Danh ngôn
Trong mọi cộng đồng, chúng ta cần một nhóm thiên thần gây rối.
We need, in every community, a group of angelic troublemakers.
(Bayard Rustin – trích bài phát biểu tại New York City 1963)
Trong mọi trường hợp, chắc chắn rằng sự thiếu hiểu biết, đi kèm với quyền lực, là kẻ thù tàn bạo nhất có thể có của công lý.
It is certain, in any case, that ignorance, allied with power, is the most ferocious enemy justice can have.
(James Baldwin - No Name in the Street 1972)
Các cuộc cách mạng và các cá nhân có thể bị giết hại, nhưng bạn không thể giết chết các ý tưởng.
While revolutionaries and individuals can be murdered, you cannot kill ideas.
(Thomas Sankara, một tuần trước khi bị ám sát, 1987)
Không có cảm giác nào cô đơn hơn việc bị chính đất nước mình trục xuất.
There's not a more lonely feeling than to be banished by my own country.
(Kiyo Sato – Kiyo’s Story 2009)
Ban Biên tập
Địa chỉ liên lạc:
1. Thơ
tho.vanviet.vd@gmail.com
2. Văn
vanviet.van14@gmail.com
3. Nghiên cứu Phê Bình
vanviet.ncpb@gmail.com
4. Vấn đề hôm nay
vanviet.vdhn1@gmail.com
5. Thư bạn đọc
vanviet.tbd14@gmail.com
6. Tư liệu
vanviet.tulieu@gmail.com
7. Văn học Miền Nam 54-75
vanhocmiennam5475@gmail.com
Tra cứu theo tên tác giả
- A. A. Fadeev
- A. Puskin
- A. T.
- Abdulrazak Gurnah
- Abraham F. Lowenthal
- Ace Le
- Ace Lê
- Adam Gopnik
- Adonis
- Adrian Horton
- Agi Mishol
- Ajar
- Akiko Miki
- Alain Guillemin
- Alan Phan
- Alăng Văn Gáo
- Alăng Văn Giáo
- Aldous Huxley
- Aleksandr Griboedov
- Alesandr Blok
- Alex Marshall
- Alex Smith
- Alex Thai
- Alex-Thái Đình Võ
- Alexander Fadeev
- Alexander Solzhenitsyn
- Alexandra Alter
- Alexandre FERON
- Alice Munro
- Alina Lesik
- Alison Flood
- Allen Ginsberg
- Amanda Gorman
- Amartya Sen
- Amelia Glaser
- Amos Oz
- An Nam
- Anatole France
- Anatoly Gavrilov
- Anders Olsson
- André Breton
- André Menras
- André Menras – Hồ Cương Quyết
- André Menras Hồ Cương Quyết
- Andrea Hoa Pham
- Andrea Kendall-Taylor
- Andreas Fulda
- Andreas Wimmer
- Andrew Postman
- Andy Cao
- Anh Anh
- Anh Hồng
- Anh Hồng (nhà thơ)
- Ánh Liên
- Anh Nhi
- Anh Văn
- Anika Zeller
- Anna Akhmatova
- Anna Maria Bracale Ceruti
- Anna Mitchell
- Anne Carson
- Anne Hébert
- Anne Henochowicz
- Annie Ernaux
- António Jacinto
- Antôn Nguyễn Trường Thăng
- Archimedes L.A. Patti
- Arlette Quỳnh Anh Trần
- Arnold Schwarzenegger
- Arthur Koestler
- Arty Abel
- Arvind Subramanian
- Augustina
- Aurélie Coulon
- Aurelien Breeden
- Ba Sàm
- Bá Thụ Đàm
- Bạch Cúc
- Bạch Hoàn
- Bách Mỵ
- Bách Thân
- Bạch X. Phẻ
- Bạch Xuân Phẻ
- Bakhtin
- Ban Mai
- Bàn Văn Thòn
- Ban Vận động Văn đoàn Độc lập Việt Nam
- Bảo Huân
- Bảo La
- Bảo Nhi Lê
- Bảo Ninh
- Bảo Phác
- Bão Vũ
- Barbara Demick
- Bashô
- Batrioldman
- Bauxite Việt Nam
- Bắc Đảo
- Bắc Phong
- Bằng Việt
- BB Ngô
- Bei Dao
- Benjamin Péret
- Benjamin Ramm
- Bertolt Brecht
- Bertrand Russell
- Bettina Rheims
- Bích Ngân
- Biếm họa
- Biên Cương
- Biệt Hiệu
- Bilahari Kausikan
- Billy Collins
- Bình Nguyên Lộc
- Brahma Chellaney
- Branko Milanovic
- Brett Reilly
- Brian Pascus
- Brian Wu
- Brice Pedroletti
- Brodsky
- Bryan
- Bùi An
- Bùi Bảo Trúc
- Bùi Bích Hà
- Bùi Chát
- Bùi Chí Trung
- Bùi Chí Vinh
- Bùi Công Thuấn
- Bùi Công Trực
- Bùi Đức Lại
- Bùi Giáng
- Bùi Hải Quảng
- Bùi Hoàng Tám
- Bùi Hoằng Vị
- Bùi Huệ Chi
- Bui Huy Hoi Bui
- Bùi Mai Hạnh
- Bùi Mạnh Hùng
- Bùi Mẫn Hân
- Bùi Minh Quốc
- Bùi Ngọc Tấn
- Bùi Quang Thắng
- Bùi Suối Hoa
- Bùi Thanh Hiếu
- Bùi Thanh Phương
- Bùi Thanh Tuấn
- Bùi Thụy Băng
- Bùi Tiến An
- Bùi Trân Phượng
- Bùi Trọng Hiền
- Bùi Văn Kha
- Bùi Văn Nam Sơn
- Bùi Việt Sỹ
- Bùi Vĩnh Phúc
- Bùi Xuân Bách
- Bùi Xuân Đính
- Bùi-Viết Văn Đức
- Bulgakov
- Bửu Chỉ
- C.D.
- Cái Lư Hương
- Cái Trọng Ty
- Cam Ly
- Cảnh Chánh
- Cao Bảo Vân
- Cao Bình Minh
- Cao Chi
- Cao Gia An
- Cao Hành Kiện
- Cao Huy Thuần
- Cao Kim Ánh
- Cao La
- Cao Quang Nghiệp
- Cao Tần
- Cao Thị Hồng
- Cao Thu Cúc
- Cao Việt Dũng
- Cao Xuân Hạo
- Cao Xuân Huy
- Carl Bildt
- Carl O. Schuster
- Carlos Assunção
- Carolyn Mary Kleefeld
- Cát Linh
- Cẩm Tú
- Cấn Thị Thêu
- Chan Phuong
- Chanh Tam
- Charles Bo
- Charles Bukowski
- Charles Simic
- Chau Doan
- Chân Minh
- Chân Pháp Xa
- Chân Phương
- Chân Xuân Tản Viên
- Châu Diên
- Châu Hải Đường
- Châu Hồng Thủy
- Châu Hữu Quang
- Chenn
- Chế Diễm Trâm
- Chế Lan Viên
- Chi Mai
- Chi Phương
- Chiêu Dương
- Chiêu Khiêm
- Chiharu Shiota
- Chim Hải
- Chim Trắng
- Chinh Ba
- Chính Tâm
- Chính Vĩ
- Chinua Achebe
- Chơn Không Cao Ngọc Phượng
- Christian Gampert
- Christian Welzel
- Christina Mary Hjortlund
- Christoph Giesen
- Christoph Sator
- Christopher Balding
- Christopher Goscha
- Christy Wampole
- Chu Dương
- Chu Hảo
- Chu Hoạch
- Chu Kim
- Chu Mộng Long
- Chu Quang Tiềm
- Chu Tử
- Chu Văn Lễ
- Chu Văn Sơn
- Chu Vĩnh Hải
- Chu Vương Miện
- Chu Xuân Diên
- Chung Le
- Claire Simon
- Clay Phạm
- Concepcion de Leon
- Connie Hoàng
- Cora Engelbrecht
- Costica Bradatan
- Cổ Ngư
- Cù An Hưng
- Cù Huy Hà Vũ
- Cù Mai Công
- Cù Tuấn
- Cung Minh Huân
- Cung Tích Biền
- Cung Trầm Tưởng
- D. S. Likhachev
- Da Màu
- Dạ Ngân
- Dạ Thảo Phương
- Dã Tượng
- DAD
- Dadolin Murak
- Damien Keown
- Dan Bilefsky
- Dan Slater
- Dana Gioia
- Danh ngôn
- Dani Rodrik
- Daniel Halpern
- Daniel Hautzinger
- Daron Accemoglu
- David Brown
- David Gascoyne
- David Marchese
- David Weinberger
- Ðặng Thơ Thơ
- Demetrio Paparoni
- DEUTSCHE WELLE
- Di
- Di Li
- Diêm Liên Khoa
- Diễm Thi
- Diễm Tường
- Diễn đàn Thế kỷ
- Diệp Duy Liêm
- Diệp Huy
- Ðinh Cường
- Dino Buzatti
- Dipanjan Roy Chaudhury
- Dmitri Prokofyev
- Dmitry Burago
- Dmitry Muratov
- Doãn Cẩm Liên
- Doãn Mạnh Dũng
- Doãn Mẫn
- Doãn Quốc Sỹ
- Dominique Lemieux
- Donald Inglehart
- Donna Ashworth
- Ðỗ Quang Nghĩa
- Ðỗ Quyên
- Du Tử Lê
- Dung Nguyễn
- Dũng Phan
- Dũng Trung Kqd
- Dũng Vũ
- Duy Lam
- Duy Tân
- Duy Thanh
- Duy Thông
- Duyên Anh
- Dư Hoa
- Dư Kiệt
- Dư Thị Hoàn
- Dư Thu Vũ
- Dương Đại Triều Lâm
- Dương Đình Giao
- Dương Khánh Phương
- Dương Kiền
- Dương Ngạn
- Dương Nghiễm Mậu
- Dương Ngọc Thái
- Dương Như Nguyện
- Dương Phương Vinh
- Dương Thắng
- Dương Thiệu Tước
- Dương Thu Hương
- Dương Thuấn
- Dương Tú
- Dương Tường
- Dương Văn Ba
- Dylan Suher
- Đà Văn
- Đàm Hà Phú
- Đàm Hách Thành
- Đào An Khánh
- Đào Anh Kha
- Đào Công Tiến
- Đào Duy Anh
- Đào Hiếu
- Đào Lê Na
- Đào Ngọc Chương
- Đào Nguyên
- Đào Nguyễn
- Đào Nguyên Phương Thảo
- Đào Như
- Đào Phương Liên
- Đào Quang Toản
- Đào Tấn Phần
- Đào Thái Tôn
- Đào Thị Hương
- Đào Tiến Thi
- Đào Trung Đạo
- Đào Trường Phúc
- Đào Tuấn
- Đào Tuấn Ảnh
- Đào Văn Thuỵ
- Đào Văn Tiến
- Đào Vũ Anh Hùng
- Đặng Anh Đào
- Đặng Bích Phượng
- Đặng Chương Ngạn
- Đặng Đình Cung
- Đặng Đình Mạnh
- Đặng Hà
- Đặng Hải Sơn
- Đặng Hoàng Giang
- Đặng Hồng Nam
- Đặng Hùng Võ
- Đặng Hương Giang
- Đặng Hữu
- Đặng Mai Lan
- Đặng Mậu Tựu
- Đăng Nguyên
- Đặng Phùng Quân
- Đặng Quốc Thông
- Đặng Sơn Duân
- Đặng Thái
- Đăng Thành
- Đặng Thân
- Đặng Thị Hảo
- Đặng Thơ Thơ
- Đặng Tiến
- Đặng Tiến (Thái Nguyên)
- Đặng Trung Nghĩa
- Đặng Túy
- Đặng Văn Dũng
- Đặng Văn Hùng
- Đặng Văn Ngữ
- Đặng Văn Sinh
- Đặng Vũ Vương
- Đặng Xuân Thảo
- Đặng Xuân Xuyến
- Đằng-Giao
- Điểm Thọ
- Đinh Bá Anh
- Đinh Cường
- Đinh Hoàng Thắng
- Đinh Hùng
- Đình Kính
- Đinh Linh
- Đinh Ngọc Thu
- Đinh Phương
- Đinh Phương Thảo
- Đinh Quang Anh Thái
- Đinh Thanh Huyền
- Đinh Thị Như Thúy
- Đinh Trường Chinh
- Đinh Từ Bích Thuý
- Đinh Từ Bích Thúy
- Đinh Văn Đức
- Đinh Vũ Hoàng Nguyên
- Đinh Ý Nhi
- Đinh Yên Thảo
- Đoàn Ánh Thuận
- Đoàn Bảo Châu
- Đoàn Cầm Thi
- Đoàn Công Lê Huy
- Đoàn Hồng Lê
- Đoàn Huy Giao
- Đoàn Huyền
- Đoàn Khắc Xuyên
- Đoàn Lê Giang
- Đoàn Nhã Văn
- Đoàn Thanh Liêm
- Đoan Trang
- Đoàn Tùng Nguyễn
- Đoàn Tử Huyến
- Đoàn Việt Hùng
- Đoàn Xuân Kiên
- Đỗ Anh Hoa
- Đỗ Anh Tuấn
- Đỗ Cao Bảo
- Đỗ Duy Ngọc
- Đỗ Đức
- Đỗ Đức Đông Ngàn
- Đỗ Đức Hiểu
- Đỗ Hòa
- Đỗ Hoàng Diệu
- Đỗ Hồng Ngọc
- Đỗ Hồng Nhung
- Đỗ Hữu Chí
- Đỗ Kh
- Đỗ Kh.
