Danh ngôn
Trong mọi cộng đồng, chúng ta cần một nhóm thiên thần gây rối.
We need, in every community, a group of angelic troublemakers.
(Bayard Rustin – trích bài phát biểu tại New York City 1963)
Trong mọi trường hợp, chắc chắn rằng sự thiếu hiểu biết, đi kèm với quyền lực, là kẻ thù tàn bạo nhất có thể có của công lý.
It is certain, in any case, that ignorance, allied with power, is the most ferocious enemy justice can have.
(James Baldwin - No Name in the Street 1972)
Các cuộc cách mạng và các cá nhân có thể bị giết hại, nhưng bạn không thể giết chết các ý tưởng.
While revolutionaries and individuals can be murdered, you cannot kill ideas.
(Thomas Sankara, một tuần trước khi bị ám sát, 1987)
Không có cảm giác nào cô đơn hơn việc bị chính đất nước mình trục xuất.
There's not a more lonely feeling than to be banished by my own country.
(Kiyo Sato – Kiyo’s Story 2009)
Ban Biên tập
Địa chỉ liên lạc:
1. Thơ
tho.vanviet.vd@gmail.com
2. Văn
vanviet.van14@gmail.com
3. Nghiên cứu Phê Bình
vanviet.ncpb@gmail.com
4. Vấn đề hôm nay
vanviet.vdhn1@gmail.com
5. Thư bạn đọc
vanviet.tbd14@gmail.com
6. Tư liệu
vanviet.tulieu@gmail.com
7. Văn học Miền Nam 54-75
vanhocmiennam5475@gmail.com
Tra cứu theo tên tác giả
- A. A. Fadeev
- A. Puskin
- A. T.
- Abdulrazak Gurnah
- Abraham F. Lowenthal
- Ace Le
- Ace Lê
- Adam Gopnik
- Adonis
- Adrian Horton
- Agi Mishol
- Ajar
- Akiko Miki
- Alain Guillemin
- Alan Phan
- Alăng Văn Gáo
- Alăng Văn Giáo
- Aldous Huxley
- Aleksandr Griboedov
- Alesandr Blok
- Alex Marshall
- Alex Smith
- Alex Thai
- Alex-Thái Đình Võ
- Alexander Fadeev
- Alexander Solzhenitsyn
- Alexandra Alter
- Alexandre FERON
- Alice Munro
- Alina Lesik
- Alison Flood
- Allen Ginsberg
- Amanda Gorman
- Amartya Sen
- Amelia Glaser
- Amos Oz
- An Nam
- Anatole France
- Anatoly Gavrilov
- Anders Olsson
- André Breton
- André Menras
- André Menras – Hồ Cương Quyết
- André Menras Hồ Cương Quyết
- Andrea Hoa Pham
- Andrea Kendall-Taylor
- Andreas Fulda
- Andreas Wimmer
- Andrew Postman
- Andy Cao
- Anh Anh
- Anh Hồng
- Anh Hồng (nhà thơ)
- Ánh Liên
- Anh Nhi
- Anh Văn
- Anika Zeller
- Anna Akhmatova
- Anna Maria Bracale Ceruti
- Anna Mitchell
- Anne Carson
- Anne Hébert
- Anne Henochowicz
- Annie Ernaux
- António Jacinto
- Antôn Nguyễn Trường Thăng
- Archimedes L.A. Patti
- Arlette Quỳnh Anh Trần
- Arnold Schwarzenegger
- Arthur Koestler
- Arty Abel
- Arvind Subramanian
- Augustina
- Aurélie Coulon
- Aurelien Breeden
- Ba Sàm
- Bá Thụ Đàm
- Bạch Cúc
- Bạch Hoàn
- Bách Mỵ
- Bách Thân
- Bạch X. Phẻ
- Bạch Xuân Phẻ
- Bakhtin
- Ban Mai
- Bàn Văn Thòn
- Ban Vận động Văn đoàn Độc lập Việt Nam
- Bảo Huân
- Bảo La
- Bảo Nhi Lê
- Bảo Ninh
- Bảo Phác
- Bão Vũ
- Barbara Demick
- Bashô
- Batrioldman
- Bauxite Việt Nam
- Bắc Đảo
- Bắc Phong
- Bằng Việt
- BB Ngô
- Bei Dao
- Benjamin Péret
- Benjamin Ramm
- Bertolt Brecht
- Bertrand Russell
- Bettina Rheims
- Bích Ngân
- Biếm họa
- Biên Cương
- Biệt Hiệu
- Bilahari Kausikan
- Billy Collins
- Bình Nguyên Lộc
- Brahma Chellaney
- Branko Milanovic
- Brett Reilly
- Brian Pascus
- Brian Wu
- Brice Pedroletti
- Brodsky
- Bryan
- Bùi An
- Bùi Bảo Trúc
- Bùi Bích Hà
- Bùi Chát
- Bùi Chí Trung
- Bùi Chí Vinh
- Bùi Công Thuấn
- Bùi Công Trực
- Bùi Đức Lại
- Bùi Giáng
- Bùi Hải Quảng
- Bùi Hoàng Tám
- Bùi Hoằng Vị
- Bùi Huệ Chi
- Bui Huy Hoi Bui
- Bùi Mai Hạnh
- Bùi Mạnh Hùng
- Bùi Mẫn Hân
- Bùi Minh Quốc
- Bùi Ngọc Tấn
- Bùi Quang Thắng
- Bùi Suối Hoa
- Bùi Thanh Hiếu
- Bùi Thanh Phương
- Bùi Thanh Tuấn
- Bùi Thụy Băng
- Bùi Tiến An
- Bùi Trân Phượng
- Bùi Trọng Hiền
- Bùi Văn Kha
- Bùi Văn Nam Sơn
- Bùi Việt Sỹ
- Bùi Vĩnh Phúc
- Bùi Xuân Bách
- Bùi Xuân Đính
- Bùi-Viết Văn Đức
- Bulgakov
- Bửu Chỉ
- C.D.
- Cái Lư Hương
- Cái Trọng Ty
- Cam Ly
- Cảnh Chánh
- Cao Bảo Vân
- Cao Bình Minh
- Cao Chi
- Cao Gia An
- Cao Hành Kiện
- Cao Huy Thuần
- Cao Kim Ánh
- Cao La
- Cao Quang Nghiệp
- Cao Tần
- Cao Thị Hồng
- Cao Thu Cúc
- Cao Việt Dũng
- Cao Xuân Hạo
- Cao Xuân Huy
- Carl Bildt
- Carl O. Schuster
- Carlos Assunção
- Carolyn Mary Kleefeld
- Cát Linh
- Cẩm Tú
- Cấn Thị Thêu
- Chan Phuong
- Chanh Tam
- Charles Bo
- Charles Bukowski
- Charles Simic
- Chau Doan
- Chân Minh
- Chân Pháp Xa
- Chân Phương
- Chân Xuân Tản Viên
- Châu Diên
- Châu Hải Đường
- Châu Hồng Thủy
- Châu Hữu Quang
- Chenn
- Chế Diễm Trâm
- Chế Lan Viên
- Chi Mai
- Chi Phương
- Chiêu Dương
- Chiêu Khiêm
- Chiharu Shiota
- Chim Hải
- Chim Trắng
- Chinh Ba
- Chính Tâm
- Chính Vĩ
- Chinua Achebe
- Chơn Không Cao Ngọc Phượng
- Christian Gampert
- Christian Welzel
- Christina Mary Hjortlund
- Christoph Giesen
- Christoph Sator
- Christopher Balding
- Christopher Goscha
- Christy Wampole
- Chu Dương
- Chu Hảo
- Chu Hoạch
- Chu Kim
- Chu Mộng Long
- Chu Quang Tiềm
- Chu Tử
- Chu Văn Lễ
- Chu Văn Sơn
- Chu Vĩnh Hải
- Chu Vương Miện
- Chu Xuân Diên
- Chung Le
- Claire Simon
- Clay Phạm
- Concepcion de Leon
- Connie Hoàng
- Cora Engelbrecht
- Costica Bradatan
- Cổ Ngư
- Cù An Hưng
- Cù Huy Hà Vũ
- Cù Mai Công
- Cù Tuấn
- Cung Minh Huân
- Cung Tích Biền
- Cung Trầm Tưởng
- D. S. Likhachev
- Da Màu
- Dạ Ngân
- Dạ Thảo Phương
- Dã Tượng
- DAD
- Dadolin Murak
- Damien Keown
- Dan Bilefsky
- Dan Slater
- Dana Gioia
- Danh ngôn
- Dani Rodrik
- Daniel Halpern
- Daniel Hautzinger
- Daron Accemoglu
- David Brown
- David Gascoyne
- David Marchese
- David Weinberger
- Ðặng Thơ Thơ
- Demetrio Paparoni
- DEUTSCHE WELLE
- Di
- Di Li
- Diêm Liên Khoa
- Diễm Thi
- Diễm Tường
- Diễn đàn Thế kỷ
- Diệp Duy Liêm
- Diệp Huy
- Ðinh Cường
- Dino Buzatti
- Dipanjan Roy Chaudhury
- Dmitri Prokofyev
- Dmitry Burago
- Dmitry Muratov
- Doãn Cẩm Liên
- Doãn Mạnh Dũng
- Doãn Mẫn
- Doãn Quốc Sỹ
- Dominique Lemieux
- Donald Inglehart
- Donna Ashworth
- Ðỗ Quang Nghĩa
- Ðỗ Quyên
- Du Tử Lê
- Dung Nguyễn
- Dũng Phan
- Dũng Trung Kqd
- Dũng Vũ
- Duy Lam
- Duy Tân
- Duy Thanh
- Duy Thông
- Duyên Anh
- Dư Hoa
- Dư Kiệt
- Dư Thị Hoàn
- Dư Thu Vũ
- Dương Đại Triều Lâm
- Dương Đình Giao
- Dương Khánh Phương
- Dương Kiền
- Dương Ngạn
- Dương Nghiễm Mậu
- Dương Ngọc Thái
- Dương Như Nguyện
- Dương Phương Vinh
- Dương Thắng
- Dương Thiệu Tước
- Dương Thu Hương
- Dương Thuấn
- Dương Tú
- Dương Tường
- Dương Văn Ba
- Dylan Suher
- Đà Văn
- Đàm Hà Phú
- Đàm Hách Thành
- Đào An Khánh
- Đào Anh Kha
- Đào Công Tiến
- Đào Duy Anh
- Đào Hiếu
- Đào Lê Na
- Đào Ngọc Chương
- Đào Nguyên
- Đào Nguyễn
- Đào Nguyên Phương Thảo
- Đào Như
- Đào Phương Liên
- Đào Quang Toản
- Đào Tấn Phần
- Đào Thái Tôn
- Đào Thị Hương
- Đào Tiến Thi
- Đào Trung Đạo
- Đào Trường Phúc
- Đào Tuấn
- Đào Tuấn Ảnh
- Đào Văn Thuỵ
- Đào Văn Tiến
- Đào Vũ Anh Hùng
- Đặng Anh Đào
- Đặng Bích Phượng
- Đặng Chương Ngạn
- Đặng Đình Cung
- Đặng Đình Mạnh
- Đặng Hà
- Đặng Hải Sơn
- Đặng Hoàng Giang
- Đặng Hồng Nam
- Đặng Hùng Võ
- Đặng Hương Giang
- Đặng Hữu
- Đặng Mai Lan
- Đặng Mậu Tựu
- Đăng Nguyên
- Đặng Phùng Quân
- Đặng Quốc Thông
- Đặng Sơn Duân
- Đặng Thái
- Đăng Thành
- Đặng Thân
- Đặng Thị Hảo
- Đặng Thơ Thơ
- Đặng Tiến
- Đặng Tiến (Thái Nguyên)
- Đặng Trung Nghĩa
- Đặng Túy
- Đặng Văn Dũng
- Đặng Văn Hùng
- Đặng Văn Ngữ
- Đặng Văn Sinh
- Đặng Vũ Vương
- Đặng Xuân Thảo
- Đặng Xuân Xuyến
- Đằng-Giao
- Điểm Thọ
- Đinh Bá Anh
- Đinh Cường
- Đinh Hoàng Thắng
- Đinh Hùng
- Đình Kính
- Đinh Linh
- Đinh Ngọc Thu
- Đinh Phương
- Đinh Phương Thảo
- Đinh Quang Anh Thái
- Đinh Thanh Huyền
- Đinh Thị Như Thúy
- Đinh Trường Chinh
- Đinh Từ Bích Thuý
- Đinh Từ Bích Thúy
- Đinh Văn Đức
- Đinh Vũ Hoàng Nguyên
- Đinh Ý Nhi
- Đinh Yên Thảo
- Đoàn Ánh Thuận
- Đoàn Bảo Châu
- Đoàn Cầm Thi
- Đoàn Công Lê Huy
- Đoàn Hồng Lê
- Đoàn Huy Giao
- Đoàn Huyền
- Đoàn Khắc Xuyên
- Đoàn Lê Giang
- Đoàn Nhã Văn
- Đoàn Thanh Liêm
- Đoan Trang
- Đoàn Tùng Nguyễn
- Đoàn Tử Huyến
- Đoàn Việt Hùng
- Đoàn Xuân Kiên
- Đỗ Anh Hoa
- Đỗ Anh Tuấn
- Đỗ Cao Bảo
- Đỗ Duy Ngọc
- Đỗ Đức
- Đỗ Đức Đông Ngàn
- Đỗ Đức Hiểu
- Đỗ Hòa
- Đỗ Hoàng Diệu
- Đỗ Hồng Ngọc
- Đỗ Hồng Nhung
- Đỗ Hữu Chí
- Đỗ Kh
- Đỗ Kh.
- Đỗ Khiêm
- Đỗ Kim Thêm
- Đỗ Lai Thuý
- Đỗ Lai Thúy
- Đỗ Lê Anh Đào
- Đỗ Mạnh Hoàng
- Đỗ Minh Tuấn
- Đỗ Nghê
- Đỗ Ngọc
- Đỗ Ngọc Thống
- Đỗ Quang Nghĩa
- Đỗ Quang Vinh
- Đỗ Quý Toàn
- Đỗ Quyên
- Đỗ Quỳnh Dao
- Đỗ Thắng Cảnh
- Đỗ Thị Thu Trà
- Đỗ Thiên Anh Tuấn
- Đỗ Trí Vương
- Đỗ Trọng Khơi
- Đỗ Trung Quân
- Đỗ Trường
- Đỗ Tuyết Khanh
- Đồng Chuông Tử
- Đông Hoài
- Đông Hồ
- Đông Kha
- Đông Ngàn Đỗ Đức
- Đông Nghi
- Đức Ban
- Đức Đàm
- Đức Flying Bay
- Đức Hoàng
- Đức Lê
- Đức Phổ
- Đức Tâm
- Đức Tiến
- E.E. Cummings
- E.M. Chernoivanenko
- Eamonn Butler
- Eckart Kleßmann
- Eduardo Galeano
- Edward Hirsch
- Elena Pucillo Truong
- Elias Canetti
- Ellen Bass
- Eloisa Amezcua
- Emiel Roothooft
- Emmanuelle Jardonnet
- Eric Weiner
- Erica Frantz
- Erik Harms
- Erik Korling
- Euan Ward
- Evgheni Dobrenko
- F.N.
- Federico García Lorca
- Feliks Kuznesov
- Filip Lech
- Flanny O’Connor
- Florence Noiville
- Florian Altenhöner
- Francis Fukuyama
- Francis Fukuyma
- Frank Dikötter
- Frank O'Hara
- Frankfurt
- Fred Hiatt
- Friedrich Dürrenmatt
- Friedrich Nietzsche
- Fritz J. Raddatz
- Gabriel García Márquez
- Gaither Stewart
- Gaiutra Bahadur
- Gary Leupp
- Gặp gỡ và trò chuyện
- Georg Bönisch
- Georg Trakl
- George Burchett
- George Orwell
- George Perreault
- George Siemens
- Gerhard Will
- Germain Droogenbroodt
- Giang Dang
- Giang Lại Đức
- Giang Nam
- Giáng Vân
- Giáp Văn Dương
- Gideon Rachman
- Giuse Lê Công Đức
- Goethe
- Gonçalo Fernandes
- Gottfried Benn
- Graham Allison
- Grigory Yudin
- Günter Kunert
- Gyảng Anh Iên
- Hà Duy Phương
- Hà Dương Tuấn
- Hà Dương Tường
- Hà Đình Nguyên
- Hạ Đình Nguyên
- Hà Huy Sơn
- Hà Hương
- Hà Lệ Minh
- Hà Ngọc Hòa
- Hạ Nguyên
- Hà Nguyên Du
- Hà Nhân
- Hà Nhật
- Hà Phạm Phú
- Hà Quang Vinh
- Hà Sĩ Phu
- Hà Thanh Vân
- Hà Thế
- Hà Thị Minh Đạo
- Hà Thúc Sinh
- Hà Thủy Nguyên
- Hà Tùng Long
- Hà Tùng Sơn
- Hà Văn Thịnh
- Hà Văn Thùy
- Hà Vũ Trọng
- Hagi Kenaan
- Hai An Vu
- Hải Hạc
- Hải Ngọc
- Hai Thanh
- Han Dang
- Hàn Giang
- Han Kang
- Hàn Vĩnh Diệp
- Hạnh Nguyên
- Hạnh Phước
- Hạnh Viên
- Hannah Beech
- Hào Thiện Nhân
- Haruki Murakami
- Hân Hương
- Heiko Buschke
- Heinrich Heine
- Henri Michaux
- Henry David Thoreau
- Henry Wadsworth Longfellow
- Heriberto Araújo
- Hermann Hesse
- Hiền Trang
- Hiệp Ikaria
- Hiệu Minh
- Hiếu Tân
- Ho Lai-Ming
- Hòa Bình Lê
- Hoa Níp
- Hoài Hương
- Hoài Nam
- Hoài Phương
- Hoài Thanh
- Hoài Việt
- Hoài Ziang Duy
- Hoan Doan
- Hoàn Nguyễn
- Hoàng Ánh
- Hoàng Anh Tuấn
- Hoàng Cát
- Hoàng Cầm
- Hoàng Chí Hiếu
- Hoàng Chính
- Hoàng Cường Long
- Hoàng Dũng
- Hoàng Dương Tuấn
- Hoàng Đăng Khoa
- Hoàng Đỗ
- Hoàng Đông
- Hoàng Đức Truật
- Hoàng Hà
- Hoàng Hải Thủy
- Hoàng Hải Vân
- Hoảng Hãn
- Hoàng Hưng
- Hoàng Khởi Phong
- Hoàng Kim Oanh
- Hoàng Lại Giang
- Hoàng Lan
- Hoàng Lan Anh
- Hoàng Lan Chi
- Hoàng Lê
- Hoàng Lệ
- Hoàng Linh
- Hoàng Long
- Hoàng Mai Ðạt
- Hoàng Mạnh Hải
- Hoàng Minh Trí
- Hoàng Minh Tường
- Hoàng Nam
- Hoàng Nga
- Hoàng Ngọc Biên
- Hoàng Ngọc Hiến
- Hoàng Ngọc Nguyên
- Hoàng Ngọc Tuấn
- Hoàng Nguyễn
- Hoàng Nguyên Vũ
- Hoàng Nhơn
- Hoàng Nhuận Cầm
- Hoàng Phong Tuấn
- Hoàng Phủ Ngọc Tường
- Hoàng Quân
- Hoàng Quốc Hải
- Hoàng Thị Hường
- Hoàng Thị Thu Thủy
- Hoàng Thu Phố
- Hoàng Thúy
- Hoàng Thuỵ Anh
- Hoàng Tiến
- Hoàng Trung Thông
- Hoàng Tuấn Công
- Hoàng Tuấn Phổ
- Hoàng Tùng
- Hoàng Tuỵ
- Hoàng Văn Sơn
- Hoàng Việt
- Hoàng Vũ Thuật
- Hoàng Xuân Phú
- Hoàng Xuân Sơn
- Hoàng Xuân Tuyền
- Hoàng Yến
- Horst Bienek
- Howard Gardner
- Hồ Anh Thái
- Hồ Bạch Thảo
- Hồ Bất Khuất
- Hồ Diệu Vân
- Hồ Dzếnh
- Hồ Đắc Vũ
- Hồ Đình Nghiêm
- Hồ Hải Thụy
- Hồ Hữu Tường
- Hồ Minh Tâm
- Hồ Ngọc Đại
- Hồ Như
- Hồ Phú Bông
- Hồ Tịnh Tình
- Hồ Trường An
- Hồ Tú Bảo
- Hội những người ủng hộ GS. Chu Hảo
- Hồng Anh
- Hồng Hoang
- Hồng Lê Thọ
- Hồng Phú
- Huệ Hương Hoàng
- Huguette Bertrand
- Huong Nguyen
- Huy Cận
- Huy Đức
- Huy Tưởng
- Huyền Thương
- Huỳnh Duy Lộc
- Huỳnh Hoa
- Huỳnh Hữu Uỷ
- Huỳnh Hữu Ủy
- Huỳnh Kim Báu
- Huỳnh Kim Quang
- Huỳnh Lê Nhật Tấn
- Huỳnh Liễu Ngạn
- Huỳnh Ngọc Chênh
- Huỳnh Như Phương
- Huỳnh Sơn Phước
- Huỳnh Tấn Mẫm
- Huỳnh Thế Du
- Huỳnh Thục Vy
- Huỳnh Trọng Khang
- Huỳnh Tuấn Anh
- Hứa Chương Nhuận
- Hương Lan
- Hường Thanh
- Hương Thủy
- Hữu Danh
- Hữu Đông
- Hữu Loan
- Hữu Mai
- Hữu Phương
- Ian Bui
- Ian Johnson
- Igor Poglazov
- Ilza Burchett
- Inrasara
- Iris Radisch
- Isabella Kwai
- Issa
- Issac Bashevis Singer
- Italo Calvino
- Iya Kiva
- J. M. Lotman
- J.B Nguyễn Hữu Vinh
- Jacques Attali
- Jacques Prévert
- Jake Johnson
- James Borton
- James Daniel Spears
- James G. Zumwalt
- James Grossman
- James Joyce
- James Poniewozik
- James Stavridis
- James WrightJuan Felipe Herrera
- Janos Kornai
- Jared Carters
- Jason Lopata
- Jason Morris-Jung
- Jay Nordlinger
- Jaya K.
