Gặp một người-thơ-đẹp

 

Nguyễn Hồng Anh

 

Trước khi gặp ông, tôi chỉ nghe biết rất sơ lược về hoạt động của ông tại Viện William Joiner - nơi mang giữ sứ mạng hơn 30 năm qua trong việc “nghiên cứu về chiến tranh Việt Nam và hậu quả của nó”, nơi thúc đẩy tình bạn giữa nhà văn Việt Nam và Mỹ và mối quan hệ hai nền văn học cùng trong hệ đề tài này.

Tôi cũng chỉ nghe biết qua về tấm lòng của ông với các nhà văn Việt Nam khi sang Mỹ giao lưu, đọc thơ, đều được ông đón tiếp và ở lại nhà riêng của ông cả tháng, thậm chí vài ba tháng.

Tôi cũng được nghe kể về người vợ nồng hậu và ấm áp của ông.

Nhưng tôi chưa hề đọc thơ ông.

 

Sáng thứ Sáu, cùng nhà thơ Ý Nhi đến nhà ông tại Phan Văn Trị, nhân dịp ông về Việt Nam ra mắt Tuyển tập thơ, tôi mới lần đầu được gặp ông để biết thêm về một người thơ. Câu chuyện xoay quanh những kỉ niệm trên đất Mỹ giữa hai nhà thơ, cùng những người quen cũ, tại Mỹ và Việt Nam. Tôi thấy trước mắt tôi một người hiền lành, dễ mến.

Ông tặng tập thơ vừa xuất bản, là tuyển tập ghi dấu một hành trình văn học, làm món quà chia tay. Vài hôm nữa ông về Mỹ, hi vọng ông đã có chuyến đi đẹp mang theo nhiều kỉ niệm với bạn hữu văn nghệ ở quê nhà với rất nhiều quý mến dành cho ông.

 

Tôi đọc thơ ông. Tự nhiên thấy dâng lên nhu cầu được chia sẻ, nên đã nhắn cho một nhà thơ thân quen - bạn vong niên của mình: “Đọc thơ Nguyễn Bá Chung, thấy cái tâm thơ rất sáng. Thơ chú có lẽ hay nhất ở chất Thiền - mà “đạo” (dù là đạo gì), phải sống thật trong ấy thì mới viết ra được chất ấy (cái gì có thể làm bộ chứ cái này fake là biết ngay). Nhiều bài của chú đọc lên như một công án Thiền... Thơ có cứu được tâm hồn ai không? Có thể có. Thơ làm được “nhiệm vụ” đó có lẽ không cần/ hẳn là thơ hay đột phá/ cách tân dữ dội. Thơ Nguyễn Bá Chung làm được “nhiệm vụ” đó - bằng cách đơn sơ nhất”.

Và nhà thơ ấy nhắn lại: tuy chưa đọc kĩ thơ Nguyễn Bá Chung, nhưng qua cách sống của ông, tin những nhận xét của Hồng Anh.

 

Những ngày tháng này tôi đang sống trong nhiều hạnh ngộ, để thấy mình thật may mắn và biết ơn cuộc đời. Và nhất định, cuộc gặp với con người và thơ ca của ông, là một trong những niềm vui và may mắn đó!

 

Sài Gòn, 9/11/2022

N.H.A

-------------

Chiều nhật mộ

 

Cho em về chiều nắng

Một sáng rộ hoa nhài

Áo em nhoè hoang vắng

Đưa tôi từ tàn phai

 

Tay tìm về suối nóng

Em một hỏa sơn cười

Tôi băng hà lạc hướng

Nhẹ tan vào em thôi

 

Phút giây dừng đó mãi

Mình là ai không hay

Em là em tiền sử

Tôi là tôi như lai…

 

Gặp

 

Trời chợt xanh cao rộng

Gọi tuổi về xa xôi

Tôi bỗng thành trẻ dại

Tay em bước vào đời

 

Có cái gì sâu lắng

Có cái gì ngọt bùi

Em ngàn năm bão rớt

Thổi vui buồn sáng nay

 

Tình yêu mong manh lắm

Tiếng hát dặm lên mùa

Em gọi về cõi lặng

Cỏ xanh chiều sương mưa.

 

Bỡ ngỡ

 

lên và xuống

song song cùng một lối

đến và đi

quanh quẩn một con đường

không và có

bao lần sương sa dội

lá rừng xanh

bỡ ngỡ một quê hương...

nói không nói

một vầng trăng non mọc

hành không hành

tròn trịa một niềm vui

đến không đến

bao lần tình yêu tới

thanh không thanh

đánh mất cả luân hồi...

 

Công án

 

Xương da Thích Ca còn ấm

Nụ cười Ca Diếp còn tươi

Nghe từ khói sương sinh diệt

Rêu xanh sợi nắng luân hồi

 

Tuổi ngàn năm

 

Tôi vẫn là người không tên không tuổi

Chiều ghé ngang rồi sáng lại bay đi

Cỏ mọc xanh xanh lối ngà đá sỏi

Bong bóng thời gian đắng mật dậy thì

 

Tôi vẫn là người không thân không áo

Đường mộng sờn vai ngủ đợ bên làng

Cóng tiếng vọng một ngàn năm lạc chợ

Giữa đêm dài chết lạnh với sương đêm

 

Tôi vẫn là người từ ngàn năm cũ

Tuổi ngàn năm đến từ buổi sơ sinh

Cây bật gốc nhựa vẫn tràn trong máu

Máu lửa tanh hôi ngày tháng im lìm

 

Tôi đứng chết như cây trời chết đứng

Trả lại không gian mọi lá ưu phiền

Rễ gục xuống tận đáy cùng đất mục

Quấn lại nguồn nhung nhớ một chồi non

1997

 

 

Xả niệm

 

Bao nhiêu kỷ niệm xin gom lấy

Làm của hồi môn lúc xế chiều

Năm tháng ngả nghiêng ngàn nắng đổ

Cuộc tình còn lại được bao nhiêu

 

Bao nhiêu kỷ niệm xin gom lấy

Làm gia tài hong buổi xế chiều

Năm tháng ngả nghiêng ngồi ngẫm lại

Một đời nên gói lấy bao nhiêu?

 

 

Xin chào

Xin chào nhau giữa con đường

Mùa xuân phía trước miên trường phía sau (*)

 

Xin chào nhau giữa bể dâu

Ngàn cây thắp nến hương màu cỏ hoang

 

Xin chào nhau giữa ngỡ ngàng

Bậc xưa nào để tiếng đàn ngang cung

 

Xin chào nhau giữa mịt mùng

Bùn xanh cỏ mục đất nung hoá vàng

 

Xin chào nhau giữa lầm than

Roi sương trắng mặt người tan tác lòng

 

Xin chào nhau giữa long đong

Lối về khuất nẻo giữa dòng giá băng

 

(*) Thơ Bùi Giáng

N.B.C