Thơ Phan Đắc Lữ
Văn Việt: Tự xuất bản là một việc làm dường như khá quen thuộc với nhà thơ Phan Đắc Lữ*. Trong mùa hè này, ở tuổi 85, ông cũng vừa tự xuất bản cùng lúc 2 tập thơ Dã tràng và Tâm sự với dòng sông.
Nỗi nhớ da diết một vùng quê, niềm yêu thương đằm dịu dành cho người thân, mối cảm hoài trước cảnh vật tự nhiên, những chiêm nghiệm trước lẽ mất/còn… suốt một chặng đường dài, đã được nhà thơ gửi trọn trong hơn 100 bài thơ của mình.
Văn Việt trân trọng giới thiệu một số bài thơ rút từ 2 tập thơ mới của ông.
Xin kính chúc nhà thơ mạnh khỏe, dẻo dai, bút lực dồi dào.
*Các tập thơ đã xuất bản của Phan Đắc Lữ:
-Buồn (NXB Thanh niên/2000)
-Hòn kẽm đá dừng (NXB Trẻ/2001), in chung với Tường Linh, Thu Bồn, Phạm Doãn Hứa.
-Bốn mùa tôi/2008 (Tự xuất bản)
-Xem Hát Bội/2011 (Tự xuất bản)
-Tâm sự với dòng sông/2022 (Tự xuất bản)
-Thơ tuyển Dã tràng/2022 (Tự xuất bản)
V.V
DÃ TRÀNG
Thời trai “xe cát bể đông”
Tuổi già về lại dòng sông quê nhà
Bụm từng bụm đất phù sa
Đắp cho bên lở thành ra bên bồi
Một đời làm kiếp mây trôi
Trôi cho hết kiếp luân hồi làm mưa
Mưa là nước mắt tiễn đưa
Khóc sông ra biển mà chưa về nguồn
Chiều hôm ra đứng đầu truông
Chim kêu gành đá gẫm thương một đời
Còn quê từ tuổi lên mười
Mất quê từ buổi làm người giữ quê
Dã tràng nắng chán mưa chê
Sông quê gột rửa u mê bạc đầu
Một đời như nước qua cầu
Xuân xanh đâu nữa mà đau dã tràng.
Bảo An 14/8/2000
BỐN MÙA TÔI
Tôi cũng có bốn mùa như trời đất
Cả tin tôi đánh mất tuổi mùa Xuân
Còn lại ba mùa rơi vào ngõ cụt
Đằng sau lưng là quá khứ trầm luân
Mùa Hè tôi không hoa thơm trái ngọt
Chỉ giọng khàn ra rả tiếng ve ngân
Tiếng quốc lẻ gọi đêm trường khắc khoải
Trong chiêm bao quờ quạng níu mùa Xuân
Chút ảo tưởng mùa Thu tôi đã tắt
Tóc trên đầu phơ phất dải phù vân
Ai lá rụng sẽ quay về nguồn cội
Tôi lìa quê thành chiếc lá phong trần
Chỉ còn lại mùa Đông là hiện thực
Cõi hư vô từng bước xích lại gần
Tôi nhóm lửa bằng thơ tôi làm đuốc
Soi tương lai tìm lại tuổi mùa Xuân
Mùa Hè năm 2003
EM ƠI! CÓ LẼ
Gửi DPT
Nắng em vàng chân mây trắng
Mưa em nhòa núi chiều xuân
Anh đuổi theo em
Như hình đuổi bóng
Bóng chập chờn vào cõi mông lung
Sau những ngày xa cách
Anh trở lại Hải Phòng
Giữa hai làn bom đạn
Phố Cát Dài người sơ tán vắng hoe
Anh đi tìm em
Qua đôi mắt tròn xoe
Thập thò nấp sau khung cửa hé
Những người xếp hàng lặng lẽ
Trên tay nắm chặt phiếu bìa
Thách thức với đạn bom
Không bỏ hàng bỏ ngũ
Anh đi tìm em
Qua dáng dấp
Những đoàn người đầu đội mũ rơm
Tay xách cặp lồng cơm
Đi hối hả qua những căn nhà ngói đổ
Khói lửa ngút trời
Cầu Rào, cầu Đất
Cá hộp Hạ Long
Sắt tráng men
Sau một ca trực chiến trở về
Anh đi tìm em
Qua những xác người chết không toàn vẹn
Máu và lửa
Mồ hôi và nước mắt
Lẫn trong màu hoa phượng vĩ tháng năm!
