Danh ngôn

Trong mọi cộng đồng, chúng ta cần một nhóm thiên thần gây rối.

We need, in every community, a group of angelic troublemakers.

(Bayard Rustin – trích bài phát biểu tại New York City 1963)

Trong mọi trường hợp, chắc chắn rằng sự thiếu hiểu biết, đi kèm với quyền lực, là kẻ thù tàn bạo nhất có thể có của công lý.

It is certain, in any case, that ignorance, allied with power, is the most ferocious enemy justice can have.

(James Baldwin - No Name in the Street 1972)

Các cuộc cách mạng và các cá nhân có thể bị giết hại, nhưng bạn không thể giết chết các ý tưởng.

While revolutionaries and individuals can be murdered, you cannot kill ideas.

(Thomas Sankara, một tuần trước khi bị ám sát, 1987)

Không có cảm giác nào cô đơn hơn việc bị chính đất nước mình trục xuất.

There's not a more lonely feeling than to be banished by my own country.

(Kiyo Sato – Kiyo’s Story 2009)

Ban Biên tập

Địa chỉ liên lạc:

1. Thơ

tho.vanviet.vd@gmail.com

2. Văn

vanviet.van14@gmail.com

3. Nghiên cứu Phê Bình

vanviet.ncpb@gmail.com

4. Vấn đề hôm nay

vanviet.vdhn1@gmail.com

5. Thư bạn đọc

vanviet.tbd14@gmail.com

6. Tư liệu

vanviet.tulieu@gmail.com

7. Văn học Miền Nam 54-75

vanhocmiennam5475@gmail.com

Tra cứu theo tên tác giả

Thứ Năm, 30 tháng 1, 2020

Văn học Miền Nam 54-75 (623): Trần Dạ Từ (kỳ 1)

Trần Dạ Từ sinh năm 1940 tại Hải Dương, tên thật là Lê Hạ Vĩnh. Ông theo gia đình di cư vào Nam năm 1954 khi đất nước chia cắt, định cư tại Sài Gòn, nơi ông bắt đầu làm thơ và viết báo, trở thành một thi sĩ được yêu thích trong giới văn nghệ miền Nam. Đầu thập niên 1960 ông cộng tác với Nguyên Sa làm tờ Gió Mới.
Năm 1963 ông bị chính quyền Ngô Đình Diệm bắt giam vì bất đồng chính kiến.
Sau ngày 30/4/1975, Trần Dạ Từ cũng như vợ Nhã Ca, bị chính quyền Cộng sản Việt Nam bắt giữ vì bị xem là “biệt kích văn hóa”. Ông bị giam cầm từ năm 1976 đến 1988. Thời gian này ông cho ra đời hàng loạt bài thơ, nổi tiếng nhất là "Hòn đá làm ra lửa" dài hơn 4000 câu...


Được biết, cuối thập niên 1980, dưới sự bảo trợ của chính phủ Thụy Điển, gia đình ông được sang nước này sinh sống, vài năm sau lại di cư sang quận Cam, California, Hoa Kỳ. Tại đây hai vợ chồng cầm bút nổi tiếng này – nhà thơ Trần Dạ Từ và nhà văn Nhã Ca – xuất bản tờ Việt Báo (www.vietbao.com ).

Tác phẩm:

· Thuở làm thơ yêu em (Sài Gòn, 1960)

· Tỏ tình trong đêm (Sài Gòn, 1965)

· Nụ cười trăm năm (viết tại Mỹ, chưa xuất bản)

· Thơ Trần Dạ Từ (Mỹ, 2018)

clip_image002

THỦA LÀM THƠ YÊU EM (kỳ 1)

