Danh ngôn
Trong mọi cộng đồng, chúng ta cần một nhóm thiên thần gây rối.
We need, in every community, a group of angelic troublemakers.
(Bayard Rustin – trích bài phát biểu tại New York City 1963)
Trong mọi trường hợp, chắc chắn rằng sự thiếu hiểu biết, đi kèm với quyền lực, là kẻ thù tàn bạo nhất có thể có của công lý.
It is certain, in any case, that ignorance, allied with power, is the most ferocious enemy justice can have.
(James Baldwin - No Name in the Street 1972)
Các cuộc cách mạng và các cá nhân có thể bị giết hại, nhưng bạn không thể giết chết các ý tưởng.
While revolutionaries and individuals can be murdered, you cannot kill ideas.
(Thomas Sankara, một tuần trước khi bị ám sát, 1987)
Không có cảm giác nào cô đơn hơn việc bị chính đất nước mình trục xuất.
There's not a more lonely feeling than to be banished by my own country.
(Kiyo Sato – Kiyo’s Story 2009)
Ban Biên tập
Địa chỉ liên lạc:
1. Thơ
tho.vanviet.vd@gmail.com
2. Văn
vanviet.van14@gmail.com
3. Nghiên cứu Phê Bình
vanviet.ncpb@gmail.com
4. Vấn đề hôm nay
vanviet.vdhn1@gmail.com
5. Thư bạn đọc
vanviet.tbd14@gmail.com
6. Tư liệu
vanviet.tulieu@gmail.com
7. Văn học Miền Nam 54-75
vanhocmiennam5475@gmail.com
Tra cứu theo tên tác giả
- A. A. Fadeev
- A. Puskin
- A. T.
- Abdulrazak Gurnah
- Abraham F. Lowenthal
- Ace Le
- Ace Lê
- Adam Gopnik
- Adonis
- Adrian Horton
- Agi Mishol
- Ajar
- Akiko Miki
- Alain Guillemin
- Alan Phan
- Alăng Văn Gáo
- Alăng Văn Giáo
- Aldous Huxley
- Aleksandr Griboedov
- Alesandr Blok
- Alex Marshall
- Alex Smith
- Alex Thai
- Alex-Thái Đình Võ
- Alexander Fadeev
- Alexander Solzhenitsyn
- Alexandra Alter
- Alexandre FERON
- Alice Munro
- Alina Lesik
- Alison Flood
- Allen Ginsberg
- Amanda Gorman
- Amartya Sen
- Amelia Glaser
- Amos Oz
- An Nam
- Anatole France
- Anatoly Gavrilov
- Anders Olsson
- André Breton
- André Menras
- André Menras – Hồ Cương Quyết
- André Menras Hồ Cương Quyết
- Andrea Hoa Pham
- Andrea Kendall-Taylor
- Andreas Fulda
- Andreas Wimmer
- Andrew Postman
- Andy Cao
- Anh Anh
- Anh Hồng
- Anh Hồng (nhà thơ)
- Ánh Liên
- Anh Nhi
- Anh Văn
- Anika Zeller
- Anna Akhmatova
- Anna Maria Bracale Ceruti
- Anna Mitchell
- Anne Carson
- Anne Hébert
- Anne Henochowicz
- Annie Ernaux
- António Jacinto
- Antôn Nguyễn Trường Thăng
- Archimedes L.A. Patti
- Arlette Quỳnh Anh Trần
- Arnold Schwarzenegger
- Arthur Koestler
- Arty Abel
- Arvind Subramanian
- Augustina
- Aurélie Coulon
- Aurelien Breeden
- Ba Sàm
- Bá Thụ Đàm
- Bạch Cúc
- Bạch Hoàn
- Bách Mỵ
- Bách Thân
- Bạch X. Phẻ
- Bạch Xuân Phẻ
- Bakhtin
- Ban Mai
- Bàn Văn Thòn
- Ban Vận động Văn đoàn Độc lập Việt Nam
- Bảo Huân
- Bảo La
- Bảo Nhi Lê
- Bảo Ninh
- Bảo Phác
- Bão Vũ
- Barbara Demick
- Bashô
- Batrioldman
- Bauxite Việt Nam
- Bắc Đảo
- Bắc Phong
- Bằng Việt
- BB Ngô
- Bei Dao
- Benjamin Péret
- Benjamin Ramm
- Bertolt Brecht
- Bertrand Russell
- Bettina Rheims
- Bích Ngân
- Biếm họa
- Biên Cương
- Biệt Hiệu
- Bilahari Kausikan
- Billy Collins
- Bình Nguyên Lộc
- Brahma Chellaney
- Branko Milanovic
- Brett Reilly
- Brian Pascus
- Brian Wu
- Brice Pedroletti
- Brodsky
- Bryan
- Bùi An
- Bùi Bảo Trúc
- Bùi Bích Hà
- Bùi Chát
- Bùi Chí Trung
- Bùi Chí Vinh
- Bùi Công Thuấn
- Bùi Công Trực
- Bùi Đức Lại
- Bùi Giáng
- Bùi Hải Quảng
- Bùi Hoàng Tám
- Bùi Hoằng Vị
- Bùi Huệ Chi
- Bui Huy Hoi Bui
- Bùi Mai Hạnh
- Bùi Mạnh Hùng
- Bùi Mẫn Hân
- Bùi Minh Quốc
- Bùi Ngọc Tấn
- Bùi Quang Thắng
- Bùi Suối Hoa
- Bùi Thanh Hiếu
- Bùi Thanh Phương
- Bùi Thanh Tuấn
- Bùi Thụy Băng
- Bùi Tiến An
- Bùi Trân Phượng
- Bùi Trọng Hiền
- Bùi Văn Kha
- Bùi Văn Nam Sơn
- Bùi Việt Sỹ
- Bùi Vĩnh Phúc
- Bùi Xuân Bách
- Bùi Xuân Đính
- Bùi-Viết Văn Đức
- Bulgakov
- Bửu Chỉ
- C.D.
- Cái Lư Hương
- Cái Trọng Ty
- Cam Ly
- Cảnh Chánh
- Cao Bảo Vân
- Cao Bình Minh
- Cao Chi
- Cao Gia An
- Cao Hành Kiện
- Cao Huy Thuần
- Cao Kim Ánh
- Cao La
- Cao Quang Nghiệp
- Cao Tần
- Cao Thị Hồng
- Cao Thu Cúc
- Cao Việt Dũng
- Cao Xuân Hạo
- Cao Xuân Huy
- Carl Bildt
- Carl O. Schuster
- Carlos Assunção
- Carolyn Mary Kleefeld
- Cát Linh
- Cẩm Tú
- Cấn Thị Thêu
- Chan Phuong
- Chanh Tam
- Charles Bo
- Charles Bukowski
- Charles Simic
- Chau Doan
- Chân Minh
- Chân Pháp Xa
- Chân Phương
- Chân Xuân Tản Viên
- Châu Diên
- Châu Hải Đường
- Châu Hồng Thủy
- Châu Hữu Quang
- Chenn
- Chế Diễm Trâm
- Chế Lan Viên
- Chi Mai
- Chi Phương
- Chiêu Dương
- Chiêu Khiêm
- Chiharu Shiota
- Chim Hải
- Chim Trắng
- Chinh Ba
- Chính Tâm
- Chính Vĩ
- Chinua Achebe
- Chơn Không Cao Ngọc Phượng
- Christian Gampert
- Christian Welzel
- Christina Mary Hjortlund
- Christoph Giesen
- Christoph Sator
- Christopher Balding
- Christopher Goscha
- Christy Wampole
- Chu Dương
- Chu Hảo
- Chu Hoạch
- Chu Kim
- Chu Mộng Long
- Chu Quang Tiềm
- Chu Tử
- Chu Văn Lễ
- Chu Văn Sơn
- Chu Vĩnh Hải
- Chu Vương Miện
- Chu Xuân Diên
- Chung Le
- Claire Simon
- Clay Phạm
- Concepcion de Leon
- Connie Hoàng
- Cora Engelbrecht
- Costica Bradatan
- Cổ Ngư
- Cù An Hưng
- Cù Huy Hà Vũ
- Cù Mai Công
- Cù Tuấn
- Cung Minh Huân
- Cung Tích Biền
- Cung Trầm Tưởng
- D. S. Likhachev
- Da Màu
- Dạ Ngân
- Dạ Thảo Phương
- Dã Tượng
- DAD
- Dadolin Murak
- Damien Keown
- Dan Bilefsky
- Dan Slater
- Dana Gioia
- Danh ngôn
- Dani Rodrik
- Daniel Halpern
- Daniel Hautzinger
- Daron Accemoglu
- David Brown
- David Gascoyne
- David Marchese
- David Weinberger
- Ðặng Thơ Thơ
- Demetrio Paparoni
- DEUTSCHE WELLE
- Di
- Di Li
- Diêm Liên Khoa
- Diễm Thi
- Diễm Tường
- Diễn đàn Thế kỷ
- Diệp Duy Liêm
- Diệp Huy
- Ðinh Cường
- Dino Buzatti
- Dipanjan Roy Chaudhury
- Dmitri Prokofyev
- Dmitry Burago
- Dmitry Muratov
- Doãn Cẩm Liên
- Doãn Mạnh Dũng
- Doãn Mẫn
- Doãn Quốc Sỹ
- Dominique Lemieux
- Donald Inglehart
- Donna Ashworth
- Ðỗ Quang Nghĩa
- Ðỗ Quyên
- Du Tử Lê
- Dung Nguyễn
- Dũng Phan
- Dũng Trung Kqd
- Dũng Vũ
- Duy Lam
- Duy Tân
- Duy Thanh
- Duy Thông
- Duyên Anh
- Dư Hoa
- Dư Kiệt
- Dư Thị Hoàn
- Dư Thu Vũ
- Dương Đại Triều Lâm
- Dương Đình Giao
- Dương Khánh Phương
- Dương Kiền
- Dương Ngạn
- Dương Nghiễm Mậu
- Dương Ngọc Thái
- Dương Như Nguyện
- Dương Phương Vinh
- Dương Thắng
- Dương Thiệu Tước
- Dương Thu Hương
- Dương Thuấn
- Dương Tú
- Dương Tường
- Dương Văn Ba
- Dylan Suher
- Đà Văn
- Đàm Hà Phú
- Đàm Hách Thành
- Đào An Khánh
- Đào Anh Kha
- Đào Công Tiến
- Đào Duy Anh
- Đào Hiếu
- Đào Lê Na
- Đào Ngọc Chương
- Đào Nguyên
- Đào Nguyễn
- Đào Nguyên Phương Thảo
- Đào Như
- Đào Phương Liên
- Đào Quang Toản
- Đào Tấn Phần
- Đào Thái Tôn
- Đào Thị Hương
- Đào Tiến Thi
- Đào Trung Đạo
- Đào Trường Phúc
- Đào Tuấn
- Đào Tuấn Ảnh
- Đào Văn Thuỵ
- Đào Văn Tiến
- Đào Vũ Anh Hùng
- Đặng Anh Đào
- Đặng Bích Phượng
- Đặng Chương Ngạn
- Đặng Đình Cung
- Đặng Đình Mạnh
- Đặng Hà
- Đặng Hải Sơn
- Đặng Hoàng Giang
- Đặng Hồng Nam
- Đặng Hùng Võ
- Đặng Hương Giang
- Đặng Hữu
- Đặng Mai Lan
- Đặng Mậu Tựu
- Đăng Nguyên
- Đặng Phùng Quân
- Đặng Quốc Thông
- Đặng Sơn Duân
- Đặng Thái
- Đăng Thành
- Đặng Thân
- Đặng Thị Hảo
- Đặng Thơ Thơ
- Đặng Tiến
- Đặng Tiến (Thái Nguyên)
- Đặng Trung Nghĩa
- Đặng Túy
- Đặng Văn Dũng
- Đặng Văn Hùng
- Đặng Văn Ngữ
- Đặng Văn Sinh
- Đặng Vũ Vương
- Đặng Xuân Thảo
- Đặng Xuân Xuyến
- Đằng-Giao
- Điểm Thọ
- Đinh Bá Anh
- Đinh Cường
- Đinh Hoàng Thắng
- Đinh Hùng
- Đình Kính
- Đinh Linh
- Đinh Ngọc Thu
- Đinh Phương
- Đinh Phương Thảo
- Đinh Quang Anh Thái
- Đinh Thanh Huyền
- Đinh Thị Như Thúy
- Đinh Trường Chinh
- Đinh Từ Bích Thuý
- Đinh Từ Bích Thúy
- Đinh Văn Đức
- Đinh Vũ Hoàng Nguyên
- Đinh Ý Nhi
- Đinh Yên Thảo
- Đoàn Ánh Thuận
- Đoàn Bảo Châu
- Đoàn Cầm Thi
- Đoàn Công Lê Huy
- Đoàn Hồng Lê
- Đoàn Huy Giao
- Đoàn Huyền
- Đoàn Khắc Xuyên
- Đoàn Lê Giang
- Đoàn Nhã Văn
- Đoàn Thanh Liêm
- Đoan Trang
- Đoàn Tùng Nguyễn
- Đoàn Tử Huyến
- Đoàn Việt Hùng
- Đoàn Xuân Kiên
- Đỗ Anh Hoa
- Đỗ Anh Tuấn
- Đỗ Cao Bảo
- Đỗ Duy Ngọc
- Đỗ Đức
- Đỗ Đức Đông Ngàn
- Đỗ Đức Hiểu
- Đỗ Hòa
- Đỗ Hoàng Diệu
- Đỗ Hồng Ngọc
- Đỗ Hồng Nhung
- Đỗ Hữu Chí
- Đỗ Kh
- Đỗ Kh.
- Đỗ Khiêm
- Đỗ Kim Thêm
- Đỗ Lai Thuý
- Đỗ Lai Thúy
- Đỗ Lê Anh Đào
- Đỗ Mạnh Hoàng
- Đỗ Minh Tuấn
- Đỗ Nghê
- Đỗ Ngọc
- Đỗ Ngọc Thống
- Đỗ Quang Nghĩa
- Đỗ Quang Vinh
- Đỗ Quý Toàn
- Đỗ Quyên
- Đỗ Quỳnh Dao
- Đỗ Thắng Cảnh
- Đỗ Thị Thu Trà
- Đỗ Thiên Anh Tuấn
- Đỗ Trí Vương
- Đỗ Trọng Khơi
- Đỗ Trung Quân
- Đỗ Trường
- Đỗ Tuyết Khanh
- Đồng Chuông Tử
- Đông Hoài
- Đông Hồ
- Đông Kha
- Đông Ngàn Đỗ Đức
- Đông Nghi
- Đức Ban
- Đức Đàm
- Đức Flying Bay
- Đức Hoàng
- Đức Lê
- Đức Phổ
- Đức Tâm
- Đức Tiến
- E.E. Cummings
- E.M. Chernoivanenko
- Eamonn Butler
- Eckart Kleßmann
- Eduardo Galeano
- Edward Hirsch
- Elena Pucillo Truong
- Elias Canetti
- Ellen Bass
- Eloisa Amezcua
- Emiel Roothooft
- Emmanuelle Jardonnet
- Eric Weiner
- Erica Frantz
- Erik Harms
- Erik Korling
- Euan Ward
- Evgheni Dobrenko
- F.N.
