Danh ngôn

Trong mọi cộng đồng, chúng ta cần một nhóm thiên thần gây rối.

We need, in every community, a group of angelic troublemakers.

(Bayard Rustin – trích bài phát biểu tại New York City 1963)

Trong mọi trường hợp, chắc chắn rằng sự thiếu hiểu biết, đi kèm với quyền lực, là kẻ thù tàn bạo nhất có thể có của công lý.

It is certain, in any case, that ignorance, allied with power, is the most ferocious enemy justice can have.

(James Baldwin - No Name in the Street 1972)

Các cuộc cách mạng và các cá nhân có thể bị giết hại, nhưng bạn không thể giết chết các ý tưởng.

While revolutionaries and individuals can be murdered, you cannot kill ideas.

(Thomas Sankara, một tuần trước khi bị ám sát, 1987)

Không có cảm giác nào cô đơn hơn việc bị chính đất nước mình trục xuất.

There's not a more lonely feeling than to be banished by my own country.

(Kiyo Sato – Kiyo’s Story 2009)

Ban Biên tập

Địa chỉ liên lạc:

1. Thơ

tho.vanviet.vd@gmail.com

2. Văn

vanviet.van14@gmail.com

3. Nghiên cứu Phê Bình

vanviet.ncpb@gmail.com

4. Vấn đề hôm nay

vanviet.vdhn1@gmail.com

5. Thư bạn đọc

vanviet.tbd14@gmail.com

6. Tư liệu

vanviet.tulieu@gmail.com

7. Văn học Miền Nam 54-75

vanhocmiennam5475@gmail.com

Tra cứu theo tên tác giả

Chủ Nhật, 23 tháng 6, 2019

Thơ Trần Quốc Toàn

ẢNH CHÂN DUNG TRẦN QUỐC TOÀN

Kinh đêm

Ngoài đêm, mưa đã bắt đầu đâm rễ

Lòng phố đen

Chảy theo dòng thao thức

Tôi đã khấn ba lần trước đoá hoa cúc,

để hết cơn sốt…

 

Người đi đâu về khuya khoắt lắm

Để quên tiếng nói của mình trên máng xối

Rồi nằm mộng thấy bao điều trống rỗng

Đó là một đêm cuối tháng sáu

Chị tôi gầy hơn những con đường đói khổ

Con chuột kí ức ngồi một mình trên đống hạt đậu

Nỗi đau lách qua cái lỗ phía cuối khu vườn

Nơi đó là ngọn đèn sáp ong đang hắt bóng

Bài ca của lá bắt đầu trổ ngọn

Con dơi du ca treo mình dưới bầu trời đẫm nước

Giọt giọt trong veo…

 

Người về trên tháp mùa ủ dột

Rong rêu

Kinh đêm

Bên khung cửa ánh mắt chờ đợi

đám lá ngủ muộn

Thấp thoáng bóng mùa trổ giọt trên những tầng sương khói

nở ra một đoá hoa đèn

Cửa chùa lim dim mắt Phật…

 

 

Giấc mơ cố thổ

 

khói nhỏ mắt quê hương chiều lùa trâu từ rặng phi lao phía tây

đầm lầy đen

gió thổi về mùi biển mặn

lặng lẽ bóng mây trôi

tôi buộc tuổi thơ trên cánh diều

mùa hè chim ủ mùi trứng nở

hoa sầu đâu lục lọi trong xóm chỗ đất ẩm để gieo mầm

bài hát ru trở giấc cơn nồm hạ

phục sinh trí nhớ những đêm trăng dài đến tận đỉnh mù u.

 

giọng con dế tìm dòng sông bị chôn vùi trên cánh đồng

nhặt cọng cỏ khô hong trên tổ chim dồng dộc

mới biết mùa hạ đã thắp giấc mơ của mình trong đốm lửa rạ rơm.

 

bầy lá quá khứ trong gió vẫn mơ về giọt mưa khuya

con cuốc lạc bầy kêu khản giọng

đèn dầu soi đêm bạc tóc

linh hồn vạn vật thắp sao trời

bùng vỡ ánh sáng trên hình hài khắc khổ thành quách

những rêu phong cuối cùng bị vùi lấp trong hơi thở văn minh.