TỰA NHỎ

Đây là những bài thơ được viết khi tác giả còn mười bảy tuổi.
Mười bảy tuổi, mười bảy năm trước...
Đó là tuổi của những cơn điên dại đầu đời, những thành phố xa lạ, những ngày tháng vô danh, những dừng chân không hẹn trước
.
Tuổi bắt đầu thấy bọt bèo trên sông
Thấy cuồng nộ trên biển
Thấy mơ ước trên trời
Thấy thèm muốn điên dại trên cỏ cây
Tuổi bắt đầu
biết yêu em làm thơ
và làm thơ yêu em
Đây là những bài thơ của một phần đời từng ngủ quên
Mười bảy tuổi, mười lăm tuổi
Em yêu, hãy nhắm mắt cùng anh em sẽ thấy
Thơ ta đó sao
Không, chỉ là tiếng thét gọi đầu tiên
Những toa tàu bật sáng trong đêm
Những tàn lửa vùng vẫy
Hỡi chàng trai hăm hở bên đường
Đây chuyến tàu tôi đang giục giã
Lên tàu đi, chàng trai, chúng ta sẽ băng qua những đêm sầu vô cớ
Thơ ta đó sao?
Không, chỉ là những sợi khói ngu ngơ bốc lên từ mồi thuốc đầu đời trong bàn tay vụng dại
Hỡi cô nhỏ long lanh như ánh sáng
Đấy chuyến tàu tôi vẫn đợi chờ
Lên tàu đi, cô nhỏ, chúng ta sẽ cùng đến những vườn xuân rực rỡ
Thơ ta đó sao?
Không, đúng hơn, chùm hoa dại bên đường, cô hãy hái cho kịp giờ hoa nở
Ôi thủa yêu em làm thơ và làm thơ yêu em
Hơi thở một thời đang sống lại
Thơ ta đó sao, hơi thở ta đó sao?
Không, đúng hơn, chỉ là chút hương thơm một bàn tay vẫy mãi...

10.1971
TỪ

Tặng em và Huế, quê hương tình yêu ta

KHI NÀNG TỚI

Chân nào ngủ lối son tươi
Sầu thơ dại đã đầy vơi một dòng
Bóng chiều đỏ một vườn không
Ngày ra cửa ngõ còn trông nuối về
Môi cười vết máu chưa se
Cành hoa gạo cũ nằm nghe nắng hiền
Anh nằm nghe bước em lên
Ngoài song lá động trên thềm áo bay.

THƠ TÌNH THÁNG SÁU

Mộng sẵn sàng rồi, lòng trong sạch đó
Em ngồi đây coi giùm anh giấc ngủ
Chiều hôm nay trời sực nức hương thơm
Lá biết rong chơi, cây biết giận hờn
Hoa biết khóc và bướm vàng biết dỗ
Đôi cánh ăn năn dịu dàng khẽ vỗ
Thiếu thời ta ơi đâu hết nắng hè
Tóc đã dài thu hẹp trán say mê
Thân đã duỗi quá xa tầm vóc cũ
Em ngồi lại, sát giùm anh chút nữa
Ôi những ngày không chép nổi thành thơ
Ôi những đêm nằm úp ngực mơ hồ
Và những sáng dậy nghe đời xế lụn
Vâng lòng tôi, đó, dại khờ bé bỏng
Bấy nhiêu ngày ăn chửa hết cô đơn
Bấy nhiêu thơ tù túng mãi trong hồn
Bấy nhiêu đó không ai nhìn thấu cả
Khuôn mặt, bàn tay, nụ cười, bóng lá
Em ngồi đây, ngồi sát nữa, người thương
Kìa những ngày thơ rụng đỏ chân tường
Kìa sự sống như những chiều bãi biển
Anh vẫn đẹp như những giờ em đến
Tay có khô còn đủ vuốt ve nhau
Thơ có đầy vơi cũng đủ nuôi sầu
Hạnh phúc đó anh nhờ em sắp dặt
Xếp giùm trán, hôn giùm môi, và hát.

THỦA LÀM THƠ YÊU EM

Thủa làm thơ yêu em
Trời mưa không ướt áo
Hoa cúc vàng chân thềm
Gió may lưng bờ giậu
Chiều sương đầy bốn phía
Lòng anh mấy ngã ba
Tiếng đời đi rất nhẹ
Nhịp sầu lên thiết tha
Thủa làm thơ yêu em
Cả giòng sông thương nhớ
Cả vai cầu tay nghiêng
Tương tư trời thành phố
Anh đi rồi lại đến
Bài thơ không hết lời
Bao nhiêu lần hò hẹn
Sớm chiều sao xa xôi
Mười bảy năm chợt thức
Bây giờ là bao giờ
Bàn tay trên mái tóc
Nghìn sau còn bâng quơ.