- Federico García Lorca
- Feliks Kuznesov
- Filip Lech
- Flanny O’Connor
- Florence Noiville
- Florian Altenhöner
- Francis Fukuyama
- Francis Fukuyma
- Frank Dikötter
- Frank O'Hara
- Frankfurt
- Fred Hiatt
- Friedrich Dürrenmatt
- Friedrich Nietzsche
- Fritz J. Raddatz
- Gabriel García Márquez
- Gaither Stewart
- Gaiutra Bahadur
- Gary Leupp
- Gặp gỡ và trò chuyện
- Georg Bönisch
- Georg Trakl
- George Burchett
- George Orwell
- George Perreault
- George Siemens
- Gerhard Will
- Germain Droogenbroodt
- Giang Dang
- Giang Lại Đức
- Giang Nam
- Giáng Vân
- Giáp Văn Dương
- Gideon Rachman
- Giuse Lê Công Đức
- Goethe
- Gonçalo Fernandes
- Gottfried Benn
- Graham Allison
- Grigory Yudin
- Günter Kunert
- Gyảng Anh Iên
- Hà Duy Phương
- Hà Dương Tuấn
- Hà Dương Tường
- Hà Đình Nguyên
- Hạ Đình Nguyên
- Hà Huy Sơn
- Hà Hương
- Hà Lệ Minh
- Hà Ngọc Hòa
- Hạ Nguyên
- Hà Nguyên Du
- Hà Nhân
- Hà Nhật
- Hà Phạm Phú
- Hà Quang Vinh
- Hà Sĩ Phu
- Hà Thanh Vân
- Hà Thế
- Hà Thị Minh Đạo
- Hà Thúc Sinh
- Hà Thủy Nguyên
- Hà Tùng Long
- Hà Tùng Sơn
- Hà Văn Thịnh
- Hà Văn Thùy
- Hà Vũ Trọng
- Hagi Kenaan
- Hai An Vu
- Hải Hạc
- Hải Ngọc
- Hai Thanh
- Han Dang
- Hàn Giang
- Han Kang
- Hàn Vĩnh Diệp
- Hạnh Nguyên
- Hạnh Phước
- Hạnh Viên
- Hannah Beech
- Hào Thiện Nhân
- Haruki Murakami
- Hân Hương
- Heiko Buschke
- Heinrich Heine
- Henri Michaux
- Henry David Thoreau
- Henry Wadsworth Longfellow
- Heriberto Araújo
- Hermann Hesse
- Hiền Trang
- Hiệp Ikaria
- Hiệu Minh
- Hiếu Tân
- Ho Lai-Ming
- Hòa Bình Lê
- Hoa Níp
- Hoài Hương
- Hoài Nam
- Hoài Phương
- Hoài Thanh
- Hoài Việt
- Hoài Ziang Duy
- Hoan Doan
- Hoàn Nguyễn
- Hoàng Ánh
- Hoàng Anh Tuấn
- Hoàng Cát
- Hoàng Cầm
- Hoàng Chí Hiếu
- Hoàng Chính
- Hoàng Cường Long
- Hoàng Dũng
- Hoàng Dương Tuấn
- Hoàng Đăng Khoa
- Hoàng Đỗ
- Hoàng Đông
- Hoàng Đức Truật
- Hoàng Hà
- Hoàng Hải Thủy
- Hoàng Hải Vân
- Hoảng Hãn
- Hoàng Hưng
- Hoàng Khởi Phong
- Hoàng Kim Oanh
- Hoàng Lại Giang
- Hoàng Lan
- Hoàng Lan Anh
- Hoàng Lan Chi
- Hoàng Lê
- Hoàng Lệ
- Hoàng Linh
- Hoàng Long
- Hoàng Mai Ðạt
- Hoàng Mạnh Hải
- Hoàng Minh Trí
- Hoàng Minh Tường
- Hoàng Nam
- Hoàng Nga
- Hoàng Ngọc Biên
- Hoàng Ngọc Hiến
- Hoàng Ngọc Nguyên
- Hoàng Ngọc Tuấn
- Hoàng Nguyễn
- Hoàng Nguyên Vũ
- Hoàng Nhơn
- Hoàng Nhuận Cầm
- Hoàng Phong Tuấn
- Hoàng Phủ Ngọc Tường
- Hoàng Quân
- Hoàng Quốc Hải
- Hoàng Thị Hường
- Hoàng Thị Thu Thủy
- Hoàng Thu Phố
- Hoàng Thúy
- Hoàng Thuỵ Anh
- Hoàng Tiến
- Hoàng Trung Thông
- Hoàng Tuấn Công
- Hoàng Tuấn Phổ
- Hoàng Tùng
- Hoàng Tuỵ
- Hoàng Văn Sơn
- Hoàng Việt
- Hoàng Vũ Thuật
- Hoàng Xuân Phú
- Hoàng Xuân Sơn
- Hoàng Xuân Tuyền
- Hoàng Yến
- Horst Bienek
- Howard Gardner
- Hồ Anh Thái
- Hồ Bạch Thảo
- Hồ Bất Khuất
- Hồ Diệu Vân
- Hồ Dzếnh
- Hồ Đắc Vũ
- Hồ Đình Nghiêm
- Hồ Hải Thụy
- Hồ Hữu Tường
- Hồ Minh Tâm
- Hồ Ngọc Đại
- Hồ Như
- Hồ Phú Bông
- Hồ Tịnh Tình
- Hồ Trường An
- Hồ Tú Bảo
- Hội những người ủng hộ GS. Chu Hảo
- Hồng Anh
- Hồng Hoang
- Hồng Lê Thọ
- Hồng Phú
- Huệ Hương Hoàng
- Huguette Bertrand
- Huong Nguyen
- Huy Cận
- Huy Đức
- Huy Tưởng
- Huyền Thương
- Huỳnh Duy Lộc
- Huỳnh Hoa
- Huỳnh Hữu Uỷ
- Huỳnh Hữu Ủy
- Huỳnh Kim Báu
- Huỳnh Kim Quang
- Huỳnh Lê Nhật Tấn
- Huỳnh Liễu Ngạn
- Huỳnh Ngọc Chênh
- Huỳnh Như Phương
- Huỳnh Sơn Phước
- Huỳnh Tấn Mẫm
- Huỳnh Thế Du
- Huỳnh Thục Vy
- Huỳnh Trọng Khang
- Huỳnh Tuấn Anh
- Hứa Chương Nhuận
- Hương Lan
- Hường Thanh
- Hương Thủy
- Hữu Danh
- Hữu Đông
- Hữu Loan
- Hữu Mai
- Hữu Phương
- Ian Bui
- Ian Johnson
- Igor Poglazov
- Ilza Burchett
- Inrasara
- Iris Radisch
- Isabella Kwai
- Issa
- Issac Bashevis Singer
- Italo Calvino
- Iya Kiva
- J. M. Lotman
- J.B Nguyễn Hữu Vinh
- Jacques Attali
- Jacques Prévert
- Jake Johnson
- James Borton
- James Daniel Spears
- James G. Zumwalt
- James Grossman
- James Joyce
- James Poniewozik
- James Stavridis
- James WrightJuan Felipe Herrera
- Janos Kornai
- Jared Carters
- Jason Lopata
- Jason Morris-Jung
- Jay Nordlinger
- Jaya K.
- Jean Chesnaux
- Jean d'Ormesson
- Jean Piaget
- Jean Przyluski
- Jean Toomer
- Jean-Jacques Brochier
- Jean-Jacques Roth
- Jean-Louis Rocca
- Jean-Luc Chalumeau
- Jean-Marc Roberts
- Jean-Patrick Géraud
- Jean-Paul Sartre
- Jefferson Cowie
- Jeffrey Hanfover
- Jeffrey Nall
- Jessica Swoboda
- Jessie Yeung
- Jiayang Fan
- Jimmy Carter
- Joan Hua
- João Guimarães Rosa
- Joaquin Nguyễn Hòa
- John Barrow
- John Cheever
- John Freeman
- John Keane
- John McCain
- Jon Fosse
- Jonathan Dee
- Jonathan London
- Jörg Wischermann
- Jorge Amado
- Jorge Luis Borges
- Joschka Fischer
- Josée Lapointe
- Joseph Wong
- Joseph Wright
- Josh Rogin
- Joshua Rothman
- Juan Pablo Cardenal
- Juan Pablo Cardenal & Heriberto Araújo
- Julia Cagé
- Julio Cortázar
- Jun’ichiro Tanizaki
- Kahil Gibral
- Kai Hoàng
- Kale
- Kalynh Ngô
- Kamel Daoud
- Kao Phú
- Kap Seol
- Karel Appel
- Karen Tongson
- Kate Chopin
- Kazuo Shiraga
- Kenneth Nguyen
- Keorapetse Kgositsile
- Kerstin Holm
- Kều Jang
- Kha Lương Ngãi
- Khái Hưng
- Khaly Chàm
- Khang Quốc Ngọc
- Khánh
- Khánh Bình
- Khánh Duy
- Khánh Ly
- Khánh Mai
- Khanh Nguyen
- Khanh Pham
- Khánh Phương
- Khánh Trâm
- Khánh Trường
- Khét
- Khế Iêm
- Khiêm Nhu
- Khổng Đức Thiêm
- Khuất Đẩu
- Khuê Phạm
- Khuyết Thư
- Kiệm Hoàng
- Kiến Văn
- Kiệt Anh Hùng
- Kiệt Tấn
- Kiều Duy Vĩnh
- Kiều Loan
- Kiều Mai Sơn
- Kiều Maily
- Kiều Phong
- Kiều Thị An Giang
- Kim Ân
- Kim Chi
- Kim Dung
- Kim Hạnh
- Kim Thúy
- Kim Trần
- Kinh Bắc
- Kính Hòa
- Klaus Wiegerefe
- Kúm
- Kurt-Martin Mayer
- Kỳ Duyên
- Kyoko Numano
- L. N. Tolstoy
- L. V. H.
- La Khắc Hoà
- La Khắc Hòa
- Lã Nguyên
- Lại Nguyên Ân
- Lam Điền
- Lam Ngọc
- Lam Thái Hòa
- Lan Nguyên
- Lang Anh
- Langston Hughes
- LAP
- Larry Diamond
- Lars Vargö
- Laura Cappelle
- Laurent Sagalovitsch
- Lawrence Ferlinghetti
- Lâm Chương
- Lâm Duyên
- Lâm Hạnh
- Lâm Lê
- Lâm Ngân Mai
- Lâm Quang Mỹ
- Lâm Thị Mỹ Dạ
- Leon Trotsky
- Leonard Cohen
- Lê An Thế
- Lê Anh Hoài
- Lê Anh Hùng
- Lê Ân
- Lê Bá Đảng
- Lê Bích Vượng
- Lê Chiều Giang
- Lê Công Định
- Lê Công Giàu
- Lê Công Tư
- Lê Ðình Nhất Lang
- Lê Dũng
- Lê Duy Nam
- Lê Đạt
- Lê Đăng Doanh
- Lê Đình Cai
- Lê Đình Khẩn
- Lê Đình Thắng
- Lê Đỗ Huy
- Lê Đức Dục
- Lê Đức Thôn
- Lê Giang Trần
- Lê Hải
- Lệ Hằng
- Lê Hiệp
- Lê Hoài Nguyên
- Lê Hoàng Diễm Trang
- Lê Hoàng Lân
- Lê Học Lãnh Vân
- Lê Hồ Quang
- Lê Hồng Hà
- Lê Hồng Hiệp
- Lê Hồng Lâm
- Lê Hùng
- Lê Hùng Vọng
- Lê Huyền Ái Mỹ
- Lê Huỳnh Lâm
- Lê Hữu
- Lê Hữu Khoá
- Lê Hữu Khóa
- Lê Hữu Nam
- Lê Kế Lâm
- Lê Khải
- Lê Kim Duy
- Lê Ký Thương
- Lê Lạc Giao
- Lê Luân
- Lê Mã Lương
- Lê Mai
- Lê Mai Lĩnh
- Lê Mạnh Chiến
- Lê Mạnh Đức
- Lê Minh Chánh
- Lê Minh Hà
- Lê Minh Hiền
- Lê Minh Khuê
- Lê Minh Phong
- Lê Ngân Hằng
- Lê Ngọc Luân
- Lê Ngọc Sơn
- Lê Nguyễn
- Lê Nguyễn Duy Hậu
- Lê Nguyễn Hương Trà
- Lê Nguyên Long
- Lê Nguyên Vỹ
- Lê Như Bình
- Lê Oa Đằng
- Lê Phan
- Lê Phú Khải
- Lê Quang
- Lê Quang Đức
- Lê Quảng Hà
- Lê Quang Hợp
- Lê Quang Thành
- Lê Quân
- Lê Quốc Anh
- Lê Quỳnh
- Lê Quỳnh Mai
- Lê Sa Long
- Lê Si Na
- Lê Sơn
- Lê Tất Đạt
- Lê Tất Điều
- Lê Thanh Dũng
- Lê Thanh Hải
- Lê Thanh Phong
- Lê Thanh Trường
- Lê Thân
- lê thi diem thuý
- Lê Thị Hồng Minh
- Lê Thị Huệ
- Lê Thị Hường
- Lê Thị Oanh
- Lê Thị Thấm Vân
- Lê Thiết Cương
- Lê Thiếu Nhơn
- Lê Thọ Bình
- Lê Thời Tân
- Lê Thời Thôi
- Lê Thu Hiền
- Lê Thúy Bảo Liên
- Lê Tiên Long
- Lê Trí Tuệ
- Lê Trinh
- Lê Trọng Nghĩa
- Lê Trọng Nguyễn
- Lê Trung Tĩnh
- Lê Trường Thanh
- Lê Tuấn Huy
- Lê Tuyết Hạnh
- Lê Văn Bỉnh
- Lê Văn Hảo
- Lê Văn Hiếu
- Lê Văn Hòa
- Lê Văn Luân
- Lê Văn Sơn
- Lê Văn Trung
- Lê Văn Tùng
- Lê Vĩnh Tài
- Lê Vĩnh Triển
- Lê Vũ Trường Giang
- Lê Xuân Khoa
- Lê Xuyên
- Li Edelkoort
- Li Zhongqin
- Liêu Diệc Vũ
- Liêu Thái
- Liễu Trương
- Linh Nguyên
- Linh Văn
- Linh Vân
- Linh-Chân Brown
- LKH
- Lorca
- Louis Aragon
- Louise Glück
- Lộc Vàng
- Luân Hoán
- Ludwig von Mises
- Luke Hunt
- Luke Turner
- Lữ Kiều
- Lữ Quỳnh
- Lương Đào
- Lương Thiệu Quân
- Lương Thư Trung
- Lưu Á Châu
- Lưu Bình Nhưỡng
- Lưu Diệu Vân
- Lưu Đức Trung
- Lưu Hà
- Lưu Hiểu Ba
- Lưu Khánh Thơ
- Lưu Mê Lan
- Lưu Minh Hải
- Lưu Na
- Lưu Nhi Dũ
- Lưu Quang Vũ
- Lưu Thuỷ Hương
- Lưu Thủy Hương
- Lưu Trọng Văn
- Lưu Uyên Khôi
- Lý Đợi
- Ly Hoàng Ly
- Lý Ngang
- Ly Phạm
- Lý Quang Hoàn
- Lý Thanh
- Lý Tiến Dũng
- Lý Toàn Thắng
- Lý Trực Dũng
- Lý Xuân Hải
- Lydia Davis
- Lynh Bacardi
- LysP
- M. Gorky
- M.L. Gasparov
- Mạc Phong Tuyền
- Mạc Văn Trang
- Mạc Việt Hồng
- Mạch Nha
- Mạch Quang Thắng
- Madeleine Riffaud
- Mai An Nguyễn Anh Tuấn
- Mai Anh Tuấn
- Mai Bá Ấn
- Mai Bá Kiếm
- Mai Chanh
- Mai Hiền
- Mai Khôi
- Mai Kim Ngọc
- Mai Nhật
- Mai Ninh
- Mai Quốc Ấn
- Mai Quỳnh
- Mai Quỳnh Nam
- Mai Sơn
- Mai Thái Lĩnh
- Mai Thanh Sơn
- Mai Thảo
- Mai Tú Ân
- Mai Văn Hoan
- Mai Văn Phấn
- Mai Văn Tính
- Maki Starfield
- Mamleev
- Mạnh Kim