Em ơi! Có lẽ
Trái đất tròn
Mà cuộc đời chúng ta thì méo
Nên chẳng bao giờ anh gặp lại em
Hải Phòng tháng 05/1968
THƯƠNG KIỂNG NHỚ QUÊ THÌ VỀ
Chào Thu Bồn nhé sông quê
Bốn mươi năm có ngày về là vui
(Tường Linh)
Cắm sào ngủ với trăng rừng
Dưới chân Hòn Kẽm Đá Dừng mờ sương
Nhớ ai gà giục canh trường
Chim kêu vượn hú trên sườn non cao
Một đời - nửa giấc chiêm bao
Vắt chân chữ ngũ nằm thao thức buồn
Gió lên nước ngược về nguồn
Thương con cá đớp trăng suông mạn thuyền
Mấy ai giữ vẹn lời nguyền
Núi mòn sông cạn còn duyên lỡ bồi
Người về như áng mây trôi
Góp cơn mưa nhỏ thành trời bão giông
Xa quê năm mươi năm ròng
Tuổi xuân chết đuối giữa dòng u mê
Mẹ cha đâu nữa mà về
Nỗi lòng thương kiểng nhớ quê dùng dằng.
Hòn Kẽm Đá Dừng Tháng 04/2000
VÀO THU
Mùa thu về trọ chân trời
Đêm nghe tiếng lá bàng rơi bồn chồn
Heo may vò rối chăn đơn
Lưng trời tiếng vạc đổ dồn cầm canh
Ngày mây xô dạt trời xanh
Voi lồng, gấu đẩy mây thành thiên thai
Em về sương đẫm hai vai
Vui chưa kịp hát chiều phai nắng vàng
Sông Thu chở nắng Trường Giang
Câu thơ mất ngủ gió trăng mất mùa
Hồn ta lá rụng sân chùa
Lang thang tìm cội nguồn xưa đi về
Tàn thu sực tỉnh cơn mê
Theo đàn đom đóm lập lòe vườn hoa.
LỜI ÔNG RU CHÁU
Cho cháu nội Phan Tường Vy
Ông ngồi ru cháu bên hiên
Hôn đôi má lúm đồng tiền thơm tho
Ngắm nhìn đôi mắt tròn vo
Mà lòng vơi bớt âu lo nỗi đời
Giọng trầm giọng bổng à… ơi
Tiếng khoan tiếng nhặt nặng lời nước non
“Đêm qua chớp bể mưa nguồn
Hỡi người yêu nước có buồn hay không?”
