văn việt: Hội họa tình huống của Bùi Chát

Danh ngôn

Trong mọi cộng đồng, chúng ta cần một nhóm thiên thần gây rối.

We need, in every community, a group of angelic troublemakers.

(Bayard Rustin – trích bài phát biểu tại New York City 1963)

Trong mọi trường hợp, chắc chắn rằng sự thiếu hiểu biết, đi kèm với quyền lực, là kẻ thù tàn bạo nhất có thể có của công lý.

It is certain, in any case, that ignorance, allied with power, is the most ferocious enemy justice can have.

(James Baldwin - No Name in the Street 1972)

Các cuộc cách mạng và các cá nhân có thể bị giết hại, nhưng bạn không thể giết chết các ý tưởng.

While revolutionaries and individuals can be murdered, you cannot kill ideas.

(Thomas Sankara, một tuần trước khi bị ám sát, 1987)

Không có cảm giác nào cô đơn hơn việc bị chính đất nước mình trục xuất.

There's not a more lonely feeling than to be banished by my own country.

(Kiyo Sato – Kiyo’s Story 2009)

Hội họa tình huống của Bùi Chát

Lý Đợi

Với nhiều người, việc thi sĩ Bùi Chát vẽ tranh là chuyện khá bất ngờ, bởi đơn giản, vì bản tính anh vốn kín đáo, ít tương tác, nên dù đã vẽ vài trăm tranh, cũng chẳng mấy người biết.

Từ hơn 15 năm trước, cùng với các thi sĩ Trần Tiến Dũng, Khúc Duy…, Bùi Chát đã mày mò, thể nghiệm thoải mái với việc vẽ tranh cùng các vật liệu/ngôn ngữ “phản trường quy”. Nhưng vì thơ và các công việc xuất bản chiếm nhiều thời gian và cả “diễn đàn”, nên việc vẽ tranh của Bùi Chát đôi khi phải dừng lại, hoặc tạm bị che khuất. Hai năm COVID-19 vừa qua, Bùi Chát đã trở lại mạnh mẽ cùng việc vẽ, gần 30 tác phẩm trong triển lãm đầu tay này được giám tuyển Nguyên Hưng chọn lựa từ hàng trăm tác phẩm đã hoàn thành của Bùi Chát.

Cũng như thơ, với nhiều tìm tòi, thể nghiệm và pha trộn, trong tranh, dù chọn hội họa tình huống, nhưng bản sắc pha trộn - tìm tòi của Bùi Chát vẫn vậy. Về ngôn ngữ, chúng ta có thể thấy chủ đạo là trừu tượng trữ tình (lyrical abstraction), nhưng bảng màu thì phảng phất chất dã thú (fauvism), còn tinh thần sáng tác thì pha trộn giữa ngẫu biến (fluxus) và đa đa (dadaism).

Bùi Chát quan niệm: “Hội họa tình huống không bắt đầu và kết thúc bằng các ý tưởng, mà chỉ bắt đầu và kết thúc bằng các tình huống và cách ứng biến/ứng xử tình huống. Đối tượng của hội hoạ tình huống không gì khác ngoài các tình huống hội họa. Các nghệ sĩ không mô tả, thể hiện, phản ánh, hoặc hướng đến đối tượng; mà chỉ có thể xử lý/ứng biến/ứng xử với đối tượng”.

“Không giống nhiều nhà thơ, nhà văn và nhạc sĩ băng ngang vào hội họa, thường vẽ theo lối tượng trưng hay biểu hiện, Bùi Chát nghiêng hẳn theo hướng trừu tượng – đòi hỏi sự tinh tường và tinh tế trong dụng ngôn hội họa – và hầu hết tranh tôi đã xem đều thực sự là những tác phẩm đẹp với phong cách lyrical abstraction rất riêng” – nhà phê bình mỹ thuật Nguyên Hưng nhận định.

Triển lãm “Improvisation” của Bùi Chát vừa diễn ra tại Alpha Artstation (271/5 Nguyễn Trọng Tuyển, Phú Nhuận, TP.HCM).