BUỔI HẸN ĐẦU

Biết yêu người thuở mười lăm
Trong vườn cây dại ta nằm xót xa
Cỏ cây ồ ạt ra hoa
Chùm môi bông phượng la đà tới lui
Khi không da thịt cả cười
Cùng ta trộn lẫn đất trời với em.

NỤ HÔN ĐẦU

Lần đầu ta ghé môi hôn
Những con ve nhỏ hết hồn kêu vang
Vườn xanh, cỏ biếc, trưa vàng
Nghìn cây phượng vỹ huy hoàng trổ bông
Trên môi ta, vạn đoá hồng
Hôn em trời đất một lòng chứa chan
Tiếng cười đâu đó ròn tan
Nụ hôn ngày đó miên man một đời
Hôm nay chợt nhớ thương người
Tiếng ve ngày cũ rụng rời vai anh
Trưa vàng, cỏ biếc, trời xanh
Môi ai chín đỏ đầu cành phượng xưa

KIẾP TRƯỚC Ở ĐÀ LẠT

Kiếp trước ở Đà lạt
Có mình ta nhởn nhơ
Nắng với mưa cùng hát
Trên mặt hồ tương tư
Ta quấn phu-la đỏ
Đi la cà bên đường
Cây với người to nhỏ
Đất trời ôi dễ thương
Kiếp trước ở Đà lạt
Có một rừng sương mù
Ta với rừng thân thiết
Tối ngày kêu vi vu.

MÙA NGÔ CŨ

Đuổi bắt trên đồi cao
Trời mưa dầm gió rét
Hai đứa níu kéo nhau
Té lăn cù, tưởng chết
Tỉnh dậy dưới chân đồi
Ruộng ngô ai ngào ngạt
Chạy khắp ruộng tìm coi
Nào ngờ em trốn mất
Tháng ba, ngô kết trái
Một mình ta, giận thay
Bắt đền ruộng ngô đấy
Bẻ về cho sướng tay
Ôm về em bó ngô
Hai đứa cười rúc rích
Đêm nay, ta đốt lò
Nướng ngô, vui bằng thích
Những trái ngô đầu mùa
Cười ròn trên bếp lửa
Ngoài xa trời gió mưa
Ai dại gì thương nhớ
Hạt ngô thơm mùi sữa
Nở đều như răng em
Ta ghé môi, cắn vỡ
Ăn mãi không đã thèm
Ngô chín vàng đêm đêm
Giục lòng ta cháy đỏ
Gió mưa gieo ngoài thềm
Giật mình, biết đâu đó
Lời muốn thốt : yêu em
Như than hồng trong miệng
Nhai dập nghìn hạt mềm
Vẫn cất không thành tiếng
Muốn nương nhờ vai em
Hai bàn tay bão dậy
Vật vã trăm ngàn lần
Để nhủ lòng : mai vậy
Mai rồi mai lần nữa
Thoắt chốc mười mấy năm
Bao nhiêu mùa ngô vàng
Bao nhiêu trời mưa gió
Hôm nay qua đồi xưa
Trượt chân, bàng hoàng mãi
Ôi ngây thơ, tình thơ
mất về đâu tuổi dại
Tháng ba ngô kết trái
Một mình ta, buồn thay
Ruộng ngô vàng, vẫn đấy
Nhưng bẻ về với ai
Về với ai giờ nữa
Một mình ta, ngẩn ngơ
Nghe hạt ngô đầu mùa
Vỡ trong răng nức nở.

THƠ CHIỀU HUẾ

Thuyền ai trên sông
Hương Hồn tôi trên sông Hương
Đầy nửa giòng nắng muộn
Đầy một hồn nhớ thương
Tay ai trên vai cầu
Lòng tôi trên vai cầu
Gió chiều bay tà áo
Tay vịn về đến đâu
Mây ôm trời Vỹ Dạ
Tiếng hát nào dâng buồn
Sương lan rồi mấy ngả
Sầu cũng vây đời luôn
Mấy lần em buộc tóc
Trời rét như chiều nay
Vệ đường khô tiếng guốc
Lưng áo mềm heo may
Cây nghiêng soi lòng phố
Chiều mây trôi với người
Mình anh về gác trọ
Mình anh sầu riêng thôi