- Marc Andrus
- Marcel Reich-Ranicki
- Marci Shore
- Marco Ferrarese
- Margarita Lyutova
- Maria Donovan
- Maria Ressa
- Mario Vargas Llosa
- Marion Hennebert
- Mark B. Hamilton
- Mark Binelli
- Mark Frankland
- Mark Osaki
- Mark Strand
- Marta Hillers
- Martin Jankowski
- Martin Kulldorff
- Marty Robbins
- Mary Morose
- Mary Walsh
- Mathias Mayer
- Matthew Clayfield
- Matthew Crawford
- Maurice Blanchot
- Maximilian Steinbeis
- May
- Maya Angelou
- Mặc Đỗ
- Mặc Lâm
- Mân Côi
- McAmmond Nguyễn Thị Tư
- Media Văn Việt
- Michael Burawoy
- Michael Scammell
- Miêng
- Mike Ives
- Mikhail Shishkin
- Mikhail Viktorovich Zygar
- Milan Kundera
- Mimmi Diệu Hường Bergström
- MInh Anh
- Minh Huệ
- Minh Hùng
- Minh Luật
- Minh Quang – Lê Chiên
- Minh Quang Ho
- Minh Tâm
- Minh Thùy
- Minh Thư
- Minh Toàn
- Minh Tuấn
- Monica Berlin
- Mỹ Hằng
- Mỹ Lan
- N. S. Khrushchev
- Nam Dao
- Nam Dao Nguyễn Mạnh Hùng
- Nam Đan
- Nam Đông
- Nam Nguyên
- Nam Sơn
- Naowarat Pongpaiboon
- Natalia lacovelli
- Nataliya Zhynkina
- Natsume Sōseki
- Nay Aung
- ng. anhanh
- Ng.Uyển Nicole Dương
- Ngải Vị VỊ
- Ngân Xuyên
- Nghệ thuật
- Nghiêm Lương Thành
- Nghiêm Phương Mai
- Nghiêm Xuân Hồng
- Nghiên Cứu Phê Bình
- Ngo Thu
- Ngọc Anh
- Ngọc Duy Phan
- Ngoc Hien Bui
- Ngọc Linh
- Ngô Anh Tuấn
- Ngô Bảo Châu
- Ngô Đình Thẩm
- Ngô Đồng
- Ngô Hương Giang
- Ngô Khắc Tài
- Ngộ Không Phí Ngọc Hùng
- Ngô Liêm Khoan
- Ngô Minh
- Ngô Minh Khôi
- Ngô Ngọc Loan
- Ngô Ngọc Trai
- Ngô Nguyên Dũng
- Ngô Nhật Đăng
- Ngô Quốc Phương
- Ngô Quốc Thịnh
- Ngô Thế Vinh
- Ngô Thị Kim Cúc
- Ngô Thị Thanh Lịch
- Ngô Tùng Phong
- Ngô Tự Lập
- Ngô Văn
- Ngô Văn Giá
- Ngô Viết Nam Sơn
- Ngô Viết Trọng
- Ngô Vĩnh Long
- Ngô Xuân Hội
- Ngô Xuân Phúc
- Ngô Xuân Thảo
- Ngu Yên
- Nguyen Duc Thanh
- Nguyễn Hải Hoành
- Nguyễn Anh Dũng
- Nguyễn Anh Tuấn
- Nguyễn Anh Tuấn - đạo diễn
- Nguyễn Bá Chung
- Nguyễn Bách Việt
- Nguyễn Bảo Chân
- Nguyễn Bắc Sơn
- Nguyên Bình
- Nguyên Cầm
- Nguyên Cẩn
- Nguyên Chánh
- Nguyễn Chí Hoan
- Nguyễn Chí Thuật
- Nguyễn Chí Trung
- Nguyễn Chí Tuyến
- Nguyễn Chinh Trung
- Nguyễn Cung Thông
- Nguyễn Cường
- Nguyễn Danh Bằng
- Nguyễn Danh Huế
- Nguyễn Danh Lam
- Nguyễn Ðăng Thường
- Nguyễn Duy
- Nguyễn Dương Quang
- Nguyễn Đạt
- Nguyễn Đắc Kiên
- Nguyễn Đắc Xuân
- Nguyễn Đăng Điệp
- Nguyễn Đăng Hưng
- Nguyễn Đăng Khoa
- Nguyễn Đăng Mạnh
- Nguyễn Đăng Na
- Nguyễn Đăng Quang
- Nguyễn Đăng Thường
- Nguyễn Đình Ấm
- Nguyễn Đình Bin
- Nguyễn Đình Bổn
- Nguyễn Đình Chú
- Nguyễn Đình Cống
- Nguyễn Đình Đăng
- Nguyễn Đình Huỳnh
- Nguyễn Đình Thắng
- Nguyễn Đình Thi
- Nguyễn Đình Toàn
- Nguyễn Đổng Chi
- Nguyễn Đông Thức
- Nguyễn Đức
- Nguyễn Đức Dương
- Nguyễn Đức Hiệp
- Nguyễn Đức Mậu
- Nguyễn Đức Sơn
- Nguyễn Đức Thắng
- Nguyễn Đức Tiến
- Nguyễn Đức Tùng
- Nguyễn Đức Tường
- Nguyễn Gia Trí
- Nguyên Giác
- Nguyên Giác Phan Tấn Hải
- Nguyễn Hà Luân
- Nguyễn Hải Hoành
- Nguyễn Hải Yến
- Nguyễn Hàn Chung
- Nguyễn Hiến Lê
- Nguyễn Hoa Lư
- Nguyễn Hoài Nam
- Nguyễn Hoài Văn
- Nguyễn Hoài Vân
- Nguyễn Hoàn
- Nguyễn Hoàn Nguyên
- Nguyễn Hoàng Ánh
- Nguyễn Hoàng Anh Thư
- Nguyễn Hoàng Diệu Thủy
- Nguyễn Hoàng Diệu Thúy
- Nguyễn Hoàng Giao
- Nguyễn Hoàng Linh
- Nguyễn Hoàng Trung
- Nguyễn Hoàng Văn
- Nguyễn Hồng Anh
- Nguyễn Hồng Giao
- Nguyễn Hồng Hưng
- Nguyễn Hồng Lam
- Nguyễn Hồng Nhung
- Nguyễn Hồng Thục
- Nguyễn Huệ Chi
- Nguyễn Hùng
- Nguyễn Huy Hoàng
- Nguyễn Huy Thiệp
- Nguyễn Huy Vũ
- Nguyên Hưng
- Nguyễn Hưng Quốc
- Nguyễn Hương
- Nguyễn Hữu Đễ
- Nguyễn Hữu Hồng Minh
- Nguyễn Hữu Liêm
- Nguyễn Hữu Nhật
- Nguyễn Hữu Sơn
- Nguyễn Hữu Thiết
- Nguyễn Hữu Việt Hưng
- Nguyễn Hữu Vinh
- Nguyễn kc Hậu
- Nguyễn Khải
- Nguyễn Khánh Duy
- Nguyễn Khánh Trường
- Nguyễn Khắc An
- Nguyễn Khắc Bình
- Nguyễn Khắc Mai
- Nguyễn Khắc Phê
- Nguyễn Khắc Phi
- Nguyễn Khắc Phục
- Nguyễn Khiêm
- Nguyễn Khôi
- Nguyễn Kiến Phước
- Nguyễn Kiều Dung
- Nguyễn Kiều Hưng
- Nguyên Lạc
- Nguyễn Lãm Thắng
- Nguyễn Lan Phương
- Nguyễn Lân Bình
- Nguyễn Lân Thắng
- Nguyễn Lê Hồng Hưng
- Nguyễn Lệ Uyên
- Nguyễn Linh Giang
- Nguyễn Linh Quang
- Nguyễn Lộ Trạch
- Nguyễn Luận
- Nguyễn Lương Hải Khôi
- Nguyễn Lương Ngọc
- Nguyễn Lương Vỵ
- Nguyễn Mai
- Nguyễn Man Nhiên
- Nguyễn Mạnh An Dân
- Nguyễn Mạnh Côn
- Nguyễn Mạnh Đẩu
- Nguyễn Mạnh Tiến
- Nguyễn Manh Trinh
- Nguyễn Mạnh Trinh
- Nguyễn Mạnh Tuấn
- Nguyễn Mạnh Tường
- Nguyễn Minh Anh
- Nguyễn Minh Hòa
- Nguyễn Minh Kính
- Nguyễn Minh Nhị
- Nguyễn Minh Nhựt
- Nguyễn Minh Thuyết
- Nguyễn Mộng Giác
- Nguyên Ngọc
- Nguyễn Ngọc Chu
- Nguyễn Ngọc Giao
- Nguyễn Ngọc Hoa
- Nguyễn Ngọc Lanh
- Nguyễn Ngọc Liễm
- Nguyễn Ngọc Lung
- Nguyễn Ngọc Tâm
- Nguyễn Ngọc Thiện
- Nguyễn Ngọc Tú Anh
- Nguyễn Ngọc Tư
- Nguyên Nguyên
- Nguyễn Nguyên Bình
- Nguyễn Nhật Tín
- Nguyên Nhi
- Nguyễn Như Huy
- Nguyễn Phạm Hùng
- Nguyễn Phú Yên
- Nguyễn Phúc Vĩnh Ba
- Nguyễn Phượng
- Nguyễn Phương Đình
- Nguyễn Phương Mai
- Nguyễn Phương Mạnh
- Nguyễn Quang
- Nguyễn Quang A
- Nguyễn Quang Bình
- Nguyễn Quang Duy
- Nguyễn Quang Dy
- Nguyễn Quang Đồng
- Nguyễn Quang Hồng
- Nguyễn Quang Hưng
- Nguyễn Quang Lập
- Nguyễn Quang Thạch
- Nguyễn Quang Thân
- Nguyễn Quang Thiều
- Nguyễn Quang VInh
- Nguyễn Quân
- Nguyễn Quốc Lâm
- Nguyễn Quốc Thái
- Nguyễn Quốc Toàn
- Nguyễn Quốc Trụ
- Nguyễn Quốc Tuấn
- Nguyên Sa
- Nguyễn Sĩ Dũng
- Nguyễn Sơn Lâm
- Nguyễn Sỹ Phương
- Nguyễn Sỹ Tế
- Nguyễn Tà Cúc
- Nguyễn Tài Cẩn
- Nguyễn Tấn Cứ
- Nguyễn Tất Nhiên
- Nguyễn Thạch Giang
- Nguyễn Thái Hòa
- Nguyễn Thái Hợp
- Nguyễn Thái Sơn
- Nguyễn Thái Tuấn
- Nguyễn Thanh Bình
- Nguyễn Thanh Châu
- Nguyễn Thanh Giang
- Nguyễn Thanh Hiện
- Nguyễn Thanh Hùng
- Nguyễn Thanh Huy
- Nguyễn Thanh Huyền
- Nguyễn Thanh Mỹ
- Nguyễn Thành Nam
- Nguyễn Thanh Nghị
- Nguyễn Thanh Nguyệt
- Nguyễn Thành Phong
- Nguyễn Thanh Sơn
- Nguyễn Thành Sơn
- Nguyễn Thanh Tâm
- Nguyễn Thành Thi
- Nguyễn Thanh Tuyền
- Nguyễn Thanh Văn
- Nguyễn Thanh Việt
- Nguyễn Thế Hùng
- Nguyễn Thế Thanh
- Nguyễn Thị Bích Hậu
- Nguyễn Thị Bích Ngà
- Nguyễn Thị Bình
- Nguyễn thị Cỏ May
- Nguyễn Thị Dư Khánh
- Nguyễn Thị Hải
- Nguyễn Thị Hậu
- Nguyễn Thị Hiền
- Nguyễn Thị Hoàng
- Nguyễn Thị Hoàng Bắc
- Nguyễn Thị Khánh Minh
- Nguyễn Thị Khánh Trâm
- Nguyễn Thị Kim Chi
- Nguyễn Thị Kim Phụng
- Nguyễn Thị Minh Ngọc
- Nguyễn Thị Minh Thương
- Nguyễn Thị Ngọc Hải
- Nguyễn Thị Ngọc Nhung
- Nguyễn Thị Oanh
- Nguyễn Thị Phước
- Nguyễn Thị Thanh Bình
- Nguyễn Thị Thanh Hải
- Nguyễn Thị Thanh Lưu
- Nguyễn Thị Thanh Xuân
- Nguyễn Thị Thanh Yến
- Nguyễn Thị Thảo An
- Nguyễn Thị Thúy Hạnh
- Nguyễn Thị Thùy Linh
- Nguyễn Thị Thụy Vũ
- Nguyễn Thị Thuyền
- Nguyễn Thị Tịnh Thy
- Nguyễn Thị Từ Huy
- Nguyễn Thị Vinh
- Nguyễn Thiện Tống
- Nguyễn Thiện Tơ
- Nguyễn Thói Đời
- Nguyễn Thông
- Nguyễn Thu Quỳnh
- Nguyễn Thu Trang
- Nguyễn Thùy Dương
- Nguyễn Thúy Hạnh
- Nguyễn Thụy Long
- Nguyễn Thuỵ Phương
- Nguyễn Thùy Song Thanh
- Nguyễn Thỵ
- Nguyễn Thy Anh
- Nguyễn Tiến Dũng
- Nguyễn Tiến Lập
- Nguyễn Tiến Trung
- Nguyễn Tiến Văn
- Nguyễn Trần Bạt
- Nguyễn Tri Phương Đông
- Nguyễn Triệu Nam
- Nguyễn Trọng Bình
- Nguyễn Trọng Chức
- Nguyễn Trọng Huân
- Nguyễn Trọng Khôi
- Nguyễn Trọng Tạo
- Nguyễn Trung
- Nguyễn Trung Bảo
- Nguyễn Trung Dân
- Nguyễn Trung Hiếu
- Nguyễn Trung Kiên
- Nguyễn Trung Thuần
- Nguyễn Trường Giang
- Nguyễn Trường Huy
- Nguyễn Trường Uy
- Nguyễn Tuấn
- Nguyễn Tuấn Anh
- Nguyễn Tuấn Khoa
- Nguyễn Tùng
- Nguyễn Tùng Linh
- Nguyễn Tuyết Lan
- Nguyễn Tuyết Lộc
- Nguyễn Tư Nghiêm
- Nguyễn Tử Siêm
- Nguyễn Tường Bách
- Nguyễn Tường Thiết
- Nguyễn Tường Thụy
- Nguyễn Ước
- Nguyễn Vạn Phú
- Nguyễn Văn
- Nguyễn Văn Ba
- Nguyễn Văn Chính
- Nguyễn Văn Ðậu
- Nguyễn Văn Dũng
- Nguyễn Văn Đài
- Nguyễn Văn Gia
- Nguyễn Văn Hạnh
- Nguyễn Văn Hiệp
- Nguyễn Văn Hòa
- Nguyễn Văn Hùng
- Nguyễn Văn Huyên
- Nguyễn Văn Lợi
- Nguyễn Văn Lục
- Nguyễn Văn Miếng
- Nguyễn Văn Nghệ
- Nguyễn Văn Nho
- Nguyễn Văn Phong
- Nguyễn Văn Phú
- Nguyễn Văn Phước
- Nguyễn Văn Sâm
- Nguyễn Văn Sơn
- Nguyễn Văn Tao
- Nguyễn Văn Thiệu
- Nguyễn Văn Thọ
- Nguyễn Văn Trọng
- Nguyễn Văn Trung
- Nguyễn Văn Tuấn
- Nguyễn Văn Vĩnh
- Nguyễn Văn Xuân
- Nguyễn Vi Khải
- Nguyễn Vi Yên
- Nguyễn Viện
- Nguyễn Việt Anh
- Nguyễn Việt Chiến
- Nguyễn Viết Lãm
- Nguyễn Vĩnh Nguyên
- Nguyễn Vũ Hiệp
- Nguyễn Vũ Tiềm
- Nguyễn Vỹ
- Nguyễn Vy Khanh
- Nguyễn Xuân Diện
- Nguyễn Xuân Hằng
- Nguyễn Xuân Hoàng
- Nguyễn Xuân Hưng
- Nguyễn Xuân Khánh
- Nguyễn Xuân Khoát
- Nguyễn Xuân Nghĩa
- Nguyễn Xuân Nha
- Nguyễn Xuân Quang
- Nguyễn Xuân Thiệp
- Nguyễn Xuân Thọ
- Nguyễn Xuân Tiệp
- Nguyễn Xuân Tường Vy
- Nguyễn Xuân Xanh
- Nguyễn Ý Thuần
- Nguyên Yên
- Nguyễn-Chương Mt
- Nguyễn-hòa-Trước
- Nguyệt Chu
- Nguyệt Quỳnh
- Nguyệt Vi
- Ngự Thuyết
- Người Buôn Gió
- Ngyễn Trung Bảo
- Nh. Tay Ngàn
- Nhã
- Nhã Ca
- Nhã Duy
- Nhã Thuyên
- Nhan Do Thanh
- Nhân Hồng
- Nhật Chiêu
- Nhật Lệ
- Nhất Linh
- Nhật Tiến
- Nhật Tuấn
- Nhất Uyên