- Jean Chesnaux
- Jean d'Ormesson
- Jean Piaget
- Jean Przyluski
- Jean Toomer
- Jean-Jacques Brochier
- Jean-Jacques Roth
- Jean-Louis Rocca
- Jean-Luc Chalumeau
- Jean-Marc Roberts
- Jean-Patrick Géraud
- Jean-Paul Sartre
- Jefferson Cowie
- Jeffrey Hanfover
- Jeffrey Nall
- Jessica Swoboda
- Jessie Yeung
- Jiayang Fan
- Jimmy Carter
- Joan Hua
- João Guimarães Rosa
- Joaquin Nguyễn Hòa
- John Barrow
- John Cheever
- John Freeman
- John Keane
- John McCain
- Jon Fosse
- Jonathan Dee
- Jonathan London
- Jörg Wischermann
- Jorge Amado
- Jorge Luis Borges
- Joschka Fischer
- Josée Lapointe
- Joseph Wong
- Joseph Wright
- Josh Rogin
- Joshua Rothman
- Juan Pablo Cardenal
- Juan Pablo Cardenal & Heriberto Araújo
- Julia Cagé
- Julio Cortázar
- Jun’ichiro Tanizaki
- Kahil Gibral
- Kai Hoàng
- Kale
- Kalynh Ngô
- Kamel Daoud
- Kao Phú
- Kap Seol
- Karel Appel
- Karen Tongson
- Kate Chopin
- Kazuo Shiraga
- Kenneth Nguyen
- Keorapetse Kgositsile
- Kerstin Holm
- Kều Jang
- Kha Lương Ngãi
- Khái Hưng
- Khaly Chàm
- Khang Quốc Ngọc
- Khánh
- Khánh Bình
- Khánh Duy
- Khánh Ly
- Khánh Mai
- Khanh Nguyen
- Khanh Pham
- Khánh Phương
- Khánh Trâm
- Khánh Trường
- Khét
- Khế Iêm
- Khiêm Nhu
- Khổng Đức Thiêm
- Khuất Đẩu
- Khuê Phạm
- Khuyết Thư
- Kiệm Hoàng
- Kiến Văn
- Kiệt Anh Hùng
- Kiệt Tấn
- Kiều Duy Vĩnh
- Kiều Loan
- Kiều Mai Sơn
- Kiều Maily
- Kiều Phong
- Kiều Thị An Giang
- Kim Ân
- Kim Chi
- Kim Dung
- Kim Hạnh
- Kim Thúy
- Kim Trần
- Kinh Bắc
- Kính Hòa
- Klaus Wiegerefe
- Kúm
- Kurt-Martin Mayer
- Kỳ Duyên
- Kyoko Numano
- L. N. Tolstoy
- L. V. H.
- La Khắc Hoà
- La Khắc Hòa
- Lã Nguyên
- Lại Nguyên Ân
- Lam Điền
- Lam Ngọc
- Lam Thái Hòa
- Lan Nguyên
- Lang Anh
- Langston Hughes
- LAP
- Larry Diamond
- Lars Vargö
- Laura Cappelle
- Laurent Sagalovitsch
- Lawrence Ferlinghetti
- Lâm Chương
- Lâm Duyên
- Lâm Hạnh
- Lâm Lê
- Lâm Ngân Mai
- Lâm Quang Mỹ
- Lâm Thị Mỹ Dạ
- Leon Trotsky
- Leonard Cohen
- Lê An Thế
- Lê Anh Hoài
- Lê Anh Hùng
- Lê Ân
- Lê Bá Đảng
- Lê Bích Vượng
- Lê Chiều Giang
- Lê Công Định
- Lê Công Giàu
- Lê Công Tư
- Lê Ðình Nhất Lang
- Lê Dũng
- Lê Duy Nam
- Lê Đạt
- Lê Đăng Doanh
- Lê Đình Cai
- Lê Đình Khẩn
- Lê Đình Thắng
- Lê Đỗ Huy
- Lê Đức Dục
- Lê Đức Thôn
- Lê Giang Trần
- Lê Hải
- Lệ Hằng
- Lê Hiệp
- Lê Hoài Nguyên
- Lê Hoàng Diễm Trang
- Lê Hoàng Lân
- Lê Học Lãnh Vân
- Lê Hồ Quang
- Lê Hồng Hà
- Lê Hồng Hiệp
- Lê Hồng Lâm
- Lê Hùng
- Lê Hùng Vọng
- Lê Huyền Ái Mỹ
- Lê Huỳnh Lâm
- Lê Hữu
- Lê Hữu Khoá
- Lê Hữu Khóa
- Lê Hữu Nam
- Lê Kế Lâm
- Lê Khải
- Lê Kim Duy
- Lê Ký Thương
- Lê Lạc Giao
- Lê Luân
- Lê Mã Lương
- Lê Mai
- Lê Mai Lĩnh
- Lê Mạnh Chiến
- Lê Mạnh Đức
- Lê Minh Chánh
- Lê Minh Hà
- Lê Minh Hiền
- Lê Minh Khuê
- Lê Minh Phong
- Lê Ngân Hằng
- Lê Ngọc Luân
- Lê Ngọc Sơn
- Lê Nguyễn
- Lê Nguyễn Duy Hậu
- Lê Nguyễn Hương Trà
- Lê Nguyên Long
- Lê Nguyên Vỹ
- Lê Như Bình
- Lê Oa Đằng
- Lê Phan
- Lê Phú Khải
- Lê Quang
- Lê Quang Đức
- Lê Quảng Hà
- Lê Quang Hợp
- Lê Quang Thành
- Lê Quân
- Lê Quốc Anh
- Lê Quỳnh
- Lê Quỳnh Mai
- Lê Sa Long
- Lê Si Na
- Lê Sơn
- Lê Tất Đạt
- Lê Tất Điều
- Lê Thanh Dũng
- Lê Thanh Hải
- Lê Thanh Phong
- Lê Thanh Trường
- Lê Thân
- lê thi diem thuý
- Lê Thị Hồng Minh
- Lê Thị Huệ
- Lê Thị Hường
- Lê Thị Oanh
- Lê Thị Thấm Vân
- Lê Thiết Cương
- Lê Thiếu Nhơn
- Lê Thọ Bình
- Lê Thời Tân
- Lê Thời Thôi
- Lê Thu Hiền
- Lê Thúy Bảo Liên
- Lê Tiên Long
- Lê Trí Tuệ
- Lê Trinh
- Lê Trọng Nghĩa
- Lê Trọng Nguyễn
- Lê Trung Tĩnh
- Lê Trường Thanh
- Lê Tuấn Huy
- Lê Tuyết Hạnh
- Lê Văn Bỉnh
- Lê Văn Hảo
- Lê Văn Hiếu
- Lê Văn Hòa
- Lê Văn Luân
- Lê Văn Sơn
- Lê Văn Trung
- Lê Văn Tùng
- Lê Vĩnh Tài
- Lê Vĩnh Triển
- Lê Vũ Trường Giang
- Lê Xuân Khoa
- Lê Xuyên
- Li Edelkoort
- Li Zhongqin
- Liêu Diệc Vũ
- Liêu Thái
- Liễu Trương
- Linh Nguyên
- Linh Văn
- Linh Vân
- Linh-Chân Brown
- LKH
- Lorca
- Louis Aragon
- Louise Glück
- Lộc Vàng
- Luân Hoán
- Ludwig von Mises
- Luke Hunt
- Luke Turner
- Lữ Kiều
- Lữ Quỳnh
- Lương Đào
- Lương Thiệu Quân
- Lương Thư Trung
- Lưu Á Châu
- Lưu Bình Nhưỡng
- Lưu Diệu Vân
- Lưu Đức Trung
- Lưu Hà
- Lưu Hiểu Ba
- Lưu Khánh Thơ
- Lưu Mê Lan
- Lưu Minh Hải
- Lưu Na
- Lưu Nhi Dũ
- Lưu Quang Vũ
- Lưu Thuỷ Hương
- Lưu Thủy Hương
- Lưu Trọng Văn
- Lưu Uyên Khôi
- Lý Đợi
- Ly Hoàng Ly
- Lý Ngang
- Ly Phạm
- Lý Quang Hoàn
- Lý Thanh
- Lý Tiến Dũng
- Lý Toàn Thắng
- Lý Trực Dũng
- Lý Xuân Hải
- Lydia Davis
- Lynh Bacardi
- LysP
- M. Gorky
- M.L. Gasparov
- Mạc Phong Tuyền
- Mạc Văn Trang
- Mạc Việt Hồng
- Mạch Nha
- Mạch Quang Thắng
- Madeleine Riffaud
- Mai An Nguyễn Anh Tuấn
- Mai Anh Tuấn
- Mai Bá Ấn
- Mai Bá Kiếm
- Mai Chanh
- Mai Hiền
- Mai Khôi
- Mai Kim Ngọc
- Mai Nhật
- Mai Ninh
- Mai Quốc Ấn
- Mai Quỳnh
- Mai Quỳnh Nam
- Mai Sơn
- Mai Thái Lĩnh
- Mai Thanh Sơn
- Mai Thảo
- Mai Tú Ân
- Mai Văn Hoan
- Mai Văn Phấn
- Mai Văn Tính
- Maki Starfield
- Mamleev
- Mạnh Kim
- Marc Andrus
- Marcel Reich-Ranicki
- Marci Shore
- Marco Ferrarese
- Margarita Lyutova
- Maria Donovan
- Maria Ressa
- Mario Vargas Llosa
- Marion Hennebert
- Mark B. Hamilton
- Mark Binelli
- Mark Frankland
- Mark Osaki
- Mark Strand
- Marta Hillers
- Martin Jankowski
- Martin Kulldorff
- Marty Robbins
- Mary Morose
- Mary Walsh
- Mathias Mayer
- Matthew Clayfield
- Matthew Crawford
- Maurice Blanchot
- Maximilian Steinbeis
- May
- Maya Angelou
- Mặc Đỗ
- Mặc Lâm
- Mân Côi
- McAmmond Nguyễn Thị Tư
- Media Văn Việt
- Michael Burawoy
- Michael Scammell
- Miêng
- Mike Ives
- Mikhail Shishkin
- Mikhail Viktorovich Zygar
- Milan Kundera
- Mimmi Diệu Hường Bergström
- MInh Anh
- Minh Huệ
- Minh Hùng
- Minh Luật
- Minh Quang – Lê Chiên
- Minh Quang Ho
- Minh Tâm
- Minh Thùy
- Minh Thư
- Minh Toàn
- Minh Tuấn
- Monica Berlin
- Mỹ Hằng
- Mỹ Lan
- N. S. Khrushchev
- Nam Dao
- Nam Dao Nguyễn Mạnh Hùng
- Nam Đan
- Nam Đông
- Nam Nguyên
- Nam Sơn
- Naowarat Pongpaiboon
- Natalia lacovelli
- Nataliya Zhynkina
- Natsume Sōseki
- Nay Aung
- ng. anhanh
- Ng.Uyển Nicole Dương
- Ngải Vị VỊ
- Ngân Xuyên
- Nghệ thuật
- Nghiêm Lương Thành
- Nghiêm Phương Mai
- Nghiêm Xuân Hồng
- Nghiên Cứu Phê Bình
- Ngo Thu
- Ngọc Anh
- Ngọc Duy Phan
- Ngoc Hien Bui
- Ngọc Linh
- Ngô Anh Tuấn
- Ngô Bảo Châu
- Ngô Đình Thẩm
- Ngô Đồng
- Ngô Hương Giang
- Ngô Khắc Tài
- Ngộ Không Phí Ngọc Hùng
- Ngô Liêm Khoan
- Ngô Minh
- Ngô Minh Khôi
- Ngô Ngọc Loan
- Ngô Ngọc Trai
- Ngô Nguyên Dũng
- Ngô Nhật Đăng
- Ngô Quốc Phương
- Ngô Quốc Thịnh
- Ngô Thế Vinh
- Ngô Thị Kim Cúc
- Ngô Thị Thanh Lịch
- Ngô Tùng Phong
- Ngô Tự Lập
- Ngô Văn
- Ngô Văn Giá
- Ngô Viết Nam Sơn
- Ngô Viết Trọng
- Ngô Vĩnh Long
- Ngô Xuân Hội
- Ngô Xuân Phúc
- Ngô Xuân Thảo
- Ngu Yên
- Nguyen Duc Thanh
- Nguyễn Hải Hoành
- Nguyễn Anh Dũng
- Nguyễn Anh Tuấn
- Nguyễn Anh Tuấn - đạo diễn
- Nguyễn Bá Chung
- Nguyễn Bách Việt
- Nguyễn Bảo Chân
- Nguyễn Bắc Sơn
- Nguyên Bình
- Nguyên Cầm
- Nguyên Cẩn
- Nguyên Chánh
- Nguyễn Chí Hoan
- Nguyễn Chí Thuật
- Nguyễn Chí Trung
- Nguyễn Chí Tuyến
- Nguyễn Chinh Trung
- Nguyễn Cung Thông
- Nguyễn Cường
- Nguyễn Danh Bằng
- Nguyễn Danh Huế
- Nguyễn Danh Lam
- Nguyễn Ðăng Thường
- Nguyễn Duy
- Nguyễn Dương Quang
- Nguyễn Đạt
- Nguyễn Đắc Kiên
- Nguyễn Đắc Xuân
- Nguyễn Đăng Điệp
- Nguyễn Đăng Hưng
- Nguyễn Đăng Khoa
- Nguyễn Đăng Mạnh
- Nguyễn Đăng Na
- Nguyễn Đăng Quang
- Nguyễn Đăng Thường
- Nguyễn Đình Ấm
- Nguyễn Đình Bin
- Nguyễn Đình Bổn
- Nguyễn Đình Chú
- Nguyễn Đình Cống
- Nguyễn Đình Đăng
- Nguyễn Đình Huỳnh
- Nguyễn Đình Thắng
- Nguyễn Đình Thi
- Nguyễn Đình Toàn
- Nguyễn Đổng Chi
- Nguyễn Đông Thức
- Nguyễn Đức
- Nguyễn Đức Dương
- Nguyễn Đức Hiệp
- Nguyễn Đức Mậu
- Nguyễn Đức Sơn
- Nguyễn Đức Thắng
- Nguyễn Đức Tiến
- Nguyễn Đức Tùng
- Nguyễn Đức Tường
- Nguyễn Gia Trí
- Nguyên Giác
- Nguyên Giác Phan Tấn Hải
- Nguyễn Hà Luân
- Nguyễn Hải Hoành
- Nguyễn Hải Yến
- Nguyễn Hàn Chung
- Nguyễn Hiến Lê
- Nguyễn Hoa Lư
- Nguyễn Hoài Nam
- Nguyễn Hoài Văn
- Nguyễn Hoài Vân
- Nguyễn Hoàn
- Nguyễn Hoàn Nguyên
- Nguyễn Hoàng Ánh
- Nguyễn Hoàng Anh Thư
- Nguyễn Hoàng Diệu Thủy
- Nguyễn Hoàng Diệu Thúy
- Nguyễn Hoàng Giao
- Nguyễn Hoàng Linh
- Nguyễn Hoàng Trung
- Nguyễn Hoàng Văn
- Nguyễn Hồng Anh
- Nguyễn Hồng Giao
- Nguyễn Hồng Hưng
- Nguyễn Hồng Lam
- Nguyễn Hồng Nhung
- Nguyễn Hồng Thục
- Nguyễn Huệ Chi
- Nguyễn Hùng
- Nguyễn Huy Hoàng
- Nguyễn Huy Thiệp
- Nguyễn Huy Vũ
- Nguyên Hưng
- Nguyễn Hưng Quốc
- Nguyễn Hương
- Nguyễn Hữu Đễ
- Nguyễn Hữu Hồng Minh
- Nguyễn Hữu Liêm
- Nguyễn Hữu Nhật
- Nguyễn Hữu Sơn
- Nguyễn Hữu Thiết
- Nguyễn Hữu Việt Hưng
- Nguyễn Hữu Vinh
- Nguyễn kc Hậu
- Nguyễn Khải
- Nguyễn Khánh Duy
- Nguyễn Khánh Trường
- Nguyễn Khắc An
- Nguyễn Khắc Bình
- Nguyễn Khắc Mai
- Nguyễn Khắc Phê
- Nguyễn Khắc Phi
- Nguyễn Khắc Phục
- Nguyễn Khiêm
- Nguyễn Khôi
- Nguyễn Kiến Phước
- Nguyễn Kiều Dung
- Nguyễn Kiều Hưng
- Nguyên Lạc
- Nguyễn Lãm Thắng
- Nguyễn Lan Phương
- Nguyễn Lân Bình
- Nguyễn Lân Thắng
- Nguyễn Lê Hồng Hưng
- Nguyễn Lệ Uyên
- Nguyễn Linh Giang
- Nguyễn Linh Quang
- Nguyễn Lộ Trạch
- Nguyễn Luận
- Nguyễn Lương Hải Khôi
- Nguyễn Lương Ngọc
- Nguyễn Lương Vỵ
- Nguyễn Mai
- Nguyễn Man Nhiên
- Nguyễn Mạnh An Dân
- Nguyễn Mạnh Côn
- Nguyễn Mạnh Đẩu
- Nguyễn Mạnh Tiến
- Nguyễn Manh Trinh
- Nguyễn Mạnh Trinh
- Nguyễn Mạnh Tuấn
- Nguyễn Mạnh Tường
- Nguyễn Minh Anh
- Nguyễn Minh Hòa
- Nguyễn Minh Kính
- Nguyễn Minh Nhị
- Nguyễn Minh Nhựt
- Nguyễn Minh Thuyết
- Nguyễn Mộng Giác
- Nguyên Ngọc
- Nguyễn Ngọc Chu
- Nguyễn Ngọc Giao
- Nguyễn Ngọc Hoa
- Nguyễn Ngọc Lanh
- Nguyễn Ngọc Liễm
- Nguyễn Ngọc Lung
- Nguyễn Ngọc Tâm
- Nguyễn Ngọc Thiện
- Nguyễn Ngọc Tú Anh
- Nguyễn Ngọc Tư
- Nguyên Nguyên
- Nguyễn Nguyên
- Nguyễn Nguyên Bình
- Nguyễn Nhật Tín
- Nguyên Nhi
- Nguyễn Như Huy
- Nguyễn Phạm Hùng
- Nguyễn Phú Yên
- Nguyễn Phúc Vĩnh Ba
- Nguyễn Phượng
- Nguyễn Phương Đình
- Nguyễn Phương Mai
- Nguyễn Phương Mạnh
- Nguyễn Quang
- Nguyễn Quang A
- Nguyễn Quang Bình
- Nguyễn Quang Duy
- Nguyễn Quang Dy
- Nguyễn Quang Đồng
- Nguyễn Quang Hồng
- Nguyễn Quang Hưng
- Nguyễn Quang Lập
- Nguyễn Quang Thạch
- Nguyễn Quang Thân
- Nguyễn Quang Thiều
- Nguyễn Quang VInh
- Nguyễn Quân
- Nguyễn Quốc Lâm
- Nguyễn Quốc Thái
- Nguyễn Quốc Toàn
- Nguyễn Quốc Trụ
- Nguyễn Quốc Tuấn
- Nguyên Sa
- Nguyễn Sĩ Dũng
- Nguyễn Sơn Lâm
- Nguyễn Sỹ Phương
- Nguyễn Sỹ Tế
- Nguyễn Tà Cúc
- Nguyễn Tài Cẩn
- Nguyễn Tấn Cứ
- Nguyễn Tất Nhiên
- Nguyễn Thạch Giang
- Nguyễn Thái Hòa
- Nguyễn Thái Hợp
- Nguyễn Thái Sơn
- Nguyễn Thái Tuấn
- Nguyễn Thanh Bình
- Nguyễn Thanh Châu
- Nguyễn Thanh Giang
- Nguyễn Thanh Hiện
- Nguyễn Thanh Hùng
- Nguyễn Thanh Huy
- Nguyễn Thanh Huyền
- Nguyễn Thanh Mỹ
- Nguyễn Thành Nam
- Nguyễn Thanh Nghị
- Nguyễn Thanh Nguyệt
- Nguyễn Thành Phong
- Nguyễn Thanh Sơn
- Nguyễn Thành Sơn
- Nguyễn Thanh Tâm
- Nguyễn Thành Thi
- Nguyễn Thanh Tuyền
- Nguyễn Thanh Văn
- Nguyễn Thanh Việt
- Nguyễn Thế Hùng
- Nguyễn Thế Thanh
- Nguyễn Thị Bích Hậu
- Nguyễn Thị Bích Ngà
- Nguyễn Thị Bình
- Nguyễn thị Cỏ May
- Nguyễn Thị Dư Khánh
- Nguyễn Thị Hải
- Nguyễn Thị Hậu
- Nguyễn Thị Hiền
- Nguyễn Thị Hoàng
- Nguyễn Thị Hoàng Bắc
- Nguyễn Thị Khánh Minh
- Nguyễn Thị Khánh Trâm
- Nguyễn Thị Kim Chi
- Nguyễn Thị Kim Phụng
- Nguyễn Thị Minh Ngọc
- Nguyễn Thị Minh Thương
- Nguyễn Thị Ngọc Hải
- Nguyễn Thị Ngọc Nhung
- Nguyễn Thị Oanh
- Nguyễn Thị Phước
- Nguyễn Thị Thanh Bình
- Nguyễn Thị Thanh Hải
