm Linh
- Phạm Lưu Vũ
- Phạm Minh Hoàng
- Phạm Minh Ngọc
- Phạm Minh Quân
- Phạm Minh Trung
- Phạm Ngọc Lư
- Phạm Ngọc Thái
- Phạm Ngọc Tiến
- Phạm Nguyên Trường
- Phạm Ngữ
- Phạm Phan Long
- Phạm Phú Cường
- Phạm Phú Hải
- Phạm Phú Minh
- Phạm Phú Phong
- Phạm Phú Thứ
- Phạm Phú Viết
- Phạm Phúc Thịnh
- Phạm Phương
- Phạm Quang Ái
- Phạm Quang Long
- Phạm Quang Trung
- Phạm Quang Tuấn
- Phạm Sỹ Sáu
- Phạm Tăng
- Phạm Thành
- Phạm Thành Hưng
- Phạm Thanh Nghiên
- Phạm Thảo Nguyên
- Phạm Thế Cường
- Phạm Thị
- Phạm Thị Anh Nga
- Phạm Thị Hoài
- Phạm Thị Kiều Ly
- Phạm Thị Ngọc
- Phạm Thị Phương
- Phạm Thiên Ân
- Phạm Thiên Thư
- Phạm Tín An Ninh
- Phạm Toàn
- Phạm Trần
- Phạm Trọng Chánh
- Phạm Trung Nghĩa
- Phạm Tuấn
- Phạm Tư Thanh Thiện
- Phạm Tường Vân
- Phạm Văn
- Phạm Văn Khoái
- Phạm Văn Quang
- Phạm Văn Tình
- Phạm Văn Vũ
- Pham Viem Phuong
- Phạm Viêm Phương
- Phạm Viết Đào
- Phạm Việt Hưng
- Phạm Vũ Lửa Hạ
- Phạm Xuân Đài
- Phạm Xuân Hùng
- Phạm Xuân Nguyên
- Phạm Xuân Trường
- Phan An Sa
- Phan Ba
- Phan Bội Châu
- Phan Cẩm Thượng
- Phan Châu Thành
- Phan Cự Đệ
- Phan Đạo
- Phan Đắc Lữ
- Phan Đình Diệu
- Phan Độc Lập
- Phan Hải-Đăng
- Phan Hồng Giang
- Phan Huy Dũng
- Phan Huy Đường
- Phan Huy Lê
- Phan Huyền Thư
- Phan Kế Toại
- Phan Khôi
- Phan Lặng Yên
- Phan Mạnh Quỳnh
- Phan Nam Sinh
- Phan Ngọc
- Phan Nguyên
- Phan Nhật Nam
- Phan Nhiên Hạo
- Phan Ni Tấn
- Phan Phương Đạt
- Phan Quang
- Phan Tấn Hải
- Phan Tấn Uẩn
- Phan Thanh Bình
- Phan Thắng
- Phan Thế Hải
- Phan Thị Hà Dương
- Phan Thị Kim Phúc
- Phan Thị Trọng Tuyển
- Phan Thị Vàng Anh
- Phan Thu Vân
- Phan Thúy Hà
- Phan Trang Hy
- Phan Trí Đỉnh
- Phan Trọng Hoàng Linh
- Phan Văn Giưỡng
- Phan Văn Song
- Phan Văn Thắng
- Phan Vũ
- Phan Xine
- Phan Xuân Sinh
- Phannguyên Psg
- Phanxipăng
- Phaolô VI
- Pháp Hoan
- Pháp Vân
- Phapxa Chan
- Phát biểu nhận giải Văn Việt
- Phil Caputo
- Philip Larkin
- Philip Roth
- Phong Linh
- Phong Nguyen
- Phong Quang
- Phố Văn
- Phú Quang
- Phù Sa
- Phúc Lai GB
- Phúc Tiến
- Phunchok Stobdan
- Phùng Anh Kiệt
- Phùng Hi
- Phùng Hoài Ngọc
- Phùng Học Vinh
- Phùng Ngọc Kiên
- Phùng Nguyễn
- Phùng Quán
- Phùng Thành Chủng
- Phùng Thị Hạ Nguyên
- Phùng Thị Như Hà
- Phuong Ta
- Phương Hương
- Phương Phương
- Phương Thảo
- Phương Thuý
- Phương Uy
- Pierre Darriulat
- Pierre Lemieux
- Prashanth Parameswaran
- Qladimir Pyljow
- Quách Hạo Nhiên
- Quách Tấn
- Quách Thoại
- Quảng Diệu Trần Bảo Toàn
- Quang Dũng
- Quang Đức
- Quang Minh
- Quang Phan
- Quảng Tánh Trần Cầm
- Quậy Nguyễn
- Quế Hương
- Quốc Dũng
- Quốc Phương
- Quốc Toản
- Quyên Di
- Quyên Hoàng
- Quỳnh Iris de Prelle
- Quỳnh Vi
- Rabindranath Tagore
- Rainer Maria Rilke
- Ralph Chaplin
- Rebecca Mead
- Rebecca Solnit
- Reiner Traub
- Remo Verdickt
- Riccardo Gazzaniga
- Richard C. Paddock
- Richard Millet
- Richard Serra
- Robert Desnos
- Robert McCrump
- Roger Vu
- Roland Barthes
- Romain Rolland
- Ronald F. Inglehart
- Ruben David Gonzalez Gallego
- Russell Edson
- Ruth Ingram
- Ryszard Legutko
- Salman Rushdie
- Salvatore Babones
- Sam Dresser
- Sạn chữ
- Sandra Kerschbaumer
- Sara Teasdale
- Sarah Pulliam Bailey
- Sarah Thornton
- Sáu Nghệ
- Sergio Bitar
- Shakespeare
- Shannon Van Sant
- Sheikha A
- Sheila Fischman
- Sheila Ngoc Pham
- Sheri Berman
- Shigeeda Yutaka
- Shirin Ebadi
- Shukshin
- Simon Johnson
- Sire Apm Lukwesa
- Slavoj Žižek
- Sohaniim
- Son Kieu Mai
- Song Chi
- Song Hà
- Song Nguyễn
- Song Phạm
- Song Phan
- Song Thao
- Số đặc biệt
- Sơn Ca
- Sơn Hoàng Liên
- Sơn Kiều Mai
- Sơn Nam
- Stefano Harney
- Stephan Koester
- Stephen B. Young
- Steve Earle
- Susan Sontag
- Suzuki Katsuhiko
- Sương Nguyệt Minh
- Sương Quỳnh
- Svetlana Alexievich
- Svetlana Alexievitch
- Svetlana Alexiévitch
- Sylvia Plath
- T. Đ.
