Danh ngôn
Trong mọi cộng đồng, chúng ta cần một nhóm thiên thần gây rối.
We need, in every community, a group of angelic troublemakers.
(Bayard Rustin – trích bài phát biểu tại New York City 1963)
Trong mọi trường hợp, chắc chắn rằng sự thiếu hiểu biết, đi kèm với quyền lực, là kẻ thù tàn bạo nhất có thể có của công lý.
It is certain, in any case, that ignorance, allied with power, is the most ferocious enemy justice can have.
(James Baldwin - No Name in the Street 1972)
Các cuộc cách mạng và các cá nhân có thể bị giết hại, nhưng bạn không thể giết chết các ý tưởng.
While revolutionaries and individuals can be murdered, you cannot kill ideas.
(Thomas Sankara, một tuần trước khi bị ám sát, 1987)
Không có cảm giác nào cô đơn hơn việc bị chính đất nước mình trục xuất.
There's not a more lonely feeling than to be banished by my own country.
(Kiyo Sato – Kiyo’s Story 2009)
Ban Biên tập
Địa chỉ liên lạc:
1. Thơ
tho.vanviet.vd@gmail.com
2. Văn
vanviet.van14@gmail.com
3. Nghiên cứu Phê Bình
vanviet.ncpb@gmail.com
4. Vấn đề hôm nay
vanviet.vdhn1@gmail.com
5. Thư bạn đọc
vanviet.tbd14@gmail.com
6. Tư liệu
vanviet.tulieu@gmail.com
7. Văn học Miền Nam 54-75
vanhocmiennam5475@gmail.com
Tra cứu theo tên tác giả
- A. A. Fadeev
- A. Puskin
- A. T.
- Abdulrazak Gurnah
- Abraham F. Lowenthal
- Ace Le
- Ace Lê
- Adam Gopnik
- Adonis
- Adrian Horton
- Agi Mishol
- Ajar
- Akiko Miki
- Alain Guillemin
- Alan Phan
- Alăng Văn Gáo
- Alăng Văn Giáo
- Aldous Huxley
- Aleksandr Griboedov
- Alesandr Blok
- Alex Marshall
- Alex Smith
- Alex Thai
- Alex-Thái Đình Võ
- Alexander Fadeev
- Alexander Solzhenitsyn
- Alexandra Alter
- Alexandre FERON
- Alice Munro
- Alina Lesik
- Alison Flood
- Allen Ginsberg
- Amanda Gorman
- Amartya Sen
- Amelia Glaser
- Amos Oz
- An Nam
- Anatole France
- Anatoly Gavrilov
- Anders Olsson
- André Breton
- André Menras
- André Menras – Hồ Cương Quyết
- André Menras Hồ Cương Quyết
- Andrea Hoa Pham
- Andrea Kendall-Taylor
- Andreas Fulda
- Andreas Wimmer
- Andrew Postman
- Andy Cao
- Anh Anh
- Anh Hồng
- Anh Hồng (nhà thơ)
- Ánh Liên
- Anh Nhi
- Anh Văn
- Anika Zeller
- Anna Akhmatova
- Anna Maria Bracale Ceruti
- Anna Mitchell
- Anne Carson
- Anne Hébert
- Anne Henochowicz
- Annie Ernaux
- António Jacinto
- Antôn Nguyễn Trường Thăng
- Archimedes L.A. Patti
- Arlette Quỳnh Anh Trần
- Arnold Schwarzenegger
- Arthur Koestler
- Arty Abel
- Arvind Subramanian
- Augustina
- Aurélie Coulon
- Aurelien Breeden
- Ba Sàm
- Bá Thụ Đàm
- Bạch Cúc
- Bạch Hoàn
- Bách Mỵ
- Bách Thân
- Bạch X. Phẻ
- Bạch Xuân Phẻ
- Bakhtin
- Ban Mai
- Bàn Văn Thòn
- Ban Vận động Văn đoàn Độc lập Việt Nam
- Bảo Huân
- Bảo La
- Bảo Nhi Lê
- Bảo Ninh
- Bảo Phác
- Bão Vũ
- Barbara Demick
- Bashô
- Batrioldman
- Bauxite Việt Nam
- Bắc Đảo
- Bắc Phong
- Bằng Việt
- BB Ngô
- Bei Dao
- Benjamin Péret
- Benjamin Ramm
- Bertolt Brecht
- Bertrand Russell
- Bettina Rheims
- Bích Ngân
- Biếm họa
- Biên Cương
- Biệt Hiệu
- Bilahari Kausikan
- Billy Collins
- Bình Nguyên Lộc
- Brahma Chellaney
- Branko Milanovic
- Brett Reilly
- Brian Pascus
- Brian Wu
- Brice Pedroletti
- Brodsky
- Bryan
- Bùi An
- Bùi Bảo Trúc
- Bùi Bích Hà
- Bùi Chát
- Bùi Chí Trung
- Bùi Chí Vinh
- Bùi Công Thuấn
- Bùi Công Trực
- Bùi Đức Lại
- Bùi Giáng
- Bùi Hải Quảng
- Bùi Hoàng Tám
- Bùi Hoằng Vị
- Bùi Huệ Chi
- Bui Huy Hoi Bui
- Bùi Mai Hạnh
- Bùi Mạnh Hùng
- Bùi Mẫn Hân
- Bùi Minh Quốc
- Bùi Ngọc Tấn
- Bùi Quang Thắng
- Bùi Suối Hoa
- Bùi Thanh Hiếu
- Bùi Thanh Phương
- Bùi Thanh Tuấn
- Bùi Thụy Băng
- Bùi Tiến An
- Bùi Trân Phượng
- Bùi Trọng Hiền
- Bùi Văn Kha
- Bùi Văn Nam Sơn
- Bùi Việt Sỹ
- Bùi Vĩnh Phúc
- Bùi Xuân Bách
- Bùi Xuân Đính
- Bùi-Viết Văn Đức
- Bulgakov
- Bửu Chỉ
- C.D.
- Cái Lư Hương
- Cái Trọng Ty
- Cam Ly
- Cảnh Chánh
- Cao Bảo Vân
- Cao Bình Minh
- Cao Chi
- Cao Gia An
- Cao Hành Kiện
- Cao Huy Thuần
- Cao Kim Ánh
- Cao La
- Cao Quang Nghiệp
- Cao Tần
- Cao Thị Hồng
- Cao Thu Cúc
- Cao Việt Dũng
- Cao Xuân Hạo
- Cao Xuân Huy
- Carl Bildt
- Carl O. Schuster
- Carlos Assunção
- Carolyn Mary Kleefeld
- Cát Linh
- Cẩm Tú
- Cấn Thị Thêu
- Chan Phuong
- Chanh Tam
- Charles Bo
- Charles Bukowski
- Charles Simic
- Chau Doan
- Chân Minh
- Chân Pháp Xa
- Chân Phương
- Chân Xuân Tản Viên
- Châu Diên
- Châu Hải Đường
- Châu Hồng Thủy
- Châu Hữu Quang
- Chenn
- Chế Diễm Trâm
- Chế Lan Viên
- Chi Mai
- Chi Phương
- Chiêu Dương
- Chiêu Khiêm
- Chiharu Shiota
- Chim Hải
- Chim Trắng
- Chinh Ba
- Chính Tâm
- Chính Vĩ
- Chinua Achebe
- Chơn Không Cao Ngọc Phượng
- Christian Gampert
- Christian Welzel
- Christina Mary Hjortlund
- Christoph Giesen
- Christoph Sator
- Christopher Balding
- Christopher Goscha
- Christy Wampole
- Chu Dương
- Chu Hảo
- Chu Hoạch
- Chu Kim
- Chu Mộng Long
- Chu Quang Tiềm
- Chu Tử
- Chu Văn Lễ
- Chu Văn Sơn
- Chu Vĩnh Hải
- Chu Vương Miện
- Chu Xuân Diên
- Chung Le
- Claire Simon
- Clay Phạm
- Concepcion de Leon
- Connie Hoàng
- Cora Engelbrecht
- Costica Bradatan
- Cổ Ngư
- Cù An Hưng
- Cù Huy Hà Vũ
- Cù Mai Công
- Cù Tuấn
- Cung Minh Huân
- Cung Tích Biền
- Cung Trầm Tưởng
- D. S. Likhachev
- Da Màu
- Dạ Ngân
- Dạ Thảo Phương
- Dã Tượng
- DAD
- Dadolin Murak
- Damien Keown
- Dan Bilefsky
- Dan Slater
- Dana Gioia
- Danh ngôn
- Dani Rodrik
- Daniel Halpern
- Daniel Hautzinger
- Daron Accemoglu
- David Brown
- David Gascoyne
- David Marchese
- David Weinberger
- Ðặng Thơ Thơ
- Demetrio Paparoni
- DEUTSCHE WELLE
- Di
- Di Li
- Diêm Liên Khoa
- Diễm Thi
- Diễm Tường
- Diễn đàn Thế kỷ
- Diệp Duy Liêm
- Diệp Huy
- Ðinh Cường
- Dino Buzatti
- Dipanjan Roy Chaudhury
- Dmitri Prokofyev
- Dmitry Burago
- Dmitry Muratov
- Doãn Cẩm Liên
- Doãn Mạnh Dũng
- Doãn Mẫn
- Doãn Quốc Sỹ
- Dominique Lemieux
- Donald Inglehart
- Donna Ashworth
- Ðỗ Quang Nghĩa
- Ðỗ Quyên
- Du Tử Lê
- Dung Nguyễn
- Dũng Phan
- Dũng Trung Kqd
- Dũng Vũ
- Duy Lam
- Duy Tân
- Duy Thanh
- Duy Thông
- Duyên Anh
- Dư Hoa
- Dư Kiệt
- Dư Thị Hoàn
- Dư Thu Vũ
- Dương Đại Triều Lâm
- Dương Đình Giao
- Dương Khánh Phương
- Dương Kiền
- Dương Ngạn
- Dương Nghiễm Mậu
- Dương Ngọc Thái
- Dương Như Nguyện
- Dương Phương Vinh
- Dương Thắng
- Dương Thiệu Tước
- Dương Thu Hương
- Dương Thuấn
- Dương Tú
- Dương Tường
- Dương Văn Ba
- Dylan Suher
- Đà Văn
- Đàm Hà Phú
- Đàm Hách Thành
- Đào An Khánh
- Đào Anh Kha
- Đào Công Tiến
- Đào Duy Anh
- Đào Hiếu
- Đào Lê Na
- Đào Ngọc Chương
- Đào Nguyên
- Đào Nguyễn
- Đào Nguyên Phương Thảo
- Đào Như
- Đào Phương Liên
- Đào Quang Toản
- Đào Tấn Phần
- Đào Thái Tôn
- Đào Thị Hương
- Đào Tiến Thi
- Đào Trung Đạo
- Đào Trường Phúc
- Đào Tuấn
- Đào Tuấn Ảnh
- Đào Văn Thuỵ
- Đào Văn Tiến
- Đào Vũ Anh Hùng
- Đặng Anh Đào
- Đặng Bích Phượng
- Đặng Chương Ngạn
- Đặng Đình Cung
- Đặng Đình Mạnh
- Đặng Hà
- Đặng Hải Sơn
- Đặng Hoàng Giang
- Đặng Hồng Nam
- Đặng Hùng Võ
- Đặng Hương Giang
- Đặng Hữu
- Đặng Mai Lan
- Đặng Mậu Tựu
- Đăng Nguyên
- Đặng Phùng Quân
- Đặng Quốc Thông
- Đặng Sơn Duân
- Đặng Thái
- Đăng Thành
- Đặng Thân
- Đặng Thị Hảo
- Đặng Thơ Thơ
- Đặng Tiến
- Đặng Tiến (Thái Nguyên)
- Đặng Trung Nghĩa
- Đặng Túy
- Đặng Văn Dũng
- Đặng Văn Hùng
- Đặng Văn Ngữ
- Đặng Văn Sinh
- Đặng Vũ Vương
- Đặng Xuân Thảo
- Đặng Xuân Xuyến
- Đằng-Giao
- Điểm Thọ
- Đinh Bá Anh
- Đinh Cường
- Đinh Hoàng Thắng
- Đinh Hùng
- Đình Kính
- Đinh Linh
- Đinh Ngọc Thu
- Đinh Phương
- Đinh Phương Thảo
- Đinh Quang Anh Thái
- Đinh Thanh Huyền
- Đinh Thị Như Thúy
- Đinh Trường Chinh
- Đinh Từ Bích Thuý
- Đinh Từ Bích Thúy
- Đinh Văn Đức
- Đinh Vũ Hoàng Nguyên
- Đinh Ý Nhi
- Đinh Yên Thảo
- Đoàn Ánh Thuận
- Đoàn Bảo Châu
- Đoàn Cầm Thi
- Đoàn Công Lê Huy
- Đoàn Hồng Lê
- Đoàn Huy Giao
- Đoàn Huyền
- Đoàn Khắc Xuyên
- Đoàn Lê Giang
- Đoàn Nhã Văn
- Đoàn Thanh Liêm
- Đoan Trang
- Đoàn Tùng Nguyễn
- Đoàn Tử Huyến
- Đoàn Việt Hùng
- Đoàn Xuân Kiên
- Đỗ Anh Hoa
- Đỗ Anh Tuấn
- Đỗ Cao Bảo
- Đỗ Duy Ngọc
- Đỗ Đức
- Đỗ Đức Đông Ngàn
- Đỗ Đức Hiểu
- Đỗ Hòa
- Đỗ Hoàng Diệu
- Đỗ Hồng Ngọc
- Đỗ Hồng Nhung
- Đỗ Hữu Chí
- Đỗ Kh
- Đỗ Kh.
- Đỗ Khiêm
- Đỗ Kim Thêm
- Đỗ Lai Thuý
- Đỗ Lai Thúy
- Đỗ Lê Anh Đào
- Đỗ Mạnh Hoàng
- Đỗ Minh Tuấn
- Đỗ Nghê
- Đỗ Ngọc
- Đỗ Ngọc Thống
- Đỗ Quang Nghĩa
- Đỗ Quang Vinh
- Đỗ Quý Toàn
- Đỗ Quyên
- Đỗ Quỳnh Dao
- Đỗ Thắng Cảnh
- Đỗ Thị Thu Trà
- Đỗ Thiên Anh Tuấn
- Đỗ Trí Vương
- Đỗ Trọng Khơi
- Đỗ Trung Quân
- Đỗ Trường
- Đỗ Tuyết Khanh
- Đồng Chuông Tử
- Đông Hoài
- Đông Hồ
- Đông Kha
- Đông Ngàn Đỗ Đức
- Đông Nghi
- Đức Ban
- Đức Đàm
- Đức Flying Bay
- Đức Hoàng
- Đức Lê
- Đức Phổ
- Đức Tâm
- Đức Tiến
- E.E. Cummings
- E.M. Chernoivanenko
- Eamonn Butler
- Eckart Kleßmann
- Eduardo Galeano
- Edward Hirsch
- Elena Pucillo Truong
- Elias Canetti
- Ellen Bass
- Eloisa Amezcua
- Emiel Roothooft
- Emmanuelle Jardonnet
- Eric Weiner
- Erica Frantz
- Erik Harms
- Erik Korling
- Euan Ward
- Evgheni Dobrenko
- F.N.