- Đỗ Khiêm
- Đỗ Kim Thêm
- Đỗ Lai Thuý
- Đỗ Lai Thúy
- Đỗ Lê Anh Đào
- Đỗ Mạnh Hoàng
- Đỗ Minh Tuấn
- Đỗ Nghê
- Đỗ Ngọc
- Đỗ Ngọc Thống
- Đỗ Quang Nghĩa
- Đỗ Quang Vinh
- Đỗ Quý Toàn
- Đỗ Quyên
- Đỗ Quỳnh Dao
- Đỗ Thắng Cảnh
- Đỗ Thị Thu Trà
- Đỗ Thiên Anh Tuấn
- Đỗ Trí Vương
- Đỗ Trọng Khơi
- Đỗ Trung Quân
- Đỗ Trường
- Đỗ Tuyết Khanh
- Đồng Chuông Tử
- Đông Hoài
- Đông Hồ
- Đông Kha
- Đông Ngàn Đỗ Đức
- Đông Nghi
- Đức Ban
- Đức Đàm
- Đức Flying Bay
- Đức Hoàng
- Đức Lê
- Đức Phổ
- Đức Tâm
- Đức Tiến
- E.E. Cummings
- E.M. Chernoivanenko
- Eamonn Butler
- Eckart Kleßmann
- Eduardo Galeano
- Edward Hirsch
- Elena Pucillo Truong
- Elias Canetti
- Ellen Bass
- Eloisa Amezcua
- Emiel Roothooft
- Emmanuelle Jardonnet
- Eric Weiner
- Erica Frantz
- Erik Harms
- Erik Korling
- Euan Ward
- Evgheni Dobrenko
- F.N.
- Federico García Lorca
- Feliks Kuznesov
- Filip Lech
- Flanny O’Connor
- Florence Noiville
- Florian Altenhöner
- Francis Fukuyama
- Francis Fukuyma
- Frank Dikötter
- Frank O'Hara
- Frankfurt
- Fred Hiatt
- Friedrich Dürrenmatt
- Friedrich Nietzsche
- Fritz J. Raddatz
- Gabriel García Márquez
- Gaither Stewart
- Gaiutra Bahadur
- Gary Leupp
- Gặp gỡ và trò chuyện
- Georg Bönisch
- Georg Trakl
- George Burchett
- George Orwell
- George Perreault
- George Siemens
- Gerhard Will
- Germain Droogenbroodt
- Giang Dang
- Giang Lại Đức
- Giang Nam
- Giáng Vân
- Giáp Văn Dương
- Gideon Rachman
- Giuse Lê Công Đức
- Goethe
- Gonçalo Fernandes
- Gottfried Benn
- Graham Allison
- Grigory Yudin
- Günter Kunert
- Gyảng Anh Iên
- Hà Duy Phương
- Hà Dương Tuấn
- Hà Dương Tường
- Hà Đình Nguyên
- Hạ Đình Nguyên
- Hà Huy Sơn
- Hà Hương
- Hà Lệ Minh
- Hà Ngọc Hòa
- Hạ Nguyên
- Hà Nguyên Du
- Hà Nhân
- Hà Nhật
- Hà Phạm Phú
- Hà Quang Vinh
- Hà Sĩ Phu
- Hà Thanh Vân
- Hà Thế
- Hà Thị Minh Đạo
- Hà Thúc Sinh
- Hà Thủy Nguyên
- Hà Tùng Long
- Hà Tùng Sơn
- Hà Văn Thịnh
- Hà Văn Thùy
- Hà Vũ Trọng
- Hagi Kenaan
- Hai An Vu
- Hải Hạc
- Hải Ngọc
- Hai Thanh
- Han Dang
- Hàn Giang
- Han Kang
- Hàn Vĩnh Diệp
- Hạnh Nguyên
- Hạnh Phước
- Hạnh Viên
- Hannah Beech
- Hào Thiện Nhân
- Haruki Murakami
- Hân Hương
- Heiko Buschke
- Heinrich Heine
- Henri Michaux
- Henry David Thoreau
- Henry Wadsworth Longfellow
- Heriberto Araújo
- Hermann Hesse
- Hiền Trang
- Hiệp Ikaria
- Hiệu Minh
- Hiếu Tân
- Ho Lai-Ming
- Hòa Bình Lê
- Hoa Níp
- Hoài Hương
- Hoài Nam
- Hoài Phương
- Hoài Thanh
- Hoài Việt
- Hoài Ziang Duy
- Hoan Doan
- Hoàn Nguyễn
- Hoàng Ánh
- Hoàng Anh Tuấn
- Hoàng Cát
- Hoàng Cầm
- Hoàng Chí Hiếu
- Hoàng Chính
- Hoàng Cường Long
- Hoàng Dũng
- Hoàng Dương Tuấn
- Hoàng Đăng Khoa
- Hoàng Đỗ
- Hoàng Đông
- Hoàng Đức Truật
- Hoàng Hà
- Hoàng Hải Thủy
- Hoàng Hải Vân
- Hoảng Hãn
- Hoàng Hưng
- Hoàng Khởi Phong
- Hoàng Kim Oanh
- Hoàng Lại Giang
- Hoàng Lan
- Hoàng Lan Anh
- Hoàng Lan Chi
- Hoàng Lê
- Hoàng Lệ
- Hoàng Linh
- Hoàng Long
- Hoàng Mai Ðạt
- Hoàng Mạnh Hải
- Hoàng Minh Trí
- Hoàng Minh Tường
- Hoàng Nam
- Hoàng Nga
- Hoàng Ngọc Biên
- Hoàng Ngọc Hiến
- Hoàng Ngọc Nguyên
- Hoàng Ngọc Tuấn
- Hoàng Nguyễn
- Hoàng Nguyên Vũ
- Hoàng Nhơn
- Hoàng Nhuận Cầm
- Hoàng Phong Tuấn
- Hoàng Phủ Ngọc Tường
- Hoàng Quân
- Hoàng Quốc Hải
- Hoàng Thị Hường
- Hoàng Thị Thu Thủy
- Hoàng Thu Phố
- Hoàng Thúy
- Hoàng Thuỵ Anh
- Hoàng Tiến
- Hoàng Trung Thông
- Hoàng Tuấn Công
- Hoàng Tuấn Phổ
- Hoàng Tùng
- Hoàng Tuỵ
- Hoàng Văn Sơn
- Hoàng Việt
- Hoàng Vũ Thuật
- Hoàng Xuân Phú
- Hoàng Xuân Sơn
- Hoàng Xuân Tuyền
- Hoàng Yến
- Horst Bienek
- Howard Gardner
- Hồ Anh Thái
- Hồ Bạch Thảo
- Hồ Bất Khuất
- Hồ Diệu Vân
- Hồ Dzếnh
- Hồ Đắc Vũ
- Hồ Đình Nghiêm
- Hồ Hải Thụy
- Hồ Hữu Tường
- Hồ Minh Tâm
- Hồ Ngọc Đại
- Hồ Như
- Hồ Phú Bông
- Hồ Tịnh Tình
- Hồ Trường An
- Hồ Tú Bảo
- Hội những người ủng hộ GS. Chu Hảo
- Hồng Anh
- Hồng Hoang
- Hồng Lê Thọ
- Hồng Phú
- Huệ Hương Hoàng
- Huguette Bertrand
- Huong Nguyen
- Huy Cận
- Huy Đức
- Huy Tưởng
- Huyền Thương
- Huỳnh Duy Lộc
- Huỳnh Hoa
- Huỳnh Hữu Uỷ
- Huỳnh Hữu Ủy
- Huỳnh Kim Báu
- Huỳnh Kim Quang
- Huỳnh Lê Nhật Tấn
- Huỳnh Liễu Ngạn
- Huỳnh Ngọc Chênh
- Huỳnh Như Phương
- Huỳnh Sơn Phước
- Huỳnh Tấn Mẫm
- Huỳnh Thế Du
- Huỳnh Thục Vy
- Huỳnh Trọng Khang
- Huỳnh Tuấn Anh
- Hứa Chương Nhuận
- Hương Lan
- Hường Thanh
- Hương Thủy
- Hữu Danh
- Hữu Đông
- Hữu Loan
- Hữu Mai
- Hữu Phương
- Ian Bui
- Ian Johnson
- Igor Poglazov
- Ilza Burchett
- Inrasara
- Iris Radisch
- Isabella Kwai
- Issa
- Issac Bashevis Singer
- Italo Calvino
- Iya Kiva
- J. M. Lotman
- J.B Nguyễn Hữu Vinh
- Jacques Attali
- Jacques Prévert
- Jake Johnson
- James Borton
- James Daniel Spears
- James G. Zumwalt
- James Grossman
- James Joyce
- James Poniewozik
- James Stavridis
- James WrightJuan Felipe Herrera
- Janos Kornai
- Jared Carters
- Jason Lopata
- Jason Morris-Jung
- Jay Nordlinger
- Jaya K.
- Jean Chesnaux
- Jean d'Ormesson
- Jean Piaget
- Jean Przyluski
- Jean Toomer
- Jean-Jacques Brochier
- Jean-Jacques Roth
- Jean-Louis Rocca
- Jean-Luc Chalumeau
- Jean-Marc Roberts
- Jean-Patrick Géraud
- Jean-Paul Sartre
- Jefferson Cowie
- Jeffrey Hanfover
- Jeffrey Nall
- Jessica Swoboda
- Jessie Yeung
- Jiayang Fan
- Jimmy Carter
- Joan Hua
- João Guimarães Rosa
- Joaquin Nguyễn Hòa
- John Barrow
- John Cheever
- John Freeman
- John Keane
- John McCain
- Jon Fosse
- Jonathan Dee
- Jonathan London
- Jörg Wischermann
- Jorge Amado
- Jorge Luis Borges
- Joschka Fischer
- Josée Lapointe
- Joseph Wong
- Joseph Wright
- Josh Rogin
- Joshua Rothman
- Juan Pablo Cardenal
- Juan Pablo Cardenal & Heriberto Araújo
- Julia Cagé
- Julio Cortázar
- Jun’ichiro Tanizaki
- Kahil Gibral
- Kai Hoàng
- Kale
- Kalynh Ngô
- Kamel Daoud
- Kao Phú
- Kap Seol
- Karel Appel
- Karen Tongson
- Kate Chopin
- Kazuo Shiraga
- Kenneth Nguyen
- Keorapetse Kgositsile
- Kerstin Holm
- Kều Jang
- Kha Lương Ngãi
- Khái Hưng
- Khaly Chàm
- Khang Quốc Ngọc
- Khánh
- Khánh Bình
- Khánh Duy
- Khánh Ly
- Khánh Mai
- Khanh Nguyen
- Khanh Pham
- Khánh Phương
- Khánh Trâm
- Khánh Trường
- Khét
- Khế Iêm
- Khiêm Nhu
- Khổng Đức Thiêm
- Khuất Đẩu
- Khuê Phạm
- Khuyết Thư
- Kiệm Hoàng
- Kiến Văn
- Kiệt Anh Hùng
- Kiệt Tấn
- Kiều Duy Vĩnh
- Kiều Loan
- Kiều Mai Sơn
- Kiều Maily
- Kiều Phong
- Kiều Thị An Giang
- Kim Ân
- Kim Chi
- Kim Dung
- Kim Hạnh
- Kim Thúy
- Kim Trần
- Kinh Bắc
- Kính Hòa
- Klaus Wiegerefe
- Kúm
- Kurt-Martin Mayer
- Kỳ Duyên
- Kyoko Numano
- L. N. Tolstoy
- L. V. H.