- Nhị Linh
- Nhị Ngã
- Nhóm Vì một Hà Nội xanh
- Như Huy
- Như Không
- Như Quỳnh
- Như Quỳnh de Prelle
- Như Ý
- Nhược Thủy
- Niall Ferguson
- Nick Hilden
- Nicolas Casey
- Nikulin
- Nina McPherson
- Ninh Dương
- Ninh Kiều
- Nobert Hummelt
- Nông Hồng Diệu
- NP Phan
- Obama
- Ocean Vương
- Octavio Paz
- Ogden Nash
- Oksana Zabuzhko
- Oleg Kashin
- Ondrej Slowik
- onggiaolang
- Orlando Figes
- Orwell
- Oscar Salemink
- Oscar Wilde
- Pablo Neruda
- Pablo Picasso
- Palmer
- Patrick Frater
- Patrick Lodge
- Paul Auster
- Paul Celan
- Paul Éluard
- Paul Hoover
- Paul Mendez
- Paul Mozur
- Paul Theroux
- Paul-François Paoli
- Paulus Lê Sơn
- Pavel Basinsky
- Pavlo Vyshebaba
- Paweł Kubiak
- Pawel Kuczynski
- Paweł Łepkowski
- Percy Mabandu
- Pervez Hoodbhoy
- Peter B. Zinoman
- Peter Hansen
- Peter Harvey
- Peter Kleiner
- Peter Singer
- Phạm Anh Tuấn
- Phạm Biểu Tâm
- Phạm Cao Hoàng
- Phạm Châu
- Phạm Chí Dũng
- Phạm Chi Lan
- Phạm Chu Sa
- Phạm Công Luận
- Phạm Công Thiện
- Phạm Công Út
- Phạm Duy
- Phạm Duy Nghĩa
- Phạm Đình Trọng
- Phạm Đình Vy
- Phạm Đoan Trang
- Phạm Hải Anh
- Phạm Hải Âu
- Phạm Hiền Mây
- Phạm Hoàng Quân
- Phạm Hồng Sơn
- Phạm Hùng Việt
- Phạm Huy Thông
- Phạm Khiêm Ích
- Phạm Kiều Tùng
- Phạm Kỳ Đăng
- Phạm Lệ Quyên
- Phạm Lê Vương Các
- Phạm Linh
- Phạm Lưu Vũ
- Phạm Minh Hoàng
- Phạm Minh Ngọc
- Phạm Minh Quân
- Phạm Minh Trung
- Phạm Ngọc Lư
- Phạm Ngọc Thái
- Phạm Ngọc Tiến
- Phạm Nguyên Trường
- Phạm Ngữ
- Phạm Phan Long
- Phạm Phú Cường
- Phạm Phú Hải
- Phạm Phú Minh
- Phạm Phú Phong
- Phạm Phú Thứ
- Phạm Phú Viết
- Phạm Phúc Thịnh
- Phạm Phương
- Phạm Quang Ái
- Phạm Quang Long
- Phạm Quang Trung
- Phạm Quang Tuấn
- Phạm Sỹ Sáu
- Phạm Tăng
- Phạm Thành
- Phạm Thành Hưng
- Phạm Thanh Nghiên
- Phạm Thảo Nguyên
- Phạm Thế Cường
- Phạm Thị
- Phạm Thị Anh Nga
- Phạm Thị Hoài
- Phạm Thị Kiều Ly
- Phạm Thị Ngọc
- Phạm Thị Phương
- Phạm Thiên Ân
- Phạm Thiên Thư
- Phạm Tín An Ninh
- Phạm Toàn
- Phạm Trần
- Phạm Trọng Chánh
- Phạm Trung Nghĩa
- Phạm Tuấn
- Phạm Tư Thanh Thiện
- Phạm Tường Vân
- Phạm Văn
- Phạm Văn Khoái
- Phạm Văn Quang
- Phạm Văn Song
- Phạm Văn Tình
- Phạm Văn Vũ
- Pham Viem Phuong
- Phạm Viêm Phương
- Phạm Viết Đào
- Phạm Việt Hưng
- Phạm Vũ Lửa Hạ
- Phạm Xuân Đài
- Phạm Xuân Hùng
- Phạm Xuân Nguyên
- Phạm Xuân Trường
- Phan An Sa
- Phan Ba
- Phan Bội Châu
- Phan Cẩm Thượng
- Phan Châu Thành
- Phan Cự Đệ
- Phan Đạo
- Phan Đắc Lữ
- Phan Đình Diệu
- Phan Độc Lập
- Phan Hải-Đăng
- Phan Hồng Giang
- Phan Huy Dũng
- Phan Huy Đường
- Phan Huy Lê
- Phan Huyền Thư
- Phan Kế Toại
- Phan Khôi
- Phan Lặng Yên
- Phan Mạnh Quỳnh
- Phan Nam Sinh
- Phan Ngọc
- Phan Nguyên
- Phan Nhật Nam
- Phan Nhiên Hạo
- Phan Ni Tấn
- Phan Phương Đạt
- Phan Quang
- Phan Tấn Hải
- Phan Tấn Uẩn
- Phan Thanh Bình
- Phan Thắng
- Phan Thế Hải
- Phan Thị Hà Dương
- Phan Thị Kim Phúc
- Phan Thị Trọng Tuyển
- Phan Thị Vàng Anh
- Phan Thu Vân
- Phan Thúy Hà
- Phan Trang Hy
- Phan Trí Đỉnh
- Phan Trọng Hoàng Linh
- Phan Văn Giưỡng
- Phan Văn Song
- Phan Văn Thắng
- Phan Vũ
- Phan Xine
- Phan Xuân Sinh
- Phannguyên Psg
- Phanxipăng
- Phaolô VI
- Pháp Hoan
- Pháp Vân
- Phapxa Chan
- Phát biểu nhận giải Văn Việt
- Phil Caputo
- Philip Larkin
- Philip Roth
- Phong Linh
- Phong Nguyen
- Phong Quang
- Phố Văn
- Phú Quang
- Phù Sa
- Phúc Lai GB
- Phúc Tiến
- Phunchok Stobdan
- Phùng Anh Kiệt
- Phùng Hi
- Phùng Hoài Ngọc
- Phùng Học Vinh
- Phùng Ngọc Kiên
- Phùng Nguyễn
- Phùng Quán
- Phùng Thành Chủng
- Phùng Thị Hạ Nguyên
- Phùng Thị Như Hà
- Phuong Ta
- Phương Hương
- Phương Phương
- Phương Thảo
- Phương Thuý
- Phương Uy
- Pierre Darriulat
- Pierre Lemieux
- Prashanth Parameswaran
- Qladimir Pyljow
- Quách Hạo Nhiên
- Quách Tấn
- Quách Thoại
- Quảng Diệu Trần Bảo Toàn
- Quang Dũng
- Quang Đức
- Quang Minh
- Quang Phan
- Quảng Tánh Trần Cầm
- Quậy Nguyễn
- Quế Hương
- Quốc Dũng
- Quốc Phương
- Quốc Toản
- Quyên Di
- Quyên Hoàng
- Quỳnh Iris de Prelle
- Quỳnh Vi
- Rabindranath Tagore
- Rainer Maria Rilke
- Ralph Chaplin
- Rebecca Mead
- Rebecca Solnit
- Reiner Traub
- Remo Verdickt
- Riccardo Gazzaniga
- Richard C. Paddock
- Richard Millet
- Richard Serra
- Robert Desnos
- Robert McCrump
- Roger Vu
- Roland Barthes
- Romain Rolland
- Ronald F. Inglehart
- Ruben David Gonzalez Gallego
- Russell Edson
- Ruth Ingram
- Ryszard Legutko
- Salman Rushdie
- Salvatore Babones
- Sam Dresser
- Sạn chữ
- Sandra Kerschbaumer
- Sara Teasdale
- Sarah Pulliam Bailey
- Sarah Thornton
- Sáu Nghệ
- Sergio Bitar
- Shakespeare
- Shannon Van Sant
- Sheikha A
- Sheila Fischman
- Sheila Ngoc Pham
- Sheri Berman
- Shigeeda Yutaka
- Shirin Ebadi
- Shukshin
- Simon Johnson
- Sire Apm Lukwesa
- Slavoj Žižek
- Sohaniim
- Son Kieu Mai
- Song Chi
- Song Hà
- Song Nguyễn
- Song Phạm
- Song Phan
- Song Thao
- Số đặc biệt
- Sơn Ca
- Sơn Hoàng Liên
- Sơn Kiều Mai
- Sơn Nam
- Stefano Harney
- Stephan Koester
- Stephen B. Young
- Steve Earle
- Susan Sontag
- Suzuki Katsuhiko
- Sương Nguyệt Minh
- Sương Quỳnh
- Svetlana Alexievich
- Svetlana Alexievitch
- Svetlana Alexiévitch
- Sylvia Plath
- T. Đ.
- T.Vấn
- Tạ Anh Thư
- Tạ Chí Đại Trường
- Tạ Duy Anh
- Tạ Tỵ
- Tạ Văn Tài
- Tạ Văn Thông
- Tạ Xuân Hải
- Tadeusz Rósewicz
- Tam Ích
- Tamarchenko
- Tàn Tuyết
- Tanaami Keiichi
- Taras Shevchenko
- Tarik Khaldi
- Tăng Quang
- Tâm An
- Tâm Chánh
- Tâm Don
- Tâm Thường Định
- Tâm Việt
- Tấn An
- Teolinda Gersão
- Teresa Mỹ Chúc
- Thạch Đạt Lang
- Thạch Quỳ
- Thạch Thảo
- Thái Bá Tân
- Thái Bá Vân
- Thái Bảo
- Thái Hà
- Thái Hạo
- Thái Kế Toại
- Thái Kim Lan
- Thái Ngọc San
- Thái Sinh
- Thái Thanh
- Thái Thăng Long
- Thái Tuấn
- Thái Văn
- Thái Văn Đào
- Thái Vũ
- Thạnh Đà
- Thanh Hằng - Anh Khoa
- Thành Lộc
- Thanh Nam
- Thanh Ngọc
- Thanh Phương
- Thanh Tâm Tuyền
- Thanh Thảo
- Thanh Thuỷ
- Thanh Trúc
- Thanh Tùng
- Thanh Xuân
- Thanhhà Lại
- Thảo Dân
- Thao Dinh
- Thảo luận
- Thảo Nguyên
- Thảo Trường
- Thảo Vy
- Thẩm Đống
- Thận Nhiên
- Thân Trọng Mẫn
- Thân Trọng Sơn
- Thế Dũng
- Thế Giang
- Thế Quân
- THẾ THANH
- Thế Uyên
- Thi Hoàng
- Thi Nguyên
- Thi sỹ ỦA
- Thi Vũ
- Thích Nhất Hạnh
- Thích Nữ Chân Không
- Thích Phước An
- Thierry Leclère
- Thierry Lentz
- Thiên Di
- Thiên Điểu
- Thiền Lâm
- Thiền Nguyễn
- Thiên Thai
- Thiện Tùng
- Thiện Ý
- Thiết Thạch
- Thiếu Khanh
- Thiều Mai Lâm
- Tho Nguyen
- Thomas A. Bass
- Thomas Bo Pedersen
- Thomas Mahler
- Thomas S. Mullaney
- Thông Đặng
- Thơ
- Thu Phong
- Thu Vàng
- Thuận
- Thuần Ngô
- Thuận Paris
- Thuận Thiên
- Thục Quyên
- Thụy An
- Thùy Dung
- Thụy Khuê
- Thùy Linh
- Thụy My
- Thủy Tiên
- Thư Bạn Đọc
- Thường Quán
- Thy An
- Tịch Ru
- Tiet Hung Thai
- Tiêu Dao Bảo Cự
- Tiêu Kiện Sinh
- Tiểu Tử
- Tillman Miller
- Timothy Brennan
- Timothy Garton Ash
- Timothy Snyder
- Tina Hà Giang
- Tomas Tranströmer
- Tô Đăng Khoa
- Tô Hải
- Tô Hoàng
- Tố Hữu
- Tô Lan Hương
- Tô Ngọc Vân
- Tô Thẩm Huy
- Tô Thùy Yên
- Tô Văn Trường
- Tôi Đây
- Tôn Thất Thông
- Tống Văn Công
- Trà Đóa
- Trà Nhiên
- Tracy K. Smith
- Tran Dinh Dung
- Tran Nam Dung
- Trang Châu
- Trang Hạ
- Trang Thanh
- Trang Thế Hy
- Trangđài Glassey Trầnguyễn
- Trangđài Glasssey-Trầnguyễn
- Trao đổi
- Trầm Tử Thiêng
- Trần Anh Hùng
- Trần Bá Đại Dương
- Trần Bang
- Trần Bình Nam
- Trần C. Trí
- Trần Cao Lĩnh
- Trần Cao Tường
- Trần Công Tâm
- Trần Công Tín
- Trần Dạ Từ
- Trần Dần
- Trần Doãn Nho
- Trần Dũng Thanh Huy
- Trần Duy
- Trần Duy Phiên
- Trần Duy Trung
- Trần Đăng Khoa
- Trần Đăng Tuấn
- Trần Đĩnh
- Trần Đình Bút
- Trần Đình Hoành
- Trần Đình Lương
- Trần Đình Sơn Cước
- Trần Đình Sử
- Trần Đình Triển
- Trần Đình Trợ
- Trần Độ
- Trần Đồng Minh
- Trần Đức Anh Sơn
- Trần Đức Thảo
- Trần Đức Tiến
- Trần Đức Tín
- Trần Đức Toản
- Trần Gia Huấn
- Trần Gia Ninh
- Trần Hà Linh
- Trần Hạ Tháp
- Trần Hạ Vi
- Trần Hải
- Trần Hạnh
- Trần Hậu
- Trần Hoài Anh
- Trần Hoài Thư
- Trần Hoàng Phố
- Trần Hoàng Trúc
- Trần Hoàng Vy
- Trần Hùng
- Trần Huy Bích
- Trần Huy Minh Phương
- Trần Huy Quang
- Trần Huỳnh Duy Thức
- Trần Hữu Dũng
- Trần Hữu Khánh
- Trần Hữu Quang
- Trần Hữu Tá
- Trần Hữu Thục
- Trần Khánh Triệu
- Trần Kiêm Đoàn
- Trần Kiêm Trinh Tiên
- Trần Kim Trắc
- Trần Kỳ Trung
- Trần Lam
- Trần Lê Sơn Ý
- Trần Lương
- Trần Lý Trí Tân
- Trần Mạnh Hảo
- Trần Mạnh Tuấn
- Trần Minh Phi
- Trần Minh Quốc
- Trần Mộng Tú
- Trần Nam Bình
- Trần Ngân Hà
- Trần Nghi Hoàng
- Trần Ngọc Cư
- Trần Ngọc Hiếu
- Trần Ngọc Tuấn
- Trần Ngọc Vương
- Trần Nguyên Đán
- Trần Nhã Thụy
- Trần Nhương
- Trần Phong Giao
- Trần Phong Vũ
- Trần Quang Đức
- Trần Quang Lộc
- Trần Quốc Nam
- Trần Quốc Thuận
- Trần Quốc Toàn
- Trần Quốc Trọng
- Trần Quốc Vượng
- Trần Quyết Thắng
- Trân Sa
- Trần Song Hào
- Trần Thành
- Trần Thanh Ái
- Trần Thanh Cảnh
- Trần Thanh Huy
- Trần Thanh Vân
- Trần Thắng
- Trần Thế Vĩnh
- Trần Thị Băng Thanh
- Trần Thị Diệu Tâm
- Trần Thị Lai Hồng
- Trần Thị Lam
- Trần Thị NgH.