- T.Vấn
- Tạ Anh Thư
- Tạ Chí Đại Trường
- Tạ Duy Anh
- Tạ Tỵ
- Tạ Văn Tài
- Tạ Văn Thông
- Tạ Xuân Hải
- Tadeusz Rósewicz
- Tam Ích
- Tamarchenko
- Tàn Tuyết
- Tanaami Keiichi
- Taras Shevchenko
- Tarik Khaldi
- Tawada Yoko
- Tăng Quang
- Tâm An
- Tâm Chánh
- Tâm Don
- Tâm Thường Định
- Tâm Việt
- Tấn An
- Teolinda Gersão
- Teresa Mỹ Chúc
- Thạch Đạt Lang
- Thạch Quỳ
- Thạch Thảo
- Thái Bá Tân
- Thái Bá Vân
- Thái Bảo
- Thái Hà
- Thái Hạo
- Thái Kế Toại
- Thái Kim Lan
- Thái Ngọc San
- Thái Sinh
- Thái Thanh
- Thái Thăng Long
- Thái Tuấn
- Thái Văn
- Thái Văn Đào
- Thái Vũ
- Thạnh Đà
- Thanh Hằng - Anh Khoa
- Thành Lộc
- Thanh Nam
- Thanh Ngọc
- Thanh Phương
- Thanh Tâm Tuyền
- Thanh Thảo
- Thanh Thuỷ
- Thanh Trúc
- Thanh Tùng
- Thanh Xuân
- Thanhhà Lại
- Thảo Dân
- Thao Dinh
- Thảo luận
- Thảo Nguyên
- Thảo Trường
- Thảo Vy
- Thẩm Đống
- Thận Nhiên
- Thân Trọng Mẫn
- Thân Trọng Sơn
- Thế Dũng
- Thế Giang
- Thế Quân
- THẾ THANH
- Thế Uyên
- Thi Hoàng
- Thi Nguyên
- Thi sỹ ỦA
- Thi Vũ
- Thích Nhất Hạnh
- Thích Nữ Chân Không
- Thích Phước An
- Thierry Leclère
- Thierry Lentz
- Thiên Di
- Thiên Điểu
- Thiền Lâm
- Thiền Nguyễn
- Thiên Thai
- Thiện Tùng
- Thiện Ý
- Thiết Thạch
- Thiếu Khanh
- Thiều Mai Lâm
- Tho Nguyen
- Thomas A. Bass
- Thomas Bo Pedersen
- Thomas Mahler
- Thomas S. Mullaney
- Thông Đặng
- Thơ
- Thu Phong
- Thu Vàng
- Thuận
- Thuần Ngô
- Thuận Paris
- Thuận Thiên
- Thục Quyên
- Thụy An
- Thùy Dung
- Thụy Khuê
- Thùy Linh
- Thụy My
- Thủy Tiên
- Thư Bạn Đọc
- Thường Quán
- Thy An
- Tịch Ru
- Tiet Hung Thai
- Tiêu Dao Bảo Cự
- Tiêu Kiện Sinh
- Tiểu Tử
- Tillman Miller
- Timothy Brennan
- Timothy Garton Ash
- Timothy Snyder
- Tina Hà Giang
- Tomas Tranströmer
- Tô Đăng Khoa
- Tô Hải
- Tô Hoàng
- Tố Hữu
- Tô Lan Hương
- Tô Ngọc Vân
- Tô Thẩm Huy
- Tô Thùy Yên
- Tô Văn Trường
- Tôi Đây
- Tôn Thất Thông
- Tống Văn Công
- Trà Đóa
- Trà Nhiên
- Tracy K. Smith
- Tran Dinh Dung
- Tran Nam Dung
- Trang Châu
- Trang Hạ
- Trang Thanh
- Trang Thế Hy
- Trangđài Glassey Trầnguyễn
- Trangđài Glasssey-Trầnguyễn
- Trao đổi
- Trầm Tử Thiêng
- Trần Anh Hùng
- Trần Bá Đại Dương
- Trần Bang
- Trần Bình Nam
- Trần C. Trí
- Trần Cao Lĩnh
- Trần Cao Tường
- Trần Công Tâm
- Trần Công Tín
- Trần Dạ Từ
- Trần Dần
- Trần Doãn Nho
- Trần Dũng Thanh Huy
- Trần Duy
- Trần Duy Phiên
- Trần Duy Trung
- Trần Đăng Khoa
- Trần Đăng Tuấn
- Trần Đĩnh
- Trần Đình Bút
- Trần Đình Hoành
- Trần Đình Lương
- Trần Đình Sơn Cước
- Trần Đình Sử
- Trần Đình Triển
- Trần Đình Trợ
- Trần Độ
- Trần Đồng Minh
- Trần Đức Anh Sơn
- Trần Đức Thảo
- Trần Đức Tiến
- Trần Đức Tín
- Trần Đức Toản
- Trần Gia Huấn
- Trần Gia Ninh
- Trần Hà Linh
- Trần Hạ Tháp
- Trần Hạ Vi
- Trần Hải
- Trần Hạnh
- Trần Hậu
- Trần Hoài Anh
- Trần Hoài Thư
- Trần Hoàng Phố
- Trần Hoàng Trúc
- Trần Hoàng Vy
- Trần Hùng
- Trần Huy Bích
- Trần Huy Minh Phương
- Trần Huy Quang
- Trần Huỳnh Duy Thức
- Trần Hữu Dũng
- Trần Hữu Khánh
- Trần Hữu Quang
- Trần Hữu Tá
- Trần Hữu Thục
- Trần Khánh Triệu
- Trần Kiêm Đoàn
- Trần Kiêm Trinh Tiên
- Trần Kim Trắc
- Trần Kỳ Trung
- Trần Lam
- Trần Lê Sơn Ý
- Trần Lương
- Trần Lý Trí Tân
- Trần Mạnh Hảo
- Trần Mạnh Tuấn
- Trần Minh Phi
- Trần Minh Quốc
- Trần Mộng Tú
- Trần Nam Bình
- Trần Ngân Hà
- Trần Nghi Hoàng
- Trần Ngọc Cư
- Trần Ngọc Hiếu
- Trần Ngọc Tuấn
- Trần Ngọc Vương
- Trần Nguyên Đán
- Trần Nhã Thụy
- Trần Nhương
- Trần Phong Giao
- Trần Phong Vũ
- Trần Quang Đức
- Trần Quang Lộc
- Trần Quốc Nam
- Trần Quốc Thuận
- Trần Quốc Toàn
- Trần Quốc Trọng
- Trần Quốc Vượng
- Trần Quyết Thắng
- Trân Sa
- Trần Song Hào
- Trần Thành
- Trần Thanh Ái
- Trần Thanh Cảnh
- Trần Thanh Huy
- Trần Thanh Vân
- Trần Thắng
- Trần Thế Vĩnh
- Trần Thị Băng Thanh
- Trần Thị Diệu Tâm
- Trần Thị Lai Hồng
- Trần Thị Lam
- Trần Thị NgH.