- Federico García Lorca
- Feliks Kuznesov
- Filip Lech
- Flanny O’Connor
- Florence Noiville
- Florian Altenhöner
- Francis Fukuyama
- Francis Fukuyma
- Frank Dikötter
- Frank O'Hara
- Frankfurt
- Fred Hiatt
- Friedrich Dürrenmatt
- Friedrich Nietzsche
- Fritz J. Raddatz
- Gabriel García Márquez
- Gaither Stewart
- Gaiutra Bahadur
- Gary Leupp
- Gặp gỡ và trò chuyện
- Georg Bönisch
- Georg Trakl
- George Burchett
- George Orwell
- George Perreault
- George Siemens
- Gerhard Will
- Germain Droogenbroodt
- Giang Dang
- Giang Lại Đức
- Giang Nam
- Giáng Vân
- Giáp Văn Dương
- Gideon Rachman
- Giuse Lê Công Đức
- Goethe
- Gonçalo Fernandes
- Gottfried Benn
- Graham Allison
- Grigory Yudin
- Günter Kunert
- Gyảng Anh Iên
- Hà Duy Phương
- Hà Dương Tuấn
- Hà Dương Tường
- Hà Đình Nguyên
- Hạ Đình Nguyên
- Hà Huy Sơn
- Hà Hương
- Hà Lệ Minh
- Hà Ngọc Hòa
- Hạ Nguyên
- Hà Nguyên Du
- Hà Nhân
- Hà Nhật
- Hà Phạm Phú
- Hà Quang Vinh
- Hà Sĩ Phu
- Hà Thanh Vân
- Hà Thế
- Hà Thị Minh Đạo
- Hà Thúc Sinh
- Hà Thủy Nguyên
- Hà Tùng Long
- Hà Tùng Sơn
- Hà Văn Thịnh
- Hà Văn Thùy
- Hà Vũ Trọng
- Hagi Kenaan
- Hai An Vu
- Hải Hạc
- Hải Ngọc
- Hai Thanh
- Han Dang
- Hàn Giang
- Han Kang
- Hàn Vĩnh Diệp
- Hạnh Nguyên
- Hạnh Phước
- Hạnh Viên
- Hannah Beech
- Hào Thiện Nhân
- Haruki Murakami
- Hân Hương
- Heiko Buschke
- Heinrich Heine
- Henri Michaux
- Henry David Thoreau
- Henry Wadsworth Longfellow
- Heriberto Araújo
- Hermann Hesse
- Hiền Trang
- Hiệp Ikaria
- Hiệu Minh
- Hiếu Tân
- Ho Lai-Ming
- Hòa Bình Lê
- Hoa Níp
- Hoài Hương
- Hoài Nam
- Hoài Phương
- Hoài Thanh
- Hoài Việt
- Hoài Ziang Duy
- Hoan Doan
- Hoàn Nguyễn
- Hoàng Ánh
- Hoàng Anh Tuấn
- Hoàng Cát
- Hoàng Cầm
- Hoàng Chí Hiếu
- Hoàng Chính
- Hoàng Cường Long
- Hoàng Dũng
- Hoàng Dương Tuấn
- Hoàng Đăng Khoa
- Hoàng Đỗ
- Hoàng Đông
- Hoàng Đức Truật
- Hoàng Hà
- Hoàng Hải Thủy
- Hoàng Hải Vân
- Hoảng Hãn
- Hoàng Hưng
- Hoàng Khởi Phong
- Hoàng Kim Oanh
- Hoàng Lại Giang
- Hoàng Lan
- Hoàng Lan Anh
- Hoàng Lan Chi
- Hoàng Lê
- Hoàng Lệ
- Hoàng Linh
- Hoàng Long
- Hoàng Mai Ðạt
- Hoàng Mạnh Hải
- Hoàng Minh Trí
- Hoàng Minh Tường
- Hoàng Nam
- Hoàng Nga
- Hoàng Ngọc Biên
- Hoàng Ngọc Hiến
- Hoàng Ngọc Nguyên
- Hoàng Ngọc Tuấn
- Hoàng Nguyễn
- Hoàng Nguyên Vũ
- Hoàng Nhơn
- Hoàng Nhuận Cầm
- Hoàng Phong Tuấn
- Hoàng Phủ Ngọc Tường
- Hoàng Quân
- Hoàng Quốc Hải
- Hoàng Thị Hường
- Hoàng Thị Thu Thủy
- Hoàng Thu Phố
- Hoàng Thúy
- Hoàng Thuỵ Anh
- Hoàng Tiến
- Hoàng Trung Thông
- Hoàng Tuấn Công
- Hoàng Tuấn Phổ
- Hoàng Tùng
- Hoàng Tuỵ
- Hoàng Văn Sơn
- Hoàng Việt
- Hoàng Vũ Thuật
- Hoàng Xuân Phú
- Hoàng Xuân Sơn
- Hoàng Xuân Tuyền
- Hoàng Yến
- Horst Bienek
- Howard Gardner
- Hồ Anh Thái
- Hồ Bạch Thảo
- Hồ Bất Khuất
- Hồ Diệu Vân
- Hồ Dzếnh
- Hồ Đắc Vũ
- Hồ Đình Nghiêm
- Hồ Hải Thụy
- Hồ Hữu Tường
- Hồ Minh Tâm
- Hồ Ngọc Đại
- Hồ Như
- Hồ Phú Bông
- Hồ Tịnh Tình
- Hồ Trường An
- Hồ Tú Bảo
- Hội những người ủng hộ GS. Chu Hảo
- Hồng Anh
- Hồng Hoang
- Hồng Lê Thọ
- Hồng Phú
- Huệ Hương Hoàng
- Huguette Bertrand
- Huong Nguyen
- Huy Cận
- Huy Đức
- Huy Tưởng
- Huyền Thương
- Huỳnh Duy Lộc
- Huỳnh Hoa
- Huỳnh Hữu Uỷ
- Huỳnh Hữu Ủy
- Huỳnh Kim Báu
- Huỳnh Kim Quang
- Huỳnh Lê Nhật Tấn
- Huỳnh Liễu Ngạn
- Huỳnh Ngọc Chênh
- Huỳnh Như Phương
- Huỳnh Sơn Phước
- Huỳnh Tấn Mẫm
- Huỳnh Thế Du
- Huỳnh Thục Vy
- Huỳnh Trọng Khang
- Huỳnh Tuấn Anh
- Hứa Chương Nhuận
- Hương Lan
- Hường Thanh
- Hương Thủy
- Hữu Danh
- Hữu Đông
- Hữu Loan
- Hữu Mai
- Hữu Phương
- Ian Bui
- Ian Johnson
- Igor Poglazov
- Ilza Burchett
- Inrasara
- Iris Radisch
- Isabella Kwai
- Issa
- Issac Bashevis Singer
- Italo Calvino
- Iya Kiva
- J. M. Lotman
- J.B Nguyễn Hữu Vinh
- Jacques Attali
- Jacques Prévert
- Jake Johnson
- James Borton
- James Daniel Spears
- James G. Zumwalt
- James Grossman
- James Joyce
- James Poniewozik
- James Stavridis
- James WrightJuan Felipe Herrera
- Janos Kornai
- Jared Carters
- Jason Lopata
- Jason Morris-Jung
- Jay Nordlinger
- Jaya K.
- Jean Chesnaux
- Jean d'Ormesson
- Jean Piaget
- Jean Przyluski
- Jean Toomer
- Jean-Jacques Brochier
- Jean-Jacques Roth
- Jean-Louis Rocca
- Jean-Luc Chalumeau
- Jean-Marc Roberts
- Jean-Patrick Géraud
- Jean-Paul Sartre
- Jefferson Cowie
- Jeffrey Hanfover
- Jeffrey Nall
- Jessica Swoboda
- Jessie Yeung
- Jiayang Fan
- Jimmy Carter
- Joan Hua
- João Guimarães Rosa
- Joaquin Nguyễn Hòa
- John Barrow
- John Cheever
- John Freeman
- John Keane
- John McCain
- Jon Fosse
- Jonathan Dee
- Jonathan London
- Jörg Wischermann
- Jorge Amado
- Jorge Luis Borges
- Joschka Fischer
- Josée Lapointe
- Joseph Wong
- Joseph Wright
- Josh Rogin
- Joshua Rothman
- Juan Pablo Cardenal
- Juan Pablo Cardenal & Heriberto Araújo
- Julia Cagé
- Julio Cortázar
- Jun’ichiro Tanizaki
- Kahil Gibral
- Kai Hoàng
- Kale
- Kalynh Ngô
- Kamel Daoud
- Kao Phú
- Kap Seol
- Karel Appel
- Karen Tongson
- Kate Chopin
- Kazuo Shiraga
- Kenneth Nguyen
- Keorapetse Kgositsile
- Kerstin Holm
- Kều Jang
- Kha Lương Ngãi
- Khái Hưng
- Khaly Chàm
- Khang Quốc Ngọc
- Khánh
- Khánh Bình
- Khánh Duy
- Khánh Ly
- Khánh Mai
- Khanh Nguyen
- Khanh Pham
- Khánh Phương
- Khánh Trâm
- Khánh Trường
- Khét
- Khế Iêm
- Khiêm Nhu
- Khổng Đức Thiêm
- Khuất Đẩu
- Khuê Phạm
- Khuyết Thư
- Kiệm Hoàng
- Kiến Văn
- Kiệt Anh Hùng
- Kiệt Tấn
- Kiều Duy Vĩnh
- Kiều Loan
- Kiều Mai Sơn
- Kiều Maily
- Kiều Phong
- Kiều Thị An Giang
- Kim Ân
- Kim Chi
- Kim Dung
- Kim Hạnh
- Kim Thúy
- Kim Trần
- Kinh Bắc
- Kính Hòa
- Klaus Wiegerefe
- Kúm
- Kurt-Martin Mayer
- Kỳ Duyên
- Kyoko Numano
- L. N. Tolstoy
- L. V. H.
- La Khắc Hoà
- La Khắc Hòa
- Lã Nguyên
- Lại Nguyên Ân
- Lam Điền
- Lam Ngọc
- Lam Thái Hòa
- Lan Nguyên
- Lang Anh
- Langston Hughes
- LAP
- Larry Diamond
- Lars Vargö
- Laura Cappelle
- Laurent Sagalovitsch
- Lawrence Ferlinghetti
- Lâm Chương
- Lâm Duyên
- Lâm Hạnh
- Lâm Lê
- Lâm Ngân Mai
- Lâm Quang Mỹ
- Lâm Thị Mỹ Dạ
- Leon Trotsky
- Leonard Cohen
- Lê An Thế
- Lê Anh Hoài
- Lê Anh Hùng
- Lê Ân
- Lê Bá Đảng
- Lê Bích Vượng
- Lê Chiều Giang
- Lê Công Định
- Lê Công Giàu
- Lê Công Tư
- Lê Ðình Nhất Lang
- Lê Dũng
- Lê Duy Nam
- Lê Đạt
- Lê Đăng Doanh
- Lê Đình Cai
- Lê Đình Khẩn
- Lê Đình Thắng
- Lê Đỗ Huy
- Lê Đức Dục
- Lê Đức Thôn
- Lê Giang Trần
- Lê Hải
- Lệ Hằng
- Lê Hiệp
- Lê Hoài Nguyên
- Lê Hoàng Diễm Trang
- Lê Hoàng Lân
- Lê Học Lãnh Vân
- Lê Hồ Quang
- Lê Hồng Hà
- Lê Hồng Hiệp
- Lê Hồng Lâm
- Lê Hùng
- Lê Hùng Vọng
- Lê Huyền Ái Mỹ
- Lê Huỳnh Lâm
- Lê Hữu
- Lê Hữu Khoá
- Lê Hữu Khóa
- Lê Hữu Nam
- Lê Kế Lâm
- Lê Khải
- Lê Kim Duy
- Lê Ký Thương
- Lê Lạc Giao
- Lê Luân
- Lê Mã Lương
- Lê Mai
- Lê Mai Lĩnh
- Lê Mạnh Chiến
- Lê Mạnh Đức
- Lê Minh Chánh
- Lê Minh Hà
- Lê Minh Hiền
- Lê Minh Khuê
- Lê Minh Phong
- Lê Ngân Hằng
- Lê Ngọc Luân
- Lê Ngọc Sơn
- Lê Nguyễn
- Lê Nguyễn Duy Hậu
- Lê Nguyễn Hương Trà
- Lê Nguyên Long
- Lê Nguyên Vỹ
- Lê Như Bình
- Lê Oa Đằng
- Lê Phan
- Lê Phú Khải
- Lê Quang
- Lê Quang Đức
- Lê Quảng Hà
- Lê Quang Hợp
- Lê Quang Thành
- Lê Quân
- Lê Quốc Anh
- Lê Quỳnh
- Lê Quỳnh Mai
- Lê Sa Long
- Lê Si Na
- Lê Sơn
- Lê Tất Đạt
- Lê Tất Điều
- Lê Thanh Dũng
- Lê Thanh Hải
- Lê Thanh Phong
- Lê Thanh Trường
- Lê Thân
- lê thi diem thuý
- Lê Thị Hồng Minh
- Lê Thị Huệ
- Lê Thị Hường
- Lê Thị Oanh
- Lê Thị Thấm Vân
- Lê Thiết Cương
- Lê Thiếu Nhơn
- Lê Thọ Bình
- Lê Thời Tân
- Lê Thời Thôi
- Lê Thu Hiền
- Lê Thúy Bảo Liên
- Lê Tiên Long
- Lê Trí Tuệ
- Lê Trinh
- Lê Trọng Nghĩa
- Lê Trọng Nguyễn
- Lê Trung Tĩnh
- Lê Trường Thanh
- Lê Tuấn Huy
- Lê Tuyết Hạnh
- Lê Văn Bỉnh
- Lê Văn Hảo
- Lê Văn Hiếu
- Lê Văn Hòa
- Lê Văn Luân
- Lê Văn Sơn
- Lê Văn Trung
- Lê Văn Tùng