- Trần Thị Nguyệt Mai
- Trần Thị Phương Phương
- Trần Thị Thanh Thoả
- Trần Thị Trường
- Trần Thiện Đạo
- Trần Thùy Mai
- Trần Tiến
- Trần Tiễn Cao Đăng
- Trần Tiến Dũng
- Trần Tiễn Khanh
- Trần Tố Nga
- Trần Trọng Dương
- Trần Trọng Thức
- Trần Trọng Vũ
- Trần Trung Chính
- Trần Trung Đạo
- Trần Tuấn
- Trần Từ Mai
- Trần Vàng Sao
- Trần Văn Chánh
- Trần Văn Đỉnh
- Trần Văn Khê
- Trần Văn Minh
- Trần Văn Nam
- Trần Văn Thọ
- Trần Văn Thủy
- Trần Văn Tý
- Trần Vấn Lệ
- Trần Việt Hà
- Trần Viết Ngạc
- Trần Vinh Dự
- Trần Vũ
- Trần Vũ Hải
- Trần Vương Thuấn
- Trần Vương Thuận
- Trần Wũ Khang
- Trần Xuân Hoài
- Trần Xuân Linh
- Trần Xuân Lĩnh
- Trần Xuân Thảo
- Trần Yên Hòa
- Trần Yên Nguyên
- Trên
- Trên Facebook
- Trên Facebook/Minds
- Trên kệ sách
- Trên trang diaCRITICS
- Trí Hiệu Dân
- Triều Anh
- Triều Hoa Đại
- Triêu Nhan
- Triều Sơn
- Triệu Tử Dương
- Trịnh Anh Tuấn
- Trịnh Bá Phương
- Trịnh Bách
- Trịnh Cao Hòa Thanh
- Trịnh Chu
- Trịnh Công Sơn
- Trịnh Cung
- Trịnh Duy Kỳ
- Trịnh Hữu Long
- Trịnh Kim Tiến
- Trịnh Lữ
- Trịnh Minh Tuấn
- Trịnh Sơn
- Trịnh Thanh Thủy
- Trịnh Thu Tuyết
- Trịnh Vĩnh Phúc
- Trịnh Xuân Thuận
- Trịnh Xuân Thủy
- Trịnh Y Thư
- Trọng Anh
- Trọng Phú
- Trọng Thành
- Tru Sa
- Trúc Giang
- Trúc Thông
- Trúc Ty
- Trump
- Trung Bảo
- Trung Dũng Kqd
- Trùng Dương
- Trung Trung Đỉnh
- Trư Sa
- Trường An
- Trương Anh Ngọc
- Trương Anh Thụy
- Trương Chính
- Trương Duy Nhất
- Trương Đăng Dung
- Trương Điện Thắng
- Trương Đình Phượng
- Trương Hồng Quang
- Trương Huy San
- Trường Minh
- Trương Ngọc Chương
- Trương Nguyên
- Trương Nguyện Thành
- Trương Nhân Tuấn
- Trương Phượng
- Trương Quang
- Trương Quang Đệ
- Trương Quang Nhuệ
- Trương Quang Vĩnh
- Trương Thị Ngọc Hân
- Trương Thiên Phàm
- Trương Thu Hiền
- Trương Tố Hoa
- Trương Trọng Nghĩa
- Trương Tửu
- Trương Văn Dân
- Trương Văn Vĩnh
- Trương Vũ
- Trương Xuân Thiên
- Tú Mỡ
- Tù Quốc Hoài
- Tù Sâm
- Tú Trung Hồ
- Tuấn Duy
- Tuấn Khanh
- Tuân Nguyễn
- Tuấn Thảo
- Tuệ Anh
- Tuệ Đăng
- Tuệ Nguyên
- Tuệ Nhân
- Tuệ Nhật
- Tuệ Sĩ
- Tuệ Sỹ
- Tùng Dương Cola
- Tung Nguyen
- Turner
- Túy Hồng
- Tuyết Nghi
- Tư
- Từ Dung
- Tư liệu
- Tử Linh
- Từ Mai Trần Huy Bích
- Từ Quốc Hoài
- Từ Sâm
- Từ Thức
- Tưởng
- Tương Lai
- Umberto Eco
- Uông Tăng Kỳ
- Uông Triều
- Uyển Ca
- Uyên Nguyễn
- Uyên Thao
- Uyên Vũ
- V. Erofiev
- Vàng A Giang
- Varlam Shalamov
- Vasco Gargalo
- Vasily Makarovich
- Văn
- Văn Biển
- Văn Cao
- Văn Chinh
- Văn Công Hùng
- Văn Giá
- Văn học
- Văn học Miền Nam 54-75
- Văn Như Cương
- Văn Quang
- Văn Tâm
- Văn Việt
- Văn.
- Vấn đề hôm nay
- Vận Động Ứng Cử Đại Biểu Quốc Hội 2016
- Vân Hạ
- Vân Phi
- Velcrow Ripper
- Veronica Melkozerova
- Vi Lãng
- Vi Trần
- Vi Yên
- Viet Thanh Nguyen
- Viên Linh
- Việt Bách
- Việt Bình
- Việt Dzũng
- Việt Khang
- Việt Lang
- Việt Phương
- Viktor Maslov
- Vinh Anh
- Vĩnh Hảo
- Vĩnh Quyền
- Virginia Heffernan
- Virginia Woolf
- Vladimir Nabokov
- Võ An Đôn
- Võ Anh Minh
- Võ Anh Thơ
- Võ Bá Cường
- Võ Đắc Danh
- Võ Định Hình
- Võ Đức Phúc
- Võ Hồng
- Võ Huy Tâm
- Võ Hương Quỳnh
- Võ Kỳ Điền
- Võ Ngàn Sông
- Võ Phiến
- Võ Thị Hảo
- Võ Thị Thu Hằng
- Võ Tiến Cường
- Võ Tòng Xuân
- Võ Trí Hảo
- Võ Văn Quản
- Võ Văn Tạo
- Võ Văn Thôn
- Võ Xuân Quế
- Võ Xuân Sơn
- Volker Weidermann
- Volodymyr Vynnychenko
- Volodymyr Zelenskyy
- Vũ Bằng
- Vũ Biện Điền
- Vũ Cao Đàm
- Vũ Cát Tường
- Vũ Đình Hòe
- Vũ Đình Huỳnh
- Vũ Đình Liên
- Vũ Đình Phòng
- Vũ Đức Khanh
- Vũ Đức Phúc
- Vũ Đức Sao Biển
- Vu Gia
- Vũ Hà Văn
- Vũ Hạnh
- Vũ Hoàng Chương
- Vũ Hoàng Thư
- Vũ Hồng Ánh
- Vũ Huy Ngọc
- Vũ Huy Quang
- Vũ Khắc Hoè
- Vũ Khắc Khoan
- Vũ Kim Hạnh
- Vũ Kim Thu
- Vũ Lâm
- Vũ Lập Nhật
- Vũ My Lan
- Vũ Ngọc Giao
- Vũ Ngọc Hoàng
- Vũ Ngọc Tâm
- Vũ Ngọc Tiến
- Vũ Nho
- Vũ Oanh
- Vũ Quang Việt
- Vũ Quí Hạo Nhiên
- Vũ Quốc Ngữ
- Vũ Quỳnh Hương
- Vũ Quỳnh Nh.
- Vũ Thành Sơn
- Vũ Thanh Tâm
- Vũ Thanh Tùng
- Vũ Thành Tự Anh
- Vũ Thế Khôi
- Vũ Thị Hải
- Vũ Thị Nhuận
- Vũ Thị Phương Anh
- Vũ Thị Phương Lan
- Vũ Thị Thanh
- Vũ Thị Thanh Mai
- Vũ Thư Hiên
- Vũ Tiến Lập
- Vũ Trọng Khải
- Vũ Tuấn Hoàng
- Vũ Từ Trang
- Vũ Tường
- Vũ Viết Tuân
- Vũ Xuân Tửu
- Vương Bích Ngọc
- Vương Đan
- Vương Huy
- Vương Ngọc Minh
- Vương Tiểu Nhị
- Vương Trí Nhàn
- Vương Trọng
- Vương Trùng Dương
- Vương Trung Hiếu
- Vy Thảo
- W. H. Auden
- Wa Praong
- Walt Whitman
- Walter Isaacson
- Wayne Karlin
- Wells
- Wendy Barker
- Wilhelm Schmid
- Will Nguyen
- William Carlos Williams
- William Nee
- William Stafford
- William Stanley Merwin
- Winston Phan Đào Nguyên
- Wislawa Szymborska
- Wolf Biermann
- Wolfgang Borchert
- Wynn Gadkar Wilcox
- Xie Tao
- Xuân Ba
- Xuân Diệu
- Xuân Dương
- Xuân Đài
- Xuân Minh
- Xuân Phượng
- Xuân Sách
- Xuân Thọ
- Xuân Vũ
- Xương Văn
- Y Chan
- Ý Nhi
- Y Uyên
- Yanis Varoufakis
- Yevgeny Yevtushenko
- Yên Ba
- Yên Khắc Chính
- Yến Năng
- Yên San
- Yên San Thụy Miên
- Yiyun Li
- Yoko Ogawa
- Yōko Ogawa
- Yoko Tawada
- Young Sang Lee
- Yuliya Ilchuk
- Yuno Bigboi
- Yves Sintomer
- Yvette Tan
- Zac Herman
Chân Nhân (kỳ 11)
Tiểu thuyết của Trần Thanh Cảnh
MƯỜI MỘT
Từ dạo đi Sài Gòn về thày Bút bỗng dưng như thành một người khác. Thày có nhiều cư xử rất lạ. Việc gọi mấy nam đệ tử thân tín lên mật thất uống rượu, ấy là một sự lạ. Bởi xưa nay thày chỉ đưa nữ tử vào đó tu luyện, chứ nam nhân thì tuyệt không cho bén mảng. Sau bữa rượu đó thày bảo:
“Bọn bay cứ tự nhiên mà chủ trì công việc tại phủ. Chỉ lúc nào cấp lệnh cho khách thì mới thỉnh ta. Mà trong ngày chỉ cấp lệnh vào hai giờ, 11h trưa và 4h chiều thôi nhé”.
Rồi thày suốt ngày đóng cửa ở trong buồng riêng, cạnh thư phòng. Vẫn không thấy thày gọi nữ tử nào lên mật thất tu luyện. Cũng không lai vãng về trong xóm với bà Hạnh Thục. Cách đây vài năm thày đã đưa nam nhân Khang lên làm tổng quản, còn bà Hạnh Thục đưa về phủ điện cũ trong làng trông nom. Nhưng thỉnh thoảng thày vẫn ghé qua. Từ hôm ở Sài Gòn về thày không vào nữa. Bà Hạnh Thục nóng ruột, mấy lần ra gõ cửa đều bị thày nổi cơn, sai người tống ra khỏi cổng. Lại dặn các nam nhân từ giờ cấm không được cho bà ấy vào phủ.
Thày bảo:
“Ta vốn là bậc chân tu, được nhận mệnh của Đức Thượng Thiên Linh Nhãn để cứu vớt chúng sinh lầm lạc. Con quỷ dữ ấy nó cứ theo ám ta khôn nguôi. Ta đã thề với đấng Thượng Thiên diệt dục, từ giờ trở đi, cái thứ đó còn đến quấy rầy, các ngươi không phải hỏi, thẳng cánh tống đi cho khuất mắt ta!”.Từ bấy giờ trở đi, dường như thày Bút biến thành một con người khác hẳn. Ánh mắt không còn tinh ranh sắc nhọn như xưa, thay vào đó là một ánh nhìn xa vắng mệt mỏi chán nản... Ánh mắt ấy trên một khuôn mặt được bao phủ bởi bộ râu tóc lông mày bạc trắng như cước khiến ai nấy nghĩ thày có khi trăm tuổi rồi. Mà thực ra năm nay thày mới ngoài năm mươi, trí nhớ vẫn còn tốt.
Thày vẫn còn nhớ rõ những chuyện từ lúc bé tí. Đến cả vụ trốn đi chơi một mình lần đầu tiên mà thày cũng còn nhớ như in.
Chuyến đi chơi một mình của cậu bé Bút xảy ra năm ba tuổi, khi cậu chui qua hàng rào cúc tần, sang nhà hàng xóm. Nhà cô bé Chi Mai. Mọi hôm mẹ cậu vẫn bế sang chơi thường xuyên. Nhưng hôm ấy bà bận xay lúa, để cậu chơi ngoài sân một mình, đóng cổng lại, thế là cậu bé lên ba tự đi ra vườn vạch rào chui sang, bởi cậu rất thích chơi với cô bé Miu - tên gọi âu yếm của Chi Mai. Đến lúc mẹ cậu xay xong mấy thúng lúa, không thấy con đâu bèn gào ầm lên. Rồi hô hoán cả hàng xóm sang lội xuống ao mò tìm, trong khi hai đứa trẻ chơi chán với nhau rồi rúc vào chân đống rơm góc sân ôm nhau ngủ tít.
