văn việt: Nhân Nguyên tiêu, đọc lại bài thơ Nguyên tiêu

Danh ngôn

Trong mọi cộng đồng, chúng ta cần một nhóm thiên thần gây rối.

We need, in every community, a group of angelic troublemakers.

(Bayard Rustin – trích bài phát biểu tại New York City 1963)

Trong mọi trường hợp, chắc chắn rằng sự thiếu hiểu biết, đi kèm với quyền lực, là kẻ thù tàn bạo nhất có thể có của công lý.

It is certain, in any case, that ignorance, allied with power, is the most ferocious enemy justice can have.

(James Baldwin - No Name in the Street 1972)

Các cuộc cách mạng và các cá nhân có thể bị giết hại, nhưng bạn không thể giết chết các ý tưởng.

While revolutionaries and individuals can be murdered, you cannot kill ideas.

(Thomas Sankara, một tuần trước khi bị ám sát, 1987)

Không có cảm giác nào cô đơn hơn việc bị chính đất nước mình trục xuất.

There's not a more lonely feeling than to be banished by my own country.

(Kiyo Sato – Kiyo’s Story 2009)

Nhân Nguyên tiêu, đọc lại bài thơ Nguyên tiêu

Hà Nhật

Cái nguyên tiêu ấy là vào đầu năm 1947, mọi người đã rời Hà Nội, lên rừng Việt Bắc, lập nên Thủ đô gió ngàn.

Vận nước đang nguy nan. Vậy mà trong hoàn cảnh như vậy, nhân dịp ngắm trăng rằm, người lãnh đạo đất nước đã có một bài thơ rất đẹp bằng chữ Hán (như thói quen các trí thức Việt Nam ngày ấy).

Nguyên văn như sau:

NGUYÊN TIÊU

Kim dạ nguyên tiêu nguyệt chính viên

Xuân giang xuân thủy tiếp xuân thiên

Yên ba thâm xứ đàm quân sự

Dạ bán quy lai nguyệt mãn thuyền

Lúc ấy, ông Xuân Thủy, vốn hay làm thơ, lại thấy trong bài thơ có từ ngữ giống tên mình, bèn xin phép dịch ngay ra tiếng Việt, thành những câu lục bát:

ĐÊM RẰM THÁNG GIÊNG

Xuân rằm trăng đẹp trăng tươi

Sông xuân nước lẫn màu trời thêm xuân

Giữa dòng bàn bạc việc quân

Khuya về bát ngát trăng ngân đầy thuyền

Cuối năm 1955, nhà thơ Nguyễn Bính, bảo Trăm Hoa, tự nhiên phát động cuộc thi dịch lại bài thơ này.

Lúc ấy tôi đang học năm cuối Trung học, thấy hay, dịch luôn, gửi ngay cho báo.

Người chấm thi gồm nhà thơ Nguyễn Bính, nhà văn Trúc Đường, nhà thơ Trần Lê Văn.

Ai ngờ ra ngoài Tết thì anh Nguyễn Bính gửi thư báo tin rằng bản dịch của tôi được giải nhất. Khoái quá!

Nay nhân dịp Nguyên tiêu, xin ghi lại cho vui. Bản dịch bám khá sát nguyên tác:

Đêm nay vành vạnh ánh trăng rằm

Sông nước liền trời nối vẻ xuân

Quân sự bàn trong vòng khói sóng

Đêm về thuyền ngập mấy khoang trăng

Danh ngôn

Ban Biên tập

Tra cứu theo tên tác giả

Nhân Nguyên tiêu, đọc lại bài thơ Nguyên tiêu