- Lê Vĩnh Tài
- Lê Vĩnh Triển
- Lê Vũ Trường Giang
- Lê Xuân Khoa
- Lê Xuyên
- Li Edelkoort
- Li Zhongqin
- Liêu Diệc Vũ
- Liêu Thái
- Liễu Trương
- Linh Nguyên
- Linh Văn
- Linh Vân
- Linh-Chân Brown
- LKH
- Lorca
- Louis Aragon
- Louise Glück
- Lộc Vàng
- Luân Hoán
- Ludwig von Mises
- Luke Hunt
- Luke Turner
- Lữ Kiều
- Lữ Quỳnh
- Lương Đào
- Lương Thiệu Quân
- Lương Thư Trung
- Lưu Á Châu
- Lưu Bình Nhưỡng
- Lưu Diệu Vân
- Lưu Đức Trung
- Lưu Hà
- Lưu Hiểu Ba
- Lưu Khánh Thơ
- Lưu Mê Lan
- Lưu Minh Hải
- Lưu Na
- Lưu Nhi Dũ
- Lưu Quang Vũ
- Lưu Thuỷ Hương
- Lưu Thủy Hương
- Lưu Trọng Văn
- Lưu Uyên Khôi
- Lý Đợi
- Ly Hoàng Ly
- Lý Ngang
- Ly Phạm
- Lý Quang Hoàn
- Lý Thanh
- Lý Tiến Dũng
- Lý Toàn Thắng
- Lý Trực Dũng
- Lý Xuân Hải
- Lydia Davis
- Lynh Bacardi
- LysP
- M. Gorky
- M.L. Gasparov
- Mạc Phong Tuyền
- Mạc Văn Trang
- Mạc Việt Hồng
- Mạch Nha
- Mạch Quang Thắng
- Madeleine Riffaud
- Mai An Nguyễn Anh Tuấn
- Mai Anh Tuấn
- Mai Bá Ấn
- Mai Bá Kiếm
- Mai Chanh
- Mai Hiền
- Mai Khôi
- Mai Kim Ngọc
- Mai Nhật
- Mai Ninh
- Mai Quốc Ấn
- Mai Quỳnh
- Mai Quỳnh Nam
- Mai Sơn
- Mai Thái Lĩnh
- Mai Thanh Sơn
- Mai Thảo
- Mai Tú Ân
- Mai Văn Hoan
- Mai Văn Phấn
- Mai Văn Tính
- Maki Starfield
- Mamleev
- Mạnh Kim
- Marc Andrus
- Marcel Reich-Ranicki
- Marci Shore
- Marco Ferrarese
- Margarita Lyutova
- Maria Donovan
- Maria Ressa
- Mario Vargas Llosa
- Marion Hennebert
- Mark B. Hamilton
- Mark Binelli
- Mark Frankland
- Mark Osaki
- Mark Strand
- Marta Hillers
- Martin Jankowski
- Martin Kulldorff
- Marty Robbins
- Mary Morose
- Mary Walsh
- Mathias Mayer
- Matthew Clayfield
- Matthew Crawford
- Maurice Blanchot
- Maximilian Steinbeis
- May
- Maya Angelou
- Mặc Đỗ
- Mặc Lâm
- Mân Côi
- McAmmond Nguyễn Thị Tư
- Media Văn Việt
- Michael Burawoy
- Michael Scammell
- Miêng
- Mike Ives
- Mikhail Shishkin
- Mikhail Viktorovich Zygar
- Milan Kundera
- Mimmi Diệu Hường Bergström
- MInh Anh
- Minh Huệ
- Minh Hùng
- Minh Luật
- Minh Quang – Lê Chiên
- Minh Quang Ho
- Minh Tâm
- Minh Thùy
- Minh Thư
- Minh Toàn
- Minh Tuấn
- Monica Berlin
- Mỹ Hằng
- Mỹ Lan
- N. S. Khrushchev
- Nam Dao
- Nam Dao Nguyễn Mạnh Hùng
- Nam Đan
- Nam Đông
- Nam Nguyên
- Nam Sơn
- Naowarat Pongpaiboon
- Natalia lacovelli
- Nataliya Zhynkina
- Natsume Sōseki
- Nay Aung
- ng. anhanh
- Ng.Uyển Nicole Dương
- Ngải Vị VỊ
- Ngân Xuyên
- Nghệ thuật
- Nghiêm Lương Thành
- Nghiêm Phương Mai
- Nghiêm Xuân Hồng
- Nghiên Cứu Phê Bình
- Ngo Thu
- Ngọc Anh
- Ngọc Duy Phan
- Ngoc Hien Bui
- Ngọc Linh
- Ngô Anh Tuấn
- Ngô Bảo Châu
- Ngô Đình Thẩm
- Ngô Đồng
- Ngô Hương Giang
- Ngô Khắc Tài
- Ngộ Không Phí Ngọc Hùng
- Ngô Liêm Khoan
- Ngô Minh
- Ngô Minh Khôi
- Ngô Ngọc Loan
- Ngô Ngọc Trai
- Ngô Nguyên Dũng
- Ngô Nhật Đăng
- Ngô Quốc Phương
- Ngô Quốc Thịnh
- Ngô Thế Vinh
- Ngô Thị Kim Cúc
- Ngô Thị Thanh Lịch
- Ngô Tùng Phong
- Ngô Tự Lập
- Ngô Văn
- Ngô Văn Giá
- Ngô Viết Nam Sơn
- Ngô Viết Trọng
- Ngô Vĩnh Long
- Ngô Xuân Hội
- Ngô Xuân Phúc
- Ngô Xuân Thảo
- Ngu Yên
- Nguyen Duc Thanh
- Nguyễn Hải Hoành
- Nguyễn Anh Dũng
- Nguyễn Anh Tuấn
- Nguyễn Anh Tuấn - đạo diễn
- Nguyễn Bá Chung
- Nguyễn Bách Việt
- Nguyễn Bảo Chân
- Nguyễn Bắc Sơn
- Nguyên Bình
- Nguyên Cầm
- Nguyên Cẩn
- Nguyên Chánh
- Nguyễn Chí Hoan
- Nguyễn Chí Thuật
- Nguyễn Chí Trung
- Nguyễn Chí Tuyến
- Nguyễn Chinh Trung
- Nguyễn Cung Thông
- Nguyễn Cường
- Nguyễn Danh Bằng
- Nguyễn Danh Huế
- Nguyễn Danh Lam
- Nguyễn Ðăng Thường
- Nguyễn Duy
- Nguyễn Dương Quang
- Nguyễn Đạt
- Nguyễn Đắc Kiên
- Nguyễn Đắc Xuân
- Nguyễn Đăng Điệp
- Nguyễn Đăng Hưng
- Nguyễn Đăng Khoa
- Nguyễn Đăng Mạnh
- Nguyễn Đăng Na
- Nguyễn Đăng Quang
- Nguyễn Đăng Thường
- Nguyễn Đình Ấm
- Nguyễn Đình Bin
- Nguyễn Đình Bổn
- Nguyễn Đình Chú
- Nguyễn Đình Cống
- Nguyễn Đình Đăng
- Nguyễn Đình Huỳnh
- Nguyễn Đình Thắng
- Nguyễn Đình Thi
- Nguyễn Đình Toàn
- Nguyễn Đổng Chi
- Nguyễn Đông Thức
- Nguyễn Đức
- Nguyễn Đức Dương
- Nguyễn Đức Hiệp
- Nguyễn Đức Mậu
- Nguyễn Đức Sơn
- Nguyễn Đức Thắng
- Nguyễn Đức Tiến
- Nguyễn Đức Tùng
- Nguyễn Đức Tường
- Nguyễn Gia Trí
- Nguyên Giác
- Nguyên Giác Phan Tấn Hải
- Nguyễn Hà Luân
- Nguyễn Hải Hoành
- Nguyễn Hải Yến
- Nguyễn Hàn Chung
- Nguyễn Hiến Lê
- Nguyễn Hoa Lư
- Nguyễn Hoài Nam
- Nguyễn Hoài Văn
- Nguyễn Hoài Vân
- Nguyễn Hoàn
- Nguyễn Hoàn Nguyên
- Nguyễn Hoàng Ánh
- Nguyễn Hoàng Anh Thư
- Nguyễn Hoàng Diệu Thủy
- Nguyễn Hoàng Diệu Thúy
- Nguyễn Hoàng Giao
- Nguyễn Hoàng Linh
- Nguyễn Hoàng Trung
- Nguyễn Hoàng Văn
- Nguyễn Hồng Anh
- Nguyễn Hồng Giao
- Nguyễn Hồng Hưng
- Nguyễn Hồng Lam
- Nguyễn Hồng Nhung
- Nguyễn Hồng Thục
- Nguyễn Huệ Chi
- Nguyễn Hùng
- Nguyễn Huy Hoàng
- Nguyễn Huy Thiệp
- Nguyễn Huy Vũ
- Nguyên Hưng
- Nguyễn Hưng Quốc
- Nguyễn Hương
- Nguyễn Hữu Đễ
- Nguyễn Hữu Hồng Minh
- Nguyễn Hữu Liêm
- Nguyễn Hữu Nhật
- Nguyễn Hữu Sơn
- Nguyễn Hữu Thiết
- Nguyễn Hữu Việt Hưng
- Nguyễn Hữu Vinh
- Nguyễn kc Hậu
- Nguyễn Khải
- Nguyễn Khánh Duy
- Nguyễn Khánh Trường
- Nguyễn Khắc An
- Nguyễn Khắc Bình
- Nguyễn Khắc Mai
- Nguyễn Khắc Phê
- Nguyễn Khắc Phi
- Nguyễn Khắc Phục
- Nguyễn Khiêm
- Nguyễn Khôi
- Nguyễn Kiến Phước
- Nguyễn Kiều Dung
- Nguyễn Kiều Hưng
- Nguyên Lạc
- Nguyễn Lãm Thắng
- Nguyễn Lan Phương
- Nguyễn Lân Bình
- Nguyễn Lân Thắng
- Nguyễn Lê Hồng Hưng
- Nguyễn Lệ Uyên
- Nguyễn Linh Giang
- Nguyễn Linh Quang
- Nguyễn Lộ Trạch
- Nguyễn Luận
- Nguyễn Lương Hải Khôi
- Nguyễn Lương Ngọc
- Nguyễn Lương Vỵ
- Nguyễn Mai
- Nguyễn Man Nhiên
- Nguyễn Mạnh An Dân
- Nguyễn Mạnh Côn
- Nguyễn Mạnh Đẩu
- Nguyễn Mạnh Tiến
- Nguyễn Manh Trinh
- Nguyễn Mạnh Trinh
- Nguyễn Mạnh Tuấn
- Nguyễn Mạnh Tường
- Nguyễn Minh Anh
- Nguyễn Minh Hòa
- Nguyễn Minh Kính
- Nguyễn Minh Nhị
- Nguyễn Minh Nhựt
- Nguyễn Minh Thuyết
- Nguyễn Mộng Giác
- Nguyên Ngọc
- Nguyễn Ngọc Chu
- Nguyễn Ngọc Giao
- Nguyễn Ngọc Hoa
- Nguyễn Ngọc Lanh
- Nguyễn Ngọc Liễm
- Nguyễn Ngọc Lung
- Nguyễn Ngọc Tâm
- Nguyễn Ngọc Thiện
- Nguyễn Ngọc Tú Anh
- Nguyễn Ngọc Tư
- Nguyên Nguyên
- Nguyễn Nguyên
- Nguyễn Nguyên Bình
- Nguyễn Nhật Tín
- Nguyên Nhi
- Nguyễn Như Huy
- Nguyễn Phạm Hùng
- Nguyễn Phú Yên
- Nguyễn Phúc Vĩnh Ba
- Nguyễn Phượng
- Nguyễn Phương Đình
- Nguyễn Phương Mai
- Nguyễn Phương Mạnh
- Nguyễn Quang
- Nguyễn Quang A
- Nguyễn Quang Bình
- Nguyễn Quang Duy
- Nguyễn Quang Dy
- Nguyễn Quang Đồng
- Nguyễn Quang Hồng
- Nguyễn Quang Hưng
- Nguyễn Quang Lập
- Nguyễn Quang Thạch
- Nguyễn Quang Thân
- Nguyễn Quang Thiều
- Nguyễn Quang VInh
- Nguyễn Quân
- Nguyễn Quốc Lâm
- Nguyễn Quốc Thái
- Nguyễn Quốc Toàn
- Nguyễn Quốc Trụ
- Nguyễn Quốc Tuấn
- Nguyên Sa
- Nguyễn Sĩ Dũng
- Nguyễn Sơn Lâm
- Nguyễn Sỹ Phương
- Nguyễn Sỹ Tế
- Nguyễn Tà Cúc
- Nguyễn Tài Cẩn
- Nguyễn Tấn Cứ
- Nguyễn Tất Nhiên
- Nguyễn Thạch Giang
- Nguyễn Thái Hòa
- Nguyễn Thái Hợp
- Nguyễn Thái Sơn
- Nguyễn Thái Tuấn
- Nguyễn Thanh Bình
- Nguyễn Thanh Châu
- Nguyễn Thanh Giang
- Nguyễn Thanh Hiện
- Nguyễn Thanh Hùng
- Nguyễn Thanh Huy
- Nguyễn Thanh Huyền
- Nguyễn Thanh Mỹ
- Nguyễn Thành Nam
- Nguyễn Thanh Nghị
- Nguyễn Thanh Nguyệt
- Nguyễn Thành Phong
- Nguyễn Thanh Sơn
- Nguyễn Thành Sơn
- Nguyễn Thanh Tâm
- Nguyễn Thành Thi
- Nguyễn Thanh Tuyền
- Nguyễn Thanh Văn
- Nguyễn Thanh Việt
- Nguyễn Thế Hùng
- Nguyễn Thế Thanh
- Nguyễn Thị Ái Tiên
- Nguyễn Thị Bích Hậu
- Nguyễn Thị Bích Ngà
- Nguyễn Thị Bình
- Nguyễn thị Cỏ May
- Nguyễn Thị Dư Khánh
- Nguyễn Thị Hải
- Nguyễn Thị Hậu
- Nguyễn Thị Hiền
- Nguyễn Thị Hoàng
- Nguyễn Thị Hoàng Bắc
- Nguyễn Thị Khánh Minh
- Nguyễn Thị Khánh Trâm
- Nguyễn Thị Kim Chi
- Nguyễn Thị Kim Phụng
- Nguyễn Thị Minh Ngọc
- Nguyễn Thị Minh Thương
- Nguyễn Thị Ngọc Hải
- Nguyễn Thị Ngọc Nhung
- Nguyễn Thị Oanh