Ông đi chân cứng đá mòn
Phong trần gối mỏi giọng còn dẻo dai
Ông ngồi ru cháu ban mai
Lời ru nghẹn tiếng thở dài nhớ thương
Sông Thu nước chẳng về nguồn
Ông đâu còn một cố hương quay về
Ông thèm một buổi chiều quê
Có con diều sáo triền đê bềnh bồng
Thả hồn theo tiếng thu không
Lang thang cùng trẻ mục đồng cô thôn
Lời ông ru cháu lớn khôn
Mai sau vóc dáng tâm hồn trắng trong
Công hầu khanh tướng đừng mong
Lợi danh xem nhẹ hơn lòng bao dung
Lời ông ru cháu vô cùng
Lòng ông yêu cháu vô chung vô vàn
Cháu là chồi biếc xuân sang
Ông như chiếc lá thu vàng chưa rơi
Cuối Thu 2009
BẾN ĐÒ QUÊ NỘI
Cho con gái út Vân Ly
Con mang tên một bến đò quê nội
Bến Vân Ly mây hợp phía chân trời
Bằng tuổi con bố ra sông tắm lội
Nhìn phía nguồn xa mây trắng chia phôi
Bố lớn lên đã xa quê biền biệt
Lửa chiến tranh mờ mịt bến Vân Ly
Khuôn mặt quê đạn bom cày xéo nát
Ngày bố về chim lạc cánh thiên di
Làng quê nội xưa biền dâu xanh ngắt
Gái Bảo An chuyên dệt vải ươm tơ
Người hiền tài nay đã về trong đất
Để cháu con lưu lạc khắp sông hồ
Nhà nội xưa chỉ còn gò đất trống
Con đứng đây là đất Tổ quê cha
Bố con ta như hai người lữ khách
Mai ra đi quê cách trở quan hà
Đặt tên con - tên bến đò quê nội
Vân Ly ơi! Người có cội có nguồn
Lá-úa-bố rụng không rơi về cội
Chồi-non-con tên gọi nhớ quê hương.
Bảo An 14/08/2003
CƠN SAY ĐỘC ẨM
Không em rượu vẫn rót tràn
Say sưa cùng với gió ngàn trăng suông
Gió trăng chia sớt nỗi buồn
Tiễn ta đi tiếp cuối đường ảo sinh
Chén này cụng với Lưu Linh
Cùng đau thế thái nhân tình cổ kim
Từ ta bảy nổi ba chìm
Tấm thân phiêu bạt cánh chim giang hồ
Chén này cụng với hư vô
Gọi hồn Thục Đế bên mồ Đỗ Quyên
Từ em quên hết lời nguyền
Rượu bầu thơ túi lạc miền phù vân
Chén này cụng với phàm trần
Gẫm xem thế sự xoay vần đến đâu
Trăm năm tiếp cuộc bể dâu
Tang bồng hồ thủy bạc đầu chưa xong !
Chén này cụng giáp một vòng
Đông - Tây- Nam - Bắc tạ lòng cố tri
Thưa rằng: tại buổi ra đi
Mất quê vỡ mộng lấy gì dung thân!
Rượu còn hắt xuống sông Ngân
Trăng tà gió lộng mây vần vũ trôi
Ngàn năm Non Nước lở bồi
Cơn say chợt tỉnh bồi hồi nước non.
Nữa đêm 20/07/2007
TÂM SỰ VỚI DÒNG SÔNG
Trời làm lũ lụt mênh mông
Người về đi dọc triền sông bàng hoàng
Cây đa bến nước đò ngang
Một dòng ký ức hai hàng lệ sa
Đông Đoài khuất bóng mẹ cha
Nắm tro hài cốt hóa ra bụi trần
Người về ngược nẻo phong vân
Thương quê tan tác mấy lần bể dâu
Người về trắng tóc ngàn lau
Nhìn sông khúc lở mà đau khúc bồi
Giang hồ như áng mây trôi
Nghe chuông thiền định bồi hồi tâm can
Khúc này xưa bến đò ngang
Người đi khuất bóng ngút ngàn dâu xanh
Mãn đời không lụy công danh
Sông đừng tra vấn ngọn ngành nhiễu nhương
Khúc này xưa bến giao thương
Người xưa vẫn gọi bến Đường là đây
Đìu hiu lau lách cỏ cây
Cánh buồm xưa ngỡ bóng mây cuối trời
Khúc này đây thuở thiếu thời
Lội sông bắt dế rong chơi bãi biền
Từ ngày mất tuổi hoa niên
Cười ra nước mắt - khóc niềm hổ ngươi
Bảy mươi năm. Cõi làm người
Được thua như tiếng khóc cười trẻ thơ
Sông ơi! Mất bến còn bờ
Ta như chiếc lá đợi hờ gió thu
Người về nghe tiếng mẹ ru
Vẳng trong tiếng sóng thâm u vọng về
Cố hương vời vợi sơn khê
Ra đi thả nổi lời thề… trôi sông!