- Trần Thị Nguyệt Mai
- Trần Thị Phương Phương
- Trần Thị Thanh Thoả
- Trần Thị Trường
- Trần Thiện Đạo
- Trần Thùy Mai
- Trần Tiến
- Trần Tiễn Cao Đăng
- Trần Tiến Dũng
- Trần Tiễn Khanh
- Trần Tố Nga
- Trần Trọng Dương
- Trần Trọng Thức
- Trần Trọng Vũ
- Trần Trung Chính
- Trần Trung Đạo
- Trần Tuấn
- Trần Từ Mai
- Trần Vàng Sao
- Trần Văn Chánh
- Trần Văn Đỉnh
- Trần Văn Khê
- Trần Văn Minh
- Trần Văn Nam
- Trần Văn Thọ
- Trần Văn Thủy
- Trần Văn Tý
- Trần Vấn Lệ
- Trần Việt Hà
- Trần Viết Ngạc
- Trần Vinh Dự
- Trần Vũ
- Trần Vũ Hải
- Trần Vương Thuấn
- Trần Vương Thuận
- Trần Wũ Khang
- Trần Xuân Hoài
- Trần Xuân Linh
- Trần Xuân Lĩnh
- Trần Xuân Thảo
- Trần Yên Hòa
- Trần Yên Nguyên
- Trên
- Trên Facebook
- Trên Facebook/Minds
- Trên kệ sách
- Trên trang diaCRITICS
- Trí Hiệu Dân
- Triều Anh
- Triều Hoa Đại
- Triêu Nhan
- Triều Sơn
- Triệu Tử Dương
- Trịnh Anh Tuấn
- Trịnh Bá Phương
- Trịnh Bách
- Trịnh Cao Hòa Thanh
- Trịnh Chu
- Trịnh Công Sơn
- Trịnh Cung
- Trịnh Duy Kỳ
- Trịnh Hữu Long
- Trịnh Kim Tiến
- Trịnh Lữ
- Trịnh Minh Tuấn
- Trịnh Sơn
- Trịnh Thanh Thủy
- Trịnh Thu Tuyết
- Trịnh Vĩnh Phúc
- Trịnh Xuân Thuận
- Trịnh Xuân Thủy
- Trịnh Y Thư
- Trọng Anh
- Trọng Phú
- Trọng Thành
- Tru Sa
- Trúc Giang
- Trúc Thông
- Trúc Ty
- Trump
- Trung Bảo
- Trung Dũng Kqd
- Trùng Dương
- Trung Trung Đỉnh
- Trư Sa
- Trường An
- Trương Anh Ngọc
- Trương Anh Thụy
- Trương Chính
- Trương Duy Nhất
- Trương Đăng Dung
- Trương Điện Thắng
- Trương Đình Phượng
- Trương Hồng Quang
- Trương Huy San
- Trường Minh
- Trương Ngọc Chương
- Trương Nguyên
- Trương Nguyện Thành
- Trương Nhân Tuấn
- Trương Phượng
- Trương Quang
- Trương Quang Đệ
- Trương Quang Nhuệ
- Trương Quang Vĩnh
- Trương Thị Ngọc Hân
- Trương Thiên Phàm
- Trương Thu Hiền
- Trương Tố Hoa
- Trương Trọng Nghĩa
- Trương Tửu
- Trương Văn Dân
- Trương Văn Vĩnh
- Trương Vũ
- Trương Xuân Thiên
- Tú Mỡ
- Tù Quốc Hoài
- Tù Sâm
- Tú Trung Hồ
- Tuấn Duy
- Tuấn Khanh
- Tuân Nguyễn
- Tuấn Thảo
- Tuệ Anh
- Tuệ Đăng
- Tuệ Nguyên
- Tuệ Nhân
- Tuệ Nhật
- Tuệ Sĩ
- Tuệ Sỹ
- Tùng Dương Cola
- Tung Nguyen
- Turner
- Túy Hồng
- Tuyết Nghi
- Tư
- Từ Dung
- Tư liệu
- Tử Linh
- Từ Mai Trần Huy Bích
- Từ Quốc Hoài
- Từ Sâm
- Từ Thức
- Tưởng
- Tương Lai
- Umberto Eco
- Uông Tăng Kỳ
- Uông Triều
- Uyển Ca
- Uyên Nguyễn
- Uyên Thao
- Uyên Vũ
- V. Erofiev
- Vàng A Giang
- Varlam Shalamov
- Vasco Gargalo
- Vasily Makarovich
- Văn
- Văn Biển
- Văn Cao
- Văn Chinh
- Văn Công Hùng
- Văn Giá
- Văn học
- Văn học Miền Nam 54-75
- Văn Như Cương
- Văn Quang
- Văn Tâm
- Văn Việt
- Văn.
- Vấn đề hôm nay
- Vận Động Ứng Cử Đại Biểu Quốc Hội 2016
- Vân Hạ
- Vân Phi
- Velcrow Ripper
- Veronica Melkozerova
- Vi Lãng
- Vi Trần
- Vi Yên
- Viet Thanh Nguyen
- Viên Linh
- Việt Bách
- Việt Bình
- Việt Dzũng
- Việt Khang
- Việt Lang
- Việt Phương
- Viktor Maslov
- Vinh Anh
- Vĩnh Hảo
- Vĩnh Quyền
- Virginia Heffernan
- Virginia Woolf
- Vladimir Nabokov
- Võ An Đôn
- Võ Anh Minh
- Võ Anh Thơ
- Võ Bá Cường
- Võ Đắc Danh
- Võ Định Hình
- Võ Đức Phúc
- Võ Hồng
- Võ Huy Tâm
- Võ Hương Quỳnh
- Võ Kỳ Điền
- Võ Ngàn Sông
- Võ Phiến
- Võ Thị Hảo
- Võ Thị Thu Hằng
- Võ Tiến Cường
- Võ Tòng Xuân
- Võ Trí Hảo
- Võ Văn Quản
- Võ Văn Tạo
- Võ Văn Thôn
- Võ Xuân Quế
- Võ Xuân Sơn
- Volker Weidermann
- Volodymyr Vynnychenko
- Volodymyr Zelenskyy
- Vũ Bằng
- Vũ Biện Điền
- Vũ Cao Đàm
- Vũ Cát Tường
- Vũ Đình Hòe
- Vũ Đình Huỳnh
- Vũ Đình Liên
- Vũ Đình Phòng
- Vũ Đức Khanh
- Vũ Đức Phúc
- Vũ Đức Sao Biển
- Vu Gia
- Vũ Hà Văn
- Vũ Hạnh
- Vũ Hoàng Chương
- Vũ Hoàng Thư
- Vũ Hồng Ánh
- Vũ Huy Ngọc
- Vũ Huy Quang
- Vũ Khắc Hoè
- Vũ Khắc Khoan
- Vũ Kim Hạnh
- Vũ Kim Thu
- Vũ Lâm
- Vũ Lập Nhật
- Vũ My Lan
- Vũ Ngọc Giao
- Vũ Ngọc Hoàng
- Vũ Ngọc Tâm
- Vũ Ngọc Tiến
- Vũ Nho
- Vũ Oanh
- Vũ Quang Việt
- Vũ Quí Hạo Nhiên
- Vũ Quốc Ngữ
- Vũ Quỳnh Hương
- Vũ Quỳnh Nh.