 

đêm, mẹ ngồi ngẫm ngợi về ruộng lúa

tiếng chuột chút chít kêu như vạn mảnh vá trên chiếc áo cánh đồng

loài dơi treo ngược mình như lời của sương khuya giăng kín xóm rừng

trong vô thức con trâu nằm nhai ý nghĩ tiền kiếp

mùa đã đơm trái từ giọt mồ hôi

lòng người đã kịp nhớ về nơi cố thổ

những cành bưởi đâm chồi

tôi ngồi dưới những rặng cây

thấy trăm năm vừa vụt qua chốn này.



Những cơn mất ngủ xuyên đêm

(đến anh Trần Duy Trung)

 

thoáng qua đường loáng dưới vũng mưa,

ta dắt bóng ta trượt dài,

hồn không khóc lệ không trào và hồ như ảo ảnh,

lá cây rụng đầy trên chiếc bóng,

nhà quê đá dựng vách khuya gió nhoè ô cửa trời,

niềm đau xưa cũ mồ rêu hoang phế trỗi dậy,

gió dông giật mảnh trăng ký ức...

 

ta lao qua vũng ướt của đêm,

không tiếng cười nói xưa cũ bên ly rượu cay,

như trái tim đen bên thềm hè vọng nhịp,

lỗ trùng đen một giọt nước động đậy,

vỡ giữa không gian bao la lá ảo mộng triền đêm xoá dấu...

 

giữa La Hai sương trắng bạt giấc ngủ cây

khúc khuỷu đường khuya thâm u

tiếng tàu chạy hút heo

ta đi như những con sóc bay qua nhánh thông rừng

rụng một hạt phấn trắng mùa ngâu...

 

thôi biền biệt xa xôi lắm rồi,

mộ chí đã lên hoa

con chim quốc đã đông cứng mé trời

dội từ thác ghềnh một âm vang trống mái,

 

thôi lời khuya khói thuốc ấm chuyện cuồng vọng,

một giây lệch cả sợi đàn,

mai mốt cất lên câu ca đời là lang bạt,

những mối tình ngút ngàn ngần ngại,

chưa một lần hỏi thăm nhau,

dù rằng cũng hột mùn cưa rơi giữa chiều tàn,

lửa nhoè đôi mắt hanh hao...

 

dải sầu trăng tang trước cổng chùa,

đốt cho đêm sít lại gần nhau đối ảnh,

cho những con sông thành máu của biển,

đáy thẳm một điềm nhiên cõi lòng muôn ức,

thức giữa hai ngón tay khô,

tàn thuốc vụn, về ngún trên cơn mùa dị mộng,

 

đêm thì thào, nhức buốt tay tôi

nhìn lại một vòng tròn ma quái,

cái bóng dạt qua thành phố bụi đời,

cái bóng hỏi tôi mày đi đâu đó,

những hàng quán đóng cửa ngủ mê,

ngã tư im lặng nghĩa địa khuya khoắt,

 

tượng người vô hồn thành phố trống vắng,

 

mai lại gặp những người ghế,

trầm tư quán cóc bên đường,

người ở trong mộ đang mọc thêm những bông hoa trên đất,

những cơn mất ngủ xuyên đêm...

 

những cơn mất ngủ xuyên đêm,

những cơn mất ngủ xuyên đêm,

 

mà một đêm nào,

bỗng dưng mình thương một người từ trong vô thức,

buổi sáng tan rã bùa mê sóng biển đánh thức giấc ngủ dã tràng,

xanh dương, một huyền nhiên trứng nở,

 

có gì đâu cõi lòng rách nát,

như biển cả,

dốc dựng mấy ngàn năm,

chỗ núi trắng linh giác,

hạt muối lăn trầm phơi mình dưới mặt trời nóng bức,

muối hắt vẻ đẹp tàng ẩn đại dương,

 