KHI EM MƯỜI SÁU

Cho tôi xin nửa bóng trăng ngoài
Với nửa mùa thu trong mắt ai
Lá rụng bao nhiêu hè phố cũ
Sao nghe lòng rưng rưng nhớ người
Đêm biếc cành soan, đỏ giấc mơ
Đầu hiên hoa trắng nở bao giờ
Em mười sáu tuổi trăng mười sáu
Áo lụa phơi buồn sân gió xưa
Tôi dối lòng tôi đêm sắp tàn
Đêm tàn để lạnh giấc mơ em
Để bàn tay gối sầu trên ngực
Và gió thu đầy trong mắt trăng
Tôi dối lòng tôi trăng sắp mờ
Trăng mờ em sẽ thấy bơ vơ
Sẽ thương cho những con đường cũ
Và nhớ bao nhiêu lối hẹn hò
Nhưng hẳn là em không nhớ đâu
Giấc mơ còn mát ánh trăng sầu
Hoa còn thơm tuổi đời trên má
Mùi áo còn say muôn kiếp sau
Lòng nhớ lòng thương lòng ngại ngùng
Bây giờ tôi cách núi xa sông
Bài thơ từ thuở trăng muời sáu
Mười sáu trăng chờ em biết không
Tôi dối lòng tôi bao nhiêu lần
Bao nhiêu lần trăng vẫn là trăng
Lòng nhớ lòng thương lòng sắp khóc
Đêm chưa tàn đâu đừng nói năng.

BÊN ĐƯỜNG XUÂN

Tôi là ai giữa mùa thay đổi ấy
Sao nhớ nhung. Sao ngần ngại thế nầy
Đứng bên đường xuân trông tà áo xuân bay
Buồn ngập ngừng rồi buồn không dám tới
Lòng nôn nao mà lòng không nỡ hỏi
Làm sao em vui, khi đời già thêm tuổi
Những đợi chờ liệu đủ tháng năm không
Nối giùm tay, kìa những chỉ tay hồng
Và đó nữa, những tiếng cười rắn rỏi
Sớm mai sương còn thơm mùi cỏ mới
Đời phù sa chưa vẩn mắt sông xanh
Tôi phải nói gì hơn, sao chỉ biết làm thinh
Cúi mắt xuống giấu nỗi sầu đột ngột
Đường ngắn ngủi, em yêu, đừng vội khóc
Tôi biết lắm, đây mùa xuân dịu ngọt
Nhưng xin em đừng vui vì mùa xuân sẽ mất
Sớm sương tàn rồi, nắng vàng lên rồi
Mùa xuân còn hết đây trong lòng tôi
Mùa xuân còn hết, khách đa tình ơi  1

BÀI HỌC LỚP NHẤT

Khi điện dẫn vô thì trục quay tròn
Rồi bánh quay theo và chuyến xe lăn
Chuyến xe từ đó mang anh lên đường
Nhìn lui, một bận đà hai mươi năm
Hai mươi năm. ôi những ngày đánh mất
Cánh tay lỡ mềm, bóng người lỡ khuất
Con chim sẻ đuối, tường vôi não nùng
Những chiều rộng lớn ai về thương anh
Chiếc tên nhỏ bé khắc trên mặt bàn
Hai mươi năm ấy không buồn sao đang.

NGỰ TRỊ

Mang trong mắt bao nhiêu lời tình tự
Thủa ta về, mùa đông dài phố cũ
Đi bên nhai, hồn chậm với vai gần
Tiếng ca buồn ôi khúc hát thanh xuân
Ta đứng lại và nghe chiều rét mướt
Em mười sáu, tuổi hoa hồng mật ngọt
Chiều đời êm áo lụa mát bàn tay
Hồn song song ngây ngất lối đi dài
Từng bước chậm, sợ ngày vui chóng hết
Thủa ta về, mấy con đường lá chết
Mùa đông làm xơ xác những xương khô
Tình mong manh mắt ngại với vai ngờ
Môi bỏng cháy, vẫn nguyên vầng trán ấy
Ngực thê thiết tưởng ngàn đời thơ dại
Thủa ta về, sao bỗng chốc xa xôi
Giờ đã qua, từng đó tuổi xa người
Tay đã với bao nhiêu cành mệt lả
Môi đã thốt trăm ngàn lời buốt giá
Ngực dại khờ, hơi thở đã nồng tanh
Tiếng ca buồn, ôi tiếng hát xuân xanh
Ta vẫn đợi, trong những chiều rét mướt
Thủa ta về, giấc mơ nào dịu ngọt
Bước chân nào ngây ngất mãi bên nhau
Em biết không, hờn tủi chiếc hôn đầu
Trong những lần mùa đông dài phố cổ
Mà sớm Nam Giao hay còn chiều sông Ngự
Ta vẫn tưởng mình đang kiếm tìm nhau.