- La Khắc Hoà
- La Khắc Hòa
- Lã Nguyên
- Lại Nguyên Ân
- Lam Điền
- Lam Ngọc
- Lam Thái Hòa
- Lan Nguyên
- Lang Anh
- Langston Hughes
- LAP
- Larry Diamond
- Lars Vargö
- Laura Cappelle
- Laurent Sagalovitsch
- Lawrence Ferlinghetti
- Lâm Chương
- Lâm Duyên
- Lâm Hạnh
- Lâm Lê
- Lâm Ngân Mai
- Lâm Quang Mỹ
- Lâm Thị Mỹ Dạ
- Leon Trotsky
- Leonard Cohen
- Lê An Thế
- Lê Anh Hoài
- Lê Anh Hùng
- Lê Ân
- Lê Bá Đảng
- Lê Bích Vượng
- Lê Chiều Giang
- Lê Công Định
- Lê Công Giàu
- Lê Công Tư
- Lê Ðình Nhất Lang
- Lê Dũng
- Lê Duy Nam
- Lê Đạt
- Lê Đăng Doanh
- Lê Đình Cai
- Lê Đình Khẩn
- Lê Đình Thắng
- Lê Đỗ Huy
- Lê Đức Dục
- Lê Đức Thôn
- Lê Giang Trần
- Lê Hải
- Lệ Hằng
- Lê Hiệp
- Lê Hoài Nguyên
- Lê Hoàng Diễm Trang
- Lê Hoàng Lân
- Lê Học Lãnh Vân
- Lê Hồ Quang
- Lê Hồng Hà
- Lê Hồng Hiệp
- Lê Hồng Lâm
- Lê Hùng
- Lê Hùng Vọng
- Lê Huyền Ái Mỹ
- Lê Huỳnh Lâm
- Lê Hữu
- Lê Hữu Khoá
- Lê Hữu Khóa
- Lê Hữu Nam
- Lê Kế Lâm
- Lê Khải
- Lê Kim Duy
- Lê Ký Thương
- Lê Lạc Giao
- Lê Luân
- Lê Mã Lương
- Lê Mai
- Lê Mai Lĩnh
- Lê Mạnh Chiến
- Lê Mạnh Đức
- Lê Minh Chánh
- Lê Minh Hà
- Lê Minh Hiền
- Lê Minh Khuê
- Lê Minh Phong
- Lê Ngân Hằng
- Lê Ngọc Luân
- Lê Ngọc Sơn
- Lê Nguyễn
- Lê Nguyễn Duy Hậu
- Lê Nguyễn Hương Trà
- Lê Nguyên Long
- Lê Nguyên Vỹ
- Lê Như Bình
- Lê Oa Đằng
- Lê Phan
- Lê Phú Khải
- Lê Quang
- Lê Quang Đức
- Lê Quảng Hà
- Lê Quang Hợp
- Lê Quang Thành
- Lê Quân
- Lê Quốc Anh
- Lê Quỳnh
- Lê Quỳnh Mai
- Lê Sa Long
- Lê Si Na
- Lê Sơn
- Lê Tất Đạt
- Lê Tất Điều
- Lê Thanh Dũng
- Lê Thanh Hải
- Lê Thanh Phong
- Lê Thanh Trường
- Lê Thân
- lê thi diem thuý
- Lê Thị Hồng Minh
- Lê Thị Huệ
- Lê Thị Hường
- Lê Thị Oanh
- Lê Thị Thấm Vân
- Lê Thiết Cương
- Lê Thiếu Nhơn
- Lê Thọ Bình
- Lê Thời Tân
- Lê Thời Thôi
- Lê Thu Hiền
- Lê Thúy Bảo Liên
- Lê Tiên Long
- Lê Trí Tuệ
- Lê Trinh
- Lê Trọng Nghĩa
- Lê Trọng Nguyễn
- Lê Trung Tĩnh
- Lê Trường Thanh
- Lê Tuấn Huy
- Lê Tuyết Hạnh
- Lê Văn Bỉnh
- Lê Văn Hảo
- Lê Văn Hiếu
- Lê Văn Hòa
- Lê Văn Luân
- Lê Văn Sơn
- Lê Văn Trung
- Lê Văn Tùng
- Lê Vĩnh Tài
- Lê Vĩnh Triển
- Lê Vũ Trường Giang
- Lê Xuân Khoa
- Lê Xuyên
- Li Edelkoort
- Li Zhongqin
- Liêu Diệc Vũ
- Liêu Thái
- Liễu Trương
- Linh Nguyên
- Linh Văn
- Linh Vân
- Linh-Chân Brown
- LKH
- Lorca
- Louis Aragon
- Louise Glück
- Lộc Vàng
- Luân Hoán
- Ludwig von Mises
- Luke Hunt
- Luke Turner
- Lữ Kiều
- Lữ Quỳnh
- Lương Đào
- Lương Thiệu Quân
- Lương Thư Trung
- Lưu Á Châu
- Lưu Bình Nhưỡng
- Lưu Diệu Vân
- Lưu Đức Trung
- Lưu Hà
- Lưu Hiểu Ba
- Lưu Khánh Thơ
- Lưu Mê Lan
- Lưu Minh Hải
- Lưu Na
- Lưu Nhi Dũ
- Lưu Quang Vũ
- Lưu Thuỷ Hương
- Lưu Thủy Hương
- Lưu Trọng Văn
- Lưu Uyên Khôi
- Lý Đợi
- Ly Hoàng Ly
- Lý Ngang
- Ly Phạm
- Lý Quang Hoàn
- Lý Thanh
- Lý Tiến Dũng
- Lý Toàn Thắng
- Lý Trực Dũng
- Lý Xuân Hải
- Lydia Davis
- Lynh Bacardi
- LysP
- M. Gorky
- M.L. Gasparov
- Mạc Phong Tuyền
- Mạc Văn Trang
- Mạc Việt Hồng
- Mạch Nha
- Mạch Quang Thắng
- Madeleine Riffaud
- Mai An Nguyễn Anh Tuấn
- Mai Anh Tuấn
- Mai Bá Ấn
- Mai Bá Kiếm
- Mai Chanh
- Mai Hiền
- Mai Khôi
- Mai Kim Ngọc
- Mai Nhật
- Mai Ninh
- Mai Quốc Ấn
- Mai Quỳnh
- Mai Quỳnh Nam
- Mai Sơn
- Mai Thái Lĩnh
- Mai Thanh Sơn
- Mai Thảo
- Mai Tú Ân
- Mai Văn Hoan
- Mai Văn Phấn
- Mai Văn Tính
- Maki Starfield
- Mamleev
- Mạnh Kim
- Marc Andrus
- Marcel Reich-Ranicki
- Marci Shore
- Marco Ferrarese
- Margarita Lyutova
- Maria Donovan
- Maria Ressa
- Mario Vargas Llosa
- Marion Hennebert
- Mark B. Hamilton
- Mark Binelli
- Mark Frankland
- Mark Osaki
- Mark Strand
- Marta Hillers
- Martin Jankowski
- Martin Kulldorff
- Marty Robbins
- Mary Morose
- Mary Walsh
- Mathias Mayer
- Matthew Clayfield
- Matthew Crawford
- Maurice Blanchot
- Maximilian Steinbeis
- May
- Maya Angelou
- Mặc Đỗ
- Mặc Lâm
- Mân Côi
- McAmmond Nguyễn Thị Tư
- Media Văn Việt
- Michael Burawoy
- Michael Scammell
- Miêng
- Mike Ives
- Mikhail Shishkin
- Mikhail Viktorovich Zygar
- Milan Kundera
- Mimmi Diệu Hường Bergström
- MInh Anh
- Minh Huệ
- Minh Hùng
- Minh Luật
- Minh Quang – Lê Chiên
- Minh Quang Ho
- Minh Tâm
- Minh Thùy
- Minh Thư
- Minh Toàn
- Minh Tuấn
- Monica Berlin
- Mỹ Hằng
- Mỹ Lan
- N. S. Khrushchev
- Nam Dao
- Nam Dao Nguyễn Mạnh Hùng
- Nam Đan
- Nam Đông
- Nam Nguyên
- Nam Sơn
- Naowarat Pongpaiboon
- Natalia lacovelli
- Nataliya Zhynkina
- Natsume Sōseki
- Nay Aung
- ng. anhanh
- Ng.Uyển Nicole Dương
- Ngải Vị VỊ
- Ngân Xuyên
- Nghệ thuật
- Nghiêm Lương Thành
- Nghiêm Phương Mai
- Nghiêm Xuân Hồng
- Nghiên Cứu Phê Bình
- Ngo Thu
- Ngọc Anh
- Ngọc Duy Phan
- Ngoc Hien Bui
- Ngọc Linh
- Ngô Anh Tuấn
- Ngô Bảo Châu
- Ngô Đình Thẩm
- Ngô Đồng
- Ngô Hương Giang
- Ngô Khắc Tài
- Ngộ Không Phí Ngọc Hùng
- Ngô Liêm Khoan
- Ngô Minh
- Ngô Minh Khôi
- Ngô Ngọc Loan
- Ngô Ngọc Trai
- Ngô Nguyên Dũng
- Ngô Nhật Đăng
- Ngô Quốc Phương
- Ngô Quốc Thịnh
- Ngô Thế Vinh
- Ngô Thị Kim Cúc
- Ngô Thị Thanh Lịch
- Ngô Tùng Phong
- Ngô Tự Lập
- Ngô Văn
- Ngô Văn Giá
- Ngô Viết Nam Sơn
- Ngô Viết Trọng
- Ngô Vĩnh Long
- Ngô Xuân Hội
- Ngô Xuân Phúc
- Ngô Xuân Thảo
- Ngu Yên
- Nguyen Duc Thanh
- Nguyễn Hải Hoành
- Nguyễn Anh Dũng
- Nguyễn Anh Tuấn
- Nguyễn Anh Tuấn - đạo diễn
- Nguyễn Bá Chung
- Nguyễn Bách Việt
- Nguyễn Bảo Chân
- Nguyễn Bắc Sơn
- Nguyên Bình
- Nguyên Cầm
- Nguyên Cẩn
- Nguyên Chánh
- Nguyễn Chí Hoan
- Nguyễn Chí Thuật
- Nguyễn Chí Trung
- Nguyễn Chí Tuyến
- Nguyễn Chinh Trung
- Nguyễn Cung Thông
- Nguyễn Cường
- Nguyễn Danh Bằng
- Nguyễn Danh Huế
- Nguyễn Danh Lam
- Nguyễn Ðăng Thường
- Nguyễn Duy
- Nguyễn Dương Quang
- Nguyễn Đạt
- Nguyễn Đắc Kiên
- Nguyễn Đắc Xuân
- Nguyễn Đăng Điệp
- Nguyễn Đăng Hưng
- Nguyễn Đăng Khoa
- Nguyễn Đăng Mạnh
- Nguyễn Đăng Na
- Nguyễn Đăng Quang
- Nguyễn Đăng Thường
- Nguyễn Đình Ấm
- Nguyễn Đình Bin
- Nguyễn Đình Bổn
- Nguyễn Đình Chú
- Nguyễn Đình Cống
- Nguyễn Đình Đăng
- Nguyễn Đình Huỳnh
- Nguyễn Đình Thắng
- Nguyễn Đình Thi
- Nguyễn Đình Toàn
- Nguyễn Đổng Chi
- Nguyễn Đông Thức
- Nguyễn Đức
- Nguyễn Đức Dương
- Nguyễn Đức Hiệp
- Nguyễn Đức Mậu
- Nguyễn Đức Sơn
- Nguyễn Đức Thắng
- Nguyễn Đức Tiến
- Nguyễn Đức Tùng
- Nguyễn Đức Tường
- Nguyễn Gia Trí
- Nguyên Giác
- Nguyên Giác Phan Tấn Hải
- Nguyễn Hà Luân
- Nguyễn Hải Hoành
- Nguyễn Hải Yến
- Nguyễn Hàn Chung
- Nguyễn Hiến Lê
- Nguyễn Hoa Lư
- Nguyễn Hoài Nam
- Nguyễn Hoài Văn
- Nguyễn Hoài Vân
- Nguyễn Hoàn
- Nguyễn Hoàn Nguyên
- Nguyễn Hoàng Ánh
- Nguyễn Hoàng Anh Thư
- Nguyễn Hoàng Diệu Thủy
- Nguyễn Hoàng Diệu Thúy
- Nguyễn Hoàng Giao
- Nguyễn Hoàng Linh
- Nguyễn Hoàng Trung
- Nguyễn Hoàng Văn
- Nguyễn Hồng Anh
- Nguyễn Hồng Giao
- Nguyễn Hồng Hưng
- Nguyễn Hồng Lam
- Nguyễn Hồng Nhung
- Nguyễn Hồng Thục
- Nguyễn Huệ Chi
- Nguyễn Hùng
- Nguyễn Huy Hoàng
- Nguyễn Huy Thiệp
- Nguyễn Huy Vũ
- Nguyên Hưng
- Nguyễn Hưng Quốc
- Nguyễn Hương
- Nguyễn Hữu Đễ
- Nguyễn Hữu Hồng Minh
- Nguyễn Hữu Liêm
- Nguyễn Hữu Nhật
- Nguyễn Hữu Sơn
- Nguyễn Hữu Thiết
- Nguyễn Hữu Việt Hưng
- Nguyễn Hữu Vinh
- Nguyễn kc Hậu
- Nguyễn Khải
- Nguyễn Khánh Duy
- Nguyễn Khánh Trường
- Nguyễn Khắc An
- Nguyễn Khắc Bình
- Nguyễn Khắc Mai
- Nguyễn Khắc Phê
- Nguyễn Khắc Phi
- Nguyễn Khắc Phục
- Nguyễn Khiêm
- Nguyễn Khôi
- Nguyễn Kiến Phước
- Nguyễn Kiều Dung
- Nguyễn Kiều Hưng
- Nguyên Lạc
- Nguyễn Lãm Thắng
- Nguyễn Lan Phương
- Nguyễn Lân Bình
- Nguyễn Lân Thắng
- Nguyễn Lê Hồng Hưng
- Nguyễn Lệ Uyên
- Nguyễn Linh Giang
- Nguyễn Linh Quang
- Nguyễn Lộ Trạch
- Nguyễn Luận
- Nguyễn Lương Hải Khôi
- Nguyễn Lương Ngọc
- Nguyễn Lương Vỵ
- Nguyễn Mai
- Nguyễn Man Nhiên
- Nguyễn Mạnh An Dân
- Nguyễn Mạnh Côn
- Nguyễn Mạnh Đẩu
- Nguyễn Mạnh Tiến
- Nguyễn Manh Trinh
- Nguyễn Mạnh Trinh
- Nguyễn Mạnh Tuấn
- Nguyễn Mạnh Tường
- Nguyễn Minh Anh
- Nguyễn Minh Hòa
- Nguyễn Minh Kính
- Nguyễn Minh Nhị
- Nguyễn Minh Nhựt
- Nguyễn Minh Thuyết
- Nguyễn Mộng Giác
- Nguyên Ngọc
- Nguyễn Ngọc Chu
- Nguyễn Ngọc Giao
- Nguyễn Ngọc Hoa
- Nguyễn Ngọc Lanh
- Nguyễn Ngọc Liễm
- Nguyễn Ngọc Lung
- Nguyễn Ngọc Tâm
- Nguyễn Ngọc Thiện
- Nguyễn Ngọc Tú Anh
- Nguyễn Ngọc Tư
- Nguyên Nguyên
- Nguyễn Nguyên Bình
- Nguyễn Nhật Tín
- Nguyên Nhi
- Nguyễn Như Huy
- Nguyễn Phạm Hùng
- Nguyễn Phú Yên
- Nguyễn Phúc Vĩnh Ba
- Nguyễn Phượng
- Nguyễn Phương Đình
- Nguyễn Phương Mai
- Nguyễn Phương Mạnh
- Nguyễn Quang
- Nguyễn Quang A
- Nguyễn Quang Bình
- Nguyễn Quang Duy
- Nguyễn Quang Dy
- Nguyễn Quang Đồng
- Nguyễn Quang Hồng
- Nguyễn Quang Hưng
- Nguyễn Quang Lập
- Nguyễn Quang Thạch
- Nguyễn Quang Thân
- Nguyễn Quang Thiều
- Nguyễn Quang VInh
- Nguyễn Quân
- Nguyễn Quốc Lâm
- Nguyễn Quốc Thái
- Nguyễn Quốc Toàn
- Nguyễn Quốc Trụ
- Nguyễn Quốc Tuấn
- Nguyên Sa
- Nguyễn Sĩ Dũng
- Nguyễn Sơn Lâm
- Nguyễn Sỹ Phương