- Nguyễn Thị Phước
- Nguyễn Thị Thanh Bình
- Nguyễn Thị Thanh Hải
- Nguyễn Thị Thanh Lưu
- Nguyễn Thị Thanh Xuân
- Nguyễn Thị Thanh Yến
- Nguyễn Thị Thảo An
- Nguyễn Thị Thúy Hạnh
- Nguyễn Thị Thùy Linh
- Nguyễn Thị Thụy Vũ
- Nguyễn Thị Thuyền
- Nguyễn Thị Tịnh Thy
- Nguyễn Thị Từ Huy
- Nguyễn Thị Vinh
- Nguyễn Thiện Tống
- Nguyễn Thiện Tơ
- Nguyễn Thói Đời
- Nguyễn Thông
- Nguyễn Thu Quỳnh
- Nguyễn Thu Trang
- Nguyễn Thùy Dương
- Nguyễn Thúy Hạnh
- Nguyễn Thụy Long
- Nguyễn Thuỵ Phương
- Nguyễn Thùy Song Thanh
- Nguyễn Thỵ
- Nguyễn Thy Anh
- Nguyễn Tiến Dũng
- Nguyễn Tiến Lập
- Nguyễn Tiến Trung
- Nguyễn Tiến Văn
- Nguyễn Trần Bạt
- Nguyễn Tri Phương Đông
- Nguyễn Triệu Nam
- Nguyễn Trọng Bình
- Nguyễn Trọng Chức
- Nguyễn Trọng Huân
- Nguyễn Trọng Khôi
- Nguyễn Trọng Tạo
- Nguyễn Trung
- Nguyễn Trung Bảo
- Nguyễn Trung Dân
- Nguyễn Trung Hiếu
- Nguyễn Trung Kiên
- Nguyễn Trung Thuần
- Nguyễn Trường Giang
- Nguyễn Trường Huy
- Nguyễn Trường Uy
- Nguyễn Tuấn
- Nguyễn Tuấn Anh
- Nguyễn Tuấn Khoa
- Nguyễn Tùng
- Nguyễn Tùng Linh
- Nguyễn Tuyết Lan
- Nguyễn Tuyết Lộc
- Nguyễn Tư Nghiêm
- Nguyễn Tử Siêm
- Nguyễn Tường Bách
- Nguyễn Tường Thiết
- Nguyễn Tường Thụy
- Nguyễn Ước
- Nguyễn Vạn Phú
- Nguyễn Văn
- Nguyễn Văn Ba
- Nguyễn Văn Chính
- Nguyễn Văn Ðậu
- Nguyễn Văn Dũng
- Nguyễn Văn Đài
- Nguyễn Văn Gia
- Nguyễn Văn Hạnh
- Nguyễn Văn Hiệp
- Nguyễn Văn Hòa
- Nguyễn Văn Hùng
- Nguyễn Văn Huyên
- Nguyễn Văn Lợi
- Nguyễn Văn Lục
- Nguyễn Văn Miếng
- Nguyễn Văn Nghệ
- Nguyễn Văn Nho
- Nguyễn Văn Phong
- Nguyễn Văn Phú
- Nguyễn Văn Phước
- Nguyễn Văn Sâm
- Nguyễn Văn Sơn
- Nguyễn Văn Tao
- Nguyễn Văn Thiệu
- Nguyễn Văn Thọ
- Nguyễn Văn Trọng
- Nguyễn Văn Trung
- Nguyễn Văn Tuấn
- Nguyễn Văn Vĩnh
- Nguyễn Văn Xuân
- Nguyễn Vi Khải
- Nguyễn Vi Yên
- Nguyễn Viện
- Nguyễn Việt Anh
- Nguyễn Việt Chiến
- Nguyễn Viết Lãm
- Nguyễn Vĩnh Nguyên
- Nguyễn Vũ Hiệp
- Nguyễn Vũ Tiềm
- Nguyễn Vỹ
- Nguyễn Vy Khanh
- Nguyễn Xuân Diện
- Nguyễn Xuân Hằng
- Nguyễn Xuân Hoàng
- Nguyễn Xuân Hưng
- Nguyễn Xuân Khánh
- Nguyễn Xuân Khoát
- Nguyễn Xuân Nghĩa
- Nguyễn Xuân Nha
- Nguyễn Xuân Quang
- Nguyễn Xuân Thiệp
- Nguyễn Xuân Thọ
- Nguyễn Xuân Tiệp
- Nguyễn Xuân Tường Vy
- Nguyễn Xuân Xanh
- Nguyễn Ý Thuần
- Nguyên Yên
- Nguyễn-Chương Mt
- Nguyễn-hòa-Trước
- Nguyệt Chu
- Nguyệt Quỳnh
- Nguyệt Vi
- Ngự Thuyết
- Người Buôn Gió
- Ngyễn Trung Bảo
- Nh. Tay Ngàn
- Nhã
- Nhã Ca
- Nhã Duy
- Nhã Thuyên
- Nhan Do Thanh
- Nhân Hồng
- Nhật Chiêu
- Nhật Lệ
- Nhất Linh
- Nhật Tiến
- Nhật Tuấn
- Nhất Uyên
- Nhị Linh
- Nhị Ngã
- Nhóm Vì một Hà Nội xanh
- Như Huy
- Như Không
- Như Quỳnh
- Như Quỳnh de Prelle
- Như Ý
- Nhược Thủy
- Niall Ferguson
- Nick Hilden
- Nicolas Casey
- Nikulin
- Nina McPherson
- Ninh Dương
- Ninh Kiều
- Nobert Hummelt
- Nông Hồng Diệu
- NP Phan
- Obama
- Ocean Vương
- Octavio Paz
- Ogden Nash
- Oksana Zabuzhko
- Oleg Kashin
- Ondrej Slowik
- onggiaolang
- Orlando Figes
- Orwell
- Oscar Salemink
- Oscar Wilde
- Pablo Neruda
- Pablo Picasso
- Palmer
- Patrick Frater
- Patrick Lodge
- Paul Auster
- Paul Celan
- Paul Éluard
- Paul Hoover
- Paul Mendez
- Paul Mozur
- Paul Theroux
- Paul-François Paoli
- Paulus Lê Sơn
- Pavel Basinsky
- Pavlo Vyshebaba
- Paweł Kubiak
- Pawel Kuczynski
- Paweł Łepkowski
- Percy Mabandu
- Pervez Hoodbhoy
- Peter B. Zinoman
- Peter Hansen
- Peter Harvey
- Peter Kleiner
- Peter Singer
- Phạm Anh Tuấn
- Phạm Biểu Tâm
- Phạm Cao Hoàng
- Phạm Châu
- Phạm Chí Dũng
- Phạm Chi Lan
- Phạm Chu Sa
- Phạm Công Luận
- Phạm Công Thiện
- Phạm Công Út
- Phạm Duy
- Phạm Duy Nghĩa
- Phạm Đình Trọng
- Phạm Đình Vy
- Phạm Đoan Trang
- Phạm Hải Anh
- Phạm Hải Âu
- Phạm Hiền Mây
- Phạm Hoàng Quân
- Phạm Hồng Sơn
- Phạm Hùng Việt
- Phạm Huy Thông
- Phạm Khiêm Ích
- Phạm Kiều Tùng
- Phạm Kỳ Đăng
- Phạm Lệ Quyên
- Phạm Lê Vương Các
- Phạm Linh
- Phạm Lưu Vũ
- Phạm Minh Hoàng
- Phạm Minh Ngọc
- Phạm Minh Quân
- Phạm Minh Trung
- Phạm Ngọc Lư
- Phạm Ngọc Thái
- Phạm Ngọc Tiến
- Phạm Nguyên Trường
- Phạm Ngữ
- Phạm Phan Long
- Phạm Phú Cường
- Phạm Phú Hải
- Phạm Phú Minh
- Phạm Phú Phong
- Phạm Phú Thứ
- Phạm Phú Viết
- Phạm Phúc Thịnh
- Phạm Phương
- Phạm Quang Ái
- Phạm Quang Long
- Phạm Quang Trung
- Phạm Quang Tuấn
- Phạm Sỹ Sáu
- Phạm Tăng
- Phạm Thành
- Phạm Thành Hưng
- Phạm Thanh Nghiên
- Phạm Thảo Nguyên
- Phạm Thế Cường
- Phạm Thị
- Phạm Thị Anh Nga
- Phạm Thị Hoài
- Phạm Thị Kiều Ly
- Phạm Thị Ngọc
- Phạm Thị Phương
- Phạm Thiên Ân
- Phạm Thiên Thư
- Phạm Tín An Ninh
- Phạm Toàn
- Phạm Trần
- Phạm Trọng Chánh
- Phạm Trung Nghĩa
- Phạm Tuấn
- Phạm Tư Thanh Thiện
- Phạm Tường Vân
- Phạm Văn
- Phạm Văn Khoái
- Phạm Văn Quang
- Phạm Văn Song
- Phạm Văn Tình
- Phạm Văn Vũ
- Pham Viem Phuong
- Phạm Viêm Phương
- Phạm Viết Đào
- Phạm Việt Hưng
- Phạm Vũ Lửa Hạ
- Phạm Xuân Đài
- Phạm Xuân Hùng
- Phạm Xuân Nguyên
- Phạm Xuân Trường
- Phan An Sa
- Phan Ba
- Phan Bội Châu
- Phan Cẩm Thượng
- Phan Châu Thành
- Phan Cự Đệ
- Phan Đạo
- Phan Đắc Lữ
- Phan Đình Diệu
- Phan Độc Lập
- Phan Hải-Đăng
- Phan Hồng Giang
- Phan Huy Dũng
- Phan Huy Đường
- Phan Huy Lê
- Phan Huyền Thư
- Phan Kế Toại
- Phan Khôi
- Phan Lặng Yên
- Phan Mạnh Quỳnh
- Phan Nam Sinh
- Phan Ngọc
- Phan Nguyên
- Phan Nhật Nam
- Phan Nhiên Hạo
- Phan Ni Tấn
- Phan Phương Đạt
- Phan Quang
- Phan Tấn Hải
- Phan Tấn Uẩn
- Phan Thanh Bình
- Phan Thắng
- Phan Thế Hải
- Phan Thị Hà Dương
- Phan Thị Kim Phúc
- Phan Thị Trọng Tuyển
- Phan Thị Vàng Anh
- Phan Thu Vân
- Phan Thúy Hà
- Phan Trang Hy
- Phan Trí Đỉnh
- Phan Trọng Hoàng Linh
- Phan Văn Giưỡng
- Phan Văn Song
- Phan Văn Thắng
- Phan Vũ
- Phan Xine
- Phan Xuân Sinh
- Phannguyên Psg
- Phanxipăng
- Phaolô VI
- Pháp Hoan
- Pháp Vân
- Phapxa Chan
- Phát biểu nhận giải Văn Việt
- Phil Caputo
- Philip Larkin
- Philip Roth
- Phong Linh
- Phong Nguyen
- Phong Quang
- Phố Văn
- Phú Quang
- Phù Sa
- Phúc Lai GB
- Phúc Tiến
- Phunchok Stobdan
- Phùng Anh Kiệt
- Phùng Hi
- Phùng Hoài Ngọc
- Phùng Học Vinh
- Phùng Ngọc Kiên
- Phùng Nguyễn
- Phùng Quán
- Phùng Thành Chủng
- Phùng Thị Hạ Nguyên
- Phùng Thị Như Hà
- Phuong Ta
- Phương Hương
- Phương Phương
- Phương Thảo
- Phương Thuý
- Phương Uy
- Pierre Darriulat
- Pierre Lemieux
- Prashanth Parameswaran
- Qladimir Pyljow
- Quách Hạo Nhiên
- Quách Tấn
- Quách Thoại
- Quảng Diệu Trần Bảo Toàn
- Quang Dũng
- Quang Đức
- Quang Minh
- Quang Phan
- Quảng Tánh Trần Cầm
- Quậy Nguyễn
- Quế Hương
- Quốc Dũng
- Quốc Phương
- Quốc Toản
- Quyên Di
- Quyên Hoàng
- Quỳnh Iris de Prelle
- Quỳnh Vi
- Rabindranath Tagore
- Rainer Maria Rilke
- Ralph Chaplin
- Rebecca Mead
- Rebecca Solnit
- Reiner Traub
- Remo Verdickt
- Riccardo Gazzaniga
- Richard C. Paddock
- Richard Millet
- Richard Serra
- Robert Desnos
- Robert McCrump
- Roger Vu
- Roland Barthes
- Romain Rolland
- Ronald F. Inglehart
- Ruben David Gonzalez Gallego
- Russell Edson
- Ruth Ingram
- Ryszard Legutko
- Salman Rushdie
- Salvatore Babones
- Sam Dresser
- Sạn chữ
- Sandra Kerschbaumer
- Sara Teasdale
- Sarah Pulliam Bailey
- Sarah Thornton
- Sáu Nghệ
- Sergio Bitar
- Shakespeare
- Shannon Van Sant
- Sheikha A
- Sheila Fischman
- Sheila Ngoc Pham
- Sheri Berman
- Shigeeda Yutaka
- Shirin Ebadi
- Shukshin
- Simon Johnson
- Sire Apm Lukwesa
- Slavoj Žižek
- Sohaniim
- Son Kieu Mai
- Song Chi
- Song Hà
- Song Nguyễn
- Song Phạm
- Song Phan
- Song Thao
- Số đặc biệt
- Sơn Ca
- Sơn Hoàng Liên
- Sơn Kiều Mai
- Sơn Nam
- Stefano Harney
- Stephan Koester
- Stephen B. Young
- Steve Earle
- Susan Sontag
- Suzuki Katsuhiko
- Sương Nguyệt Minh
- Sương Quỳnh
- Svetlana Alexievich
- Svetlana Alexievitch
- Svetlana Alexiévitch
- Sylvia Plath
- T. Đ.