- Vũ Thành Sơn
- Vũ Thanh Tâm
- Vũ Thanh Tùng
- Vũ Thành Tự Anh
- Vũ Thế Khôi
- Vũ Thị Hải
- Vũ Thị Nhuận
- Vũ Thị Phương Anh
- Vũ Thị Phương Lan
- Vũ Thị Thanh
- Vũ Thị Thanh Mai
- Vũ Thư Hiên
- Vũ Tiến Lập
- Vũ Trọng Khải
- Vũ Tuấn Hoàng
- Vũ Từ Trang
- Vũ Tường
- Vũ Viết Tuân
- Vũ Xuân Tửu
- Vương Bích Ngọc
- Vương Đan
- Vương Huy
- Vương Ngọc Minh
- Vương Tiểu Nhị
- Vương Trí Nhàn
- Vương Trọng
- Vương Trùng Dương
- Vương Trung Hiếu
- Vy Thảo
- W. H. Auden
- Wa Praong
- Walt Whitman
- Walter Isaacson
- Wayne Karlin
- Wells
- Wendy Barker
- Wilhelm Schmid
- Will Nguyen
- William Carlos Williams
- William Nee
- William Stafford
- William Stanley Merwin
- Winston Phan Đào Nguyên
- Wislawa Szymborska
- Wolf Biermann
- Wolfgang Borchert
- Wynn Gadkar Wilcox
- Xie Tao
- Xuân Ba
- Xuân Diệu
- Xuân Dương
- Xuân Đài
- Xuân Minh
- Xuân Phượng
- Xuân Sách
- Xuân Thọ
- Xuân Vũ
- Xương Văn
- Y Chan
- Ý Nhi
- Y Uyên
- Yanis Varoufakis
- Yevgeny Yevtushenko
- Yên Ba
- Yên Khắc Chính
- Yến Năng
- Yên San
- Yên San Thụy Miên
- Yên Thao
- Yiyun Li
- Yoko Ogawa
- Yōko Ogawa
- Yoko Tawada
- Young Sang Lee
- Yuliya Ilchuk
- Yuno Bigboi
- Yves Sintomer
- Yvette Tan
- Zac Herman
Đêm chạy trốn (kỳ 1)
Tiểu thuyết Thái Sinh
Chân dung nhà văn Thái Sinh
Nhà văn Thái Sinh (Nguyễn Đình Sinh), sinh năm 1954 tại xã Ngọc Tảo, huyện Phúc Thọ - Hà Nội, qua đời chiều 6.11.2022, sau thời gian dài bị bịnh hiểm nghèo.
Anh từng là thầy giáo tại Than Uyên - Hoàng Liên Sơn, biên tập viên tạp chí Văn Nghệ Hoàng Liên Sơn, biên tập viên tạp chí Văn Nghệ Yên Bái rồi phóng viên báo Lào Cai trước khi trở thành phóng viên báo Nông Nghiệp Việt Nam thường trú tại Yên Bái và các tỉnh phía bắc.
Anh là cộng tác viên lâu năm, đã dăng nhiều bút ký, truyện ngắn và thơ trên Văn Việt. Tác phẩm của anh phong phú chất liệu đời sống với cái nhìn châm biếm sâu sắc về bộ máy và những cán bộ đầy thói hư tật xấu của nông thôn miền bắc.
Chúng tôi khởi đăng tiểu thuyết này, với tất cả sự thương tiếc và lòng yêu quý dành cho một người cầm bút trung thực đầy tâm huyết với cuộc sống, không chấp nhận thỏa hiệp với cái ác và sự dối trá.
VĂN VIỆT
1.
Sao cố cưỡng lại cơn buồn ngủ đang ập đến, chị căng đôi mí mắt nặng trĩu nhìn căn phòng hình khối hộp, trên tường nhằng nhịt những hình vẽ quái gở mà bệnh nhân nào đó vừa vẽ lên, người ta quét phủ một lớp vôi nhưng vẫn không xoá hết được dấu vết của nó. Chị có cảm giác đó là thế giới của ma quỉ, chúng đã ùa vào giấc ngủ của chị vừa bí ẩn vừa huyền hoặc. Đã bao nhiêu ngày nay người ta đưa chị vào đây, chị không còn nhớ, cái căn phòng mười tám mét vuông hình khối hộp này giống như cỗ quan tài đang chôn chị cùng với những giấc ngủ triền miên.
Sao không còn có khái niệm về thời gian, bởi trong cái căn phòng này lúc nào cũng mờ mịt một thứ ánh sáng vàng nhợt nhạt, khó phân biệt nổi đâu là ngày, đâu là đêm. Đầu óc chị u u, mê mê cùng với những cảm giác hụt hẫng, bởi người ta đã bơm vào người chị bao nhiêu là mooc-phin? Những lúc tỉnh dậy đầu chị nặng trình trịch, hai bên thái dương nhức buốt như có ai đang dùng búa gõ vào đó, tai chị ù ù khiến cho mọi âm thanh đến với chị đều trở nên méo mó, lúc đó chị hốt hoảng vùng dậy vừa la hét vừa đập phá những hình thù quái gở kia, mỗi lần chị đập phá thì những hình vẽ ấy trông lại càng ma quái hơn, kỳ dị hơn.
Bao giờ cũng thế, sau khi nghe tiếng chị la hét lập tức có hai người đàn ông lực lưỡng từ đâu đó xông vào, họ quật chị xuống, trói ghì chân tay vào hai bên thành giường làm bằng khung sắt, chị oằn oại vừa chửi rủa vừa đấm đạp túi bụi vào hai con người khốn nạn ấy.
- Mụ gào khoẻ gớm! Thít chặt vào. Thế! Thế, để mụ khỏi cựa quậy…
- Bọn khốn kiếp! Buông tôi ra, tôi làm sao mà trói tôi? Hả? Hả?
- Cho mụ ta thêm mấy ống moóc-phin nữa. Mọi thằng điên, chẳng thằng nào nhận mình là điên cả…
- Tôi không điên! - Sao gào tưởng như xé họng - Buông tôi ra…
Bây giờ thì Sao đã mệt lử, người ta vừa tiêm vào người chị thêm mấy ống thuốc ngủ nữa, khiến cho tay chân chị mỏi rã rời, chị cố chống lại cơn buồn ngủ đang ập đến. Ngủ đối với chị là một cực hình, bởi cứ nhắm mắt lại là cái thế giới ma quỉ từ trên tường kia lại ùa đến, chúng chạy nhốn nháo trong giấc mơ của chị, chúng nói cười y như người vậy. Có lẽ nào chị đã lạc vào cái thế giới của chúng?
Cánh cửa đột ngột bật mở, hai người mặc áo bơ-lu dìu một cô gái bước vào, mặt mũi nhem nhuốc, đầu tóc xõa xượi, cô bước liêu xiêu một cách vô định. Cô bé còn trẻ quá, có lẽ ít hơn thằng Núi vài ba tuổi, họ đặt cô nằm xuống chiếc giường ở góc trong cùng, trước lúc nằm xuống cô còn nói u ơ một câu gì đó chẳng ai hiểu nổi.
Một người tiến sát giường chị hai ngón tay khẽ vành mí mắt chị ra, rồi nói với người bên cạnh như ra lệnh:
- Cho bệnh nhân giường số hai này thêm ống thuốc ngủ nữa, như vậy mới đủ đô…
- Thưa, bệnh nhân đang sắp ngủ…
- Bữa nay mụ lên cơn khiếp quá, mụ đập phá lung tung, nhìn bốn bức tường mụ bôi bẩn trông mới gớm ghiếc chứ…
Đôi mí mắt Sao nặng như đôi cánh cửa sắt đóng sập lại khi người y tá rút mũi kim ra khỏi cơ thể chị. Trước đó chỉ vài phút chị đã van nài.