- Nguyễn Thị Thanh Lưu
- Nguyễn Thị Thanh Xuân
- Nguyễn Thị Thanh Yến
- Nguyễn Thị Thảo An
- Nguyễn Thị Thúy Hạnh
- Nguyễn Thị Thùy Linh
- Nguyễn Thị Thụy Vũ
- Nguyễn Thị Thuyền
- Nguyễn Thị Tịnh Thy
- Nguyễn Thị Từ Huy
- Nguyễn Thị Vinh
- Nguyễn Thiện Tống
- Nguyễn Thiện Tơ
- Nguyễn Thói Đời
- Nguyễn Thông
- Nguyễn Thu Quỳnh
- Nguyễn Thu Trang
- Nguyễn Thùy Dương
- Nguyễn Thúy Hạnh
- Nguyễn Thụy Long
- Nguyễn Thuỵ Phương
- Nguyễn Thùy Song Thanh
- Nguyễn Thỵ
- Nguyễn Thy Anh
- Nguyễn Tiến Dũng
- Nguyễn Tiến Lập
- Nguyễn Tiến Trung
- Nguyễn Tiến Văn
- Nguyễn Trần Bạt
- Nguyễn Tri Phương Đông
- Nguyễn Triệu Nam
- Nguyễn Trọng Bình
- Nguyễn Trọng Chức
- Nguyễn Trọng Huân
- Nguyễn Trọng Khôi
- Nguyễn Trọng Tạo
- Nguyễn Trung
- Nguyễn Trung Bảo
- Nguyễn Trung Dân
- Nguyễn Trung Hiếu
- Nguyễn Trung Kiên
- Nguyễn Trung Thuần
- Nguyễn Trường Giang
- Nguyễn Trường Huy
- Nguyễn Trường Uy
- Nguyễn Tuấn
- Nguyễn Tuấn Anh
- Nguyễn Tuấn Khoa
- Nguyễn Tùng
- Nguyễn Tùng Linh
- Nguyễn Tuyết Lan
- Nguyễn Tuyết Lộc
- Nguyễn Tư Nghiêm
- Nguyễn Tử Siêm
- Nguyễn Tường Bách
- Nguyễn Tường Thiết
- Nguyễn Tường Thụy
- Nguyễn Ước
- Nguyễn Vạn Phú
- Nguyễn Văn
- Nguyễn Văn Ba
- Nguyễn Văn Chính
- Nguyễn Văn Ðậu
- Nguyễn Văn Dũng
- Nguyễn Văn Đài
- Nguyễn Văn Gia
- Nguyễn Văn Hạnh
- Nguyễn Văn Hiệp
- Nguyễn Văn Hòa
- Nguyễn Văn Hùng
- Nguyễn Văn Huyên
- Nguyễn Văn Lợi
- Nguyễn Văn Lục
- Nguyễn Văn Miếng
- Nguyễn Văn Nghệ
- Nguyễn Văn Nho
- Nguyễn Văn Phong
- Nguyễn Văn Phú
- Nguyễn Văn Phước
- Nguyễn Văn Sâm
- Nguyễn Văn Sơn
- Nguyễn Văn Tao
- Nguyễn Văn Thiệu
- Nguyễn Văn Thọ
- Nguyễn Văn Trọng
- Nguyễn Văn Trung
- Nguyễn Văn Tuấn
- Nguyễn Văn Vĩnh
- Nguyễn Văn Xuân
- Nguyễn Vi Khải
- Nguyễn Vi Yên
- Nguyễn Viện
- Nguyễn Việt Anh
- Nguyễn Việt Chiến
- Nguyễn Viết Lãm
- Nguyễn Vĩnh Nguyên
- Nguyễn Vũ Hiệp
- Nguyễn Vũ Tiềm
- Nguyễn Vỹ
- Nguyễn Vy Khanh
- Nguyễn Xuân Diện
- Nguyễn Xuân Hằng
- Nguyễn Xuân Hoàng
- Nguyễn Xuân Hưng
- Nguyễn Xuân Khánh
- Nguyễn Xuân Khoát
- Nguyễn Xuân Nghĩa
- Nguyễn Xuân Nha
- Nguyễn Xuân Quang
- Nguyễn Xuân Thiệp
- Nguyễn Xuân Thọ
- Nguyễn Xuân Tiệp
- Nguyễn Xuân Tường Vy
- Nguyễn Xuân Xanh
- Nguyễn Ý Thuần
- Nguyên Yên
- Nguyễn-Chương Mt
- Nguyễn-hòa-Trước
- Nguyệt Chu
- Nguyệt Quỳnh
- Nguyệt Vi
- Ngự Thuyết
- Người Buôn Gió
- Ngyễn Trung Bảo
- Nh. Tay Ngàn
- Nhã
- Nhã Ca
- Nhã Duy
- Nhã Thuyên
- Nhan Do Thanh
- Nhân Hồng
- Nhật Chiêu
- Nhật Lệ
- Nhất Linh
- Nhật Tiến
- Nhật Tuấn
- Nhất Uyên
- Nhị Linh
- Nhị Ngã
- Nhóm Vì một Hà Nội xanh
- Như Huy
- Như Không
- Như Quỳnh
- Như Quỳnh de Prelle
- Như Ý
- Nhược Thủy
- Niall Ferguson
- Nick Hilden
- Nicolas Casey
- Nikulin
- Nina McPherson
- Ninh Dương
- Ninh Kiều
- Nobert Hummelt
- Nông Hồng Diệu
- NP Phan
- Obama
- Ocean Vương
- Octavio Paz
- Ogden Nash
- Oksana Zabuzhko
- Oleg Kashin
- Ondrej Slowik
- onggiaolang
- Orlando Figes
- Orwell
- Oscar Salemink
- Oscar Wilde
- Pablo Neruda
- Pablo Picasso
- Palmer
- Patrick Frater
- Patrick Lodge
- Paul Auster
- Paul Celan
- Paul Éluard
- Paul Hoover
- Paul Mendez
- Paul Mozur
- Paul Theroux
- Paul-François Paoli
- Paulus Lê Sơn
- Pavel Basinsky
- Pavlo Vyshebaba
- Paweł Kubiak
- Pawel Kuczynski
- Paweł Łepkowski
- Percy Mabandu
- Pervez Hoodbhoy
- Peter B. Zinoman
- Peter Hansen
- Peter Harvey
- Peter Kleiner
- Peter Singer
- Phạm Anh Tuấn
- Phạm Biểu Tâm
- Phạm Cao Hoàng
- Phạm Châu
- Phạm Chí Dũng
- Phạm Chi Lan
- Phạm Chu Sa
- Phạm Công Luận
- Phạm Công Thiện
- Phạm Công Út
- Phạm Duy
- Phạm Duy Nghĩa
- Phạm Đình Trọng
- Phạm Đình Vy
- Phạm Đoan Trang
- Phạm Hải Anh
- Phạm Hải Âu
- Phạm Hiền Mây
- Phạm Hoàng Quân
- Phạm Hồng Sơn
- Phạm Hùng Việt
- Phạm Huy Thông
- Phạm Khiêm Ích
- Phạm Kiều Tùng
- Phạm Kỳ Đăng
- Phạm Lệ Quyên
- Phạm Lê Vương Các
- Phạm Linh
- Phạm Lưu Vũ
- Phạm Minh Hoàng
- Phạm Minh Ngọc
- Phạm Minh Quân
- Phạm Minh Trung
- Phạm Ngọc Lư
- Phạm Ngọc Thái
- Phạm Ngọc Tiến
- Phạm Nguyên Trường
- Phạm Ngữ
- Phạm Phan Long
- Phạm Phú Cường
- Phạm Phú Hải
- Phạm Phú Minh
- Phạm Phú Phong
- Phạm Phú Thứ
- Phạm Phú Viết
- Phạm Phúc Thịnh
- Phạm Phương
- Phạm Quang Ái
- Phạm Quang Long
- Phạm Quang Trung
- Phạm Quang Tuấn
- Phạm Sỹ Sáu
- Phạm Tăng
- Phạm Thành
- Phạm Thành Hưng
- Phạm Thanh Nghiên
- Phạm Thảo Nguyên
- Phạm Thế Cường
- Phạm Thị
- Phạm Thị Anh Nga
- Phạm Thị Hoài
- Phạm Thị Kiều Ly
- Phạm Thị Ngọc
- Phạm Thị Phương
- Phạm Thiên Ân
- Phạm Thiên Thư
- Phạm Tín An Ninh
- Phạm Toàn
- Phạm Trần
- Phạm Trọng Chánh
- Phạm Trung Nghĩa
- Phạm Tuấn
- Phạm Tư Thanh Thiện
- Phạm Tường Vân
- Phạm Văn
- Phạm Văn Khoái
- Phạm Văn Quang
- Phạm Văn Song
- Phạm Văn Tình
- Phạm Văn Vũ
- Pham Viem Phuong
- Phạm Viêm Phương
- Phạm Viết Đào
- Phạm Việt Hưng
- Phạm Vũ Lửa Hạ
- Phạm Xuân Đài
- Phạm Xuân Hùng
- Phạm Xuân Nguyên
- Phạm Xuân Trường
- Phan An Sa
- Phan Ba
- Phan Bội Châu
- Phan Cẩm Thượng
- Phan Châu Thành
- Phan Cự Đệ
- Phan Đạo
- Phan Đắc Lữ
- Phan Đình Diệu
- Phan Độc Lập
- Phan Hải-Đăng
- Phan Hồng Giang
- Phan Huy Dũng
- Phan Huy Đường
- Phan Huy Lê
- Phan Huyền Thư
- Phan Kế Toại
- Phan Khôi
- Phan Lặng Yên
- Phan Mạnh Quỳnh
- Phan Nam Sinh
- Phan Ngọc
- Phan Nguyên
- Phan Nhật Nam
- Phan Nhiên Hạo
- Phan Ni Tấn
- Phan Phương Đạt
- Phan Quang
- Phan Tấn Hải
- Phan Tấn Uẩn
- Phan Thanh Bình
- Phan Thắng
- Phan Thế Hải
- Phan Thị Hà Dương
- Phan Thị Kim Phúc
- Phan Thị Trọng Tuyển
- Phan Thị Vàng Anh
- Phan Thu Vân
- Phan Thúy Hà
- Phan Trang Hy
- Phan Trí Đỉnh
- Phan Trọng Hoàng Linh
- Phan Văn Giưỡng
- Phan Văn Song
- Phan Văn Thắng
- Phan Vũ
- Phan Xine
- Phan Xuân Sinh
- Phannguyên Psg
- Phanxipăng
- Phaolô VI
- Pháp Hoan
- Pháp Vân
- Phapxa Chan
- Phát biểu nhận giải Văn Việt
- Phil Caputo
- Philip Larkin
- Philip Roth
- Phong Linh
- Phong Nguyen
- Phong Quang
- Phố Văn
- Phú Quang
- Phù Sa
- Phúc Lai GB
- Phúc Tiến
- Phunchok Stobdan
- Phùng Anh Kiệt
- Phùng Hi
- Phùng Hoài Ngọc
- Phùng Học Vinh
- Phùng Ngọc Kiên
- Phùng Nguyễn
- Phùng Quán
- Phùng Thành Chủng
- Phùng Thị Hạ Nguyên
- Phùng Thị Như Hà
- Phuong Ta
- Phương Hương
- Phương Phương
- Phương Thảo
- Phương Thuý
- Phương Uy
- Pierre Darriulat
- Pierre Lemieux
- Prashanth Parameswaran
- Qladimir Pyljow
- Quách Hạo Nhiên
- Quách Tấn
- Quách Thoại
- Quảng Diệu Trần Bảo Toàn
- Quang Dũng
- Quang Đức
- Quang Minh
- Quang Phan
- Quảng Tánh Trần Cầm
- Quậy Nguyễn
- Quế Hương
- Quốc Dũng
- Quốc Phương
- Quốc Toản
- Quyên Di
- Quyên Hoàng
- Quỳnh Iris de Prelle
- Quỳnh Vi
- Rabindranath Tagore
- Rainer Maria Rilke
- Ralph Chaplin
- Rebecca Mead
- Rebecca Solnit
- Reiner Traub
- Remo Verdickt
- Riccardo Gazzaniga
- Richard C. Paddock
- Richard Millet
- Richard Serra
- Robert Desnos
- Robert McCrump
- Roger Vu
- Roland Barthes
- Romain Rolland
- Ronald F. Inglehart
- Ruben David Gonzalez Gallego
- Russell Edson
- Ruth Ingram
- Ryszard Legutko
- Salman Rushdie
- Salvatore Babones
- Sam Dresser
- Sạn chữ
- Sandra Kerschbaumer
- Sara Teasdale
- Sarah Pulliam Bailey
- Sarah Thornton
- Sáu Nghệ
- Sergio Bitar
- Shakespeare
- Shannon Van Sant
- Sheikha A
- Sheila Fischman
- Sheila Ngoc Pham
- Sheri Berman
- Shigeeda Yutaka
- Shirin Ebadi
- Shukshin
- Simon Johnson
- Sire Apm Lukwesa
- Slavoj Žižek
- Sohaniim
- Son Kieu Mai
- Song Chi
- Song Hà
- Song Nguyễn
- Song Phạm
- Song Phan
- Song Thao
- Số đặc biệt
- Sơn Ca
- Sơn Hoàng Liên
- Sơn Kiều Mai
- Sơn Nam
- Stefano Harney
- Stephan Koester
- Stephen B. Young
- Steve Earle
- Susan Sontag
- Suzuki Katsuhiko
- Sương Nguyệt Minh
- Sương Quỳnh
- Svetlana Alexievich
- Svetlana Alexievitch
- Svetlana Alexiévitch
- Sylvia Plath
- T. Đ.
- T.Vấn
- Tạ Anh Thư
- Tạ Chí Đại Trường
- Tạ Duy Anh
- Tạ Tỵ
- Tạ Văn Tài
- Tạ Văn Thông
- Tạ Xuân Hải
- Tadeusz Rósewicz
- Tam Ích
- Tamarchenko
- Tàn Tuyết
- Tanaami Keiichi
- Taras Shevchenko
- Tarik Khaldi
- Tăng Quang
- Tâm An
- Tâm Chánh
- Tâm Don
- Tâm Thường Định
- Tâm Việt
- Tấn An
- Teolinda Gersão
- Teresa Mỹ Chúc
- Thạch Đạt Lang
- Thạch Quỳ
- Thạch Thảo
- Thái Bá Tân
- Thái Bá Vân
- Thái Bảo
- Thái Hà
- Thái Hạo
- Thái Kế Toại
- Thái Kim Lan
- Thái Ngọc San
- Thái Sinh
- Thái Thanh
- Thái Thăng Long
- Thái Tuấn
- Thái Văn
- Thái Văn Đào
- Thái Vũ
- Thạnh Đà
- Thanh Hằng - Anh Khoa
- Thành Lộc
- Thanh Nam
- Thanh Ngọc
- Thanh Phương
- Thanh Tâm Tuyền
- Thanh Thảo
- Thanh Thuỷ
- Thanh Trúc
- Thanh Tùng
- Thanh Xuân
- Thanhhà Lại
- Thảo Dân
- Thao Dinh
- Thảo luận
- Thảo Nguyên
- Thảo Trường
- Thảo Vy
- Thẩm Đống
- Thận Nhiên
- Thân Trọng Mẫn
- Thân Trọng Sơn
- Thế Dũng
- Thế Giang
- Thế Quân
- THẾ THANH
- Thế Uyên
- Thi Hoàng
- Thi Nguyên
- Thi sỹ ỦA
- Thi Vũ
- Thích Nhất Hạnh
- Thích Nữ Chân Không
- Thích Phước An
- Thierry Leclère
- Thierry Lentz
- Thiên Di
- Thiên Điểu
- Thiền Lâm
- Thiền Nguyễn
- Thiên Thai
- Thiện Tùng
- Thiện Ý
- Thiết Thạch
- Thiếu Khanh
- Thiều Mai Lâm
- Tho Nguyen
- Thomas A. Bass
- Thomas Bo Pedersen
- Thomas Mahler
- Thomas S. Mullaney
- Thông Đặng
- Thơ
- Thu Phong
- Thu Vàng
- Thuận
- Thuần Ngô
- Thuận Paris
- Thuận Thiên
- Thục Quyên
- Thụy An
- Thùy Dung
- Thụy Khuê
- Thùy Linh
- Thụy My
- Thủy Tiên
- Thư Bạn Đọc
- Thường Quán
- Thy An
- Tịch Ru
- Tiet Hung Thai
- Tiêu Dao Bảo Cự
- Tiêu Kiện Sinh
- Tiểu Tử
- Tillman Miller
- Timothy Brennan
- Timothy Garton Ash
- Timothy Snyder
- Tina Hà Giang
- Tomas Tranströmer
- Tô Đăng Khoa
- Tô Hải
- Tô Hoàng
- Tố Hữu
- Tô Lan Hương
- Tô Ngọc Vân
- Tô Thẩm Huy
- Tô Thùy Yên
- Tô Văn Trường
- Tôi Đây
- Tôn Thất Thông
- Tống Văn Công
- Trà Đóa
- Trà Nhiên
- Tracy K. Smith
- Tran Dinh Dung
- Tran Nam Dung
- Trang Châu
- Trang Hạ
- Trang Thanh
- Trang Thế Hy
- Trangđài Glassey Trầnguyễn
- Trangđài Glasssey-Trầnguyễn
- Trao đổi
- Trầm Tử Thiêng
- Trần Anh Hùng
- Trần Bá Đại Dương
- Trần Bang
- Trần Bình Nam
- Trần C. Trí
- Trần Cao Lĩnh
- Trần Cao Tường
- Trần Công Tâm
- Trần Công Tín
- Trần Dạ Từ
- Trần Dần
- Trần Doãn Nho
- Trần Dũng Thanh Huy
- Trần Duy
- Trần Duy Phiên
- Trần Duy Trung
- Trần Đăng Khoa
- Trần Đăng Tuấn
- Trần Đĩnh
- Trần Đình Bút
- Trần Đình Hoành
- Trần Đình Lương
- Trần Đình Sơn Cước
- Trần Đình Sử
- Trần Đình Triển
- Trần Đình Trợ
- Trần Độ
- Trần Đồng Minh
- Trần Đức Anh Sơn
- Trần Đức Thảo
- Trần Đức Tiến
- Trần Đức Tín
- Trần Đức Toản
- Trần Gia Huấn
- Trần Gia Ninh
- Trần Hà Linh
- Trần Hạ Tháp
- Trần Hạ Vi
- Trần Hải
- Trần Hạnh
- Trần Hậu
- Trần Hoài Anh
- Trần Hoài Thư
- Trần Hoàng Phố
- Trần Hoàng Trúc
- Trần Hoàng Vy
- Trần Hùng
- Trần Huy Bích
- Trần Huy Minh Phương
- Trần Huy Quang
- Trần Huỳnh Duy Thức
- Trần Hữu Dũng
- Trần Hữu Khánh
- Trần Hữu Quang
- Trần Hữu Tá
- Trần Hữu Thục
- Trần Khánh Triệu
- Trần Kiêm Đoàn
- Trần Kiêm Trinh Tiên
- Trần Kim Trắc
- Trần Kỳ Trung
- Trần Lam
- Trần Lê Sơn Ý
- Trần Lương
- Trần Lý Trí Tân
- Trần Mạnh Hảo
- Trần Mạnh Tuấn
- Trần Minh Phi
- Trần Minh Quốc
- Trần Mộng Tú
- Trần Nam Bình
- Trần Ngân Hà
- Trần Nghi Hoàng
- Trần Ngọc Cư
- Trần Ngọc Hiếu
- Trần Ngọc Tuấn
- Trần Ngọc Vương
- Trần Nguyên Đán
- Trần Nhã Thụy
- Trần Nhương
- Trần Phong Giao
- Trần Phong Vũ
- Trần Quang Đức
- Trần Quang Lộc
- Trần Quốc Nam
- Trần Quốc Thuận
- Trần Quốc Toàn
- Trần Quốc Trọng
- Trần Quốc Vượng
- Trần Quyết Thắng
- Trân Sa
- Trần Song Hào
- Trần Thành
- Trần Thanh Ái
- Trần Thanh Cảnh
- Trần Thanh Huy
- Trần Thanh Vân
- Trần Thắng
- Trần Thế Vĩnh
- Trần Thị Băng Thanh
- Trần Thị Diệu Tâm
- Trần Thị Lai Hồng
- Trần Thị Lam
- Trần Thị NgH.