- T.Vấn
- Tạ Anh Thư
- Tạ Chí Đại Trường
- Tạ Duy Anh
- Tạ Tỵ
- Tạ Văn Tài
- Tạ Văn Thông
- Tạ Xuân Hải
- Tadeusz Rósewicz
- Tam Ích
- Tamarchenko
- Tàn Tuyết
- Tanaami Keiichi
- Taras Shevchenko
- Tarik Khaldi
- Tawada Yoko
- Tăng Quang
- Tâm An
- Tâm Chánh
- Tâm Don
- Tâm Thường Định
- Tâm Việt
- Tấn An
- Teolinda Gersão
- Teresa Mỹ Chúc
- Thạch Đạt Lang
- Thạch Quỳ
- Thạch Thảo
- Thái Bá Tân
- Thái Bá Vân
- Thái Bảo
- Thái Hà
- Thái Hạo
- Thái Kế Toại
- Thái Kim Lan
- Thái Ngọc San
- Thái Sinh
- Thái Thanh
- Thái Thăng Long
- Thái Tuấn
- Thái Văn
- Thái Văn Đào
- Thái Vũ
- Thạnh Đà
- Thanh Hằng - Anh Khoa
- Thành Lộc
- Thanh Nam
- Thanh Ngọc
- Thanh Phương
- Thanh Tâm Tuyền
- Thanh Thảo
- Thanh Thuỷ
- Thanh Trúc
- Thanh Tùng
- Thanh Xuân
- Thanhhà Lại
- Thảo Dân
- Thao Dinh
- Thảo luận
- Thảo Nguyên
- Thảo Trường
- Thảo Vy
- Thẩm Đống
- Thận Nhiên
- Thân Trọng Mẫn
- Thân Trọng Sơn
- Thế Dũng
- Thế Giang
- Thế Quân
- THẾ THANH
- Thế Uyên
- Thi Hoàng
- Thi Nguyên
- Thi sỹ ỦA
- Thi Vũ
- Thích Nhất Hạnh
- Thích Nữ Chân Không
- Thích Phước An
- Thierry Leclère
- Thierry Lentz
- Thiên Di
- Thiên Điểu
- Thiền Lâm
- Thiền Nguyễn
- Thiên Thai
- Thiện Tùng
- Thiện Ý
- Thiết Thạch
- Thiếu Khanh
- Thiều Mai Lâm
- Tho Nguyen
- Thomas A. Bass
- Thomas Bo Pedersen
- Thomas Mahler
- Thomas S. Mullaney
- Thông Đặng
- Thơ
- Thu Phong
- Thu Vàng
- Thuận
- Thuần Ngô
- Thuận Paris
- Thuận Thiên
- Thục Quyên
- Thụy An
- Thùy Dung
- Thụy Khuê
- Thùy Linh
- Thụy My
- Thủy Tiên
- Thư Bạn Đọc
- Thường Quán
- Thy An
- Tịch Ru
- Tiet Hung Thai
- Tiêu Dao Bảo Cự
- Tiêu Kiện Sinh
- Tiểu Tử
- Tillman Miller
- Timothy Brennan
- Timothy Garton Ash
- Timothy Snyder
- Tina Hà Giang
- Tomas Tranströmer
- Tô Đăng Khoa
- Tô Hải
- Tô Hoàng
- Tố Hữu
- Tô Lan Hương
- Tô Ngọc Vân
- Tô Thẩm Huy
- Tô Thùy Yên
- Tô Văn Trường
- Tôi Đây
- Tôn Thất Thông
- Tống Văn Công
- Trà Đóa
- Trà Nhiên
- Tracy K. Smith
- Tran Dinh Dung
- Tran Nam Dung
- Trang Châu
- Trang Hạ
- Trang Thanh
- Trang Thế Hy
- Trangđài Glassey Trầnguyễn
- Trangđài Glasssey-Trầnguyễn
- Trao đổi
- Trầm Tử Thiêng
- Trần Anh Hùng
- Trần Bá Đại Dương
- Trần Bang
- Trần Bình Nam
- Trần C. Trí
- Trần Cao Lĩnh
- Trần Cao Tường
- Trần Công Tâm
- Trần Công Tín
- Trần Dạ Từ
- Trần Dần
- Trần Doãn Nho
- Trần Dũng Thanh Huy
- Trần Duy
- Trần Duy Phiên
- Trần Duy Trung
- Trần Đăng Khoa
- Trần Đăng Tuấn
- Trần Đĩnh
- Trần Đình Bút
- Trần Đình Hoành
- Trần Đình Lương
- Trần Đình Sơn Cước
- Trần Đình Sử
- Trần Đình Triển
- Trần Đình Trợ
- Trần Độ
- Trần Đồng Minh
- Trần Đức Anh Sơn
- Trần Đức Thảo
- Trần Đức Tiến
- Trần Đức Tín
- Trần Đức Toản
- Trần Gia Huấn
- Trần Gia Ninh
- Trần Hà Linh
- Trần Hạ Tháp
- Trần Hạ Vi
- Trần Hải
- Trần Hạnh
- Trần Hậu
- Trần Hoài Anh
- Trần Hoài Thư
- Trần Hoàng Phố
- Trần Hoàng Trúc
- Trần Hoàng Vy
- Trần Hùng
- Trần Huy Bích
- Trần Huy Minh Phương
- Trần Huy Quang
- Trần Huỳnh Duy Thức
- Trần Hữu Dũng
- Trần Hữu Khánh
- Trần Hữu Quang
- Trần Hữu Tá
- Trần Hữu Thục
- Trần Khánh Triệu
- Trần Kiêm Đoàn
- Trần Kiêm Trinh Tiên
- Trần Kim Trắc
- Trần Kỳ Trung
- Trần Lam
- Trần Lê Sơn Ý
- Trần Lương
- Trần Lý Trí Tân
- Trần Mạnh Hảo
- Trần Mạnh Tuấn
- Trần Minh Phi
- Trần Minh Quốc
- Trần Mộng Tú
- Trần Nam Bình
- Trần Ngân Hà
- Trần Nghi Hoàng
- Trần Ngọc Cư
- Trần Ngọc Hiếu
- Trần Ngọc Tuấn
- Trần Ngọc Vương
- Trần Nguyên Đán
- Trần Nhã Thụy
- Trần Nhương
- Trần Phong Giao
- Trần Phong Vũ
- Trần Quang Đức
- Trần Quang Lộc
- Trần Quốc Nam
- Trần Quốc Thuận
- Trần Quốc Toàn
- Trần Quốc Trọng
- Trần Quốc Vượng
- Trần Quyết Thắng
- Trân Sa
- Trần Song Hào
- Trần Thành
- Trần Thanh Ái
- Trần Thanh Cảnh
- Trần Thanh Huy
- Trần Thanh Vân
- Trần Thắng
- Trần Thế Vĩnh
- Trần Thị Băng Thanh
- Trần Thị Diệu Tâm
- Trần Thị Lai Hồng
- Trần Thị Lam
- Trần Thị NgH.
- Trần Thị Nguyệt Mai
- Trần Thị Phương Phương
- Trần Thị Thanh Thoả
- Trần Thị Trường
- Trần Thiện Đạo
- Trần Thùy Mai
- Trần Tiến
- Trần Tiễn Cao Đăng
- Trần Tiến Dũng
- Trần Tiễn Khanh
- Trần Tố Nga
- Trần Trọng Dương
- Trần Trọng Thức
- Trần Trọng Vũ
- Trần Trung Chính
- Trần Trung Đạo
- Trần Tuấn
- Trần Từ Mai
- Trần Vàng Sao
- Trần Văn Chánh
- Trần Văn Đỉnh
- Trần Văn Khê
- Trần Văn Minh
- Trần Văn Nam
- Trần Văn Thọ
- Trần Văn Thủy
- Trần Văn Tý
- Trần Vấn Lệ
- Trần Việt Hà
- Trần Viết Ngạc
- Trần Vinh Dự
- Trần Vũ
- Trần Vũ Hải
- Trần Vương Thuấn
- Trần Vương Thuận
- Trần Wũ Khang
- Trần Xuân Hoài
- Trần Xuân Linh
- Trần Xuân Lĩnh
- Trần Xuân Thảo
- Trần Yên Hòa
- Trần Yên Nguyên
- Trên
- Trên Facebook
- Trên Facebook/Minds
- Trên kệ sách
- Trên trang diaCRITICS
- Trí Hiệu Dân
- Triều Anh
- Triều Hoa Đại
- Triêu Nhan
- Triều Sơn
- Triệu Tử Dương
- Trịnh Anh Tuấn
- Trịnh Bá Phương
- Trịnh Bách
- Trịnh Cao Hòa Thanh
- Trịnh Chu
- Trịnh Công Sơn
- Trịnh Cung
- Trịnh Duy Kỳ
- Trịnh Hữu Long
- Trịnh Kim Tiến
- Trịnh Lữ
- Trịnh Minh Tuấn
- Trịnh Sơn
- Trịnh Thanh Thủy
- Trịnh Thu Tuyết
- Trịnh Vĩnh Phúc
- Trịnh Xuân Thuận
- Trịnh Xuân Thủy
- Trịnh Y Thư
- Trọng Anh
- Trọng Phú
- Trọng Thành
- Tru Sa
- Trúc Giang
- Trúc Thông
- Trúc Ty
- Trump
- Trung Bảo
- Trung Dũng Kqd
- Trùng Dương
- Trung Trung Đỉnh
- Trư Sa
- Trường An
- Trương Anh Ngọc
- Trương Anh Thụy
- Trương Chính
- Trương Duy Nhất
- Trương Đăng Dung
- Trương Điện Thắng
- Trương Đình Phượng
- Trương Hồng Quang
- Trương Huy San
- Trường Minh
- Trương Ngọc Chương
- Trương Nguyên
- Trương Nguyện Thành
- Trương Nhân Tuấn
- Trương Phượng
- Trương Quang
- Trương Quang Đệ
- Trương Quang Nhuệ
- Trương Quang Vĩnh
- Trương Thị Ngọc Hân
- Trương Thiên Phàm
- Trương Thu Hiền
- Trương Tố Hoa
- Trương Trọng Nghĩa
- Trương Tửu
- Trương Văn Dân
- Trương Văn Vĩnh
- Trương Vũ
- Trương Xuân Thiên
- Tú Mỡ
- Tù Quốc Hoài
- Tù Sâm
- Tú Trung Hồ
- Tuấn Duy
- Tuấn Khanh
- Tuân Nguyễn
- Tuấn Thảo
- Tuệ Anh
- Tuệ Đăng
- Tuệ Nguyên
- Tuệ Nhân
- Tuệ Nhật
- Tuệ Sĩ
- Tuệ Sỹ
- Tùng Dương Cola
- Tung Nguyen
- Turner
- Túy Hồng
- Tuyết Nghi
- Tư
- Từ Dung
- Tư liệu
- Tử Linh
- Từ Mai Trần Huy Bích
- Từ Quốc Hoài
- Từ Sâm
- Từ Thức
- Tưởng
- Tương Lai
- Umberto Eco
- Uông Tăng Kỳ
- Uông Triều
- Uyển Ca
- Uyên Nguyễn
- Uyên Thao
- Uyên Vũ
- V. Erofiev
- Vàng A Giang
- Varlam Shalamov
- Vasco Gargalo
- Vasily Makarovich
- Văn
- Văn Biển
- Văn Cao
- Văn Chinh
- Văn Công Hùng
- Văn Giá
- Văn học
- Văn học Miền Nam 54-75
- Văn Như Cương
- Văn Quang
- Văn Tâm
- Văn Việt
- Văn.
- Vấn đề hôm nay
- Vận Động Ứng Cử Đại Biểu Quốc Hội 2016
- Vân Hạ
- Vân Phi
- Velcrow Ripper
- Veronica Melkozerova
- Vi Lãng
- Vi Trần
- Vi Yên
- Viet Thanh Nguyen
- Viên Linh
- Việt Bách
- Việt Bình
- Việt Dzũng
- Việt Khang
- Việt Lang
- Việt Phương
- Viktor Maslov
- Vinh Anh
- Vĩnh Hảo
- Vĩnh Quyền
- Virginia Heffernan
- Virginia Woolf
- Vladimir Nabokov
- Võ An Đôn
- Võ Anh Minh
- Võ Anh Thơ
- Võ Bá Cường
- Võ Đắc Danh
- Võ Định Hình
- Võ Đức Phúc
- Võ Hồng
- Võ Huy Tâm
- Võ Hương Quỳnh
- Võ Kỳ Điền
- Võ Ngàn Sông
- Võ Phiến
- Võ Thị Hảo
- Võ Thị Thu Hằng
- Võ Tiến Cường
- Võ Tòng Xuân
- Võ Trí Hảo
- Võ Văn Quản
- Võ Văn Tạo
- Võ Văn Thôn
- Võ Xuân Quế
- Võ Xuân Sơn
- Volker Weidermann
- Volodymyr Vynnychenko
- Volodymyr Zelenskyy
- Vũ Bằng
- Vũ Biện Điền
- Vũ Cao Đàm
- Vũ Cát Tường
- Vũ Đình Hòe
- Vũ Đình Huỳnh
- Vũ Đình Liên
- Vũ Đình Phòng
- Vũ Đức Khanh
- Vũ Đức Phúc
- Vũ Đức Sao Biển
- Vu Gia
- Vũ Hà Văn
- Vũ Hạnh
- Vũ Hoàng Chương
- Vũ Hoàng Thư
- Vũ Hồng Ánh
- Vũ Huy Ngọc
- Vũ Huy Quang
- Vũ Khắc Hoè
- Vũ Khắc Khoan
- Vũ Kim Hạnh
- Vũ Kim Thu
- Vũ Lâm
- Vũ Lập Nhật
- Vũ My Lan
- Vũ Ngọc Giao
- Vũ Ngọc Hoàng
- Vũ Ngọc Tâm
- Vũ Ngọc Tiến
- Vũ Nho
- Vũ Oanh
- Vũ Quang Việt
- Vũ Quí Hạo Nhiên
- Vũ Quốc Ngữ
- Vũ Quỳnh Hương
- Vũ Quỳnh Nh.
- Vũ Thành Sơn
- Vũ Thanh Tâm
- Vũ Thanh Tùng
- Vũ Thành Tự Anh
- Vũ Thế Khôi
- Vũ Thị Hải
- Vũ Thị Nhuận
- Vũ Thị Phương Anh
- Vũ Thị Phương Lan
- Vũ Thị Thanh
- Vũ Thị Thanh Mai
- Vũ Thư Hiên
- Vũ Tiến Lập
- Vũ Trọng Khải
- Vũ Tuấn Hoàng
- Vũ Từ Trang
- Vũ Tường
- Vũ Viết Tuân
- Vũ Xuân Tửu
- Vương Bích Ngọc
- Vương Đan
- Vương Huy
- Vương Ngọc Minh
- Vương Tiểu Nhị
- Vương Trí Nhàn
- Vương Trọng
- Vương Trùng Dương
- Vương Trung Hiếu
- Vy Thảo
- W. H. Auden
- Wa Praong
- Walt Whitman
- Walter Isaacson
- Wayne Karlin
- Wells
- Wendy Barker
- Wilhelm Schmid
- Will Nguyen
- William Carlos Williams
- William Nee
- William Stafford
- William Stanley Merwin
- Winston Phan Đào Nguyên
- Wislawa Szymborska
- Wolf Biermann
- Wolfgang Borchert
- Wynn Gadkar Wilcox
- Xie Tao
- Xuân Ba
- Xuân Diệu
- Xuân Dương
- Xuân Đài
- Xuân Minh
- Xuân Phượng
- Xuân Sách
- Xuân Thọ
- Xuân Vũ
- Xương Văn
- Y Chan
- Ý Nhi
- Y Uyên
- Yanis Varoufakis
- Yevgeny Yevtushenko
- Yên Ba
- Yên Khắc Chính
- Yến Năng
- Yên San
- Yên San Thụy Miên
- Yiyun Li
- Yoko Ogawa
- Yōko Ogawa
- Yoko Tawada
- Young Sang Lee
- Yuliya Ilchuk
- Yuno Bigboi
- Yves Sintomer
- Yvette Tan
- Zac Herman
Văn học miền Nam 54-75 (480): Lệ Hằng (kỳ 2)
Tóc mây
Văn Việt xin giới thiệu với bạn đọc chương cuối của truyện dài “Tóc mây”, theo văn bản trên vietmessenger.com
Chương 4
Tôi nóng lòng chờ ông Văn. Chị có tình yêu của ông ấy mới an ủi vỗ về được chị trong lúc này, nghĩ đến những ngày dài, những đêm lạnh, chị nằm đó một mình, vào ra một mình với bao nhiêu lo âu và chán chường của một người trốn tránh, tôi ứa nước mắt khóc cho chị tôi.
Tôi lại nhớ chàng, cha đang làm gì giờ đây, đàn thánh ca hay đi dạy học có khi nào cha nhớ đến tôi không? Tôi thèm được nghe giọng nói trầm ấm của chàng quá, thích đến lịm cả người đi được. Tình yêu là thế này sao? Tôi chỉ muốn được gặp chàng ngay bây giờ, ngay lúc này để gọi lên một chữ anh thôi, tôi không biết chàng buồn hay vui khi thấy tôi, tôi không biết làm gì bây giờ.
Cánh cửa sổ phòng chị Khuyên vẫn mở, chị Khuyên xuất hiện mờ xa ở khung cửa đó, chị lại đứng nhìn về phía đồi Domaine de Marie, ở đây có những tòa nhà mà tháp cao vun vút vương lên nên trời đục sương, mái đỏ cong cong, vòm cổng buồn tu viện này chị Khuyên đã khoe tôi: "Chị nhìn nó hơn một tháng nay rồi, mai sau chị sẽ cho con chị đi tu nếu nó là con gái, ở trần nữa lớn lên khổ như chị cay đắng lắm em ơi”. Cánh cửa phòng đóng lại, ruột tôi như thắt lại, tôi linh cảm một quyết định nào đó của chị đã đến, cánh cửa khép lại như một chối từ. Tôi quay nhìn sau lưng:
- Trời ơi! Sao lâu thế không biết, giờ này mà chưa thấy đến, bực ghê.