những cơn mất ngủ xuyên đêm,

mới đem vỏ não trồng thêm cây hoa cúc,

cho mé sông chiều rộn tóc gái xinh,

 

những cơn mất ngủ xuyên đêm,

mơ một mái nhà sớm thả lưới mùa di,

chim cử hót, vách nhà rêu xanh lạ,

hoa muống nở ruộng ủ bùn chân hôi lội lạch bắt cá bông lau,

 

những cơn mất ngủ xuyên đêm,

những sợi gân trắng bện chặt cột sống,

đọng bóng khuya trầm cảm ánh đèn hè phố,

có bóng tôi ngồi hiên nhà hoa cúc,

bóng con mèo đứng trên nóc ngói,

bóng tối phủ lên lá, lá rụng đầy trên chiếc bóng của tôi...



Gieo hạt từ tâm

 

chiều ngậm mặt trời trong cơn mưa cuối mùa

người nhớ quê hương,

đang hát một bài ca của hoài niệm

giữa phố đông người.

 

không thể nói chuyện với nhau bằng đầu gối,

những hạt mưa nói chuyện với nhau bằng hơi thở mùa màng

kí ức tình thương nảy mầm,

nụ cười nở trên ngực khuya

gieo vào mắt những lời của tháng ngày vất vả.

 

ở đó, là nơi một cái cây đâm rễ

một con chim ăn trái chín trưa hè.

 

tháng tư trên cánh đồng trổ hạt

chiếc gối bông gòn còn hằn dấu vết tuổi thơ

nơi giấc mơ nói chuyện với nhau bằng cái ôm đôi lứa

bằng trầu cau, bằng câu ca dao công cha nghĩa mẹ.

 

đầu gối không thể thay chúng ta làm bông hoa trong khu vườn kí ức được hồi sinh

chỉ có tình người buổi sáng bên ô cửa sổ

mở ra những chân trời,

khi giấc mơ đêm qua có một người vừa gieo hạt từ tâm.

 

Sau mỗi mùa gặt hái

 

khi mọi định nghĩa về cái đẹp đang trong chiếc kén,

chưa đến ngày khai sinh,

thì sông đã nới dòng, con cá đục nẩy mình trong điệp khúc phù sa.

 

cỏ che mắt chú dế ruộng cạn

người kể chuyện dưới những ngọn đèn dầu,

dần mất dấu

kí ức trắng cội cây

và mùi khói bếp khỏa đầy trong trầm tích của làng.

 

tôi chỉ nằm đếm những giọt nước bên hiên nhà

mà sao những sợi tóc em lại sáng

thứ ánh sáng trong chiếc lược sừng trâu

bóng loáng mỗi ngày,

bằng cách tạo ra lời cầu nguyện từ sâu thẳm tâm hồn

tôi nhận ra máu của đất đai đang chảy màu dịp lục

trong những chiếc bánh mì nóng giòn

có tiếng nói giọt mồ hôi của những người thức dậy sớm.

 

bằng cách học từng bước đi của con kiến nhỏ

tôi biết thế gian đang nâng hơi thở của mây ngàn

và con chuột nhắt trong hang

cũng cần được nhường lại một phần lương thực sau mỗi mùa gặt hái.

 


Những dự cảm rời rạc

 

đám mây mà buổi chiều đọng cơn suy tưởng

trống vắng là có thật

em bảo tôi giữ lại hơi thở của tuổi trẻ

để nuôi lớn từng dấu chân cát bụi

 

những dự cảm đầu đời về cái chết

tôi biết rồi một ngày trái tim sẽ trở về với cái vắng lặng của vũ trụ

nơi đã tạo ra sự tồn sinh như thế

tuổi trẻ của mỗi người là một con bướm của buổi sáng

tận hiến vẻ đẹp ảo ảnh cho tương lai

 

mà tương lai lại là những dự cảm rời rạc

tôi không biết cội rễ từ đâu

chỉ nhớ những cánh bướm sặc sỡ

bay ra từ giấc mơ của người đàn ông cô độc

 

nước mắt, nơi tôi đã nhìn thấy nỗi buồn

luôn đầy ắp trong sự nhạy cảm của nhân loại

mà nhân loại đang tha hương về một xứ sở khác

đang đặt lại tên cho sự tồn tại của chính mình…




Trong khi chờ tháng năm chưa đến

 