- Trần Thị Nguyệt Mai
- Trần Thị Phương Phương
- Trần Thị Thanh Thoả
- Trần Thị Trường
- Trần Thiện Đạo
- Trần Thùy Mai
- Trần Tiến
- Trần Tiễn Cao Đăng
- Trần Tiến Dũng
- Trần Tiễn Khanh
- Trần Tố Nga
- Trần Trọng Dương
- Trần Trọng Thức
- Trần Trọng Vũ
- Trần Trung Chính
- Trần Trung Đạo
- Trần Tuấn
- Trần Từ Mai
- Trần Vàng Sao
- Trần Văn Chánh
- Trần Văn Đỉnh
- Trần Văn Khê
- Trần Văn Minh
- Trần Văn Nam
- Trần Văn Thọ
- Trần Văn Thủy
- Trần Văn Tý
- Trần Vấn Lệ
- Trần Việt Hà
- Trần Viết Ngạc
- Trần Vinh Dự
- Trần Vũ
- Trần Vũ Hải
- Trần Vương Thuấn
- Trần Vương Thuận
- Trần Wũ Khang
- Trần Xuân Hoài
- Trần Xuân Linh
- Trần Xuân Lĩnh
- Trần Xuân Thảo
- Trần Yên Hòa
- Trần Yên Nguyên
- Trên
- Trên Facebook
- Trên Facebook/Minds
- Trên kệ sách
- Trên trang diaCRITICS
- Trí Hiệu Dân
- Triều Anh
- Triều Hoa Đại
- Triêu Nhan
- Triều Sơn
- Triệu Tử Dương
- Trịnh Anh Tuấn
- Trịnh Bá Phương
- Trịnh Bách
- Trịnh Cao Hòa Thanh
- Trịnh Chu
- Trịnh Công Sơn
- Trịnh Cung
- Trịnh Duy Kỳ
- Trịnh Hữu Long
- Trịnh Kim Tiến
- Trịnh Lữ
- Trịnh Minh Tuấn
- Trịnh Sơn
- Trịnh Thanh Thủy
- Trịnh Thu Tuyết
- Trịnh Vĩnh Phúc
- Trịnh Xuân Thuận
- Trịnh Xuân Thủy
- Trịnh Y Thư
- Trọng Anh
- Trọng Phú
- Trọng Thành
- Tru Sa
- Trúc Giang
- Trúc Thông
- Trúc Ty
- Trump
- Trung Bảo
- Trung Dũng Kqd
- Trùng Dương
- Trung Trung Đỉnh
- Trư Sa
- Trường An
- Trương Anh Ngọc
- Trương Anh Thụy
- Trương Chính
- Trương Duy Nhất
- Trương Đăng Dung
- Trương Điện Thắng
- Trương Đình Phượng
- Trương Hồng Quang
- Trương Huy San
- Trường Minh
- Trương Ngọc Chương
- Trương Nguyên
- Trương Nguyện Thành
- Trương Nhân Tuấn
- Trương Phượng
- Trương Quang
- Trương Quang Đệ
- Trương Quang Nhuệ
- Trương Quang Vĩnh
- Trương Thị Ngọc Hân
- Trương Thiên Phàm
- Trương Thu Hiền
- Trương Tố Hoa
- Trương Trọng Nghĩa
- Trương Tửu
- Trương Văn Dân
- Trương Văn Vĩnh
- Trương Vũ
- Trương Xuân Thiên
- Tú Mỡ
- Tù Quốc Hoài
- Tù Sâm
- Tú Trung Hồ
- Tuấn Duy
- Tuấn Khanh
- Tuân Nguyễn
- Tuấn Thảo
- Tuệ Anh
- Tuệ Đăng
- Tuệ Nguyên
- Tuệ Nhân
- Tuệ Nhật
- Tuệ Sĩ
- Tuệ Sỹ
- Tùng Dương Cola
- Tung Nguyen
- Turner
- Túy Hồng
- Tuyết Nghi
- Tư
- Từ Dung
- Tư liệu
- Tử Linh
- Từ Mai Trần Huy Bích
- Từ Quốc Hoài
- Từ Sâm
- Từ Thức
- Tưởng
- Tương Lai
- Umberto Eco
- Uông Tăng Kỳ
- Uông Triều
- Uyển Ca
- Uyên Nguyễn
- Uyên Thao
- Uyên Vũ
- V. Erofiev
- Vàng A Giang
- Varlam Shalamov
- Vasco Gargalo
- Vasily Makarovich
- Văn
- Văn Biển
- Văn Cao
- Văn Chinh
- Văn Công Hùng
- Văn Giá
- Văn học
- Văn học Miền Nam 54-75
- Văn Như Cương
- Văn Quang
- Văn Tâm
- Văn Việt
- Văn.
- Vấn đề hôm nay
- Vận Động Ứng Cử Đại Biểu Quốc Hội 2016
- Vân Hạ
- Vân Phi
- Velcrow Ripper
- Veronica Melkozerova
- Vi Lãng
- Vi Trần
- Vi Yên
- Viet Thanh Nguyen
- Viên Linh
- Việt Bách
- Việt Bình
- Việt Dzũng
- Việt Khang
- Việt Lang
- Việt Phương
- Viktor Maslov
- Vinh Anh
- Vĩnh Hảo
- Vĩnh Quyền
- Virginia Heffernan
- Virginia Woolf
- Vladimir Nabokov
- Võ An Đôn
- Võ Anh Minh
- Võ Anh Thơ
- Võ Bá Cường
- Võ Đắc Danh
- Võ Định Hình
- Võ Đức Phúc
- Võ Hồng
- Võ Huy Tâm
- Võ Hương Quỳnh
- Võ Kỳ Điền
- Võ Ngàn Sông
- Võ Phiến
- Võ Thị Hảo
- Võ Thị Thu Hằng
- Võ Tiến Cường
- Võ Tòng Xuân
- Võ Trí Hảo
- Võ Văn Quản
- Võ Văn Tạo
- Võ Văn Thôn
- Võ Xuân Quế
- Võ Xuân Sơn
- Volker Weidermann
- Volodymyr Vynnychenko
- Volodymyr Zelenskyy
- Vũ Bằng
- Vũ Biện Điền
- Vũ Cao Đàm
- Vũ Cát Tường
- Vũ Đình Hòe
- Vũ Đình Huỳnh
- Vũ Đình Liên
- Vũ Đình Phòng
- Vũ Đức Khanh
- Vũ Đức Phúc
- Vũ Đức Sao Biển
- Vu Gia
- Vũ Hà Văn
- Vũ Hạnh
- Vũ Hoàng Chương
- Vũ Hoàng Thư
- Vũ Hồng Ánh
- Vũ Huy Ngọc
- Vũ Huy Quang
- Vũ Khắc Hoè
- Vũ Khắc Khoan
- Vũ Kim Hạnh
- Vũ Kim Thu
- Vũ Lâm
- Vũ Lập Nhật
- Vũ My Lan
- Vũ Ngọc Giao
- Vũ Ngọc Hoàng
- Vũ Ngọc Tâm
- Vũ Ngọc Tiến
- Vũ Nho
- Vũ Oanh
- Vũ Quang Việt
- Vũ Quí Hạo Nhiên
- Vũ Quốc Ngữ
- Vũ Quỳnh Hương
- Vũ Quỳnh Nh.
- Vũ Thành Sơn
- Vũ Thanh Tâm
- Vũ Thanh Tùng
- Vũ Thành Tự Anh
- Vũ Thế Khôi
- Vũ Thị Hải
- Vũ Thị Nhuận
- Vũ Thị Phương Anh
- Vũ Thị Phương Lan
- Vũ Thị Thanh
- Vũ Thị Thanh Mai
- Vũ Thư Hiên
- Vũ Tiến Lập
- Vũ Trọng Khải
- Vũ Tuấn Hoàng
- Vũ Từ Trang
- Vũ Tường
- Vũ Viết Tuân
- Vũ Xuân Tửu
- Vương Bích Ngọc
- Vương Đan
- Vương Huy
- Vương Ngọc Minh
- Vương Tiểu Nhị
- Vương Trí Nhàn
- Vương Trọng
- Vương Trùng Dương
- Vương Trung Hiếu
- Vy Thảo
- W. H. Auden
- Wa Praong
- Walt Whitman
- Walter Isaacson
- Wayne Karlin
- Wells
- Wendy Barker
- Wilhelm Schmid
- Will Nguyen
- William Carlos Williams
- William Nee
- William Stafford
- William Stanley Merwin
- Winston Phan Đào Nguyên
- Wislawa Szymborska
- Wolf Biermann
- Wolfgang Borchert
- Wynn Gadkar Wilcox
- Xie Tao
- Xuân Ba
- Xuân Diệu
- Xuân Dương
- Xuân Đài
- Xuân Minh
- Xuân Phượng
- Xuân Sách
- Xuân Thọ
- Xuân Vũ
- Xương Văn
- Y Chan
- Ý Nhi
- Y Uyên
- Yanis Varoufakis
- Yevgeny Yevtushenko
- Yên Ba
- Yên Khắc Chính
- Yến Năng
- Yên San
- Yên San Thụy Miên
- Yiyun Li
- Yoko Ogawa
- Yōko Ogawa
- Yoko Tawada
- Young Sang Lee
- Yuliya Ilchuk
- Yuno Bigboi
- Yves Sintomer
- Yvette Tan
- Zac Herman
Thơ Tuệ Nguyên
khúc
tấu
rối
giấc mơ.giấc mơ
giấc mơ trôi vào giấc mơ
ta hóa thân
thành những giấc xa lạ.
1.
sinh ra trong một hố thẳm
tôi bắt đầu lượm lặt mọi hình thức sống về treo khắp căn phòng
tôi buông sấm ngữ về con đường để ký thác đời mình
với bộ óc vừa khai hoang
trái tim mở toang
tôi mơ ảnh về dáng đi và gốc rễ
hồn nhiên và vô tư
tôi chạy lòng vòng và lắc lư
dáng đứng mình trước hố hầm đầy rác, và những
con vật truyền nhiễm
hệ lụy với nó
nuốt chửng, nôn mửa, tuôn thải
nghiệm sinh một đời hoang
giữa cõi khốn quẫn
dục tính ăn vào máu, đục khoét óc não
tôi
một thằng chàm bật gốc
cố quơ tay tìm kiếm nhánh cành đốt lên ngọn lửa soi tìm ma hời
hư không là những tiếng vọng
tôi hú đáp trả
tôi đưa tay sờ soạng từng vết sẹo đằng sau mình
hụt hẫng
nâng hai tay lên trời
tôi vẫn hú
hỡi shiva! đấng thánh linh của những linh hồn tội lỗi
hãy nhảy đi
trong giai điệu nhịp nhàng
để lần theo gót chân người con chẳng thấy đời sống hoang vu quá
lũ gió nhảy cóc
bỏ lại vòm trời đầy mây đen trên mái đầu tôi
bỏ lại chút khí trời vây quanh sự sống tôi
bỏ lại những hạt bụi bám trên khuôn mặt tôi
bỏ lại một mớ bòng bong của ánh sáng bảy màu
lung linh trong đôi mắt tôi
tôi cũng học cách nhảy cóc
nhảy qua cái bóng tôi
nhảy qua mọi hệ lụy quanh tôi
nhảy qua khỏi con đường tôi đang đi
những con đường mà tôi mãi diễn và mãi đi tìm
cái không đâu
cùng đích
tôi nhảy qua thùng rác
nó như một cái hố thẳm
hứa hẹn sẽ chôn sống mọi con đường
hứa chôn cả tôi.
2.
để thiết tưởng về tình đời
bằng niềm tin nhẹ dạ
tôi vay gom từng nỗi muộn phiền riêng
bôi trơn cơn trầm luân và nỗi ám ảnh
ở nơi mà sự sống vẫn nổi chìm trong bí ẩn
về làm hành lý
rong ruổi một chuyến buôn
tôi đi
dù sự thất vọng đã lắng sâu trong đáy mắt
với niềm tin đơn điệu
đứng trước tôi
những xiềng xích mang yếu tính của trò đời không thể
cài và cởi
tôi chẳng thể lẩn trốn
tôi cũng chẳng thể thốt những gì tôi đã sống và trải
mà chỉ khe khẽ ngân lên bản hoan ca để vơi đi nỗi hoang mang
khi chỉ biết mình chẳng thể là cứu cánh cho một niềm tin nào hết
khi chỉ biết mình chẳng thể phủ minh kiến cho bao xác hồn và
thứ rác rưởi đã bốc mùi thối rữa bấy lâu nay được nữa
tôi cứu vớt tôi bằng những cơn bốc đồng
đập nát và phân mảnh trong tôi
một mảnh trôi dạt về cõi riêng, khơi nỗi nhớ
tôi đi về phía thuở ấu thời và câu truyện bà kể
- tôi soi mình ở nước giếng nước palei
giếng nước kể về triết lý sống và phận người
hữu-thể-vô-thượng
sự hiu quạnh đã bao trùm thế giới tôi
tôi sống như thể vơi cả chuyến đi/về
vơi đi cả nỗi cô đơn và chuyến hành trình về đó
khi giọt máu vẫn còn lăn/trái tim vẫn còn đập
nỗi sợ vẫn muốn tước đi cái quyền mà tôi đang dự phần từng ngày
tôi bận tâm đến thời gian ngắn ngủi và dài hạn để sống
tôi ngoảnh mặt với sự sống để rước theo sự kiên định nhất thời
trong khoái lạc
trong u mê
trong lọc lừa
để ngã gục trong một số phận đã ước định
lạy yang lạy labơng
thản nhiên mà nói về điều không thể hoán đổi
dấu hiệu về cái chết phô trần những khuôn mặt tái mét
trong thoáng chốc đã thật sự làm tôi run sợ
dù nỗi sợ về nó luôn làm mọi thứ mất thăng bằng
tôi vẫn phó mặc đời trong trò chơi may rủi
tôi vẫn đi
bởi, với tôi
đời sống chỉ là một chuyến du hoang
tôi, một đứa con hoang của tộc chàm
mai đây sẽ nằm trên giàn hỏa
tắt khói.
3.
trên con đường trở về
mặt đường hấp hối nằm trơ lỳ chờ chết
bước chân tôi mỏi
thân xác tôi rã
trong sát na tôi phóng tầm nhìn vào khoảng trống
nơi có sóng âm từ quá khứ vọng để níu tựu
- nhưng chỉ nghe tiếng thở dài
của chính mình
tôi muốn trút bỏ khối vô hình nặng nề
trong đầu óc
những toan tính thường nhật
những ngôn ngữ gày còm rống rên vỡ nốt
những triết lý cùn nhồi sọ bấy lâu đang bốc mùi
những hình hài đông cứng của quá khứ đang rạn nứt
những mảng chói loá mù loà của thế giới trước mặt
thế giới của sợi và màng
thế giới của những biểu tượng và vách ngăn
thế giới đang tạo tác và tuôn thải
đã chất thành đống
một đống rác
muốn tâm không động đậy
tôi trả tất cả với vẻ hờ hững chẳng muốn thống kê lại
để mọi sợi dây trói buộc tôi bấy lâu nay
tự gỡ rối và đứt
để nhẹ thân người
để nhẹ cả mọi thứ xung quanh
tôi gột rửa chính mình
chỉ thấy rác và rác
và tôi
một thùng rác huyền diệu
đang bay bổng
ở đó tôi
nhìn mọi thứ nằm lê liệt từ từ dịch chuyển
về phía mình
tôi thấy mọi thứ đều có tiếng nói
những tiếng nói bị chà đạp
những tiếng nói bị bỏ rơi
-có vẻ rất vô nghĩa
hồn nhiên tôi nhìn mọi nguồn bất tận co về
không va chạm thứ bậc
không hình dung nó như ngoài nó
không bất bình với những nghịch lý
không có những lầm lẫn bên thềm ảo tưởng
không có dấu chân của những kẻ khổng lồ
và cũng không có một đống ngổn ngang
thứ tôi dùng rồi vứt
thứ tôi cài rồi cởi bỏ
tất cả chỉ là những hộp khoá
còn tôi, chiếc chìa để mở và thốn vào
nỗi niềm của tôi
thế giới của tôi mở toang
chẳng thiết tưởng điều chi
chẳng dây dưa với những thứ khác
những điều không đâu hay sự chết sống ở đây đều phi nghĩa lý
bóng tối và ánh sáng là một
như một chỉnh thể trong tôi
ừ, trở về
đó - chính điều đó khiến tôi càng thêm rối trí.
4.
bắt rễ từ con mắt mù lòa
tôi quán triệt mọi giá trị cổ hủ đang đông cứng
dưới móng vuốt của thế lực khủng bố và cướp bóc
bài học vỡ lòng khiến tôi biết lọc lừa
biết nếm mật
biết hút máu, hút mỡ, hút tủy
tôi đã béo mập
tôi đã nghiện ngập
ở chính cái nơi viện cớ và mưu mô ôm hôn nhau
ruồi vẫn bu đầy ghế bàn chức quyền
mối vẫn đục khoét đầu óc thánh giả
và đỉa
- ôi loài đỉa, muôn đời vẫn hút máu
vọng mãi trong thế hệ vứt đi
sự tổn thương vang mãi những âm sắc không lời
kẻ bội phản hóa thân phù thủy già
nhận thiên chức cầm cây chổi bay
treo tuyệt vọng như dấu chấm lặng
tôi chẳng thể mày mò sợi dây thòng lòng nào để treo cổ
tôi vẫn dính chặt vào... cuốn theo
vẫn triền miên trong vũ khúc huyễn hoặc
thời đại kích thích dục tính nơi con người
tình ngưỡi lỡ nốt
thi sĩ già lẩm cẩm làm
rơi rớt đâu đây vài câu thơ lẻ
trên tấm thảm bị rách nát
bàn tay lũ sát nhân xô lệch cán cân thời đại
chả còn ác ý gì thêm
trong việc cứu cánh cho cuộc người trước cám dỗ
cái mà tôi vẫn dự phần để lượm lặt, săn bắt
tôi quất vào mình
với thái độ dở hơi kệch cỡm
chỉ thẳng vào những điều dễ phạm thánh
- mày, hãy nhìn vào đống cứt của mày đi
và hãy chìm xuống với nó!
5.
*
tôi đu mình trên xiềng xích quá khứ
xung quanh là khoảng không
bởi gánh nặng
tôi cắt đi chính mình
làm rớt một nửa xuống hố hầm đầy rác
phần còn lại
không cần giấu giếm
tôi ló dạng ra ngoài không trung
tôi, như một vệt đen đang di chuyển trong chuyến tạm
ôm giấc mơ nửa tự do
rong chơi
nghe giọt máu mình nhỏ từng giọt xuống
chạm vào nền hư vô.
**
khi tôi phát hiện sự tài tình của những người khác
cắt giảm được nỗi đau, gánh nặng
tôi từ bỏ chính tôi
hãnh tiến về phía họ, học đòi
công đoạn cô đơn và suy tư bấy lâu
đã giúp tôi gặm nhấm mọi lề thói
bằng tất cả sự ngoan đạo
xong khóa học
tôi không còn cân nào cả.