- Này cô bạn bé bỏng ơi, tôi xin em, em đừng bắt tôi ngủ nữa. Tôi chỉ muốn thức thôi. Em có nhìn thấy lũ quỉ kia không? Chúng đứng phía sau em ở trên tường ấy, chúng chỉ chờ tôi ngủ là đến quấy rối rồi bắt tội tôi thôi. Mà tôi có tội gì gì hả em?
- Tội trời đày - Cô y tá sẵng giọng - Đừng có giãy kim gãy bây giờ. Người ta bảo: Ăn được ngủ được là tiên, bà sắp sửa vào cõi tiên rồi, sướng nhé!…
Sao thấy người bồng bềnh như đang lạc vào cái thế giới nào đó, cô đi mà như bay, đôi chân không bén đất, chỉ khẽ lướt lên trên đầu những ngọn cỏ lá xanh mướt như rêu. Sao vô cùng sửng sốt bởi cái thế giới mà cô đang đặt chân trông kỳ lạ quá, chỉ rặt một thứ cây không cành, không lá, trên ngọn mỗi cây đều có một bông hoa cực lớn y như một ngọn tháp, từ mỗi cánh hoa nảy ra một con mắt đỏ cứ nhìn chị chòng chọc. Dáng hình các bông hoa sao giống những quả thông đến thế, chị chợt nhớ những cây thông ở Ta Khao, có lẽ bây giờ cũng đã ra quả rồi.
- Núi ơi! Chị sung sướng reo lên - Núi ơi, con hãy nhìn kia, những cây thông mẹ trồng giờ đã ra quả rồi đấy…
Cái hình người trên tường đầu đội chiếc mũ trên chóp có ngù nom như hoa mào gà, hắn khẽ rùng mình rồi bước xuống đi tới bên Sao vừa chớp chớp con mắt độc nhất nằm ở giữa trán vừa nhìn xói vào mặt chị, hắn cất giọng khàn đục:
- Thưa bà, hẳn người ta đã lầm nên dẫn bà vào đây?
- Ông nói gì thế, thưa ông? Sao lùi lại một bước, nét mặt ngạc nhiên.
- Ta là người giữ sổ ở cái cung đình mả này, rất ngạc nhiên khi thấy bà bước chân vào đây mà chưa được Nam Tào thông báo. Bà hãy nhìn những thành viên ở đây khi trên trần gian họ đều là những tên “đầy tớ” tận tuỵ với ông chủ nên ông chủ ra ân đưa tất cả họ vào đây giữa bốn bức tường đá uy nghiêm như thể bảo với họ rằng: Trên mặt đất mỗi vị đều mở rộng cái vương gia của mình rộng hẹp tuỳ theo quyền lực của mỗi người nắm giữ, còn bây giờ mỗi vị đều có một vuông đất như nhau: Mả! Tất cả đều là mả. Trần gian gọi chốn này là nghĩa địa, đây là nghĩa địa cung đình. Mẹ kiếp, mả tất! Đấy, bà hãy nhìn kia những thành viên của cái cung đình mả này đang phản đối sự có mặt của bà đấy…
Nhìn theo bàn tay của con quỉ một mắt những thân cây không cành lá bỗng chốc trở thành những bộ xương người chao đảo như gặp bão, bông hoa trên đầu trụt xuống để lộ những chiếc đầu lâu miệng ngoác ra lởm chởm những hàm răng trắng nhởn. Tiếng của đám ma người ấy nghe ù ù, eo éo, Sao cố lắng nghe mà không tài nào hiểu nổi.
- Họ nói gì thế, thưa ông?
Con quỉ một mắt cười khịt khịt qua hai lỗ mũi.
- Có kẻ muốn tống cổ bà đi, có kẻ muốn giữ bà lại, bởi lâu lắm hôm nay họ mới thấy một người phụ nữ tươi ngon như bà đến…
Sao rùng mình, chị chưa kịp gỡ bàn tay của con quỉ một mắt vừa đặt lên vai, thì những hình vẽ trên tường rùng rùng chuyển động, chúng bước xuống cùng với những bộ xương người kéo đến bâu quanh chị, chúng là những thằng lùn xấu xí, những thằng thọt, những thằng trọc đầu cao lêu đêu không mồm mũi… toàn những kẻ dị dạng không thành người, nom chúng vừa ghê tởm vừa quái đản. Chúng nhâu nhâu kẻ cầm tay, đứa nắm túi…, từ thân thể chúng bốc ra một thứ mùi hôi hám, chua loét đến nôn mửa.
Sao cố vùng vẫy để thoát khỏi bàn tay của chúng, những bàn tay của lũ quỉ sứ lạnh giá và cứng như những thanh sắt chịt lấy cổ chân, cổ tay ấn vai chị xuống, khiến chị không thể nào ngúc ngoắc nổi. Tên quỉ sứ lùn mũi hếch kiễng thân chân lên, nó thò bàn tay ngắn ngủn luồn qua nách Sao, chị rùng mình và cảm thấy ghê lợm khi chiếc cúc áo con bật ra…
- Mẹ ơi, con chết mất! Sao thét lên kinh hãi.
- Xin bà đừng cựa, con sẽ cởi giúp bà những sợi dây trói này…
Sao nghe văng vẳng đâu đó tiếng người nói, nhưng chị không tài nào mở mắt ra được, chị có cảm giác cổ chân, cổ tay mình được nới lỏng hơn.
- Ai trói bà mà chặt thế này? Ối a là đau… Người ơi… Đời là địa ngục và lũ người chẳng khác gì bọn ma quỉ, chúng luôn luôn cắn xé và tàn sát lẫn nhau. Con nói vậy có phải không, thưa bà?
- Ta vừa dưới địa ngục lên - Sao mở đôi mắt và quờ quạng chỉ tay lên tường - Chúng đấy, những tên quỉ sứ mặt người, chúng đang ở bên ta đấy em gái ạ.
- Người thì có, thưa bà.
Sao đã nhận ra cô gái được người ta dẫn vào trước lúc người y tá tiêm cho Sao thêm ống thuốc ngủ nữa. Cô bé quì dưới đất, vuốt ve đôi bàn tay Sao.
- Bà bị bệnh tâm thần à? Nói láo, ngay cả đến tôi đây người ta cũng cho rằng tôi bị bệnh tâm thần. Đã lần nào bà nghe tới cái tên Bích Ngân chưa? Có hả? Tôi là ca sĩ nổi tiếng của đoàn ca múa Ngọc Sơn, còn người yêu của tôi ư? Bích Ngân thầm thì - Anh ta bỏ con đi rồi, thưa mẹ kính yêu của con. Đó là một con người mà con đã yêu bằng trái tim đau đớn và nỗi niềm cay đắng của mình... Bích Ngân oà khóc, cô úp mặt vào bàn tay Sao khóc nức nở - Hắn là tên khốn nạn, tên khốn nạn… Ây... a …a…
Bích Ngân đứng bật dậy, cô trút bỏ tất cả những gì đang mặc trên người, cô vừa hét vừa nhảy như đang biểu diễn trích đoạn một vở ca kịch nào đó. Chợt tiếng quát từ ngoài vọng vào, Bích Ngân ngẩn người ra trong giây lát rồi len lén mặc quần áo, cô đến bên Sao thì thầm vào tai chị.