- Nguyễn Sỹ Tế
- Nguyễn Tà Cúc
- Nguyễn Tài Cẩn
- Nguyễn Tấn Cứ
- Nguyễn Tất Nhiên
- Nguyễn Thạch Giang
- Nguyễn Thái Hòa
- Nguyễn Thái Hợp
- Nguyễn Thái Sơn
- Nguyễn Thái Tuấn
- Nguyễn Thanh Bình
- Nguyễn Thanh Châu
- Nguyễn Thanh Giang
- Nguyễn Thanh Hiện
- Nguyễn Thanh Hùng
- Nguyễn Thanh Huy
- Nguyễn Thanh Huyền
- Nguyễn Thanh Mỹ
- Nguyễn Thành Nam
- Nguyễn Thanh Nghị
- Nguyễn Thanh Nguyệt
- Nguyễn Thành Phong
- Nguyễn Thanh Sơn
- Nguyễn Thành Sơn
- Nguyễn Thanh Tâm
- Nguyễn Thành Thi
- Nguyễn Thanh Tuyền
- Nguyễn Thanh Văn
- Nguyễn Thanh Việt
- Nguyễn Thế Hùng
- Nguyễn Thế Thanh
- Nguyễn Thị Bích Hậu
- Nguyễn Thị Bích Ngà
- Nguyễn Thị Bình
- Nguyễn thị Cỏ May
- Nguyễn Thị Dư Khánh
- Nguyễn Thị Hải
- Nguyễn Thị Hậu
- Nguyễn Thị Hiền
- Nguyễn Thị Hoàng
- Nguyễn Thị Hoàng Bắc
- Nguyễn Thị Khánh Minh
- Nguyễn Thị Khánh Trâm
- Nguyễn Thị Kim Chi
- Nguyễn Thị Kim Phụng
- Nguyễn Thị Minh Ngọc
- Nguyễn Thị Minh Thương
- Nguyễn Thị Ngọc Hải
- Nguyễn Thị Ngọc Nhung
- Nguyễn Thị Oanh
- Nguyễn Thị Phước
- Nguyễn Thị Thanh Bình
- Nguyễn Thị Thanh Hải
- Nguyễn Thị Thanh Lưu
- Nguyễn Thị Thanh Xuân
- Nguyễn Thị Thanh Yến
- Nguyễn Thị Thảo An
- Nguyễn Thị Thúy Hạnh
- Nguyễn Thị Thùy Linh
- Nguyễn Thị Thụy Vũ
- Nguyễn Thị Thuyền
- Nguyễn Thị Tịnh Thy
- Nguyễn Thị Từ Huy
- Nguyễn Thị Vinh
- Nguyễn Thiện Tống
- Nguyễn Thiện Tơ
- Nguyễn Thói Đời
- Nguyễn Thông
- Nguyễn Thu Quỳnh
- Nguyễn Thu Trang
- Nguyễn Thùy Dương
- Nguyễn Thúy Hạnh
- Nguyễn Thụy Long
- Nguyễn Thuỵ Phương
- Nguyễn Thùy Song Thanh
- Nguyễn Thỵ
- Nguyễn Thy Anh
- Nguyễn Tiến Dũng
- Nguyễn Tiến Lập
- Nguyễn Tiến Trung
- Nguyễn Tiến Văn
- Nguyễn Trần Bạt
- Nguyễn Tri Phương Đông
- Nguyễn Triệu Nam
- Nguyễn Trọng Bình
- Nguyễn Trọng Chức
- Nguyễn Trọng Huân
- Nguyễn Trọng Khôi
- Nguyễn Trọng Tạo
- Nguyễn Trung
- Nguyễn Trung Bảo
- Nguyễn Trung Dân
- Nguyễn Trung Hiếu
- Nguyễn Trung Kiên
- Nguyễn Trung Thuần
- Nguyễn Trường Giang
- Nguyễn Trường Huy
- Nguyễn Trường Uy
- Nguyễn Tuấn
- Nguyễn Tuấn Anh
- Nguyễn Tuấn Khoa
- Nguyễn Tùng
- Nguyễn Tùng Linh
- Nguyễn Tuyết Lan
- Nguyễn Tuyết Lộc
- Nguyễn Tư Nghiêm
- Nguyễn Tử Siêm
- Nguyễn Tường Bách
- Nguyễn Tường Thiết
- Nguyễn Tường Thụy
- Nguyễn Ước
- Nguyễn Vạn Phú
- Nguyễn Văn
- Nguyễn Văn Ba
- Nguyễn Văn Chính
- Nguyễn Văn Ðậu
- Nguyễn Văn Dũng
- Nguyễn Văn Đài
- Nguyễn Văn Gia
- Nguyễn Văn Hạnh
- Nguyễn Văn Hiệp
- Nguyễn Văn Hòa
- Nguyễn Văn Hùng
- Nguyễn Văn Huyên
- Nguyễn Văn Lợi
- Nguyễn Văn Lục
- Nguyễn Văn Miếng
- Nguyễn Văn Nghệ
- Nguyễn Văn Nho
- Nguyễn Văn Phong
- Nguyễn Văn Phú
- Nguyễn Văn Phước
- Nguyễn Văn Sâm
- Nguyễn Văn Sơn
- Nguyễn Văn Tao
- Nguyễn Văn Thiệu
- Nguyễn Văn Thọ
- Nguyễn Văn Trọng
- Nguyễn Văn Trung
- Nguyễn Văn Tuấn
- Nguyễn Văn Vĩnh
- Nguyễn Văn Xuân
- Nguyễn Vi Khải
- Nguyễn Vi Yên
- Nguyễn Viện
- Nguyễn Việt Anh
- Nguyễn Việt Chiến
- Nguyễn Viết Lãm
- Nguyễn Vĩnh Nguyên
- Nguyễn Vũ Hiệp
- Nguyễn Vũ Tiềm
- Nguyễn Vỹ
- Nguyễn Vy Khanh
- Nguyễn Xuân Diện
- Nguyễn Xuân Hằng
- Nguyễn Xuân Hoàng
- Nguyễn Xuân Hưng
- Nguyễn Xuân Khánh
- Nguyễn Xuân Khoát
- Nguyễn Xuân Nghĩa
- Nguyễn Xuân Nha
- Nguyễn Xuân Quang
- Nguyễn Xuân Thiệp
- Nguyễn Xuân Thọ
- Nguyễn Xuân Tiệp
- Nguyễn Xuân Tường Vy
- Nguyễn Xuân Xanh
- Nguyễn Ý Thuần
- Nguyên Yên
- Nguyễn-Chương Mt
- Nguyễn-hòa-Trước
- Nguyệt Chu
- Nguyệt Quỳnh
- Nguyệt Vi
- Ngự Thuyết
- Người Buôn Gió
- Ngyễn Trung Bảo
- Nh. Tay Ngàn
- Nhã
- Nhã Ca
- Nhã Duy
- Nhã Thuyên
- Nhan Do Thanh
- Nhân Hồng
- Nhật Chiêu
- Nhật Lệ
- Nhất Linh
- Nhật Tiến
- Nhật Tuấn
- Nhất Uyên
- Nhị Linh
- Nhị Ngã
- Nhóm Vì một Hà Nội xanh
- Như Huy
- Như Không
- Như Quỳnh
- Như Quỳnh de Prelle
- Như Ý
- Nhược Thủy
- Niall Ferguson
- Nick Hilden
- Nicolas Casey
- Nikulin
- Nina McPherson
- Ninh Dương
- Ninh Kiều
- Nobert Hummelt
- Nông Hồng Diệu
- NP Phan
- Obama
- Ocean Vương
- Octavio Paz
- Ogden Nash
- Oksana Zabuzhko
- Oleg Kashin
- Ondrej Slowik
- onggiaolang
- Orlando Figes
- Orwell
- Oscar Salemink
- Oscar Wilde
- Pablo Neruda
- Pablo Picasso
- Palmer
- Patrick Frater
- Patrick Lodge
- Paul Auster
- Paul Celan
- Paul Éluard
- Paul Hoover
- Paul Mendez
- Paul Mozur
- Paul Theroux
- Paul-François Paoli
- Paulus Lê Sơn
- Pavel Basinsky
- Pavlo Vyshebaba
- Paweł Kubiak
- Pawel Kuczynski
- Paweł Łepkowski
- Percy Mabandu
- Pervez Hoodbhoy
- Peter B. Zinoman
- Peter Hansen
- Peter Harvey
- Peter Kleiner
- Peter Singer
- Phạm Anh Tuấn
- Phạm Biểu Tâm
- Phạm Cao Hoàng
- Phạm Châu
- Phạm Chí Dũng
- Phạm Chi Lan
- Phạm Chu Sa
- Phạm Công Luận
- Phạm Công Thiện
- Phạm Công Út
- Phạm Duy
- Phạm Duy Nghĩa
- Phạm Đình Trọng
- Phạm Đình Vy
- Phạm Đoan Trang
- Phạm Hải Anh
- Phạm Hải Âu
- Phạm Hiền Mây
- Phạm Hoàng Quân
- Phạm Hồng Sơn
- Phạm Hùng Việt
- Phạm Huy Thông
- Phạm Khiêm Ích
- Phạm Kiều Tùng
- Phạm Kỳ Đăng
- Phạm Lệ Quyên
- Phạm Lê Vương Các
- Phạm Linh
- Phạm Lưu Vũ
- Phạm Minh Hoàng
- Phạm Minh Ngọc
- Phạm Minh Quân
- Phạm Minh Trung
- Phạm Ngọc Lư
- Phạm Ngọc Thái
- Phạm Ngọc Tiến
- Phạm Nguyên Trường
- Phạm Ngữ
- Phạm Phan Long
- Phạm Phú Cường
- Phạm Phú Hải
- Phạm Phú Minh
- Phạm Phú Phong
- Phạm Phú Thứ
- Phạm Phú Viết
- Phạm Phúc Thịnh
- Phạm Phương
- Phạm Quang Ái
- Phạm Quang Long
- Phạm Quang Trung
- Phạm Quang Tuấn
- Phạm Sỹ Sáu
- Phạm Tăng
- Phạm Thành
- Phạm Thành Hưng
- Phạm Thanh Nghiên
- Phạm Thảo Nguyên
- Phạm Thế Cường
- Phạm Thị
- Phạm Thị Anh Nga
- Phạm Thị Hoài
- Phạm Thị Kiều Ly
- Phạm Thị Ngọc
- Phạm Thị Phương
- Phạm Thiên Ân
- Phạm Thiên Thư
- Phạm Tín An Ninh
- Phạm Toàn
- Phạm Trần
- Phạm Trọng Chánh
- Phạm Trung Nghĩa
- Phạm Tuấn
- Phạm Tư Thanh Thiện
- Phạm Tường Vân
- Phạm Văn
- Phạm Văn Khoái
- Phạm Văn Quang
- Phạm Văn Song
- Phạm Văn Tình
- Phạm Văn Vũ
- Pham Viem Phuong
- Phạm Viêm Phương
- Phạm Viết Đào
- Phạm Việt Hưng
- Phạm Vũ Lửa Hạ
- Phạm Xuân Đài
- Phạm Xuân Hùng
- Phạm Xuân Nguyên
- Phạm Xuân Trường
- Phan An Sa
- Phan Ba
- Phan Bội Châu
- Phan Cẩm Thượng
- Phan Châu Thành
- Phan Cự Đệ
- Phan Đạo
- Phan Đắc Lữ
- Phan Đình Diệu
- Phan Độc Lập
- Phan Hải-Đăng
- Phan Hồng Giang
- Phan Huy Dũng
- Phan Huy Đường
- Phan Huy Lê
- Phan Huyền Thư
- Phan Kế Toại
- Phan Khôi
- Phan Lặng Yên
- Phan Mạnh Quỳnh
- Phan Nam Sinh
- Phan Ngọc
- Phan Nguyên
- Phan Nhật Nam
- Phan Nhiên Hạo
- Phan Ni Tấn
- Phan Phương Đạt
- Phan Quang
- Phan Tấn Hải
- Phan Tấn Uẩn
- Phan Thanh Bình
- Phan Thắng
- Phan Thế Hải
- Phan Thị Hà Dương
- Phan Thị Kim Phúc
- Phan Thị Trọng Tuyển
- Phan Thị Vàng Anh
- Phan Thu Vân
- Phan Thúy Hà
- Phan Trang Hy
- Phan Trí Đỉnh
- Phan Trọng Hoàng Linh
- Phan Văn Giưỡng
- Phan Văn Song
- Phan Văn Thắng
- Phan Vũ
- Phan Xine
- Phan Xuân Sinh
- Phannguyên Psg
- Phanxipăng
- Phaolô VI
- Pháp Hoan
- Pháp Vân
- Phapxa Chan
- Phát biểu nhận giải Văn Việt
- Phil Caputo
- Philip Larkin
- Philip Roth
- Phong Linh
- Phong Nguyen
- Phong Quang
- Phố Văn
- Phú Quang
- Phù Sa
- Phúc Lai GB
- Phúc Tiến
- Phunchok Stobdan
- Phùng Anh Kiệt
- Phùng Hi
- Phùng Hoài Ngọc
- Phùng Học Vinh
- Phùng Ngọc Kiên
- Phùng Nguyễn
- Phùng Quán
- Phùng Thành Chủng
- Phùng Thị Hạ Nguyên
- Phùng Thị Như Hà
- Phuong Ta
- Phương Hương
- Phương Phương
- Phương Thảo
- Phương Thuý
- Phương Uy
- Pierre Darriulat
- Pierre Lemieux
- Prashanth Parameswaran
- Qladimir Pyljow
- Quách Hạo Nhiên
- Quách Tấn
- Quách Thoại
- Quảng Diệu Trần Bảo Toàn
- Quang Dũng
- Quang Đức
- Quang Minh
- Quang Phan
- Quảng Tánh Trần Cầm
- Quậy Nguyễn
- Quế Hương
- Quốc Dũng
- Quốc Phương
- Quốc Toản
- Quyên Di
- Quyên Hoàng
- Quỳnh Iris de Prelle
- Quỳnh Vi
- Rabindranath Tagore
- Rainer Maria Rilke
- Ralph Chaplin
- Rebecca Mead
- Rebecca Solnit
- Reiner Traub
- Remo Verdickt
- Riccardo Gazzaniga
- Richard C. Paddock
- Richard Millet
- Richard Serra
- Robert Desnos
- Robert McCrump
- Roger Vu
- Roland Barthes
- Romain Rolland
- Ronald F. Inglehart
- Ruben David Gonzalez Gallego
- Russell Edson
- Ruth Ingram
- Ryszard Legutko
- Salman Rushdie
- Salvatore Babones
- Sam Dresser
- Sạn chữ
- Sandra Kerschbaumer
- Sara Teasdale
- Sarah Pulliam Bailey
- Sarah Thornton
- Sáu Nghệ
- Sergio Bitar
- Shakespeare
- Shannon Van Sant
- Sheikha A
- Sheila Fischman
- Sheila Ngoc Pham
- Sheri Berman
- Shigeeda Yutaka
- Shirin Ebadi
- Shukshin
- Simon Johnson
- Sire Apm Lukwesa
- Slavoj Žižek
- Sohaniim
- Son Kieu Mai
- Song Chi
- Song Hà
- Song Nguyễn
- Song Phạm
- Song Phan
- Song Thao
- Số đặc biệt
- Sơn Ca
- Sơn Hoàng Liên
- Sơn Kiều Mai
- Sơn Nam
- Stefano Harney
- Stephan Koester
- Stephen B. Young
- Steve Earle
- Susan Sontag
- Suzuki Katsuhiko
- Sương Nguyệt Minh
- Sương Quỳnh
- Svetlana Alexievich
- Svetlana Alexievitch
- Svetlana Alexiévitch
- Sylvia Plath
- T. Đ.