Sau lưng tôi con dốc vẫn vắng người, nương chè xanh rì trước mặt tôi thấy chị Khuyên bước xuống vườn, tôi rủn cả người:
- Chết rồi, chị ấy xách vali đi.
Tôi chới với trên đỉnh đồi, nương chè xanh mờ đi, trời cao xà thấp xuống. Ông Văn chưa đến, trời sao lâu thế. Tôi bỏ chạy, vừa lúc đó Phan gọi vang:
- Tố Kim coi chừng ngã kìa!
Tôi quay phắt lại, ông Văn người yêu của chị Kim đó, cha của con chị Khuyên đó sao? Họ sắp có con với nhau, tha thiết đến thế là cùng mà vẫn phải xa nhau.
Tôi nói khẽ:
- Chị Khuyên đó kìa.
Phan ngơ ngác không hiểu gì, ông Văn đưa hai tay lên, ông muốn kêu lên nhưng âm thanh tắt nghẹn, mắt ông run lên, cả khuôn mặt biến đổi xuất thần theo dáng chị Khuyên chậm chạp di động ở đằng xa. Tình yêu tôi không ngờ nó lại lạ lùng đến thế, nó làm ông Văn, một người đàn ông có bản lãnh và đầy nghị lực trở thành trẻ con như ai. Ông lắp bắp:
- Trời! Tố Khuyên, Tố Khuyên.
Không nói gì thêm ông lao vụt xuống đồi chè, tôi đứng lại với Phan. Chị Khuyên bắt đầu lên dốc đỉnh đồi bên kia, áo dài chị tím ngắt trong nắng chiều hiu hắt. Một nặng trĩu trên tay một hắt hiu trên đời. Ông Văn chạy đến với chị hình như chị chưa biết, tôi im lặng ngắm cái hạnh phúc xót đau của hai người, tôi thèm tình yêu dù cay đắng như chị khuyên cũng được, ừ nhỉ tại sao không? Tại sao không có một đứa con với chàng, như chị Khuyên đã có với người chị yêu.
Có gì tội lỗi đâu? Tôi sẽ suốt đời mang tình yêu chàng trong lòng tôi, người tôi run lên vì ý nghĩ lạ lùng này, tôi chới với như sắp ngã, tôi thấy chị Khuyên lảo đảo ngả vào tay ông Văn, chị xúc động, chị thua trận rồi, bóng hai người nhập làm một trên đồi cỏ xanh.
Tôi mờ nước mắt nhìn theo họ mà nhớ đến chàng, họ dìu nhau về lại ngôi nhà cũ. Tôi khóc khi nào mà môi mặn nhớ thương.
Phan tha thiết:
- Kim.
Tôi đăm đăm nhìn Phan nghe như tiếng chàng:
- Anh!
Rồi tóc Phan bay dạt về một phía, rồi Phan đằm thắm ngó tôi, tôi bàng hoàng:
- Xin lỗi anh, Kim lầm, Kim xin lỗi.
Phan ngơ ngác, chàng làm sao hiểu lòng tôi, tôi nghe âm vang lời gọi của chàng qua giọng nói của Phan và tôi đã gọi "anh" như gọi để nhớ một người khác.
- Tại sao Kim xin lỗi anh? Kim lạ lùng quá.
Tôi ăn năn:
- Kim xúc động quá, anh đừng để ý nghe.
- Thú thật tôi không hiểu gì cả, tự nhiên cầm giấy đến nhà Kim, dì Kim đi vắng chỉ có ông Văn đang thừ người mong tin Kim, thấy thư Kim ông ấy hối hả đi liền, tôi hỏi gì cũng không nói, rồi người con gái áo tím bên kia đồi ai đó Kim?
Tôi lắc đầu:
- Thôi mình về. Bổn phận Kim đã xong, giờ này không nên làm phiền họ nữa, phải không anh?
Tôi vào phòng chị Khuyên, năn nỉ khóc lóc mãi, chị Khuyên đã chịu về nhà dì Thảo. Ông Văn đi về Sài Gòn – Đà Lạt mỗi tuần. Tôi bỏ cả học hành để lo cho chị, tôi viện cớ mới vô học gần tết rồi học cũng không bao nhiêu ra giêng gạo một mạch dễ đậu hơn, để ở lại với chị.
Dì Thảo dành cho chị một phòng nhìn xuốn thung lũng, phía bên kia khu đồi đỉnh tháp cao của Yersin, triền dốc mướt xanh và những sáng những chiều tôi ngồi mà nhớ thương, và mơ ước xa xăm của đỉnh tháp cao vút nhà thờ của chàng, càng xa chàng càng nhớ thương day dứt nồng nàn hơn.
Những chiều có gió lạnh, gió se mình trên mặt hồ phẳng lặng tôi đi bên chị Khuyên mang bụng ì ạch mà nhớ chàng quá chừng quá đỗi.
Họ chua xót yêu nhau, nghịch cảnh trái ngang nhưng họ vẫn có con với nhau, nhưng ông Văn vẫn yêu chị say đắm, yêu lê thê như cuộc tình cuối đời để đời ngàn năm cho nhau.
Ông Văn nâng niu từng bước chân chị trên triền cỏ dốc, trìu mến từng cơn mệt vì thai hành, họ say sưa tương lai con họ, họ quên một người đàn bà, mà dù lòng bao la hơn đại đương, hồn cao hơn núi cũng không tha thứ cho họ được: bà Lê Văn.
Chị Khuyên đang ngủ, muốn tâm sự với chị nhưng chị ngủ rồi, đứa con trong bụng làm chị làm chị ngủ không muốn no mắt, ngủ trưa, ngủ chiều ngủ tối. Dì bảo:
- Con Khuyên nó ngủ nhiều quá bắt chương cái bụng đó mà, đố khỏi mai mốt đau đẻ chưởi chồng cho mà coi.
Chị Khuyên cười tủm tỉm, ông Văn tha thiết:
- Con thích đau giùm Khuyên nữa chứ lo chi Khuyên chưởi hả dì.
- Í cha, con đầu nói rứa chứ mai mốt đầy nhà, mỗi lần vợ nói "anh ơi em có bầu" nhăn như khỉ cho coi.
Ông Văn chắc xuống phố mua trái cây cho chị, tôi muốn yên lành về mãi thế này với chị Khuyên, dù thỉnh thoảng thoáng gợn lo âu trong mắt chị.
Phan lâu lâu ghé thăm tôi, chàng cho tôi những giây phút ấm lòng, chỉ có thế thôi. Tận đáy lòng thầm kính tôi vẫn mãi hoài yêu mình cha Duy.
Tôi lấy lá thư chị Khanh gởi lên hôm qua tìm đoạn ngắn nhất nhưng thích nhất ra đọc lại:
- "Tố Kim lên đó có hạp không? Tội mạ ghê vừa mới hết bịnh lại lo con Kim đau ốm trên đó. Cha Duy đó Kim nhớ không? Cha có đến nhà hỏi thăm tin tức Kim, cha bảo lâu quá không thấy Kim đi học với đi nhà thờ, chị có cho địa chỉ của Kim rồi đó. Chị Khuyên ơi, có vui vẻ không? Mai mốt thế nào mạ cũng lên với chị đó, ba mạ tuy buồn nhưng lúc nào cũng thương chị lắm, mạ chỉ mong chị vui thôi, mọi ngang trái âu cũng là định mệnh..."
Tôi cười một mình, tôi gợi cho tôi nụ cười của chàng. Tôi mong thư chàng mấy hôm nay rồi, hỏi địa chỉ tôi, thế nào chàng cũng thư cho tôi.
Nghĩ đến lúc được đọc thư chàng, tôi chỉ muốn reo lên như suối trong rừng reo với cây cỏ.
Tôi bỏ những buổi đi chơi để ở nhà đợi thư, mỗi lần ông đưa thư ngừng lại trước nhà, tim tôi đập loạn lên, cuống quýt hỏi, cuống quýt ngóng chờ, tôi nhìn đăm đăm ra ngõ, tôi vụt nhẩy xuống vườn, vụt lao ra cổng, ông đưa thư đến. Trên đời này ngoài những người thân yêu, chắc cái nhà ông đưa thư là đáng yêu nhất.
Ông hấp háy cười:
- Nhà có thư, cô ký giùm được không, thư bảo đảm.
- Được chứ, ồ tên tôi mà.
Thư mẹ, ôi có bao giờ mình hơi buồn khi có thư mẹ không? Vui cũng có đấy nhưng quả thật có chút buồn, vậy là chàng không yêu như tôi nghĩ, như tôi tin.
Tôi trở vào nhà vừa đi vừa đọc mandat lên cho chị Khuyên, những lời mẹ viết làm tôi khóc: "Con hư nhưng mạ vẫn thương con, đừng buồn nữa nghe Khuyên. Khỏe chút mạ sẽ lên với con, gắng giữ gìn sức khỏe nghe Khuyên, nghe Kim. Kim đi lãnh tiền về xài vặt nghe."
Tôi mờ nước mắt tôi thương mẹ quá. Có tiếng chuông reo, tôi quay ra và lòng tôi như vỡ ra, như tan ra, trái tim chạy trốn, linh hồn bay cao, tôi không tin gì hết tất cả quay cuồng vào rừng hoa chim hót, có phải không? Ô kìa rừng hoa anh đào sau lưng chàng? Chàng đến với tôi, tôi không mơ, tôi lao người ra ngõ, tôi nói hụt hơi:
- Cha! Trời ơi cha!
- Tố Kim, coi bộ con khỏe ra chớ.
Trời ơi như thế là Kim đang mơ.
Tôi quên hết, tôi dặt dặt tay chàng, tôi không thèm nhớ chàng là linh mục nữa, chàng mặc đồ thường, không quên xách theo cái vĩ cầm, đời chàng không thể thiếu âm nhạc.
Chàng vuốt nhẹ tóc tôi, tóc mây từng sợi mỏng xoa bay theo gió dưới tay chàng, hình như chàng thích mái tóc tôi, mái tóc không quăn, mái tóc chỉ gội bồ kết với chanh.
- Cha!
- Có ai ở nhà không Kim?
- Quên, Kim xin lỗi chả mời cha vào nhà, tại Kim mừng quá đó.
- Đúng là trẻ con.
- Không Kim không có đòi kẹo đâu nhé.
- Nhưng với cha Kim vẫn là trẻ con.
- Không, Kim biết yêu rồi, Kim không nhận kẹo nữa.
- Cứ nhận rồi cái khác tính sau.
Tôi nhìn chàng chỉ một giây thôi mà đủ hết lời mà đủ hết tình.
- Dì Kim đi vắng, chị Khuyên ngủ, ngủ mê lắm cơ.
Chàng nhìn quanh:
- Đẹp quá hèn gì Kim quên mất Huế.
Tôi di chân trên nền nhà:
- Không bao giờ Kim quên, Kim cố quên nhưng không được.
Tôi đỡ vali cho chàng:
- Cha ngồi cho khoẻ đi cha, để Kim...
- Kim ngồi xuống đi.
- Ơ, Kim mừng quá quên hết trơn.
- Mừng thật không?
- Thật chứ bộ, hứ ghét cha ghê nơi.
- Ghét thì cha về nhà xứ.
Tôi cuống quýt:
- Không, Kim nói ngược chứ bộ, cha chả hiểu con gái chi hết.
Chàng cười, chưa bao giờ chàng cười đẹp như hôm nay:
- Coi bộ Kim khoẻ ra nhiều.
Tôi e lệ cúi mặt, má đỏ bừng lên, tôi trốn đôi mắt người tôi yêu.
- Kim!
- Dạ.
- Thôi cha về nghe, mai cha đến.
- Không, anh... Ơ cha ở lại tí đã.
- Cha lên đây nghỉ 2 tuần.
- Hai tuần thích nhỉ?
- Ai thích?
- Kim thích, mà không, không Kim không thích.
Chàng cười:
- Chiều rảnh ghé thăm cha.
- Ở đâu hở anh, ơ ơ... cha ở đâu kia?
- Nhà thờ viện đại học.
- Nhà thờ viện đại học, Kim biết, Năng Tỉnh phải không cha?
Chàng gật đầu:
- TÌm phòng số 15 nghe, thôi cha về, cha sợ Kim rồi.
- Cha sợ Kim, sao thế?
- Ờ, sợ Kim và sợ cha.
- Kim không hiểu?
- Cha biết Kim hiểu.
Tôi chỉ biết nhìn chàng, lòng tôi rối bời nhưng lòng tôi vui, nỗi vui mừng không thể nói nên lời không thể gọi tên.
- Cha về nghe.
Tôi bịn rịn:
- Chút đã đi cha, cha về sớm thế?
Chiến thắng đã nhiều khó thắng thêm.
Tôi mím môi:
- Anh!
- Kim, vào đi cha về!
Gió rì rào qua các hàng thông xanh, ngoài kia buổi sáng đầy hoa nở, đầy chim hót những cụm mây lồng trôi lênh đênh.
Chàng vuốt nhẹ tóc tôi, mắt dõi nhìn ra xa, giọng chàng êm như hơi thở:
- Kim à, hãy biết rằng cha cũng thương Kim, nhưng thôi lằn mức đã định rồi đừng buồn nghe, rồi mai mốt lập gia đình Kim sẽ quên cha. Kim nín đi, đừng khóc như thế cha buồn, lớn rồi đấy không còn bé bỏng gì đâu.
Tôi mờ nước mắt:
- Kim không muốn cha về, muốn cha ơ đây với Kim hoài được không?
Chàng lắc đầu:
- Trẻ con thật, cha ở đây hoài ở đây với Kim ấy à? Hay nhỉ, rồi dì Kim, chị Kim nghĩ sao?
- Đâu có sao, con nói cha lên thăm Kim, thì phải mời cha ở đây chứ. Ở đây đi cha, nhà đẹp không cha?
Chàng vẫn cười:
- Chiều đến cha, chóng ngoan cha thương, cha về nghe.
Tôi sững người trông theo, những bước đi chậm, anh đào nở hồng hai bên chàng, áo chàng vàng nhạt tóc bồng bềnh lãng du, chàng không dám quay lại nhìn tôi, tay xách chiếc đàn tay xách vali, chàng bỏ tôi đứng vời trông theo chàng.
Tôi mân mê từng sợi tóc nhỏ, mùi thơm nào như cây, như cỏ, như hoa rừng. Mùi thơm nào từ bàn tay chàng vươn nhẹ trên tóc tôi buông lời tình tứ.
Tôi cười một mình hoài. Ở đây không ai biết chàng, tôi sẽ bắt chàng dẫn đi phố chơi, tôi sẽ bắt chàng mua áo len cho tôi, tôi đòi nhiều thứ lắm, cho chàng mệt nhoài vì chiều tôi vì thương tôi kia.
Tôi hát nho nhỏ một đoạn tình ca, chàng hát hay hơn tôi nhiều, chàng mà hát Tạ từ của Tô Vũ thì khỏi chê. Tôi muốn nói chuyện với ai đó về chàng quá. Tôi đi tìm chị Khuyên.