- Lê Cư đấy. Người ta bảo hắn là con quỉ đội lốt người. Có bao nhiêu người bị hắn hãm hại giờ trở về báo oán, làm cho hắn bị phát điên, người ta đưa hắn vào đây từ sớm qua - Bích Ngân giơ một ngón tay, gương mặt đầy bí ẩn - Đấy, bà có nghe tiếng kêu khóc của những oan hồn không?
Sao lắc đầu, chị ngước nhìn lên trần nhà.
-Tôi chẳng nghe thấy gì đâu em gái ạ. Nhưng em có có biết tôi vừa mơ một giấc mơ khủng khiếp không?
- Lúc nãy bà bảo, bà vừa dưới địa ngục lên.
- Phải.
- Dưới ấy người ta chắc người ta sống với nhau thân ái hơn cái thế giới khốn nạn này. Con ước ao được tới cái thế giới vĩnh hằng ấy. Chắc ở dưới đó mọi người bình đẳng như nhau, tất cả đều là ma, là ma thì chẳng có đẳng cấp, tước vị gì...
- Cha mẹ ơi - Sao kêu lên thảng thốt - Tôi xin em đừng nói tới chuyện ấy nữa. Tôi vừa dưới địa ngục lên, dưới ấy cũng khốn nạn như trên mặt đất này. Em hãy nhìn kia, chúng nó đấy, chúng đang ở trên tường ngay cạnh tôi đây. Bọn họ ở dưới địa ngục hay trên trần gian em có biết không? Không thể nào hiểu nổi…
Bích Ngân co rúm người lại, cô nép vào Sao, đôi mắt hãi hùng nhìn theo hướng tay Sao chỉ, giọng cô thì thầm.
- Chúng ta phải trốn khỏi đây thôi bà ạ, cái chốn đầy ma quỉ này.
- Trốn hả? Sao hỏi lại.
- Ừ, trốn! Cô gái khẽ gật đầu.
Bằng sức mạnh tiềm ẩn, Bích Ngân bẻ gãy cái chốt cửa và hai người đàn bà công kênh nhau vượt qua cái hàng rào bằng sắt, băng qua một cái sân rộng, lọt ra bên ngoài. Trước lúc ra tới đường, Sao còn quay lại nhìn tấm biển: bệnh viện tâm thần. Chị bóp mạnh tay Bích Ngân hỏi một câu thật ngớ ngẩn.
- Chúng ta là những kẻ tâm thần, những con điên à?
Bích Ngân dừng lại lại, đôi mắt rất đẹp của cô bạc đi vì kinh hãi, cô hét lên dứt ra khỏi tay Sao, chạy trở lại phía mà họ vừa thoát ra.
- Ối là điên…
Sao không dám dừng lại để nhìn cô gái đang múa may quay cuồng dưới ánh đèn trước cổng bệnh viện, chị cắm đầu chạy tưởng như có kẻ nào đó đang đuổi phía sau…
2.
Chuyến tàu ngược chạy lúc mười sáu giờ bị chậm mất nửa tiếng, lúc này đã lèn chật người, dẫu vậy Sao vẫn tìm được một chỗ để ngồi. Hơn một ngày chạy trốn giờ Sao có thể yên tâm chẳng ai biết chị là ai, giữa bao người lạ hoắc họ chen lấn xô đẩy, chửi rủa nhau bởi một bao tải đựng hàng hay một lần va quệt…
Sự nhốn nháo lắng dần khi con tàu rùng mình trườn ra khỏi thành phố. Sao không biết mình sẽ đi về đâu, mục đích của chị lúc này là đi khỏi đây càng nhanh càng tốt, biết đâu trong cái đám người kia có kẻ nào đó biết chị, họ sẽ lôi chị trả lại cái bệnh viện tâm thần.
Đã cuối thu, những hàng cây bên đường lá vàng rực đang đổ xuống mặt đất những trận mưa lá, thành phố nhuốm một màu tím lịm, đây đó những ngọn đèn cao áp đã bật sáng. Ngồi đối diện với chị là đôi trai gái, họ đang cắn hạt dẻ, hướng mặt về phía cửa sổ. Có lẽ lần đầu tiên cô gái phải đi xa, nên gương mặt cô như đang phấp phỏng chờ đợi một điều gì đó.
Lòng Sao buồn rười rượi, chị nhớ tới thằng Núi, nó vĩnh viễn không bao giờ trở về với chị. Từ mấy tháng nay, sau khi được tin thằng Núi mất, chị sụp xuống như có kẻ nào đó vừa giáng vào đầu chị một nhát búa. Chị buồn bã, ngơ ngẩn, thế là trên đời này chị chẳng còn ai là ruột rà thân thích. Chiến tranh đã ngoác cái miệng cá sấu rộng hoác nuốt tất cả những người trong gia đình chị. Mái tóc chị đã bạc trắng, lũ trẻ con trong làng giương cắp mắt kinh ngạc nhìn chị, chúng đang gọi chị là cô nay chuyển sang gọi chị là bà: Bà Sao!
Giá thằng Núi còn sống và lấy vợ trước lúc nó nhập ngũ thì có lẽ bây giờ vợ nó cũng đã có con. Cuộc đời sao mà cay nghiệt đến thế, đứa con gái bất hạnh ấy nếu cho chị một đứa cháu thì suốt đời chị không sống trong sự goá bụa, đơn côi.
Đêm đêm Sao trở dậy đi tha thẩn trong làng cho nguôi ngoai nỗi nhớ con, có lúc chị đứng lại nói với cái bóng của mình. Chỉ có đất trời, cây cỏ mới nghe và hiểu được lời chị nói, lũ chó cắn ran lên làm cả làng náo loạn.
Mấy tuần, mấy tháng cái làng Hạ của Sao ầm ĩ bởi tiếng chó sủa. Nhiều người không ngủ được họ chửi đổng:
- Mụ ta bị điên rồi, sao người ta không đưa mụ ấy đi bệnh viện?
- Rồi cái làng này cũng sẽ điên lên hết bởi mất ngủ.
- A Di Đà Phật… Tai hoạ sắp giáng xuống đầu chúng ta rồi…
Hơn nửa tháng sau, ban thương binh và huyện đội cử người xuống thăm Sao, đi cùng họ là một bác sĩ. Lão ta mặt choắt nhưng mang cặp kính khá to nên trông lão vừa kệch cỡm vừa ngồ ngộ. Lão nhìn xoáy vào mắt Sao, cái nhìn xoi mói ấy khiến Sao căm ghét. Lão hỏi:
- Người ta bảo đêm nào bà cũng dậy đi khắp làng và ra ngoài đồng, bà có nhìn thấy ma không?
- Có, đêm nào tôi cũng nói chuyện với họ…
- Họ là những ai thế? - Lão cười, hỏi lại như thể nhạo báng.
- Tôi không biết tên, nhưng ai cũng vui tính - Chị mỉm cười, nhìn lão căm ghét - Cái xã hội ma ấy họ sống thân ái với nhau lắm, chẳng ai làm hại ai đâu, thưa ông…
Sao cười và mọi người cũng cười, miệng Sao nhệch ra làm cho gương mặt chị trở nên héo hắt.