- T.Vấn
- Tạ Anh Thư
- Tạ Chí Đại Trường
- Tạ Duy Anh
- Tạ Tỵ
- Tạ Văn Tài
- Tạ Văn Thông
- Tạ Xuân Hải
- Tadeusz Rósewicz
- Tam Ích
- Tamarchenko
- Tàn Tuyết
- Tanaami Keiichi
- Taras Shevchenko
- Tarik Khaldi
- Tăng Quang
- Tâm An
- Tâm Chánh
- Tâm Don
- Tâm Thường Định
- Tâm Việt
- Tấn An
- Teolinda Gersão
- Teresa Mỹ Chúc
- Thạch Đạt Lang
- Thạch Quỳ
- Thạch Thảo
- Thái Bá Tân
- Thái Bá Vân
- Thái Bảo
- Thái Hà
- Thái Hạo
- Thái Kế Toại
- Thái Kim Lan
- Thái Ngọc San
- Thái Sinh
- Thái Thanh
- Thái Thăng Long
- Thái Tuấn
- Thái Văn
- Thái Văn Đào
- Thái Vũ
- Thạnh Đà
- Thanh Hằng - Anh Khoa
- Thành Lộc
- Thanh Nam
- Thanh Ngọc
- Thanh Phương
- Thanh Tâm Tuyền
- Thanh Thảo
- Thanh Thuỷ
- Thanh Trúc
- Thanh Tùng
- Thanh Xuân
- Thanhhà Lại
- Thảo Dân
- Thao Dinh
- Thảo luận
- Thảo Nguyên
- Thảo Trường
- Thảo Vy
- Thẩm Đống
- Thận Nhiên
- Thân Trọng Mẫn
- Thân Trọng Sơn
- Thế Dũng
- Thế Giang
- Thế Quân
- THẾ THANH
- Thế Uyên
- Thi Hoàng
- Thi Nguyên
- Thi sỹ ỦA
- Thi Vũ
- Thích Nhất Hạnh
- Thích Nữ Chân Không
- Thích Phước An
- Thierry Leclère
- Thierry Lentz
- Thiên Di
- Thiên Điểu
- Thiền Lâm
- Thiền Nguyễn
- Thiên Thai
- Thiện Tùng
- Thiện Ý
- Thiết Thạch
- Thiếu Khanh
- Thiều Mai Lâm
- Tho Nguyen
- Thomas A. Bass
- Thomas Bo Pedersen
- Thomas Mahler
- Thomas S. Mullaney
- Thông Đặng
- Thơ
- Thu Phong
- Thu Vàng
- Thuận
- Thuần Ngô
- Thuận Paris
- Thuận Thiên
- Thục Quyên
- Thụy An
- Thùy Dung
- Thụy Khuê
- Thùy Linh
- Thụy My
- Thủy Tiên
- Thư Bạn Đọc
- Thường Quán
- Thy An
- Tịch Ru
- Tiet Hung Thai
- Tiêu Dao Bảo Cự
- Tiêu Kiện Sinh
- Tiểu Tử
- Tillman Miller
- Timothy Brennan
- Timothy Garton Ash
- Timothy Snyder
- Tina Hà Giang
- Tomas Tranströmer
- Tô Đăng Khoa
- Tô Hải
- Tô Hoàng
- Tố Hữu
- Tô Lan Hương
- Tô Ngọc Vân
- Tô Thẩm Huy
- Tô Thùy Yên
- Tô Văn Trường
- Tôi Đây
- Tôn Thất Thông
- Tống Văn Công
- Trà Đóa
- Trà Nhiên
- Tracy K. Smith
- Tran Dinh Dung
- Tran Nam Dung
- Trang Châu
- Trang Hạ
- Trang Thanh
- Trang Thế Hy
- Trangđài Glassey Trầnguyễn
- Trangđài Glasssey-Trầnguyễn
- Trao đổi
- Trầm Tử Thiêng
- Trần Anh Hùng
- Trần Bá Đại Dương
- Trần Bang
- Trần Bình Nam
- Trần C. Trí
- Trần Cao Lĩnh
- Trần Cao Tường
- Trần Công Tâm
- Trần Công Tín
- Trần Dạ Từ
- Trần Dần
- Trần Doãn Nho
- Trần Dũng Thanh Huy
- Trần Duy
- Trần Duy Phiên
- Trần Duy Trung
- Trần Đăng Khoa
- Trần Đăng Tuấn
- Trần Đĩnh
- Trần Đình Bút
- Trần Đình Hoành
- Trần Đình Lương
- Trần Đình Sơn Cước
- Trần Đình Sử
- Trần Đình Triển
- Trần Đình Trợ
- Trần Độ
- Trần Đồng Minh
- Trần Đức Anh Sơn
- Trần Đức Thảo
- Trần Đức Tiến
- Trần Đức Tín
- Trần Đức Toản
- Trần Gia Huấn
- Trần Gia Ninh
- Trần Hà Linh
- Trần Hạ Tháp
- Trần Hạ Vi
- Trần Hải
- Trần Hạnh
- Trần Hậu
- Trần Hoài Anh
- Trần Hoài Thư
- Trần Hoàng Phố
- Trần Hoàng Trúc
- Trần Hoàng Vy
- Trần Hùng
- Trần Huy Bích
- Trần Huy Minh Phương
- Trần Huy Quang
- Trần Huỳnh Duy Thức
- Trần Hữu Dũng
- Trần Hữu Khánh
- Trần Hữu Quang
- Trần Hữu Tá
- Trần Hữu Thục
- Trần Khánh Triệu
- Trần Kiêm Đoàn
- Trần Kiêm Trinh Tiên
- Trần Kim Trắc
- Trần Kỳ Trung
- Trần Lam
- Trần Lê Sơn Ý
- Trần Lương
- Trần Lý Trí Tân
- Trần Mạnh Hảo
- Trần Mạnh Tuấn
- Trần Minh Phi
- Trần Minh Quốc
- Trần Mộng Tú
- Trần Nam Bình
- Trần Ngân Hà
- Trần Nghi Hoàng
- Trần Ngọc Cư
- Trần Ngọc Hiếu
- Trần Ngọc Tuấn
- Trần Ngọc Vương
- Trần Nguyên Đán
- Trần Nhã Thụy
- Trần Nhương
- Trần Phong Giao
- Trần Phong Vũ
- Trần Quang Đức
- Trần Quang Lộc
- Trần Quốc Nam
- Trần Quốc Thuận
- Trần Quốc Toàn
- Trần Quốc Trọng
- Trần Quốc Vượng
- Trần Quyết Thắng
- Trân Sa
- Trần Song Hào
- Trần Thành
- Trần Thanh Ái
- Trần Thanh Cảnh
- Trần Thanh Huy
- Trần Thanh Vân
- Trần Thắng
- Trần Thế Vĩnh
- Trần Thị Băng Thanh
- Trần Thị Diệu Tâm
- Trần Thị Lai Hồng
- Trần Thị Lam
- Trần Thị NgH.
- Trần Thị Nguyệt Mai
- Trần Thị Phương Phương
- Trần Thị Thanh Thoả
- Trần Thị Trường
- Trần Thiện Đạo
- Trần Thùy Mai
- Trần Tiến
- Trần Tiễn Cao Đăng
- Trần Tiến Dũng
- Trần Tiễn Khanh
- Trần Tố Nga
- Trần Trọng Dương
- Trần Trọng Thức
- Trần Trọng Vũ
- Trần Trung Chính
- Trần Trung Đạo
- Trần Tuấn
- Trần Từ Mai
- Trần Vàng Sao
- Trần Văn Chánh
- Trần Văn Đỉnh
- Trần Văn Khê
- Trần Văn Minh
- Trần Văn Nam
- Trần Văn Thọ
- Trần Văn Thủy
- Trần Văn Tý
- Trần Vấn Lệ
- Trần Việt Hà
- Trần Viết Ngạc
- Trần Vinh Dự
- Trần Vũ
- Trần Vũ Hải
- Trần Vương Thuấn
- Trần Vương Thuận
- Trần Wũ Khang
- Trần Xuân Hoài
- Trần Xuân Linh
- Trần Xuân Lĩnh
- Trần Xuân Thảo
- Trần Yên Hòa
- Trần Yên Nguyên
- Trên
- Trên Facebook
- Trên Facebook/Minds
- Trên kệ sách
- Trên trang diaCRITICS
- Trí Hiệu Dân
- Triều Anh
- Triều Hoa Đại
- Triêu Nhan
- Triều Sơn
- Triệu Tử Dương
- Trịnh Anh Tuấn
- Trịnh Bá Phương
- Trịnh Bách
- Trịnh Cao Hòa Thanh
- Trịnh Chu
- Trịnh Công Sơn
- Trịnh Cung
- Trịnh Duy Kỳ
- Trịnh Hữu Long
- Trịnh Kim Tiến
- Trịnh Lữ
- Trịnh Minh Tuấn
- Trịnh Sơn
- Trịnh Thanh Thủy
- Trịnh Thu Tuyết
- Trịnh Vĩnh Phúc
- Trịnh Xuân Thuận
- Trịnh Xuân Thủy
- Trịnh Y Thư
- Trọng Anh
- Trọng Phú
- Trọng Thành
- Tru Sa
- Trúc Giang
- Trúc Thông
- Trúc Ty
- Trump
- Trung Bảo
- Trung Dũng Kqd
- Trùng Dương
- Trung Trung Đỉnh
- Trư Sa
- Trường An
- Trương Anh Ngọc
- Trương Anh Thụy
- Trương Chính
- Trương Duy Nhất
- Trương Đăng Dung
- Trương Điện Thắng
- Trương Đình Phượng
- Trương Hồng Quang
- Trương Huy San
- Trường Minh
- Trương Ngọc Chương
- Trương Nguyên
- Trương Nguyện Thành
- Trương Nhân Tuấn
- Trương Phượng
- Trương Quang
- Trương Quang Đệ
- Trương Quang Nhuệ
- Trương Quang Vĩnh
- Trương Thị Ngọc Hân
- Trương Thiên Phàm
- Trương Thu Hiền
- Trương Tố Hoa
- Trương Trọng Nghĩa
- Trương Tửu
- Trương Văn Dân
- Trương Văn Vĩnh
- Trương Vũ
- Trương Xuân Thiên
- Tú Mỡ
- Tù Quốc Hoài
- Tù Sâm
- Tú Trung Hồ
- Tuấn Duy
- Tuấn Khanh
- Tuân Nguyễn
- Tuấn Thảo
- Tuệ Anh
- Tuệ Đăng
- Tuệ Nguyên
- Tuệ Nhân
- Tuệ Nhật
- Tuệ Sĩ
- Tuệ Sỹ
- Tùng Dương Cola
- Tung Nguyen
- Turner
- Túy Hồng
- Tuyết Nghi
- Tư
- Từ Dung
- Tư liệu
- Tử Linh
- Từ Mai Trần Huy Bích
- Từ Quốc Hoài
- Từ Sâm
- Từ Thức
- Tưởng
- Tương Lai
- Umberto Eco
- Uông Tăng Kỳ
- Uông Triều
- Uyển Ca
- Uyên Nguyễn
- Uyên Thao
- Uyên Vũ
- V. Erofiev
- Vàng A Giang
- Varlam Shalamov
- Vasco Gargalo
- Vasily Makarovich
- Văn
- Văn Biển
- Văn Cao
- Văn Chinh
- Văn Công Hùng
- Văn Giá
- Văn học
- Văn học Miền Nam 54-75
- Văn Như Cương
- Văn Quang
- Văn Tâm
- Văn Việt
- Văn.
