Lê Học Lãnh Vân

Kể từ khi lô hàng vắc-xin Vero Cell (Trung Quốc) tới phi trường Tân Sân Nhất, cả Sài Gòn nhốn nháo bàn tán đề tài này. Cho tới hôm nay…

Tiếng Anh có từ stakeholder, nghĩa là các giới liên quan. Với một công ty, giới liên quan dù có thể không phải là người sở hữu cổ phiếu nhưng chịu ảnh hưởng của hoạt động công ty nên có thể có phản ứng khiến công ty thiệt hại nặng nề. Một công ty hoá chất mà không chú ý tới dân cư quanh nhà máy, để nước thải, khí thải chứa hoá chất độc hại thoát ra môi trường có thể phải đóng cửa vì phản ứng người dân!

A) GIỚI LIÊN QUAN

Thử xem xét một vài giới liên quan trong vụ vắc-xin Vero Cell. Sự xem xét này chỉ giới hạn trong phạm vi Sài Gòn và nhìn sự việc trước mắt, đứng ngoài các thuyết âm mưu xa vời mà bài viết không đủ tầm ngó tới. Bài viết cũng không đi vào tranh luận hiệu quả cùng tác hại nếu có của các loại vắc-xin mà chú ý về cách hiểu và quản lý tâm lý quần chúng, cảm xúc cộng đồng cùng các hệ quả xã hội.

1) Vạn Thịnh Phát. Giàu có mấy thì bốn mươi lăm triệu đô-la Mỹ cũng là số tiền lớn. Với số tiền góp cho thành phố đang cơn dịch dã, cùng với các đóng góp không ít trước đó vào việc xây bệnh viện dã chiến và mua trang thiết bị y tế, chắc Vạn Thịnh Phát cũng muốn công chúng Sài Gòn nhìn mình như một công ty có trách nhiệm xã hội. Số tiền đó giờ lại mang về sự thiếu thiện cảm của một phần không nhỏ cộng đồng! Điều này hẳn gây thất vọng và phiền muộn cho công ty!

2) Dân chúng. Theo tiêu chuẩn chích vắc-xin, có thể chia dân chúng thành hai nhóm, nhóm đã chích một trong các loại vắc-xin Âu-Mỹ và nhóm chưa được chích mũi nào. Những người đã chích không còn liên quan trực tiếp tới cá nhân, nhưng vẫn còn liên quan trên mặt cộng đồng. Những người chưa chích thì liên quan trực tiếp, và đang lo sợ mình sẽ phải chích vắc-xin Trung Quốc. Rất nhiều người trong số họ chuẩn bị sẵn phản ứng rằng nếu tới địa điểm chích mà thấy vắc-xin Trung Quốc là họ sẽ từ chối. Sự từ chối không chỉ vì lo sợ sự không minh bạch thông tin trong quá trình nghiên cứu, mà còn ở tâm lý lo sợ tác hại lâu dài của hàng hoá Trung Quốc.

Lại có ý kiến thực dụng: dân mình không thích vắc-xin Trung Quốc, nhưng nay đã có năm triệu liều, bỏ cũng uổng, vậy nên tìm cách mà dùng. Vắc-xin này được chế tạo theo công nghệ virút bất hoạt, nếu ít có tác dụng chống bệnh thì cũng không có hại. Bài viết cảm nhận khía cạnh tích cực của ý kiến này, chỉ nghĩ cần trung thực với dân và không ép họ.

Xin đừng ai nghĩ người dân làm khó. Không được chích vắc-xin trong lúc này họ cũng khổ!

3) Giới chức trách. Tôi tin rằng giới này đang làm việc ngày đêm. Chắc chắn họ rất mong muốn công cuộc phòng chống dịch có kết quả tốt đẹp.

Bây giờ, giữa tâm điểm nóng bỏng của việc điều hành thành phố phòng chống dịch, giới chức trách chịu thêm một mối lo vì lô hàng vắc-xin Trung Quốc. Họ dư biết tâm lý và phản ứng của dân chúng với vắc-xin này. Vấn đề là giải quyết sự việc ra sao?

Họ đã cam kết chích ngừa loại vắc-xin theo ý của dân. Sau hai tuần tạm dừng, họ đưa vắc-xin Vero Cell Trung Quốc chích cho dân và nhận phản ứng không thuận lợi. Giới chức trách cũng khổ!

Nhận xét chung: Có thể nói rằng AI CŨNG KHỔ vì lô hàng hạ cánh xuống Tân Sân Nhất chiều tối cuối tháng Bảy. Lô hàng đó để lại bài toán khó giải quyết cho tất cả các giới liên quan! Bài toán quá khó vì khi nghiên cứu dự án nhập vắc-xin Trung Quốc về cho Sài Gòn, ý muốn của người tiêu dùng là dân Sài Gòn không được để ý đầy đủ.

B) CHUNG TAY GỠ KHỔ

Bài toán khó nào cũng có thể giải quyết nếu các giới có liên quan chia sẻ thông tin, tôn trọng và cộng tác nhau. Giải quyết thành công thì các bên ăn mừng thành quả chung. Giải quyết chưa thành công thì các bên đều cảm thấy trách nhiệm cộng đồng trong đó, chẳng những không xung đột nhau mà càng hợp tác trên đường đi tới mục tiêu chung.

Một mục tiêu lớn trong phòng chống dịch cho thành phố là các thành phần dân chúng được chích vắc-xin tới mức cộng đồng đủ sức tự vệ trước dịch bệnh.

Tôi nghĩ một nhân vật có vị trí của thành phố, và nếu có chuyên môn càng tốt, nên đứng ra nói chuyện với người dân. Minh bạch về chính sách tiêm chủng, về vắc-xin Vero Cell, về các nguồn vắc-xin khác đang đổ về thành phố. Minh bạch để mỗi người dân có lựa chọn cho mình! Minh bạch trình bày để tìm giải pháp chứ không phải tuyên truyền hay ép buộc dùng một loại vắc-xin nào! Minh bạch thảo luận với dân cũng là thể hiện lòng tôn trọng dân!

Hiện nay có vẻ giới chức trách đã thu xếp ổn thoả việc chích ngừa cho dân bằng vắc-xin theo tinh thần của bí thư Nguyễn Văn Nên: “Mình cũng nên rút kinh nghiệm là nên thông tin trước loại vaccine, nếu bà con nào đồng ý thì cứ đến tiêm. Thời gian qua mình tiêm rất nhiều loại nhưng đó là từ nguồn hỗ trợ, phân bổ bao nhiêu mình tiêm bấy nhiêu chứ mình đâu có chọn” (Tuổi Trẻ, 13/9/2021). Bài viết này hoan nghênh tinh thần, cách làm như vậy. Lúc này rất cần sự hợp tác giữa dân và giới chức trách. Bắt đầu từ sự minh bạch, chân thành với nhau, tiếp theo là tôn trọng ý muốn của nhau, không gây khó dễ hay ép buộc nhau. Bài viết này tin rằng đó là cách tốt nhất trong hoàn cảnh hiện nay.

Có thể chăng đây là buổi thực tập cho giới chức trách và dân chúng cùng tháo gỡ một việc công trong tinh thần và thái độ chân thành, tin cậy nhau?

Thực tập tinh thần và cách thức làm việc như thế cũng là cách tốt nhất chúng ta cùng chuẩn bị cho những ngày sau dịch!

Ngày 15 tháng 8 năm 2021