Chị Khuyên vẫn còn ngủ, chiếc áo len hơi chật với bụng chị, hẩng lên bày một khoảng da thịt trắng như sữa và nổi cao một đống như đồi cát mịn.
Chị đàn bà rồi đàn bà thật sự là đàn bà khi có một đứa con. Trông chị ngủ cái bụng nổi cao như đồi Đà Lạt, không hiểu sao anh Văn vẩn còn mê như điếu đổ, hình như còn mê hơn lúc chị thon thả nữa, mỗi lần thấy chị mặc áo dài bầu lạch đạch đi bên ông Văn, tôi không thể nín cười được, cái dáng đi sao mà lệt bệt thế, mỗi bữa ăn ông Văn ngồi bên tiếp cho chị, ép chị ăn nhiều ăn xong chị cứ ngồi xoa bụng và kêu tức bụng "nặng bụng quá anh ơi, chu choa răng mà nặng ri hả trời?"
Tôi bỏ ra ngoài đi tha thẩn trong vườn nhà dì, Phan đã bắt người nhà ươm hoa hồng đem đến trồng cho tôi, chưa có cánh hoa nào chắc còn lâu mới có hoa, nhưng mầm non đã lú. Phan lo cho tôi đủ mọi thứ, nhưng sao tôi vẫn chưa yêu chàng dù tôi muốn yêu, nếu yêu được Phan tôi sẽ có một cuộc đời bình dị hơn.
Tôi hơi khựng người khi Phan đẩy cổng bước vào, tôi chậm chạp tiến đến gần Phan:
- Anh mới về đó hả, nghe Phượng nói anh đi Đà Nẵng rồi mà.
Phan tha thiết:
- Ừ anh mới về, nhớ em quá anh dù về mai đi sớm, bao giờ em về Huế nhớ nói anh đưa đi nghe không?
Tôi lắc đầu:
- Chịu thôi, đi máy bay của anh sợ thấy mồ, lỡ rớt thì chết.
- Anh lái êm lắm, yên trí, mà lỡ có chết cả hai đứa đã sao nào?
Tôi cười:
- Anh vô nhà chơi.
- Đứng ngoài vườn trông Kim xinh hơn.
Tôi e lệ:
- Đừng tán Kim tội quá anh ơi.
- Anh nói thật mà.
- Không anh nói dối.
- Kim, em trả lời thư của anh chưa? Thư anh gửi hôm nọ ấy, em nhận chưa?
Tôi đã nhận được thư Phan cách đây 4, 5 hôm, tôi dự định nếu Phan hỏi sẽ giả vờ ngơ ngác cho đỡ mệt, câu hỏi của Phan khó trả lời quá nhưng không hiểu sao trước mặt Phan tôi lại gật đầu:
- Đã nhận rồi.
Phan tiến sát lại với tôi, tôi nhích người ra xa:
- Sao, Kim nghĩ sao?
- Đột ngột quá anh, cho Kim suy nghĩ đã anh nhé.
Phan tha thiết:
- Em không tin anh phải không? Vâng chính anh cũng không ngờ anh lại thay đổi mau thế này Kim ạ, chưa bao giờ anh nghĩ đến chuyện vợ con cả, bây giờ gặp em anh nghĩ đến hạnh phúc, anh mơ ước sống đời với em và anh nhớ day dứt khi xa em. Anh quyết định rồi anh sẽ nói mẹ lo cho anh, mẹ mà biết mẹ mừng phải biết. Sao Kim em nhận lời cầu hôn của anh không?
Tôi di chân trên đất bao giờ cho chân cứng đá mềm cho tôi thắng được lòng tôi, tôi ngập ngừng:
- Anh để em suy nghĩ đã anh Phan nhé, đột ngột quá anh ạ.
- Em còn suy nghĩ gì nứa, mình quen nhau đã hai tháng rồi mà.
- Hai tháng mà ăn thua gì với chuyện hôn nhân, Kim cũng mến anh lắm chơ nhưng nhưng...
- Nhưng sao?
- Kim chưa đủ can đảm quyết định, Kim sợ rồi anh sẽ khổ, cả hai chúng mình sẽ khổ.
Phan thở dài:
- Anh chờ Kim vậy, Kim làm khổ anh quá, chưa bao giờ anh khổ vì một người con gái Kim ạ.
- Vâng, em biết, phi công chớ giỡn sao. Anh học giỏi nè, đẹp trai nè, con nhà giầu nè, thiếu gì người mê anh, có phải không?
- Không anh không định nói thế ý anh muốn nói anh chưa bao giờ yêu ai như yêu em, thành ra anh khổ, Kim, chiều nay đi chơi với anh nghe.
Tôi nhăn nhó, tôi nhớ tới cái hẹn với chàng:
- Thôi anh ạ, Kim... Kim kẹt.
- Sao thế đi chơi một vòng mà kẹt gì hở Kim?
- Không được, Kim không thể đi với anh đâu.
- Anh muốn mẹ gặp em, hôm qua như có nói sơ với mẹ, mẹ muốn gặp em. Kim, anh dù về anh lái máy bay về vì em, anh chỉ ở đây được 10 tiếng đồng hồ, em nỡ từ chối sao Kim.
Tôi nhìn bộ đồ bay, súng đạn lỉnh kỉnh nao nao buồn, ước gì tôi quên được Duy để yêu Phan, người như Phan làm sao ghét được, lịch sự tế nhị và khôn ngoan.
- Anh, Kim kẹt, anh hiểu cho Kim. Kim không thể nói được, để lần khác vậy anh nhé.
Phan đăm đăm nhìn tôi:
- Em khó hiểu quá từ lúc gặp em, em nói toàn giọng Bắc hà...
Tôi cười:
- Anh không biết em có tài nhái giọng à?
- Không phải thế, anh muốn nói em muốn chìu anh, mẹ gặp em chắc mẹ mừng lắm, em nói tiếng Bắc có nghĩa là em yêu anh, nhưng tại sao bảo em gặp mẹ em không chịu?
Tôi chớp mắt tôi thương Phan quá, chàng đã lầm tôi thay đổi vì tôi đã yêu cha Duy, nhưng Phan... tôi đỏ mặt:
- Không phải, anh kỳ, em còn nhỏ mà anh.
Phan cười:
- Em muốn làm khó anh hở Kim? Thôi chiều nay đi với anh một vòng vậy, mình đi chơi em không thích sao?
- Không, đã bảo chiều nay em bận lắm, em nói thật đó.
Phan cằn nhằn:
- Uổng công anh, bộ tưởng dù về đây dễ lắm sao cô, bực mình.
Tôi thương nhất lúc Phan giận, mặt chàng sa sầm lạ, mắt cau cau, trông Phan đàn ông khinh khủng, tôi dịu dàng:
- Thôi để hôm khác nghe anh Phan.
Tôi rủa thầm tôi sao tham lam đến thế, sao tôi không nói rõ với Pha là chiều nay em hẹn với người yêu, chắc chắn Phan sẽ bỏ đi liền, tôi không đủ can đảm nói, vì tôi thương Phan hay vì tôi tham lam ích kỷ, yêu không được nhưng cũg không muốn mất.
Phan thở dài:
- Em đã nói vậy thì thôi, anh không muốn nói nhiều.
Thấy Phan giận, tôi ngần ngại:
- Để chiều mai đi, được không anh?
- Không được, xách máy bay đi lâu quá anh sẽ bị tù.
Phan thắc mắc:
- Mà chiều nay em đi đâu mới được chứ?
- Em... em lên viện, ơ không em đi công chuyện.
- Dối, em dối anh, em không quen nói dối, nhìn mắt anh coi.
Tôi chớp mắt không dám nhìn Phan, tôi cắn môi:
- Thôi anh về đi, Kim giận anh rồi, Kim đi đâu mặc xác Kim, anh tra hỏi hoài kỳ chưa?
Phan ném mạnh điếu thuốc gần tàn vào lùm cỏ xanh:
- Anh xin lỗi Kim, Kim nói đúng anh không có quyền. Thôi Kim vào đi. Mai anh bay sớm.
Phan quay lưng tôi nghẹn ngào ngó theo, tôi muốn gọi Phan lại nhưng môi tôi cứng, tôi muốn khóc quá tôi không thể xa chàng dễ dàng như tôi tưởng. Phan ơi, phải chi em gặp anh sớm hơn.
Khi tôi gọi được chữ anh nhẹ như gió thoảng, xe Phan đà đến cuối đường nhựa, xe chàng vun vút lao đi, lòng tôi chợt mênh mang, hình như tôi vừa mất Phan.
Buổi chiều lặng lẽ trở về với núi đồi lâm viên. Tôi thẫn thờ ngó mông ra xa xăm, những đồi cỏ mướt xanh, những thung lũng hút buồn là đà sương trắng mù. Sự yên lặng tràn đầy lên tới thinh không.
Chắc Phan giận tôi rồi, không yêu Phan mà sao mất Phan tôi vẫn thấy buồn, có chọn lựa nào mà không mất mát đâu, nhất là tôi, tôi lại chọn một người tình không có quyền yêu đương như mọi người, để vuột bay một hạnh phúc bình yên, một người con trai đáng mến như Phan.
Tôi run khắp người khi nghĩ đến lúc bước chân vào phòng chàng, rồi ánh mắt trao tình thầm, rồi nhạc tha thiết đắm chìm trong mắt nhau, rồi nụ cười nửa miệng nở ra tình tứ như dè dặt.
Tôi trở vào nhà tìm cái bình thủy của dì đổ hết nước nóng vào cái thau men, thêm vài gịot nước thơm mùi trầm, tôi vừa đan áo len vừa ngâm chân trong nước nóng, tôi muốn mình phải đẹp từ chân hồng lên đến tóc mây xanh. Đà Lạt lạnh chân con gái hay mốc hay khô se, tôi ngâm nước nóng thôi thoa kem cho chân êm mát, đẹp mắt người tôi yêu mê mệt, chàng không thèm biết đến cũng mặc chàng, nhưng tôi thích làm đẹp ngấm ngầm cho chàng. Tôi không đánh phấn, nhưng tôi chải da mặt bằng bàn chải mềm nhất cho máu chảy đều hai má sẽ hồng, tôi kỳ rửa từ gót chân lên tôi gỡ từng sợi tóc nhỏ. Ai dám nói gái Huế không biết trang điểm nhỉ? Cái tuyệt nhất là trang điểm mà chàng không biết được kia.
Chị Khuyên vác bụng vào, hai chân lệt bệt, hai mông đong đưa. Khiếp đàn bà chửa trông bất hủ thật, chị mỉm cười ngồi xuống cái đi văng coi muốn chật đi vì bụng chị. Chị xoa xoa cái bụng làm như muốn đẩy cái bụng lên cao cho đỡ tức.
- Ôi chao, chiều ni có đi mô không mà sửa soạn kỹ thế? Hẹn với Phan hở? Anh chàng dễ thương chứ hỉ?
Tôi lắc đầu:
- Không, Phan giận em rồi.
Chị Khuyên vuốt tóc tôi:
- Thương nhau lắm cắn nhau đau chứ gì, thôi mà cô, giấu tôi sao nổi, cái mặt cô tươi rói à, mà làm như em mới hôn ai, cái môi đỏ hồng đó.
Tôi rẫy nẩy:
- Chị ni ăn nói móc họng không à, hôn ai mà hôn, làm như ai cũng như bà ấy.
- Thôi đừng qua mặt chị cưng ơi, mỗi lần hôn môi hồng lắm, nhất là mới biết hôn nữa. Phan nó hôn em rồi phải không?
- Khỉ ơi đoán mò nhé.
- Còn lâu mới mò, có không? Sao môi hồng, chân cũng hồng nữa, đúng là Phan nó hôn em rồi, chết nguy lắm đa.
Tôi cười:
- Không, không có hôn môi.
- Ủa, chứ hôn chỗ mô, bộ hôn chân.
- Này chứ người ta vuốt tóc thì tóc có đẹp lên không?
Chị Khuyên nhăn mặt:
- Cha, thằng Phan coi bộ cũng dè dặt thế à? Vuốt tóc, còn gì nữa không?
Tôi lắc đầu:
- Nói cho bà biết Phan chả có làm giống gì hết, chẳng hôn chẳng hít như ông bà đâu. Mà thôi, em còn phải mặc áo đi đã.
- Đi mô?
- Đi chơi, được không?
- Cho chị đi với, dạo đồi hả?
- Không được, đi một mình thôi, đi với bà bầu hoài mệt lắm, chậm như rùa í.
Chị Khuyên nheo mắt:
- Nghi quá.
- Càng hay, để chiều về nói cho nghe.
Tôi mặc áo dài vàng, tôi thích màu vàng, khoác thêm đồ len đen, chị Khuyên xuýt xoa:
- Cha xinh quá, ước chi cái bụng tôi nhỏ lại để diện áo dài hỉ, cha, còn những hai tháng nữa kia, lâu quá, sinh xong may một lô áo dài mới đươc.
Tôi cười nhẹ:
- Hôm trước ao ước bụng to để mặc áo bầu, giờ mong bể bầu để diện áo eo, bà thật rắc rối.
- Mấy giờ về?
- Chưa biết, đừng chờ cơm em đi với bạn thân mà.
- Cha ui, nghi mi quá.
Tôi cười tủm tỉm, tôi kêu taxi đến với chàng. Đỉnh tháp màu xám hôm nay tươi cỏ hai bên lối xôn xao mừng và hoa vàng nở đầy lối đi xinh.
Tôi đến với chàng khi trời về chiều, khi mây bay và khi nắng nhạt. Tôi tìm ra phòng chàng rất dễ nhờ tiếng vĩ cầm réo rắt buông lơi. Chàng mở sẵn cửa đón tôi, tôi nhón cao gót giầy, đi từng bước nhẹ như con mèo nhỏ. Tôi muốn được tự do nhìn chàng đàn. Phòng chàng ở đó có hai cửa lớn, cả hai cửa đều mở sẳn, tôi nghe lòng vui vui, ít nhất tôi cũng được kính trọng, ít nhất thì chàng cũng không khinh tôi. Chàng đứng quay lưng lại. Mặt chàng nghiêng trên vĩ cầm nâu bóng, đôi mắt chìm sâu tình tứ.
Tôi đứng lặng người sau lưng chàng, tiếng vĩ cầm da diết và thiết tha cho hồn chàng lang thang đi chơi, cho tôi đứng sau lưng mà chàng không biết.
Chàng mặc đồ thường như mọi người như mọi người đàn ông ngoài đời khác, một cái áo len màu xám, một chiếc quần đậm màu Tôi im tiếng, tôi không muốn thở nữa, tôi sợ sự im lặng ngất ngây này bỏ đi.
Chàng bỗng bỏ ngang cung đàn, chàng kêu lên:
- Kim!
Tôi đứng im khi tay chàng như muốn giơ ra:
- Anh!
Chàng ngập ngừng:
- Kim đến lâu chưa?
- Dạ lâu rồi.
- Thế à mà cha tệ quá, à cha mở sẵn cửa đón Kim đó thôi, không thấy sao.
Tôi cúi đầu:
- Trời lạnh như ri mở tung cửa cha không sợ lạnh sao?