Chi Mai là con chú Hạnh và cô Thục. Hai đứa bằng tuổi. Chú Hạnh là con lai Tây trắng, tóc hung mắt xanh, cao to trắng trẻo. Chuyện một đứa con Tây lạc vào nhà ai đó trong làng Cùng là chuyện hết sức thường, ở làng này đầy. Dân vùng nào không biết, nhưng dân làng Cùng và dân vùng Kinh Bắc thì từ khi người Pháp sang nước ta lại có vẻ thân thiện. Nhiều nhà sau này còn giao du làm ăn với họ rồi thành ra thân tình. Thế nên thỉnh thoảng có xảy ra cái chuyện tằng tịu nọ kia thì cũng là thường. Thậm chí có bà đi buôn bán làm ăn trên tỉnh thành sao đó, rồi về đẻ hẳn ra thằng con trai lai đen mới khiếp, chứ lai trắng như chú Hạnh thì đã quá ngon. Làng vẫn có câu “Đẹp trai lai Pháp hiếm có khó tìm” mà lại. Mà làng này từ xưa vẫn truyền ngôn là, cá vào ao nhà ta, ta được. Vả lại mẹ chú Hạnh, khi đi lại với tay Tây đoan Julien trên chợ Hồ là khi chồng bà đã ốm chết mấy năm, gái còn xuân mà ở vậy chợ búa nuôi con nó khó lắm. Cũng đành lòng mà chao nghiêng theo gió lấy chỗ dựa dẫm cuộc đời. Khi tay Julien phải về nước năm năm tư, nghe nói có kịp dúi lại cho con rơi được một số của nả. Thế nên mẹ con chú Hạnh cũng sinh sống yên ổn. Lớn lên lấy vợ là cô Thục, một cô gái thuần Việt đẹp nổi tiếng đằng xóm Tân về làm vợ và sinh ra Chi Mai. Chú Hạnh đi bộ đội vào tít trong Nam mãi chả về. Sau vài năm thì có giấy báo tử. Cơ mà Chi Mai còn bé quá chả biết gì. Mà chú Hạnh đi từ lâu nên hình ảnh về người cha trong đầu Chi Mai rất nhạt nhòa. Chi Mai hầu như chỉ biết có mẹ và cậu bạn hàng xóm là Bút.
Là bởi vì không hiểu sao đến dịp ấy ở làng Cùng, tự dưng người ta lại sinh ra rất ghét cái gọi là tàn dư của bọn đế quốc thực dân phong kiến. Đài truyền thanh trên các đầu ngõ xóm oang oang nói, bọn thực dân đế quốc phong kiến nô dịch dân ta, bóc lột tận xương tủy đồng bào ta. Nay phải đánh đuổi chúng ra khỏi đất nước và xóa sạch tàn dư của chúng, xây dựng một xã hội mới tươi đẹp hơn ngàn lần. Thế là bao nhiêu đình đền chùa miếu, cho đến cả cái cổng tam quan to tướng ở đầu làng người ta đều bảo đấy là tàn dư chế độ cũ, đem đập ráo cả. Con bé Chi Mai, bọn trẻ trong làng không biết nghe ai xui cũng bị chúng nó trêu chọc, bảo, mày là tàn dư của bọn đế quốc. Bọn chúng nó nghĩ ra đủ trò để hành hạ cô bé. Chúng thi nhau giật mái tóc màu nâu mềm mại như tơ của cô bé mỗi khi có dịp. Chúng nó thẳng tay búng vào cái mũi xinh xinh hếch lên cao chứ không tẹt dí như đứa khác, những cái đau điếng. Ở lớp học, lừa những lúc Chi Mai không để ý, chúng nó cho vào hộc bàn, cặp sách nào là cóc nhái, thậm chí cả một con rắn nước còn đang sống ngoe nguẩy, khiến cô bé sợ quá lăn ra chết ngất ngay tại lớp. Thật không kể hết những trò nghịch ngợm ác độc mà lũ trẻ tai quái kia đã bày ra để trêu chọc Chi Mai. Dường như việc làm cho một cô bé xinh xắn khác lạ phải khóc lóc sợ hãi là thú vui bất tận của chúng. May mà chú Hạnh đi bộ đội, thuộc diện gia đình chính sách ưu tiên, chứ không thì có khi mẹ con nhà ấy bị trục xuất ra khỏi làng cũng nên. Chỉ có mỗi thằng Bút là không tham gia vào những trò nghịch ngợm của lũ con trai và vẫn chơi với cô bé. Mà cũng lạ, đến đời Chi Mai, được coi như là đã pha máu khá rồi nhưng những nét Pháp của nó vẫn hiển hiện rõ ràng trên làn da, nét mặt, màu tóc. Màu tóc thì rõ lạ, hung hung nâu có lúc lại như có pha sắc đỏ, nhất là khi có ánh nắng chiếu vào, nhưng vẫn mềm như tơ. Chi Mai có nước da trắng như sứ và đôi mắt to màu khói. Có lẽ cái màu mắt xanh của bố hòa với màu mắt đen láy của mẹ đã cho ra cái màu khói mênh mang, sâu thẳm buồn. Mũi của Chi Mai rất xinh, cao vừa phải nhưng gọn gàng, đầu mũi hếch lên ngộ nghĩnh. Có lẽ chính vì thế mà chú Hạnh đã gọi con gái bằng cái tên âu yếm Miu Miu.
Suốt ngày thằng Bút cũng Miu Miu.
Nhót cái là nó sang hàng xóm gọi Miu ơi, chơi ú òa. Đi học nó cũng Miu ơi đi học. Trèo hái được quả ổi chín trắng trên cây trong vườn nhà, nó cũng gọi với sang, Miu ơi, ra đón lấy này, ổi chín cây thơm ngọt lắm.
Một hôm mùa đông lạnh, hai đứa đang cùng đi bộ từ trường về nhà trên con đường ven đầm sen, con Miu bảo: “Tự dưng tớ thèm ăn củ sen thế không biết”.
Cái giống sen rất lạ, mùa hè mọc kín đầm, lá xanh hoa đỏ hồng nở tưng bừng, rồi kết hạt thơm nức. Đến mùa đông tàn hết, trên mặt đầm chỉ còn thấy những xác xơ cọng già và vài cái lá rách nát sầu thảm. Nhưng lấp ló mặt nước là những cái lá mầm bé xíu, chỉ cần dùng chân lần theo những cọng lá mầm đó, luồn sâu xuống dưới bùn là thấy những củ sen mập mạp to bằng cổ tay người. Móc bàn chân kéo nhẹ cái củ sen trắng nõn đó lên, rửa sạch đi, cắn ăn giòn tan ngọt mát.Thằng Bút bảo:
“Trông quần áo và cầm cặp sách cho tớ, tớ xuống đào cho”.
Nó đưa cặp sách cho Miu và ra lệnh:
“Nhắm mắt lại!”.
Nó tuột quần, ném trên bờ đầm, rồi vén áo lội xuống.
Cô bé Miu ngồi trên bãi cỏ, ôm cặp sách trong lòng. Hai bàn tay đưa lên bịt kín mắt như đang chơi trò trốn tìm.
Chỉ loáng sau Bút đã dùng chân lần trong bùn, lôi lên được mấy củ sen non trắng muốt. Nó lội nước ào ào vào bờ, rửa củ sen, rửa chân vơ cái quần trên bờ xỏ vội vào. Nó dí củ sen trắng muốt vào cái mũi hếch xinh xinh của cô bạn vẫn đang ngồi nhắm mắt: “Ti hí chuột chí cắn lồn”.
Miu mở choàng mắt ra, sung sướng cầm ngay lấy củ sen vẫn còn đang ướt nước đầm, cắn một miếng giòn tan, “Ngon quá!”. Từ bên kia bờ đầm, bọn cùng lớp đi học về cũng đang mò mẫm đào củ sen bỗng đồng thanh gào lên:
“Lêu lêu... con Miu nhòm chim thằng Bút, lêu lêu..”. Hai đứa xấu hổ, ôm cặp chạy tuốt về nhà.
Từ hôm đó trở đi, bọn trẻ học cùng lớp bắt đầu “chế” Bút và Miu. Chúng nó còn hát đồng dao:
“Anh Bút mà yêu chị Miu
Hai bên rập rình
Gia đình đồng ý
Ra ủy ban đăng ký
Ủy ban không cho
Anh Bút gào to
Không cho tôi cũng lấy!”.
Bọn trẻ trêu rát quá nên hai đứa không dám đi học cùng, không dám chơi với nhau nữa. Mỗi bận đi học hay đi chơi cùng cả lớp, Bút và Miu hay lang lảng xa nhau.
Một buổi, học sinh cả trường đi ra đồng lao động nhổ cỏ lúa cho hợp tác xã theo phong trào kế hoạch nhỏ, “Tuổi nhỏ làm việc nhỏ”. Lúc về gần đến làng, phải đi qua cây cầu sông máng nổi, Miu bị bọn con trai cùng lớp đợi sẵn rình trêu trọc đẩy ngã lăn xuống sông rồi cứ thế bỏ đi. Con sông máng là nơi lấy nước từ sông cái vào tưới lúa, đang kỳ bơm nước chảy băng băng. Cô bé Miu yếu ớt không bơi được bị nước cuốn trôi đi cơ hồ sắp chết đuối. Bút nhìn thấy vội chạy đuổi theo dòng nước nhảy xuống lôi được cô bạn mình vào bờ. Miu uống no nước, gần như tắc thở, hoảng loạn tột độ. Có đến cả tháng sau cô bé mới hoàn hồn. Nhưng từ đó trở đi Miu không bao giờ chơi bời, nói chuyện hay có bất cứ liên hệ gì với bọn con trai cùng trang lứa nữa. Ám ảnh về những giây phút sặc sụa trong dòng nước đầy bùn đất phù sa đã in một dấu ấn kinh hoàng khôn nguôi trong trí não non trẻ của cô bé. Vĩnh viễn không bao giờ phai mờ. Miu căm thù những thằng trai nghịch ngợm vô tâm ngờ nghệch nhưng ác độc một cách thản nhiên. Nhưng cũng từ đó, Miu lại thân thiết với Bút hơn xưa.
Mà năm đó hai đứa mới học lớp năm, chưa đầy mười một tuổi.
Sau vụ nghịch dại, làm Miu suýt chết đuối thì bọn cùng học cũng hoảng sợ. Chúng nó bị thày cô giáo, rồi gia đình trừng trị thích đáng nên hầu như không dám ho he trêu chọc gì hai đứa nữa.
Chuyện Bút và Miu thân thiết với nhau thành như một chuyện tất nhiên, cả hai nhà, làng xóm và thày cô ở trường đều coi là vậy.
Thế rồi chúng lớn lên cùng nhau lúc nào không biết. Không biết từ lúc nào Miu không còn sang bên cái cầu ao lát gạch Bát Tràng bên nhà ông Thống Nghiên vầy nước cùng Bút mỗi trưa hè nắng lửa. Miu cũng không ra đầm sen tắm như các cô gái lớn nhỏ ở làng mỗi buổi trưa hay chiều hè. Miu tắm trong cái nhà tắm mà mẹ mình, cô Hạnh Thục đã làm ở vườn sau khi có giấy báo tử chồng.
Năm lớp bảy, mười ba tuổi, thốt nhiên Miu trở thành thiếu nữ. Còn cậu bạn hàng xóm cũng đang nhổ giò, khuôn mặt nổ đầy trứng cá. Miu dậy thì xinh lắm. Cho đến bây giờ nằm hồi tưởng một mình trong phòng riêng, Bút vẫn nhớ như in những nét đẹp như thiên thần của Miu hồi đó. Khuôn mặt thanh tú trắng hồng mịn màng với chiếc cằm nhỏ vuốt xuống hơi nhọn. Nhưng ngay phía trên là cái miệng nhỏ xinh chúm chím như một bông hải đường chớm nở. Mỗi khi Miu cười, khuôn mặt rực rỡ bởi hàm răng trắng nhỏ đều tăm tắp tỏa ra một thứ ánh sáng lung linh mê hoặc. Cái mũi cao nhỏ nhắn xinh xinh hếch lên ngộ nghĩnh và hàng lông mi tự nhiên dài cong vút dường như tôn cho đôi mắt to sâu màu khói lạ lẫm kia càng mênh mang thăm thẳm. Đã nhiều lần cậu bé Bút tò mò bảo cô bé Miu, cậu mở to mắt ra cho tớ nhìn xem trong mắt cậu có gì mà nó cứ như cái giếng sâu hun hút vậy? Mái tóc của cô bạn gái còn mê hoặc cậu bé hơn. Nhiều buổi ngồi học với nhau trong nhà, cậu chàng chả được chữ nào vào đầu vì chỉ mải ngắm mái tóc mềm như tơ màu nâu sẫm. Mỗi khi có ánh nắng chiếu vào, từ mái tóc đó lại ánh lên màu rất lạ lẫm. Cứ như có một vầng hào quang tỏa ra từ mái tóc bồng bềnh kia... Bút cứ mải mê nhìn ngắm mái tóc Miu cả buổi mà không thấy chán, có lúc nó len lén khẽ quay mũi lại phía mái tóc của cô bạn ngồi bên, âm thầm hít một hơi thật dài. Một mùi hương thơm lạ lùng tràn đầy lồng ngực non trẻ của thằng bé mười ba. Hương thơm ấy dường như ngấm sâu vào trong từng đường gân thớ thịt của cậu trai trẻ. Nó như một nguồn dưỡng chất cho thân thể cậu bỗng lớn phổng lên. Và nó gợi lên trong sâu thẳm tâm hồn cậu một niềm mong ước khó tả. Khó nói thành lời. Dấm dứt. Cái niềm khao khát tự nhiên của đàn ông mà cậu chưa thể định danh được đó là bản năng như sau này trưởng thành nhớ lại.
Thế nhưng một hình ảnh về Miu thời thơ trẻ đã vĩnh viễn không phai mờ trong trí não Bút. Và nó cũng là nỗi hận khôn nguôi của cả cuộc đời. Dù Bút cũng chỉ âm thầm cảm nhận vẻ đẹp, âm thầm chiêm ngưỡng, âm thầm đau đớn. Một mình. Không chia sẻ được với ai. Kể cả cho đến giờ phút này khi đã về bên kia ngưỡng cuộc đời. Dù trong những cuộc rượu chè ăn chơi say sưa thân tình tới cỡ nào thì Bút vẫn không thể chia sẻ với ai cho vợi bớt nỗi đau đớn khôn nguôi. Nỗi đau đớn của một kẻ được chiêm ngưỡng một viên ngọc quý trong tầm tay của mình, tưởng như đã là của mình rồi, vậy mà không bao giờ chạm vào được.
Ấy là vào một buổi chiều năm học lớp bảy. Là lớp cuối cấp hai. Khi đó vẫn phải tổ chức thi tốt nghiệp khá căng thẳng. Bút và Miu sau vụ cứu nhau chết đuối trên sông máng thì hai gia đình, nhà ông Thống Nghiên và cô Hạnh Thục mặc nhiên thấy gần gũi gắn bó hơn. Họ thấy hình như giữa hai đứa trẻ có duyên gì với nhau. Họ ngấm ngầm tạo điều kiện cho đôi trẻ gần gũi. Với họ, đấy là một điều hết sức tự nhiên và đáng mong đợi.