- Chúng tôi muốn chữa bệnh cho bà…
- Nhưng tôi có ốm đau gì đâu? - Sao ngơ ngác hỏi lại.
- Bà bị suy nhược thần kinh. Đảng và nhà nước rất quan tâm tới các gia đình thương binh liệt sĩ, dẫu bà không muốn thì chúng tôi vẫn cứ đưa bà đi, đó là trách nhiệm của chúng tôi…
…Và họ đưa Sao tới cái bệnh viện tâm thần.
Khủng khiếp quá, bây giờ thì chị chẳng dám nghĩ tới những gì đã đến với chị trong những ngày tháng qua. Suốt ngày trốn chạy, nỗi mệt nhọc bây giờ mới ngấm vào Sao, chị tựa đầu vào thành ghế thiếp ngủ đi mặc cho con tàu lắc lư trườn vào bóng đêm.
Cô gái ngồi đối diện với Sao reo lên khe khẽ.
- Ô kìa đẹp quá, thành phố và những ngôi sao trên mặt đất- Người con gái hướng mặt ra phía ngoài thầm thì - Xin chào nhé thành phố thân yêu- cô khe khẽ hát: “ Rừng chiều nghe lao xao…”
Đôi mắt Sao bừng mở, chị nhìn gương mặt người con gái hiện lờ mờ trong ánh sáng của những vì sao đang hắt xuống, thầm nghĩ: “Chắc họ là những học sinh vừa tốt nghiệp đi nhận công tác ở miền núi”.
Từ rất sâu trong ký ức chị hiện lên quãng đời hơn hai mươi năm về trước, ngày ấy có lẽ Sao ít tuổi hơn đôi bạn trẻ này
***
…Đó là dạo tháng hai, lần đầu tiên chị chứng kiến cái nghiệt ngã của mùa khô ở Ta Khao. Ban ngày trời nắng ong ong, gió Lào thổi suốt mùa khô, đất đai cây cỏ khô xác trắng phớ ra vì nắng gió, không khí mất hết hơi nước trở nên khét lẹt. Còn ban đêm rét thấu tận xương, sương muối, mây mù phủ trắng trời trắng đất. Một ngày có đủ thời tiết của bốn mùa. Sớm dậy đầu người nào cũng nặng trình trịch, tưng tức ở hai bên thái dương và các lỗ tai, người thì ngây ngấy như sốt.
Hồi ấy chị còn là cô bé Sao mười tám tuổi, đã kêu toáng lên khi giật mình tỉnh dậy thấy lửa đốt rừng sáng rực trên các dãy núi Ta Khao, làm tất cả mọi người từ mấy dãy lán của lâm trường vùng dậy, họ nhớn nhác trước luỹ lửa đang ngùn ngụt bốc cao trên các sườn núi.
- Trời ơi, lửa! Lửa đốt rừng sắp lan tới đây rồi, chạy đi thôi…
Có người quẳng vội ba lô quần áo ra ngoài lán.
- Hãy bình tĩnh, lửa chưa cháy tới đây đâu mà lo…
Đêm ấy Sao không ngủ nổi, cứ thao thức mãi cho tới sáng. Cô đi đi lại lại nhìn vòng cung lửa mỗi lúc một rộng ra trên dãy núi và tự hỏi: “Ai đốt rừng thế kia, bao giờ lửa mới tắt nhỉ?”.
Sớm dậy, tro than bay đầy trời. Lúc ra suối cô hỏi Hưng - người đến trước cô hai mùa khô:
- Đêm qua ai đốt rừng thế hả anh?
- Những người dân ở bên kia núi Ta Khao, rất có thể do lửa đốt nương lan ra, hoặc người ta đốt rừng để đi săn…
- Ôi, lửa cháy dữ quá! Cháy suốt đêm, đến bây giờ đã tắt đâu.
Hưng lắc đầu cúi xuống, anh bụm hai bàn tay hứng dòng nước sáng như bạc rót ra từ trong lòng núi, nước bắn tung toé lên người, lên mặt anh.
- Phải hai tháng nữa mới không thấy lửa cháy trên núi kia - Hưng thở dài - Nếu gọi đất này là đất cháy thì đúng hơn…
3.
- Ai xôi nóng đơi…ơ…ơi…
- Chè tươi nóng giòn đây…
- Bánh chưng, bánh dẻo, bánh giò đây. Ba trăm một chiếc… Ai gọi đó? Vâng, có đây thưa bà. Chúng con phục vụ tận tâm nhất đấy bà ạ…
Con tàu khập khừng rồi từ từ dừng lại, người trong toa nhốn nháo hẳn lên, đám buôn cá khô, chăn bông… từ mọi chỗ trong toa bật cả dậy:
- Buông cửa xuống, đây là ga rau, chúng tống rau lên cả mặt bây giờ….
- Nước đơi, chè tươi nóng giòn đơ…ơi…
- Ai xôi nóng đây…
Trong toa tàu, dưới sân ga náo loạn với đủ thứ âm thanh, mọi thứ ngôn ngữ nghe nhức óc.
-Em ăn bánh giò nhé - Người con trai quay sang phía cô gái cô gái - Bánh giò ở ga này ngon nổi tiếng đấy em ạ.
- Em không đói, giá lúc này được một cốc nước dừa nhỉ.
- Hay em dùng nước cam. Nhưng thôi, để anh xuống ga xem có quán nào bán dừa không.
- Thôi anh ạ, tàu sắp chạy rồi.
Một bóng người cao lớn từ phía trong nhoai người ra, đột ngột rập cửa sổ xuống. Cô gái đang gác khuỷu tay lên thành toa kịp rụt lại.
- Muốn chúng nó ném cứt lên mặt hả? Cái bóng người cao lớn gầm ghè.
- Ông muốn buông cửa sổ xuống ông phải bảo người ta chứ? Người thanh niên cự lại.
- Mù à, mày không thấy chúng nó đang vứt rau lên mặt hay sao?
- Nhưng đây là tàu nhà nước, chẳng thằng đếch nào cấm được họ.
-Tao cấm! Mẹ kiếp, mày muốn gì hả?
Cô gái vội kéo áo người bạn trai của mình lại, giọng cô gần như van nài.
- Thôi, thôi em xin các anh, làm gì mà các anh phải ầm ĩ lên thế.
- Này cô em thân mến, cô hãy dạy cho thằng đực của cô sống phải biết điều, bớt cái hung hăng đi kẻo bọn này vặn cho gãy cổ đấy.
- Ha… ha…Hô…hô… Sáu Trọc ơi, lại đây. Khá lắm!
Người con trai hậm hực ngồi xuống, bóng Sáu Trọc như bơi trong cái đám người hỗn độn nhập nhoà khói thuốc. Các cánh cửa sổ lần lượt buông xuống, ánh đèn của cây đèn bão chỉ đủ toả một vầng sáng đục giữa toa, lúc này toa tàu càng trở nên ngột ngạt hơn, mùi người, mùi cá khô, mùi rau úa… quyện vào nhau không khí tưởng như đặc quánh lại. Những người dưới sân ga dùng đòn gánh nện côm cốp vào các cửa sổ, họ la hét ầm ĩ: “Mở ra! Mở ra…”.