Sợi khói chiều phủ gương mặt của người đàn bà,

dung nhan bầu trời trên mặt hồ tháng tư

tháng năm chưa tới, hoa ngủ muộn

em như hoa buổi chiều mùa hạ năm ấy,

nên chim đa đa làm ngôi làng có vẻ như chiếc rèm vải đang múa may...

 

Nhấn chặt vào đất đai xứ sở, đâm rễ vào mỗi đốt đêm rạ cháy

đó là chân của đàn ông,

là giống sinh ra để phối vào giấc mơ đàn bà...

 

Tôi đi ngang qua khu rừng mùa hạ

xanh một màu cây lá

bởi người trong tia nắng tan vào cơn mộng

thật nhẹ nhàng tâm hồn trong những tro than sự sống...

 

Kí tự

 

Chiều ngái ngủ một trời hoang mây trắng

Những kí tự người,

Chim đi tìm tổ ấm sau đêm mưa.

 

Trong bào thai nhân quả buổi bình minh

Cha đi lệch góc trời

Nghe mây thủy tinh nứt vỡ.

 

Kí tự tôi trăng mùa cải vàng bông

Thả bước chân lên phím gió

Từng nhịp tim đau vồn vã

Trên những tầng kí tự phiêu linh.

 

Kí tự mưa tung tẩy trên nón lá

Thưở mẹ gánh gồng đêm bưng hoang

Trời chưa tảng sáng

Khuôn mặt chằng chịt vết lăng trầm.

 

Kí tự nhẹ nâng những cơn đau cõi đất

Nhú mầm

tiết mật

Trong tiếng hát loài thảo mộc.

 

Trời hàm dưỡng từng giọt nắng

Chắt lọc

Kí tự em,

Tiếng khóc trẻ thơ mùa thiếu sữa

Bên hiên nhà lá rụng chiều đông…

 

Trăng

 

như một giấc mơ vừa nở

ngói cũ mùi gió núi

người năm xưa, hơi thở như hơi sương

tháng năm, sông chảy tĩnh vật

con tắc kè chớp mắt mưa phùn.

 

về đây, gót thanh xuân trên biển mặn

gió đầm,

từ cũ rích

dòng sông chải tóc cho ruộng lúa

khi dấu chân lịch đại trắng mù sa

con cá bóng cắn bóng ngày tàn dưới tán cây bàng

mùa đông trong lòng mùa xuân

gàu nước giếng rưới mát trời tháng giêng.

 

nhánh núi nghiêng từ thủa gốc gòn trăm tuổi

đêm bước chân tuồng vọng núi Mò O

Truông mây sắc cờ gợn biếc

Dương xỉ,

Như có người cưỡi ngựa

Mang giọt rượu đầm lầy rới lên đêm cỏ mộ

trong suy tư thời trục chuyển trăng ngàn.

 

 

Một mùa linh giác trắng

 

(làm sao nói hết được những gì mà bộ não chứa


đựng trong hàng tỉ năm ánh sáng của kí ức
)

 

Khi sương mù đã bao bọc khoảng sân ga

mùa xuân đẻ rất nhiều lá non,

trong giây phút tôi nhắm nghiền đôi mắt để cho tinh thần ổn định lại,

nhưng không, bây giờ với những trường năng lượng không ngừng dồn nén, nỗi buồn từ một vùng đất âm u, tối đến, tiếng cú mèo kêu nghe bao nỗi đau.

 

Chắc hẳn, đêm nay lại có thêm nhiều điều lạ lẫm,

bắt buộc tôi phải cố nhắm mắt lại để cho chuyến đi bớt mệt mỏi.