6.
ngày không lễ
gió thổi qua đồi trầu
gã l[th]ang hành hương gập đôi gối trước đền tháp ppoklaong garay
xác tín mình là chàm
còn hơn thế nữa
gã còn tự hiến tế mình - dâng lễ
gã giữ hơi thở bằng những kỉ niệm
thứ duy nhất được gã xếp ngăn nắp trong kí ức
gã, kẻ vắng mặt trong thời đại mất mát
thời đại những gã khổng hồ cắm sừng húc nhau
gã không được phép nói về sở thích, ước muốn hay những ý nghĩ riêng
gã không được phép vuốt ve cái bóng đêm luôn trùm lên đầu
lúc thoi thóp
gã cũng không quyền giải bày hay nhấn nhủ điều gì
có lẽ, đó là lần cuối cùng gã được tự do hành lễ
quỳ lạy kut that, yang lapang, kalan bimong
bởi nay mai mọi thứ bị cấm sạch
mọi người đều khuyên bảo gã
- đừng đánh bóng mình quá
kẻo mọi thứ trôi tuột khỏi tầm tay đấy
gã nhìn họ đến và đi như bóng ma
bởi họ bận rộn với cuộc hành trình tìm cái thây
họ nói, gã có tư cách gì để đòi làm người
họ nói, gã có địa vị, quyền lực gì mà dám phát ngôn
họ vẫn luôn quẩn quanh gã, những câu nói như sợi xích
doạ buộc, trói cuộc sống thường nhật của gã
gã nhìn họ, những con người lao động chân chính tự hào được phục vụ
gã ngắm họ, bởi họ hứa sẽ giải phóng ước mơ gã trong ngục tù đời họ
họ đấm ngực huênh hoang khi được khen thưởng, được công nhận,
được tán dương và tung hứng
gã vẫn nhìn - nhìn thẳng vào những con người không bao giờ say xỉn
không bao giờ gây sự hay ồn ào
không bao giờ dám công khai điều gì cả
bởi bọn họ, bị bóp nghẹt bằng sự đe doạ và hứa hẹn
còn gã, một ẩn số
trong một đêm cố (giải mã) mình đã nhoè nhoẹt trước thời cuộc.
7.
tôi là chiếc lá non mới nhú
khi tôi thấy các anh chị âm thầm rụng xuống đất
nằm im bất động
người lao công quét
mưa bầm dập
gió cuốn đi
tôi suy tư về mùa màng lạ lùng đi qua
gió - tên lãng du muôn đời
tràn về từ miền viễn xứ
gieo quanh tôi
những ngôn từ thì thầm ngọt lịm
những lời mời mọc dịu dàng cùng bay cao/xa
những tiếng hú hoang
những im lặng rùng rợn
và cả sự dọa nạt
tôi chỉ biết quanh tôi
có những chú chim sẻ nhảy nhót
săn tìm loài sâu nhỏ
giống loài đang bò trên mình tôi, đục khoét
giống loài muốn giết mòn tôi
từng ngày
dù là thế tôi vẫn thích trang điểm, làm dáng
tôi hứng từng giọt mưa, từng giọt sương đêm
tôi lắng nghe hơi thở của đất mẹ
tôi khoe gân guốc trước ánh mặt trời
tôi nô đùa với gió
- với gió
và mọi điều trôi đi lặng lẽ
để vào một ngày đẹp trời
vẻ già nua đã đến với tôi
tôi thấy mình đổi màu và mỏi mệt
gió lại đột nhiên ghé ngang qua
các thế hệ tôi vui nhộn rời cành và cuốn bay
riêng tôi
rơi và xoáy
trầm nhẹ mình xuống dòng suối
trôi trong cô độc
chẳng kịp mục nát để là một nấm phân cho gốc rễ.
8.
tôi sống mà đời cứ xoáy xoay những dấu hỏi như hình hài con rắn độc đe dọa chọc mổ nuốt chửng những thành quả gặt hái được đang nhảy tưng tưng như cóc ếch. (tôi vẫn sống – với những suy tư thầm kín).
tôi sống nơi chốn người và người chia phần thứ hành lý để vác mang để khổ sai cả phận đời để được trông thấy cuộc sống mình không vô ích để cảm mình chưa thật bị giam cầm bởi tôi đã là một hành lý đang di chuyển. (tôi vẫn sống – với những khối nặng của chính mình).
tôi sống mà những sợi dây chằng chịt các mối liên kết cứ cột cứ lôi cứ kéo để được lê đượt lết được phân bua được tranh giành trên tấm thảm nhân sinh nhầy nhụa tôi bị treo như đức giêsu dán trên thập giá. (tôi vẫn sống – như một vị thánh không không đức tin).
đó là chứng tích cuộc sống tôi bấy lâu nay. (tôi vẫn sống – với những ngăn rỗng của kí ức).
và chung cuộc quanh tôi dấu hỏi vẫn là dấu hỏi dấu hỏi chưa thành hình đã bị cưỡng đoạt bị chìm ngập bị chà đạp dấu hỏi vẫn là dấu hỏi chả mảy may có gì hơn để tự treo cổ mình thở hổn hển lần cuối với hơi thở cuối rồi tắt. (tôi vẫn sống – vẫn băn khoăn về hơi thở).
(tôi vẫn sống) như tượng đài. dưới chân tôi từng ngày từng ngày lún sâu thêm hình hài một nấm mồ. nấm mồ tô vẽ cuộc sống cho riêng tôi.
9.
Hoạt trường của con người trải rộng
trong những chốn quanh co ai nấy đều khép nép như đi trên mảng nhựa dính
Con đường cong là cánh cửa khép hờ để giúp chúng ta vượt qua rào cản
Hoạt trường của con người trải dài
trong những nơi triền dốc ai nấy đều tuột xuống
để cúi đầu nhìn bàn chân khốn khổ của mình Tự bàn chân phải là một triền dốc - cao hơn cả đôi guốc của
người phụ nữ đỏng đảnh đi trên sàn diễn Chúng ta mới hi vọng vượt
Khi chúng ta cứ mải mê nhìn ngắm nhau kỹ lưỡng
phân định mặt trái/phải
chúng ta đánh mất những gì ở phía trước
một gang tấc nhỏ thôi
những hoạt trường... vong chức.
10.
*
Những ánh nhìn hình lưỡi câu
những ngôn lời hình lưỡi câu
những im lặng hình lưỡi câu
treo tôi lủng lẳng trên không
Giấc mơ còn đọng trong đôi mắt ngái ngủ
từ đêm qua đã làm hiện thực cong đi
[cũng theo dạng hình lưỡi câu]
Ánh nhìn mặt trời tốn không ít thời gian
để chỉnh sửa sai lầm này
tôi được thoát theo dạng luôn cong người nhìn về phía sau.
*
Những con chữ lượm lặt trong mùa nắng hạn
những con chữ ngủ đông
những con chữ bơi đuối trong dòng đời
đã già cỗi/ chết lâu rồi trong kí ức
Những gì còn đang vướng ở giấc mơ tôi
thiếu hình hài
vô ngôn
đánh bật một tâm thức lệch pha
Tâm thức có con đường bất tận
ngọn lửa đã thiêu đốt thành vệt sáng dài
dấu chân đã vùi lấp
nhưng sao đêm nay
ai bắt cóc chúng về treo trước mặt tôi?
11.
nơi tôi sinh ra
họ gọi đó là quê hương
họ buộc tôi phải (nhớ) về điều đó
mỗi lúc đi xa
mỗi lúc ngã bệnh, đau ốm
cả khi tôi thành danh hay lạc lỏng xứ lạ
đôi lúc mông lung tôi
cũng ước một điều nhỏ cho cuối đường đi
rằng, khi tôi chết đi
hãy lấy một tảng đá có dính cứt bò dựng bia
làm mộ phần cho tôi
hãy chôn chín miếng xương trán xuống đó
không cần phải bảo quản trong nấm mồ tập thể
hãy rải nấm tro tàn xuống dòng sông
dòng sông tôi thường bơi tìm bờ bến
nếu ai có ghé ngang viếng
xin đừng rên xiết trước bia mộ tôi
xin đừng rủ lòng thương xót cho đôi chân lang bạt đã mỏi mệt
tôi chán ngáy rồi
trò chơi nghĩa tình với từng tràng cười và giọt nước mắt
chán lắm rồi
lề luật người đời đặt, phần thưởng người đời treo
chán luôn cả lối mòn tôi đi và niềm tin đặt
chán cả chính tôi
đứa con hoang của tộc người lạc loài/chết dở
bị đe dọa quên lãng vì được bảo quản tốt
lúc nào cũng bị quán xuyến sát sao
tôi chán rồi
cuộc sống, miếng mồi và cạm bẫy
chán luôn trò dựng tạc thuật ngữ tự do và dân chủ
thuật ngữ rỗng tuếch
mỗi con người như một địa ngục
cố lê lết vào ngục tối đời mình
chán cả triết lý sống về thứ vô hình
những trò cởi rồi cài
ấy vậy, tôi nghĩ về lúc chết
đôi lúc, nếu ai có gặp tôi im hơi ở nơi
ven đường hay góc phố
công viên hay cống rãnh
thôn quê hay đảo hoang
hay trên một đống rác
xin hãy chôn tôi ngay nơi đó
đấy, người chết cũng có quê hương đấy
quê hương mọc lên ngay chỗ tôi vừa chết.
tính đi nhẩm lại
có lẽ tôi chỉ cần hai quê hương
nơi tôi sinh và nơi tôi chết
nơi tôi nhớ và nơi tôi không thể nhớ
và chuỗi sống của tôi
đó là một hành trình đi tìm quê hương thứ hai.
12.
*
không.
ta không nhìn xét mi bằng con mắt của hôm qua hôm nay hôm sau ta chỉ nhìn xét mi từ phía đâu đó ở đó mi không thuộc về đất nước nào mi không thuộc về dân tộc nào mi không thuộc về gia đình nào mi không thuộc về đứa bạn nào mi không thuộc về người tình nào mi không thuộc về kẻ thù nào mi thuộc về mi vô hình đơn lẻ hỗn độn trong chuỗi sinh diệt lập lòe đi đi về về không đầu không cuối.
không.
trong cuộc lọt thỏm từ đâu đó đi về đâu đó bằng nguồn lực nào đó sự hồn nhiên và chất phát của mi được lấp đầy bởi những giáo thuyết về tư dục nhân sinh để choáng ngợp khuấy động đảo điên khiến mi bước lên bước xuống thang bậc đời sống trong tiếng nghẹn dở khóc dở cười đan dệt nhau loạn cuồng nhưng mi vẫn ở đó vì nhiệm vụ và thời hạn để bôi chấm đen lên cuộc đời vào lúc nào đó.
mi nên biết
-mi có một cái tên
rồi sẽ được gán nhiều cái tên nữa
-mi có một ngày sống
rồi sẽ được có nhiều ngày sống để đếm tuổi nữa
- mi có cha mẹ và xã hội chăn dắt
rồi sẽ được có thêm nữa
-một chút rồi lại đầy
mi chết trọn trong đó dựng đứng một nấm mồ
-một thoáng rồi thiên thu
cho cuộc hiện tồn đổ nhào trước khe nứt vặt vãnh làm hao phí sinh lực.
không.
mi biết khi thời đại không còn người hùng không còn bản tráng ca không còn tình yêu thương không còn sự hy sinh cao cả không vì lý do gì đó để chết chóc hay hoang phí đời sống trong việc làm ngốc nghếch nào nữa. nói chung không gì ở ngoại thân cao quý hơn tự thân có thể đó là trò của kẻ ích kỷ cũng có thể là trò của kẻ không ra gì cả trong một xã hội gượng ép cần những sắc màu tô lên bản vẽ chung đòi mi phải tan biến trong nó mi sẽ không còn là mi nữa tự lúc nào chẳng hay mi không sờ chạm được chính mi dù mi cố thử hàng nghìn lần để được mãn nguyện dù mi có khạc nhổ hàng khối ngôn ngữ lên mọi thứ tương tự để tìm căn nguyên nhưng vô ích tất mi vẫn lạ lẫm trong chiều hướng khô héo.
không.
mi có bao giờ thức suốt đêm khuya kìa một giọt sương đêm lặng lẽ rơi không rộn ràng như tiếng mưa không dâng trào như sóng biển không gắt gao như giọt nắng rơi trên quê hương mi không uyển chuyển như nước bọt đang ngậm trong miệng giống người không phân bua chát chua như lời đứa phản bạn không lạnh lùng như gót chân người tình ngoảnh đi nó rơi nhẹ nhàng dịu dàng trang điểm cho kiếp cây cỏ phù du tạo dáng cho những bông hoa không tên tuổi để phai mất khi bình minh kéo cuộc sống nhộn nhịp dâng lên.
không.
mi người trở về sau cuộc khoát áo đi tìm và nuôi dưỡng ảo mộng
phải chăng câu chuyện đó là sự thật?
**
người trở về rình rập hơi thở thôn quê
nơi bầu trời đêm đang lấp lánh những vì sao
ước mơ tuổi thơ bay lạc
mặc đôi tay người đời chạm và cột lấy
nơi những con dế bò từ khe đất nứt khu vườn
reo ngân
bản u hoài về thời thơ ấu
những đám trẻ đánh lộn trên đám rơm rạ mùa gặt
hình ảnh về những vết bùn lấm láp trong mùa bắt cá
hơi thở của y trở nên mạnh
y hiện mình với những hạt sương
những ánh sáng nhấp nháy của đom đóm
những cơn gió lùa qua làm rùng tấm thân
những tiếng chó tru rung màng nhỉ
… tất cả như là bằng chứng
nhưng không là sức ì trong lòng cuộc sống đang trôi chảy
ánh sáng bình minh làm bừng sáng vạn vật
y ưỡn ngực ra phía trước
bôi nhỏ đằng sau mình
và đẩy nó đến một chiến dịch hủy bỏ mọi dấu vết của quá khứ
hồi ức như ngấm ngầm trang thứ vũ khí chống lại việc làm này
y, kẻ dùng ngôn ngữ để đưa tang cuộc chiến
thứ ngôn ngữ
báo hiệu cho ngày tàn mạt của chính nó
và báo hiệu luôn sự thất bại hoàn toàn của y
những thứ chưa tuột mất
đủ đầy để y quay lại chính mình
trần truồng trước sự thật mà có lần lời nói dối đã chạm phải
vì là một mình
không ai để ý nên y không làm dáng hay tỏ vẻ ta đây
không còn ai khen/che, tranh giành nên y không nổ lực leo lên thang
bậc cao sang của xã hội/danh tánh/tiền tài…
chỉ có ma lực của thèm muốn
làm đôi tay y vươn ra chạm vào đời sống
lại lần nữa
y ra đi và sống trong đó
như một lần nữa trở về với chính y.
13.
bởi mọi sự nơi om đều bí mật
om trở nên huyền bí...
*
truyện om kể
những phế tích gặp nạn và các loài sâu bọ, mối mọt
có cả kẻ khuất mặt đang nghe
ta nghe om bằng giọt máu lăn trong thân thể
ta nghe om bằng tiếng rền hỗn tạp trong tâm trí
ta vẫn ngồi nghe
cả khi cuộc sống vo tròn hay nhào nặn ta
ta vẫn ngồi nghe
cả khi om cười người đời hay om khóc phận om
nhưng khi tự thuật lại
ta chiêm tinh về chiều sâu của đôi mắt
nơi bóng tôi đồng lõa với ánh sáng nuốt mất con người
những giấc mơ bắt đầu đan dệt số phận
ta dự phần và
đánh rơi từng hạt bụi
hôm kia
có bầy bướm bay ngang đầu
ta nghiêng người lặng nhìn một rừng hoa úa tàn
hôm qua
những con chim hót trên đầu ta
đập cánh bay
ta cô đơn suy tư về khoảng trống
còn đêm nay
ta mơ thấy ta trò chuyện với kẻ xa lạ
có nỗi niềm không đáy vẽ lại hình hài ta
om, truyện om kể chả là gì cả
nhưng trước hơi thở của giống loài đang đục khoét om
trong ngột ngạt ta vẫn im hơi nghe.
**
truyện om kể
những văn tự phơi mặt câm lặng trên bia đá
và xứ sở bóng tối
có cả ma và thần đang nghe
ta nghe om bằng hơi thở tâm linh
ta nghe om bằng sự bất an và nỗi lòng xao xuyến
ta vẫn ngồi nghe
cả khi đó là lời nguyền kinh khủng nhất hay chỉ là lời nhắn nhủ
ta vẫn ngồi nghe
cả khi ma lực của nó khiến ta bật cả quá khứ khỏi thời gian
nhưng khi tự thuật lại
ta chỉ muốn ngủ trọn nơi ta.
***
hỡi om
hãy ngân lên thành tích của om
ở nơi chốn không có bóng tối và các sắc màu nào khác
nơi ấy chỉ có sự trống không và vô nghĩa
om kể đi
ta vẫn đang nghe om.
14.
chảy siết qua con người y
dòng chảy của những con chữ
dòng mà y cố nặn tạc cảm xúc
thứ cảm xúc đã tê liệt độ rung
thứ cảm xúc đã chai sạn bề mặt
thứ cảm xúc đã cóng lạnh sau mùa suy tư
đêm nay
bất chợt trương phình về kích cỡ và trọng lượng
đè lên con người y
một sinh linh cụt què
bởi đã cố nhai ngốn ngấu những con chữ
nhai nghiến những khoái cảm dục vọng mà loài người
đã giậm đạp qua
nhai cấu cả cái xác chết đang ì ạch trong y
y không còn tỉnh nữa, chỉ đong đưa như con lắc
y quơ tay níu lấy điểm dừng
y cố vớt lên những thứ đang chìm nghỉm
… y cố lay nó thức
y cố truyền hơi ấm cho nó
làm gì thì làm, tao phải khiến chúng mày dịch chuyển theo tao,
y lảm nhảm
để cứu vớt cho một niềm tin
y đã hé môi cắn nát một đời sống
đời sống của y
dường như, ngay lúc này đây
y muốn tôi chứng kiến
những con chữ béo lên vì khối mỡ tích lâu ngày
trong một lần đói khát
đã nuốt chửng y như thế nào.
15.
chúng tôi không có bảng chỉ dẫn
nên chúng tôi bơi trong hỗn mang
ừ, chúng tôi yếu kém về trình độ
chúng tôi không có chuyên môn
chúng tôi bị lệ thuộc
chúng tôi bị bóp cổ, đè đầu
chúng tôi sắp mất dạng, sắp chết
bởi chúng tôi không có quyền lực
cái quyền để chúng tôi phát ngôn làm người để sống
quyền để chúng tôi nói về những thây ma
và những nhịp thở đang hấp hối
khi tự do và công bằng chỉ là thuật ngữ sáo rỗng
chúng tôi bị dạt ra ngoài lề
và, có thể lắm nếu như được may mắn
là vươn lên để đạt sự lệ thuộc, nô lệ
những điều bất mãn của chúng tôi bị đè nén
bởi nỗi sợ hãi được
che đậy dưới vỏ bọc mang tên kí ức
mà lắm khi tiếng của nó chỉ là âm thanh… ú ớ
trong những lần cơn ác mộng nổi
co khi chúng tôi giật mình, phát ngôn
- đụ mẹ!
muốn sống sót chúng tôi phải đặt niềm tin
dù biết là sẽ thất vọng
giả câm giả điếc
chịu hứng tất cả những gì vết đen lịch sử vấy bẩn sau lưng
phải sống sót bằng mọi giá
dù được xem hay được ví là đám dân nhược tiểu
đám dân mọi rợ
chúng tôi đấy - lũ chàm chúng tôi đấy
ôi giống loài man di, nổi loạn
đã lâu rồi trốn khỏi cuộc chơi
mi thoá mạ chúng tôi
mi lăng nhục những gì thuộc về giá trị của chúng tôi
mi ấn cái móng vuốt vào cái ung nhọt mà chúng tôi đã
và đang hứng chịu bấy lâu
- ừ! xin thưa những bậc chí minh với khuôn mặt đáng kính
khuôn mặt của thánh thiện
khuôn mặt của đạo đức
chúng tôi không ngớ ngẩn
chúng tôi không ngốc nghếch
và chúng tôi cũng không tế nhỉ lắm đâu
với những ngôn lời của mi
với cơn bốc đồng của mi
đang chà đạp lên đầu, da thịt chúng tôi
chúng tôi có thể tạo cơn lửa đốt trụi mọi thứ
có thể tạo giông bão cuốn bay mọi thứ
kể cả mi
ồ, có gì đâu
mọi điều đều có thể mà
bấy lâu nay lịch sử vẫn ném vào khuôn mặt chúng tôi
những bài học tự khép mình
câm lặng, chịu đựng
sống như rác rưởi
chỉ cần một cây chổi nổi đóa
cũng đủ khiến mọi thứ gom thành đống.