Bảo An tháng 04/2008
ĐÀ LẠT CHIỀU CUỐI NĂM
Một mình ta dạo quanh hồ Than Thở
Không có em còn ai để thở than
Màu dã quỳ ngỡ vàng em tà áo
Liễu Xuân Hương mơ tóc xõa đôi hàng
Em trầm tích Lang Biang chót vót
Ta phù vân vất vưởng vắt ngang thân
Em lảnh lót tiếng chuông chùa Thiền Viện
Ta khói hương hồn quyện nỗi trầm luân
Ngồi nhấm nháp ly cà phê quán vắng
Ngoài phố phường thiên hạ cứ hồn nhiên
Em đâu biết đời thơ ta trầm lặng
Tháng năm qua hối tiếc tuổi hoa niên
Ngồi nán lại nhìn thời gian dùng dằng
Bóng mùa Xuân ẩn hiện phía hừng Đông
Ngày cuối năm - người cuối đời giao cảm
Đợi giao thừa trời đất quá mênh mông
Mai giã từ không nỡ chào vĩnh biệt
Xuân đời ta vĩnh viễn cuối chân trời
Chút gió lạnh chút sương mù nuối tiếc
Mùi gối chăn đơn chiếc phả theo người
Sẽ tìm em trong màu hoa Đà Lạt
Màu phấn son mỗi sáng trước bàn gương
Ta là cội thông già. Cơn gió giật
Kiếp sau còn ai nữa để tơ vương
Đà Lạt
Đêm 31/12/2007-01/01/2008
LY RƯỢU GIAO THỪA
Tặng vợ yêu quý
Giao thừa em rót đầy ly rượu
Mừng ta thêm một tuổi trời cho
Ly rượu thành người “xưa nay hiếm”
Kiểm hành trang được nhỏ mất to
Em rót mời ta thêm ly nữa
Đêm nay ta uống chẳng vì say
Không say để tỉnh lời nhân thế
Lời ngàn năm non nước vơi đầy
Phải đâu “nhất dạ tam bôi tửu”
Thêm một ly “Sự bất quá tam”
Ly rượu giao thừa không tiếng pháo
Uống với thời gian chảy lặng thầm
Ta cũng mời em ly rượu nhỏ
Rượu nồng tình nghĩa uống chia đôi
Bốn mươi năm vượt bao ghềnh thác
Thưở hàn vi không rượu giao bôi
Em đã vì ta mà lận đận
Quanh năm lo cơm áo gạo tiền
Ta một đời thương vay khóc mướn
Công danh nặng nợ với lời nguyền
Tích tắc nữa thôi thêm một tuổi
Đừng chúc ta thọ đến trăm năm
Một đời hư thực như mây nổi
Trăm năm nhìn lại quá xa xăm!
Xuân Kỷ Sửu - Canh Dần 2010
CƠN SAY
Dưới trăng rượu đã sẵn sàng
Ta mời ta chén rượu tràn cung mây
Mời em một chén ngang mày
Uống đi. Đừng sợ cơn say dày vò
Cơn say vơi bớt âu lo
Để ta bắt bóng con đò âm dương
Khúc buồn là khúc đoạn trường
Khúc vui là khúc nghê thường lả lơi
Cơn say chẳng ngại thật lời
Để ta hỏi thuở đất trời hỗn mang
Đã bày ra cảnh thiên đàng
Thêm chi địa ngục bẽ bàng nhục vinh
Cơn say thấy bóng tưởng hình
Thấy hoàng hôn tưởng bình minh lên rồi
Thấy ta: hoàng đế lên ngôi
Em là vương hậu cùng ngồi sánh vai
Rượu còn để mặc ta say
Phần em cạn hết chén này là vui
Tỉnh không sống nổi với đời
Thì say để dám coi trời bằng vung!
Thượng tuần tháng 06/2002
P.Đ.L