 

Tôi đã nhắm mắt, và không cần mất thời gian để nhớ về vùng đất đó nữa,

tôi đang ngồi trên chiếc ghế nhựa, tựa lưng vào cái bao đựng gạo và hoa quả

tàu chạy trong đêm,

tàu chạy, qua một cánh đồng ướt át,

tàu chạy, qua rặng núi đá,

trăng mờ, và tàu chạy lúc mọi sinh vật trên lớp vỏ trái đất đang dịch chuyển.

 

Tất cả đang mơ mộng trong một cái vòng tròn khổng lồ.

 

Như có một cọng cỏ chỉ đâm xuyên qua não tôi

trên đỉnh đầu nở ra một bông hoa màu tím

và bóng tối, những đôi mắt khép

thật, tôi đã trải qua những giấc mộng

tôi thấy cuốn sách đầy những trang trắng, và đầy những giọt sương khuya.

 

Từ trong vô thức, tôi nghe tiếng kinh cầu, tôi ngồi bên cái chuông mà để làm ra nó, mọi tâm trí phát khởi, để chiều chiều, trời mưa bản xứ, cái chuông vang ra, âm thanh loang lổ, về cái nơi chốn gió, cỏ, hoa, những con dế đang yêu nhau,

nhân loại đang sống trong cái âm thanh bùng vỡ ấy.

 

Dưới những con suối, tôi róc rách chảy, những cặn trà bỏ vào chậu cây, còn thứ nó tiết ra trong nước sôi, là tinh chất được chuyển đổi trong máu, nó dần được dẫn đến tim. Nó hoà vào hơi thở, tụ lại ở bộ phận não bộ, lan toả thành khí, rồi thành năng lượng giải nén suy nghĩ, tôi nghĩ sẽ là cái chìa khóa mở vào cái đang chờ đợi bên trong, khi uống hết một chén trà.

 

Mắt sẽ long lanh, cái mênh mông bao trùm cái tiền định, nới rộng thêm những thực tại.

 

Nước, tôi đã rót vào bên trong cơ thể mình biết bao nhiêu là nước,

tôi tin, những gì đang diễn ra bên trong, cũng chỉ là một thứ ảo ảnh (thứ ảo ảnh được giải nén và ngay lúc ấy cả vũ trụ được mở ra).

 

Phút linh cầu, một sát na của kí ức,

giữa lòng thực tại,

những đám mây bay dù ngàn năm đã đi qua,

một người thầy với một người đệ tử ở đâu đó vẫn còn thao thức về nhau.

 

Mở mắt ra, tàu đã chạy và rời xa vùng đất u ám, trăng chênh chếch núi đồi, gió thổi qua khung cửa, vẫn còn một ngôi sáng lạnh trên nền trời.

 

Buổi sáng nắng cháy giòn trên những ngôi nhà lợp ngói,

bùn đất bao bọc cuộc sống,

rắn ở trong hang,

lá cây che phủ cho sự sống

những loài bò sát,

tôi quên mất, tôi đang bị ảo ảnh nhấn chìm trong ly trà cạn.

 

Những cặn bã của thời gian đang chờ tôi đào thải qua bộ não,

một lớp cặn bã khác đang được nói ra,

và tôi nghĩ về sự viết, biết bao nhiêu thứ hay ho, sau một thời gian đã trở thành cặn bã của tư tưởng, và cái còn lại, có chăng là thứ kinh nghiệm sống, là tinh túy của cõi tinh thần.

 

Bùn đất đã ôm lấy chúng ta, nó hàm dưỡng trọn vẹn những gì mà chúng ta mang nặng,

nó là cái nấm mộ ôm lấy xác thân và tiêu hủy, và chuyển năng lượng đó thành thứ dưỡng chất để hoà vào trong cây cỏ, trong nước ngầm, và mùi của nó sẽ thành thứ gió trái mùa, thành những u ám bao phủ lấy tiếng cú kêu đêm.

 

Em ngồi nói với tôi rất nhiều chuyện cũ, tôi thì vừa mới rót thêm nước trà vào chén.

 

Tàu chạy mãi, chạy mãi và chỉ còn một mùa linh giác trắng...