16.
cuộc đời này
tôi muốn vung tay đập vỡ những gì bày trước mặt
để vẽ thế giới cho riêng mình
tôi muốn quơ tay quậy đùa với ngọn lửa
đốt cái tầm mà tôi luôn ngoái và hi vọng
dù bỏng rát nhưng
tôi vẫn trố mắt nhìn những mảnh vụn và đám tro tàn
cười hả hê
sinh ra từ một lỗ hổng
tôi ngụp lặn người trong đó
tôi với tới mạnh mẽ
tập tễnh với mạnh mẽ
trống không với mạnh mẽ
cô đơn với mạnh mẽ
lạc lõng với mạnh mẽ
và, xa lạ với mạnh mẽ
sức mạnh với tới đủ để tôi đứng lên nhìn rõ
khuôn mặt kẻ vắng mặt
kẻ phụ tôi, kẻ chối bỏ tôi
kẻ chấp nhận tôi, kẻ thương hại tôi
kẻ góp phần làm tôi hụt hẫng và đảo điên
kẻ nâng tôi lên, kẻ đạp tôi xuống
phận tôi - lang thang trên triền sông
dòng sông hứa hẹn chôn sống tôi
dòng sông hứa hẹn sẽ cuốn tôi đi
trôi và chìm vào tăm tối
im hơi
tôi bật nhẹ âm thanh làm vơi đi niềm khắc khoải
thường thì mỗi khi vào mùa mưa
ngắn ngủi thôi trên dải đất miền trung
tôi thét gào với cơn lũ
vắt kiệt sức mình thách mọi sức mạnh
trong mê man
tôi nghe con sóng vẫy gọi tôi
hãy lang thang
hãy lang thang trọn mùa
tôi nghe
dòng nước thì thầm với tôi
hãy dịu dàng
hãy mạnh mẽ
hãy lấp tất cả những vùng trũng
hãy cuốn phăng tất cả những nhơ nhớp
quên bẵng tất cả đi
để trôi và chìm vào miền lặng
tôi kẻ vực dậy, đi.
17.
đường phố gieo mùa
và hàng dòng xác ướp di động
riêng hắn sống sót và đang ngủ
thức giấc giữa mùa xuân khi mặt trời bừng sáng
hắn
vác súng
tử hình chú én nhỏ
cà tưng cà táng bộ mặt bất cần đời và chiến lợi phẩm này
hắn uống rượu
hắn hút thuốc lá
và tập đi trên mây
hắn lạc vào ngục tù mang tên tự do xông hơi khói
với độ độc hại phát tán dữ dội
hắn hoá cổ máy di chuyển
trần truồng nằm trên bao cát dục vọng
khi tìm đường trở về, hắn chết
tôi phải uống rượu mừng nhân ngày đưa tang hắn
ngỡ là tri âm tri kỷ tương phùng
hắn phục sinh
và
muốn sống tiếp
những trò làm xàm bắt đầu mấp mé trên rìa đường phố
tuỳ tiện làm trò thi sĩ viết l[x]ăng
tuỳ tiện vui buồn và rong chơi
cho qua tuổi trần.
18.
tự đeo vào mình cái lo về phận làm người khi lớn dậy
y tập tễnh với giấc nửa tỉnh nửa mơ
những câu chuyện vụn vặt gắn treo y lên cao
lên cao hơn nữa
y trổ như một bông hoa
để bận rộn như những bầy ong vây quanh mình
y nhen nhóm trong tâm trí một ngọn lửa sống
những chất đốt thì y tìm được từ những con người khác
y chất thành đống
y cháy
y cháy hoài cháy mãi
cho đến khi cơn mỏi mệt và nỗi chán chường xâm chiếm lấy toàn người
y tự đặt nghi vấn về cái thiếu/thừa
y bắt đầu nghiêng ngã (rất dễ đổ vỡ)
để chống lại điều đó y học cách tách và phân thân
y muốn cách ngăn với mặt đất và
để làm điều này
y ngồi trên tấm nệm trong một căn phòng tối mờ yên tĩnh
cố giữ trong mình một khoảng lặng để hưởng lạc niềm cô đơn
y kết nối cô đơn với những gì đã vụt qua trong quãng đời
thoáng qua người y
nỗi bàng hoàng trước cái trống không
thoáng qua người y
âm hưởng của những tiếc nuối như một màn kịch đẫm lệ
cuộc sống chia cắt
trò cầu toàn cho và nhận suy đồi thậm tệ
thoáng qua người y
nỗi lo âu và sợ hãi như những vết tỳ
xô đẩy y tranh giành miếng mồi để sống
và con dao y tự mài dũa bấy lâu
xẻ đôi người y
thoáng qua người y
những con người đến và đi thác loạn như dòng ảo ảnh
y phát họa lại chân dung của những khuôn mặt đã hiện diện trước
tỉ tỉ khuôn mặt khác đã khuất
đôi tay trần y nâng đỡ lấy mọi lời danh dự bấy lâu
chỉ một tiếng phủi tay nhẹ
niềm tin lúc lắc
tình người đã tử nạn trước vách tường lễ sống
lặng người trước những gì thoáng qua
y, thật khó để thốt được nỗi niềm riêng.
19.
phải chăng loài người đã có lý?
hôm nay và ngay tại đây
giữa bốn bức tường trong căn phòng khóa chặt
tôi muốn thông báo rằng
tôi đã đi lạc
ngoài ra
chỉ có những con đường và vài dấu vết
ở chốn này
tôi phải chung chạ với một khối người trên một con tàu lớn
đang hành trình
hành trình vào cõi lạc
dù ở chốn này có đủ mọi tiện nghi bởi tranh giành, cướp bóp được
có cả trật tự và bảo an được thiết lập vì điều đó
đi trong cõi lạc
cũng có con đường mòn
đi trong cõi lạc
muốn sống tôi phải cộng sinh
phải ký sinh
và, phải sống như kẻ mộng du
làm gì không cần thiết
nhưng phải làm
và sống cho tới chết
đi trong cõi lạc
vô nghĩa cũng có nghĩa
phi lý cũng có lý
tôi vin vào để sống
đi trong cõi lạc
tôi cũng phải có niềm tin để sống
sống và hướng đến vực thẳm
những vực thẳm dạy trò bay nhảy
đi trong cõi lạc
tôi phải tự trói buộc mình vào đó
để vướng bận với màn diễn tháo gỡ, giải thoát
đi trong cõi lạc
nếu không muốn bị thất lạc lần nữa
tôi phải học thuộc, phải ghi nhớ những dấu hiệu,
những biểu tượng
để đi và về
để sống và chết
đi trong cõi lạc
tôi chỉ đi lòng vòng
không bao giờ đi xa hơn
không bao giờ đi ra khỏi
cõi lạc, cái nôi của tôi
cõi lạc, mê cung của tôi
cõi lạc, lâu đài của tôi
nhưng, ở đâu đó rất gần
tôi nghe tiếng gọi thầm
hãy đi và cố thoát ra ngoài
20.
tại sao tôi không thể ngâm trọn vẹn khúc ariya glơng anak*
mà ông để lại
vì lẽ tù mù về lịch sử
vì lẽ tù mù về ngôn ngữ
vì lẽ tù mù về thế sự
hay vì lẽ tôi đã chối mình là chàm
ừ, thế giới bây giờ mọi điều như thế đều có thể
bi khúc ấy có gì đâu
dán díu gì đến tôi
ơi, glơng anak
tôi tiếc rằng ông đã đem tài năng xây tương lai bằng câu chữ
giá mà ông sinh ra cùng thời đại với tôi
chắc chúng ta sẽ ném nghiệp con chữ qua một bên để cùng nhau
lai rai vài chén máu còn sót lại của đám dân chàm và
nhai ngấu nghiến miếng thịt bò
con vật quý mà bà-la-môn tôn sùng
chả sao cả
vì lẽ sau cùng của cơn say luý tuý
tôi và ông sẽ tự thiêu mình
có lẽ đó là nghệ thuật có tầm bất tử
cho lũ chàm trố mắt chơi
vậy thôi.
___
* ariya glơng anak: một trường ca chăm (xưa)
21.
có thể là tôi bị ném bỏ, có thể là tôi bị đánh rơi, cũng có thể là tôi chỉ bị "đặt" ở nơi đó - nhưng tôi vẫn cam đoan rằng, người đàn bà ấy sẽ không nhớ nỗi nơi bà ta đã lướt đi trong đêm kinh hoàng đó. bởi những người đi sau bà, họ tạo thành từng nhóm đi lướt qua tôi như từng lớp sóng. dù họ làm tôi ngã quỵ, họ cuốn trôi tôi, họ nuốt chửng tôi nhưng họ chẳng biết tôi là ai, và đang ở đó để làm gì? họ cũng không thu lượm thứ mà người đàn bà kia rủ bỏ, đánh rơi. họ cũng không thèm nán lại một lúc để nhìn rõ khuôn mặt tôi.
còn tôi, mọi cố gắng cũng chỉ có thể trường, lê lết về nơi cũ. chờ đợi bà.
22.
*
đây ngày hội của rác rưởi
thời đại những ống kính đục khoét những gã khổng lồ
những gã có khả năng truyền nhiễm bệnh hoang tưởng
những gã có khả năng tạo rác
sinh sôi lũ vật truyền nhiễm khác
tôi moi tìm những kẻ nằm trong ngục tối
và những người được xem là không có mặt của ngày hôm qua
đang ngủ mê
cũng chính đêm đó
có người kể lể về đời sống thế sự
đưa mình vào cổ tích ở nơi chốn
những kẻ chối tội làm nên nghệ thuật sống
những thằng điên trở thành học giả
những kẻ khổng lồ có xu hướng béo phì
những kẻ tầm thường có nguy cơ mất tích
có cả bè lũ ngốc nghếch im lìm lắng nghe
khuya lắm rồi tôi còn nghe tiếng vỗ tay rất thanh của đám lâu la
tôi phải nhảy qua bóng đêm để kể thành tích mình.
**
đây ngày mặc niệm của những bóng ma
những linh hồn côi cút gặp nạn dưới địa ngục
lẩm bẩm bản kinh lật mặt tối đời sống loài người
cũng chính đêm hôm đó
những khuôn mặt đã chết nổi cộm lên đòi quyền sống
họ ùa đến rất nhiều đến nỗi choáng ngợp không–thời gian
ở đó họ bao phủ tôi
bao phủ khuôn mặt tôi
cái khuôn mặt cứng đơ vì ngỡ ngàng
cũng bằng sức lực bàn tay mình
tôi lột luôn con người tôi
bằng cách làm nở phồng những xác chết gần gũi để chất vấn về
đống rác quanh tôi.
***
đây ngày lễ của thánh thần
loài người chém giết nhau tranh giành quyền nhân danh
ở trên thiên đàng – những vị thần say rượu đã lẩm cẩm
cũng chính đêm hôm đó
một tội ác đến từ miền đất mà mọi điều đều có thể
đổ lên đầu đám vô thần
loan báo cho họ một tia hi vọng cho sự tự do
cái tự do được đi bằng đôi chân mình
mà mọi tiếng động đều được để ý
cũng đến từ miền đất đó
thuật ngữ công bằng chèn ép nhóm thiểu số và buộc chúng phải chịu đựng
tôi phải ví đời sống mình như một đền thờ
để xưng tội và cầu nguyện
****
và đây
ngày hội của con người
hãy nhìn xem họ đang làm gì với cái nôi của mình đi.
23.
em muốn chất vấn về sự bất công đập vào mắt mình trong cuộc thẩm tra mà lần nào cũng là lần cuối. ngắm từng khuôn mặt hão huyền cuộc sống em hỏi, tại sao tôi lại là tôi. em hỏi, - khi đã thế rồi em tiếp tự vấn, tại sao tôi không sống cho riêng mình mà cố đi tìm cái không đâu? om thưa, vì lẽ đời sống tự phân định hai mặt, tình yêu và cái chết luôn thôi thúc cuộc sống phải làm việc phi lý ấy.
mọi cơn rối thường nhật buộc em sống và luôn ngoảnh lại đằng sau để nhìn. chính vì thế em chuyện trò với mọi thứ ngoài em. những thứ, biết nổi, biết chìm trong đôi mắt mà em vẫn hãnh diện là mình biết cách làm tốt. dù không biết tại sao trong cảm giác trống rỗng em chẳng tìm được phút giây bình yên. em, kẻ nổi loạn.
vẫn lầm lạc trên khuôn sáo mòn. em tự trang điểm cho mình và tìm hành lý mang vác.
em hấp hối trước sức nặng của em. giãn nở. co rút.
ừ, công bằng và bất công, bình yên và hoang mang chỉ là bề nổi mà ta tự chuốc phải
ta chửi rủa nhau chà đạp và xâu xé nhau. thắng hay thua chả biết điều gì sẽ xảy ra với mình.
em sống như cuộc ph[th]ân, bận rộn với trò chơi săn bắt mình.
em cần mẫn che giấu nửa khuôn mặt mình trong thế giới bất đối xứng. sự mạn nguyện của em treo mầm mâu thuẫn thúc đẩy những mù quáng trong môi trường xã hội đầy toan tính và mưu mô. thế quyền của em chả có đếch gì hết. em sẽ luôn căng thẳng trước tiếng gào thét của đám đông. đánh mất mình đó là một hài kịch lố bịch.
lý đời bình thường là chấp nhận sống trong bày đàn thiếu bao dung mà con người đã tạo dựng. tố cáo là việc làm lý thú và nguy hiểm. em có thể phơi bày cuộc sống của mình cũng là một bằng chứng rồi. em sẽ là nguyên cáo. em sẽ là bị cáo. và cũng sẽ là quan toà. thời hạn sống chỉ là một chuỗi trò kết án cầm tù và phóng thích. em sẽ ôm mang mọi thứ hỗn mang ấy. hoá giải trong lúc này là điều quá tởm.
mọi thứ rồi sẽ qua đi và hiếm có ai nhắc nhở trên mồm miệng mình nữa. tro bụi từ miền kí ức thổi bởi một làn gió nổi lên rồi sẽ tự chôn. em sẽ thấy ngọn lửa ẩn tàng bùng cháy lại trước hơi thở cuộc sống. tiệc rượu sẽ khai lễ trong buổi xế chiều. sự an bài sẽ được đặt trên mâm.
24.
sâu thẳm của em - miền không tên tuổi
khoảng trống và ma lực cứ hối thúc em đi
trong hụt hẫng
em muốn lấp đi để xác tín mọi điều như là
chỉ có nỗi hoang mang mọc trong em tựa một ai đó
muốn tìm lại đường về
em
tách biệt
riêng lẻ
đứng về phía bên kia của niềm kiêu hãnh
nhìn vào những nấm mồ trên khuôn mặt từng nhân tình cũ
bằng sự mục nát của vỏ em muốn chôn đi tất cả
kẻ cả việc muốn biến trái tim mình thành nghĩa địa
và em, một quan tài di động
đã đến bên anh
theo tiếng réo gọi từ cõi mờ ảo vọng về
em rót vào anh nỗi kinh hoàng của cuộc đời em
cái cuộc đời em đã quơ tay vẽ lên trong tuyệt vọng
cái khoảng lặng của anh và em
lắm khi sức bật của nó chỉ để ta lạ lẫm - lầm lạc
cái nơi em muốn đông cứng anh bằng ngôn lời
- ngôn lời người ta đã cho em vác theo
để rồi
bằng đôi môi em làm anh tan loãng
ừ nụ hôn đã xô lệch hơi thở của chúng ta
hơi thở mà những linh hồn l[th]ang không chốn nương tựu
dưới gầm cầu đang rình nghe
mọi thứ lệch hết
kẻ cả tấm chân tình nơi anh đang ngự trị và đắm chìm
trên cây cầu mà người đời vội vã vượt qua trong bóng đêm
ở phía dưới
anh và em
quyết biến nhau thành một
nhưng, đó chỉ là sự nửa vời
bởi
đến khi dòng sông nhắn tín hiệu của đợt thủy triều thứ hai
em đi về phía rừng người
cuộm mọi thứ mất trong đời sống hỗn mang
ừ sẽ không còn ám ảnh hay suy tư
sẽ không còn nỗi trằn trọc hay bâng khuâng
sẽ không còn là toàn vẹn trong tình yêu thương
- cái tình yêu mà những thân phận côi cút/kẻ bị bỏ rơi muốn hơn thế
nhưng mọi thứ dường như đang chìm vào thinh lặng và
đáng quên lãng
vì chúng ta đều muốn như thế
em trở về với mái ấm của em
nơi mà em không muốn gọi là đích sống
cơn nhiệt của anh co về cõi riêng
để vực anh dậy bằng sức mạnh
ném mọi thứ về phía hư vô
ôi tình yêu và sự bao dung của nó
mọi cái nhớp nhơ của chúng ta được tẩy rửa
được cứu vớt
nhưng ở nơi ta
khi đã khám phá nhau
anh và em đều bị vứt
như vỏ chanh được vắt cạn
còn theo em
- sau khoảng lặng ta sẽ còn lại những gì?
25.
bộ mặt lạ trơ tráo dẫm đạp lên óc não của những bàn tay nhơ bẩn đã cưu mang mình có thái độ xem thế giới là một sự trình-hiện tôi thấy sự tan rã các mối liên kết truyền thống và hiện tiền thay vào là những bộ mặt thân quen giả dối che khuất đi tầm nhìn những kẻ học giả ngồi trên bàn viết cố lăng mạ về đời sống tạp nham với phần thưởng rất riêng tư đó là một nghi thức bắt đầu vén màn diễn của một sự cắm rễ thầm kín lên thân xác đang hấp hối và các bí ẩn vang tiếng rền từ nơi thẳm sâu của dòng máu chàm đang loang chảy.
vắt kiệt sức lực mình tôi chẳng dám khiển trách vẻ ngây thơ vô tội đã mất hút mà chỉ cảm thấy mình là đứa con hoang bị lãng quên.
một sự lơ lửng thật sự như thể mất mát cái sức nặng nào đó bám víu để giữ thăng bằng đề tìm nơi nương náu để co ro trong góc riêng trắc ẩn và vô tư bước đi trên con đường phẳng rộng tôi lại lúc nhúc trong đám nhân quần đã già nua đi cái linh hồn.
địa ngục của người ta bắt đầu kết án chôn sống tôi cam đoan rằng mình chẳng phạm lỗi hay xua thứ gì xuống mồ cả sự mất hút của tôi được cứu vớt tôi bắt đầu dò dẫm lại mình trong sâu thẩm để lôi kéo những điều bí ẩn ra thẩm vấn từng câu từng câu một bằng một thứ ngôn ngữ đặc sệt sắp tiệt nọc.
chẳng dìm nổi vũng nước mắt tôi làm rơi rớt từng giọt nhẹ gây tiếng động như những nốt nhạc lạc loài từ giai điệu mẹ ru từ vần ariya bà ngâm từ những tiếng iu của ông bên lễ cúng yang thời thơ ấu lảng vảng bên tai tôi trong chiều hướng không - thời đang co lại và ngưng
xê dịch mình tôi đi tìm những thứ đã đánh rơi tư lự ngắm nhìn bầy súc vật trong một trang trại đang phát tiếng kêu tạp lai một chiều dù đã cố giàn giụa đỏ cả đôi mắt nhưng chẳng thể lầm hay phủ nhận đó là đồng loài đang phát thứ tiếng của mình.
giờ mọi thứ đang được liệt kê tàn tật mất mát tôi cười giòn khi nhìn lũ trẻ nhái giễu lời của các cụ già cười đến khi lạc giọng.
26.
*
khi cỡi lên trung tâm điểm vô hình đang đong đưa
biết cái giá ngoảnh đi là mất
chốc chốc tôi ngó nhìn thế sự quanh mình nhú chưa
khi nặn ra tầm nhìn
tôi cố hứng hết những con đường đã câm lặng
về neo trong khối não trống toanh
tán dóc
khi nỗi chán chường đã uốn cong mọi hình
thù chưa và trọn
tôi ngỗ nghịch giậm đốt tâm trí
bằng những ẩn ngữ bê bết
để răn đe nỗi sợ hãi đang bủa vây.
*
tất cả những cuộc giao tranh nhằm gỡ gạc niềm tin và ý nghĩa
con người tự đề nén lên mình những nghĩa vụ và ý nghĩa sống
choáng ngột đời sống
ta nghe nói, tình yêu nâng đỡ bước đi của nhân loài
nhưng khi tự trắc những câu hỏi có vẻ ngớ ngẩn về
những thua thiệt những ngạo mạn
đôi tay trắng vẫn cố đập lên nền thảm trái đất
để nhảy múa
và tự gán những thuật ngữ xa vời để tranh và đấu.