MỘT CẢNH CHIA TAY

Con tàu mang anh đi xa thành phố
Chỉ còn lại mình em nơi sân ga
Mắt đã khép sao nỗi buồn vẫn rõ
Những chiều sao lăn lóc mãi đời ta
Con tàu và anh đã không ngày tháng
Chỉ còn lại mình em đi kiếm tìm
Chỉ còn lại mình em
Giọt lệ buồn rụng vỡ
Chỉ còn lại mình em
Cánh tay buồn giơ lên.

MỘT BẾN SÔNG

Chiều đi qua bến sông
Với nắng vàng lên đầy
Nghe hồn mình nhỏ lại
Sầu đời nghiêng xuống vai
Chiều đò ngang bến sông
Câu hát buồn thơ dại
Dong trôi về mấy hàng
Đời chia về mấy phương
Người dạt về mấy ngả
Chiều dừng chân bến sông
Cúi đầu không tiếng nói
Nhớ người không dám hỏi
Bọt bèo sao chập chùng
Còn chi mà ngóng đợi
Đời mấy mươi bến sông
Biết ngả nào thơ dại
Tiếng hát ngày xưa đầy
Biết thuở nào trông lại
Chiều rộng đến run tay
Biết làm sao giữ lại
Hồn mấy mươi nước giòng
Kiếp phù sa réo gọi
Cúi đầu, không dám hỏi
Chiều tôi qua bến sông
Chiều ai qua bến sông.

TÌNH TỰ MƯA

Cho anh xin em một ngày mưa gió
Có bước chân đời trên lối đi xưa
Vì biết bao lần mây xám đang trưa
Nên trọn đời anh đầy mắt sầu tháng hạ
Cho anh nhớ em một ngày mưa gió
Mỗi lần gió mưa ẩm ướt tâm hồn
Mỗi lần gió mưa buồn nặng cánh chim non
Những cánh chim dại khờ đo cuộc đời rộng lớn
Anh cũng như chim, dại khờ quá lắm
Nên mới chọn ngày mưa gió yêu em
Thấy anh chưa, đôi mắt tối âm thầm
Vầng trán cũ, nếp nhăn sầu ở lại
Bài thơ buồn của những con đường ấy
Tiếng guốc xưa còn khua động hồn anh
Mưa mù bay cho ấm lại vai mình
Và gió bấc nhủ đôi lòng đóng cửa
Anh nhớ muôn đời một ngày mưa gió
Mưa gío bên ngoài cho lời nói không đi
Mưa gió bên ngoài cho em không về
Cho chúng mình nhìn nhau gần chút nữa
Cho anh xin em một ngày mưa gió
Nhờ gió mưa về thấm dịu bàn tay
(Ôi ngày vui chưa đủ nối bàn tay
Để những ngón buồn rủ nhau tìm kiếm)
Con đường chiều nay trên đường rầy trở lại
Còn có ai chờ, ai đón không em
Mà sân ga chưa về đủ bóng hình
Hồn thép mảnh đã chừng run rẩy lạnh
Trưa áo trắng hay là chiều áo tím
Đường phố xưa, bài hát cũ, môi ai
Chiều gió mưa mù xoá một phương trời
Con chim nhỏ cánh buồn nghe đã nặng
Làm sao vui, trời mai đây sẽ nắng
Làm sao anh về, khi nắng mai lên
Đã xa xôi rồi đó bước chân mình
Chiều có chậm, xin nán giùm chút nữa
Cho anh gửi em một ngày mưa gió
Mỗi lần gió mưa tàn với ngày vui
Mỗi lần gió mưa làm ấm nụ cười
Em cười đi, sao môi cười không trọn
Và những lối đi xưa đã mòn đưa đón
Làm sao anh về đưa đón em đây
Làm sao anh về để nắm bàn tay
Để ta cùng quên, dù trời mưa hay nắng.