Ở làng Cùng, mới chỉ cách đây vài mươi năm, việc các gia đình có con trai và con gái đính ước gả cho nhau từ khi chúng còn nhỏ là việc hết sức bình thường. Thế nên khi Bút hàng ngày, sau buổi sáng ở trường, chiều đến lại ôm sách sang bên nhà Miu để ôn bài cùng nhau thì mọi người cũng coi đó là chuyện tự nhiên vậy. Trưa ấy đi học về, ăn cơm xong Bút ngủ quên, dậy thì đã quá nửa chiều. Nó định ra luôn đầm sen bơi với bọn bạn. Thế nhưng khi đi ra cổng, như có một lực hấp dẫn vô hình nào níu kéo, nó lại rẽ vào cổng nhà Miu. Cửa nhà đóng chặt từ bên trong, cả cái cửa sổ nhìn ra sân, ngay trước bàn học mọi hôm hai đứa ngồi ôn bài thường mở tung hôm nay cũng khép kín. Bút lấy làm lạ, không hiểu Miu đi đâu. Cậu định cất tiếng gọi, nhưng nghĩ thế nào lại bước lên hiên nhà, ghé mắt vào cái khe cửa sổ vốn được ghép tạm bằng những tấm ván gỗ thông để nhìn vào. Bút chết sững. Trong nhà, trên chiếc giường ngay đằng sau bàn học, Miu đang khỏa thân mặc thử quần áo lót. Những thứ nho nhỏ xinh xinh của con gái mà chắc mẹ mới mua về cho. Chiều mùa hè, ánh nắng từ những khe cửa sổ phía đằng sau lọt vào trong nhà thành ra những tia rực rỡ chiếu trên thân thể con gái đang dậy thì non tơ của Miu. Trắng nõn và trong suốt như được làm từ thủy tinh. Miu không ngờ là có Bút đang dán mắt ở khe cửa sổ đằng trước nhòm vào nên cứ vô tư tập cách mặc đồ lót con gái. Mẹ nàng mua cho vài bộ, nàng thử mặc vào ngắm nghía rồi lại lột ra, mặc bộ khác. Có lúc Miu lại để nguyên không mặc gì, đứng trên giường, tò mò ngắm nghía thân thể mình. Miu dùng bàn tay nhỏ nhắn trắng xinh như những cái ngó sen nắn nắn thử cặp vú mới nhú lên bằng nửa quả cam, trên đỉnh hầu như chưa có cả núm, chỉ thấy một chỗ nhỏ mơ hồ như vết son trên làn da trắng nõn. Đột nhiên Miu xoay người hướng ra phía cửa sổ trước, nơi Bút đang ghé mắt nhòm thẳng vào. Tí nữa thì cậu chàng chết ngất. Đầu óc choáng váng, chân như tê liệt không lùi bỏ chạy được. Thân thể con gái của Miu bộc lộ hoàn toàn trước con mắt sững sờ của Bút. Một vẻ đẹp non tơ thánh thiện mà vĩnh viễn Bút không bao giờ được chiêm ngưỡng nữa, dù sau này cuộc đời hắn có nhiều tiền, rất nhiều tiền. Và cũng có rất nhiều dịp đàn đúm cùng các người đẹp. Hắn không bao giờ tìm thấy ở bất cứ người con gái naò có vẻ đẹp kỳ diệu như của cô bạn thủa ấu thơ khi ấy nữa. Lúc đó mặt trời chiều hè đã xuống ngang hông nhà, chiếu thẳng muôn tia sáng vàng ươm qua những cái khe cửa sổ phía sau lưng Miu, thành ra như có những hào quang rực rỡ vây quanh thân thể đẹp đẽ của một nữ thần đồng trinh trong cổ tích. Thân thể vốn đã trắng muốt tới gần như trong suốt của Miu được ánh nắng chiều chiếu vào bỗng trở lên hồng rực. Cặp vú xinh xinh và vùng bụng phẳng phiu với một chiếc rốn mơ hồ nho nhỏ như bông sen cạn. Những đường cong nét lượn mê hoặc của thiếu nữ hiển hiện tất cả trước mặt Bút. Và như một có một tiếng gọi thì thầm sâu thẳm của bản năng chỉ dẫn, Bút đưa tia nhìn chiếu xuống vùng tam giác huyền bí của Miu. Một vùng mô vệ nữ đang bắt đầu vun cao nở nang, trên đó một lượt lông tơ mềm mại màu vàng bắt ánh nắng mặt trời chiếu vào trở nên trong suốt như không thực. Khi Miu với lấy cái gương soi nhỏ vẫn treo cuối giường xuống, soi vào thân dưới của mình tự khám phá thì Bút thật sự choáng váng. Màu vàng rơm, màu trắng hồng, màu đỏ rực của bông hoa bích đào ngày tết bừng lên như hòa vào ánh nắng lung linh chiều hạ. Một bức tranh, một bảng giao hòa tổng thể về cái đẹp non tơ trẻ trung. Mơ ảo. Huyền hoặc. Siêu thực. Bút tưởng như đang mơ. Cơ mà Miu lại dường như vừa nhìn thấy một cái gì xấu xa kinh tởm lắm. Mặt cô nàng nhăn lại. Cái mũi xinh xinh nhỏ nhắn của của Miu chun chun hếch lên khó chịu. Miu quẳng luôn cái gương soi vào xó giường rồi vơ quần áo mặc vào người, định đi ra mở cửa. Bút vội lùi lại, suýt ngã bổ ngửa xuống sân, quay mình nhón chân lẹ ra khỏi cổng. Bút chạy một mạch ra đầm sen, lao ngay xuống bơi ầm ầm, quẫy hụp tứ tung. Dường như có một thứ năng lượng nào đó đang bùng cháy thiêu đốt trong người nó. Bơi, lặn, ngụp mình trong nước đến sẩm tối, nhưng cái hình ảnh thân thể rực rỡ của Miu vẫn cứ như dán trước mắt. Trên các cầu ao xung quanh bờ đầm, các bà các cô gái làng đang cởi trần ngồi dội nước. Những thân thể trắng toát ngồn ngộn sức sống. Những cặp vú đủ hình thù, to, nhỏ, trắng hồng, nâu sậm, tròn căng hoặc mướp meo. Vểnh lên thách thức hoặc dúi xuống cam chịu. Tất cả dường như không tồn tại trước mắt Bút. Nó úp mặt xuống nước đầm sen bơi ra tít xa. Nó ngẩng mặt lên trời thả trôi trên đầm nước mát. Cái màu huyền thoại lung linh vàng rơm, trắng hồng, đỏ rực như vây quanh và dán chặt vào mắt nó. Đóng đinh vào đầu nó. Lung linh chập chờn trong cả giấc ngủ đêm ấy.
Bút ngẩn ngơ ba ngày liền. Bố mẹ gọi cũng chả nghe thấy gì, đầu óc như để tận đâu. Bảo ăn thì đi ăn. Bảo đi học thì đi học. Bảo ngủ thì ngủ. Ông bà Thống Nghiên lạ lắm. Miu cũng lạ. Miu bảo hay là do chiều ấy đi bơi ở đầm sen muộn, bị Cô Đầm Sen bắt mất hồn rồi?
Chả là trong làng mọi người vẫn kể, ở đầm sen bao quanh làng có một ma nữ cai quản, gọi là Cô Đầm Sen, do một người con gái trẻ đẹp chết đuối biến thành. Vì là gái trinh nên cô không siêu thoát được cứ phải ở dưới đầm sen muôn kiếp, đợi có người thế mệnh mình mới siêu sinh được. Những đêm trăng sáng, về khuya, khi dân làng đã ngủ say, cô hay nổi lên bơi lượn rỡn nước và hát véo von. Không ai nghe rõ lời của bài hát. Chỉ là những tiếng réo rắt văng vẳng rất thê lương như vọng về từ xa xăm thủy phủ. Cũng không ai nhìn rõ Cô Đầm Sen trông thế nào, từ xa chỉ thấy một vùng trắng lóa như ngọc bồng bềnh trên mặt nước. Hễ có động là cô lặn xuống ngay. Cô Đầm Sen chỉ hay nổi lên hát những bài ca u ám như là than thân trách phận mình trong đêm khuya vắng chứ cũng chưa làm hại ai bao giờ. Cơ mà cô rất hay trêu đám trai trẻ. Nhiều thằng ra tắm chiều hè ở đầm sen rồi bị cô trêu cho, lúc chúng nó bơi ra xa tít giữa đầm rồi lặn sâu xuống nước cho mát, cô đầm sen hay nhao ra đùa với chúng. Chúng nó bảo vú cô đẹp ơi là đẹp, vú bọn con gái làng Cùng đang ngồi tắm trên cầu ao kia chả là gì. Còn tóc thì dài ơi là dài, xanh mướt, khi cô uốn mình bơi, làn tóc ấy lượn như một dải lụa trong làn nước thăm thẳm. Có thằng còn kể, bị tóc của cô cuốn quanh người, suýt không lên được thì chết ngạt dưới đầm sâu.
Ông Thống Nghiên bảo, có khi thằng này bị Cô Đầm Sen trêu thật. Ông lập đàn cúng. Ông bắt Bút ngồi cạnh. Ông thắp hương. Ông lẩm nhẩm khấn vái, rung chuông gõ mõ. Ông úm ba la, úm ba la... Rồi cầm bát nước cúng, ngậm một ngụm to vào miệng, bất ngờ phun thẳng vào mặt thằng con đang ngồi gà gật bên cạnh.
Thằng Bút bỗng nhiên choàng tỉnh. Nó chạy phắt sang nhà hàng xóm gọi:
“Miu ơi, tớ với cậu ôn toán đi”.
Sau đận ấy hai đứa lớn hẳn lên. Miu mặc đồ lót vào trông ra dáng một thiếu nữ trưởng thành. Cùng thi lên cấp ba, học cùng một lớp. Cùng đạp xe đèo nhau tới trường dưới phố huyện nên Bút càng có nhiều dịp gần gũi Miu, chuyện trò với Miu. Và đã có thêm những cái nắm tay hay là nụ hôn thầm lướt rất nhanh trên mái tóc mây mềm như tơ. Nhưng chỉ thế thôi không hơn. Bởi tuy Miu là một cô gái có dòng máu Tây chảy trong người, nhưng lại lớn lên trong thói tục và làng quê Việt. Trong cả những bài hát lời ru răn dạy của bà nội bà ngoại, nên Miu rất cổ điển. Từ sau vụ bị chết đuối hụt trên sông máng nổi, Miu căm ghét tất cả lũ con trai le ve lượn lờ xung quanh, nhưng với riêng cậu bạn hàng xóm thân thiết từ nhỏ, Miu luôn coi đó là ngoại lệ. Miu luôn dành cho cậu bạn một sự tin cậy tuyệt đối. Dần theo thời gian, như một quy luật bất biến của tình cảm con người, từ tình bạn thân thiết chuyển lên tình yêu, Miu hình như cũng đã yêu Bút bằng một cái tình yêu thơ trẻ trong sáng. Cái thứ tình cảm lung linh đẹp đẽ và vô cùng mong manh, như giọt sương sớm mai trên đầu ngọn cành lá...
Bút đã yêu Miu từ lâu, tất nhiên.
Sau cái vụ nhìn trộm thân thể cô bạn thân qua khe cửa sổ thì càng mê đắm hơn. Từ hôm đó trở đi, Bút thỉnh thoảng vẫn nhìn trộm Miu với ánh mắt thèm khát của một thằng con trai mới lớn. Bút đang dậy thì. Thế nhưng thường thì những cậu con trai non trẻ, trong lòng vô cùng bức bối sục sôi đòi hỏi tìm kiếm tình yêu nhưng bản lĩnh chinh phục lại chưa có, nên nhiều khi chỉ biết hành động ngốc nghếch vô vọng. Mặc dù đã trở lại nhịp sinh hoạt và đi học bình thường bên Miu, nhưng Bút không thể nào quên cái hình ảnh thân thể non tơ trong suốt hư ảo như trong một giấc mơ của Miu. Một hình ảnh quá đẹp so với trí tưởng tượng của cậu trai mới lớn nên nó dường như đã ăn sâu vào trong óc Bút. Ngày đêm ám ảnh Bút. Cậu chàng tưởng tượng và nghĩ đủ chiêu trò ngốc nghếch để hầu mong có dịp được chiêm ngưỡng lại.
Một hôm đang ngồi học cùng nhau, Bút hỏi:
“Cậu có biết bơi không?”
“Không. Tớ chưa tập bơi bao giờ”.
“Sao cậu không ra tắm rồi tập bơi ở đầm sen nhỉ?” “Ui... bà ngoại tớ cấm không cho ra đó tắm. Bà bảo của tớ khác, để con trai cả làng nhìn thấy sinh chuyện”.
“Khác thế nào? Cho tớ xem được không?”.
Bút giả vờ ngây ngô hỏi lại. Miu đỏ bừng mặt, quay sang véo mạnh hết cỡ tay vào mạng sườn cậu bạn, mắng:
“Rõ dơ!”.
Khuôn mặt cô bạn hồng rực đẹp như bông hồng mới nở. Bút ngẩn ngơ người. Nhưng ánh mắt Miu lại sâu thẳm, lạnh băng, nghiêm khắc chiếu thẳng vào mặt, khiến cho Bút hiểu rằng không thể lân la hơn nữa được.
Bút tuyệt vọng. Hàng năm trời nó không tìm được cơ hội nào để có thể ngắm lại thân thể cô bạn thân nữa. Mà cô bạn Miu của nó ngày càng đẹp ra. Óng ả. Mái tóc mềm như tơ bồng bềnh hơn. Mắt thăm thẳm hơn. Môi hồng hơn. Nhìn đôi môi chúm chím của cô bạn đang ngậm cái bút chì đăm chiêu trên trang sách, không hiểu sao Bút cứ nhớ đến cái hình ảnh trên giường hôm nào, khi cô bạn mình nét mặt cũng đầy tò mò, cúi xuống dùng hai ngón tay vạch ra... Nghĩ đến đấy, thân mình Bút thốt nhiên căng nhức, đang ngồi học bên Miu, nó vùng đứng dậy:
“Tớ đi bơi đây”.
“Về sớm đấy, không ra chỗ sâu nhé, Cô Đầm Sen cô ấy lại trêu”.
Thế nhưng mặc lời Miu dặn, Bút vẫn phải bơi ra giữa đầm, chỗ sâu nhất. Nó hít một hơi dài lao người lặn xuống. Nước dưới sâu mát lạnh làm cho thân thể nó dịu lại. Nó mở căng mắt ra nhìn. Nước trong xanh. Xa xa vài con rô con giếc nhởn nhơ bơi lội. Một con cá sộp đen sì to tướng, mắt đỏ quạch lừ lừ bơi gần ngay bên cạnh. Dường như nó chả coi cái thằng người kia là gì...Bút không nhìn thấy Cô Đầm Sen bao giờ. Bọn bạn trai kể chuyện Cô Đầm Sen vú to tóc dài nó chỉ cười. Với nó, nàng trinh nữ có vẻ đẹp lung linh huyền thoại ở sâu mãi dưới đầm sen chính là cô bạn gái đang ngày ngày kề cận. Những cái đẹp đẽ nhỏ xinh mong manh non tơ vẫn đang ám trong đầu nó từng phút giây làm cho nó thường trực bức bối và ngày càng cảm thấy có tiếng gọi mơ hồ của bản năng giống loài cần phải giải tỏa...