- Ồ đâu có sao, lâu lâu mới được hưởng cái lạnh của quê hương xưa. Cha không sợ, cha thích. Này Kim ra đây coi, đẹp lắm.
Tôi bước đến bên chàng nhìn theo tay chàng, một cảnh thần tiên với đồi mù sương với rừng xanh lá. Phòng chàng nằm ngay dưới đỉnh tháp cao vút in hình trong mây xanh lơ. Xa xa là lâu đài của một dòng tu, là rặng Langbiang dáng nằm thiếu phụ, là nghĩa trang buồn như cõi chết.
Tôi nói khẽ:
- Hèn gì cha đàn hay quá.
Chàng nhìn vào mắt tôi:
- Thích không?
Tôi không hiểu chàng muốn hỏi thích gì nhưng tôi vẫn gật:
- Dạ thích.
Chàng cười:
- Tới đây Kim, của Kim đây nầy.
Tôi đăm đăm nhìn chàng và tôi kêu khẽ:
- Trời ơi đẹp quá cha ơi.
Chàng đeo sợi dây bạch kim vào cổ tôi, và hình như chàng cúi xuống hôn tóc tôi, tôi nghe tóc xôn xao, tôi nghe tóc rung động.
Rồi tôi quên hết, tôi không còn nhớ những gì xẩy ra trong căn phòng thần thánh đó nữa. Hai cánh cửa vẫn mở và tôi và chàng đứng ngắm hoàng hôn về núi cao. Tôi với chàng nghe nhạc tình từ cái magné nhỏ. Đến lúc ngôn ngữ dư thừa hay ngôn ngữ không đủ. Không tôi không biết và tôi không muốn nói. Tất cả kỷ niệm ấy đời đời tôi giấu kín trong tim.
Tôi đã lén lúc ra về, sao thế nhỉ? Mình có làm gì đáng trách đâu. Áo tôi vàng ngát lối đi xinh và chàng đứng trông theo tôi, tình yêu ngự trên trái tim, sợi dây bạch kim và tượng Đức Mẹ. Tôi đi như người sung sướng nhất trên đời này.
Những ngày sau đó chàng và tôi đưa nhau đi khắp nơi, dắt nhau vào rừng thông, dìu nhau xuống thung lũng. Những buổi sáng khi anh đào nở hồng cánh rừng thưa, chàng và tôi dạo bước giữa rừng hương, màu hồng hoa đào đẹp hơn bao giờ.
Đôi mắt chàng, đôi mắt nhốt kín linh hồn tôi:
- Kim, em có hối hận không?
- Không bao giờ mình có làm gì tội lỗi đâu.
- Nhưng cha vẫn lo nghĩ vì tương lai Kim.
- Đừng xưng cha với Kim nữa, ờ, mấy ông cha cũng kỳ, bắt mọi người gọi băng cha khi không phải là người sinh ra mọi người.
Chàng nhăn trán, chàng thở dài, chàng ngó mông ra xa va mắt chàng chùng xuống.
- Kim ơi, hay mai anh về.
- Không, Kim không cho anh về nữa.
- Anh phải về chứ, một tuần lễ cho Kim, vì Kim rồi.
Tôi lạnh người:
- Anh về Huế?
Chàng gật đầu:
- Anh không thể bỏ, trách nhiệm nặng hơn tình yêu.
Nước mắt tôi rơi xuống từng giọt thương đau. Chàng quay đi trán chàng nhăn lại với những rãnh sầu, lòng tôi đau như thắt. Chàng mở mắt nhìn ra xa cánh rừng thưa thớt đìu hiu ủ mình mang sương trắng.
- Mai anh về.
Chàng nói khẽ nhưng tôi vẫn nghe được, ai xa nhau, về Huế có gần nhau cũng thôi, thành phố thì nhỏ, lòng người thì hẹp.
Tôi muốn níu lấy cánh tay chàng nhưng tôi không dám:
- Rồi Kim ở lại đây một mình sao anh?
Chàng im lặng, đôi mắt chàng thật say đắm nhưng tôi vẫn không dám ngã vào tay chàng.
Trời bắt đầu mưa, một cơn mưa bay, cho tôi sung sướng:
- Mưa rồi anh.
- Ừ mưa rồi.
- Em thích đi dưới mưa, đi mãi mãi như thế này.
- Không sợ lạnh sao Kim?
- Có anh, em không sợ lạnh nữa.
- Không sợ đau?
- Em đau nặng từ lâu, từ ngày gặp anh kìa.
Chàng cười nhẹ, mưa không đủ ước áo màu xanh của tôi, mưa vừa đủ để tôi dám đi gần chàng, tóc chàng lấm tấm bụi mưa và vai chàng như đẫm ướt tình sâu.
Chàng ân cần:
- Mặc thêm áo đi Kim.
- Không Kim sợ cha lạnh ơ anh lạnh.
- Thấy chưa, Kim vẫn không thể gột bỏ tiếng cha, cha cũng vậy, không thể quên được mình là một linh mục cùng lúc cha yêu Kim.
- Thôi đừng nói nữa, bây giờ chúng ta bên nhau, đừng nói nữa...
- Có thật Kim không ăn năn?
- Không, với Kim những ngày ở đây bằng cả một cuộc đời. Kim đánh đổi cả một đời Kim để có những giây phút này, được anh yêu để chết cũng vui cơ mà.
Chàng vuốt tóc tôi, lại vuốt tóc, sao chàng không cúi xuống sao tôi không ngước lên:
- Kim, em đáng yêu quá, em dễ thương quá Kim à.
Tôi níu tay chàng:
- Đường trơn quá anh ơi.
- Ừ, trơn như tình yêu, coi chừng ngã đó.
- Anh lạnh phải không?
- Anh lạnh vì em?
- Sao thế?
- Vì anh thích.
- Kỳ!
Mưa bắt đầu mạnh từng dòng trắng xoá mờ cả mắt xanh, chàng kéo tôi đi như chạy:
- Mau em, đằng kia có cái miếu cổ.
Tôi lúp xúp chạy theo chàng, toà cổ miếu bỏ hoang cho tôi và chàng đan thêm kỷ niệm. Chàng vòng tay cho tôi đỡ lạnh, một che chở, một yêu thương ngậm ngùi.
Cơn mưa nào rồi cũng dứt, hạnh phút nào rồi cũng bay. Chàng đưa tôi về đầu con dốc quạnh hiu của nhà dì.
- Mai anh về.
- Em đến đưa anh đi.
- Đừng mai có đông người đưa cha lắm, các cha trong viện.
- Đừng buồn cha sẽ viết thư cho Kim.
- Mai Kim không được đến cha hả?
Chàng gật đầu:
- Ngủ ngon nhé.
- Không ngon.
- Đừng trẻ con.
- Không trẻ con, nhưng không ngủ.
- Vào nhé.
- Đứng đây hoài trông theo.
Chàng buồn:
- Kim, nếu em không vào nhà, cha đi không nổi.
Tôi xót xa, "nếu em không vào nhà, cha đi không nổi", còn tha thiết nào hơn nữa không? tôi gật đầu.
- Thôi Kim vào, Kim xin lỗi cha.
Tôi chạy vào nhà, tôi không dám quay lại nhìn chàng nữa, tôi sợ tôi sẽ chết hoài trên mắt môi tình tứ.
Tôi không quay lại nhìn chàng, nhưng khi vào nhà tôi leo lên lầu, mở tung cánh cửa nhìn chàng, chàng chầm chậm xuống dốc, dáng buồn giữa hai hàng cây cao. Nước mắt tôi thì thầm lăn xuống…
… Bây giờ mười tám tuổi tôi đã biết thế nào là tương tư? Tôi nhớ suốt đêm, tôi nhớ suốt ngày, tôi ngơ ngác đến nổi dì Thảo phải la lên:
- Cái con ni mi đau chi bần thần hoài rứa Kim?
Tôi lắc đầu:
- Dạ không, con có đau chi đâu?
- Hừ, mi yêu thằng Phan phải không? Cả tuần ni không thấy nó đến, mi ăn không được ngủ không được nữa hí?
Tôi chợt nhớ Phan, đã từ lâu rồi chàng không tới nữa bởi tự ái cao hơn núi.
- Dạ con hơi mệt trong người chứ có gì đâu.
- À, mi đừng có chối, tao không có như mạ mi đâu, nói cho mà biết ma, bây khổ nhiều rồi đó, đừng có gây thêm chuyện nữa nghe không? Có yêu nhau thì nói nó đem người đến nói chuyện tử tế, không có lăng nhăng ngoài bờ ngoài bụi đâu nhé.
Tôi nhăn nhó:
- Con đã nói là không có gì hết dì không tin con sao? Phan chỉ là một người bạn của con thôi, dì đừng nghi oan cho người ta.
Dì thở dài:
- Thiệt dữ, ba đứa con gái trong nhà cũng ốm người, hèn gì mạ mi cứ gầy mòn đi cũng phải.
Tôi quanh quẩn trong nhà, tôi sợ thư chàng đến rồi lỡ dì đọc trước thì khổ.
Ông đưa thư đến thật, tôi quấn quít chạy ra suýt ngã mấy lần.
- Có thư cháu không hả bác?
- Có chứ, cô là Tố Kim phải không?
Dạ cháu là Tố Kim đây.
Thư xanh trên tay run, thư chàng đây rồi, hạnh phúc của tôi đây rồi, hạnh phúc có thể gói trọn trong một lá thư như thế này sao? Tôi len lén nhìn quanh, len lén chào ông đưa thư rồi đi vội vào phòng riêng khóa kín cửa lại, nâng niu bức thư chàng.
Huế ngày...
Kim,
Anh về Huế rồi, sông Hương buổi chiều vừa buồn vừa đẹp.
Trong căn phòng dành riêng cho đời linh mục, anh viết cho em những gì có lẽ đối với anh là chân thật thiết tha và lạ lùng nhất. Chắc không ai ngờ nổi một người như anh lại có những giây phút lao đao vì tình yêu em nhỉ?
Rất nhiều lần anh đã cố gắng, cố gắng quên em, để coi em như mọi người anh đã gặp, nhưng bây giờ thì anh thua cuộc rồi, tình yêu đã thắng nên anh đã xách vali lên Đà Lạt thăm em, những gì đã xẩy ra giữa chúng mình tuy chưa có gì là trầm trọng nhưng đối với anh như thế là quá đủ để cho lòng cắn rứt ăn năn.
Bây giờ trước mắt là quyển kinh mạ vàng là thập tự giá, anh mới thấm thía chữ trách nhiệm nặng nề biết bao, anh mới xót xa nghĩ đến một người Do Thái điêu linh xưa, một mình vác thập tự giá leo lên đỉnh đồi hy sinh, anh mới hiểu một cách rất người những gì người ta gọi là tội lỗi.
Những ngày thần tiên đó có phải là thiên đường em đã cho anh. Những buổi sáng đầy nắng đầy hoa anh đào trong khu rừng vắng và gót chân em mềm, tung tăng reo vui. Anh lãng mạn quá phải không Kim? Nhưng làm sao người ta sống được khi đời người toàn những bổn phận, những con số và những quy luật.
Đừng cười anh lẩm cẩm lên gọng triết gia nghe Kim, anh chỉ muốn nói với em rằng tận đáy lòng thầm, tận chốn mù mù vô thức, anh vẫn không ăn năn dù hiện bây giờ coi như anh đang ăn năn, anh đang tự xét mình, tự hối lỗi trước mặt Chúa.
Kim, anh không chối cãi là anh yêu em, điều này thật đã ra ngoài ý muốn của anh, anh thật không muốn nhưng nó vẫn có đó như một định mệnh. Anh biết anh không có tội trước mắt Chúa. Riêng về phía anh, nếu như anh chỉ yêu thầm em, anh sẽ không lo lắng nát lòng như bây giờ. Đằng này anh biết đã hơn một lần em từ chối cuộc hôn nhân tốt đẹp vì anh, và bây giờ anh đã bày tỏ tình yêu anh với em, nếu bình thường như mọi người thì chuyện không có gì để chúng ta phải ăn năn, nhưng anh không thế đem hạnh phúc cho em được, một hạnh phúc bình thường nhưng rất cần cho em, đời người con gái chỉ có một giai đoạn nào đó thôi, nếu em để hạnh phúc trượt đi mãi em sẽ mất tất cả.
Anh thật không muốn cho em khổ, cùng lúc anh thật xót xa nếu phải mất em. Anh đã cầu nguyện suốt một buổi sáng trên đỉnh đồi của viện, khi mà anh có thể ở lại một tuần nữa hay hai tuần nữa với em, ai cấm anh đâu. Anh đi lại dưới chân tháp cao vút lên mây xanh mây hồng, anh cầu nguyện liên lỉ, cầu nguyện miên man như đêm nào ngày xưa cách đây gần sáu năm anh đã cầu nguyện đế sửa soạn lời thề linh mục, anh đã sợ hãi đến run rẩy khắp người, mồ hôi anh đã toát ra khi Paris mùa đông lạnh cắt da, vì anh lo mình không đủ can đảm chu toàn nhiệm vụ linh mục.
Ai ngờ ngày hôm nay trên đỉnh đồi lộng gió của thành phố sương mù anh cũng toát mồ hôi vì lo lắng, anh đi đi lại lại trên đỉnh đồi lộng gió, anh muốn bứt tung tất cả những quy luật thiêng liêng ăn sâu vào tâm hồn anh đế chạy đến với em... anh linh cảm em đang chờ anh ở đâu đó.
Nhưng anh đã mặc áo chùng đen, quyển kinh dày trên tay anh, chuỗi hạt gỗ mà từng lời kinh thầm, anh đã về với Huế thành phố nhỏ thầm lặng để nhớ tới em.
Ngày ngày dâng lễ, khi buổi sáng mặt trời chưa kịp dâng cao anh đã nhớ tới em, anh cầu cho đời em thôi sóng gió thôi gian nan. Anh muốn xa em Kim ạ, nhưng con tim anh nó không chịu nó phản đối. Nó đòi anh viết thư cho em đây, khi thư này gửi đi thì em hiểu anh của em thua cuộc nữa rồi.
Anh không thế kết hôn với ai, bất cứ ai, chắc em đã rõ điều này rồi. Chẳng lẽ suốt đời em yêu anh để cô đơn mãi sao em. Kim ơi anh yêu em vô cùng mất rồi, và vì thế anh không hề buồn nếu em tìm được một hạnh phút khác, một tình yêu khác.
Anh muốn nói với em nhiều quá, không hiểu sao bây giờ anh quên hết rồi Kim ạ, không hiểu người đời họ viết thư cho người yêu có khác anh không, riêng anh, anh thấy lạ lùng và xao xuyến quá.
Thôi nhé chưa đủ vào đâu hết chưa thấm vào đâu hết có phải không em yêu? Nhưng anh chịu thua em rồi em có biết không? Hơn 30 tuổi đầu anh đành khuất phục một cô bé 18 như em, em hãnh diện không Kim? Có lẽ là không, anh đoán thế, bởi vì em cũng có những day dứt đớn đau của em.
Chúc em ngủ ngon đêm nay.
Nguồn: http://vietmessenger.com/books/?title=toc%20may%20lh&page=4