- Vấn đề hôm nay
- Vận Động Ứng Cử Đại Biểu Quốc Hội 2016
- Vân Hạ
- Vân Phi
- Velcrow Ripper
- Veronica Melkozerova
- Vi Lãng
- Vi Trần
- Vi Yên
- Viet Thanh Nguyen
- Viên Linh
- Việt Bách
- Việt Bình
- Việt Dzũng
- Việt Khang
- Việt Lang
- Việt Phương
- Viktor Maslov
- Vinh Anh
- Vĩnh Hảo
- Vĩnh Quyền
- Virginia Heffernan
- Virginia Woolf
- Vladimir Nabokov
- Võ An Đôn
- Võ Anh Minh
- Võ Anh Thơ
- Võ Bá Cường
- Võ Đắc Danh
- Võ Định Hình
- Võ Đức Phúc
- Võ Hồng
- Võ Huy Tâm
- Võ Hương Quỳnh
- Võ Kỳ Điền
- Võ Ngàn Sông
- Võ Phiến
- Võ Thị Hảo
- Võ Thị Thu Hằng
- Võ Tiến Cường
- Võ Tòng Xuân
- Võ Trí Hảo
- Võ Văn Quản
- Võ Văn Tạo
- Võ Văn Thôn
- Võ Xuân Quế
- Võ Xuân Sơn
- Volker Weidermann
- Volodymyr Vynnychenko
- Volodymyr Zelenskyy
- Vũ Bằng
- Vũ Biện Điền
- Vũ Cao Đàm
- Vũ Cát Tường
- Vũ Đình Hòe
- Vũ Đình Huỳnh
- Vũ Đình Liên
- Vũ Đình Phòng
- Vũ Đức Khanh
- Vũ Đức Phúc
- Vũ Đức Sao Biển
- Vu Gia
- Vũ Hà Văn
- Vũ Hạnh
- Vũ Hoàng Chương
- Vũ Hoàng Thư
- Vũ Hồng Ánh
- Vũ Huy Ngọc
- Vũ Huy Quang
- Vũ Khắc Hoè
- Vũ Khắc Khoan
- Vũ Kim Hạnh
- Vũ Kim Thu
- Vũ Lâm
- Vũ Lập Nhật
- Vũ My Lan
- Vũ Ngọc Giao
- Vũ Ngọc Hoàng
- Vũ Ngọc Tâm
- Vũ Ngọc Tiến
- Vũ Nho
- Vũ Oanh
- Vũ Quang Việt
- Vũ Quí Hạo Nhiên
- Vũ Quốc Ngữ
- Vũ Quỳnh Hương
- Vũ Quỳnh Nh.
- Vũ Thành Sơn
- Vũ Thanh Tâm
- Vũ Thanh Tùng
- Vũ Thành Tự Anh
- Vũ Thế Khôi
- Vũ Thị Hải
- Vũ Thị Nhuận
- Vũ Thị Phương Anh
- Vũ Thị Phương Lan
- Vũ Thị Thanh
- Vũ Thị Thanh Mai
- Vũ Thư Hiên
- Vũ Tiến Lập
- Vũ Trọng Khải
- Vũ Tuấn Hoàng
- Vũ Từ Trang
- Vũ Tường
- Vũ Viết Tuân
- Vũ Xuân Tửu
- Vương Bích Ngọc
- Vương Đan
- Vương Huy
- Vương Ngọc Minh
- Vương Tiểu Nhị
- Vương Trí Nhàn
- Vương Trọng
- Vương Trùng Dương
- Vương Trung Hiếu
- Vy Thảo
- W. H. Auden
- Wa Praong
- Walt Whitman
- Walter Isaacson
- Wayne Karlin
- Wells
- Wendy Barker
- Wilhelm Schmid
- Will Nguyen
- William Carlos Williams
- William Nee
- William Stafford
- William Stanley Merwin
- Winston Phan Đào Nguyên
- Wislawa Szymborska
- Wolf Biermann
- Wolfgang Borchert
- Wynn Gadkar Wilcox
- Xie Tao
- Xuân Ba
- Xuân Diệu
- Xuân Dương
- Xuân Đài
- Xuân Minh
- Xuân Phượng
- Xuân Sách
- Xuân Thọ
- Xuân Vũ
- Xương Văn
- Y Chan
- Ý Nhi
- Y Uyên
- Yanis Varoufakis
- Yevgeny Yevtushenko
- Yên Ba
- Yên Khắc Chính
- Yến Năng
- Yên San
- Yên San Thụy Miên
- Yiyun Li
- Yoko Ogawa
- Yōko Ogawa
- Yoko Tawada
- Young Sang Lee
- Yuliya Ilchuk
- Yuno Bigboi
- Yves Sintomer
- Yvette Tan
- Zac Herman
Đĩ thúi & phần còn lại ở đời sau (kỳ 8)
Nguyễn Viện
Trong thời gian chờ đợi, tôi treo mình trong háng B cùng lúc treo trong háng Kiều Nguyệt Nga và Kim Liên. Đây cũng là thời gian Chí Phèo cho tổng kết tình hình thực hiện nghị quyết sống và làm việc bằng lỗ tai. Tất cả mọi thằng cu cái hĩm được tập hợp tại sảnh đường của háng trung tâm. Tôi thấy đủ mọi màu sắc và tiếng nói khác nhau. Các lỗ tai được trang trí đủ kiểu từ cài hoa cho tới xăm trổ hoặc đeo các loại trang sức bằng lửa. Tuy nhiên kiểu trang trí phổ biến nhất vẫn là hình cái lưỡi màu đỏ vẽ từ hai bên má đến sát lỗ tai. Gần như ai cũng đăng ký phát biểu và cũng gần như bài phát biểu nào cũng giống nhau. Biểu tượng của sự nhất trí tuyệt đối, trung thành tuyệt đối và tính tổ chức tuyệt đối. Nội dung chủ yếu đều cảm tạ công đức của lãnh tụ Chí Phèo kính yêu, nhờ ngài mà con người mới biết thế nào là cực lạc. Không được nói và không được nghe là một thiệt thòi lớn. Sau phần tụng ca đến màn đấu tố. Tôi là một trong số ít bị Ban Tuyên dục mang ra phê bình kiểm điểm. Lý do thứ nhất, tôi đã không tuân thủ lệnh thể hiện mối quan hệ xã hội ưu việt từ lưỡi qua lỗ tai mà trực diện phản động từ con cu vào lỗ hĩm. Thứ hai, qua việc vọng tưởng về một thế giới khác, tôi đã để mất niềm tin vào sự lãnh đạo sáng suốt của lãnh tụ Chí Phèo kính yêu. Ban Tuyên dục yêu cầu tôi viết tự kiểm, nhìn nhận sai lầm của mình và thành khẩn sám hối, trong lúc quần chúng các linh hồn tinh tuyển xỉ vả tôi phản cách mạng, phủ nhận mọi thành tựu đáng trân trọng của chế độ và thời đại quang vinh của lãnh tụ Chí Phèo kính yêu.
Tôi sao lục trong ký ức những bản tự kiểm của tất cả các nhà văn khi còn trên dương thế và tôi khám phá được một điều quan trọng: văn học đích thực, bản chất con người và sự phù phiếm xã hội không nằm trong tác phẩm mà được thể hiện sâu sắc trong các bản tự phê bình của họ. Rồi tôi chép lại một bản tự kiểm dài nhất để chứng tỏ tôi thật sự thành khẩn cải tạo. Bản tự kiểm của tôi được đọc trước toàn thể các đẳng linh hồn và tôi được khoan hồng cho ở lại trong háng B. Nhưng chứng nào tật ấy, tôi vẫn thích đút cu vào hĩm hơn là dùng lưỡi liếm lỗ tai. Kim Liên, Kiều Nguyệt Nga và tôi treo mình dưới những tán lá môn và chờ trăng lặn.
Mặt trăng dưới âm phủ thật ra cũng chỉ là bóng của một cái hĩm. Vì thế, khi treo trên bầu trời, trông nó giống như một con diều. Sự vọng dục của các linh hồn làm cho mặt trăng lung linh và chao đảo. Bóng tối do nó toả ra có mùi đất thó và làm cho sự đắm chìm của các linh hồn càng trở nên sâu thẳm. Trong sự trải nghiệm của tôi, sự đắm chìm ấy là một cơn mù khơi khi cả tôi, Kim Liên và Kiều Nguyệt Nga cùng chạm đáy bản thể.
Để đạt đến trạng thái vô sở trú của linh hồn, chúng tôi phải tận dụng tất cả mọi cơ năng của thân thể trong việc thụ hưởng khoái cảm nhục dục. Khi bấu chặt vào nhau, sự giải thoát sẽ đến. Đó là sự biến đổi mang tính đốn ngộ, như sự xuất hiện của cái có.
Ông Đồ Chiểu nói với tôi: “Con người phải biết nhắm mắt thì huệ nhãn mới khởi sinh”.
Tôi nói: “Thấy hết, biết hết cũng chẳng để làm gì khi chúng ta ở âm phủ và là âm phủ”.
Bản chất cuộc sống là sinh dục và sinh dưỡng. Dục để dưỡng và dưỡng để dục. Vì thế, tôi cứ để tôi treo vào ái dục và vô minh.
Ông Đồ Chiểu la lên: “Tải đạo, tải đạo..”.
Ông Cao Văn Lầu búng vào dây đàn khẩn cấp như có giặc cướp đến.
Lòng tôi tràn ngập một nỗi xốn xang đợi chờ.
Khi ấy, lãnh tụ Chí Phèo kính yêu đang xem phim cấp 3 trong nội phủ để nghiền ngẫm một nghị quyết mới.
Xuân Tóc Đỏ đã hoàn hồn sau lần dấn thân vào cõi mịt mùng để tìm thiên đường với tôi, hắn âu yếm lỗ tai tôi và nói: “Tôi đã tìm thấy chân lý”.
Ngạc nhiên, tôi hỏi lại: “Ở đâu?”
Hắn bảo ở ngay chính sự ái dục của chúng ta. Tôi càng ngạc nhiên, Xuân Tóc Đỏ vốn chỉ là một gã cơ hội. Hắn dẫn tôi đến gốc đa trên mặt trăng, dặn: “Bí mật nhé”.
Tôi gật đầu.
Hắn nói: “Cỡ Chí Phèo làm cách mạng được thì tại sao tôi với ông lại không làm được?”
Tôi bảo ai cũng có thể làm cách mạng, vấn đề là dám hay không thôi. Tôi không dám vì tôi sợ. Sợ nhiều thứ cho dù đã vào âm phủ. Xuân Tóc Đỏ chửi thề. Trí thức đúng là cục cứt.
Xuân Tóc Đỏ nói: “Tôi sẽ làm cách mạng, nhưng tôi không thể làm một mình. Tôi cần có sự ủng hộ”.
Tôi bảo tôi sẵn sàng ủng hộ. Hắn từ giã tôi bằng một cái bắt tay thật chặt.
Tôi nhìn vào đám rễ chằng chịt của cây đa và phát hiện bà Phó Đoan đang đái.
Tôi hất đầu cười: “Cần gì phải kín đáo thế”.
Bà Phó Đoan cũng cười: “Chẳng phải em lịch sự đoan trang gì đâu”.
Tôi đùa: “Cũng muốn làm cách mạng à?”
Bà Phó cười lả lơi: “Chẳng giấu gì anh, em thủ dâm đấy”.
Tôi bảo tôi chấp hành mọi chính sách của chế độ Chí Phèo nên tôi sẵn sàng phục vụ bà nếu bà muốn.
Bà Phó ôm tôi nói nhỏ: “Không phải thế đâu. Anh còn nhớ truyện cổ tích về cây đa thằng Cuội không?”
Tôi bảo tôi nhớ.
Bà nói tiếp: “Là thế này, em muốn bắt chước vợ thằng Cuội đái vào gốc đa xem nó có bay lên không”.
Lại một linh hồn làm tôi ngạc nhiên. Tôi nói: “Không phải Chí Phèo đã mang đến cho chúng ta mọi lạc thú rồi sao?”
Bà Phó bỉu môi: “Anh nói cứ như cán bộ, chán như con gián”.
Tôi nói: “Tôi đã nghe Vũ Trọng Phụng nói về em. Tôi cũng muốn bay đến một nơi nào khác. Em sẽ đi với tôi chứ?”
Chúng tôi làm tình với nhau không theo luật của Chí Phèo. Tai mắt nhân dân ở khắp nơi, Thị Nở bắt gặp quả tang chúng tôi phạm pháp.
Giữa lúc tôi còn bối rối, Thị Nở nói: “Chiều em đi, em sẽ không tố cáo với tổ chức”.
Tôi bảo: “Mẹ mày, đi mà tố cáo”.
Thị Nở nói: “Em đùa thôi mà. Cho em làm tình chung với”.
Chúng tôi treo lên cành đa. Đệ nhất phu nhân Thị Nở cười sằng sặc.
Thị Nở kể: “Thằng Chí Phèo nhà em nó dâm dục lắm. Nhưng nó chỉ dâm dục với những con gọi là cái gì quốc tế ấy, chứ nó chả thèm em đâu. Em ức lắm mà chả biết làm sao. Hôm nay gặp được anh chị, em thỏa mãn lắm”.
Bí mật cung đình chán cơm thèm phở của lãnh tụ Chí Phèo kính yêu do Thị Nở tiết lộ không làm rúng động thế giới hĩm. Bà Phó Đoan bảo thằng cu nào chả thế. Tôi nói dù sao cũng nên học tập. Bà Phó bảo tôi hơi bị khiêm nhường. Tôi nói cu nhân dân không thể so sánh với cu lãnh tụ. Bà Phó cười, chả trách được. Lấy Tây vẫn là mơ ước của bà.
Cành đa la đà. Bà Phó bảo: “Tây hiếp sướng lắm”.
Thị Nở nói: “Hồi xưa thấy bọn Tây vào làng, em hồi hộp ơi là... hồi hộp, mong được nó hiếp xem thế nào. Nhưng bọn khốn kiếp ấy nó vờ không thấy em”.
Bà Phó nói: “Cái bọn lê dương ấy chúng nó không tha ai bao giờ”.
Thị Nở bảo: “Em nói thật đấy, chúng nó coi em như cứt đái. Đời em gặp được thằng Chí Phèo tưởng đã là may mắn, không ngờ còn có ngày tuyệt đẹp hôm nay”.
Tôi bảo: “Em muốn sướng thì cứ bắt thằng Chí Phèo nó thực thi cái luật pháp của nó với em”.
Thị Nở nói: “Ôi giào, luật với lệ gì thằng ấy. Nó bảo luật pháp là để cai trị chứ không phải để tu thân”.
Kỷ niệm ngày cách mạng thành công, Chí Phèo tuyên đọc nghị quyết mới giữa buổi mít tinh trọng thể tổ chức tại quảng trường trung tâm hay còn gọi là Háng Lớn.