27.
hắn cười sau khi ném vào khuôn mặt những gì tao viết bằng những lời thô kệch buồn chán hắn vắt cạn sức lực tâm trí cho rằng thơ tao là trò đùa con nít hắn học được những khuôn phép về đạo đức làm người và sức ì tâm thế vơ lợi lọc đã cho rằng thơ tao phi nghệ thuật vô nhân tính
tất cả đều được hết vì tao chẳng cần là một nhà thơ hay đếch gì khác nhưng tao vẫn muốn thốc về phía tao hơi thở đời sống tâm trí của một gã dở hơi có lẻ đó là hơi hám chướng và hắn giận lên vì điều đó
hắn nói mày có tư cách gì để lên tiếng về quyền làm người ừ, được hết bởi đời tao vọt ra từ một tộc người vong quốc hỗn mang lam lũ cả thân xác lẫn tinh thần tao gầy nhom trơ xương không phải vì thiếu chất bột lúa mạch hay chùm nho chín thơm kém chất dinh dưỡng và đủ thứ thuế má do chính phủ ban gán
tao tủi nhục không phải vì mặc cảm thân hình ghẻ lỡ không khoẻ đẹp để háo vui nhộn nghèo đói hay là tên hề vô giáo dục lon ton chảy theo mớ bòng bong xa hoa, ngủ quên
hắn còn nói mày là ai mà đòi quyền phát ngôn
mi nên nhớ tao là chàm ngay giữa quê hương tao hay bất cứ nơi nào khác cội nguồn của tao vươn cao những chồi non còn đang cúi đầu nhận nhục giỏi trong chốn ánh đèn chỉ treo lơ lững trên đỉnh đầu quê hương của tao bị giải phẫu và những thế hệ nối tiếp nhau vẫn bị hâm trên ngọn lửa ấm ức/căm hờn trong câm lặng
tao muốn bắn nọc độc vào chính cơn điên của tao để tao còn tỉnh giấc trong cảnh đời u ám này tao không than hay thóa mạ để làm tổn thương tương lai của mi đâu tao làm việc cho chính cái lương tâm tao vô vị lợi vô danh tánh mi đừng cứ mãi ngủ nướng để mơ và mộng dở trò nghiêm nghỉ kết án việc làm của kẻ khác
mi hãy xem những bi ký khắc trên đá giờ chỉ là phế vật trưng bày kiểu như một thứ trò chơi cho những kẻ mù tịt phán xét những trang sử dày cộm để kiểm chứng lịch sử một dân tộc bị xô lệch một cách thô bạo những tín ngưỡng được những đầu óc rập khuôn vì lợi và quyền đã gán thuật ngữ kệch cỡm để ngăn và cấm
mi không nên tuyên chiến với tao từ những vũ khí đã được nhồi nhét và đóng khung phép vì kẻ đã nhận trong mình sự thất bại sẽ không có chiến lợi phẩm nào cho mi đâu vắt cạn con người tao mi chỉ thấy nước mắt và giọt máu thôi một vũng ký ức nhơ nhám mi không nên nuốt sống hay phỉ nhổ vào nó
mày là ai mà đòi quyền lợi...
ừ, tao còn sống đủ chưa giá mi thấy một nấm mồ đang đợi xác chết của tao đứng trước nó xin đừng đọc lời điếu để thương hại cứ giữ nguyên luật im lặng và nhắm mắt lại như chính nó ấy để mọi người còn hay biết mi đã chết chưa.
28
ta cứ gặp nhau anh nhé - em nói thế
để chứng nhận và tiếp tục chứng nhận
một mùa nhớ
rong ruổi niềm tin kí thác trong tình yêu hờ hững
trong ngõ tối hai cơ thể quyết biến nhau thành xác ướp
ta cứ gặp nhau anh nhé - em vẫn nói thế
bởi con người ta luôn thống kê những lần gặp
lời hứa & sự dối lừa
đợi chờ & thất vọng
ta gặp nhau như hai người xa lạ
kể nhau nghe về câu chuyện hoa tàn hoa nở
ở phía chân trời
mùa rụng
anh, em - chia biệt
chẳng ai muốn thống kê về
chẳng ai muốn chứng nhận về
chẳng ai muốn kể về
một… mùa đã rụng.
29
khi sân khấu ái tình trở nên bừa bộn em ném vào tôi những thứ bùn tàn nhẫn để một phút lơ đễnh thôi tôi mặc nhiên cho bàn tay em khuấy bẩn mảnh ân tình được khâu vá bấy lâu bởi những lời dịu ngọt
trong ngày tháng không em tôi luôn nghe hơi thở mình nao nao về nguồn hi vọng lạnh lùng quay gót đi có khi tôi vào quán nước gần nơi em đối diện với ly cafe đen đang rớt từng giọt xuống khoảng rỗng của chiếc ly thuỷ tinh dán mắt nhìn chầm chầm tôi linh cảm về đôi mắt khác đang nhìn tôi đôi mắt một thời chất chứa niềm an lạc nhìn sâu vào cái đầu óc xoáy xoay vẫn là một mớ bòng bong hỗn độn quánh đặc trung tâm điểm “niềm tin yêu”điều ấy như thể là nọc rắn độc xối vào khuôn mặt
hoàn toàn bất động tôi không hay điều gì sẽ xảy ra với mình úp bàn tay trái xuống mặt bàn và xoè ra từ từ tôi thấy sự khôn vặt con người ta có tham dự một phần vào cuộc đời vờn bay trên mái tình tôi
rùng mình và giọt cafe vẫn thản nhiên rớt loang với đáy ly như thể cố tìm hình hài xác định mọi thứ rục rịch tôi nghe rõ một vụ nổ âm thầm đang giáng xuống ly
trong mơ màng tôi nghe bước chân em về và gọi thầm tên tôi nghe từng lời nói vô âm về đậu trên đôi vai tôi nghe cả bước đi vội vàng của cuộc tình và thân thể nặng nè của mình nhưng chân thực mà nói thì tôi không làm sao hiểu được tại sao mọi chuyện lại diễn ra như vậy và càng lần thêm thì tôi không thể
chỉ là ly cafe thôi mà gì khó hiểu vậy
thường khi như vậy tôi hay soi gương nhưng ở đây chỉ có ly cafe ôi những vết đen trên nền mặt và các tàn nhan của sự tồi tàn thậm tệ đua nhau mọc ngay tức khắc tôi chối bỏ tất cả kệ cả chính mình chung cuộc của một trò đùa quá trớn kỷ niệm cuối cùng cho một dấu chấm hết chênh vênh như một tượng đài “kỉ niệm về sự phản bội”.
30
*
hắn tham gia phong trào mang tên tình nguyện
mà mọi người đang toan tính điều gì đó
có khi là toan tính cả hắn
họ ghi tên hắn, và ban cho chức quyền
- quyền rao tìm kẻ tình nguyện
hắn tham gia phong trào tình nguyện
mà tâm tư hắn đang toan tính một điều gì đó
có khi là toan tính cả những người đang định toan tính hắn
hắn cho mọi người một quyền - quyền công nhận hắn
trong đám đông đang ồn ào
hắn im tiếng ở một góc nhỏ
đủ để nhìn ngắm
và nghe ngóng mọi người bàn chuyện
đôi lúc hắn hỏi han mọi người về tình hình
hay hàn thuyên chuyện rất riêng tư với vài người
mà hắn quen biết trước đó
việc làm này hắn khiến hắn trở thành con người của đám đông
hắn hãnh diện về điều đó
đôi lúc, hắn cả gan muốn trú cả trái tim lạnh lẽo
của mình bên một cô nàng mà hắn đã ngắm nghía rất lâu
nhưng hắn vẫn tính toán và toan tính
rồi lặng về một mình với giấc mộng toan tính của hắn.
**
đêm nay, hắn được mời tham dự cuộc họp gây dựng
phong trào palei
ngồi một góc câm như hến
hắn nghe mọi người đang bàn
chuyện về thể thao văn nghệ và bao thứ tuyên truyền
linh tinh khác
họ múa mồm mép văng nước bọt lung tung
hắn chăm chú nhìn vào nướt bọt
hắn ngồi đó chẳng ai quan tâm đến
bất chợt những tiếng vỗ tay rất to
hắn lạnh toát người khi nghe cuộc họp tan
hắn thấy khát nước rát đau cổ họng
hắn cảm là mình bị triệu chứng lạ
hắn chạy ùa về nhà
bỏ lại đằng sau phong trào và sự hứa hẹn của nó.
31
đã lâu rồi
tao chẳng cần biết tao là ai nữa
nhưng vẫn muốn làm một học giả có
cái nhãn dán trên đầu văn hóa truyền thống
để gặm nhấm lại đồng cỏ cháy khô
giữa nắng và gió pandarang
*
chúng chẳng hiểu biết gì hết
đó là điều điều tao phát hiện về điều mà bọn chúng đã dạy tao
để tỏ vẻ sự hiểu biết
chúng bắt đầu nói
như thể trong trạng thái vô thức hay
bài thuộc lòng của mấy đứa trẻ cấp I cấp II
nêu ra tên ông này ông nọ và những thành tích
kèm với những sự kiện rối bung thường nhật bên lề trang giấy vụn
rồi cùng nhau cười hô hố
tao cố mở to mắt và nhìn
nhìn cái cách mà bọn chúng nhai đi nhai lại những
thứ thực phẩm ế ẩm trong đống kho thối rữa mà tao
sắp phải nôn mửa
tao nhìn
nhìn vào những khẩu ngữ rỗng tuếch
về những đấng tối cao reo rao như trò quảng cáo
tao vẫn nhìn
nhìn như thể muốn tìm đất nứt để chui vào
loạng choạng, tao sắp đập cái đầu mình vào bức tường cho chết quách đi
nhưng không!
tao chẳng đủ độ ngốc nghếch để làm vậy đâu mà
xin thưa với sự ngây thơ của bọn mày rằng
mấy bố già ấy chả là gì hết trong đôi mắt tao
bao sự kiện lớn bé nếu có thể tao sẽ ngâm chung với dòng suy nghĩ
rồi đốt một thể trụi mẹ nó đi
để đầu óc rỗng toanh của bọn mày sẽ thu nạp và chất chứa
…………..…ứ……….… ….hừ
tao sẽ chẳng dại dột lắm đâu
khi mãi sống để nhìn căn bệnh ấu trĩ của bọn mày có lây lan hay di căn không
còn mấy tên chóp bu trong một thế giới đang cầy phẳng cứ việc
mà dựng các bức tường để cùng nhau lúc nhúc, chia chác
nhân danh đảng phái để vạch đường lối để hoạch định các dự án của
đại hội này hay đại hội kia
và cứ khè nhau
để tụi mày trố mắt ngơ ngác tán dương trong mù tịt
lúc này đây
tao cũng đếch cần quan tâm đến những thứ đó nữa.
**
mày được ưu ái
mày được ưu tiên rồi bị
phỉ nhổ vào bộ mặt
cái nền danh dự mà bấy lâu nay mày cố tạo dựng lấy
mày được cảm thông vì lẽ
là người yếu đuối
là đứa con hoang thiếu dinh dưỡng/kém hiểu biết cần
chăm sóc bằng cách tiêm chích những thứ vácxin cho khoẻ lại
mày được quan tâm như thể
trẻ sơ sinh đòi xé rách áo ngực mẹ tìm vú bú sữa hay
ông cụ sắp tắt thở khóc rống lên đòi gặp mẹ
còn tao ư! đôi mắt vừa thoáng thấy mọi điều diễn ra như thực
nhưng đầu óc lắm nghi hoặc vẫn cứ
đinh ninh rằng dòng máu mình luôn hướng dòng chạy về phía rác rưởi
cố vấy bẩn mọi thứ
để tuyên dương những câu chuyện mình đã dựng
về hố hầm và rác
rác và rác
khi mà lương tâm vẫn chật vật
khi mà trái tim vẫn nhức nhối vì lẽ cào cấu những bụi bặm dính chặt
tao muốn lên cáo thị trên văn tự rằng
đừng có ai đến gần để khuyên can hay dạy đời tao mà làm chi
(giá như đầu óc tao đã là đống cứt rồi)
mày có thể hiểu và nhận ra điều tao nói?
quỷ tha ma bắt tao đi
vì lẽ những cám dỗ nông cạn hời hợt
vì lẽ cầu kỳ của những hư vinh và
thích gây hấn trong một vụ tai tiếng chói tai ai đó
khi mà mày chưa thật bình tĩnh để nhận biết sự gây rối của tao
thì mày mãi sẽ là kẻ bị cầm tù do chính nhà tù chế độ mày đang tôn sùng khổ sợ hơn nhà tù đó do chính ý niệm mày lập ra và
một mực cố bảo vệ để trụ nó trong một thứ ngôn ngữ
cũ rích của kẻ độc thoại tâm thần
dẹp tất cả nhé! tao đếch cần quan tâm đến gì nữa rồi.
32
*
những phác thảo trên bia đá
những đền tháp trên đồi trọc
những lễ nghi cúng ma dâng thần
đã qua đời từ thế hệ trước
lũ chàm vẫn chưa nhân danh được quyền ướp xác
om hiến dâng mình hành lễ
*
những điệu múa huyền ảo lỡ dáng
nhường cho những tấm thân loã lồ
với bộ ngực săn tròn và
đùi thon trắng nõn toát mùi dục tính
nụ cười của om loãng ra trước ánh đèn sân khấu
shiva
garuda
apsara
nhảy ra khỏi kiếp đá
bay qua rồi thời vàng son
sao om vẫn cứ chồn chân nắn ná mãi.
*
trên miền đất nắng đốt thiêu da thịt
hoa xương rồng trổ/tàn trên đồi trầu pandarang
đền tháp chàm rũ lớp bụi thời gian
bức phù điêu rùng mình như muốn tách khỏi bệ đá
bước chân đi
trong tương phùng giữa mơ và thực
om thấy một tộc người lem luốc
ém hơi cố tụng niệm
về thời
chữ nổi trên đá
kể lể về thành tích của bậc thánh nhân xưa.
33
*
loạn li thất tán dân chàm
những dòng máu tuôn chảy về miền đất hứa
đang nảy mầm
khi được phép hứa hẹn bù lấp
họ trở về nơi ở góc hẹp của mảnh đất cằn cồi ít được biết đến
co ro và an phận
giờ đây từng cụm người đang trang điểm
âu lo chuyện chối/nhận nhau
còn om lọt thỏm xứ của nắng và gió
đủ kiêu hãnh để vứt mọi thứ oai linh/tủi nhục
trần truồng vuốt ánh mắt ngạo mãn
rong đời
mơ về miền đất quên lãng
*
dòng cau dòng dừa neo mình trong truyện cổ tích và
cả akayet, ariya, damnưy
hơi ấm của niềm tin và triết lý sống ẩn hiển trên mặt trống baranưng
ông mưduen nhoẻn môi cười vuốt lại đôi dòng thế sự
đám nhân quần quậu mặt khép hờ đôi mắt
mơ về đôi chân trần của hoàng tử chạy lon ton đi
tìm ý chung nhân
mập mờ với câu chuyện
tình yêu dị đạo bàlamôn – bàni
cột chặt trong khối óc đồng tộc
om che mặt cười mỉm
nụ cười có toan tính giữa theo/chống
34
linh cảm u tồn trong giọt máu đã đông đặc
om nghe rõ từng bước chân đoàn tượng binh đang
diễu hành trên chiến địa mờ ảo
cuộc chiến sắp xảy ra! ai đó loan tin
những người mắc nợ với núi sông & hạt thóc
ra đi vì nghĩa
trước giờ li biệt để chạm miền sinh tử
họ không diễu hành hay làm dáng
- cả om, kẻ chứng nhân cũng thế
khi thực tại vén mở
nhưng cánh cửa bí mật vẫn đóng
om thấy mình là kẻ thất lạc bị dụ dỗ và đồng hoá
om cảm điều gì đó sắp xảy ra với mình
một cuộc chiến giữa tỉnh và mơ
giữa vết thương vô hình từ miền xa xưa
và cuộc sống hiện tiền
om thấy dòng người đi qua cứ vuốt ve khuôn mặt mình
nhưng, có lẽ om không chống ai cả
ấy, cứ theo cách này hay cách khác om bị loại ra khỏi hai thế giới
cả thực lẫn mơ.
35
những tượng đài cổ kính đang đổ nát bầm dập
làm nao lòng kẻ hương nguyện
bằng ánh nhìn quét
om vội vã bưng bít dòng chữ mẹ đẻ đang hụt hơi
sản sinh những tiếng lóng
tộc chàm vẫn li-cụm bận tâm với những câu chuyện l[k]ỉnh
trong thế giới phản ánh những lọc lừa
những thành/bại được/mất
trên vầng trán om hiện lộ những vết nhăn như akhar thrah
om dè chừng
trước những điều vụn vặt nhất của đời sống thường nhật
đất đai và lệ phí sống của nó đã khiến
nạn bạo hành diễn biến trên hành lang pháp lý
những khoản lệ phí được thoả thuận
con tim tanh sình
đầu óc mưu thuật
kẻ hoài hương run rẩy không thể tìm mảnh đất trú thân
những kẻ đầu cơ vẫn vươn dài cánh tay cong queo
tôi khó hiểu với cái giá phải trả cho một trò chơi vay mượn
huy chương và lòng kính sợ
lợi lọc và sự phản bội
mọi thứ biến dạng chết chìm
trong tiến trình tiệm cận với người đời
om tìm những chát lợi riêng tư nhằm gỡ gạc
chỉ thấy khuôn mặt lũ phản trắc
giật lùi như khẩu đại bác
om đội vương miện của kẻ cô đơn
chìm mất dạng trước đám đông đang ồn ào
đời sống chuyển pha làm mọi thứ so le
om chơi trò cút bắt với ngôn ngữ thuận nghịch
thứ ngôn ngữ chả cứu được ai
chả cho được miếng cơm
chả loan báo kiểu dự báo thời tiết
ôi thứ ngôn ngữ ngàn đời nợ nần, u phiền
niềm tin chưa chín vội rụng rơi
ánh sáng nội soi loang loáng bên trái tim nhẵn mềm
om làm người bộ hành chăm chú nghe từng vọng niệm ngỡ đã quên
vô ngôn lâu ngày cũng là một chứng bệnh cần chữa trị
những cảm xúc hết thời vụ
làm om phải lìa bỏ tất cả để làm kẻ ngoại cuộc
- kể lể.
36
như một chồi non
vươn và cứ vươn lên chót vót
hắn mang sinh lực đi rao bán lẻ tẻ
hoa rồi quả thay phiên nhau rụng
hai bàn tay lệch quỹ đạo tự xô ngã mình
hắn rờ rẫm từng nếp vui buồn sau chuỗi ngày
lúc này đây
niềm tin hắn bị xua đuổi khỏi hắn
hắn chỉ còn lại những vết thương và sự mất mát
hắn vin vào đền tháp đang đổ nát
- chẳng còn vững nữa – hắn lảm nhảm
khi buộc phải chú ý hắn tỉnh táo
hắn lật từng trang sử champa được các
vị học hàm cố khâu vá bấy lâu dán lên trán
hắn reo lên
- à, ta đây cũng có gốc rễ.
37
trong không gian đầy ấp những tiếng ồn
tôi được nhường một khoảng trống hiện hữu để la ó
nhưng tôi chọn sự im lặng tôi lắng nghe
tiếng tí tách của đồng hồ quả lắc
vết nứt không giang và lổ thủng thời gian
đã gieo mầm nghi ngại trong tôi
tôi khuân vác sự sống tôi dịch chuyển
tôi chen chúc bám dựa vào những thứ ngoài tôi
cuộc quá giang cụt hứng
tôi nghe những tiếng động lạc điệu vỗ vào tâm trí
theo quán tính
tôi nghĩ là mình cần tìm vài người làm chất xúc tác
lúc bọn họ đến ruồi muỗi chung quanh tôi bay tản ra
họ chiếm chỗ và bắt đầu bĩu môi
– những lời nói có châm chước và chọn lọc
họ nặn thông tin cho méo mó đi
bằng cách tuôn thải những tiếng ồn trong đầu họ
tôi vẫn sợ
sợ không gian sống của mình bị họ chiếm đóng
tôi khuân vác tôi đi nơi khác
tôi đi vào ngõ hẻm
những ngõ hẻm luôn đưa tôi đến bức tường
soi mình trước bức tường
tôi hình dung ra được con đường đi qua một thế giới đan chéo
nơi những bậc thang vô hình tiễn bước đi vô thanh.