RỪNG

Cỏ vàng vọt lối đi xưa
Phút giây tìm lại đã mù dấu chân
Người xa giờ lãng quên dần
Mười năm ấy nở mấy lần măng mai
Tôi về tay giấu sau tay
Nghe mùa đông thổi gió may sang đèo
Khói hoang đầy mắt nhìn theo
Chiều nay còn lạnh hơn chiều hôm qua

ĐÊM THÁNG GIÊNG TRONG NÚI

Núi đen đầy mắt trông chờ
Ngàn sao lạnh với sương mờ cách ngăn
Mộng về chưa ấm hơi chăn
Ru đời chưa nổi đôi tuần gió mưa
Gối tay sầu đã bơ thờ
Mà xa người đến bao giờ nữa đây
Tháng giêng còn một đêm nầy
Hồn thơ dại nốt đêm nầy đó thôi.

MỘT THÁNG GIÊNG

Hoa và trái một đêm nào thức dậy
Nghe mộng đời xao xuyến giấc xuân xanh
Con đường đó một đêm nào trở lại
Cùng gió mưa phùn trên cánh tay anh
Hoa bỗng nở và trái sầu bỗng chín
Tim xa xưa còn đó chút trông chờ
Máu thơ dại vẫn tươi màu kỷ niệm
Bóng cây nào ôm mãi mắt hư vô
Tháng giêng đó, anh mĩm cười bước tới
Khi yêu em tay cũng mở như lòng
Môi thần thánh biết gì đâu tội lỗi
Lối đi nào ngây ngất bước song song
Ai sẽ nhắc trong những tàn phai ấy
Đêm hoàng lan thơm đến ngọt vai mình
Ai sẽ hiểu trong một lần trở lại
Mà hoàng lan xưa còn nức nở hồn anh
Tháng giêng hết, thôi giận hờn đã muộn
Khi xa em vai mới biết đau buồn
Tơ gấm biếc nào nâng từng bước chậm
Mang trả giùm tôi về những dấu chân chim
Hoa và trái, đêm này đây thức dậy
Ôi mộng đời, em hiểu chứ, xuân xanh
Con đường đó đêm này đây trở lại
Với gió mưa phùn rụng cánh tay anh

THƠ VIẾT Ở SƠN TRUNG

Khi trở lại cánh đồng khô gốc rạ
Tháng ba rồi, em còn nhớ không em
Chuyến xe trưa con đường nhỏ nghiêng mình
Trong mắt hẹp thấy đau buồn lớn rộng
Khi trở lại bãi hoang dài dất trống
Chân bước đi lòng gọi mãi không thôi
Anh đã xa em, tôi đã xa người
Giây phút đó đủ trông vời mấy biển
Ngày thơ dại thêm mấy lần kỷ niệm
Qua hết mùa xuân tàn hết thời xuân
Tay đã run sao hạnh phúc chưa gần
Đời đã mỏi sao đợi chờ chưa lụi
Khi trở lại đó mây trời khói núi
Anh vẫn còn yêu còn nhớ còn thương
Ai hẹn hò sao sớm ngõ chiều nương
Đề trưa nắng bơ vơ người đến chậm
Tên em đây Vân, những trời mây trắng
Tháng ba rồi, còn ai nhớ thương chăng
Phố phường xanh giờ khuất lũy tre làng
Nghe tiếng hát tưởng như lời gió lá
Khi trở lại sầu sai đầy tháng hạ
Chuyện trưa chiều mang kể đớn đau luôn
Đường mía xưa thôi ngọt vị linh hồn
Hoa cánh dại đã lên đầy mặt cỏ
Anh vai nghiêng nhớ đời thương lối nhỏ
Em xa rồi hoang vắng mắt nhìn nhau
Ai mang ngỡ ngàng gữi lại mai sau
Nâng tiếng gọi giúp cho lời thấm thía
Khi trở lại lòng anh là nghĩa địa
Bao nhiêu mồ kỷ niệm khắc tên em.

Nguồn: https://vietmessenger.com/books/?title=thualamthoyeuem#0