“Hỡi các linh hồn,
Chúng ta muốn sung sướng, và chúng ta đã được sung sướng. Nhưng chúng ta càng ngày càng muốn sướng hơn, vì thế nay tôi quyết định:
Mọi giao dịch, quan hệ xã hội bất kể là gì, tình ái hay giao lưu văn nghệ, nhất thiết chúng ta chỉ sử dụng cái mũi.
Tại sao thế? Bởi vì cái mũi là nguồn tiếp xúc với vũ trụ giúp chúng ta duy trì sự sống qua hơi thở. Đây là chân lý. Để nâng tầm sự sống lên một đỉnh cao mới, chúng ta cần vượt qua sự hạn hẹp của lỗ tai, chỉ sử dụng lỗ mũi làm phương tiện của hạnh phúc nơi âm phủ vĩnh hằng này.
Lỗ mũi muôn năm.
Âm phủ muôn năm.
Chí Phèo kính yêu muôn năm”.
Tất cả các linh hồn đều vỗ tay hoan hô và cảm động rơi nước mắt. Chúng ta lại có một niềm sung sướng mới.
Ban Tuyên dục triển khai nghị quyết hạnh phúc qua lỗ mũi bằng cách soạn một văn bản hướng dẫn tường tận cách đánh hơi như thế nào để định giá đối tượng, có bao nhiêu loại mùi, đặc trưng và tác dụng của từng loại mùi hay hít hà tận hưởng như thế nào cho sướng khoái. Vui nhất vẫn là những ngày học tập và thực hành nghị quyết.
Làm gì cho qua cái vĩnh hằng?
Tôi vui sống vì đời tôi đã có lãnh tụ Chí Phèo kính yêu. Nhờ ngài mà tôi đánh hơi được tới sâu thẳm mọi hang hĩm và hít hà mọi nỗi niềm ẩn mật. Nhờ ngài mà tôi tìm thấy tôi trong mọi khát vọng và sướng thoả.
Cũng nhờ học tập thông suốt nghị quyết này mà Thị Nở đánh hơi được tôi trong mọi ngóc ngách treo mình với Kiều Nguyệt Nga, Kim Liên hoặc bà Phó Đoan. Tôi cần phải minh xác điều này, về bản chất Thị Nở thâm đen hay Kiều Nguyệt Nga trắng ngần cũng không khác gì nhau. Hĩm nào cũng là hĩm. Trong thế giới vô hình tướng, tất cả bản năng và hình thái chỉ là một.
Thói quen đánh hơi và hít hà làm cho lỗ mũi của tất cả các linh hồn đều to ra và cánh mũi mỏng hơn. Không biết tự lúc nào trên khuôn mặt của các linh hồn chỉ còn hiển hiện một cái mũi. Điều này chỉ được phát giác khi lãnh tụ Chí Phèo kính yêu vi hành vào các háng. Không ai nhận ra ngài để đón chào và tung hô. Âm phủ không còn giai cấp và khoảng cách đạo đức cách mạng. Lẽ ra đây phải được coi là thành tựu tuyệt đối của cách mạng, nhưng cũng vì thế lãnh tụ Chí Phèo kính yêu đã tự đánh mất tính chính danh của mình.
Xuân Tóc Đỏ ý thức được thời cơ đã đến, hắn nói với Bá Kiến: “Thằng Chí Phèo làm đảo lộn mọi trật tự. Ông phải lôi cổ nó xuống đánh cho nó mấy roi để nó tỉnh ra biết trên biết dưới”.
Bá Kiến gừ gừ trong miệng như tích tụ thù hận đã lâu, nói: “Chúng nó không biết mình là ai”.
Xuân Tóc Đỏ nói thêm: “Ông cần dạy cho nó biết lễ độ”.
Bá Kiến nghiến răng: “Cách mệnh! Cách mệnh cái con củ cặc!”
Xuân Tóc Đỏ nói: “Ông đừng nói thế. Tất cả chúng ta đều là cặc. Bọn chúng là cặc thối”.
Bá Kiến gật gù: “Ừ, phải. Bọn cặc thối”.
Rít một hơi thuốc lào, Bá Kiến bảo: “Mày lôi cổ thằng Chí Phèo về đây cho tao”.
Xuân Tóc Đỏ vội thoái thác: “Dạ, con không làm được đâu ạ”.
Bá Kiến hỏi: “Thế ai mới làm được?”
Xuân Tóc Đỏ rụt rè thưa: “Dạ, chỉ có ông mới làm được thôi ạ”.
Bá Kiến bảo: “Chỉ có tao? Thôi được để tao tính. Thời cơ chưa chín mùi”.
Thời cơ chẳng bao giờ tự nó chín mùi. Chí Phèo vẫn là lãnh tụ kính yêu của mọi linh hồn.
Một hôm, tôi nói với bà Phó Đoan: “Em đi với anh”.
Chúng tôi đi về phía tây. Ở phía bao giờ nắng cũng tắt, chúng tôi nhìn thấy những bông hoa mọc tràn lan trên những lỗ huyệt trống trải, bát ngát. Hoang dại và u uẩn.
Bà Phó Đoan bảo: “Hoa là hĩm của cây cỏ. Lỗ huyệt là hĩm của trần gian. Ở đâu có lỗ huyệt ở đó là hĩm”.
Tôi bảo: “Hĩm của em đẹp và giống như một cánh lan”.
Bà Phó Đoan bảo: “Chỉ có một cửa ngõ duy nhất là hĩm, nếu anh muốn tìm một điều gì đó”.
Tôi đứng lại nhìn bà Phó Đoan. Thế giới ở đây. Ở đây không thuộc về tôi. Tôi muốn tìm một cánh cửa khác không phải hĩm. Nhưng tôi không thấy gì khác ngoài hĩm. Hĩm khô, hĩm ướt, muôn trùng hĩm thì hĩm cũng chỉ là hĩm.
Tôi nói với bà Phó Đoan: “Ở đây hay ngoài kia, anh muốn tìm một cái gì khác”.
Sự nhàm chán là địa ngục. Đây là địa ngục. Tôi phải thoát ra như thế nào? Liệu có thoát được không?
Bà Phó ham vui, nói: “Nếu anh có thể tìm thấy một cửa ngõ nào khác, cho em đi với”.
Tôi nói: “Hãy đứng lên và đi”.
Tôi cũng không hiểu sao, tôi vẫn quyết định đi về phía giả định là phía tây. Phía tàn lụi. Những bóng ma phất phơ nhưng ẩn ức mông lung. Họ bị trì kéo bởi những giấc mơ và treo trên những nghiệp chướng nhân quả. Họ không tự bứt được khỏi nhân quả để làm những con ma tự do. Nhưng tự do đôi khi cũng chỉ là ảo tượng. Không phải những tiếng thét gào, nhưng sự im lặng của thế giới này mới khủng khiếp làm sao.
Bà Phó nói: “Phải chăng đây mới chính là cõi chết?”
Tôi nói, khi còn cảm nhận được một điều gì đó thì chưa hẳn đã là chết. Chúng ta không đi tìm sự chết. Tôi muốn tìm Nguyễn Du, Vương Thuý Kiều, Đạm Tiên, Mã Kiều Nhi của Đoạn Trường Tân Thanh. Họ đã siêu thoát hay vẫn còn hệ luỵ? Siêu thoát ở đâu và hệ luỵ ở đâu? Tôi sợ sự vô tận.
Sau cõi lặng câm, chúng tôi rơi xuống một cõi hỗn mang. Sự hỗn mang dường như đã làm chúng tôi rơi ra xa nhau trong một khoảnh khắc.
Tôi nói: “Coi chừng lạc”.
Ngay lúc đó, tôi không còn thấy bà Phó Đoan đâu nữa. Chúng tôi bị hút đi mỗi người mỗi ngả. Tôi cầu chúc cho bà tìm thấy điều bà mong ước, cho dù điều ấy vớ vẩn.
Khi mở mắt ra, tôi thấy Vương Thuý Kiều, Mã Kiều Nhi và Đạm Tiên đang từ chỗ Hồ Tôn Hiến bước lại. Họ vồ lấy tôi. Và phủ đầy linh hồn tôi mùi nước hĩm của họ. Tôi nhớ lại lời bà Phó Đoan, chỉ có một cánh cửa duy nhất là hĩm.
Tôi kêu lên: “Oan gia”.
Ba cô gái cười nắc nẻ. Thế giới nào cũng thế thôi, ông anh ạ. Tuy nhiên, người tôi muốn gặp lại nhất là Hồ Tôn Hiến. Tôi cảm thấy vui vì tôi nghĩ đây là lúc tôi có thể nói chuyện với ông một cách bình đẳng nhất, không vướng vất huyền thoại hay quyền lực.
Tôi nói với ba cô gái: “Các em vẫn xinh tươi là vui rồi. Nhưng cho anh chào người chăn dắt các em cái đã”.
Đạm Tiên nói: “Thúc Sinh còn sống ở Dubai, ở đây chỉ có đại ca Hồ Tôn Hiến thôi”.
Tôi bảo tôi muốn gặp ông ta. Họ treo tôi trong háng và dẫn tôi đến chỗ Hồ Tôn Hiến.
Họ bảo: “Đây là cách an toàn nhất”.
Hồ Tôn Hiến vẫn đường bệ và kiêu hãnh cho dù ông ta đã phải uống thuốc độc bước xuống tuyền đài.
Hồ Tôn Hiến nói ngay: “Nhà văn cũng không thể thay đổi lịch sử phải không”.
Tôi đáp: “Vâng, nhà văn không làm thay đổi điều gì cho ai ngoài chính hắn”.
Hồ Tôn Hiến nói: “Tôi cũng không tin là ông có thể tự thay đổi”.
Tôi đáp: “Vâng, đấy chỉ là điều tôi mong muốn”.
Hồ Tôn Hiến bảo: “Chúng ta đều đã làm việc vô ích”.
Tôi nói: “Không chỉ vô ích mà đôi khi tàn ác”.
Hồ Tôn Hiến bảo: “Trong những hoàn cảnh nhất định, khó có thể làm khác như tôi đã làm. Vấn đề chỉ là các điều kiện”.
Tôi nói: “Tôi không có ý định phán xét ông”.
Trong lúc chúng tôi nói chuyện, Đạm Tiên, Mã Kiều Nhi và Vương Thuý Kiều xoa bóp cho Hồ Tôn Hiến và tôi cảm nhận được quyền lực của ông.
Tôi hỏi: “Ông vẫn có thể tìm được cho mình những thứ của trần gian sao?”
Hồ Tôn Hiến cười: “Cũng rẻ thôi. Đây chỉ là hàng mã hoá vàng do độc giả của ông gửi xuống”.
Hồ Tôn Hiến nói tiếp: “Tôi biết ông xuống đây cũng đã lâu, nhưng dường như ông vẫn chưa biết gì về âm phủ”.
Tôi gật đầu.
Hồ Tôn Hiến nói: “Thật ra, thế giới của các ảo tượng như Chí Phèo, Kiều Nguyệt Nga vân vân… mà ông đã trải qua cũng không khác thế giới của xương thịt máu me như ông hay tôi. Tất cả chỉ do ý lực mà thành. Ông hãy thử đi”.
Tôi nói: “Có ý lực là có tranh giành”.
Hồ Tôn Hiến bảo: “Phải. Đây là cõi hỗn mang. Cũng vui mà”.
Tôi cảm thấy không còn gì để nói với Hồ Tiên Hiến dù trước đó tôi rất muốn được ông chia sẻ những kinh nghiệm lịch sử trần thế.
Lòng tôi nguội lạnh.
Bà Phó Đoan đã rơi vào háng nào? Tôi cần phải đi tìm bà.
Ngay khi tôi mới chỉ khởi lên ý nghĩ ấy, bà đã xuất hiện trước mặt tôi: “Em vẫn ở bên anh”.
Tôi hỏi trong lúc tôi gặp Thuý Kiều, Mã Kiều Nhi, Đạm Tiên và Hồ Tôn Hiến thì bà ở đâu?
Bà Phó cười trơ tráo: “Em muốn vào hội với họ và em đã ở trong háng Hồ Tôn Hiến”.
Tôi hỏi: “Em sẽ ở lại hay đi tiếp với anh?”
Bà Phó nói: “Đây là thế giới của em và em muốn ở lại”.
Tôi ôm bà Phó một lúc để chia tay.
Tôi cúi nhìn nơi tôi sẽ rơi xuống. Làm thế nào đến bến mê, xoá sạch mọi ký ức? Tôi tung người và tôi thấy tôi lộn vòng. Khi rơi xuống, tôi vẫn chỉ thấy bà Phó Đoan đứng đó bịn rịn.
Bà Phó bảo: “Anh cần phải đi qua một cái háng”.
Chẳng có chọn lựa nào khác, tôi chui vào háng bà Phó.
Ở phía bên kia tôi nhìn thấy những bộ xương trắng đang bốc hơi. Tôi cũng nhìn thấy nhiều người đang đi tìm hài cốt của mình. Họ bới móc và lắp ráp vào thân thể mình những lóng xương tìm thấy. Đôi khi không khớp, họ quăng đi và tiếp tục tìm kiếm. Tôi nghĩ tôi cũng có thể tìm thấy những chiếc răng sâu của mình ở đây, tuy không cần ăn nữa, nhưng răng vẫn tạo ra cảm giác. Nhưng tôi không thể đánh hơi được răng của mình ở đâu trong đống xương vô định này.
Tôi chợt rùng rợn vì nghĩ đến việc sẽ thoát ra khỏi cõi này như thế nào nếu không đi qua một cái háng? Tôi thử tung người và lộn vòng. Tôi rớt xuống giữa đống xương. Tôi nghĩ phải tạo ra một cái háng. Và tôi tìm một bộ xương háng. Rồi tôi chui qua. Tối tăm mù mịt. Tôi không sang được phía bên kia mà tôi đang ở trong háng-tối-tăm-mù-mịt. Cụ Đồ Chiểu ơi, cứu tôi. Tôi chìm trong sự ẩm ướt. Những linh hồn lạnh giá cào cấu tôi như thể họ muốn lột da tôi. Tôi bàng hoàng nhận ra họ đang lóc thịt tôi bằng sự lạnh giá của họ.