38
khi những kẻ vô/hữu hình vung cuốc/xẻng xẻ từng nhát đất
dựng xây nấm mồ chôn mầm lây nhiễm đang vãng lai
tôi cũng cần phải lao động cật lực
tôi thắp nén hương
tôi khấn lạy đất đai mình đang sống
cho đến một ngày – trên mảnh đất của tôi
tôi thấy một con chuột đang cố thoát khỏi hang
tôi cởi con chuột - đi trên hành lang lý trí
để tố cáo chính mình
tôi bắt đầu cảm giác mình bị bệnh truyền nhiễm
tôi không tinh nghịch dễ thương nữa
tôi cô đơn với vấn nạn đời mình
đi trên bậc thềm hoang tưởng
tôi chạm vào hàng rào, những hệ lụy
những thứ mà tôi không biết tôi phải làm gì bấy lâu nay
khi mà trong người tôi chỉ có những thứ gió vô hình cứ thổi ra
từ miệng
mà nếu thổi nữa tôi sẽ kiệt sức mất
nếu thổi nữa đời sống quanh tôi thối rữa, tàn héo mất
nếu thổi nữa tôi là con vật truyền nhiễm mất
ừ
từ bỏ sàn diễn khuyết điểm và bù lấp
tôi đạp nát chính tôi
cố tìm ra những chất kết tinh mình
nhưng chỉ thấy toàn vết sẹo
những vết sẹo bấy lâu nay tôi đã nhai ngấu nghiến
trong tôi, lũ gián đã sản sinh.
39
*
lúc bầu trời thoáng đãng
chỉ có không khí tự do làm trò áp thấp áp cao
mưa nắng tự tại đi qua đi lại
mây đen vẽ lên những lằn ranh
trong đôi mắt
trong óc não tôi
tiếng sét trú trong baranưng
chợt ngân
làm gió mùa khô chuyển hướng
thổi mọi thứ lễ nghi về phía tôi
trước khi trở thành vật tế
tôi áp nhẹ tai nghe mặt đất kể truyện cổ tích
tiếng động của giun đất
tiếng của gián
tiếng của lũ chuột cống
của ruồi muỗi
những lũ có khả năng truyền nhiễm
nhưng khi nghe
tiếng của đá sỏi
tiếng của dòng nước
tiếng của lá khô rơi rụng
tiếng bước chân của loài vật
tôi mơ màng về quả đất và sức nặng của nó
tôi không biết chuyện gì xảy ra với nó
có lẽ là điều tồi tệ
dù gì thì tôi vẫn ích kỷ
chỉ muốn nghe
tiếng thở dài của tôi
tiếng thổn thức của trái tim tôi
trái tim đã ngưng bơm máu
nhịp thở đã thôi bỏ chu kỳ
thế là đủ rồi.
**
trong cuộc truy hoan nơi xó xỉnh này
tôi muốn loan báo một mảnh ghẻ
đã thất lạc
bởi cơn hốt hoảng của nhân loài
mảnh ghẻ vẫn còn lưu vẽ những cám dỗ
tôi lao vào ngục tù để thoả giấc mơ tự do
tôi cúi chào thế giới của những đồng tiền
cúi chào sự quyến rũ, cơn mê hoặc của phụ nữ
cúi chào cõi xa xăm, sự huyền diệu của duyên phận
cúi chào sự trống rỗng của đầu óc và đôi bàn tay trắng
cúi chào tri kiến đầy ấp
cúi chào những kẻ học đòi
cúi chào dư luận và những tiếng ồn
cúi chào những lọc lừa, xu nịnh, phản bội
cúi chào chén rượu, điếu thuốc, tình người
cúi chào cơn đói, cơn khát và những ân huệ
cúi chào mọi ước muốn của nhân loài
đã tan loãng theo mây khói.
***
bởi tôi nghĩ,
giải thoát và tự do là những trò dối trá và bệnh hoạn
tôi tự dệt làn khói thành một đám mây
sẵn sàng tuôn đổ mưa.
40
vẫn những đám vô thần ấy
họ cứ mãi chen chúc nhau bên hố rác
tôi thản nhiên đi lướt qua như chốn không người
tôi đi theo tiếng hú gào từ cõi mịt mù
trái tim trĩu nặng
tôi rớt tõm xuống đáy sâu
nơi chốn
loài người xây đời và sống một cuộc sống bình dị
có những người tự đắp đất thành gò đống cao để dựng tượng đài
có những người cứ mài công đào hố hầm để chôn mình
mọi việc đều lập đi lập lại
tôi mặc những trò hoài công san lấp hay tạo dựng
tôi gượng dậy ngẩng cao đầu
tập bay theo đường thẳng đứng
mọi sự cố giắng của tôi đều khiến tôi
đong đưa như con lắc
trái tim tôi nhào lộn giữa thinh không
- khi tất cả đều trôi dạt theo một luồng
tôi dính vào một mảng lưới vang âm ĩ
thứ âm thanh về sự bất công của định mệnh phi lý
tôi cố cởi bỏ tất cả
cởi và
trôi tuột khỏi mình.
41
nửa đời trong sáng
chẳng vi phạm vào bất cứ loại hành vi tội lỗi nào
mà đảng và nhà nước giăng bẫy
trước tôn giáo của họ
tôn giáo được các tín đồ mù loà tung hô và hưởng ứng nhiệt liệt
om phải chống đỡ bằng cách mò về với chính nó
như là chốn để dựng nấm mồ chôn vùi đức tin
chôn vùi ước mơ
và lý tưởng sống
bấy lâu nay om đã nhiễm độc
lũ chúng nó tụ tập trong âm mưu đóng chặt tâm trí om
truyền nhiễm vào om
bằng giọng điệu êm ái và oai hùng
om dùng dằng với ao ước một lần được tự do bay nhảy
nhảy vào chính cái nôi của căn bệnh
bởi không muốn xiêu quẹo hay ngã gục mà không hiểu lý do
om tự dọn phần & ăn uống no ne
sức lực còn dư thừa om vác mặt làm chú hề
giễu cợt những thứ cặn bã lây nhiễm & căn bệnh của mình
ngửng mặt lên trời nuốt từng ngụm mây
ánh mặt trời lóe – om thấy
tàn tích om để lại chỉ là một vũng nôn mửa những gì om đã cố nuốt bấy lâu
và om buộc phải cuối đầu nhìn
con chuột cống ngốc dại đớp phải say xỉn
chảy lon ton cho xe cổ cán chết
chẳng kịp nhìn vũng máu mình
om nuốt gọn om bằng ngôn lời chua ngoa
nghe rét buốt vỏ óc đang bắt đầu rạn nứt
lỗ chân lông sừng sững như gươm giáo sẵn sàng phòng vệ
lũ chúng nó nằm im ru nghe om lải nhải thứ
kinh thánh để đưa tang mình và con chuột cống bất hạnh.
42
đêm nay trên triền dốc của phận người
những giấc mơ đang chìm nghỉm hú gọi nhau
chỉ đủ tầm nghe nhưng vang vọng mãi trong om
lột
lột
lột
giấc chiêm bao luồng qua ngỏ ngách tìm đường về
tim om rung lên từng nhịp điệu
để vỡ trên đôi môi khô nứt đã á khẩu bấy lâu
về một lời thú tội
trần thuật về lòng phản bội được che giấu
đôi mắt láo lỉnh cũng khiến om giật mình
khi cố khoét một lỗ hổng tìm đường thoát tục
để về đứng trước người om quên hẳn ý nghĩa của lòng thành kính
với tấm thân trắng ngần và bộ óc khôn ranh tí tẹo
om quên phải hiến dâng người
trong việc ca tụng người đời om đã biến thể thành tội đồ
và luôn quấn chặt mình trong thế giới trần tục
giờ đây trong om còn trầm trọng hơn nữa
om quên đi tiếng nói của mình
om không còn là om nữa
om quên gia đình và cả người thân
om quên dân tộc và cả quốc gia mà om đang cư trú luôn
không còn một tín hiệu nào để xác định giống nòi/chủng tộc hay
mảy may bất cứ thứ gì khác
mọi thứ hẳn đã đổi khác
vì trong om vẫn còn người
om quay về và tái định cư trong lòng người.
43
*
những phế tích oằn lưng gục đầu đang trang điểm
bằng sắc màu sặc sỡ
được lũ ngợm tung hô để đứng vững
tôi chỉ thấy bóng ma lẽo đẽo theo mình
tôi còn thấy những tư duy cùn nhụt của lũ
cướp bóc, khủng bố đang cố
hợp lý hóa mọi đời sống nơi tôi
bằng cách dán nhãn một cái giá đốn mạt
tôi, một con số đang được ước định
trong một dãy số vô hạn.
**
sự sống miên viễn tràn về thở gấp
phơi trò diễn về con đường bào mòn bởi những dấu chân mà
bóng tối đã cướp đi những hình hài quen thuộc
chối bỏ giống nòi thất lạc và hoang mang
tôi trùm lên tôi một dải màn đen huyền bí
gõ liên hồi bàn chân xuống mặt đất
thét lên một tiếng om
khiến mọi thể hình đều tróc vỏ.
***
tôi sẽ tìm thấy tôi, nhủ thế
tôi cầm ngọn đuốc soi lại đôi mắt mình
chỉ có những viễn ảnh lóe lên
và tôi, kẻ gục đầu trên bờ những vết cắt thời gian
mặc nhiên một cõi nổi trôi.
44
*
tráng ca dewa mưno chùng bước
hình-bóng nàng ratna được chia phần
còn ta, ôm mang phần thưởng gì
mà cứ nhìn chằm chằm vào đám dân chàm
đang hôn mê trong vòng khốn quẫn
từng người, từng người lên bàn thờ làm con vật tế
những con vật vẫn hãnh diện
khi được lũ kền kền moi mổ và phỉ nhổ vào thân xác
**
câu chuyện về đứa con sinh ra từ
hốc nước rừng núi và con sóng của biển cả
đã chuộc xong sứ mệnh
còn ta, đến và tìm kiếm chi đây
khi mãi tôn thờ những vết đen lịch sử
mãi khấu nguyện trong cuộc chơi tâm linh
cuộc chơi đã phai lạt cảm giác
ôi, ta trang điểm chính mình bằng gam màu quá đen.
***
mai, câu chuyện xưa không còn nữa
bởi ta bỏ quên
bởi ta ngoảnh mặt
bởi ta, trong một đêm sau cơn say chếnh choáng men đời
đã dùng lưỡi gươm chém phăng.
45
những cơn gió lặng lẽ trôi qua
tĩnh mịch cũng mang trong nó dư hưởng của âm vang
tất cả đều tự bao dung
dòng chảy của cuộc vay/trả
dòng chảy của cuộc cho/nhận
tiến trình hoán vị khiến mọi thứ trôi
trống không cũng mang trong mình sức nặng
tiếng sấm tây-nam vang báo lễ thanh tẩy
nhớ hẹn cuộc tương phùng giữa thần và người
om lặng về giữa đêm khuya
tẩy sạch lối
đi/về
thành/bại
mất/còn
của phận người
những chủ ý mưu toan
những hững hờ vô vi
tâm cảnh gửi lại nơi người vòng luân chuyển huyễn hoặc
máu khô trên xương
lửa gột rửa sạch
thân người tan theo làn khói trắng
đằng sau những hố hầm
trước mặt bản án kết người vô tội
thân phận mang nặng đứng trước những giáo án bất cập
tôi mặc nhiên theo/chống.
46
om là thai nhi
om chưa đủ hình hài của một con người
om bị tước đi cuộc sống
từ đôi bàn tay của kẻ mặc áo blu trắng
om bị cắt bỏ không rõ lý do
om bị vứt đi như một cục thịt
cục thịt mà mọi người có thể nhìn thấy ở gian hàng
của các bà bán thịt trong chợ
om được vứt đi để người nhẹ nhỏm
om được vứt đi để người ngửng cao đầu làm dáng, tiếp tục sống
om được vứt đi để người khỏi phải dễ dại trong trò tự do yêu đương
có khi om được vứt đi chỉ vì om là con gái
trong một cộng đồng nặng vấn nạn “trọng nam khinh nữ”
om xin thưa -
đó có phải là câu hỏi để người quyết định sự lựa chọn
cho câu trả lời đúng/sai
- thưa -
đó có phải là trách nhiệm của người đang cưu mang
để om còn hi vọng hiện hoạt
như một sinh linh khác
được nuôi dạy
được đi học
được ước mơ
những ước mơ bé bỏng chưa thành hình
trong bụng người
om không có gì để tự vệ
chạy trốn cũng không
ẩn núp cũng không
chỉ duy người biết
om không có quyền gì hết
cũng như không thể phán xét hay kết án ai là kẻ sát nhân
khi lúc khai tử đã định
luật lệ người đời cũng không bảo vệ om hơn người
người biết không
khi cái cục thịt đó được vứt đi
linh hồn om vẫn bám theo bóng người
vì không biết đến một ai khác để mà nương tựu
và om – kẻ vắng mặt trong suốt cuộc đời người
chơi vơi
trong một thế giới khác
ở đó
om chờ đợi người để gọi một tiếng “Mẹ”.
47
không tiếng động
không giao ước
vô duyên ta gặp
chẳng có mối dây ràng buộc
không gì phải lo sợ
không gì phải nuối tiếc
ở nơi ta chỉ có thùng chứa và sức chịu đựng
khoảng trắng và những tì vết
ở nơi ta chỉ có sự trống rỗng
một hư hình
nhưng ta vẫn cố lấp đầy
và ta, kẻ tiếp tục
bơm khí trời
bầu trời của tự do
của mây gió và bụi bẩm
nơi đó, ta có thể hắt hơi thở ngột ngạt của chính ta
ở đó
em nghĩ là ta đang diễn trò
nơi mà loài người đang phơi bày đống rác
rác tạo rác
ở đó
em nghĩ là ta cố tìm phao cứu sinh
ở nơi mà loài người đã chìm nghỉm
có lẽ không cần phải hỏi –
ừ, hơi sức đâu
nhưng anh vẫn muốn
hoan hô em
hoan hô cuộc vui chung
hoan hô những hố hầm
nhưng, đừng trục vớt nơi anh
nấm mồ của tộc người quên lãng
đừng kỳ vọng nơi anh
một con chó lang thang, đói rách
cố moi tìm thứ vứt bỏ để no
đừng chạm đột ngột vào anh
những vết thương vô hình
trong những tâm thức bị bỏ quên
đừng đẩy về phía anh
những lũ khốn có dán mạt trên trán
đang có khả năng đánh bóng lại giá trị anh
dù là gì thì
anh vẫn là một khoảng trắng
và em một mã vạch
phát quang trong bóng đêm
mặc cả bước đường định mệnh.
48
huyền thoại về miền đất một thời hoạn loạn đã
dung túng những bước chân mỏi mệt
em vẫn nhớ
huyền thoại về đọng cát ghim lời nguyện về cuộc hẹn
để trông đợi đoàn người về cứu chuộc
em vẫn nhớ
mọi thứ chìm hết trong kí ức của thế hệ đã qua
thoáng mọc lên câu truyện về bảy nóc nhà
em vẫn nhớ
em vẫn nhớ
vào buổi chiều nắng nhạt
những khuôn mặt rạng ngời của trẻ thơ đang chơi đùa
cơn gió lạnh bện ngang lưng
ngoảnh nhìn vào nhau đôi mắt nâu đen
đôi mắt của muôn vàn hạt nắng vỡ
để thấy
tấm thân đây là hiển thân của hình hài palei
dấu chân đây vẫn còn in trên mặt đất palei
em vẫn nhớ
tiếng trống thuở thiếu thời thóc lên trong tâm
những bồi hồi
in lên vẻ hớn hở trên gương mặt
dâng lễ vui hội
em vẫn nhớ
nét tuổi thơ vỡ trong vỏ bọc của áo quần lỗng lẫy
lễ hội karơh
ném dòng tóc lượn ngang vai theo chiều gió hanh
trở thành thiếu nữ
nở nụ cười trả ơn ân huệ cũ
lặng lẽ vào đời
hôm nay đây
nơi em đến
phố thị của ánh đèn thương hiệu và dòng người vô tình
nơi của những khuôn mặt trơ lỳ trong khu phố sầm uất
chợt một ngày cuộm em mất trong
hoan lạc
đau khổ
vẫn trong em
ấu thơ của ảo giác mị miều trong tâm trí
ấu thơ của âm sắc đã vẽ lên hình hài quê hương
những yang jang
những đền tháp
những thánh đường
những gương mặt thân quen
đêm nay trở mình trong giấc mơ
em chợt thấy em trở về ấu thơ trong vai kẻ hành hương
... muộn màng.
49
gió thổi về báo tin tuổi thơ thất lạc
ngọn cabbơng chồn chân
ân huệ của đời người tu sĩ làm trĩu nặng bước nhân gian
đỉnh núi cao chỉ có thế
gió thổi bay mất nóc
gió còn mãi bào mòn miền đất lắm hạn
những thiên thần ở nơi đây nhú dậy
mọc cánh bay
mùa hạn năm nay gió vẫn thổi
dòng sông rỉ chậm
nhớ lời thì thầm cặp tình nhân hẹn hò bên bến nước hôm nào
kẻ ra đi vác mang cả mầm quên lãng
khối đời nhọc nhằn
người ở lại nghe nhịp tim thổn thức
đôi lúc nghĩ đời mông lung
trong mọi hư hình đang diễn ảo mộng cũng rã rời đôi cánh
như anh
lầm lạc trong cơn mê hoặc nhân sinh nhầy nhụa
bị quật ngã
lê bước trở về đối diện với từng khuôn mặt thân quen
mọi người xì xào
anh đứng không vững nữa
đất mẹ vực anh dậy
anh nhìn đời như giấc mộng phù du
như em
cô gái út trong gia đình
tuổi đời chưa trọn
đi về hướng xa xăm lo toan cuộc sống
mẹ phải đếm từng mùa hạn trông ngóng
khi trở về em lạc mất mình trong từng ngỏ hẻm palei nghèo
rơi rụng nhan sắc
như tao và mày
khi cơn nhiệt huyết dâng trào
mọi lỗi lầm cũng chỉ thể là thú vui
hôm nay đây
chuyện thế sự chìm trong ly rượu
tao phải rót đầy ly để tỏ lòng tôn kính
mày nốc cạn
tao nốc cạn
hân hoan trong cơn khoái lạc
gởi tầm nhìn về phía xa xăm
mày nói về ý nghĩa đời sống
lúc mà cơn đói lay đôi chân run
ranh giới đạo lý sống cũng nhòa
trong cơn khốn cùng
người đời tự làm nên vận mệnh đời nhau
phế tích cha ông bỏ mặc
linh hồn tộc người bôi bẩn
những cặp mắt to nhìn trừng trừng về phía lợi lộc
mày vẫn lang thang
nhưng khi mày dùng đôi bàn tay để sờ chạm vào vết xước đời mày
tản mản về câu chuyện lặt vặt làm choáng ngợp đời người
tao phải chịu đựng để chia sẻ gì đây
phải chăng đổ thừa vào hư không
khi mà bức tranh cũ phai màu
lũ mối mọt/đám rêu mốc phân khu tự trị
hạt bụi quê hương dính ngang lưng
những kẻ vượt biên số phận ngoảnh mặt
khóc
chiều nay
có người theo gió về nhà trời
nắng tắt
ân tình giá lạnh
ước mơ của những vì sao rơi rụng
xẹt qua bầu trời đêm như ánh ma trơi
những kẻ ra đi không báo ngày về
mai đây nằm trên giàn hoả
nghe đời lửa bộc bạch
về câu chuyện tro bụi bay tìm thiên đường
kẻ về muộn... như người tị nạn đời sống
tư lự nhìn làn khói tản bay
phía xa xa
có kẻ rót chén trà nhìn thế giới qua song cửa sổ
mạn nguyện
vị thánh khuất mặt bấy lâu gục ngã trước rạng đông
cái đẹp không thuộc về miền bí ẩn nào nữa
trong một thế giới đầy dấu hiệu và những con số
những đôi mắt chai sản vẫn tin rằng điều thiêng liêng sẽ quay trở về
họ xây trò giăng sợi dây thần kinh như mạng nhện
để rồi tự đặt dấu chấm than lên đó
nỗi thất vọng tràn về thanh lọc mọi cứu cánh
những mùa lễ lần lượt đi qua cuộc đời
đàn chim vẫn hồn nhiên hát bản nhạc có ánh lửa soi lối
và bóng đêm che mái đầu
ở trong góc tối
loài người khô khan cổ họng
giữa khối người im lìm như thế sự thời nguy kịch
ừ như lễ katê luôn là hội của đám dân chàm làm dáng
tôi cũng cần về để đổi mới mình
mặc chim cơruw chưa bay về kịp
mặc hoa ppakcoh nở lạc mùa
mặc những bước chân tha phương ru hời bòng hình tháp
mặc ban mai nâng bước em thơ
mặc đền tháp cựa quậy làm run tấm thân trần
tôi đứng trước mọi thứ đang vụt khỏi tầm mắt
còn em
giấu gì giọt nước mắt sau tấm rèm
ném phải canh chua mẹ già với đôi tay gầy hài lá me non
em nói phai lạt khẩu vị
gặp phải lễ nghi cha ông ew yang, cầu nguyện
em nói những chuyện tầm phào
mai đây
chim bay lạc đàn
sông trôi lạc dòng
gió xoáy vèo
mơ màng về chuyện sâu bọ, bướm, chim.
T.N