Dòng nhạc kỷ niệm với nhạc cũ Miền Nam (kỳ 179): Phạm Duy: Khi Xưa Ta Bé
T.Vấn & Bạn Hữu thực hiện (2021)
Khi Xưa Ta Bé – Nhạc Ngoại Quốc (Bang Bang) - Lời Việt: Phạm Duy
Trình bày: Diễm Liên & Nguyên Khang
Đọc thêm:
. . . . . . .
(Trích)
Bang Bang là phiên bản lời Pháp của Bang Bang (My Baby Shot Me Down), ca khúc nổi tiếng nhất, thành công nhất của nữ ca sĩ Cher trong cặp song ca vợ chồng Sonny & Cher nổi tiếng của Mỹ, thu đĩa năm 1966.
Sonny & Cher – tên đầy đủ là Sonny Bono và Cherylin Sarkisian – có khá nhiều điểm tương đồng với cặp Lê Uyên Phương của nền tân nhạc Việt Nam.
Sonny Bono sinh năm 1935, gốc Ý, là một ca nhạc sĩ, nhà viết ca khúc kiêm sản xuất đĩa nhạc.
Cherylin Sarkisian sinh năm 1946, cha mẹ là người gốc Armenia – tức là có cùng quê hương với Charles Aznavour, Sylvie Vartan.
Năm 1962, Sonny gặp gỡ cô bé 16 tuổi trong một quán cà-phê ở Hồ Ly Vọng, và sau đó tuyển dụng làm ca sĩ hát phụ cho các ca sĩ, ban nhạc nổi tiếng. Năm 1964, hai người kết hôn, và qua năm 1965 ra mắt khán thính giả với nghệ danh “Sonny & Cher”.
Ngay trong năm 1965, Sonny & Cher đã đạt thành công rực rỡ với hai bản lên Top là Baby Don’t Go (được đặt lời Pháp với tựa C’était trop beau, do Sylvie Vartan thu đĩa) và I Got You Babe.
Riêng I Got You Babe đã đứng No.1 trên bảng xếp hạng Billboard 3 tuần lễ liên tiếp, đồng thời đứng No.1 tại Gia-nã-đại, Anh quốc, Tân-tây-lan, hạng 2 ở Ái-nhĩ-lan, hạng 3 ở Úc…
VIDEO:
Sonny & Cher – I got you babe (HQ)
Qua năm 1966, bản Bang Bang do Sonny sáng tác và Cher hát solo đã làm mưa gió khắp nơi trên thế giới; tuy nhiên tại miền nam Việt Nam rất ít người biết tới, vừa vì Sonny & Cher là một tên tuổi mới lạ, vừa vì số lượng thính giả người Việt của các đài phát thanh của quân đội Hoa Kỳ tại Việt Nam cũng chẳng có là bao.
Phải đợi tới những năm đầu thập niên 1970, Sonny & Cher mới được giới trẻ Việt Nam biết tới và ái mộ. Một trong những ca khúc của họ được ưa chuộng là bản A Cowboy’s Work Is Never Done, do Sonny sáng tác và hai vợ chồng song ca. Ngày ấy, ca khúc này đã được Nam Lộc đặt lời Việt với tựa Mây lang thang, được ban nhạc trẻ CBC (Bích Loan hát giọng chính) trình bày trong băng Nhạc Trẻ 3; và sau này đã được nhiều ca sĩ, ban nhạc thu vào CD, như Khánh Ly & Lệ thu (song ca), Nhật Hạ, Thanh Mai…
VIDEO:
Sonny & Cher – A Cowboys Work Is Never Done – YouTube
Trở lại với bản Bang Bang (My Baby Shot Me Down), đĩa 45 vòng đầu tiên do Cher hát solo bán được trên một triệu đĩa, đứng No.2 trên bảng xếp hạng Billboard 100 ở Hoa Kỳ, No.3 UK Singles Chart ở Anh Quốc, và nhiều quốc gia khác, như Tân-tây-lan (hạng 2), Ái-nhĩ-lan (3), Gia-nã-đại (4), Ý và Áo (6), Bỉ (9), Nam Phi (10), v.v…
Bang bang (My Baby Shot Me Down)
I was five and he was six
We rode on horses made of sticks
He wore black and I wore white
He would always win the fight
Bang bang, he shot me down
Bang bang, I hit the ground
Bang bang, that awful sound
Bang bang, my baby shot me down
Seasons came and changed the time
When I grew up, I called him mine
He would always laugh and say
“Remember when we used to play?”
Bang bang, I shot you down
Bang bang, you hit the ground
Bang bang, that awful sound
Bang bang, I used to shoot you downang
Music played and people sang
Just for me the church bells rang
Now he’s gone, I don’t know why
And ’till this day, sometimes I cry
He didn’t even say goodbye
He didn’t take the time to lie
Bang bang, he shot me down
Bang bang, I hit the ground
Bang bang, that awful sound
Bang bang, my baby shot me down
Mặc dù không được các nhà phê bình đánh giá cao (thậm chí có người chê) Bang Bang (My Baby Shot Me Down) đã trở thành ca khúc “cầu chứng” của Cher, kể cả sau khi hai vợ chồng chia tay vào năm 1975.
Năm 1987, Cher thu lại Bang Bang (My Baby Shot Me Down) dưới hình thức một bản nhạc rock trong album Cher, một album đoạt đĩa bạch kim (Platinum-certified).
Trong chuyến lưu diễn cuối cùng “The Farewell Tour” kéo dài từ năm 2002 tới năm 2005, Bang Bang (My Baby Shot Me Down), theo thể nhạc rock, cũng là ca khúc bắt buộc trong 325 buổi trình diễn của Cher.