Thế rồi đến lúc bản năng thúc bách đòi hỏi quá, một đêm trăng sáng, nghe tiếng dội nước ào ào bên vườn nhà Miu. Cậu trai trẻ đã âm thầm mò sang. Nó nghĩ rằng có thể là Miu học xong ra tắm đêm. Nó hy vọng lại được chiêm ngưỡng tấm thân trong suốt tuyệt tác của Miu. Thế nhưng khi nó khe khẽ vạch một cái khe nhỏ để ghé mắt nhìn vào thì, dưới ánh trăng đêm nhễ nhại, một thân hình đàn bà nở nang phô phang hết cỡ như dí vào mắt nó với tất cả những đồi gò suối khe. Cô Hạnh Thục nằm khỏa thân trên nền nhà tắm, chân dạng rộng quay về phía Bút. Cô tự nắn bóp vuốt ve thân thể mình hồi lâu rồi thốt nhiên cong lên quằn quại, miệng phát ra những tiếng rên rỉ âm u cố kiềm lại bên trong cổ họng. Bút chết điếng. Không phải vì sợ. Mà vì thấy thân hình đàn bà nở nang của cô Hạnh Thục cũng đẹp và hấp dẫn quá. Một vẻ đẹp hoàn toàn khác Miu. Một vẻ đẹp rừng rực hoang dại như ngọn núi lửa đang trào dâng phun ra những dòng nham thạch nóng bỏng thiêu đốt cả xung quanh. Bản năng đàn ông của Bút đã được giải phóng lần đầu tiên ngay lúc đó. Nó chợt hiểu những gì sâu kín nhất về ân ái giữa đàn ông và đàn bà. Nó len lén chui rào về bên nhà, lẻn ngay xuống cầu ao dầm mình để phi tang ngay cái quần đùi ướt nhoét. Từ hôm đấy trở đi, Bút bỗng dưng không còn nhìn Miu bằng ánh mắt thèm muốn khát khao cực điểm nữa. Nó vẫn yêu Miu, nhưng là bằng một thứ tình cảm thốt nhiên bỗng trở nên rất trong trẻo thánh thiện. Cái tình cảm ấy như chỉ xuất phát từ ngực trở lên, từ trong trái tim nó. Còn từ thắt lưng trở xuống, dường như đó lại là một thằng người khác. Mọi thèm muốn bản năng của nó đã dồn vào cô Hạnh Thục. Nhiều lúc nó cũng tự cảm thấy xấu hổ và khốn nạn. Có hôm nó đã nằm cả ngày trong buồng để tự cấu véo trừng phạt mình về những ý nghĩ tội lỗi. Nhưng cũng chả ăn thua. Cứ mỗi khi đêm về là trong đầu óc nó lại tràn ngập những ý nghĩ dâm đãng với người đàn bà hàng xóm. Mãi sau này trong một đêm nằm rừng Tây Nguyên với Tĩnh Khùng, nghe hắn kể chuyện đời, chuyện chơi gái, rồi kết luận bằng cách trích dẫn một câu danh ngôn xanh rờn, “Mọi người đàn ông từ thắt lưng trở xuống đều bằng nhau”. Thì Bút mới lý giải được cho tình trạng mâu thuẫn thủa xưa của mình. Bút đã yêu Miu bằng một tình yêu trong sáng từ những rung động của tuổi mới lớn. Thế nhưng do bản năng giống loài quá mạnh mẽ nó vẫn bị hút vào người đàn bà có thân hình rực lửa. Cho nên đêm đến, nghe tiếng nước dội ào ào bên vườn, nó lại âm thầm mò sang. Tiếng dội nước đêm đêm bên vườn hàng xóm như có cái hấp lực ma mị điên rồ nào đó khiến cho cậu chàng không thể cưỡng lại được. Hình ảnh gò đồi suối khe lại hiện lên như ngay trước mắt. Mà cô Hạnh Thục chăm tắm lắm. Hầu như đêm nào cô ấy cũng phải dội nước rồi lại nằm ra. Bút lại mò sang. Cho đến một hôm không còn chịu đựng nổi cái cảnh kích thích thường xuyên như vậy, Bút đã lao vào làm ẩu, rồi may sao được cô ấy chấp nhận. Và rồi dưới sự dẫn dắt của người đàn bà thành thục, Bút nhanh chóng trở thành người đàn ông trưởng thành. Cô Hạnh Thục yêu Bút lắm. Bút cũng say mê cô Hạnh Thục. Nhưng nó vẫn yêu Miu và chăm sóc Miu bằng một thứ tình yêu hoàn toàn thánh thiện trong sáng. Thế nên Miu cũng yêu nó lắm. Cô Hạnh Thục biết thế nên giữ ý, chỉ gặp Bút ban đêm ở ngoài nhà tắm, mọi việc vẫn kín bưng.
Thời gian biểu hồi ấy của Bút là sáng đi học ở trường, chiều hai đứa cùng ngồi ôn bài bên nhà Miu. Tối ngồi học tại nhà và đợi đến khuya, khi nào có tiếng động dội nước, là lại nhảy qua hàng rào cúc tần sang.
Năm cuối cấp ba, mười bảy tuổi, Miu đã chủ động trao cho Bút nụ hôn đầu tiên, như là một minh chứng cho tình yêu của mình, ngay tại nhà. Đó có lẽ là những rung động đầu tiên của Miu. Còn Bút khi ấy đã quá sành sỏi. Bút hôn lại Miu bằng một nụ hôn thăm thẳm sâu cơ hồ muốn làm cho Miu chết ngạt. Miu cũng đã gần như mê dại đi. Thế nhưng khi Bút đưa tay vuốt ve khắp thân thể vẫn còn mặc nguyên bộ quần áo đi học sáng nay của Miu. Và rồi định lần mò vuốt ve những chỗ nhạy cảm, thì cô bạn giật bắn người, gạt ra nói:
“Đừng Bút, bọn mình còn trẻ không làm gì đâu nhé”. Nhưng Bút chả còn “trẻ” như Miu tưởng ở lứa tuổi này. Bút đã dạn dày lắm rồi. Không được thỏa mãn tình dục với người yêu, tối đến nó lại trút xả hết vào người đàn bà nóng bỏng. Cuộc sống cứ thế trôi đi. Đó là khoảng thời gian cũng êm đềm và hình như hạnh phúc nhất của cả ba người...
Một hôm, vừa thi xong tốt nghiệp cấp ba.
Miu bảo với Bút là đi lên phố huyện chụp ảnh lưu niệm cùng với mấy đứa bạn gái. Bút ở nhà. Tình cờ hôm đó cô Hạnh Thục hôm đó cũng nghỉ ở nhà. Miu vừa đi khỏi, dục tình của hai người tức thì bốc lên ngùn ngụt. Họ chả kịp nghĩ gì nữa, giữa ban ngày ban mặt lao vào lột quần áo ra, vần nhau chí tử ngay trên nền nhà. Đó là lần đầu tiên sau bao năm vụng trộm ngoài vườn đêm, họ làm tình với nhau giữa thanh thiên bạch nhật. Họ ngắm nghía từng ly từng tí thân thể nhau. Họ vuốt ve. Họ âu yếm với tất cả niềm say mê vô bờ bến. Niềm say mê của tuổi trẻ sung sức và của đỉnh cao đàn bà. Mê mải. Đắm chìm. Cho nổ tung được cả giời đất lên lúc ấy họ cũng làm. Họ mải mê truy hoan không còn biết đến thời gian gì nữa...
Bất ngờ cánh cửa khép vội chưa cả kịp cài then bật tung.
Miu đứng sừng sững giữa cửa nhìn đôi tình nhân lạc loài. Cả hai vội rời nhau ra, cuống cuồng tìm quần áo trong gậm giường xó tủ để mặc vào. Miu mặt tái xanh. Không thốt ra một lời nào. Mắt lạnh băng. Môi mím chặt. Đi thẳng vào chỗ cái tủ gỗ nhỏ kê ở góc nhà. Miu lôi ra một cái túi du lịch, cầm mấy bộ quần áo của mình nhét vào, xách ra treo trên ghi đông chiếc xe đạp vẫn đang dựng ngoài sân, đạp xe đi luôn. Trong nhà lúc đó chỉ còn mỗi cô Hạnh Thục, áo xống mặc vội, đầu tóc tả tơi, ngồi gục xó nhà, khoanh tay úp mặt xuống đầu gối. Còn Bút, ngay lúc nhìn thấy ánh mắt của Miu, nó cũng đã không dám nói lời nào, mặc vội cái quần đùi, nhảy qua rào, chạy về nhà vào buồng nằm ôm đầu quay mặt vào tường. Nó nhắm nghiền mắt hoảng loạn khi nhớ tới ánh mắt sắc lạnh của Miu lướt qua....
Thế nhưng khi nghe mọi người lao xao nói, Miu đã bỏ đi Nam thì Bút vùng dậy, ra ngồi bó gối bên hàng hiên nhìn sang hàng xóm. Cửa đóng then cài lặng yên. Cô Hạnh Thục cũng ốm nằm bẹp trong nhà. Làm sao mà không phát ốm lên khi thân phận góa bụa, chỉ có một đứa con gái duy nhất lại bỏ đi Nam? Trong làng chả ai biết tại sao tự dưng mà nhà một mẹ một con đang ríu rít vui vẻ đầm ấm thế mà bỗng lại sinh chuyện. Tất nhiên câu chuyện ba người thì ba người đều hiểu.
Ở đời những câu chuyện tình tay ba, vốn là một sắc thái tình cảm phức tạp bậc nhất trong muôn ngàn cái sắc thái tình cảm con người có tên là tình yêu. Nhưng đó cũng lại là một sắc thái hấp dẫn nhất. Nó luôn kích thích con người lao vào khám phá, thử thách và tận hưởng. Bởi con người vốn có tính phiêu lưu. Sự phiêu lưu trong tình cảm luôn hứa hẹn những cảm xúc mới lạ. Mà tò mò ham muốn khám phá những điều lạ là cái có sẵn trong máu, trong gien của loài người. Những hẹn hò ái ân vụng trộm, không được no nê đủ đầy khiến cho con người ta càng bị kích thích và khát khao nhau tột độ. Đó là cái hấp dẫn chết người của những mối tình tay ba. Cái sự hấp dẫn chết người ấy luôn lôi kéo con người ta dấn thân vào những câu chuyện tình bí mật, ngoài ước định xã hội. Ai trong đời đã chẳng ít nhất một lần ước ao phá lệ, thậm chí ước ao có đủ dũng khí bước qua những ràng buộc về xã hội, về luân lý đạo đức để tự mình thêu dệt nên những câu chuyện tình yêu tay ba lâm ly bi đát như trong phim ảnh sách báo? Cơ mà những câu chuyện đó, nếu khuất lấp trong màn đêm bí ẩn thì nó vô cùng quyến rũ, và có cơ trở thành một kỷ niệm đẹp đẽ trong ký ức. Thế nhưng khi bị phơi ra thanh thiên bạch nhật thì đó lại là cả một núi những sự ê chề, đau đớn. Có nỗi đau đớn có thể thốt nên lời. Nhưng có những hoàn cảnh, nỗi đau không thể thốt nên lời. Như trong trường hợp này, của cô Hạnh Thục, của Bút, của Chi Mai. Thế nên cả ba đều câm lặng. Và mỗi người đành tự hành xử theo cảm nhận của mình.
Khi vào Sài Gòn tìm Chi Mai, rồi Bút cũng thấy. Bởi Bút biết Chi Mai có người họ hàng di cư vào đó năm năm tư. Hồi sau bảy lăm đã về quê chơi, Bút còn mang máng nhớ địa chỉ. Bút đến, Chi Mai không thèm nói với hắn nửa lời và bảo người nhà đuổi thẳng cánh. Bút lang thang làm thuê làm mướn kiếm ăn dặt dẹo trong đó hàng năm trời, nhưng tối nào cũng đến cái quán cà phê cóc trên vỉa hè đối diện nhà Miu ở để ngồi nhìn vào. Cho đến buổi tối trước hôm đi lấy chồng, Chi Mai đi sang bên đường, không thèm nhìn xuống, nói như với cái cây bằng lăng đang nở hoa tím sẫm, nơi Bút đang ngồi bệt vỉa hè, dựa lưng vào gốc, chứ không phải là nói với một người bạn đã từng là cặp thanh mai trúc mã nơi quê nhà với mình:
“Anh hãy cút về đi. Với tôi, các người đã chết từ lâu rồi. Đã chết! Anh hiểu chứ?” - Giọng Chi Mai đanh lạnh, như giọng của một vị quan tòa tuyên án tử hình cho một tên trọng phạm.
Bút ngẩng mặt lên nhìn. Chi Mai vào Sài Gòn phụ việc bán hàng với người họ hàng, thời gian qua không biết nàng có phải vật vã đau khổ nhiều không, cơ mà nhan sắc lại thấy càng rực rỡ hơn. Thế nhưng ánh mắt vẫn vậy. Sắc lạnh. Bút hiểu mình không còn cơ hội gì hết. Chiều nay khi đến quán gọi một ly đen đá và vài điếu thuốc để bắt đầu một tối ngồi đồng bên gốc bằng lăng ngóng sang, bà chủ quán tốt bụng hình như cũng lờ mờ biết chuyện gì đó, bèn kể, cái cô bé đẹp như tiên giáng thế bên kia mai đi lấy chồng. Một nhà đại gia xưa giàu nức tiếng Sài Gòn bên quận 5 xin cưới cho con trai trưởng.
Hôm sau Bút mua vé tàu ra Bắc. Và trên chuyến tàu đó, Bút đã gặp vợ chồng Tĩnh Khùng để rồi cuộc đời rẽ sang một lối mới...
Mấy chục năm sau vào lại Sài Gòn, cái địa chỉ mà bà hàng nước nói vẫn in trong đầu thày Bút. Thày bảo Trần Vũ đến xem người cũ ra sao thì Chi Mai cùng gia đình nhà chồng đã sang định cư nước ngoài mấy chục năm nay. Ngôi nhà đã thay tên đổi chủ mấy lần. Không ai biết đến Chi Mai. Cô gái có mái tóc nâu mềm mượt như tơ, mỗi khi gió thổi bay tung lên, quấn quýt vờn quanh khuôn mặt đẹp như nữ thần với đôi mắt to màu khói sâu thăm thẳm. Thế nhưng khi ánh mắt ấy long lên chiếu những tia sáng sắc lạnh như một lưỡi dao bằng thép, lóc từng đường gân thớ thịt, lóc đến từng lớp tâm hồn, bóc tới cái bản năng sâu kín nhất của kẻ đối diện thì thật là ghê rợn. Một kẻ dạn dày gió sương, từng tuyên bố đã trải qua cả nơi thần phật, cõi người, miền ma như thày Bút vẫn cảm thấy rùng mình ớn lạnh khi mấy chục năm sau nhớ lại. Và từ hôm ở Sài Gòn về, không hiểu sao thày Bút lại như nhìn thấy ánh mắt năm xưa ấy hiện lên, cứ cả ngày chiếu vào mình, mọi nơi mọi lúc. Cả trong những cơn mê. Ánh mắt ấy vẫn như xoáy vào tâm can ruột rà. Vẫn như một lưỡi dao thép sắc lạnh đang lật từng mảng, từng mảng tâm hồn thày. Và Bút vẫn thấy đau đớn như thủa nào.
T.T.C.