Sự lạnh giá làm tôi tê cứng. Chẳng bao lâu tôi sẽ chỉ còn là một bộ xương khô như họ. Tôi sợ. Tại sao tôi lại sợ mặc dù tôi biết tôi đã ở thế giới của sự chết và sự sợ hãi? Tôi cố gắng vùng vẫy. Khi tôi đứng lên được, tôi không còn nhìn thấy bộ xương nào nữa mà trước mặt tôi là một ông già vẻ mặt quắc thước nhưng run rẩy vì lạnh.
Tôi hỏi ông ta: “Những bộ xương đã biến đi đâu?”
Ông già nói: “Ta đã làm củi đốt để sưởi ấm hết rồi”.
Tôi hỏi lại: “Trong một khoảnh khắc?”
Ông ta đáp: “Cái lạnh ấy không thể dùng lửa bình thường mà sưởi ấm được, cũng không chỉ đốt một vài bộ xương khô là đủ”.
“Và ông sẽ tiếp tục tìm củi xương để sưởi ấm?” tôi hỏi.
Ông ta bảo có đốt hết nhân loại trên mặt đất này cũng không đủ. Tôi muốn đạp cho ông một cái và tôi nghĩ không thể không đạp ông ta. Rồi tôi nhảy lên đá song phi vào mặt ông ta. Nhưng tôi chỉ trượt vào khoảng không.
Sự oán giận làm tôi không trụ chân xuống được. Tôi tiếp tục trượt đi vô định.
Tôi nghĩ cần phải có một cái háng để treo mình lại. Tôi hồi hướng về Mã Kiều Nhi, ngay lập tức, tôi thấy tôi đang treo giữa tử khí của một cung đình đã lụi tàn.
Hồ Tôn Hiến đang họp với bọn môn khách, thấy tôi Hiến nói: “Ngồi xuống đi, ông cũng nên tham dự”.
Không biết chuyện gì, nhưng tôi cũng ngồi xuống.
Hồ Tôn Hiến nói: “Tin thông thiên địa cho biết, bọn cực tả Chí Phèo đã làm cuộc cách mạng giai cấp trên toàn bộ các bộ phận chức năng của cơ thể. Tình hình rất phức tạp. Bọn chúng có thể tấn công vào triều đình phong kiến của chúng ta, gây mất ổn định chính trị và đặc quyền đặc lợi của chúng ta. Đề nghị chư huynh đệ cho biết biện pháp đối phó”.
Một vị môn khách có vẻ như từng là một quan chức lớn đã về hưu, nói: “Thưa ngài lãnh tụ vĩ đại, với bọn vô sản trên răng dưới dái như Chí Phèo, chúng ta chỉ cần bảo nó, triều đình sẽ bảo đảm cho chúng một cuốn sổ hưu vĩnh hằng, tất chúng sẽ hoan hỉ nhận ơn mưa móc, vâng phục tôn ti trật tự của triều đình”.
Hồ Tôn Hiến quay ra hỏi tôi: “Ông thấy thế nào?”
Tôi bảo tôi không có kinh nghiệm về sổ hưu.
Một vị môn khách khác nói: “Chúng ta đừng quên rằng, Chí Phèo cũng có thể cung cấp các sổ hưu cho đồng bọn, có khi còn hậu hĩ hơn”.
Một vị môn khách có màu da đỏ như lửa nói: “Không được nói thế. Triều đình của chúng ta là ưu việt. Sổ hưu của chúng ta cao quí nhất trong toàn cõi trời và đất, vì chúng ta đã phục vụ một vị chúa tể của mọi chúa tể”.
Hồ Tôn Hiến sờ cái cằm không râu của mình, nói: “Chư huynh đệ không đi vào trọng tâm của vấn đề. Trong chúng ta, ai biết Chí Phèo thực sự muốn gì?”
Tất cả im lặng.
Hồ Tôn Hiến nói: “Đây là chỉ thị, sau khi tôi chiêu đãi ông Nguyễn đây một chầu nhất dạ đế vương xong, chư huynh đệ phải báo cáo chi tiết cho tôi mọi khát vọng thâm sâu của Chí Phèo. Hết họp”.
Hồ Tôn Hiến dẫn tôi đi giữa hai hàng mỹ nhân dợn sóng gợi dục. Tôi nhận ra một số khuôn mặt quen mà trên dương thế gọi là hot-girl, tôi thật sự muốn họ.
Nhưng Hồ Tôn Hiến bảo: “Ông dùng chi cái thứ lá cải ấy”.
Rồi Hiến dẫn tôi đến một nơi chỉ là ánh sáng, thứ không thể tìm thấy dưới âm phủ mù mờ. Ánh sáng như ngọc lung linh. Hiến bảo: “Ông hãy tắm gội thư giãn bằng thứ ánh sáng huyền hoặc này để thanh lọc linh hồn trước khi đón nhận những niềm vui mới”.
Tôi chìm ngập trong ánh sáng và linh hồn tôi long lanh trong suốt. Ánh sáng rửa sạch tôi và ánh sáng xoa bóp tôi, tôi cảm thấy nhẹ nhàng nhưng đói khát. Rồi ánh sáng mờ đi, hương hoa trái của trời đất hoà với hương của hĩm đàn bà dìu dặt rồi đậm đặc dần, tôi hít thở bằng thứ thanh khí ấy và tôi căng phồng dần lên. Khi tôi đầy sức mạnh cũng là lúc tôi cảm thấy mình hoang dã nhất, tứ đại mỹ nhân Trung Hoa từ từ tụ hình và tôi bị treo giữa Tây Thi, Vương Chiêu Quân, Điêu Thuyền và Dương Quí Phi. Lòng tôi khát cháy.
Hồ Tôn Hiến cùng Mã Kiều Nhi, Vương Thúy Kiều, Đạm Tiên xuất hiện. Hồ Tôn Hiến nói: “Ông muốn được là Đường Minh Hoàng, Ngô Phù Sai, Hô Hàn Tà… hay tất cả cũng ok. Chúc ông thoả mãn”.
Tôi bảo: “Đa tạ thịnh tình của ngài, nhưng tôi vốn không có chân mạng đế vương để hưởng lạc thượng thừa nên với các bậc mẫu nghi thiên hạ này xin kính nhi viễn chi. Nếu có thể được, tôi chỉ muốn Trần Viên Viên dân giả, kỹ nữ của thành Giang Tô hoa lệ”.
Trần Viên Viên đến, tay bắt mặt mừng với các nàng hầu của Hồ Tôn Hiến. Cùng trong một cõi phong trần, họ toát ra mùi dâm đãng quí phái. Hồ Tôn Hiến tặng tôi cả bốn nàng kỹ nữ.
Tôi hỏi Hồ Tôn Hiến: “Có điều kiện gì không?”
Hồ Tôn Hiến nói: “Cứ vui chơi và quên đời”.
Chúng tôi cầm kỳ thi hoạ như những kẻ tao nhã trước khi bốn nàng kỹ nữ tháo rời tôi từng mảnh và thả trôi tôi trong các mạch máu của họ. Một lạc thú tôi chưa từng biết tới và không thể mô tả.
Rồi tôi thấy lại đời.
Hồ Tôn Hiến hỏi: “Không quên đời được à?”
Tôi đáp: “Tôi và đời khác chi nhau”.
Hồ Tôn Hiến nói: “Vậy thì, ông sẽ theo tôi hay theo Chí Phèo?”
Nghe cứ như cái thuở quá độ “chống cộng đến cùng” hoặc “cộng sản đến chết” của đồng bào mình.
Tôi đành xúc phạm Hồ Tôn Hiến: “Hồ Tôn Hiến hay Chí Phèo khác gì nhau?”
Hồ Tôn Hiến nói: “Người quân tử phải biết chữ thời”.
Tôi đáp: “Tôi, dân vỉa hè, chỉ biết chữ không”.
Hồ Tôn Hiến ném trả tôi về háng-tối-tăm-mù-mịt. Lão già vẫn dùng xương làm củi sưởi ấm đang ngồi trước háng một mình. Tôi không hiểu tại sao chỉ có duy nhất lão ở cõi này.
Tôi hỏi: “Hồi trên dương thế, cụ đã làm gì?”
Lão vuốt râu ra vẻ hài lòng về cách xưng hô của tôi: “Ta chỉ làm vì thôi. Chú hiểu không?”
“Nghĩa là cụ bị tiếm quyền?”, tôi hỏi lại.
Lão ta gật đầu: “Bọn khốn nạn mượn danh ta lộng hành”.
Tôi hỏi: “Sao cụ lại để bọn khốn nạn ấy mượn danh mình?”
Lão già có vẻ ngậm ngùi: “Bởi vì chính ta cũng đã là một kẻ mượn danh người khác”.
Tôi lờ mờ hiểu và dật dờ im lặng. Bọn khốn nạn ấy nắm được bí mật lão, nhưng không dám giết lão vì sợ cái thế lực đã dựng nên lão. Bọn chúng buộc phải vô hiệu hoá lão và vẫn dùng lão như một biểu tượng không thể thay thế. Có lẽ không ai lạnh giá hơn lão.
Tôi cảm nhận một nỗi nguy hiểm khi ngồi bên lão. Lão có thể đốt cả tôi để sưởi ấm sự cô đơn tuyệt đối của mình. Tôi cần phải bỏ chạy hoặc giết lão, nhưng không thể. Tôi nhớ lại lời Hồ Tôn Hiến, vấn đề chỉ là ý lực. Và tôi tập trung ý lực hướng tới sự tha thứ.
Khi tôi trở nên thanh thản hơn, tôi nói với lão ta: “Tôi biết những đống xương kia do cụ tạo ra và cụ tìm cách thủ tiêu nó. Nhưng sự huỷ diệt chỉ tạo ra sự huỷ diệt khác. Tôi chân thành cầu chúc cụ siêu thoát”.
Chẳng có ai siêu thoát trong thế giới này. Nhưng lão đã biến đi. Tôi dứt bỏ lão khỏi tâm trí.
Bây giờ tôi chỉ còn một mình. Và tôi nghĩ về sự cô đơn. Tôi nhớ khoảng năm 1980 trên dương thế, khi tôi bị lực lượng an ninh đón lỏng bắt tại nhà ông bạn già, người hợp tác với tôi biên soạn tài liệu chống chế độ độc tài toàn trị trong điều kiện hợp pháp. Hai tên ép tôi ngồi giữa trên xe gắn máy chở về trại giam. Chiều chập choạng đông người, nhưng nỗi cô đơn mới ớn lạnh làm sao. Tôi chỉ có một mình trước cửa ngục tù và huỷ diệt. Tôi chỉ có một mình của sử lịch nhân gian. Bầu trời này rồi khép lại. Hai tay tôi bị còng. Tôi sẽ không với tới bất cứ một cái gì khác.
Thế giới vắng lặng. Nhà tù vắng lặng. Tôi cũng vắng lặng. Tôi không cầu mong điều gì cho tôi.
Tôi nhớ quà tiếp tế trong tù của mẹ tôi. Tôi nhớ trần gian. Tôi hiện về trong giấc mơ của vợ tôi bảo hãy gửi xuống âm phủ cho tôi tất cả những người bạn. Vợ tôi vào Chợ Lớn đặt hàng vài chục hình nhân vừa nam vừa nữ, rồi dán tên từng người vào lưng áo họ giống như vận động viên bóng đá, hoá vàng. Nhờ thế, tôi cập nhật được thời sự. Cũng nhờ thế, thỉnh thoảng tôi tham gia ký tên trong các tuyên bố hay kiến nghị về tình hình xã hội, đất nước.
Những người bạn tôi ngạc nhiên vì âm phủ không phải là nơi an nghỉ. Tôi nói với họ đã đến lúc cả âm phủ và dương gian phải vùng dậy. Đúng lúc ấy, bọn côn đồ xông đến, chúng ném mắm thối và gạch đá vào chúng tôi. Đó là những kẻ vĩnh viễn không thể đầu thai, bởi vì chúng phục vụ cho một ý chí tồn tại mang tính đặc quyền. Trong lúc mọi người còn hoảng loạn, Chí Phèo xuất hiện. Lãnh tụ kính yêu lớn tiếng át mọi ý lực còn mơ hồ:
“Hỡi các linh hồn,
Ai muốn sung sướng, hãy theo tôi á. Và để được sung sướng hãy tùng phục tôi á. Ai không tùng phục tôi, kẻ ấy sẽ phải đau khổ á. Vì tôi là chân lý, hãy hoan hô và kính yêu tôi á. Sau khi mãn hạn phục vụ tôi, ai cũng được cấp một sổ hưu vĩnh hằng á. Ngay từ bây giờ, hãy nhận lấy vinh quang này á…”
Toàn bộ âm phủ được thanh lọc. Những bạn bè tôi biến mất.
Hồ Tôn Hiến đứng cạnh tôi, lo lắng hỏi: “Liệu thành phần như tôi có phải đi học tập cải tạo không?”
Được làm vua, thua làm giặc, bận tâm làm gì. Tôi muốn nói với Hồ Tôn Hiến, nhưng tôi im lặng.
Dưới chính sách khoan hồng của cách mạng, phong kiến như Hồ Tôn Hiến bị vất vào trong háng thối. Đồi trụy phản động như tôi không bị tập trung cải tạo nhưng phải viết kiểm điểm cho đến bao giờ hết chữ.
Một hôm, Hồ Tôn Hiến hỏi tôi: “Cách mạng xét cho cùng là gì?”
Tôi bảo, vấn đề của ông chỉ là thay vì tự ca tụng mình, ông chuyển sang ca tụng Chí Phèo.
Hồ Tôn Hiến gật gù, lại hỏi: “Như vậy thì khi người ta làm lãnh tụ hay có quyền lực trong tay, người ta sẽ thông minh hơn hay trở nên tối dạ?”
Tôi bảo, chỉ những kẻ biết từ bỏ quyền lực mới là người thông minh.
N.V.