Bang Bang (My Baby Shot Me Down) còn đem lại thành công cho nhiều ca sĩ khác. Trước hết là Nancy Sinatra (con gái của Frank Sinatra), thu đĩa ngay trong năm 1966 và cũng đoạt đĩa vàng.
Phiên bản do Nancy Sinatra thu đĩa sau này đã được đạo diễn Mỹ Quentin Tarantino đưa vào cuốn phim hoạt động Kill Bill Volume 1 năm 2003.
Tới năm 1981, tới lượt ông bố Frank Sinatra cũng thu đĩa ca khúc này. Ngoài ra, còn hàng chục ca sĩ nổi tiếng khác của Mỹ đã thu đĩa Bang Bang (My Baby Shot Me Down) lời Anh, từ đàn chị Petula Clark, ca sĩ khiếm thị Stevie Wonder, ca nhạc sĩ jazz gốc Hung-gia-lợi Gabor Szabo…, tới các thần tượng hiện đại như Beyoncé, Lady Gaga… (bản Bang Bang do Lady Gaga hát chung với “tiền bối”Tony Bennett năm 2014 đã lên tới No.1 trong bảng xếp hạng Jazz Digital Songs Chart của Billboard).
Bang Bang (My Baby Shot Me Down) được đặt lời hát bằng rất nhiều ngôn ngữ khác. Chỉ riêng tiếng Pháp đã có ít nhất ba phiên bản: một của Gilles Brown do nữ danh ca Gia-nã-đại Claire Lepage thu đĩa, một của Alessandro Colombini do Dalida thu đĩa, và một của Claude Carrère & Georges Aber do Sheila thu đĩa – là phiên bản phổ biến nhất.
Bang Bang
Nous avions dix ans à peine, tous nos jeux étaient les mêmes
Aux gendarmes et aux voleurs, tu me visais droit au cœur.
Bang bang, tu me tuais, bang bang, et je tombais.
Bang bang, et ce bruit-là, bang bang, je ne l’oublierai pas.
Nous avons grandi ensemble, on s’aimait bien, il me semble
Mais tu n’avais de passion que pour tes jeux de garçon.
Bang bang, tu t’amusais, bang bang, je te suivais.
Bang bang, et ce bruit-là, bang bang, je ne l’oublierai pas.
Un jour, tu as eu vingt ans, il y avait déjà longtemps
Que l’amour avait remplacé notre amitié du passé.
Et quand il en vint une autre, on ne sait à qui la faute.
Tu ne m’avais jamais menti, avec elle, tu es parti.
Bang bang, tu m’as quittée, bang bang, je suis restée.
Bang bang, et ce bruit-là, bang bang, je ne l’oublierai pas.
Quand j’aperçois des enfants se poursuivre en s’amusant
Et faire semblant de se tuer, je me sens le cœur serré.
Bang bang, je me souviens, bang bang, tout me revient.
Bang bang, et ce bruit-là, bang bang, je ne l’oublierai pas.
Trước năm 1975, Bang Bang được Phạm Duy đặt lời Việt với tựa Khi xưa ta bé. Có thể nói, nhà nhạc sĩ đã phỏng dịch lời Pháp một cách hết sức tài tình, tương tự bản Chèvrefeuille que tu es loin / Giàn thiên lý đã xa trước đó.
Ngày ấy Khi xưa ta bé được Thanh Lan trình bày đầu tiên trong Băng vàng Nhạc trẻ 6 – Tiếng hát Thanh Lan.
Sau năm 1975, Khi xưa ta bé có thể đã không trở thành ca khúc Pháp lời Việt của Phạm Duy phổ biến nhất, được ưa thích nhất (bởi không thể so sánh với Giàn thiên lý đã xa) nhưng có một điều chắc chắn: Khi xưa ta bé là ca khúc Pháp lời Việt của Phạm Duy được các ca sĩ, trong nước cũng như tại hải ngoại, thu âm, trình diễn nhiều nhất.
Khi Xưa Ta Bé
Khi xưa đôi ta bé ta chơi
Đôi ta chơi bắn súng khơi khơi
Chơi công an đi bắt quân gian
Hiên ngang anh giơ súng ngay tim: Bang! bang!
Anh bắn ngay em: Bang! bang!
Em ngã trên sân: bang! bang!
Tiếng súng khi xưa:bang!bang!
Ta sẽ không quên bao giờ ….
Đôi ta theo nhau lớn lên mau
Đôi ta luôn thân thiết bên nhau
Ta yêu nhau như lũ bé con
Nhưng anh ham chơi bắt nhau luôn: bang! bang!
Anh thích lăng quăng: bang! bang!
Em cũng theo anh: bang! bang!
Tiếng súng khi xưa: bang! bang!
Ta sẽ không quên bao giờ
Bao năm qua ta đã hai mươi
Câu yêu thương đã đến cho đôi
Môi hôn thay câu nói ngây thơ
Chơi yêu thay chơi bắt nhau vui …
Em xa anh, anh mất em yêu
Không ai coi xem lỗi nơi ai
Em ra đi em đã ra đi
Em đi theo duyên mới xa xôi: bang! bang!…
Anh đã ra đi: bang! bang!
Em sẽ bơ vơ: bang! bang!
Tiếng súng khi xưa: bang! bang!
Ta sẽ không quên bao giờ…
Nay khi ta ra chốn công viên
Trông bao nhiêu em bé hân hoan
Chơi công an đi bắt quân gian
Chơi đi theo đi trốn lăng xăng: bang! bang!
Ta nhớ năm xưa: bang! bang!
Trong trái tim ta: bang! bang!
Tiếng súng khi xưa: bang! bang!
Ta sẽ không quên bao giờ…
Hoài Nam
(Nguồn: T-van.net)