Lê Học Lãnh Vân

A) Một đại gia Quảng Nam, được chọn làm ông hội đồng đất Quảng, trong một cuộc chơi gôn, do bất đồng với cách tính số gậy trong một hố khi đánh golf, ông hội đồng này đã dùng cây gậy đánh gôn đánh cô caddy mạnh tới mức gậy đánh gôn gãy và cô caddie ngất tại chỗ. Cho dù sự việc đang được giới chức trách điều tra chi tiết, nhưng nhình chung sự việc xảy ra như vậy cho thấy ông hội đồng Dũng đã có hành vi biểu hiện một sự suy thoái đạo đức vô cùng trầm trọng. Báo chí không hề lên tiếng như thể không hề có sự việc này.

Sau đó câu lạc bộ Golf Bách khoa Đà Nẵng tẩy chay ông hội đồng khỏi các cuộc chơi golf, với thư ngỏ cho biết:

“Ngày 06 tháng 12 năm 2022, một nhóm 4 người là ông Nguyễn Viết Dũng, ông Nguyễn Hữu Hiền, ông Trần Tấn Mai và ông Nghĩa đã chơi trên sân BRG Đà Nẵng. Trong quá trình chơi, do bất đồng với một caddie khi tính số gậy đã chơi trong một hố, ông Nguyễn Viết Dũng, thành viên của nhóm đã dùng gậy driver đập vào người caddie. Hậu quả xảy ra là cây gậy driver bị gãy làm đôi và cô bé caddie tuổi 20 bất tỉnh nhân sự ngay tại chỗ, được sân đưa đi cấp cứu tại bệnh viện Đa Khoa Đà Nẵng”

Chỉ sau khi bức thư ngỏ xuất hiện, cộng đồng mạng xôn xao, thì báo chí mới bắt đầu đăng hành vi biểu hiện sự suy thoái đạo đức trầm trọng này!

Một số bạn nhận xét, đại ý chung, là ban đầu báo chí không dám nêu tên nhưng về sau “cơ bản báo đài đã làm rất tốt”! Báo, đài có xứng đáng với lời khen ở nửa vế trên không?

B) Báo chí có hai nhiệm vụ chánh:

1) Trình bày Sự Thật

2) Điều tra tìm ra Sự Thật

Nhiệm vụ thứ (2) là để làm tròn nhiệm vụ thứ (1), nghĩa là nhiệm vụ trình bày Sự Thật là nhiệm vụ chủ chốt, nhiệm vụ quan trọng nhất của báo chí.

Trong vụ việc ông hội đồng Dũng đánh cô gái, người ta không thấy báo chí điều tra tìm ra Sự Thật. Không thấy báo chí điều tra coi những ai đánh ai, sự việc xảy ra khi nào, xảy ra ở đâu, tại sao lại đánh, đánh như thế nào. Đây là nguyên tắc 5 Ws của báo chí, Who (Ai), Wat (Cái gì), When (Khi nào), Where (Ở đâu), Why (Tại sao) và một H, How (Như thế nào).

Không những không điều tra Sự Thật, khi Sự Thật được các trang mạng tung ra, trong vài ngày đầu báo chí lại đăng tin theo kiểu “cho ăn nhín”, nghĩa là không trả lời thẳng thắn và đầy đủ các chữ Ws mà một nhà báo đúng đắn phải làm!

Không chỉ trong vụ việc này, cách báo chí cùng loạt không đăng một tin hay cùng loạt đăng tin sau khi sự việc xảy ra nhiều ngày có khiến người đọc có cảm giác báo chí chỉ đăng tin khi được cho phép, hay khi có chỉ thị, theo một định hướng không? Có phải khi Định Hướng trùng với Sự Thật, Sự Thật được đăng báo; trong trường hợp ngược lại, Sự Thật không được đăng?

Trong vụ việc này, bài viết xin có những câu hỏi tiếp theo như sau:

Nếu báo chí có vai trò thằng mõ cho Định Hướng, thì khi Định Hướng quyết định đăng Sự Thật về việc đánh người trên sân gôn, tiếng khen nên dành cho Định Hướng hay dành cho báo chí?

Thông tin Sự Thật và theo Định Hướng, điều nào là trách nhiệm chánh của báo chí? Nếu thông tin Sự Thật là trách nhiệm chánh, báo chí có làm tròn phận sự không?

Có phải Định Hướng lúc nào cũng trùng với Sự Thật?

Nếu không thông tin Sự Thật, báo chí có giúp vào kiến tạo một xã hội KHÔNG TRUNG THỰC không? Có giúp vào kiến tạo một xã hội trong đó ác tâm, tính bất lương được vun bồi và tự do sinh sôi như cỏ mọc vườn hoang không?

Ngày 14 tháng 12 năm 2022