Bố con người hát rong từ đầu toa đi lại, tiếng người chợt ắng đi. Hai bóng người còm cõi hiện lên trong ánh sáng đỏ đục của ngọn đèn.
- Thưa các quí ông, quí bà. Chúng con là những kẻ đui mù tàn tật. Hôm nay chúng con mang đến tặng các quí ông quí bà lời ca tiếng hát, để quí ông quí bà đỡ sốt ruột trên chuyến tàu dằng dặc đêm nay.
Tiếng nhị ư ử cất lên cất lên cùng với đôi giọng hát một già một trẻ với cung bậc khác nhau nghe vừa ngộ nghĩnh vừa xót xa: “Một đôi lời, một đôi lời nhắn bạn tình ơi. Thề non nước giao ước kết đôi, trăm năm tạc dạ. Dù xa cách song tình thương chớ phụ thì thôi…”.
- Bố già ơi, chuyến tàu nào tôi cũng chỉ nghe bố ca quanh quẩn mấy bài cổ lỗ sĩ ấy. Cho một bài mới đi, tân cổ giao duyên đi…
Ngập ngừng một lát, ông bố cúi xuống nói gì với đứa con gái đang đong đưa cây đèn sắt trên tay, ông ngẩng gương mặt ngây thộn nhìn ra xung quanh.
- Vâng, theo yêu cầu của các quí ông, quí bà cha con tôi xin phục vụ những bài hát mới.
Tiếng nhị lại rền rĩ cất lên, đứa con gái khép hai tà áo lại cổ vươn ra phía trước, nó cố lấy hết hơi để hát: “Con tàu Việt Nam đi suốt bốn mùa xuân, qua đèo Hải Vân mây bay đỉnh núi…”.
- Bố tướng chưa, Thanh Hoa cứ phải lạy sát đất…
Chiếc nón rách chìa về phía những gương mặt lờ mờ, nhiều tiếng thở dài.
- Thưa quí ông, quí bà thương cho những kẻ tàn tật này…
- Toàn tiền chẵn thôi, chẳng có tiền lẻ đâu. À, đây rồi, tìm thấy hai đồng tiền lẻ. Tiền cũ đấy, quí lắm!
- Ha…ha… Có lẽ vài ba trăm năm sau những đồng tiền hôm nay lại được bán đấu giá cho các viện bảo tàng và những người chơi tiền cổ, lúc đó tha hồ đắt. Các nhà sưu tầm tiền cổ sẽ phải mất bao nhiêu thời gian để nghiên cứu những đồng tiền của cái thời loạn tiền, loạn giá này nhỉ? Thời, giá của đồng tiền liên tục mất giá, thời con người sống trong vinh quang mà đói khổ. Ngày xưa ba hào một bát phở không người lái, năm hào một bát phở có người lái. Vậy mà bây giờ là một ngàn, hai ngàn… Loạn thật! Loạn thật!
Chiếc nón rách chìa về phía Sao, chị giật mình. Lúc này Sao mới nhớ ra khi trốn khỏi bệnh viện chị chẳng đem theo một thứ gì, vậy mà không biết bằng cách nào đó chị lọt được vào ga, len được tới đây. Sao cúi xuống như thể tránh cái nhìn của đứa bé, giọng chị thầm thì.
- Hãy tha lỗi cho cô, cháu ơi…
Chiếc nón lại run rẩy chuyển sang phía đôi trai gái. Người con trai dựa đầu lên đôi vai người con gái tựa như đang ngủ. Cô gái mở chiếc ví mà cô đang đeo ở cổ tay rút ra mấy tờ giấy bạc đặt vào nón đứa trẻ.
- Chị chẳng có nhiều đâu em ạ.
- Cảm ơn quí bà.
Người con trai bừng tỉnh dậy, giọng anh ta hơi sẵng.
- Em vừa cho tiền cha con nhà lão hát rong?
- Vâng, còn mấy đồng tiền lẻ mà anh…
Ngật đầu ra sau ghế, người con trai ngáp dài.
- Chúng ta không quá dư tiền đâu em nhá.
Con tàu huýt một hồi còi dài làm cha con nhà lão hát rong cuống quýt.
- Tàu sắp chạy rồi, nhanh lên, xuống tàu đi con…
Bàn tay đứa bé khua vội trong lòng chiếc nón rách, bất ngờ chạm phải một bàn tay to bè nào đó cũng vừa thò vào.
- Thưa ông….
- Đồ nhãi, ông thì tát cho vỡ mặt cái thói ăn cắp bây giờ.
- Bố ơi!…
- Nhanh lên con, tàu sắp chạy rồi …
Hai bố con lão hát rong dắt díu nhau khuất chìm vào cái đám người đang nhốn nháo. Con tàu rùng mình một cái thật mạnh rồi từ từ chuyển bánh.
Các cánh cửa sổ của con tàu lại bắt đầu kéo lên, Sao nhìn xuống sân ga, những ngọn đèn dầu xanh lét như những con đom đóm đực di chuyển loạn xạ trên sân ga. Sao không thể nhận ra trong vô vàn những ngọn đèn kia ngọn đèn nào của cha con người hát rong. Cũng giống như Sao, cô gái thờ thẫn nhìn về phía sân ga, gió thổi ào ào qua mái tóc họ. Cô gái chợt quay lại hỏi.
- Bao giờ lại có chuyến tàu xuôi qua đây hở anh?
- Mười hai giờ, hình như thế - Người con trai đáp, hơi cáu kỉnh.
Sao thở dài, đêm nay ở dưới cái sân ga kia có ai để ý tới hai bố con nhà lão hát rong đang ngủ gà ngủ gật trong một xó xỉnh nào đó để chờ chuyến tàu mười hai giờ đêm nay?
Tiếng nói chuyện dần dần lắng xuống, ngọn đèn bão treo trên nóc toa tàu cứ lắc lư, lắc lư quét một vầng sáng đục qua những gương mặt nhợt nhạt vì mỏi mệt. Cô gái trùm chiếc khăn lên đầu hướng mặt về phía Sao hỏi khẽ.
- Cô có lạnh không? Cháu buông cửa sổ xuống nhé.
- Cũng hơi lạnh - Sao đáp - Nhưng chả sao, cứ để như thế cho thoáng cháu ạ.
Hai người cùng hướng mặt ra phía ngoài, những bóng cây loang loáng chạy vùn vụt ngược lại phía sau, xa tít ngoài kia con sông hiện mờ mịt trong màn sương trắng đục, ngọn đèn của những người đánh cá đêm lặng lờ trôi trên mặt nước. Cơn buồn ngủ loãng dần và bây giờ thì Sao không tài nào ngủ được, chị căng mắt nhìn ra ngoài, mọi vật đều đen đúa và huyền ảo. Chị không tài nào mường tượng nổi cái gì sẽ đến với chị ở phía đầu đường kia, ngày mai chị sẽ đi đâu về đâu? Nỗi hoảng sợ và ý thức chạy trốn dồn đẩy chị lên chuyến tàu này mà chị không cần biết chuyến tàu sẽ chạy tới đâu.
(Còn tiếp...)